Kręcimy film krok po kroku

Transkrypt

1 Tytuł: Kręcimy filmy. Krok po kroku. Autor: Bieta Leszczyńska producentka filmowa Program: Filmoteka Szkolna. Akcja! Rodzaj materiału: poradnik Data publikacji: Kręcimy film krok po kroku KROK 1 Organizacja pracy ekipy filmowej Ponieważ plan filmowy jest dużym wydarzeniem dobrze pracować nad filmem w grupie. W fazie przygotowawczej i w trakcie zdjęć każdy musi mieć wyznaczoną rolę. Wasza ekipa filmowa powinna się składać z osób, które ze sobą współpracują od pierwszego do ostatniego dnia pracy nad filmem. Ekipa filmowa: 1. grupa reżyserska - wybierzcie spośród was reżysera, czyli osobę, która potrafi bezkonfliktowo współpracować z innymi. Reżyser jest odpowiedzialny za całokształt filmu, rozdaje i nadzoruje prace oraz czuwa nad powstawaniem waszego filmu. To on jest świadomy, ile jest pracy do zrobienia i jak ją podzielić. Reżyser powinien mieć asystentów, którzy zawsze mu służą pomocą twórczą i organizacyjną. 2. grupa scenopisarska - będzie wam potrzebna osoba o zdolnościach literackich, która razem z reżyserem przeleje wizję waszego filmu na papier i w razie potrzeby przeredaguje scenariusz. 3. grupa operatorska - znajdźcie wśród was osoby, które interesują się fotografią. Jedna z nich może zostać operatorem osobą odpowiedzialną za obraz filmu i za sprzęt, druga natomiast zajmie się oświetleniem na planie. 4. grupa dźwiękowa - wyznaczcie jedną osobę, która będzie odpowiedzialna za dźwięk w filmie. Dźwiękowiec powinien być wyposażony w mikrofon, który da się podłączyć do kamery. 5. grupa zajmująca się scenografią, rekwizytami - potrzebne będą dwie, trzy osoby z wyczuciem plastycznym, które zajmą się scenografią, szukaniem odpowiednich miejsc do filmowania poszczególnych scen i szukaniem rekwizytów. 6. grupa producencka (kierownik planu) - wyznaczcie osobę, która jest bardzo dobrze

2 zorganizowana i nie boi się żadnego zadania. Kierownik planu bowiem jest najlepiej poinformowaną osobą na temat wszystkich organizacyjno technicznych spraw związanych z filmem oraz zapewnia warunki pracy dla całej ekipy filmowej np. wie, gdzie można podłączyć dodatkowe oświetlenie, kiedy będzie wolny pokój profesora, żeby zrobić z nim wywiad, etc. Pamiętaj - jeżeli przygotowujesz film samodzielnie musisz być tymi wszystkimi osobami na raz! KROK 2 Wybieramy formę Oto propozycja form filmowych, z których najczęściej będziecie korzystać. 1. Formy dokumentalne - przedstawiające fakty z rzeczywistości, podpatrzone niejako na ulicy, w domu, szkole. Jedna z najciekawszych form do wykorzystania, pokazująca prawdziwe życie, ludzi i ich problemy. Pamiętajcie, że dokumentu nie kręcimy ukrytą kamerą. Osoby, które nagrywacie muszą wyrazić na to zgodę (często na piśmie). 2. Wejście prezentera - to najprostsza z form, gdy jedna osoba mówi do kamery. Niezależnie od tego, jak ciekawa będzie to osoba, i co będzie miała nam do przekazania i jak atrakcyjne będzie miejsce jej występu, pamiętajmy o tym, że należy dbać o komfort widza. Ważna jest tu: dykcja, intonacja, płynność mowy, kontakt, jaki nawiązuje prezenter z widzem (twarz oświetlona, oczy widoczne, kierunek spojrzenia na kamerę). Pamiętajcie, że każdy ruch kamery np. przejazd, czyli podążanie za prezenterem powinien być płynny i umotywowany. Jeśli macie dłuższe kwestie do nagrania, możecie urozmaicić obraz rozdzielając wypowiedzi na kilka ujęć, zmieniając wielkości planu np. zacznijcie w planie amerykańskim, dalszą część kręćcie w zbliżeniu, zaś konkluzję z powrotem w planie amerykańskim. 3. Wywiad - do wywiadu należy być dobrze przygotowanym. Musicie wiedzieć, jakie pytania chcecie zadać i jakie odpowiedzi chcecie uzyskać. Przygotowujemy osobę, z którą będziemy rozmawiać na wcześniej ustawionym planie. Oswajamy ją z kamerą i otoczeniem, dbając o jej komfort psychiczny i fizyczny (np. dobre światło nie prosto w oczy, wygodne krzesło, spokojna atmosfera). Naturalność sytuacji oddaje nam kierunek spojrzenia rozmówcy, który patrzy nie w kamerę, bo nie z nią przecież rozmawia, ale na prowadzącego wywiad, który siedzi obok kamery. Rozmówca powinien swoim wyglądem lub otoczeniem, w którym się znajduje, informować widza, kim jest np. profesor w swoim gabinecie przy biurku z otwartą książką. W czasie wywiadu zwracajcie uwagę na to, aby nie przerywać swojemu rozmówcy i zadawajcie kolejne pytania tak, aby kwestie nie nachodziły na siebie. Jak wiecie, często pytania nie są montowane. Nie bójcie się przerwać rozmowy i poprosić o odpowiedź pełnym zdaniem. 4. Reportaż z narracją z offu - na reportaż składa się obraz oraz dźwięk z tzw. offu, czyli głos lektora, który prowadzi narrację zza kadru. Pamiętajcie, żeby reportaż był zrozumiały obraz i głos muszą być ze sobą w miarę synchroniczne. 5. Sceny wyreżyserowane (np. w filmie fabularnym) jedna z najtrudniejszych, najbardziej czasochłonnych i kosztownych form filmowych. Pamiętajcie, że do takich

3 scen potrzebni są dobrzy aktorzy i duże umiejętności reżyserskie. Bardzo trudno nakręcić scenę, która wyda się odbiorcy prawdziwa, a aktorzy naturalni. KROK 2 Piszemy scenariusz Scenariusz to rozpisana na sceny historia. Każda scena stanowi jedność miejsca i akcji. Jest to podstawowy dokument produkcji filmowej, gdyż wynika z niego długość filmu, obsada, miejsca kręcenia filmu, zapotrzebowania scenograficzne i kostiumowe, lista rekwizytów, etc. Jeśli chodzi o zapis graficzny, przyjęte jest, że tekst scenariusza powinien być wyśrodkowany. Co powinien zawierać scenariusz: 1. Nagłówki scen zawierają informacje ogólne, gdzie i kiedy rozgrywa się dana scena. Warto zaznaczyć, czy akcja dzieje się we wnętrzu czy w plenerze. Nagłówki piszemy drukowanymi literami. 2. Wskazówki sceniczne - następują po nagłówkach i określają akcję, co dzieje się w danym momencie. W tym miejscu można też bardziej szczegółowo opisać miejsce i nastrój, tak by czytający zobaczył film. Umieszczamy je zwykle w nawiasie. 3. Postacie - imiona bohaterów piszemy drukowanymi literami. 4. Wskazówki aktorskie to zwięzłe instrukcje dla aktora, umieszczone w nawiasach, między nazwą postaci a dialogiem. 5. Dialogi i komentarze z offu - określeniem z offu zaznaczamy kwestie wypowiadane zza kadru np. kwestie wypowiadane przez narratora. Uwaga! W filmie dokumentalnym lub reportażu możemy dialogi zastąpić streszczeniem wywiadów z naszym bohaterem lub tylko zaznaczyć, czego rozmowa będzie dotyczyła. Trudno przecież przewidzieć, co powie nasz rozmówca. Natomiast, jeśli w filmie jest narrator, w scenariuszu powinniśmy umieścić wypowiadane przez niego kwestie. Podobnie w przypadku scen, gdzie dialogi reżyserujemy, dobrze umieścić je w scenariuszu. 6. Praca kamery wskazówki dla kamery i reżysera, jak trzeba pracować z tekstem np. DALEKI PLAN na łąkę i przelatujące bociany; ZBLIŻENIE na fotografię. W przypadku scenariusza filmu dokumentalnego najbardziej rozwiniętą częścią będą wskazówki sceniczne. Tu będziecie mogli opisać w sposób zwięzły i logiczny, jak wyobrażacie sobie kolejne sceny waszego filmu. Przykład: SCENA 1 PLENER, OSIEDLE MIESZKANIOWE (Rząd szarych szeregowców na peryferiach Warszawy, połączonych zniszczonymi ścianami i płotami. Sznur brudnych okien ciągnie się aż po horyzont; ciemna smuga na jasnej plamie oddalonego miasta.) PIOTR

4 (smutny, załamany) Nie spodziewałem się, że to wszystko tak się skończy. NARRATOR (z offu) (rzeczowo) Piotr został aresztowany i osadzony w warszawskim więzieniu. Spędził tam trzy lata. Po wyjściu ożenił się, miał troje dzieci. DALEKI PLAN na dachy bloków, las anten i kabli Niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z formą fabularną czy dokumentalną, sprawdźcie, czy macie ciekawy początek, rozwinięcie, które obejmuje wszystkie wątki i dostarcza niezbędnych informacji do rozegrania równie ciekawej puenty. Pamiętajcie, że scenariusz zawiera opis faktów. Jest waszym jedynym przewodnikiem, dzięki któremu powstanie film. Musicie go napisać tak, aby sceny logicznie po sobie następowały. Jest to prawdziwa praca literacka, spójna i logiczna. Przede wszystkim musi dać się dobrze czytać! KROK 4 Filmujemy 1. Starajcie się nie używać funkcji zoom. Gwałtowne najazdy i odjazdy obrazu, utrudniają oglądanie filmu. Pamiętajcie, że kamerę trzymamy statycznie, w miarę możliwości należy korzystać ze statywu. Zmiany położenia dokonujemy bardzo powoli. Przy dużych zbliżeniach na obraz nałoży się drżenie ręki przez co film staje się bardziej "amatorski". 2. Większość dźwięku spróbujcie nagrać osobno. Mikrofon wbudowany w korpus kamery nagrywa wszystkie odgłosy niepożądane - jak odgłos pracy silników kamery, stuki w obudowę, przypadkowe dźwięki w pobliżu kamery. Dlatego proponujemy wam (w miarę możliwości) nagranie osobno wypowiedzi bohaterów filmu, czy też muzyki i połączenie dźwięku z obrazem dopiero w trakcie montażu. Wyjątkiem będą, oczywiście, wywiady i dialogi. Przy nagrywaniu tych scen postarajcie się o jak najwyższą jakość dźwięku. Spróbujcie zminimalizować wszelkie odgłosy wokół Was (hałas za oknem, odgłosy komórek itp.) albo użyjcie dodatkowego mikrofonu. 3. Zadbajcie o różnorodność planów. 4. Pomyślcie także o różnych perspektywach np. ujęcie grupy wyruszającej na poszukiwania można wykonać np. z okna szkoły (tzw. ptasia perspektywa ) ; a grupę uczniów pochylonych nad mapą można sfilmować od dołu (tzw. żabia perspektywa). 5. Zwróćcie uwagę na oświetlenie planu zgodnie z zasadą: Lepiej zbyt ciemno niż zbyt jasno. Dobre oświetlenie jest bardzo ważne, ale nie należy z nim przesadzić. Zbyt ciemne ujęcia da się nieco rozjaśnić w trakcie montażu, ale prześwietlone sceny trzeba będzie wyciąć. Pamiętajcie, że ulubioną porą filmowców jest magiczna godzina tuż przed zachodem słońca. Może uda wam się nakręcić którąś ze scen o tej porze? 6. Zwróćcie uwagę na spójny charakter filmu. Pamiętajcie, że film dokumentalny to dzieło oparte na autentycznych obrazach, cechuje go autentyzm i wysoka wartość poznawcza. Reportaż filmowy również opowiada o autentycznych wydarzeniach, ludziach, ale jego cechą charakterystyczną jest niedopowiedzenie, zmusza on widza do samodzielnej oceny zdarzeń. W takich filmach nie powinno się umieszczać scen

5 właściwych dla komedii czy horroru. KROK 5 Montujemy Do poprawnego zmontowania filmu wcale nie musicie posiadać wielkiej wiedzy, gdyż najważniejsze zasady montażu nie są trudne: 1. Dbajcie o to, aby ujęcia następowały po sobie logicznie np. pierwsze ujęcie - droga, tablica z nazwą miejscowości, następne ujęcie dom, w którym mieszkał wasz bohater. Zachowajcie ciągłość przyczynowo-skutkową opowieści. Skutek nie powinien poprzedzać przyczyny - chyba, że jest to efekt zamierzony, przewidziany w scenariuszu i użyty w celu wywołania określonego wrażenia. 2. Pod koniec jednego ujęcia dobrze jest dać widzowi wyraźny sygnał, który przygotowuje go na cięcie. Hałas u drzwi i obrót głowy bohatera znajdującego się w pokoju w naturalny sposób uprzedzają nas, że za chwilę zobaczymy, kogoś dobijającego się do drzwi. 3. Zrezygnujcie z wszelkich efektów specjalnych, aby nie rozpraszać uwagi widza. Zastosujcie najprostsze cięcia pomiędzy scenami. Niech opowiadana historia będzie waszym atutem, a nie efekty proponowane przez programy komputerowe, które mogą przysłonić treść. 4. Dźwięk w filmie jest równie ważny jak obraz, a wielu przypadkach jego znaczenie w budowaniu narracji odgrywa większą rolę niż obraz. Spróbujcie podczas oglądania wiadomości wyłączyć dźwięk i oglądajcie sam obraz. Po 10 minutach okaże się, że niewiele nowego się dowiedzieliście. Natomiast, jeżeli wyłączylibyśmy wizję, moglibyśmy zrelacjonować osobie trzeciej najświeższe wiadomości. Na etapie montażu możecie dograć przy pomocy mikrofonu brakujące fragmenty narracji, tzw. głos z offu lub podłożyć muzykę pod niektóre sceny. 5. Nie bójcie się skracać ujęć. Lepszy dobry pięciominutowy minutowy film niż nudny półgodzinny Dbajcie o to, żeby nic się w filmie nie powtarzało. Przede wszystkim starajcie się zrobić film, który naprawdę będzie wasz, zróbcie go z pasją i z przekonaniem! red. Anna Mirska-Czerwińska