Profilaktyka zadanie dla medyka
|
|
- Lech Kulesza
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Katedra i Zakład Epidemiologii SUM Przedmiot: Zdrowie Publiczne Seminarium 1 Profilaktyka zadanie dla medyka Osoba odpowiedzialna za realizację zajęć: dr n med. Grzegorz Brożek Głównym zadaniem medycyny zapobiegawczej jest rozwijanie zdrowia społeczeństwa, zapobieganie chorobom i przedłużanie w konsekwencji aktywnego życia jednostek. Medycyna zapobiegawcza stanowi integralną część medycyny praktycznej i nie powinna być postrzegana jako odrębna dyscyplina czy specjalizacja medyczna [Jędrychowski 2010]. Problem założeń, możliwości, jak i działań w zakresie profilaktyki zostanie przedstawiony na przykładzie astmy oskrzelowej. Zgodnie ze strategią działań zapobiegawczych, nadrzędnym celem profilaktyki jest przeciwdziałanie rozwojowi choroby, a następnie działania zmierzające do przerwania lub zahamowania dalszego jej rozwoju [Jędrychowski 2010]. W szerszym wymiarze, profilaktyka jest rozumiana jako zorganizowane działania ukierunkowane na wyeliminowanie lub ograniczenie skutków choroby i niepełnosprawności lub, gdy cele te nie są możliwe do osiągnięcia, na osłabienie rozwoju choroby i niepełnosprawności [Last 2001]. Według klasycznego podziału działania profilaktyczne dzieli się na trzy poziomy zilustrowane na Rycinie 1: Profilaktyka pierwotna (zapobieganie pierwszej fazy) ukierunkowane na osoby zdrowe przeciwdziałanie powstawaniu choroby przez zwiększenie odporności osobniczej na zachorowania, lub zmniejszenie ekspozycji osób wrażliwych na czynniki szkodliwe; Profilaktyka wtórna (zapobieganie drugiej fazy) możliwie wczesne wykrycie choroby (w stadium przedklinicznym) i jej skuteczne leczenie; Profilaktyka trzeciorzędowa (zapobieganie trzeciej fazy) przywrócenie choremu pełnego zdrowia lub całkowitej sprawności czynnościowej (działania po klinicznym rozpoznaniu choroby) [Jędrychowski 2010].
2 Rycina 1 Możliwości działań zapobiegawczych na tle historii naturalnej choroby. Niezbędnymi warunkami dla prowadzenia jakichkolwiek działań zapobiegawczych jest dokładne zdefiniowanie problemu zdrowotnego, poznanie jego historii naturalnej, czynników ryzyka oraz wiarygodnych wskaźników pozwalających przewidzieć postęp choroby [Jędrychowski 2010, Last 2001, Custovic 2003]. W przypadku astmy oskrzelowej nie wszystkie warunki są w pełni spełnione ze względu na: Brak precyzyjnej i praktycznej definicji astmy wieku dziecięcego i pełnego opisu jej historii naturalnej, co stoi na przeszkodzie dla wyznaczenia właściwego czasu na podjęcie interwencji profilaktycznych i zakwalifikowanie ich do określonej fazy działań profilaktycznych. Wiele wskazuje na to, że w momencie ujawnienia się objawów astmy zmiany w drogach oskrzelowych są już utrwalone. Z drugiej jednak strony zdecydowana większość dzieci z objawami w postaci świstów i chorobami alergicznymi nie rozwija astmy w wieku późniejszym. W świetle tych informacji można się zastanawiać, czy z punktu widzenia działań profilaktycznych za początek choroby uznać alergię, pojedyncze objawy czy pełnoobjawową astmę; Brak możliwości jednoznacznego określenia roli, wpływu i kierunku działania wielu spośród zidentyfikowanych czynników ryzyka astmy. Przykładem mogą być rozbieżne dane na temat protekcyjnego/szkodliwego wpływu obecności zwierząt domowych czy infekcji układu oddechowego we wczesnym dzieciństwie dla rozwoju
3 astmy [Prescott 2005, Benedictis 2004, Custovic 2003]. W przypadku czynników ryzyka, które jednoznacznie zidentyfikowano jako zwiększające ryzyko rozwoju choroby, brak jest dowodów, że ich eliminacja czy kontrola wpływa protekcyjnie na rozwój astmy. Zainteresowanie możliwościami profilaktyki astmy posiada stosunkowo krótką historię i w związku z tym ubogą jeszcze dokumentację naukową. Dostępne opracowania dotyczące profilaktyki astmy opierają się w dużej mierze na przypuszczeniach, modelach teoretycznych lub wynikach badań obserwacyjnych [Johansson 2000, Halken 2004, Prescott 2005]. Dla ich zweryfikowania potrzebne są wyniki właściwie zaprojektowanych, długofalowych badań z grupą kontrolną. Wiele takich badań trwa. Z ich wynikami wiązane są spore nadzieje na powstanie praktycznych i skutecznych wytycznych w sprawie działań profilaktycznych [Grimfeld 2004, Guilbert 2006, Pajno 2001]. Profilaktyka trzeciorzędowa astmy jest ściśle powiązana z zadaniami medycyny klinicznej i rehabilitacji. Dlatego trudno jest rozgraniczyć jej zadania od celów poprawnej opieki i leczenia chorego z astmą. Jej praktycznym wymiarem jest kompleksowe postępowanie ukierunkowane na zahamowanie progresji choroby, zapobieganie zaostrzeniom oraz kontrolę przebiegu astmy w stopniu pozwalającym na osiągnięcie jak najlepszej jakości i długości życia chorych [GINA 2010, WHO 2002]. Postępowanie to sprowadza się głównie do ograniczania toczącego się stanu zapalnego dróg oddechowych, unikania alergenów, infekcji oraz innych czynników wyzwalających objawy [GINA 2010, WHO 2002, Prescott 2005]. Szczegółowy opis i ocena zadań profilaktyki trzeciorzędowej astmy oskrzelowej wykracza poza zakres prezentowanego materiału i nie będzie szczegółowo omawiany. Ograniczenia profilaktyki pierwszego stopnia Zadaniem profilaktyki pierwotnej jest niedopuszczenie do rozwoju choroby. Aktualny stan wiedzy nie pozwala na sformułowanie skutecznych i naukowo udokumentowanych działań tego typu. Opublikowane zalecenia dotyczące profilaktyki pierwotnej chorób alergicznych, w tym astmy, firmowane przez WHO i międzynarodowe towarzystwa naukowe ujawniają szereg niedostatków i oferują niekiedy wątpliwy, pod względem merytorycznym, a także mało realny, pod względem praktycznym, sposób postępowania. Dokumenty te charakteryzuje duży stopień ogólności, trudności w praktycznym powszechnym zastosowaniu proponowanych działań prewencyjnych oraz brak jednoznacznych dowodów naukowych na ich skuteczność [GINA 2010, WHO 2002, Prescott 2005].
4 Astma jest chorobą o złożonej etiologii, zależnej od wielu współdziałających ze sobą czynników ustrojowych i środowiskowych. Obiecujące są badania ukierunkowane na poznanie profilu genetycznej podatności. Postulowanej predyspozycji genetycznej nie można na obecnym stopniu wiedzy - poddać kontroli czy modyfikacji na poziomie genotypu [Custovic 2003]. Na przeszkodzie stoją nie tylko bariery technologiczne lub wręcz etyczne, ale przede wszystkim wciąż nie rozpoznane jest heterogenne podłoże genetyczne astmy. Szeroko dyskutowany jest także wiek, w jakim powinny być zastosowane interwencje w ramach profilaktyki pierwotnej. Proponowane są działania jeszcze w okresie prenatalnym, wczesnodziecięcym lub dopiero po wystąpieniu objawów ze strony układu oddechowego, ale przed rozwojem astmy [GINA 2010, Halken 2004, Benedictis 2004, Custovic 2005]. Obecnie badania nad skutecznością metod prewencji pierwotnej astmy oskrzelowej skupiają się na możliwości zmniejszenia zapadalności poprzez: - wczesne unikanie ekspozycji na alergeny, w szczególności roztoczy kurzu domowego i zwierząt domowych; - modyfikację diety w kierunku hipoalergicznej, ze zwiększoną zawartością probiotyków, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 (wit. F) i witaminy C; - zastosowanie wymienionych powyżej interwencji u kobiet w ciąży i w okresie karmienia piersią; - wczesne/profilaktyczne włączenie sterydoterapii, leków antyhistaminowych, immunoterapii u dzieci z grup podwyższonego ryzyka (atopia lub objawy ze strony układu oddechowego); - karmienie piersią oraz mieszankami hipoalergicznymi; - zmniejszenie narażenia na dym tytoniowy, także w życiu płodowym; - stymulację układu odpornościowego przez ekspozycję na endotoksyny bakteryjnych ścian komórkowych oraz szczepienia przeciwko wirusom RS; - zwiększenie aktywności fizycznej i redukcji masy ciała. Istnieje szereg dowodów, że uczulenie na alergeny kurzu domowego jest silnym, niezależnym czynnikiem ryzyka rozwoju astmy. Udokumentowano zależność pomiędzy stopniem narażenia na alergeny we wczesnym dzieciństwie, a nasileniem objawów astmy i ciężkością przebiegu choroby. Jednak nie da się tego opisać prostym modelem ilościowym typu dawka-odpowiedź. Bezspornym pozostaje fakt, że osoby podatne manifestują cięższe objawy, jeśli były narażone na wysokie dawki alergenów we wczesnym dzieciństwie niż
5 ludzie, których narażenie było mniejsze. Hipoteza zakładająca protekcyjny wpływ środowiska o niskim natężeniu alergenów dla rozwoju astmy stała się punktem wyjścia największej ilości badań (w tym eksperymentalnych) dotyczących pierwotnej profilaktyki astmy. Dotychczasowe wyniki badań wskazują, że tego typu interwencje skutkują brakiem wpływu lub niewielkim zmniejszeniem częstości występowania objawów ze strony układu oddechowego, bez istotnego wpływu na zapadalność z powodu astmy. Spośród innych kierunków badań szczególnie obiecujące są obserwacje, z których wynika, że immunoterapia swoista u dzieci z alergicznym zapaleniem spojówek i nosa zapobiega rozwojowi astmy i dalszemu rozwojowi alergii [Panjo 2001, Peat 2004]. Spośród proponowanych zaleceń w ramach prewencji pierwotnej astmy racjonalnymi, ze względu na ogólny stan zdrowia i rozwój człowieka wydają się być: - karmienie piersią przez 4-6 pierwszych miesięcy życia; - unikanie narażenia na dym tytoniowy od momentu życia płodowego; - immunoterapia u dzieci z alergicznym nieżytem nosa, która jeśli nie zapobiegnie rozwojowi astmy, to złagodzi objawy choroby podstawowej. Skuteczna profilaktyka pierwotna astmy jest kwestią przyszłości. Dzisiaj jeszcze nie wiadomo, czy cytowane zalecenia skutkują rzeczywistym zmniejszeniem zapadalności, czy tylko wpływają na nasilenie objawów, a może wreszcie opóźniają moment rozwoju choroby. Założenia profilaktyki drugiego stopnia Celem profilaktyki wtórnej jest zapobieganie rozwinięciu się przewlekłej i postępującej choroby u osób, u których występują jej wczesne objawy [Jędrychowski 2010]. Polega ona na wczesnym wykryciu choroby poprzez tzw. badania przesiewowe. Część autorów, reprezentujących spojrzenie kliniczne, interwencje opisane w ramach profilaktyki pierwotnej, takie jak immunoterapia swoista u osób z udokumentowaną alergią, stosowanie leków przeiwhistaminowych oraz sterydów wziewnych u dzieci z objawami klasyfikuje jako działania w ramach profilaktyki wtórnej [GINA 2010]. Dla potrzeb niniejszego opracowania przyjęto, zgodnie z preferowaną w epidemiologii konwencją, że wymienione interwencje nie stanowią działań z zakresu profilaktyki wtórnej, co najwyżej mogą być traktowane jako działania z pogranicza profilaktyki pierwotnej i wtórnej. Konsekwentnie, pod pojęciem profilaktyki wtórnej, omawiane są badania przesiewowe.
6 Potrzeba opracowania i wdrożenia skutecznej profilaktyki wtórnej astmy wieku dziecięcego nie jest kwestionowana. Najważniejszą przesłanką dla podjęcia takich działań jest cytowany już pogląd, że wczesne rozpoznanie astmy wieku dziecięcego i wczesne wdrożenie właściwego postępowania terapeutycznego i edukacyjnego poprawia rokowanie w chorobie, pozwala na ograniczenie i zahamowanie toczącego się procesu zapalnego, a - w konsekwencji - zapobiega dalszemu pogarszaniu sprawności wentylacyjnej płuc, zmniejsza ilość i natężenie powikłań, łącznie z ograniczeniem śmiertelności [GINA 2010, WHO 2002]. Strategia prowadzenia działań profilaktycznych drugiego stopnia opiera się na realizacji programów przesiewowych (skriningowych) pozwalających na zidentyfikowanie osób chorych w stadium przedklinicznym, przed ujawnieniem się klinicznej i dającej się rozpoznać manifestacji choroby. Bez względu na problem zdrowotny będący przedmiotem badań przesiewowych, przed jego wdrożeniem powinny być rozpatrzone klasyczne wytyczne Wilsona i Jungera sformułowane w 1968 roku dla potrzeb WHO, a które zawierają się w następujących punktach [Wilson 1968]: 1. choroba powinna stanowić istotny problem zdrowotny; 2. historia naturalna choroby powinna być dobrze poznana; 3. choroba powinna być rozpoznawalna w stadium utajonym (bezobjawowym) lub we wczesnym objawowym; 4. powinien istnieć właściwy test do badań przesiewowych; 5. test ten powinien być bezpieczny i akceptowany przez ludzi; 6. powinny istnieć akceptowane i skuteczne metody leczenia tej choroby, skuteczniejsze we wczesnej fazie choroby; 7. profilaktyka medyczna danej choroby nie może być jednorazową akcją, ale procesem długofalowym; 8. powinny być dostępne metody diagnostyczne i terapeutyczne; 9. postępowanie terapeutyczne odnośnie choroby powinno być ustalone; 10. koszt programu (włączając w to rozpoznanie i leczenie) musi być znany i ekonomicznie wyważony, w relacji do kosztów funkcjonowania systemu ochrony zdrowia. Wprawdzie można dyskutować, w jakim stopniu w przypadku astmy wieku dziecięcego spełnione są wszystkie z wymienionych wytycznych, ale podobne pytania można stawiać w odniesieniu do innych problemów zdrowotnych obejmowanych badaniami
7 przesiewowymi. Trudno spodziewać się idealnej sytuacji, w której prześledzone i znane jest na obecnym poziomie wiedzy znaczenie każdego z kryteriów. Ich sens wynika przede wszystkim z faktu, że są to wytyczne i dopiero rozważna analiza każdego punktu, z rozważeniem korzyści, powinna stanowić podstawę do ostatecznej decyzji. To pragmatyczne podejście uwzględnia także rozwój stanu wiedzy oraz przesłanki wynikające z epidemiologicznego profilu choroby (aspekt zdrowia publicznego). Z tej perspektywy można uważać, że aktualny stan wiedzy i ranga problemu uzasadniają rozważanie programów profilaktyki drugiego stopnia astmy oskrzelowej i tego typu próby zostały podjęte w ostatnich kilku latach. Ze względu na historię naturalną choroby powinny być one adresowane do populacji dzieci w młodszym wieku szkolnym, a więc 6-11 lat. W przypadku astmy oskrzelowej najprostszym, pojedynczym testem przesiewowym może być standardowe badanie kwestionariuszowe. W badaniach tego typu główny nacisk kładzie się na obecność takich objawów sugerujących astmę, jak świsty lub piski w klatce piersiowej, przewlekły kaszel, napady duszności, czy obecność chorób alergicznych. Badania kwestionariuszowe w kierunku astmy mają swój początek w latach 60-tych ubiegłego stulecia. Dobra powtarzalność, znana czułość i swoistość kwestionariusza oraz względnie niskie koszty badania uczyniły go jednym z podstawowych narzędzi w pracach nad epidemiologią chorób układu oddechowego. Choć korzystanie z wyników badania kwestionariuszowego jest praktyczne, to łączy się z pewnymi niedogodnościami. Przede wszystkim ograniczona swoistość badania kwestionariuszowego w odniesieniu do astmy może skutkować dużym odsetkiem wyników fałszywie dodatnich, dotyczących w zależności od ośrodka - od 15% do 37% badanych. Uwzględnienie obecności kilku objawów astmy zwiększa swoistość badania kwestionariuszowego lecz niesie ze sobą obniżenie jego czułości. W związku z tym, a przede wszystkim ze względu na dążenie do wyeliminowania zbędnego kosztu weryfikacji wyników fałszywie dodatnich, a także w trosce o minimalizację niekorzystnego efektu "stygmatyzowania" dzieci podejrzeniem astmy oskrzelowej proponuje się uzupełnienie badania kwestionariuszowego innymi, prostymi narzędziami diagnostycznymi, takimi jak: - karta codziennej obserwacji objawów i pomiaru PEF; - badanie spirometryczne; - badanie nieswoistej nadreaktywności oskrzelowej stymulowanej wysiłkiem fizycznym;
8 - pomiary stężenia w powietrzu wydechowym tlenku azotu (NO) i tlenku węgla (CO); - oznaczanie specyficznych biomarkerów w plwocinie; - badania alergologiczne. Część z tych propozycji ze względów czysto praktycznych nie może być użyta jako element populacyjnego testu przesiewowego. Obecność zaburzeń alergicznych u dzieci (innych niż astma) zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju choroby, ale nie jest czynnikiem niezbędnym i decydującym w tym przypadku. Najnowsze wyniki badań pokazują, że pomiary NO w wydychanym powietrzu nie spełniają kryteriów testu przesiewowego. Interesującą propozycją zwiększenia trafności testu przesiewowego w kierunku astmy oskrzelowej jest łączne sekwencyjne wykorzystanie kwestionariusza, a następnie prostej spirometrii przed i po wysiłku fizycznym. Powysiłkowa reakcja bronchospastyczna występuje u prawie 90% dzieci z astmą, dlatego tak przeprowadzony skrining wydaje się być postępowaniem prostym, stosunkowo tanim, akceptowanym, bezpiecznym i wydajnym [Feinstein 1999, Gerald 2004]. Tego typu stopniowane badania przesiewowe są już wdrażane, a ich wyniki przedstawiają się obiecująco. W USA, w trójetapowym programie przesiewowym w kierunku astmy, u ponad 50% badanych zgłaszających w badaniu kwestionariuszowym objawy sugerujące astmę, wyniki następczej konsultacji lekarskiej nie potwierdziły diagnozy. Obiektywne kryteria spirometryczne pozwalające rozpoznać astmę spełniło 22% badanych [Freeman 2002, Gerald 2004]. Dla obiektywnej oceny opisanych testów złożonych i ewentualnej decyzji o ich zastosowaniu jako populacyjnych badań przesiewowych niezbędne jest poznanie trafności diagnostycznej takiej procedury. Jak dotąd informacje na ten temat są daleko niewystarczające [Feinstein 1999, Gerald 2002]. Specyfika badań przesiewowych utrudnia automatyczne wykorzystanie protokołów postępowania wypracowanych w konkretnych realiach w warunkach charakteryzujących inną populację. Przykłady i przyczyny takiego stanu rzeczy zostaną omówione w trakcie seminarium. W trakcie seminarium planowana jest także: - analiza i dyskusja na temat możliwości badań przesiewowych innych problemów zdrowotnych, takich jak: rak płuca, nowotwory piersi, wybrane choroby zakaźne. - zapoznanie się z krajowymi i międzynarodowymi programami zapobiegania chorób.
9 Literatura obowiązkowa: 1. Jędrychowski Wiesław: Epidemiologia w medycynie klinicznej i zdrowiu publicznym. Kraków 2010 Rodział Zapobieganie chorobom s Beaglehole R, Bonita R, Kjellstrom T.: Podstawy Epidemiologii. Łódź Rozdział Epidemiologia i profilaktyka s Wykaz publikacji cytowanych w tekście znajduje się u prowadzącego seminarium.
SLAJDY WYBRANE I ZMODYFIKOWANE POD KĄTEM PREZENTACJI W INTERNECIE
SUM - WLK 2011 WYKŁAD PIĄTY: BIOSTATYSTYKA C.D. Prof. dr hab. med. Jan E. Zejda! UWAGA! SLAJDY WYBRANE I ZMODYFIKOWANE POD KĄTEM PREZENTACJI W INTERNECIE TREŚĆ WYKŁADU Dokumentowanie efektu (analiza danych
Bardziej szczegółowoChoroby układu oddechowego wśród mieszkańców powiatu ostrołęckiego
Choroby układu oddechowego wśród mieszkańców powiatu ostrołęckiego Podczas akcji przebadano 4400 osób. Na badania rozszerzone skierowano ok. 950 osób. Do tej pory przebadano prawie 600 osób. W wyniku pogłębionych
Bardziej szczegółowoDr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II
Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II Przewodnicząca Komisji Ekologii i Ochrony Powietrza Rady Miasta Krakowa Schorzenia dolnych dróg oddechowych
Bardziej szczegółowo4. Wyniki streszczenie Komunikat
4. Wyniki streszczenie Komunikat Aby przygotować powyższe zestawienia objęliśmy programem ponad 22.700 osób w 9 regionach kraju, z czego prawie ¼ przeszła szczegółowe badania lekarskie. Program ten jest
Bardziej szczegółowoBank pytań na egzamin magisterski 2013/2014- kierunek Zdrowie Publiczne. Zdrowie środowiskowe
Bank pytań na egzamin magisterski 2013/2014- kierunek Zdrowie Publiczne Zdrowie środowiskowe 1. Podaj definicję ekologiczną zdrowia i definicję zdrowia środowiskowego. 2. Wymień znane Ci czynniki fizyczne
Bardziej szczegółowoPrewencja chorób i promocja zdrowia
Prewencja chorób i promocja zdrowia Wg WHO promocja zdrowia: - Jest to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem i jego poprawą. - Tworzy ujednoliconą koncepcję sposobów i warunków
Bardziej szczegółowoEuropejski Tydzień Walki z Rakiem
1 Europejski Tydzień Walki z Rakiem 25-31 maj 2014 (http://www.kodekswalkizrakiem.pl/kodeks/) Od 25 do 31 maja obchodzimy Europejski Tydzień Walki z Rakiem. Jego celem jest edukacja społeczeństwa w zakresie
Bardziej szczegółowoPROGRAMY PROFILAKTYKI MEDYCZNEJ SKUTKÓW ZDROWOT- NYCH SKAŻENIA ŚRODOWISKA
Dr Dorota Jarosińska Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu PROGRAMY PROFILAKTYKI MEDYCZNEJ SKUTKÓW ZDROWOT- NYCH SKAŻENIA ŚRODOWISKA Udokumentowane występowanie niekorzystnych następstw
Bardziej szczegółowoKOMPLEKSOWA AMBULATORYJNA OPIEKA SPECJALISTYCZNA NAD PACJENTEM Z ALERGIĄ LECZONYM IMMUNOTERAPIĄ
KOMPLEKSOWA AMBULATORYJNA OPIEKA SPECJALISTYCZNA NAD PACJENTEM Z ALERGIĄ LECZONYM IMMUNOTERAPIĄ Charakterystyka problemu zdrowotnego Alergia uznawana jest za chorobę cywilizacyjną XX wieku. W wielu obserwacjach
Bardziej szczegółowo3 MAJA MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ ASTMY I ALERGII
3 MAJA MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ ASTMY I ALERGII Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, charakteryzującą się nawracającymi atakami duszności, kaszlu i świszczącego oddechu, których częstotliwość
Bardziej szczegółowopteronyssinus i Dermatophagoides farinae (dodatnie testy płatkowe stwierdzono odpowiednio u 59,8% i 57,8% pacjentów) oraz żółtko (52,2%) i białko
8. Streszczenie Choroby alergiczne są na początku XXI wieku są globalnym problemem zdrowotnym. Atopowe zapalenie skóry (AZS) występuje u 20% dzieci i u ok. 1-3% dorosłych, alergiczny nieżyt nosa dotyczy
Bardziej szczegółowoPodstawy epidemiologii
Podstawy epidemiologii Epidemiologia - Epi = na Demos = lud Logos = nauka Epidemiologia to nauka zajmująca się badaniem rozprzestrzeniania i uwarunkowań chorób u ludzi, wykorzystująca tę wiedzę do ograniczenia
Bardziej szczegółowoŹródła i zasady zbierania danych o stanie zdrowia populacji
Źródła i zasady zbierania danych o stanie zdrowia populacji Źródła informacji, którymi dysponuje epidemiologia dzielimy na: pierwotne (bezpośrednie) wtórne (pośrednie) Za pierwotne źródła informacji uznaje
Bardziej szczegółowoSłużba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000. Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi. Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk
Służba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000 Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk Korzystny wpływ skryningu na zmniejszenie umieralności z powodu raka
Bardziej szczegółowoAstma trudna w leczeniu czy możemy bardziej pomóc choremu? Maciej Kupczyk Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Astma trudna w leczeniu czy możemy bardziej pomóc choremu? Maciej Kupczyk Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Astma trudna do leczenia CIĘŻKA UMIARKO WANA ŁAGODNA
Bardziej szczegółowostatystyka badania epidemiologiczne
statystyka badania epidemiologiczne Epidemiologia Epi = wśród Demos = lud Logos = nauka Epidemiologia to nauka zajmująca się badaniem rozprzestrzenienia i uwarunkowań chorób u ludzi, wykorzystująca tą
Bardziej szczegółowoVI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego Omnisolvan przeznaczone do publicznej wiadomości
VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego Omnisolvan przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Nadmierne wydzielanie śluzu w drogach
Bardziej szczegółowoAstma oskrzelowa. Zapalenie powoduje nadreaktywność oskrzeli ( cecha nabyta ) na różne bodźce.
Astma oskrzelowa Astma jest przewlekłym procesem zapalnym dróg oddechowych, w którym biorą udział liczne komórki, a przede wszystkim : mastocyty ( komórki tuczne ), eozynofile i limfocyty T. U osób podatnych
Bardziej szczegółowo12 SQ-HDM Grupa farmakoterapeutyczna: Wyciągi alergenowe, kurz domowy; Kod ATC: V01AA03
SUBSTANCJA CZYNNA (INN) GRUPA FARMAKOTERAPEUTYCZNA (KOD ATC) PODMIOT ODPOWIEDZIALNY NAZWA HANDLOWA PRODUKTU LECZNICZEGO, KTÓREGO DOTYCZY PLAN ZARZĄDZANIA RYZYKIEM 12 SQ-HDM Grupa farmakoterapeutyczna:
Bardziej szczegółowoWYKŁAD PIERWSZY: PODSTAWY EPIDEMIOLOGII (A)
SUM - WLK 2013 WYKŁAD PIERWSZY: PODSTAWY EPIDEMIOLOGII (A) Prof. dr hab. med. Jan E. Zejda POLSKI STANDARD KSZTAŁCENIA HIGIENA I EPIDEMIOLOGIA Uwarunkowania stanu zdrowia. Znaczenie chorobotwórcze czynników
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr.. Rady Miejskiej w Policach
UCHWAŁA Nr.. Rady Miejskiej w Policach z dnia Projekt w sprawie realizacji w 2012 roku przez gminę Police programu profilaktyki szczepień ochronnych przeciwko grypie dla mieszkańców gminy Police po 65
Bardziej szczegółowoAnna Kłak. Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę
Anna Kłak Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Wstęp: Świadomość pacjentów
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr X/81/2015 Rady Miejskiej w Policach z dnia 25 sierpnia 2015 r.
UCHWAŁA Nr X/81/2015 Rady Miejskiej w Policach z dnia 25 sierpnia 2015 r. w sprawie realizacji w 2015 roku przez gminę Police programu profilaktyki szczepień ochronnych przeciwko grypie dla mieszkańców
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr II/25/2018 RADY GMINY KOBYLNICA z dnia 29 listopada 2018 roku
UCHWAŁA Nr II/25/2018 RADY GMINY KOBYLNICA z dnia 29 listopada 2018 roku w sprawie przyjęcia gminnego programu zdrowotnego pn.: Program Profilaktyki Zakażeń HPV w Gminie Kobylnica na lata 2019-2022 Na
Bardziej szczegółowoZanieczyszczenia powietrza a obturacyjne choroby płuc
Zanieczyszczenia powietrza a obturacyjne choroby płuc Dr med. Piotr Dąbrowiecki Wojskowy Instytut Medyczny Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę Alergię i POCHP Obturacyjne choroby płuc - ASTMA
Bardziej szczegółowoProgramy przesiewowe w onkologii. Badam się więc mam pewność
Programy przesiewowe w onkologii Badam się więc mam pewność Badanie przesiewowe zorganizowane przeprowadzenie testu medycznego lub wywiadu u osób, które nie zgłaszają się po pomoc kwalifikowaną w związku
Bardziej szczegółowo1. Grupa Robocza ds. Zdrowia Publicznego omówiła i uzgodniła projekt konkluzji Rady przedstawiony w załączniku.
RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 29 listopada 2011 r. 16709/1/11 REV 1 (pl) SAN 239 NOTA Od: Do: Dotyczy: Sekretariat Generalny Rady Komitet Stałych Przedstawicieli (część I) / Rada POSIEDZENIE RADY DS.
Bardziej szczegółowoProgram profilaktyki szczepień ochronnych przeciwko grypie dla mieszkańców powiatu piskiego po 70 roku życia
UCHWAŁA Nr XLVI/300/14 Rady Powiatu Pisz z dnia 30 października 2014r. w sprawie przyjęcia do realizacji w 2014 roku powiatowego programu profilaktyki szczepień ochronnych przeciwko grypie dla mieszkańców
Bardziej szczegółowoOnkologia - opis przedmiotu
Onkologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Onkologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-On Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj studiów jednolite
Bardziej szczegółowoObturacyjne choroby płuc - POCHP
Obturacyjne choroby płuc - POCHP POCHP to zespół chorobowy charakteryzujący się postępującym i niecałkowicie odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Ograniczenie to wynika
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR IV/21/14 RADY GMINY WIDAWA z dnia 30 grudnia 2014 r.
UCHWAŁA NR IV/21/14 RADY GMINY WIDAWA z dnia 30 grudnia 2014 r. w sprawie uchwalenia Programu Zdrowotnego ZDROWA GMINA na lata 2015-2016 oraz udzielenia dotacji dla Samodzielnego Publicznego Zakładu Podstawowej
Bardziej szczegółowoNiektóre problemy bioetyczne w zwalczaniu nowotworów złośliwych
Niektóre problemy bioetyczne w zwalczaniu nowotworów złośliwych Prof. dr hab. med. Magdalena Bielska-Lasota Wiedza i innowacyjność w zdrowiu publicznym SGH Warszawa 25 września 2017 Primum non nocere Ustawa
Bardziej szczegółowoDr n. med. Anna Prokop-Staszecka
Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II Specjalista chorób wewnętrznych i chorób płuc Przewodnicząca Komisji Ekologii i Ochrony Powietrza Rady
Bardziej szczegółowoZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )
ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,
Bardziej szczegółowoTesty dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci.
Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci. dr n. med. Agnieszka Ołdakowska Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie
Bardziej szczegółowoTabela Nr 1. Rozliczenie środków finansowych z Wojewódzkiego Programu Profilaktyki Gruźlicy Płuc i Nowotworów Układu Oddechowego
Informacja dla Zarządu Województwa Łódzkiego na temat realizacji w 2004 roku Wojewódzkiego Programu Profilaktyki Gruźlicy Płuc i Nowotworów Układu Oddechowego Wojewódzki Program Profilaktyki Gruźlicy Płuc
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Lekarski Studia jednolite magisterskie Praktyczny
Załącznik nr 4 do Uchwały Senatu nr 430/01/2015 SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2021 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Propedeutyka onkologii Kod przedmiotu/
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWE KRYTERIA WYBORU PROJEKTÓW DLA TYPU NR II
Załącznik nr IIb Szczegółowe kryteria wyboru projektów dla Poddziałania 8.2.2 typu II.1 SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA WYBORU PROJEKTÓW DLA TYPU NR : REALIZACJA REGIONALNYCH PROGRAMÓW ZDROWOTNYCH RPZ W ZAKRESIE
Bardziej szczegółowoGRYPA. Jak zapobiec zakażeniom grypy? m. st. Warszawie. Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21, Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl GRYPA Jak zapobiec
Bardziej szczegółowoProgram Profilaktyki Zdrowotnej
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr IX/56/2011 Program Profilaktyki Zdrowotnej Realizowany w roku 2011 pod nazwą Badania wad postawy wśród dzieci klas pierwszych szkół podstawowych miasta Tczewa w ramach programu
Bardziej szczegółowoKatarzyna Kitajewska Główny Inspektorat Sanitarny
Katarzyna Kitajewska Główny Inspektorat Sanitarny 1 Zranienia i zakłucia przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
Bardziej szczegółowoPytania na Egzamin Dyplomowy kierunek Zdrowie Publiczne II st. 2018
Pytania na Egzamin Dyplomowy kierunek Zdrowie Publiczne II st. 2018 1. Scharakteryzuj Fundamentalne wydarzenia w rozwoju zdrowia publicznego: 1948r., Konstytucja WHO; 1974 r., Nowe perspektywy zdrowia
Bardziej szczegółowoPROFIALKTYKA GRYPY W GMINIE CZAPLINEK W LATACH
PROFIALKTYKA GRYPY W GMINIE CZAPLINEK W LATACH 2010-2016 CO WARTO WIEDZIEĆ O GRYPIE Każdego roku na całym świecie zaraża się 5-10% populacji osób dorosłych i 20-30%dzieci Wirusy grypy ludzkiej łatwiej
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Kiedy skierować dziecko do onkologa-algorytmy postępowania pediatry
Bardziej szczegółowoSmog zwiększa ryzyko wystąpienia alergii i astmy u dzieci
Smog zwiększa ryzyko wystąpienia alergii i astmy u dzieci Zanieczyszczenie powietrza, a dokładnie pyły zawieszone PM 2,5 i PM 10 stanowiące kluczową grupę czynników wpływających na formowanie się zjawiska
Bardziej szczegółowoPRZEWLEKŁA OBTURACYJNA CHOROBA PŁUC (POCHP)
PRZEWLEKŁA OBTURACYJNA CHOROBA PŁUC (POCHP) Piotr Bienias Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM DEFINICJA POChP charakteryzuje się: niecałkowicie odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez
Bardziej szczegółowoSYLABUS x 8 x
SYLABUS Nazwa przedmiotu/modułu Wydział Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Forma studiów Język przedmiotu Reumatologia Lekarski I Lekarski Jednolite magisterskie 5-letnie Stacjonarne polski Rodzaj
Bardziej szczegółowoWYKŁAD DRUGI: TYPY BADAŃ EPIDEMIOLOGICZNYCH
SUM - WLK 2011 WYKŁAD DRUGI: TYPY BADAŃ EPIDEMIOLOGICZNYCH Prof. dr hab. med. Jan E. Zejda! UWAGA! SLAJDY WYBRANE I ZMODYFIKOWANE POD KĄTEM PREZENTACJI W INTERNECIE TREŚĆ WYKŁADU Badania epidemiologiczne
Bardziej szczegółowoPytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej
Pytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej - 2017 1. Proszę wymienić zagrożenia zdrowotne dla kobiety jakie mogą wystąpić w okresie okołomenopauzalnym. 2. Proszę omówić rolę położnej w opiece
Bardziej szczegółowoLeczenie POCHP z perspektywy pacjenta
Dr med. Piotr Dąbrowiecki Wojskowy Instytut Medyczny Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę Alergie i POCHP W Polsce ok.2.000.000-2.500.000 osób choruje na POCHP 20% posiada odpowiednie rozpoznanie
Bardziej szczegółowoPakiet onkologiczny. w podstawowej opiece zdrowotnej
Pakiet onkologiczny w podstawowej opiece zdrowotnej Agnieszka Jankowska-Zduńczyk Specjalista medycyny rodzinnej Konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej Profilaktyka chorób nowotworowych Pakiet
Bardziej szczegółowoAneks II. Wnioski naukowe
Aneks II Wnioski naukowe 8 Wnioski naukowe Solu-Medrol 40 mg, proszek i rozpuszczalnik do sporządzania roztworu do wstrzykiwań (zwany dalej Solu-Medrol ) zawiera metyloprednisolon i (jako substancję pomocniczą)
Bardziej szczegółowoZdrowo żyjesz - wygrywasz SZKOŁA PROMUJĄCA ZALECENIA EUROPEJSKIEGO KODEKSU WALKI Z RAKIEM
Zdrowo żyjesz - wygrywasz SZKOŁA PROMUJĄCA ZALECENIA EUROPEJSKIEGO KODEKSU WALKI Z RAKIEM Co wpływa na nasze zdrowie? OPIEKA ZDROWOTNA NASZE GENY STYL ŻYCIA 50% Jakie mogą być efekty naszego stylu życia?
Bardziej szczegółowoMedycyna rodzinna - opis przedmiotu
Medycyna rodzinna - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Medycyna rodzinna Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-MRodz Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj
Bardziej szczegółowoIwona Budrewicz Promocja Zdrowia Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Kamieniu Pomorskim
Iwona Budrewicz Promocja Zdrowia Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Kamieniu Pomorskim Gruźlica jest przewlekłą chorobą zakaźną. W większości przypadków zakażenie zlokalizowane jest w płucach
Bardziej szczegółowoRola Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zapobieganiu i zwalczaniu HCV
Rola Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zapobieganiu i zwalczaniu HCV Elżbieta Narolska-Wierczewska Krajowy Koordynator Programów HCV można pokonać i STOP! HCV WSSE w Bydgoszczy Seminarium edukacyjne "Innowacje
Bardziej szczegółowoJak żyć i pracować z chorobą alergiczną układu oddechowego? Jakie są najczęstsze przyczyny i objawy alergii?
Jak żyć i pracować z chorobą alergiczną układu oddechowego? Czy alergia układu oddechowego to często spotykany problem? Choroby alergiczne występują obecnie z bardzo dużą częstością. Szacuje się, że na
Bardziej szczegółowoRada Przejrzystości. Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 29/2012 z dnia 11 czerwca 2012 r. w sprawie zasadności finansowania środka spożywczego specjalnego przeznaczenia
Bardziej szczegółowoBadania. przesiewowe stosowane w celu wczesnego wykrycia raka sutka. zalecenia National Comprehensive Cancer Network (NCCN)
Badania przesiewowe stosowane w celu wczesnego wykrycia raka sutka zalecenia National Comprehensive Cancer Network (NCCN) Cel wykonywania badań przesiewowych Jak powinna postępować każda kobieta? U jakich
Bardziej szczegółowoPRACA ZALICZENIOWA Z PRAKTYK ZAWODOWYCH ODDZIAL GINEGOLOGICZNO POŁOŻNICZY
W.S.H.E w Łodzi Kierunek Pielęgniarstwo Poziom B Mariola Krakowska Nr Albumu 42300 PRACA ZALICZENIOWA Z PRAKTYK ZAWODOWYCH ODDZIAL GINEGOLOGICZNO POŁOŻNICZY TEMAT PRACY: UDZIAŁ PIELĘGNIARKI W PROFILAKTYCE
Bardziej szczegółowoNazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny: hematologia.
Załącznik nr 10 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny:
Bardziej szczegółowoZadania zdrowia publicznego w strukturze systemu opieki zdrowotnej
Zadania zdrowia publicznego w strukturze systemu opieki zdrowotnej Olga Partyka Zakład Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia oraz Szpitalnictwa Kierownik: prof. Andrzej M. Fal Co to jest zdrowie publiczne?
Bardziej szczegółowoProgram profilaktyki astmy i chorób alergicznych młodzieŝy szkolnej.
Program Nr 11: Program profilaktyki astmy i chorób alergicznych dla młodzieŝy szkolnej. Program profilaktyki astmy i chorób alergicznych młodzieŝy szkolnej. I. Opis Programu: 1. Przesłanki dla realizacji
Bardziej szczegółowoCMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał
Bardziej szczegółowoZadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia
Praktykowanie EBM Krok 1 Krok 2 Krok 3 Krok 4 Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji Ocena informacji o metodzie leczenia Podjęcie decyzji klinicznej na podstawie
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 249/2014 z dnia 27 października 2014 r. o projekcie programu Profilaktyka i wczesna diagnostyka astmy, chorób
Bardziej szczegółowoDlaczego promocja zdrowia i profilaktyka jest opłacalną inwestycją?
Dlaczego promocja zdrowia i profilaktyka jest opłacalną inwestycją? Prof. dr hab. med. Barbara Woynarowska Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego Komitet Zdrowia Publicznego PAN Plan prezentacji
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. Nazwa przedmiotu HIGIENA Z ELEMENTAMI DIETETYKI. 2. Numer kodowy BIO03c. 3. Język, w którym prowadzone są zajęcia polski
Projekt OPERACJA SUKCES unikatowy model kształcenia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Łodzi odpowiedzią na potrzeby gospodarki opartej na wiedzy współfinansowany ze środków Europejskiego
Bardziej szczegółowoZAPRASZAMY Rodziców uczniów. klas VII na spotkanie
ZAPRASZAMY Rodziców uczniów klas VII na spotkanie PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) ósma edycja 2017-2018 Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna we Wrocławiu Dolnośląskie
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 136/16 Rady Gminy Celestynów z dnia 9 marca 2016 roku
Uchwała Nr 136/16 Rady Gminy Celestynów z dnia 9 marca 2016 roku w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki Chorób Układu Oddechowego na 2016 rok Na podstawie art. 18 ust.1 w związku z art.7 ust.1
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 3 Agnieszka Zembroń-Łacny, Anna Kasperska
WYKŁAD 3 Agnieszka Zembroń-Łacny, Anna Kasperska Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2015: zjednoczenie wysiłków społeczeństwa i administracji publicznej prowadzące do zmniejszenia nierówności i poprawy
Bardziej szczegółowoOstre infekcje u osób z cukrzycą
Ostre infekcje u osób z cukrzycą Sezon przeziębień w pełni. Wokół mamy mnóstwo zakatarzonych i kaszlących osób. Chorować nikt nie lubi, jednak ludzie przewlekle chorzy, jak diabetycy, są szczególnie podatni
Bardziej szczegółoworozpowszechnienie (występowanie i rozmieszczenie chorób, inwalidztwa, zgonów oraz innych stanów związanych ze zdrowiem, w populacjach ludzkich),
EPIDEMIOLOGIA Określenie Epidemiologia pochodzi z języka greckiego: epi na demos lud logos słowo, nauka czyli, nauka badająca: rozpowszechnienie (występowanie i rozmieszczenie chorób, inwalidztwa, zgonów
Bardziej szczegółowoPASZPORT ZDROWEJ KOBIETY W PROFILAKTYCE CHORÓB NOWOTWOROWYCH
PASZPORT ZDROWEJ KOBIETY W PROFILAKTYCE CHORÓB NOWOTWOROWYCH II Ogólnopolska Konferencja Medycyny Pracy Zadania pielęgniarki służby medycyny pracy Współczesne wyzwania w ochronie zdrowia pracujących Mgr
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i leczenie nowotworów nerki, pęcherza moczowego i gruczołu krokowego. Zarys Projektu
Diagnostyka i leczenie nowotworów nerki, pęcherza moczowego i gruczołu krokowego Zarys Projektu Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, Centrum Onkologii Projekt współfinansowany
Bardziej szczegółowoRegionalny Program Polityki Zdrowotnej Województwa Pomorskiego. moduł cukrzyca typu 2 PROJEKT. Departament Zdrowia UMWP
Regionalny Program Polityki Zdrowotnej Województwa Pomorskiego moduł cukrzyca typu 2 PROJEKT Departament Zdrowia UMWP 11-12 października 2017 Harmonogram prac Finansowanie programów polityki zdrowotnej
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 153/2011 z dnia o projekcie programu zdrowotnego Profilaktyka chorób nowotworowych w ramach Programu Zdrowotnego
Bardziej szczegółowoPAMIĘTAJ O ZDROWIU! ZBADAJ SIĘ
PAMIĘTAJ O ZDROWIU! ZBADAJ SIĘ Przewodnik po programach profilaktycznych finansowanych przez NFZ Lepiej zapobiegać niż leczyć Program profilaktyki chorób układu krążenia Choroby układu krążenia są główną
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU :Epidemiologia 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
Bardziej szczegółowoSzczepienia ochronne elementem zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z
Szczepienia ochronne elementem zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z Irena Rakiem Przepiórka Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów Centrum Onkologii - Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie XXXV Sympozjum:
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKI DOTYCZĄCE RAKA PŁUCA
bioprognos OncoLUNG Nieinwazyjne badanie krwi umożliwiające zasugerowanie diagnozy u pacjentów z podejrzeniem nowotworu złośliwego płuca oraz ograniczenie liczby nieadekwatnych badań diagnostycznych, skrócenie
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do Uchwały nr 39/2016r. KMRPOWŚ z dnia r.
Załącznik nr 1 do Uchwały nr 39/2016r. KMRPOWŚ 2014-2020 z dnia 23.03.2016r. SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA WYBORU PROJEKTÓW DLA POSZCZEGÓLNYCH DZIAŁAŃ/ PODDZIAŁAŃ WSPÓŁFINANSOWANYCH Z EFS W RAMACH REGIONALNEGO
Bardziej szczegółowoChoroby wewnętrzne - pulmonologia Kod przedmiotu
Choroby wewnętrzne - pulmonologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Choroby wewnętrzne - pulmonologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-ChW-P Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy oraz wynikające z niej działania w Starostwie Powiatowym w Gryfinie. Rozdział 1 Definicje
Załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr /2006 z dnia 2006r. INSTRUKCJA oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy oraz wynikające z niej działania w Starostwie Powiatowym w Gryfinie Rozdział 1 Definicje 1.
Bardziej szczegółowoCzwartek, 25 września 2014
Czwartek, 25 września 2014 SESJA SZKOLENIOWO-NAUKOWA I 9.00 10.30 Leczenie pacjentów z chorobami drobnych dróg oddechowych jakie mamy dzisiaj możliwości? przyznanego przez firmę Chiesi Przewodniczący:
Bardziej szczegółowoSzanse i zagrożenia przygotowania RSS na podstawie raportu HTA
Szanse i zagrożenia przygotowania RSS na podstawie raportu HTA Co może być istotne w procesie tworzenia RSS? Magdalena Władysiuk Ustawa refundacyjna W krajach o średnim dochodzie RSSs są szansą na finansowanie
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą
14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces
Bardziej szczegółowoukładu oddechowego dla mieszkańców
Projekt Promocja i profilaktyka chorób układu oddechowego dla mieszkańców Powiatu Nidzickiego. Nidzica, dnia 30 marca 2016 r. ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2009-2014 oraz budżetu państwa
Bardziej szczegółowoMinister van Sociale Zaken en Volksgezondheid
http://www.maggiedeblock.be/2005/11/18/resolutie-inzake-de-klinischebiologie/ Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Obecna Minister Zdrowia Maggy de Block wraz z Yolande Avontroodt, i Hilde Dierickx
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy oraz wynikające z niej działania w Starostwie Powiatowym w Gryfinie
Załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr /2005 Z dnia 2005 r. INSTRUKCJA oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy oraz wynikające z niej działania w Starostwie Powiatowym w Gryfinie 1. DEFINICJE. 1) RYZYKO
Bardziej szczegółowoDlaczego płuca chorują?
Dlaczego płuca chorują? Dr med. Piotr Dąbrowiecki Wojskowy Instytut Medyczny Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę Alergię i POCHP Budowa płuc Płuca to parzysty narząd o budowie pęcherzykowatej
Bardziej szczegółowo1.1. Słowo wstępne Patofizjologia w aspekcie historycznym Diagnostyka Leczenie... 3
Spis treści 1. Kamienie milowe postępu wiedzy o patofizjologii i leczeniu astmy w XX wieku 1 1.1. Słowo wstępne......................... 1 1.2. Patofizjologia w aspekcie historycznym............ 1 1.3.
Bardziej szczegółowoSTAN ZDROWIA POLSKICH DZIECI. Prof. nadzw. Teresa Jackowska Konsultant Krajowy w dziedzinie pediatrii
STAN ZDROWIA POLSKICH DZIECI Prof. nadzw. Teresa Jackowska Konsultant Krajowy w dziedzinie pediatrii W trosce o młode pokolenie. Jak wychować zdrowe dziecko? Konferencja prasowa 09.09.2015 Sytuacja demograficzna
Bardziej szczegółowoUchwala nr. Rada Miasta Katowice. z dnia. w sprawie przyjęcia "Programu szczepień profilaktycznych oraz meningokokom".
PROJEKTUCHWALY Uchwala nr. Rady Miasta Katowice z dnia. BIURO RADY MIASTA KATOWICE Wpl. 2012-09-., 2 BRM...... w sprawie przyjęcia "Programu szczepień profilaktycznych oraz meningokokom". przeciwko pneumokokom
Bardziej szczegółowoJak powstają programy profilaktyki zdrowotnej regionu łódzkiego
Jak powstają programy profilaktyki zdrowotnej regionu łódzkiego Witold Tomaszewski Dyrektor Departamentu Polityki Zdrowotnej Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego DEFINICJE Program Polityki Zdrowotnej
Bardziej szczegółowoPneumonologia przez przypadki zalecenia diagnostyczno-terapeutyczne
Pneumonologia przez przypadki zalecenia diagnostyczno-terapeutyczne 29-30 września 2017 roku Centralny Szpital Kliniczny MSW w Warszawie Centrum Konferencyjne ul. Wołoska 137 02-507 Warszawa Kierownictwo
Bardziej szczegółowoMarcin Leszczyk SKN przy Klinice Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM
Marcin Leszczyk SKN przy Klinice Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM Definicja NS to zespół kliniczny, w którym wskutek dysfunkcji serca jego pojemność minutowa jest zmniejszona w stosunku do zapotrzebowania
Bardziej szczegółowoZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY U DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH. Opracowanie
Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej oraz ze środków Ministerstwa Zdrowia ZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA
Bardziej szczegółowoUchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku
Uchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku w sprawie wyrażenia zgody na realizację programu zdrowotnego w zakresie szczepień ochronnych przeciwko grypie, dla mieszkańców Miasta
Bardziej szczegółowoProfilaktyka, to całokształt działań mających na celu zapobiec patologiom społecznym głównie przez opóźnienie inicjacji zachowań patologicznych.
Bożena Piotrowska Maria Oskiera nauczycielki Gimnazjum Specjalnego przy SOSW w Żyrardowie Szkolny program profilaktyki Nowoczesna szkoła to taka, która zajmuje się dydaktyką, wychowaniem, ale także profilaktyką.
Bardziej szczegółowo