Sprawiedliwi wśród narodów świata Polacy ratujący Żydów w czasach II wojny

Transkrypt

1 Sprawiedliwi wśród narodów świata Polacy ratujący Żydów w czasach II wojny

2 Sprawiedliwi wśród narodów świata

3 Sprawiedliwy wśród Narodów Świata to tytuł honorowy, przyznawany przez Instytut Yad Vashem w Jerozolimie od roku Wśród ponad 22 tysięcy osób z 44 państw, które do końca roku 2007 tytuł ten otrzymały, największą, ponad 6-tysięczną grupę stanowią Polacy. Wstępne badania nad tymi osobami pokazują, iż większość stanowili ludzie niezamożni i słabo wykształceni, kierowani motywacjami humanitarnymi.

4 Najważniejsze zagadnienia Sprawiedliwi wśród narodów świata Różne postawy Polaków wobec kwestii zagłady Żydów Postać Ireny Sandlerowej i jej działalność Rola kościoła katolickiego w pomocy Żydom Rada Pomocy Żydom Żegota Sprawa Jedwabnego

5 Różne postawy Polaków wobec kwestii zagłady Żydów Żydzi polscy zachowali przez wieki swój narodowy i religijny charakter, oraz odrębną tradycję, a jednocześnie brali czynny udział w gospodarczym i kulturalnym rozwoju kraju. Sytuację tę przerwał wybuch II wojny światowej. Polacy stali się świadkami największej zbrodni ludobójstwa w historii.

6 Szoa Wiosną 1942 r. rozpoczęto przygotowania do dokonania masowego mordu ludności żydowskiej pod kryptonimem Akcja Reinhardt". Jej celem było wymordowanie Żydów zamieszkujących pięć dystryktów Generalnego Gubernatorstwa - lubelski, lwowski, krakowski, warszawski i radomski. W czasie trwania akcji uruchomiono potężne fabryki śmierci- obozy w Oświęcimiu, Sobiborze, Bełżcu, Majdanku i Treblince.

7

8 Auschwitz Birkenau

9 Auschwitz Birkenau

10

11

12

13 Szoa Masowa Zagłada Żydów realizowana była w latach , a w szczególności od wiosny 1942 do jesieni 1943 r. Liczba polskich Żydów, którzy zginęli w latach okupacji niemieckiej w Polsce - w gettach, obozach pracy, obozach koncentracyjnych, szacowana jest na przeszło 3 miliony osób. Setki sztetli, wsi i miast gdzie Żydzi żyli w ciągu wielu pokoleń, uległo całkowitej zagładzie.

14 Polscy sąsiedzi wobec prześladowanych Żydów Wielu żydów szukało ratunku w ucieczce Różne były postawy Polaków wobec Żydów: od bezinteresownej pomocy, przez płatną pomoc, odmowę pomocy, obojętność, do postaw szkodzących: szantaż, wydanie, mordy Tym większa istnieje więc potrzeba wyróżnienia postaw tych osób, które mimo wszystko zdecydowały się zaryzykować i wyciągnąć pomocną dłoń ku prześladowanym Żydom.

15 Bać się należało każdego - gestapowca, żandarma, sąsiada, dozorcy, administratora czy inkasenta z gazowni. Oni wszyscy stanowili niebezpieczeństwo, bo każdy mógł przecież donieść na Żyda.

16 Kolaboracja Niemało było kolaborantów bezpośrednio i pośrednio pomagających w realizowaniu planu ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej." Władze okupacyjne stosowały w szerokim zakresie demoralizujące bodźce materialne i propagandowe. Na murach miast rozlepiane były plakaty zohydzające w różny sposób ludność żydowską.

17

18

19 Za wskazanie miejsca gdzie ukrywali się Żydzi, obiecywano różne nagrody w postaci pieniędzy, zezwoleń na ubój bydła, dodatkowych przydziałów żywnościowych itp.

20 Postać Ireny Sandlerowej i jej działalność

21 Irena Stanisława Sendlerowa z domu Krzyżanowska, ps. Jolanta (ur. 15 lutego 1910 w Warszawie, zm. 12 maja 2008 tamże) polska działaczka społeczna i charytatywna, od 1942 członek Rady Pomocy Żydom, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Dama Orderu Orła Białego i Orderu Uśmiechu. W 2009 roku Irlandzki muzyk AJ Lonergan oraz zespół Sixteen Dead Men upamiętnił Irenę Sendler w utworze Irena na płycie Don t Boast Dopamine

22 Irena Sendlerowa, kobieta, która w czasie II wojny światowej uratowała ok żydowskich dzieci. Przemycała je z warszawskiego getta i przy współpracy z organizacją Żegota umieszczała pod zmienionymi nazwiskami w polskich rodzinach zastępczych, w sierocińcach lub klasztorach. Irena Sendlerowa stworzyła zaszyfrowaną kartotekę ukrywanych dzieci. Na wąskich karteczkach zapisywała prawdziwe i fałszywe nazwisko dziecka oraz adres, pod którym zostało aktualnie umieszczone. Karteczki przechowywała w słojach zakopanych w ogrodzie. Ta wyjątkowa kartoteka nazwana Listą Sendlerowej" przetrwała wojnę i dzięki temu wiele z ocalałych dzieci odzyskało swoją żydowską tożsamość. Pod koniec 1943 roku została aresztowana przez gestapo, była torturowana na Pawiaku i skazana na śmierć. Członkom Żegoty udało się przekupić niemieckiego oficera i wydostać ją z aresztu. Pod przybranym nazwiskiem, ukrywając się przed gestapo nie zaprzestała swej misji i w dalszym ciągu ratowała dzieci. Po wojnie także zajmowała się opieką społeczną, organizowała sierocińce, domy starców, ośrodki pomocy dla samotnych matek. Jednak ze względu na swą wojenną przynależność do AK nie miała w powojennej Polsce łatwego życia. Była nawet aresztowana i poddana brutalnemu przesłuchaniu. W wieku 57 lat zmuszono ją do przejść na emeryturę i usunięcia się z w cień życia publicznego. Polska Ludowa zapomniała o niej i o jej heroicznej postawie podczas wojny. Naród żydowski pamiętał jednak jej zasługi. W 1965 roku została odznaczona najwyższym medalem izraelskim przyznawanym nie-żydom Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Medal odebrała w 1983 r. kiedy otrzymała paszport i mogła wyjechać do Izraela. W 1991 roku otrzymała honorowe obywatelstwo Izraela. W 2003 r. została odznaczona przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego Medalem Orła Białego Dwukrotnie wysuwano jej kandydaturę do Pokojowej Nagrody Nobla, w 2003 i 2007 roku. Nie była jednak zadowolona z tych wyróżnień, dużo ważniejszy był dla niej Order Uśmiechu, który przyznano jej w 2007 roku i była jego najstarszą laureatką. Od 2006 r. z ramienia amerykańskiej fundacji "Life In a Jar" oraz Ministerstwa Spraw Zagranicznych została ustanowiona nagroda im. Ireny Sendlerowej "Za naprawianie świata", która przyznawana jest nauczycielom uczącym i wychowującym młodzież w duchu tolerancji i poszanowania innych. Irena Sendlerowa zmarła 12 maja 2008 r. w wieku 98 lat. Do samego końca opiekowała się nią kobieta, którą jako niemowle uratowała z warszawskiego getta.

23 Rola kościoła katolickiego w pomocy Żydom W 1939 w Polsce było 21 diecezji rzymskokatolickich. Siedem z nich pozostało bez biskupów ordynariuszy, którzy: zostali zamordowani; przebywali na emigracji, byli internowani,wydaleni z diecezji lub zostali zmuszeni opuścić diecezje. Na pozostałych 14 biskupów diecezjalnych lub administratorów - 12 biskupów było zaangażowanych w pomoc ludności żydowskiej.

24 Zachowała się lista duchownych, którym abp Sapieha udzielił pozwolenia na wystawianie fikcyjnych metryk Żydom lub na udzielenie chrztu jeśli sami zechcą. Dzięki temu wiele osób mogło wyrobić sobie dokumenty tożsamości (m.in. jedenastoosobowa rodzina Kleinmann).

25 Księża i zakonnicy/ce wśród sprawiedliwych Księża, zakonnicy oraz siostry zakonne ukrywały Żydów w klasztorach, na plebaniach, zaangażowane były w pomoc humanitarną oraz wystawianie fałszywych aktów chrztu oraz metryk urodzenia ponieważ na mocy konkordatu z 1925 roku parafie katolickie pełniły równocześnie funkcje dzisiejszych Urzędów Stanu Cywilnego.

26 Pius XII papież nazistów Ówczesny papież Pius XII już od początku swojego pontyfikatu negatywnie odnosił się do reżimu komunistycznego i potępiał go wielokrotnie w swoich przemówieniach i encyklikach. Nie było on jednak równie konsekwentny wobec nazistów. Przypięta mu przez środowiska mocno katolickie łatka wielkiego obrońcy żydów i wroga nazizmu nie ma wiele wspólnego z prawdziwą historią. Dowody, które niejako obalają taki obraz papież, jak i całego kościoła, który rzekomo aktywnie sprzeciwiał się nazistom, to dokumenty, które ukazały się w roku W tym właśnie roku Amerykanin Vincent La Vista, pracownik służb bezpieczeństwa sporządził tajny raport, który przedstawiał tajne operacje kościoła i ich przebieg. Niezwykle ważny jest fakt, iż operacje odbywały się pod pełnym przyzwoleniem papieża. Jednym z kluczowych elementów jakie zawierał tajny raport były informacje o organizacji ODESSA. Do tego co niezwykle istotne okazało się, że jednym z najczęstszych miejsc ucieczek Nazistów był Rzym.

27

28 Rada Pomocy Żydom Żegota Rada Pomocy Żydom przy Delegacie Rządu RP na Kraj polska humanitarna organizacja podziemna działająca w latach , jako organ polskiego rządu na uchodźstwie, której zadaniem było organizowanie pomocy dla Żydów w gettach oraz poza nimi. Rada działała pod konspiracyjnym kryptonimem Żegota.

29 Nazwa Nazwa Żegota wymyślona przez Zofię Kossak- Szczucką, pochodzi od imienia jednego z konspiratorów w III części Dziadów.

30 Działalność Żegoty Okupacyjne prawo niemieckie w Polsce przewidywało karę śmierci dla osób ukrywających Żydów, dlatego znalezienie schronienia dla nich nie było łatwe. Dzieci były niejednokrotnie ukrywane u przybranych rodzin, w publicznych domach sierot i innych tego typu instytucjach. Rodziny ukrywające dzieci otrzymywały środki na ich utrzymanie. W samej Warszawie dziecięcy oddział Żegoty, prowadzony przez Irenę Sendlerową opiekował się dziećmi żydowskimi przemyconymi z warszawskiego getta. Uciekinierom zapewniano również opiekę medyczną. Żegota we współpracy ze wspólnotami zakonnymi, między innymi marianami i urszulankami, zaopatrywała Żydów w katolickie metryki chrztu, które pomagały im ocaleć. Wydano Żydom około 60 tysięcy fałszywych dokumentów. W czasie wojny Żegota była jedyną podziemną organizacją, która była prowadzona zarówno przez Żydów, jak i nie-żydów, z wielu środowisk politycznych. Jako jedyna zdołała też, pomimo aresztowania niektórych jej członków, utrzymać działalność przez długi czas i pomagać Żydom na wiele innych sposobów.

31

32 Sprawa Jedwabnego

33 Pogrom w Jedwabnem masowe morderstwo dokonane przez grupę co najmniej 40 Polaków zamieszkujących miasto Jedwabne[a] na kilkuset Żydach zamieszkujących to miasto i jego okolice 10 lipca 1941[1] z inspiracji niemieckiej, w czasie niemieckiej okupacji Polski. W wyniku zbrodni zginęło co najmniej 340 osób, z czego około 300 zostało żywcem spalonych w stodole

34

35 Po dokonaniu zbrodni, sprawcy i inne osoby zrabowały dobytek zamordowanych. Pozostała część mieszkańców Jedwabnego zachowała się biernie w czasie morderstwa i rabunków.

36 Pomnik w Jedwabnem

37 Filmy Dzieci Ireny Sandlerowej Pokłosie