Γoсподарчий Przegląd. Gospodarczy. Tani prąd z Ukrainy. Jak legalnie zatrudniać? Będą nowe hotele. Jak kupić kamienicę?

Transkrypt

1 Polsko-ukraińska gazeta gospodarcza / Polsko-ukraińska gazeta gospodarcza Nr 1( 1)/2007 listopad-grudzień Czasopismo bezp³atne Γoсподарчий Przegląd Gospodarczy Tani prąd z Ukrainy Jak legalnie zatrudniać? Będą nowe hotele Jak kupić kamienicę? Mrówki Projekt Transgraniczne narzêdzia promocji polsko-ukraiñskiego obszaru przygranicznego dofinansowany ze œrodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) w ramach Programu S¹siedztwa Polska-Bia³oruœ-Ukraina INTERREG IIIA/TACIS CBC

2 Pod marszałkowskim patronatem 2 Województwo podkarpackie wraz z pojawieniem się na mapie samorządowej Polski podejmuje szereg działań zmierzających do zacieśnienia istniejących i nawiązania nowych kontaktów z partnerami ukraińskimi. Gospodarka przede wszystkim Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że wiele zamierzeń w tym zakresie zakończyło się sukcesem, a ich efekty stały się doskonałym fundamentem dla podejmowania kolejnych inicjatyw. Położenie nacisku na sąsiedztwo z Ukrainą jest ważnym elementem strategii kontaktów zagranicznych i ma szansę zostać w pełni wykorzystane, zwłaszcza w kontekście włączenia się we wspólną organizację EURO 2012 Polska Ukraina. Wola współpracy województwa podkarpackie i ukraińskich regionów znalazła odzwierciedlenie w podpisanych porozumieniach o współpracy międzyregionalnej z obwodami: lwowskim, wołyńskim, iwano-franowskim i odeskim, w których zostały nakreślone kierunki współdziałania i dziedziny wzajemnego zainteresowania. Spośród nich na pierwszy plan wysuwają się wszelkie przedsięwzięcia o charakterze gospodarczym. Nikogo nie trzeba przekonywać, że położenie geopolityczne województwa podkarpackiego, jak też wejście Polski do wspólnoty europejskiej mają zasadnicze znaczenie dla wzrostu aktywności gospodarczej po obu stronach granicy polsko-ukraińskiej. Owa aktywność przekłada się na inicjowanie współpracy gospodarczej na poziomie kontaktów między władzami zaprzyjaźnionych regionów, ale również znajduje wyraz w podpisanych umowach i kontraktach między ukraińskimi i podkarpackimi przedsiębiorcami. Na przestrzeni ponad dziewięciu lat województwo podkarpackie wspólnie z ukraińskimi regionami zorganizowało szesnaście misji gospodarczych, zarówno przyjazdowych, jak i wyjazdowych, oraz wzięło udział w licznych prezentacjach potencjału ekonomicznego partnerów na różnego rodzaju spotkaniach, konferencjach, forach, szczytach i seminariach. To właśnie te przedsięwzięcia zaowocowały konkretnymi umowami między przedsiębiorcami lub też stały się istotną platformą wymiany doświadczeń i doskonałą okazją do przedstawienia swojej oferty biznesowej. Wśród branż wspólnego zainteresowania zależnie od specyfiki regionów ukraińskich na pierwszy plan wysuwa się szeroko rozumiane przetwórstwo spożywcze, przemysł elektromaszynowy, drzewno-papierniczy, chemiczny i lekki, wikliniarstwo i winiarstwo, budownictwo oraz wspieranie i rozwój małych i średnich przedsiębiorstw. Interesującą inicjatywą o zasięgu ponadregionalnym okazało się opracowanie wspólnej transgranicznej strategii współpracy międzyregionalnej pomiędzy województwem lubelskim i podkarpackim Rzeczypospolitej Polskiej a obwodem lwowskim, wołyńskim i zakarpackim na Ukrainie. Celem tego przedsięwzięcia było stworzenie wspólnej wizji rozwoju współpracy transgranicznej oraz instytucjonalnych podstaw do współdziałania lokalnych i regionalnych organów władzy, jak też organizacji pozarządowych. W chwili obecnej przed nami bardzo duże wyzwanie, jakim jest szeroko rozumiana współpraca w zakresie przygotowań Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej EURO Traktujemy to nie tylko jako szansę na konstruktywny sprawdzian naszych doświadczeń w zakresie współdziałania na niwie wielu dziedzin, ale przede wszystkim jako niepowtarzalną okazję do wykorzystania dostępnych na ten cel funduszy unijnych, które z powodzeniem możemy spożytkować w osiągnięciu wysokiego poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego. Nie bez znaczenia dla podjęcia działań w tym zakresie będą efekty dotychczasowego korzystania z pomocy finansowej oferowanej przez Unię Europejską poprzez uczestnictwo województwa podkarpackiego z ukraińskimi partnerami w programach i projektach wspólnotowych. Ich powodzenie do chwili obecnej jest optymistyczną zapowiedzią spodziewanych rezultatów wspólnego aplikowania o środki unijne. Jestem przekonany, że problematyka z tym związana, a także wszystkie zagadnienia odnoszące się do sfery gospodarki staną się przedmiotem rozważań w niniejszym wydawnictwie, które z całą pewnością można potraktować jako forum wymiany wiedzy i doświadczeń, i w konsekwencji źródło satysfakcjonujących rozwiązań współpracujących ze sobą partnerów. Bogdan Rzońca WICEMARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO Przegl d gospodarczy

3 W numerze: 2 Pod marszałkowskim patronatem Gospodarka przede wszystkim Bogdan Rzońca Nowe możliwości dzięki unijnym środkom Transgraniczne porozumienie Rafał Adamski Nowe połączenia lotnicze między Polską i Ukrainą Samolotem krócej Robert Fres Rynek budowlany Podaż nie nadąża za popytem Robert Fres Program dla małych i średnich przedsiębiorstw Paszport do eksportu Rafał Adamski Handel detaliczny na Ukrainie Reserved, Reporter i Tatuum Olgierd Głowacki Energia elektryczna zza wschodniej granicy Tani prąd z Ukrainy Rafał Adamski ABC zezwoleń na pracę dla obywateli Ukrainy Jak legalnie zatrudniać? opr. Katarzyna Fornal Polsko-Ukraińskie Centrum Informacji Gospodarczej Jak współpracować z Ukrainą? Rafał Adamski Przemysł turystyczny na Ukrainie Będą nowe hotele Robert Fres Przemysł turystyczny na Ukrainie Będą nowe hotele Olgierd Głowacki Strefy specjalnego rozwoju gospodarczego Pomocne w rozwoju Robert Fres Rynek nieruchomości Jak kupić kamienicę? Olgierd Głowacki Problem z pogranicza prawa czy szkoła biznesu? Mrówki Robert Fres Atrakcje turystyczne Ukrainy Złota Podkowa Krzysztof Zieliński Projekt Transgraniczne narzędzia promocji polsko-ukraińskiego obszaru przygranicznego realizowany jest w ramach Programu Sąsiedztwa Polska- -Białoruś-Ukraina INTERREG IIIA/TACIS CBC przy współpracy pięciu partnerów. Projekt zakłada opracowanie wspólnej, wieloaspektowej strategii promocji obszaru przygranicznego (województwa podkarpackiego, obwodu lwowskiego oraz obwodu zakarpackiego), ze szczególnym uwzględnieniem różnych form turystyki. Opracowanie strategii uzupełnione zostanie przygotowaniem odpowiednich narzędzi do jej realizacji, tj. szkoleniami z zakresu narzędzi marketingowych, budowania zintegrowanego produktu turystycznego, zarządzania marką oraz opracowaniem kampanii informacyjnej, wydaniem publikacji (w tym czterech numerów Przeglądu Gospodarczego i Skarbów Podkarpackich ). Strategia pozwoli na rozwój transgranicznych relacji gospodarczych, w sektorach handlu i turystyki, planowanie wspólnych inicjatyw z zakresu komunikowania się i promocji. Przeszkolenie zaś odpowiedniej grupy osób ze strony polskiej i ukraińskiej pozwoli na efektywne jej wdrożenie. Partnerzy projektu: Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia Pro Carpathia z Rzeszowa, Podkarpacka Regionalna Organizacja Turystyczna z Rzeszowa, Samorząd Województwa Podkarpackiego oraz Zachodnioukraińskie Stowarzyszenie Turystyczne ze Lwowa i Zakarpacki Fundusz Wspierania Przedsiębiorczości TES Fund z Użgorodu. Проект «Транскордонні знаряддя промоції польсько-українського прикордон- ного простору» реалізований є у рамках Програми Сусідства Польща-Біало- русь-україна INTERREG IIIA/TACIS CBC при співпраці п'яти партнерів. Проект передбачає засновує опрацювання спільної, багатоаспектної стратегії промоції прикордонного простору (Підкарпатського воєводства, Львівської області та Закарпатської області), з особливим врахуванням різних форм туризму. Опрацювання стратегії доповнене буде підготовкою відповідних інструментів для її реалізації, тобто вишколами і курсами з області маркетінгу, будування інтегрованого туристичного продукту, менеджменту маркою, а та- кож опрацюванням інформаційної кампанії, виданням публікації (в тому числі чотирьох номерів «Господарського Огляду» і «Підкарпатських Скарбів») Стратегія дозволить на розвиток транскордонних господарських співвідносин в секторах торгівлі і туризму, планування спільних ініціатив з області комуні- кації і промоції. Перепідготовка відповідної групи осібз польської і української сторони дозволить на ефективне впровадження цієї стратегії. Партнери проекту: Товариство на Користь Розвитку і Промоції Підкарпаття Pro Carpathia з Жешова, Підкарпатська Регіональна Туристична Організація з Жешова, Органи Самоврядування Підкарпатського Воєводства, а також Західно-Українське Туристичне Агенство зі Львова і Закарпатський фонд під- тримки підприємництва «TES фонд» з Ужгороду. Γoсподарчий Przegląd Gospodarczy dwumiesięcznik bezpłatny nr 1 ( , Rzeszów) Wydawca: Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia Pro Carpathia Redakcja: Rzeszów, ul. Gałęzowskiego 6/319 tel./fax: ; info@procarpathia.pl; Redaktor wydania: Krzysztof Zieliński; współpraca: R. Adamski, R. Fres, K. Furman, O. Głowacki; zdjęcia: R. Adamski, D. Delmanowicz, K. Zieliński; Internet Opracowanie graficzne, łamanie: KORAW Dorota Kocząb Druk: GRAFMAR Kolbuszowa Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych i zastrzega sobie prawo redagowania nadesłanych tekstów. Kopiowanie i rozpowszechnianie publikowanych materiałów wymaga zgody Wydawcy. Wszelkie prawa zastrzeżone Copyright by Stowarzyszenie Pro Carpathia Projekt Transgraniczne narzêdzia promocji polsko-ukraiñskiego obszaru przygranicznego dofinansowany ze œrodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) w ramach Programu S¹siedztwa Polska-Bia³oruœ-Ukraina INTERREG IIIA/TACIS CBC Ãîñïîäàð èé Ïåðåãëÿä 3

4 Nowe możliwości dzięki unijnym środkom Transgraniczne porozumienie Do tej pory Stowarzyszenie Euroregion Karpacki Polska zarządzające unijnymi środkami na współpracę polsko-ukraińską i polsko-słowacką dofinansowało prawie 250 projektów za prawie 4,9 mln euro. Teraz pojawiają się nowe możliwości. W listopadzie 2007 r. Stowarzyszenie Euroregion Karpacki Polska i Stowarzyszenie Euroregion Karpacki Ukraina podpisały w Rzeszowie porozumienie, zakładające wspólne działania na rzecz wykorzystania unijnych pieniędzy. BudżetProgramuWspółpracyTransgranicznej Polska Białoruś Ukraina to 186 mln euro, natomiast Programu Współpracy Transgranicznej Polska Republika Słowacka to 185 mln euro ( ). Podczas inauguracyjnej konferencji ówczesny wiceminister rozwoju regionalnego Władysław Ortyl poinformował, że Fundacja Fundusz Współpracy otworzy swój oddział w Rzeszowie, z którego miał się wyłonić sekretariat. Po wyborach nowa szefowa resortu Elżbieta Bieńkowska, zmieniła jednak zatwierdzone już plany. Za inną lokalizacją opowiedzieli się przedstawiciele województw śląskiego i małopolskiego oraz przedstawiciele partnerów słowackich, którzy przygotowywali program poinformowało Ministerstwo Rozwoju Regionalnego w komunikacie prasowym. MRR proponuje teraz utworzenie w Rzeszowie punktu informacyjnego, gdzie korzystający z funduszy mogliby uzyskać informację, czy organizowane byłyby szkolenia. Punkt Konsultacyjny to instytucja mniej prestiżowa, potrzebująca też mniejszej liczby pracowników. Rafał Adamski Lew Zacharczyszyn, wiceprzewodniczący lwowskiej rady obwodowej : Jednym z naszych priorytetów jest uczynienie z Lwowa centrum kulturalnego, naukowego oraz ośrodka innowa- cyjnych technologii. Unijne środki dają na to szansę. Транскордонне порозуміння До цієї пори Товариство «Карпатський Євро- регіон Польща», яке розпоряджається ресур- сами Євросоюзу, призначеними на польсько- і польсько-словацьку співпрацю, -українську фінансувало додатково майже 250 проектів за майже 4,9 млн євро. Сьогодні з'являються нові можливості. У листопаді 2007 р. Товариство «Карпатський Єврорегіон Польща» і Товариство «Карпатський Єврорегіон Україна» підписали в Жешові порозуміння, щодо спільного викори- стання грошей Євросоюзу. Бюджет Програми Транскордонної Співпраці Польща-Білорусь-Укра- їна на роки, становить 186 млн євро. Będą nowe połączenia lotnicze między Polską i Ukrainą Samolotem krócej W imieniu polskiego rządu Urząd Lotnictwa Cywilnego (ULC) czyni energiczne starania, aby poszerzyć listę miast, z których będzie można wykonywać połączenia lotnicze między Polską a Ukrainą. Podczas odbywających się konsultacji rozważa się lotnicze połączenia komunikacyjne z lotnisk w Krakowie, Katowicach i Rzeszowie m.in. do Dniepropietrowska. Obecnie loty odbywają się z Warszawy, Kijowa, Odessy i Lwowa. Władze Polski i Ukrainy chcą też uzgodnić możliwość wykonywania nieregularnych przewozów lotniczych (czarterów). ULC stara się również doprowadzić do tego, by przewozy przewoźników polskich, rozpoczynające się w Polsce i przewozy przewoźników ukraińskich, rozpoczynające się na Ukrainie, nie będą wymagały porozumień handlowych z przewoźnikami drugiej strony. Podczas odbywających się konsultacji strona ukraińska poinformowała też, że w bezpośredniej w komunikacji lotniczej jest gotowa stosować tzw. Umowę horyzontalną między Wspólnotą Europejską a Ukrainą. Umowa ta stwarza podstawy do wykonywania operacji z Polski na Ukrainę przez przewoźników unijnych, ustanowionych w Polsce. Robert Fres 4 Літаком коротше Установа Цивільної Авіації (ULC старається поширити список міст, зяких буде можливо виконувати авіасполучення між Польщею і Україною. Під час консультацій щодо цього питання, проводилися розмови про комуніка- ційні авіасполучення зпольських аеродромів в Кракові, Катовіцах і Жешові, між ін. до Дні- пропетровська. Przegl d gospodarczy

5 Rynek budowlany Podaż nie nadąża za popytem Dotychczas jednym z głównych powodów takiego stanu rzeczy było słabe finansowanie budownictwa. Brało się ono z nienajlepszej kondycji ukraińskiego systemu bankowego. Miejscowe banki mają bowiem niskie kapitały i brakuje im środków na kredytowanie poważnych inwestycji, a zagraniczne wykazują dużą ostrożność. Ale z roku na rok zaległości są nadrabiane i w ostatnich latach kredytowanie ludności na cele mieszkaniowe wykazuje dużą dynamikę. Rozwój rynku kredytów hipotecznych charakteryzuje wzrastający popyt na te kredyty, wzrost średniej wartości kredytu (aktualnie ok. 20 tys. USD) i stabilizująca cena kredytu. Kijów bez działek Budownictwo mieszkaniowe w Kijowie ograniczone jest przede wszystkim brakiem wolnych terenów pod ten rodzaj budownictwa. Władze stolicy mają więc zamiar uzyskać je poprzez wyprowadzenie z centrum stolicy działających tam zakładów przemysłowych. Przyniosłoby to ogromną powierzchnię pod budownictwo, ale wymaga czasu i środków finansowych. Aktualnie cena 1 m kw. mieszkania w stolicy oceniana jest średnio na 2370 dol. Różnice cen pomiędzy rejonami są duże, wynoszą one średnio od 1730 do 3620USDza 1mkw.Rentowność firm deweloperskich oceniania jest na proc., a nawet wyżej, ale mimo to Ukraińscy eksperci twierdzą, że gdyby chciało się zaspokoić na Ukrainie głód mieszkaniowy w ciągu 5 7 lat, to należałoby budować rocznie dwa razy więcej metrów kwadratowych powierzchni mieszkalnej niż obecnie. Tylko w stolicy Ukrainy Kijowie należałoby budować rocznie 2 miliony m kw. mieszkań, a buduje się zaledwie połowę z tego, czyli ok. 1 mln. m kw. na ukraińskim rynku działa bardzo mało tego typu firm z zagranicy. Rynek jest podzielony miedzy miejscowe, wielkie firmy budowlane, którym łatwiej jest zarówno kupić działki budowlane, jak i poradzić sobie z ogromną biurokracją i uzyskaniem niezbędnych pozwoleń. Dodatkowym utrudnieniem jest fakt, że pozwolenia na budowę mogą otrzymać tylko rezydenci. Przodują duże miasta W budownictwie mieszkaniowym Ukrainy prym wiodą największe miasta, a pomijając Kijów, są wśród nich Jałta, Odessa, Charków, Donieck i Lwów. W 2005 r. na całej Ukrainie oddano do użytku 8,5 mln m kw. mieszkań. Specyficznym miastem w tej dziedzinie jest najbliższe polskiej granicy duże miasto Ukrainy, czyli Lwów. Buduje się w nim rocznie ok. 100 tys. m kw. mieszkań, co oczywiście uznawane jest za wręcz katastrofalnie mało w stosunku do potrzeb. W kolejce po swoje mieszkanie czeka 23 tys. rodzin, ale osobliwością Lwowa jest fakt, że największym popytem cieszą się w nim nie nowo budowane mieszkania, ale mieszkania w starych budynkach, pochodzących jeszcze sprzed wojen światowych, położone w historycznej części miasta. Robert Fres Будівельний ринок Українські експерти стверджують: для того, щоб вирішення питання житлової проблеми в Україні впродовж 5 7 років, належало б будувати що- року два рази більше, ніж тепер, м кв. житлової поверхні. Лиш в столиці України Києві, нале- жало б будувати щороку 2 мільйони м кв. по- мешкань, а будується ледве половину зтого, тобто біля 1 млн. м кв. Wymiana towarowa Według danych Ukraińskiego Urzędu Statystycznego, wszystko wskazuje na to, że w 2007 roku poziom wymiany towarów i usług między Polską a Ukrainą wyniesie 4 mld 806 mln USD, czyli o 32 proc. więcej niż w roku Na razie w roku 2007 polskie firmy zainwestowały na Ukrainie ponad 304 mln USD. Ogólna kwota wszystkich polskich inwestycji zagranicznych w 2007 roku wynosi dotychczas 607 mln USD. Na Ukrainę przypada więc połowa wszystkich polskich inwestycji zagranicznych. sa Товарообмін Польща-Украіна Згідно зданими Української Статистичної Установи, все указує на те, що в 2007 році рівень обміну товарів і послуг між Польщею та Україною становитиме 4 млрд 806 млн USD, тобто на 32 відсотки більше ніж в 2006 році. Поки що, в 2007 році польські компанії заінвесту- вали в Україні понад 304 млн USD. Загальна квота всіх польських закордонних інвестицій в 2007 році досі виносить 607 млн USD. Отож, на Україну припадає половина всіх польських закордонних інвестицій. Ãîñïîäàð èé Ïåðåãëÿä 5

6 Program dla małych i średnich przedsiębiorstw chcących rozwijać eksport Paszport do eksportu Wiele małych i średnich przedsiębiorstw ma w ofercie produkty i usługi, które znalazłyby kontrahentów na zagranicznych rynkach. Nie wiedzą jednak jak rozpocząć eksport, jak nawiązać kontakty czy rozpoznać obce rynki. Z pomocą przyjdzie im unijny program Paszport do eksportu. Program ma ruszyć w II połowie 2008 roku. W jego ramach przewidziano dla przedsiębiorców przygotowanie rozwoju eksportu, analizy docelowego rynku czy poszukiwanie partnerów zagranicznych. W pakiecie obowiązkowym będzie 30 godzin doradztwa. Ponadto do wyboru trzy z instrumenty z pakietu dodatkowego szkolenia (nt. form wspierania eksportu, ubezpieczania kredytów eksportowych, prawa w kraju do którego chce się eksportować), badania rynków zagranicznych, udział w targach i misjach zagranicznych, wyszukiwanie partnerów, przygotowanie ofert handlowych i materiałów promocyjnych, wreszcie uzyskiwanie certyfikatów oraz świadectw koniecznych na danym rynku (atesty, patenty, badania weterynaryjne). Program wzorowany jest na doświadczeniach brytyjskich. Skorzystać ma z niego w ciągu dwóch lat ponad cztery tysiące firm. Programem będzie zarządzać Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. Przed uzyskaniem pomocy, firma będzie sprawdzona przez ekspertów w każdym regionie będzie instytucja wybierająca firmy do udziału w programie. Po otrzymaniu dotacji (maks. 82 tys. zł, przy zachowaniu limitów pomocy publicznej dla firm) przedsiębiorca ma dwa lata na rozliczenie się. Na program przewidziano 92 mln zł. Nie przewidziano kopert regionalnych czyli podziału środków na poszczególne województwa mówi Katarzyna Podraza. Ponieważ Paszport do eksportu jest komponentem Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (Priorytet 6 Polska gospodarka na rynkach zagranicznych), największe szanse ma udział mają firmy chcące eksportować produkty czy usługi innowacyjne. Takie zresztą podmioty mają największe szanse na sukces w eksporcie. Rafał Adamski Закордонний паспорт для експорту Багато малих і середніх підприємств має в оферті продукти і послуги, які знайшли б контрагентів на закордонних ринках. Проте, не знають як роз- почати експорт, як нав'язати контакти чи як ознайомитись з іноземним ринком. З допомогою прийде їм програма Євросоюзу «Закордонний Паспорт до експорту». Програма повинна роз- початись в ІІ половині 2008 року. В цієїпрограми передбачено: підготовка розвитку експорту для підприємців, аналіз ринку, а також пошук закор- донних партнерів. Handel detaliczny na Ukrainie Reserved, Reporter i Tatuum 6 Cała Ukraina, a Kijów w szczególności, to niezwykle atrakcyjny rynek dla handlu, tym bardziej że jego koncentracja jest bardzo mała. Dziesięć największych firm handlu detalicznego kontroluje tylko 6% rynku. Na ukraińskim rynku zainstalowały się handlowe i przemysłowe grupy z krajów Europy zachodniej, których rządy uzyskały dla nich gwarancje rządu Ukrainy. Na Ukrainie są już więc Austriacy (Billa), Szwedzi (IKEA), Niemcy (Metro, OBI, Praktiker), Francuzi (Auchan), Anglicy (Tesco), Turcy (Migros). Z polskich znanych marek dwa sklepy (Lwów, Kijów) ma firma odzieżowa Reserved, a do wejścia przymierzają się Tatuum, Empik, Reporter. Mimo szybkiego rozwoju sieci handlowych na Ukrainie brakuje placówek dobrej jakości i powierzchni handlowych. Dominuje sprzedaż na targowiskach i w ulicznych kioskach. W roku 2005 handel aż w 52 proc. odbywał się w takich właśnie miejscach, a tylko w 12 proc. w supermarketach. Przyczyna jest nietrudna do zdiagnozowania: pozostałości starego systemu niedorozwoju handlu zorganizowanego i spontaniczne uzupełnienie go handlem na targowiskach. Także niskie dochody przeważającej części ludności i ich przyzwyczajenia, trudności ze źródłem finansowania rozwoju placówek handlowych. Natomiast przeszkodą dla rozwoju dużych marketów są trudności z pozyskaniem gruntów pod budowę obiektów, wynikające ze skomplikowanych przepisów, biurokracji, ale i działań konkurencji nie dopuszczającej do rynku. Olgierd Głowacki Роздрібна торгівля в Україні Вся Україна, а особливо Київ це надзвичайно привабливий ринок для торгівлі, тим більше, що його концентрація дуже мала. Десять найпотуж- ніших компаній роздрібноїторгівлі контролює лиш 6 відсотків всього ринку. Всупереч швид- кому розвитку торгових мереж, Україна залиша- ється в ситуаціїмасовоїнедостачі центрів доброї якості і торгівельноїповерхні. Домінує продаж на базарах на відкритому просторі. У 2005 р. торгі- вля аж в 52 відсотках проводилася на базарах, у вуличних кіосках, і тільки 12 відсотків всієї галузі в супермаркетах. Przegl d gospodarczy

7 Czy będziemy sprowadzać energię elektryczną zza wschodniej granicy? Tani prąd z Ukrainy Czy import prądu od naszego wschodniego sąsiada pomoże w uzdrowieniu naszego rynku energii elektrycznej? Być może, ale na pewno zwiększy bezpieczeństwo energetyczne naszego kraju. Nie obędzie się jednak bez inwestycji w zużytą już sieć. W 1985 roku, na mocy porozumienia między ZSRR, Polską, Czechosłowacją, Węgrami i NRD (w ramach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej) wybudowano linię łączącą Widełkę pod Rzeszowem z elektrownią atomową w Neteszynie. To jedyny w kraju odcinek linii zdolny do przesyłu prądu o napięciu 750 kv, a długość polskiego odcinka wynosi 114 km. Jak informował kilka lat temu Nowy Przemysł w 1988 roku dzięki niej trafiło do Polski 6 TWh (terawatogodzin) prądu. Był to jedyny rok, w którym dostawy wyniosły 100 proc. tego, co zapisano w międzynarodowym porozumieniu. W następnych latach dostawy gwałtownie spadły (do 17 proc. wartości z 1988 roku), a w 1993 roku linię wyłączono. Od pewnego czasu mówi się o połączeniu polskiego systemu przesyłu energii elektrycznej z systemami ościennych krajów. Tymczasem linia do Widełki jest w złym stanie i wymaga remontu. Potrwać on może do dwóch lat, a jego koszt to 0,5 miliarda złotych. Zapis o jej modernizacji jest w obowiązującym rządowym,,programie dla elektroenergetyki. Chodzi o bezpieczeństwo energetyczne Polski i Europy wyjaśnia wiceminister skarbu i poseł z Podkarpacia Jan Bury. Można tamtędy sprowadzać prąd z Ukrainy w razie niedoboru czy niskiej rezerwy w Polsce czy w Europie Zachodniej. Albo na odwrót, sprzedawać w razie potrzeby prąd na Ukrainę. Warto jednak to zrobić z powodów ekonomicznych, ten prąd jest tańszy. Przy sprowadzaniu energii elektrycznej z Ukrainy trzeba przed wprowadzeniem jej do polskiego systemu zastosować tzw. sprzęgło (konwertorownię czyli wstawkę prądu stałego), gdyż produkowany za wschodnią granicą prąd ma inne parametry niż u nas. Sprzęgło umożliwi zsynchronizowanie obydwu systemów energetycznych. Inna możliwość to zsychronizowanie z polskim systemem jednego z bloków jeszcze na Ukrainie. Ukraina nie ma narzuconych limitów z produkcją CO2 (dwutlenku węgla) tłumaczy Jan Bury. Tymczasem w Polsce te limity trzeba kupować, co podwyższa cenę energii produkowanej w naszym kraju. Ponadto na Ukrainie jest nadwyżka mocy produkcyjnych energii. A moc elektrowni w Chmielnickim to 200 MW (megawatów). Specjaliści (np. prof. Krzysztof Żmijewski, przewodniczący Społecznej Rady Konsultacyjnej Energetyki w wypowiedzi dla Gazety Prawnej ) uważają, że import mógłby spowodować większą konkurencję na polskim rynku i byłby korzystny dla gospodarki. Jak bowiem wiadomo, prąd jest poważnym wydatkiem w budżetach zarówno domowych, jak i firm. Rafał Adamski Ãîñïîäàð èé Ïåðåãëÿä Дешевий електростум з України В 1985 році, на підставі порозуміння між СРСР, Польщею, Чехословакією, Угорщиною і НДР, вибудовувано лінію, яка з'єднувальну Віделку з атомною електростанцією в Нетешині. У 1993 році цю лінію вимкнуто. Від певного часу йде мова про поєднання польськоїсистеми пе- редачі електроенергіїз системами сусідніх країн. Тим часом лінія до Віделки є у поганому стані і вимагає ремонту. Ремонт може продовжитися навіть до двох років, а його вартість виноситиме пів мільярда польських злотих. Модернізація лі- ніївписана в урядову «Програму для електро- енергетики». На думку польських експертів імпорт енергіїз України міг би спричинити біль- шу конкуренцію на польському ринку і буття вигідний для економіки. 7

8 8 ABC zezwoleń na pracę w Podkarpackiem dla obywateli Ukrainy Jak legalnie zatrudniać? Przyrzeczenia i zezwolenia na pracę cudzoziemców na terytorium województwa podkarpackiego wydawane są przez Wojewodę Podkarpackiego na czas oznaczony. Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi kwestie związane z zatrudnieniem cudzoziemców na terytorium województwa są: Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz z późn. zm.) oraz kilka rozporządzeń Ministra Pracy i Polityki Społecznej. O przyrzeczenie i zezwolenie na wykonywanie pracy przez cudzoziemca w Polsce występuje z wnioskiem do Wojewody Podkarpackiego pracodawca, którego siedziba mieści się na terenie województwa podkarpackiego. W imieniu pracodawcy sprawy związane z uzyskaniem przyrzeczenia i zezwolenia może prowadzić jego pełnomocnik bądź osoba upoważniona. W przypadku tzw. usług eksportowych do Wojewody Podkarpackiego z wnioskiem występuje pracodawca zagraniczny, którego realizacja usługi eksportowej będzie na terytorium województwa podkarpackiego. Natomiast w sytuacji oddelegowania z wnioskiem do Wojewody występuje pracodawca zagraniczny lub ten, u którego będzie wykonana praca, mający siedzibę na terenie województwa podkarpackiego i u którego będzie wykonywana praca przez pracownika oddelegowanego. Miejscem załatwienia sprawy jest: Podkarpacki Urząd Wojewódzki ul. Grunwaldzka Rzeszów Wydział Polityki Społecznej Oddział Rynku Pracy Kontakt: pracownik Oddziału Rynku Pracy pokój 364 tel. (0-17) fax (0-17) Zezwolenie na pracę cudzoziemca na terytorium RP wydawane jest w przypadku, gdy na rynku pracy brak jest obywateli polskich lub innych osób mogących wykonywać dana pracę bez zezwolenia. Postępowanie w sprawie udzielenia zezwolenia (przyrzeczenia) na pracę cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej według określonych procedur: 1. Złożenie przez pracodawcę w powiatowym urzędzie pracy, właściwym dla miejsca wykonywania pracy, oferty pracy (przy składaniu ofert do PUP należy zaznaczyć, że powinna być ona uwidoczniona w systemie informatycznym wymiany informacji o wolnych miejscach pracy Europejskich Służb Zatrudnienia EUREK) oraz podjęcie innych działań w zakresie powierzenia obywatelowi polskiemu, cudzoziemcowi posiadającemu zezwolenie na osiedlanie, statusu uchodźcy w RP lub zgodę na pobyt tolerowany oraz ochrony czasowej na terytorium RP, pracy na stanowisku, na którym miałby wykonywać pracę cudzoziemiec. W ofercie tej określa się warunki, jakie powinna spełniać osoba, która ma być zatrudniona na danym stanowisku. Ofertę, zgodnie z 3 ust. 2 rozporządzenia Nr 45/2004 Wojewody Podkarpackiego z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie ustalenia kryteriów wydawania przyrzeczeń i zezwoleń na pracę cudzoziemców na terenie województwa podkarpackiego, należy złożyć najpóźniej na 2 tygodnie przed wystąpieniem z wnioskiem o wydanie zezwolenia lub jego przedłużenie. Stanowisko i rodzaj pracy powinien być zgodny z obowiązującą klasyfikacją zawodów i specjalności. Zgodnie z 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 lipca 2006 r. (Dz. U. Nr 141, poz z późn. zm.) samo złożenie ofert uznaje się za niewystarczające. Złożenie oferty pracy w PUW nie jest wymagane w przypadkach określonych w rozporządzeniu MIPS z dnia 21 lipca 2006 r. w sprawie określenia przypadków, w których przyrzeczenie i zezwolenie na pracę cudzoziemca wydawane jest bez względu na sytuację na lokalnym rynku pracy i kryteria wydawania przyrzeczeń i zezwoleń na Przegl d gospodarczy

9 Ãîñïîäàð èé Ïåðåãëÿä pracę cudzoziemca (Dz. U. Nr 141, poz. 1004). 2. Złożenie przez pracodawcę wniosku na druku stanowiącym załącznik do rozporządzenia MPiPS z dnia 21 lipca 2006 r. w sprawie trybu i warunków wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca (Dz. U. Nr 141, póz z późn. zm.) wraz z wymaganymi załącznikami. 3. Wystąpienie przez Wojewodę z zapytaniem do starosty w myśl 3 ust.l i 2 rozporządzenia MPiPS z 21 lipca 2006 r. w sprawie trybu i warunków wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca (Dz. U. Nr 141, póz z późn. zm.). 4. Wystąpienie do Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rzeszowie z zapytaniem czy w wyniku przeprowadzonej kontroli wdanej jednostce nie stwierdzono nielegalnego zatrudnienia cudzoziemców lub osób bezrobotnych. 5. Wystąpienie do Oddziału Obsługi Cudzoziemców w Wydziale Spraw Obywatelskich i Migracji PUW z zapytaniem czy cudzoziemiec, którego dotyczy wniosek nie figuruje w ewidencji osób niepożądanych na terytorium RP. 6. Wystąpienie do Krajowego Rejestru Sądowego z zapytaniem czy cudzoziemiec, którego dotyczy wniosek nie figuruje w Kartotece Karnej. 7. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do prawdziwości danych zawartych w dokumentach lub autentyczności tych dokumentów, wystąpienie do innych służb lub instytucji w celu zweryfikowania prawdziwości danych zawartych w dokumentach lub ich autentyczność. 8. Po uzyskaniu odpowiedzi ze wszystkich jednostek, do których wystąpiono z zapytaniem oraz po sprawdzeniu wniosku i załączonych do niego dokumentów, wydanie przyrzeczenia udzielenia zezwolenia lub przyrzeczenia przedłużenia zezwolenia. Przyrzeczenie jest dokumentem, na podstawie którego cudzoziemiec może starać się o zezwolenie na zamieszkanie na terytorium RP na czas oznaczony lub o wizę z prawem do pracy typ D cel wydania 08. W przypadku posiadania przez cudzoziemca odpowiednich, ważnych dokumentów zezwalających na pobyt na terytorium RP, wydanie zezwolenia (przedłużenia zezwolenia) na wykonywanie pracy przez cudzoziemca. UWAGA! Przyrzeczenie nie jest dokumentem, na podstawie którego cudzoziemcowi można powierzyć wykonywanie pracy. Powierzenie wykonywania pracy może nastąpić dopiero po uzyskaniu zezwolenia. 9. W przypadku nie spełniania warunków zawartych w rozporządzeniach regulujących sprawy wydawania zezwoleń i Zarządzeniu nr 45/2004 Wojewody Podkarpackiego z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie ustalenia kryteriów wydawania przyrzeczeń i zezwoleń na pracę cudzoziemców na terenie województwa podkarpackiego wydanie decyzji odmawiającej udzielenia zezwolenia. 10. Po uzyskaniu przez cudzoziemca wizy z prawem do pracy D cel wydania 08 (wydawanej przez konsulat właściwy dla miejsca zamieszkania cudzoziemca) lub zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony (wydanego przez wojewodę właściwego dla miejsca czasowego pobytu cudzoziemca na terytorium RP), dostarczenie przez wnioskodawcę do organu który wydał przyrzeczenie, kopii strony paszportu z wizą lub kopię decyzji zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony oraz potwierdzenia zameldowania cudzoziemca na czas określony (oryginały przedstawiane są do wglądu). Na podstawie przyrzeczenia i ww. dokumentów następuje wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca. W zależności od rodzaju wykonywanej pracy zmieniają się wymagane dokumenty w staraniu się o zezwolenie na pracę cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. I tak w przypadku udzielania zezwolenia na pracę cudzoziemca na terytorium RP należy przedłożyć w 2 egzemplarzach wniosek o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca na terytorium RP formularz F-01/KIU-127 (zal. nr l do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z r. (Dz. U. Nr 141, póz z późn. zm.) (2 egz.). Do wniosku powinno być dołączone: 1. Oferta pracy złożona we właściwym powiatowym urzędzie pracy 9

10 10 (przy składaniu ofert w PUP należy zaznaczyć, że powinna być ona uwidoczniona w systemie informatycznym wymiany informacji o wolnych miejscach pracy Europejskich Służb Zatrudnienia EURES) lub pisemne potwierdzenie złożenia oferty w powiatowym urzędzie pracy. 2. Dokumenty poświadczające podjęcie innych działań w zakresie powierzenia pracy, która jest przedmiotem wniosku, obywatelowi polskiemu lub cudzoziemcowi niepodlegającemu obowiązkowi posiadania zezwolenia lub obywatelowi państwa członkowskiego Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub obywatelowi Konfederacji Szwajcarskiej. 3. Pisemne oświadczenie o działaniach, które miały miejsce w związku z umieszczeniem oferty w systemie informatycznym wymiany informacji o wolnych miejscach pracy Europejskich Służb Zatrudnienia EURES). UWAGA! Działania, o których mowa w pkt l i 2, powinny nastąpić co najmniej na 2 tygodnie przed wystąpieniem z wnioskiem o udzielenie zezwolenia na pracę cudzoziemca. Stanowisko pracy, na którym ma wykonywać pracę cudzoziemiec, powinno być zgodne z rozporządzeniem MGiP z r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania. 4. Wyciąg z Krajowego Rejestru Sądowego lub zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej z potwierdzeniem aktualności wpisu, w przypadku szkół dokument stanowiący podstawę działania (akt powołania szkoły). 5. Kopia zaświadczenia REGON i decyzji o nadaniu NIP pracodawcy. 6. Kopia paszportu (strony wypełnione tzn. wszystkie strony, na których znajdują się jakiekolwiek zapisy, wizy, pieczęcie). 7. Dokumenty potwierdzające kwalifikacje dyplom, certyfikaty, itp. (kopie oryginałów); kopie tłumaczenia przez tłumacza przysięgłego dokumentów wskazanych w pkt. a; kopia dokumentu o uznaniu wykształcenia uzyskanego za granicą za równoważne z uzyskanym na uczelni w RP (jeżeli cudzoziemiec posiada taki dokument); w przypadku lekarzy kopia prawa wykonywania zawodu na terytorium RP. 8. Dowód wpłaty w wysokości minimalnego wynagrodzenia, wpłaty można dokonać w kasie PUW lub na konto: Podkarpacki Urząd Wojewódzki ul. Grunwaldzka Rzeszów NBP O/O Rzeszów W przypadku występowania szkoły o wydanie zezwolenia na zatrudnienie cudzoziemca na stanowisku nauczyciela zgoda organu prowadzącego szkołę na jego zatrudnienie 10. Kopia wizy z prawem do pracy ( D cel wydania 08 ) lub zezwolenia na zamieszkanie na terytorium RP na czas oznaczony (jeżeli cudzoziemiec posiada taki dokument). 11. Kopię potwierdzenia zameldowania cudzoziemca na pobyt czasowy lub pisemnego potwierdzenia pobytu w hotelu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (jeżeli cudzoziemiec posiada dokument wskazany w pkt. 10). Kiedy postępowanie dotyczy udzielenia zezwolenia na pracę jako pełniącego funkcje w zarządach osób prawnych przez cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, należy przedłożyć następujące dokumenty do wniosku w/w: 1. Wyciąg z Krajowego Rejestru Sądowego sporządzony nie później niż 3 miesiące przed datą złożenia wniosku. 2. Kopia zaświadczenia REGON i kopia decyzji o nadaniu NIP pracodawcy. 3. Aktualne zaświadczenia urzędu skarbowego o niezaleganiu z opłatami z tytułu podatków wystawione nie później niż l miesiąc przed datą złożenia wniosku. 4. Aktualne zaświadczenia ZUS o niezaleganiu z opłatami z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne wystawione nie później niż l miesiąc przed datą złożenia wniosku. 5. Zaświadczenie z urzędu skarbowego (na druku ZAS DP) o wysokości uzyskanego dochodu przyjętego do podstawy opodatkowania, za ostami rok podatkowy. 6. Tytuł prawny do lokalu, w którym prowadzona jest działalność gospodarcza dotyczy działalności handlowej i usługowej. 7. Dokumenty potwierdzające zatrudnianie w pełnym wymiarze czasu pracy obywateli polskich lub cudzoziemców niepodlegających obowiązkowi posiadania zezwolenia przez okres 12 miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku (np. ZUS P DRA, ZUS PRCX, ZUS RMUA). 8. Kopia paszportu (strony wypełnione tzn. wszystkie strony, na których znajdują się jakiekolwiek zapisy, wizy, pieczęcie). 9. Dokumenty potwierdzające kwalifikacje cudzoziemca: dyplom, certyfikaty kopie oryginałów; kopie tłuma- Przegl d gospodarczy

11 czenia przez tłumacza przysięgłego dokumentów wskazanych w pkt. a; kopia dokumentu o uznaniu wykształcenia uzyskanego za granicą za równoważne z uzyskanym na uczelni w RP jeżeli cudzoziemiec posiada taki dokument; 10. Dowód wpłaty w wysokości minimalnego wynagrodzenia wpłaty można dokonać w kasie PUW lub na konto: Podkarpacki Urząd Wojewódzki ul. Grunwaldzka Rzeszów NBP O/O Rzeszów Kopia wizy z prawem do pracy ( D cel wydania 08 ) lub zezwolenia na zamieszkanie na terytorium RP na czas oznaczony (jeżeli cudzoziemiec posiada taki dokument). 12. Kopia potwierdzenia zameldowania cudzoziemca na pobyt czasowy lub pisemnego potwierdzenia pobytu w hotelu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jeżeli cudzoziemiec posiada dokument wskazany w pkt. 11. Przedłużenie zezwolenia na pracę cudzoziemca w Polsce wymaga przedłożenia przez pracodawcę następujących dokumentów dołączonych do wniosku sporządzonego w 2 egzemplarzach formularz F-02/KIU-127 (zał. nr 4 do rozporządzenia do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z r. (Dz. U. Nr 141, póz 1002 z późn. zm.): 1. Oferta pracy złożona we właściwym powiatowym urzędzie pracy (przy składaniu ofert w PUP należy zaznaczyć, że powinna być ona uwidoczniona w systemie informatycznym wymiany informacji o wolnych miejscach pracy Europejskich Służb Zatrudnienia EURES) lub pisemne potwierdzenie złożenia oferty w powiatowym urzędzie pracy. 2. Dokumenty poświadczające podjęcie innych działań w zakresie powierzenia pracy, która jest przedmiotem wniosku, obywatelowi polskiemu lub cudzoziemcowi niepodlegającemu obowiązkowi posiadania zezwolenia lub obywatelowi państwa członkowskiego Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub obywatelowi Konfederacji Szwajcarskiej. 3. Pisemne oświadczenie o działaniach, które miały miejsce w związku Ãîñïîäàð èé Ïåðåãëÿä z umieszczeniem oferty w systemie informatycznym wymiany informacji o wolnych miejscach pracy Europejskich Służb Zatrudnienia EURES). UWAGA! Działania, o których mowa w pkt. l i 2 powinny nastąpić co najmniej 2 tygodnie przed wystąpieniem z wnioskiem o udzielenie zezwolenia na pracę cudzoziemca. Stanowisko pracy, na którym ma wykonywać pracę cudzoziemiec, powinno być zgodne z rozporządzeniem MGiP z r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania. 4. Kopia paszportu (strony wypełnione tzn. wszystkie strony na których znajdują się jakiekolwiek zapisy, wizy, pieczęcie). 5. Dowód wpłaty w wysokości połowy minimalnego wynagrodzenia wpłaty można dokonać w kasie PUW lub na konto: Podkarpacki Urząd Wojewódzki ul. Grunwaldzka 15, Rzeszów NBP O/O Rzeszów W przypadku występowania szkoły o wydanie przedłużenia zezwolenia na pracę cudzoziemca na stanowisku nauczyciela zgoda organu prowadzącego szkołę na jego zatrudnienie. 7. Dokumenty, które uległy zmianie od czasu składania wniosku o udzielenie zezwolenia na wykonywanie pracy przez cudzoziemca na terytorium RP. 8. Kopia wizy z prawem do pracy (D cel wydania 08) lub zezwolenia na zamieszkanie na terytorium RP na czas oznaczony jeżeli cudzoziemiec posiada taki dokument. 9. Kopia potwierdzenia zameldowania cudzoziemca na pobyt czasowy lub pisemnego potwierdzenia pobytu w hotelu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jeżeli cudzoziemiec posiada dokument wskazany w pkt. 8. Jeśli przedłużenie zezwolenia na pracę dotyczy pełnienia funkcji w zarządach osób prawnych przez cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, do ww. wniosku należy dostarczyć następujące dokumenty: 1. Wyciąg z Krajowego Rejestru Sądowego sporządzony nie później niż 3miesiąceprzeddatązłożeniawniosku. 2. Kopia paszportu (strony wypełnione tzn. wszystkie strony, na których znajdują się jakiekolwiek zapisy, wizy, pieczęcie). 3. Aktualne zaświadczenia urzędu skarbowego o niezaleganiu z opłatami z tytułu podatków, wystawione nie później niż l miesiąc przed datą złożenia wniosku 4. Aktualne zaświadczenia ZUS o niezaleganiu z opłatami z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne wystawione nie później niż l miesiąc przed datą złożenia wniosku 5. Zaświadczenie z urzędu skarbowego (na druku ZAŚ DP) o wysokości uzyskanego dochodu przyjętego do podstawy opodatkowania, za ostatni rok podatkowy. 11

12 12 6. Tytuł prawny do lokalu, w którym prowadzona jest działalność gospodarcza dotyczy działalności handlowej i usługowej. 7. Dokumenty potwierdzające zatrudnianie w pełnym wymiarze czasu pracy obywateli polskich lub cudzoziemców niepodlegających obowiązkowi posiadania zezwolenia przez okres 12 miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku (np. ZUS P DRA, ZUS PRCX, ZUS RMUA) 8. Dowód wpłaty w wysokości połowy minimalnego wynagrodzenia, wpłaty można dokonać w kasie PUW lub na konto: Podkarpacki Urząd Wojewódzki, ul. Grunwaldzka 15, Rzeszów, NBP O/O Rzeszów Kopia wizy z prawem do pracy (D cel wydania 08) lub zezwolenia na zamieszkanie na terytorium RP na czas oznaczony jeżeli cudzoziemiec posiada taki dokument. 10. Kopia potwierdzenia zameldowania cudzoziemca na pobyt czasowy lub pisemnego potwierdzenia pobytu w hotelu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jeżeli cudzoziemiec posiada dokument wskazany w pkt. 9. Staranie się o udzielenie zezwolenia na pracę cudzoziemców zatrudnionych przy realizacji usług eksportowych świadczonych przez pracodawców zagranicznych w Rzeczypospolitej Polskiej wymaga przygotowania następujących załączników do wniosku o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca delegowanego przez pracodawcę zagranicznego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu realizacji usługi eksportowej formularz F-03/KIU-127 (zał. nr l do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. (Dz. U. Nr 141, póz z późn. zm.): 1. Kwestionariusz osobowy cudzoziemca formularz F-04/KIU-027 (zał. nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. (Dz.U. Nr 141, póz z późn. zm.) indywidualnie dla każdej osoby, której dotyczy wniosek. 2. Wyciąg z właściwego rejestru potwierdzający uzyskanie przez podmiot mający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i będący stroną umowy z pracodawcą zagranicznym (nie dotyczy osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej). 3. Wyciąg z odpowiedniego rejestru potwierdzający prowadzenie działalności gospodarczej przez pracodawcę zagranicznego (tłumaczenie dokonane przez tłumacza przysięgłego). 4. Kopia umowy, w oparciu o którą ma być wykonana umowa o realizację usług eksportowych świadczonych przez pracodawców zagranicznych w Rzeczypospolitej Polskiej. 5. Kopia paszportu (strony wypełnione tzn. wszystkie strony, na których znajdują się jakiekolwiek zapisy, wizy, pieczęcie). 6. Dokumenty potwierdzające kwalifikacje: dyplom, certyfikaty kopie oryginałów, kopie tłumaczenia przez tłumacza przysięgłego dokumentów wskazanych w pkt. a, kopia dokumentu o uznaniu wykształcenia uzyskanego za granicą za równoważne z uzyskanym na uczelni w RP (jeżeli cudzoziemiec posiada taki dokument), w przypadku lekarzy kopia prawa wykonywania zawodu na terytorium RP. 7. Dowód wpłaty w wysokości minimalnego wynagrodzenia, wpłaty można dokonać w kasie PUW lub na konto: Podkarpacki Urząd Wojewódzki ul. Grunwaldzka 15, Rzeszów, NBP 0/0 Rzeszów UWAGA wpłaty należy dokonać za każdą osobę, której dotyczy wniosek. 8. Kopia wizy z prawem do pracy ( D cel wydania 08 ) lub zezwolenia na zamieszkanie na terytorium RP na czas oznaczony jeżeli cudzoziemiec posiada taki dokument. 9. Kopia potwierdzenia zameldowania cudzoziemca na pobyt czasowy lub pisemnego potwierdzenia pobytu w hotelu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jeżeli cudzoziemiec posiada dokument wskazany w pkt. 8. Zdarzają się także sytuacje, kiedy przyrzeczenie i zezwolenie na pracę Przegl d gospodarczy

13 Ãîñïîäàð èé Ïåðåãëÿä cudzoziemca wydawane jest przez wojewodę bez względu na sytuację na lokalnym rynku pracy. Kryteria wydawania przyrzeczeń i zezwoleń na pracę cudzoziemców określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. (Dz. U. Nr 141, póz. 1004). Wówczas do wniosku o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca na terytorium RP formularz F-01/KIU-127 (zał. nr l do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z r. (Dz.U. Nr 141, póz 1002 z późn. zm.) należy dołączyć następujące dokumenty: 1. Wyciąg z Krajowego Rejestru Sądowego lub zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej z potwierdzeniem aktualności wpisu, w przypadku szkół dokument stanowiący podstawę działania (akt powołania szkoły). 2. Kopia zaświadczenia REGON i decyzji o nadaniu NIP pracodawcy. 3. Kopia paszportu (strony wypełnione tzn. wszystkie strony, na których znajdują się jakiekolwiek zapisy, wizy, pieczęcie). 4. Dokumenty potwierdzające kwalifikacje cudzoziemca: dyplom, certyfikaty kopie oryginałów, kopie tłumaczenia przez tłumacza przysięgłego dokumentów wskazanych w pkt. a, kopia dokumentu o uznaniu wykształcenia uzyskanego za granicą za równoważne z uzyskanym na uczelni w RP -jeżeli cudzoziemiec posiada taki dokument, w przypadku lekarzy, kopia dokumentu prawa wykonywania zawodu na terytorium RP. 5. Dowód wpłaty w wysokości minimalnego wynagrodzenia, wpłaty można dokonać w kasie PUW lub na konto: Podkarpacki Urząd Wojewódzki, ul. Grunwaldzka Rzeszów NBP O/O Rzeszów Kopia wizy z prawem do pracy (D cel wydania 08) lub zezwolenia na zamieszkanie na terytorium RP na czas oznaczony jeżeli cudzoziemiec posiada taki dokument. 7. Kopia potwierdzenia zameldowania cudzoziemca na pobyt czasowy lub pisemnego potwierdzenia pobytu w hotelu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jeżeli cudzoziemiec posiada dokument wskazany w pkt. 6. W przypadku przedłużenia zezwolenia na pracę w ww. sytuacji do wniosku formularz F-02/KIU-127 (zał. nr 4 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z r. (Dz. U. Nr 141, póz z późn. zm.) należy dołączyć następujące załączniki: 1. Kopia paszportu (strony wypełnione tzn. wszystkie strony, na których znajdują się jakiekolwiek zapisy, wizy, pieczęcie) 2. Dowód wpłaty w wysokości połowy minimalnego wynagrodzenia, wpłaty można dokonać w kasie PUW lub na konto: Podkarpacki Urząd Wojewódzki, ul. Grunwaldzka 15, Rzeszów NBP O/O Rzeszów, Dokumenty, które uległy zmianie od czasu składania wniosku o udzielenie zezwolenia na wykonywanie pracy przez cudzoziemca na terytorium RP. 4. Kopia wizy z prawem do pracy ( D cel wydania 08 ) lub zezwolenia na zamieszkanie na terytorium RP na czas oznaczony jeżeli cudzoziemiec posiada taki dokument. 5. Kopia potwierdzenia zameldowania cudzoziemca na pobyt czasowy lub pisemnego potwierdzenia pobytu w hotelu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jeżeli cudzoziemiec posiada dokument wskazany w pkt. 4. Należy pamiętać, że w trakcie załatwiania zezwoleń na pracę konieczne jest posiadanie oryginałów dokumentów, z których sporządzono kopie należy przedstawić do wglądu. Termin załatwienia spraw z tym związanych określa Kodeks postępowania administracyjnego do 1 miesiąca od dnia złożenia wniosku, a w sprawach szczególnie skomplikowanych do 2 miesięcy. Odwołanie w sprawie decyzji można wnosić drogą pocztową lub poprzez złożenie w Kancelarii Ogólnej Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego, pokój 25a (Podkarpacki Urząd Wojewódzki w Rzeszowie, ul. Grunwaldzka 15, Rzeszów) w terminie 14 dni od daty doręczenia decyzji. Odwołanie należy adresować do Ministra Pracy i Polityki Społecznej za pośrednictwem Wojewody Podkarpackiego. 5 lipca 2007 r. zostało opublikowane rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 czerwca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz. U. z 2007 r. Nr 120, póz. 824). Przewiduje ono możliwość wykonywania pracy przez cudzoziemców obywateli państw graniczących z Rzeczypospolitą Polską, tj. Białorusi, Rosji i Ukrainy, we wszystkich sektorach gospodarki, bez zezwolenia na pracę w okresie do 3 miesięcy w ciągu kolejnych 6 miesięcy, jeżeli otrzymają oświadczenie polskiego pracodawcy o zamiarze powierzenia wykonywania pracy. Oświadczenie takie musi być zarejestrowane w po- 13

14 Rok (do 30.06) 54 wiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę pracodawcy. Warunkiem wykonywania legalnej pracy na zasadach określonych w 2 pkt 27 ww. rozporządzenia jest posiadanie wizy w celu wykonywania pracy. Z powyższych uprawnień korzystać mogą także obywatele Białorusi, Rosji i Ukrainy przebywający już w Polsce na podstawie wizy w celu wykonywania pracy (mogą zmieniać pracodawcę) lub zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony. Oświadczenie to jest sporządzone w celu przedłożenia w polskiej placówce dyplomatyczno-konsularnej w miejscu stałego zamieszkania cudzoziemca ubiegającego się o wydanie wymaganej wizy. Musi ono zawierać dane jednoznacznie identyfikujące pracodawcę, cudzoziemca oraz wyrażać zamiar zatrudniania w określonym czasie na warunkach określonych w 2 pkt 27 w/w rozporządzenia (wzór oświadczenia, które ukazało się na Liczba zezwoleń na pracę dla obywateli Ukrainy 212 stronie internetowej MPiPS tj. http: // Oświadczenie powinno być złożone wraz z kopią do właściwego powiatowego urzędu pracy. Urząd pracy umieszcza na oryginale i kopii oświadczenia wzmiankę o jego rejestracji. Oryginał oświadczenia pracodawca powinien przekazać cudzoziemcowi. Kopia oświadczenia pozostaje w urzędzie pracy. Natomiast osoby, które podjęły pracę w sektorze rolnym na podstawie oświadczeń wystawionych zgodnie z przepisem sprzed nowelizacji, mogą korzystać ze swoich uprawnień do upływu ważności wizy lub zakończenia pracy. Rozporządzenie MPiPS z dnia 27 czerwca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz. U. z 2007 r. Nr 120, póz. 824) weszło w życie 20 lipca 2007 r. Po dokonaniu ww. formalności przez pracodawcę polskiego pracownicy z Białorusi, Rosji i Ukrainy będą mogli wykonywać legalnie pracę w okresie do 3 miesięcy w ciągu kolejnych 6 miesięcy na zasadach określonych w 2 pkt 27 w/w rozporządzenia. W przypadku wydawania zezwoleń na pracę na terenie województwa podkarpackiego warto prześledzić statystyki w tym zakresie. Od 2002 r. takie zezwoleniawydajewojewodapodkarpacki. W wydawanych zezwoleniach dominującą grupą zawodową byli nauczyciele, specjaliści różnych dziedzin, w tym handlu, eksportu, marketingu, tłumacze, zawodnicy sportowi, projektanci, lekarze. Materiał Wydziału Polityki Społecznej PodkarpackiegoUrzęduWojewódzkiego opr. Katarzyna Fornal 14 «Абетка» ( ABC) дозволу на роботу в Підкарпатському воєводстві для громадян України Дозвіл на легальну працю для іноземців на території Підкарпатського воєводства виданий Підкарпатським Воєводою, поки що, тимчасово. Основними юридичними актами, що регулюють питання щодо працевлаштуванням іноземців: закон з 20 квітня 2004 р. про працевлаштування і про інституції ринку праці (Д. У. 99, поз зі змінами), а також кілька ухвалень Міністра Праці і Суспільної Політики. Дозволу на виконування праці іноземцями в Польщі домагаються сьогодні працедавці Під- карпатського воєводства, які подали Воєводі свої пропозицію на цю тему. Натомість в справі так званих, експортних послуг, до Підкарпат- ського Воєводи з пропозиціями звертається закордонний працедавець, який планує вести свою діяльність на території Підкарпатського воєводства. Місце оформлення цієї справи це: Підкар- патська Воєводська Установа, вул. Грунвальдзка 15, Жешув, Департамент Суспільної Політики Відділ Ринку Праці, Контакт: працівник Відділу Ринку Праці, кімн. 364, тел. (0-17) ; фаx (0-17) Дозвіл на працю іноземця на території РП видається тоді, коли на місцевому ринку праці нема польських громадян або інших осіб, що можуть виконувати дану працю без дозволу. Процес надання дозволу на працю іноземців на території РП проводиться згідно з визначеними процедурами. Слід пам'ятати, що в процесі оформлення дозвол на працю, необхідно мати з собою ори- гінальні документи, а також їх копії. Оригінальні документи підлягають перевірці. Термін офор- млення даних справ визначає Кодекс Адмініста- тивного Процесу до 1 місяця від дня подачі за- яви, а у справах особливо складних до 2 місяців. Відкликання щодо рішення можна вносити за допомогою пошти, або особисто в Загальній Канцелярії Підкарпатської Воєводської Уста- нови, кімн. 25а (Підкарпатська Воєводська Ус- танова в Жешові, вул. Грунвалдзка 15, Жешов ( Podkarpacki Urząd Wojewódzki w Rzeszowie, ul. Grunwaldzka 15, Rzeszów) терміном 14 днів від дати отримання рішення. Відкликання слід адресувати до Міністра Праці і Суспільної Політики за посередництвом Підкарпатської Воєводи Після виконання в/в формальностей поль- ським працедавцем, працівники з Білорусі, Росії і України зможуть виконувати працю легально до 3 місяців, впродовж наступних 6 місяців на визначених засадах в 2 п.27 в/в ухвалення. Przegl d gospodarczy

15 Informacja Targowa Powstało Polsko-Ukraińskie Centrum Informacji Gospodarczej Jak współpracować z Ukrainą? W październiku 2007 r. Centrum Rozwoju Społeczno-Ekonomicznego z Sielca rozpoczęło projekt Polsko-Ukraiński B2B Biznes to Biznes. Ma on przyczynić się do rozwoju wzajemnej współpracy handlowej między przedsiębiorcami z Polski i Ukrainy. Obejmuje m.in. szkolenia, targi i doradztwo. zaprasza na Międzynarodową Polsko-Ukraińską konferencję na temat Polska Ukraina: sami budujemy przyszłość XXVII Międzynarodowa Konferencja INWESTYCYJNE INTERESY ZA GRANICĄ maja 2008, Lwów, Hotel Sputnik (zakwaterowanie od 16 maja do 19 maja 2008 roku) Aktualne informacje handlowo-gospodarcze Przepisy prawne, exportowo-importowe W co warto inwestować na Ukrainie? Jak nabyć nieruchomość na firmę? Rozwój inwestycji w Ukrainie- teraźniejszość i perspektywy Program konferencji skierowany jest do: właścicieli i dyrektorów firm i przedstawicielstw, instytucji i organizacji Ãîñïîäàð èé Ïåðåãëÿä Projekt Polsko-Ukraiński B2B Biznes to Biznes, realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Sąsiedztwa Polska-Białoruś-Ukraina Interreg III A TACIS CBC Ukraiński rynek jest ogromną szansą rozwoju dla podkarpackich firm. Liczy 50 mln konsumentów, cechuje się małą konkurencyjnością lokalnych producentów, niskimi kosztami wejścia i funkcjonowania na rynku. Nasi przedsiębiorcy wciąż jednak niewiele wiedzą o warunkach prowadzenia biznesu za wschodnią granicą. W ramach projektu Polsko-Ukraiński B2B Biznes to Biznes powstało Polsko-Ukraińskie Centrum Informacji Gospodarczej, świadczące rozmaite usługi. Nasz projekt pozwoli nawiązać współpracę firmom z obu krajów z branży spożywczej, motoryzacyjnej i energetycznej mówi Agnieszka Pazdan, kierownik projektu. Firmy z tych trzech branż, które zgłosiły się do projektu mogły wziąć udział w bezpłatnych szkoleniach, konferencjach, a na koniec w targach. Ciekawym elementem projektu jest założenie bazy danych polskich i ukraińskich firm zainteresowanych współpracą gospodarczą. Jest ona dostępna na stronie Do tej pory zarejestrowanych jest około 800 firm, przede wszystkim z trzech branż objętych projektem. Kolejnym elementem projektu były doradztwo. CRSE oferowało bezpłatną analizę, obejmującą zagadnienia związane z rejestracją firmy na Ukrainie, przepisy prawne, system podatkowy, przepisy celne w zakresie eksportu i importu produktów i usług. W ramach projektu zorganizowano też szkolenia, w których wzięło 80 osób z Polski i Ukrainy. Specjaliści bezpłatnie udzielali odpowiedzi na trudne pytania zawiązane z nawiązywaniem współpracy po obu stronach granicy. Mówiono o eksporcie i imporcie, o prowadzeniu firmy na Ukrainie, znajdowaniu odbiorców po stronie ukraińskiej, a także o pomocy małym i średnim przedsiębiorcom w zaistnieniu na rynku. Rafał Adamski Як співпрацювати з Україною? У жовтні 2007 р. Центр Суспільно-Еконо- мічного Розвитку з Сієлца розпочав «Польсько- -Український Проект В2В Бізнес це Бізнес». Він повинен спричинюватися до розвитку взаємної торгової співпраці між підприємцями з Польщі і України. Охоплює, між іншим, вишколи, ви- ставки, юридичні послуги. У рамках проекту було засновано Польсько-Український Центр Госпо- дарської Інформації, що дозволило нав'язати співпрацю між компаніями з обох країн у про- довольчій, машинобудівній та енергетичній галузях. Цікавим елементом проекту є заснування бази даних польських і українських компаній, зацікавлених економічною співпрацею. База да- них доступна на сторінці До цієї пори зареєстровано біля 800 компаній, воснов- ному з трьох галузей, що входять в реалізацію проекту. Międzynarodowe Centrum Informacyjno-Consultingowe, Kijów, Ukraina przedstawicieli małych, średnich i dużych przedsiębiorstw kadry zarządzającej kierowników działów zbytu specjalistów w zakresie marketingu i handlu, zainteresowanych zbytem towarów i usług na Ukrainę, a także założeniem przedstawicielstwa, przedsiębiorstwa, spółki, filii Program konferencji: Kwestionariusz zgłoszeniowy: Należy wysłać faksem: lub: (faks-automat) 1) Warunkiem uczestnictwa w konferencji jest przesłanie do organizatora kwestionariusza 2) Wpłatę za konferencję należy dokonać na podstawie wysłanego przez organizatorów rachunku 3) Organizator zastrzega sobie prawo do dokonania nieznacznych zmian w programie seminarium. 15

16 Przemysł turystyczny na Ukrainie 16 Będą nowe hotele Sytuacja w stolicy Kijowie oddaje zazwyczaj stan danej branży także na całej Ukrainie, tak jest na przykład z biznesem hotelowym. W 2005 roku dawał się odczuć drastyczny brak miejsc hotelowych, szczególnie w hotelach wysokich i średnich kategorii. W Kijowie było wtedy niespełna 100 hoteli z około 8000 numerami. To stanowczo za mało jak na potrzeby, a nade wszystko aspiracje ukraińskiej stolicy. Niska jakość usług i stan obiektów mogą spowodować, że w najbliższych latach niektóre z istniejących hoteli zostaną zlikwidowane. Klasyfikacja istniejących hoteli i tak jest zawyżona i nie przystaje do standardów międzynarodowych. Większość obiektów ma co prawda kategorię 2- i 3-gwiazdkowych, ale według klasyfikacji lokalnej. W 2005 r. w Kijowie był tylko jeden hotel 5- -gwiazdkowy i pięć 4-gwiazdkowych. Wielkie międzynarodowe sieci badały rynek, ale odłożyły swoje plany. Powodem był brak dostępu do odpowiednich działek oraz duża kapitałochłonność biznesu hotelowego w porównaniu z innymi inwestycjami związanymi z nieruchomościami. Zwrot kapitału w Kijowie i na Ukrainie w tej branży nastąpi dopiero po 7 14 latach, czyli znacznie później niż w innej działalności. Mimo to hoteli przybywa, chociaż powoli. Rozwija się sieć Premier Hotels, do której należy 5-gwiazdkowy hotel w Kijowie i pięć w innych miastach. W 2005 r. rozpoczął działalność Radisson SAS w Kijowie. W 2006 r. oddano do użytku dwa 5-gwiazdkowe hotele w Kijowie: Opera (HCM Property Management) i Hyatt Regency. W 2007 r. powinna zostać zakończona budowa hoteli firm Rixos, Hilton i Holiday Inn. Wobec małej podaży, ceny usług hotelowych w Kijowie są znacznie wyższe aniżeli w Warszawie. Podobna sytuacja w zakresie usług hotelowych istnieje w całej Ukrainie, za wyjątkiem Odessy i Doniecka. Oba te miasta dysponują wysokiej klasy hotelami. We Lwowie jest 21 hoteli z 1700 numerami, ale jakość serwisu na ogół jest niska. Ocenia się, że aby zaspokoić popyt trzeba wybudować we Lwowie jeden 5-gwiazdkowy hotel na 70 pokoi, i trzy 3-gwiazdkowe na pokoi. Olgierd Głowacki Туристична промисловість на Україні Ситуація в столиці Києві зазвичай відображає стан даної галузі по всій Україні. Так є наприклад зі слаборозвинутим готельним бізнесом. У 2005 році не вистачало готельнихмісць, а тим більше не вистачало готелів високої та середньої категорій. У Києві було тоді майже 100 готелів з приблизно 8000 номерами. Це рішуче дуже мало як на потреби, стандарти, а головне як на аспірацію української столиці. Znaczenie skrótów: SPRID po polsku oznacza: Specjalny Prawny Tryb Działalności Inwestycyjnej SEZ po polsku oznacza: Specjalna Strefa Ekonomiczna TPR po polsku oznacza: Terytorium Priorytetowego Rozwoju Czym różnią się SEZ od TPR? Trudno dokładnie powiedzieć, ponieważ nawet w ukraińskich aktach ustawodawczych brak precyzyjnie sformułowanej różnicy między jednym a drugim organizmem gospodarczym. Być może podstawowa różnica, to rozmiar i zasięg działania SEZ i TPR. Te drugie obejmują bardzo duże obszary, włącznie z miastami i powiatami, pierwsze działają na mniejszym terytorium. Na Ukrainie więc organizmy firmy i przedsiębiorstwa działające w tych strefach, podobnie jak to jest na świecie, korzystają z szeregu ulg, w tym oczywiście podatkowych, w zamian za zainwestowanie w rozwój określonych dziedzin działalności gospodarczej, zagospodarowanie istniejącego majątku poprzemysłowego i infrastruktury gospodarczej, tworzenie nowych miejsc pracy, rozwój nowych technologii itp. Najbliżej polskich granic Dla polskich przedsiębiorców najbardziej atrakcyjne mogą być strefy leżące najbliżej polskiej granicy. Z polską granicą sąsiaduje strefa ekonomiczna Jaworów. Założona została w lutym 1999 r. i ma już za sobą niemal połowę działalności, ponieważ ma ją zakończyć do roku W tym samym 1999 r. założono strefę Zakarpatia. Obejmuje ona dwa powiaty (użgorodzki i mukaczewski) obwodu zakarpackiego i będzie ona istnieć aż do 2029 r. Rok później powstała turystyczno-rekreacyjna strefa Kurortpolis Truskawiec z zezwoleniem do 2019 r. oraz strefa Interport Kowel obejmująca miasto o tej nazwie w ob- Przegl d gospodarczy

17 Strefy specjalnego rozwoju gospodarczego Pomocne w rozwoju W Polsce mamy specjalne strefy ekonomiczne (w skrócie SSE), na Ukrainie podobne organizmy nazywają się w skrócie SPRID, ale dzielą się na dwie grupy i stanowią poważną gałąź ukraińskiej gospodarki. Pierwsza grupa to tzw. SEZ, które są rzeczywistym odpowiednikiem polskich SSE. Jest ich dwanaście. Drugą grupę tworzą Tereny Priorytetowego Rozwoju (w skrócie TPR), jest ich dziewięć. Największą z grup TPR jest zapewne ta zlokalizowana w obwodzie donieckim. Obejmuje ona 21 miast i 5 powiatów. Założona została w 1998 roku, a okres jej funkcjonowania przewidziano na 30 lat. Najbliżej polskiej granicy TPR znajduje się w obwodzie zakarpackim i swoim zasięgiem obejmuje wszystkie powiaty tego obwodu. Powstała w 1999 roku i ma działać przez 15 lat. wodzie wołyńskim. Ma zezwolenie na działanie do 2020 r. Warunki działalności Są one zróżnicowane zarówno pod względem okresu, na który poszczególne strefy zostały utworzone (od 15 do 60 lat), preferowanych rodzajów działalności gospodarczej (w różnych strefach są różne) oraz zestawu przyznawanych ulg. W praktyce oznacza to, że aby otrzymać ulgę, firma ubiegająca się o bycie podmiotem w danej strefie powinna przedstawić jej zarządowi do zatwierdzenia projekt inwestycyjny. Ma on obejmować jeden z rodzajów działalności, uznany za priorytetowy tej w strefie. Musi opiewać na określoną kwotę nie mniejszą od sumy uznanej za tzw próg inwestycyjny. Poszczególne ukraińskie SSE mają różne inwestycyjne progi (od 200 tys. do 1 mln dolarów). Inwestycji tych nie trzeba dokonywać od razu, wystarczy zadeklarować zamiar i uzasadnić to projektem inwestycyjnym. Ulgi dotyczą zwolnień (na różne okresy) z podatku dochodowego przedsiębiorstw, z opłat gruntowych, z obowiązkowych opłat na rzecz Państwowego Funduszu Innowacyjnego i Funduszu Ochrony Socjalnej Ludności, z ceł. Ponadto import towarów do strefy na potrzeby produkcji wyłączony jest z kwotowania i licencjonowania. Liderzy Najbardziej atrakcyjną dla inwestorów okazała się natychmiast po utworzeniu najbliższa polskiej granicy strefa w Jaworowie. I utrzymuje te pozycje Ãîñïîäàð èé Ïåðåãëÿä do dziś. Spośród terenów priorytetowego rozwoju najwięcej inwestycji przyciągnął obwód doniecki i zakarpacki. Zastanawiające jest, że w pierwszych latach funkcjonowania wśród największych inwestorów nie było przedsiębiorstw z Polski. zdecydowany prym wiedli natomiast Węgrzy, którzy zajmowali pierwsze miejsce z inwestycjami o wartości ok. 130 mln dol. i mieli aż 23 proc. udziału w inwestycjach wszystkich ukraińskich stref. Na drugim miejscy byli Brytyjczycy (12 proc. inwestycji), następnie Amerykanie (11 proc.), Niemcy (10 proc.), Szwajcarzy (9 proc.), Holendrzy (7 proc.) i Austriacy (6 proc.). Chemia i spożywka Najbardziej atrakcyjną branżą dla inwestorów okazał się przemysł chemiczny. Inwestorzy opracowali 32 projekty z tej branży na kwotę 217 mln dol. Na drugim miejscy był przemysł spożywczy (48 projektów na kwotę 159 mln dol.), następnie transport i komunikacja, w którą zaangażowano 155 mln dol. Największym indywidualnym projektem inwestycyjnym realizowanym obecnie na Ukrainie w ramach stref specjalnego rozwoju jest projekt budowy i użytkowania elektrowni w Mukaczewie (obwód zakarpacki), opiewający na sumę 127 milionów dolarów. opr. Robert Fres Зони спеціального господарського розвитку У Польщі маємо спеціальні економічні (скоро- чено SSE) зони, а в Україні подібні організми, які повинні приспішити господарський розвиток, скорочено називаються СПРІД, і поділяються на групи. Ці групи становлять поважану галузь української економіки, хоч би тому, що займають аж 10 відсотків поверхні всієї країни. Перша група це т.зв. СЕЗ, еквівалент польських SSE. Їхє дванадцять. Другу групу творять Терени Пріоритетного Розвитку (скорочено ТПР ). Є їх дев'ять. Найближче до Польського кордону ТПР знаходиться в закарпатській області і своєю діяльністю охоплює всі її райони. Заснована у 1999 році і діятиме протягом 15 років. 17

18 Rynek nieruchomości Jak kupić kamienicę? Po Pomarańczowej rewolucji" w 2005 r. na Ukrainie dynamicznie wzrosło zainteresowanie nieruchomościami, szczególnie ze strony zagranicznych inwestorów i deweloperów. W tej chwili w nieruchomości na Ukrainie inwestują mocne finansowo organizacje z USA, Izraela, Austrii, a także Rosji. Jak można się stać właścicielem nieruchomości na Ukrainie? Prawo własności w tym kraju niczym prawie nie różni się od obowiązującego w innych demokratycznych krajach. Na Ukrainie jest to więc prawo właściciela do posiadania, użytkowania oraz dysponowania majątkiem, w tym nieruchomościami, do których wg nowego Kodeksu Cywilnego Ukrainy (2004) zalicza się nie tylko budynki, mieszkania, ale i grunty. Nabycie i sprzedaż prawa własności budynków są w zasadzie nieograniczone, w tym również dla osób fizycznych i prawnych z zagranicy. W przypadku gruntów istnieją natomiast ograniczenia. Podstawowym ograniczeniem jest tymczasowy (ale ciągle przedłużany z powodów politycznych) zakaz sprzedaży ziemi rolnej. Dotyczy ten zakaz zarówno podmiotów ukraińskich, jak i zagranicznych. Czynności prawne związane z nieruchomościami (kupno, sprzedaż, dzierżawa na okres dłuższy niż jeden rok, obciążenia i inne) podlegają państwowej rejestracji w specjalnych organach samorządu lokalnego (Biura Technicznej Inwentaryzacji w odniesieniu do budynków i Urząd Spraw Ziemskich w odniesieniu do gruntów), rejestracji w Rejestrze Czynności Prawnych,a w odpowiednich przypadkach w Rejestrze Hipotek lub Rejestrze Obciążeń. W obrocie gospodarczym (w tym także wnoszenie nieruchomości na kapitał zakładowy) czynności te są obłożone podatkiem VAT (20 proc.), a dochody z nieruchomości ponadto CIT (25 proc.) lub PIT (13 proc.). Zgodnie ze stanem prawnym na 2006 rok PIT 13 proc. ze sprzedaży nieruchomości nie jest pobierany. Dodatkową opłatą jest 1 proc. wartości od nieruchomości wnoszony do Funduszu Emerytalnego. Przy zawieraniu umów dotyczących nieruchomości obowiązkowy jest udział notariusza (z wyłączeniem jedynie operacji dzierżawy nieruchomości budynku na okres do 1 roku). Wszystkie umowy muszą być zawarte w języku ukraińskim. W przypadku udziału w transakcji osób nieposługujących się językiem ukraińskim, prawo wymaga dodatkowego udziału w transakcji tłumacza przysięgłego. Dopuszcza także sporządzenie umowy w języku wskazanym przez zagranicznego kontrahenta. Olgierd Głowacki UWAGA! Najbezpieczniejsze jest nabycie nieruchomości na rynku pierwotnym (od miasta, na przetargu), ale ze względu na małą podaż i polityczne uzależnienia, możliwości w tym zakresie są dość ograniczone. Nabycie nieruchomości na rynku wtórnym wymaga szczególnej staranności i sprawdzenia wszelkich informacji dotyczących obiektu, gdyż nierzadkie są przypadki nabycia nieruchomości od osoby nieuprawnionej lub sprzecznie z prawem. 18 Ринок нерухомості на Україні Після 2005 р. в Україні динамічно зросло за- цікавлення нерухомістю, зокрема із сторони закордонних інвесторів і девелоперів. Сьогодні в нерухомості на Україні інвестують міцні фі- нансово організації із США, Ізраїля, Австрії, а також Росії. Придбання і правий продаж власності будівель є у принципі, необмежене, в тому числі і для фізичних та юридичних осіб з-за кордону. Натомість в питанні продажу грун- тів обмеження існують. Основним обмеженням є тимчасова заборона продажу аграрної землі. Стосується ця заборона однаковою мірою ук- раїнських суб'єктів як і закордонних. Przegl d gospodarczy

19 Po polskiej stronie granicy towary przenoszone przez mrówki rozpływają się po całym naszym kraju. Ukraińskie alkohole i papierosy można wszak dostać na każdym targowisku, mimo że są one, tak jak i granica, pod kontrolą przeróżnych służb. To rozpływanie się towaru po polskiej stronie granicy jest pozorne. Towar od mrówek skupują wysłannicy nielegalnych hurtowników. Ci zaś ślą towar na targowiska w Polsce. O ile mrówka nie popada w drastyczny konflikt z polskim prawem wszak za każdym razem przenosi przez granicę zazwyczaj tylko tyle towaru, na ile zezwalają polskie przepisy celne to hurtownik w taki konflikt popada. Dlatego, że gromadzi on duże ilości towarów podlegających polskiej akcyzie, które znaków polskiej akcyzy nie posiadają. Iwtymprzypadku mamy już do czynienia z przestępstwem skarbowym. Straż graniczna, tudzież inne służby, od czasu do czasu odkrywają taką hurtownię. Od czasu do Ãîñïîäàð èé Ïåðåãëÿä Problem z pogranicza prawa czy szkoła biznesu? Mrówki Przemycaną kontrabandę ujawnił tragiczny wypadek w Kraczkowej r. Mrówki" to żargonowe określenie ludzi, którzy zarobkują przenosząc przez granicę limitowany towar. Zazwyczaj w ilościach, na które pozwala prawo. Na pograniczu prawa mrówki" zaczynają się znajdować wtedy, gdy przekraczają granicę wielokrotnie w ciągu jednego dnia. Gdybyśmy zliczyli ilość alkoholu czy liczbę kartonów papierosów, które każda mrówka jest w stanie każdego dnia przenieść przez granicę, doliczylibyśmy się ilości znaczących. czasu hurtownik przestaje być anonimowy, gdy na przykład w wyniku wypadku drogowego rozleci się jego auto i z różnych skrytek wysypią się kartony papierosów lub butelki z wódką. Ale ten interes na pograniczu prawa, może też być znakomitą szkołą biznesu i przedsiębiorczości. Kilka lat temu poznałem człowieka, dzięki któremu za pół ceny kupowałem znakomite armeńskie koniaki, do których nie równają się napoleony czy stocki. Dziś już ich u niego nie kupię. Powód jest banalny, acz szkoleniowy dla tych, którzy mrówkowania nie traktują jako jedynego i skończonego sposobu na życie, lecz jako sposób na znalezienie kontaktów, zarobienie pierwszych większych pieniędzy i odbicie się do większego biznesu. Tak właśnie zrobił mój dostawca. Jego zaopatrzeniowiec po ukraińskiej stronie też nie miał zamiaru zmitrężyć życia na dostarczaniu towaru mrówkom. Gdy myślący podobnie Polak i Ukrainiec trafili na siebie, sporządzili plan działania, który dzisiaj nazwalibyśmy z emfazą biznesplanem. Panowie po prostu wyliczyli sobie, ile muszą mieć pieniędzy, by założyć firmę i w ilościachhurtowych, legalnie, zaopatrywać ukraiński rynek w towary, na które panuje tam nienasycony popyt. Podstawą działania było oczywiście i jest wzajemne zaufanie. Bez niego żaden większy biznes się nie uda. Dziś firma niegdysiejszej mrówki i niegdysiejszego zaopatrzeniowca obraca hurtowymi partiami towarów, obroty liczy w milionach złotych. W branżach, w których działają, niewielu im dorównuje, bo oni uczyli się biznesu od abecadła na granicy. Robert Fres Проблема з прикордонної зони права чи школа бізнесу? «Мурашки» це жаргонне означення людей, які заробляють переносячи через кордон лімітований товар. Зазвичай в кількостях, на які дозволяє право. На межі законодавства «му- рашки» знаходяться тоді, коли перетинають кордон рубіж багато разів протягом одного дня. На польській стороні кордону товари, які переносять «мурашки» «розпливаються» по всій державі. Українські алкогольні напитки і си- гарети можна придбати на кожному базарі, не зважаючи на те, що цей товар подібно як і сам кордон перебуває під контролем різнома- нітних служб. Товар від «мурашок» скупляють посланці нелегальних оптовиків, котрі в свою чергу висилають товар на базари по всій Польщі. Іякщо «мурашка» не потрапляє в конфлікт з польським законодавством, (бо ж за кожним разом переносить через кордон, зазвичай стіль- ки товару, наскільки дозволяють польські митні правила) то оптовик, що купує від «мурашок» постійно наражається на такий конфлікт, тому, що збирає великі кількості товару, який підлягає польській акцизі. Зрозуміло, що товар від «му- рашок» польської акцизи не має... Прикордонна охорона час від часу відкриває такий оптовий склад. Оптовик втрачає свою «анонімність» при різних обставинах, напр. тоді, коли при автока- тастрофі з його автомобіля випадають блоки сигарет або пляшки з горілкою. 19

20 Atrakcje turystyczne Ukrainy Złota Podkowa Ziemia Lwowska obfituje w osobliwości przyrody, interesujące zabytki historii i kultury dawnych polskich kresów. Gdy tylko jest okazja warto zobaczyć Lwów, niemniej ciekawe są jednak miejscowości w jego bliższej i dalszej okolicy wypełnione zabytkowymi kościołami, cerkwiami, bożnicami, zamkami i pałacami. Złoczów Jadąc w stronę Kijowa, 75 km od Lwowa, zobaczymy położony malowniczo na wysokim wzgórzu zamek w Olesku. Pierwotnie wznosiła się tu XIVwieczna staroruska twierdza. W XV i XVI wieku stał się magnacką rezydencją (od 1606 r w posiadaniu Jana Daniłowicza), przebudowaną w latach 20. XVII wieku w duchu włoskiego renesansu. W 1629 roku urodził się tutaj późniejszy król Polski Jan III Sobieski (z małżeństwa Jakuba Sobieskiego i Teofili z Daniłowiczów), który często tu przebywał i zgromadził liczne dzieła sztuki. Obecnie utworzono tu rezerwat architektoniczno-historyczny i oddział muzeum Lwowskiej Galerii Sztuki. Niedaleko od Oleska jest położony zamek w Podhorcach perła architektury barokowej. Zbudowany został na zamówienie wielkiego hetmana koronnego Stanisława Koniecpolskiego przez włoskiego architekta Andrea dell'aqua w latach Następnymi właścicielami byli Sobiescy, Rzewuscy i Sanguszkowie. W skład zespołu zamkowego wchodzą: zamek, fortyfikacje z wałami, bastionami i fosą, kościół św. Józefa, brama wjazdowa oraz piękne włoskie założenie parkowe. Podhorecki zamek jest obecnie filią Lwowskiej Galerii Sztuki i przechodzi Podhorce Olesko gruntowną konserwację. Kilkanaście kilometrów dalej położony jest Złoczów XVII wieczny zamek z fortyfikacjami, usytuowany na wzgórzu. Na jego dziedzińcu stoi późnorenesansowy Wielki Pałac i XVIII-wieczny Pawilon Chiński. Ten ostatni został odrestaurowany przez prywatnego inwestora. Zwiedzanie tych zabytków to niebywała lekcja historii XVI i XVII wieku Pierwszej Rzeczpospolitej. Świadomość tego mają tysiące Polaków, którzy coraz liczniej je odwiedzają w ramach turystyki sentymentalnej. W tzw. długie weekendy setki autobusów z polską rejestracją podąża na Ukrainę. Ma to wpływ na coraz prężniej rozwijający się prywatny biznes nastawiony na obsługę tego ruchu turystycznego. Powstają małe hoteliki, pensjonaty, restauracje, bary bistro. Standardem jest w nich obsługa klientów w języku polskim. Krzysztof Zieliński Olesko