Wodna edukacja Czujne oko kamery Potrzebni inżynierowie Wzięty inżynier. Medycyna szyta na miarę 60-61

Transkrypt

1

2 Robotycy do roboty! Informatyk potrzebny od zaraz Ekonomiści w centrum Światło otwiera nowe możliwości // SPIS Wodna edukacja Pedagog nowoczesny Inżynierowie nad Wartą Nowoczesna farmacja TREŚCI Wrocławskie technopolis Megarewolucja w skali nano Ceramika dla przyszłości Matematyka ma budynek na szóstkę! Słowo wstępu Czujne oko kamery Zdjęcia z nieba Kompozyty ceramiczno- -metalowe nowej generacji Bank w komórce Potrzebni inżynierowie Mechatronik - zawód z przyszłością Biotechnolodzy w trosce o zdrowie Wzięty inżynier Medycyna szyta na miarę Bicz na bakterie Mów do mnie! Odrzutowiec dla każdego Jak zarządzać nauką? Przedsiębiorczy artyści Kierunek: nauki ścisłe Medycy na rynku pracy Uran made in Poland Morze pod specjalnym nadzorem Kontakt

3 // Słowo wstępu Szanowni Państwo, z prawdziwą przyjemnością oddaję w Państwa ręce kolejny Katalog Projektów Innowacyjnych podsumowujący efekty wdrażania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, dla których Narodowe Centrum Badań i Rozwoju pełni rolę Instytucji Pośredniczącej. Projekty ujęte w katalogu są świetnym dowodem na to, że dzięki dofinansowaniu z Unii Europejskiej polscy naukowcy i inżynierowie coraz skuteczniej konkurują na arenie międzynarodowej. Nasze wynalazki, takie jak syntezator mowy IVONA, który w konkursie Blizzard Challenge w USA i Niemczech, dwa razy z rzędu uznany został za syntezator generujący mowę o najwyższej jakości, pokonują produkty światowych gigantów. Konstruktorzy małego samolotu odrzutowego klasy Business Jet już dzisiaj zbierają zamówienia od klientów, zainteresowanych użytkowaniem tego szybkiego i łatwego w obsłudze środka transportu. Polscy studenci uczestniczą w programach staży i szkoleń oferowanych przez uczelnie, które pozwalają im kształtować ścieżki własnej kariery zawodowej. Żacy z krakowskiej ASP już nie tylko malują i rzeźbią, ale również projektują ubrania i organizują własne pokazy mody. Na kierunkach ścisłych powstają wręcz całe Fabryki Inżynierów Przyszłości, na których czekają innowacyjne sektory gospodarki, takie jak diagnostyka medyczna, biochemia, informatyka. Wsparciem dla rozwoju młodego pokolenia są nowocześnie wyposażone sale wykładowe, laboratoria, ale również pokoje do prowadzenia indywidualnych konsultacji, sale zebrań, pokoje dla matek z dziećmi czy przestrzenie twórczego myślenia, dostępne dla coraz większej liczby studentów. To tam często rodzą się najbardziej odważne pomysły, które z czasem stają się wizytówką uczelni. Dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju Zachęcając Państwa do lektury katalogu, wyrażam nadzieję, że zaprezentowane na jego kartach przykłady innowacyjnych rozwiązań zachęcą naukowców i przedsiębiorców do intensyfikacji współpracy i do dialogu, którego efektem będzie nasza wspólna, lepsza przyszłość.

4 // Potrzebni inżynierowie 4-5 Pełna nazwa projektu: Fabryka inżynierów Beneficjent: Akademia Górniczo - Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie Wartość projektu: ,00 PLN Okres realizacji: Obszar wsparcia: Poddziałanie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Absolwenci szkół średnich coraz chętniej wybierają uczelnie techniczne. To zainteresowanie jest jednak wciąż zbyt małe, by podołać potrzebom kształcenia nowych inżynierów. Krakowska AGH próbuje to zmienić. Ponad połowa Polaków uważa, że warunkiem rozwoju polskiej gospodarki jest faworyzowanie uczelni technicznych kosztem humanistycznych, bo inżynierowie są dla gospodarki cenniejsi - wynika z sondażu CBOS przeprowadzonego w 2011 roku. Od tego sondażu minęły dwa lata, a inżynierów wciąż brakuje. Być może dlatego, że studia techniczne postrzegane są jako trudne ze względu na matematykę i fizykę. Jednak to właśnie inżynierowie, nie humaniści, mogą po zakończeniu studiów być spokojni o zatrudnienie. Na rynku wciąż brakuje blisko 50 tys. osób z wyższym wykształceniem technicznym. Jak ich pozyskać? Lepsza oferta Naprzeciw temu wyzwaniu wyszła Akademia Górniczo- Hutnicza w Krakowie. Dzięki unijnemu dofinansowaniu w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki utworzyła projekt Fabryka Inżynierów. Jego podstawowym celem jest zwiększenie atrakcyjności studiów w AGH oraz lepsze przygotowanie merytoryczne absolwentów do pracy w różnych gałęziach przemysłu. Projekt obejmuje wiele inicjatyw skierowanych do studentów AGH, w tym m.in. rozszerzenie oferty kształcenia, popularyzację kształcenia technicznego w aspekcie budowania gospodarki opartej na wiedzy. Ponadto jego celem jest podnoszenie kwalifikacji kadry dydaktycznej oraz wzmocnienie współpracy uczelni z przedsiębiorstwami. Akustycy na start! Humaniści w służbie technice I tak uczelnia utworzyła wiele nowych specjalności. Jedną z nich na kierunku Elektronika są Pomiary technologiczne i biomedyczne. Kształci się tu fachowców, którzy wspomogliby dynamiczny rozwój współczesnej diagnostyki medycznej. Kilka specjalności zostało rozszerzonych. Tak stało się na przykład na studiach międzykierunkowych Inżynieria akustyczna. To nowatorski, interdyscyplinarny kierunek. Obejmuje zagadnienia z dziedziny akustyki technicznej, walki z hałasem i ochrony przed drganiami, w połączeniu z wiedzą z zakresu informatyki i elektroniki. Oferta obejmuje studia I stopnia. Ponieważ rośnie zapotrzebowanie na inżynierów znających nowoczesne metody projektowania procesów przeróbki plastycznej oraz obróbki cieplnej, większe możliwości kształcenia niż dotychczas oferują także kierunki Metalurgia, Inżynieria materiałowa i Edukacja techniczno-informatyczna. Akademia Górniczo-Hutnicza wzmacnia też współpracę z przedsiębiorstwami sektorów pozyskania i przetwórstwa surowców mineralnych. To zadanie - skierowane do studentów II stopnia - realizowane jest na Wydziale Górnictwa i Geoinżynierii. Co ciekawe, projekt Fabryka inżynierów otworzył się także na humanistów. Studia kulturoznawcze na AGH kształcą specjalistów łączących wiedzę z zakresu kultury i mediów oraz wpływu nowych technologii na przekaz kulturowy. Można się tu edukować w takich specjalnościach jak Kultura nowych mediów oraz Komunikowanie wizualne i projektowanie graficzne. Wśród przedmiotów wykładowych znalazły się: cyberkultura i cyberspołeczeństwo, intermedia w kulturze, medioznawstwo, sztuka nowych mediów. Ponadto studenci są przygotowywani z zakresu projektowania grantów w dziedzinie kultury. Dla wszystkich swych studentów, których matematyka i fizyka może odstraszać od podjęcia studiów technicznych, uczelnia przygotowała darmowe kursy wyrównawcze. To wsparcie dla studentów I roku wszystkich wydziałów technicznych AGH, na których matematyka i fizyka są przedmiotami obowiązkowymi. Czy dzięki takim projektom za kilka lat przybędzie nam inżynierów? Miejmy nadzieję, bo dzięki nim rozwijają się istotne sektory gospodarki, a do zastosowania w przemyśle trafiają nowe, ciekawe rozwiązania techniczne.

5 // Mechatronik - zawód 6-7 z przyszłością Pełna nazwa projektu: Kształcenie zamawiane na kierunku Mechatronika na Wydziale Mechanicznym Politechniki Gdańskiej Beneficjent: Politechnika Gdańska Wartość projektu: ,00 PLN Okres realizacji: Obszar wsparcia: Poddziałanie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Łączy wiedzę z automatyki, elektroniki, informatyki, metrologii. Musi umieć myśleć analitycznie i kreatywnie zarazem. Absolwent mechatroniki to prawdziwy inżynier renesansu. Wyobrażacie sobie życie bez samochodów, samolotów, pralek automatycznych, robotów, satelitów? Mniej lub bardziej inteligentne maszyny stały się integralną częścią naszego życia i często zdarza się, że prześcigają one wizje twórców science-fiction. Trudno się dziwić, że humanizujemy maszyny, chcemy aby same uczyły się i wyręczały nas w kolejnych zadaniach. Nie byłoby to możliwe bez mechatroników. Umysł inżyniera To oni posiadają wiedzę na temat inteligentnych urządzeń i procesów. Wiedzą jak zaprojektować urządzenie: połączyć ze sobą napęd, zestaw czujników zbierających informacje o otoczeniu i o stanie urządzenia, układ sterowania oparty na mikroprocesorze oraz oprogramowanie zapewniające wielofunkcyjność, elastyczność i konfigurowalność, jak również możliwość adaptacji do zmieniających się warunków. - Coraz częściej, stykając się z mechanizmami, które wydają się nam urządzeniami mechanicznymi, w rzeczywistości mamy do czynienia z urządzeniami mechatronicznymi - mówi dr hab. inż. Michał Wasilczuk, kierownik projektu Kształcenie zamawiane na kierunku Mechatronika na Wydziale Mechanicznym Politechniki Gdańskiej, współfinansowanego ze środków Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. - To właśnie w umyśle mechatronika dokonuje się synteza elementów takich jak mechanizm, elektronika i oprogramowanie, które razem tworzą najnowocześniejsze, innowacyjne urządzenia wykorzystywane w przemyśle i w życiu codziennym. Mechatronika to połączenie automatyki, elektroniki, systemów sterowania, informatyki, metrologii, optyki i jeszcze kilku innych nauk. Jest jedną z najszybciej rozwijających się dziedzin wiedzy, a specjaliści w tej dziedzinie są bardzo poszukiwani na rynku pracy. Dydaktyka i praktyka Kształcenie mechatroników wymaga specjalistycznych laboratoriów i wysoko wyspecjalizowanej kadry o obszernej wiedzy teoretycznej. Machatronika stała się jednym z priorytetowych kierunków, zamawianych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Na zapotrzebowanie na fachowców w tej dziedzinie odpowiedziała Politechnika Gdańska. Realizowany przez nią projekt pozwala kształcić inżynierówmechatroników, którzy podczas studiów uczą się systemowego myślenia, formułowania i rozwiązywania problemów. Dzięki współpracy Wydziału Mechanicznego z firmami komercyjnymi zdobywają wiedzę na temat praktycznych rozwiązań stosowanych w przemyśle i uczą się analizować istniejące projekty. Doskonalą też swoje umiejętności w świetnie wyposażonych pracowniach. W ten sposób kształci się nowa kadra specjalistów, którzy niebawem zasilą polską gospodarkę.

6 // Biotechnolodzy w trosce o zdrowie 8-9 Pełna nazwa projektu: Otwarcie i realizacja specjalności biotechnologia medyczna na kierunku biotechnologia na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego Beneficjent: Uniwersytet Warszawski Wartość projektu: ,21 PLN Okres realizacji: Obszar wsparcia: Poddziałanie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Nauka wykorzystująca organizmy żywe czy systemy biologiczne w przemyśle albo dla poprawy naszego zdrowia to niezwykle dynamicznie rozwijająca się dziedzina wiedzy. Warto w nią inwestować. Wyobraźmy sobie, że do DNA zwierząt zostaną wprowadzone geny ludzkich hormonów czy przeciwciał. Takie zwierzęta mogą się zamienić w żyjące fabryki leków! Wtedy wystarczy tylko wydoić np. zmodyfikowaną genetycznie owcę i oczyścić z mleka pożądaną substancję. Na razie to odległa przyszłość, dziś produkcją takich ludzkich leków z powodzeniem zajmują się zmodyfikowane bakterie i grzyby (np. drożdże) wyposażone w nasze geny. Znaczna część używanej na świecie insuliny pochodzi właśnie z takich hodowli. Transgeniczne bakterie robią opatrunki na oparzenia. Metodami inżynierii genetycznej uzyskano też len do produkcji opatrunków na trudno gojące się owrzodzenia. Podkręcone drobnoustroje wytwarzają między innymi podpuszczkę do produkcji sera i enzymy do proszków do prania. Transgeniczne bakterie rozkładają zanieczyszczenia, np. w przemyśle naftowym, przetwórstwie bawełny lub rud metali. Włączać i wyłączać geny Dokonywanie świadomych zmian w genomie organizmów to niezwykle zaawansowana technologia. Stała się możliwa dzięki wiedzy, że informacja o życiu jest zapisana w genach i dzięki znajomości maszynerii komórkowej, która te geny odczytuje, a także za sprawą odkrycia tzw. enzymów restrykcyjnych, wytwarzanych przez bakterie. Te enzymy tną DNA w ściśle określonych miejscach, co - z odpowiednią selekcją - pozwala na wycięcie pożądanego genu spośród setek, tysięcy innych. Pod ręką trzeba też mieć inne enzymy sklejające genowe konstrukcje. Naukowcy byliby również bezradni bez skutecznych metod wprowadzania nowego DNA do komórek, na przykład przy pomocy wirusów, w których część ich własnego materiału genetycznego została zastąpiona genami wytworzonymi w laboratorium. Albo dzięki armatkom genowym wstrzeliwującym fragmenty DNA do wnętrza komórek-biorców. Przede wszystkim jednak, inżynieria genetyczna jest możliwa dzięki temu, że geny i sposób ich odczytywania są niezwykle podobne nawet u bardzo odmiennych organizmów. Na pewnych fragmentach nici DNA nukleotydy-literki układają się w geny-słowa. Te słowa zaś składają się w przepis, jak mają wyglądać białka budujące komórkę i przeprowadzające wszystkie zachodzące w niej procesy. Pozostałe fragmenty DNA służą m.in. jako włączniki i wyłączniki genów, sprawiając, że są one uruchamiane we właściwym miejscu i czasie. Są też odcinki DNA, które nie niosą żadnej informacji. Kluczem do udanej modyfikacji genetycznej jest takie dobranie pożądanego genu i jego włączników, by konstrukcja poprawnie działała w organizmie docelowym. Tym, między innymi zajmuje się biotechnologia. Biotechnologia w praktyce To niezwykle dynamicznie rozwijająca się nauka. Trudno wyobrazić sobie dziedzinę życia, w której nie znajdowałaby zastosowania. Warto więc inwestować w kształcenie specjalistów w tej dziedzinie. Temu właśnie służy projekt Otwarcie i realizacja specjalności biotechnologia medyczna na kierunku biotechnologia na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. Zakłada on, że tak samo istotne, jak zdobycie podstaw teoretycznych, jest umożliwienie studentom pozyskania specjalistycznej wiedzy praktycznej. W ramach projektu, którego realizacja możliwa jest dzięki dofinansowaniu ze środków Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, w roku akademickim 2010/2011 na studiach II stopnia utworzona została specjalność Biotechnologia medyczna, na której studenci odbywają staże w firmach i instytucjach naukowo-badawczych prowadzących działalność o charakterze biotechnologicznym lub biomedycznym. Najlepsi otrzymują wysokie stypendia. - Płatne staże będące integralną częścią studiów to szansa dla absolwentów na odnalezienie się na rynku pracy - zapewnia koordynator projektu dr Katarzyna Tońska. - Nowa specjalność i stypendia pozwolą naszym studentom na lepszy start zawodowy.

7 // Wzięty inżynier Pełna nazwa projektu: Podniesienie atrakcyjności oferty edukacyjnej kierunków: budownictwo, inżynieria środowiska i ochrona środowiska na Wydziale Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Białostockiej Beneficjent: Politechnika Białostocka Wartość projektu: ,46 PLN Okres realizacji: Obszar wsparcia: Poddziałanie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Politechnika Białostocka stawia na inżynierów budownictwa, inżynierów środowiska i ochrony środowiska. To poszukiwani specjaliści. Coś się ruszyło: od dwóch-trzech lat na politechnikach jest więcej chętnych do studiowania niż na uniwersytetach. Być może powodem takiego stanu rzeczy jest coraz bardziej atrakcyjna oferta uczelni technicznych, wspierana przez dotacje unijne. Dzięki środkom z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki ruszają takie projekty, jak Podniesienie atrakcyjności oferty edukacyjnej kierunków: budownictwo, inżynieria środowiska i ochrona środowiska na Wydziale Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Białostockiej. A warto inwestować w inżynierów, bo na rynku wciąż ich brakuje. Więcej praktyk Największy popyt jest na tych z branży budowlanej i drogowej, mało jest też inżynierów z uprawnieniami do budowy mostów. A inżynierowie przecież lepiej zarabiają od absolwentów szkół humanistycznych. Zawód ten związany jest też z prestiżem. Kojarzony przez ludzi z odpowiedzialnością za zapewnienie bezpieczeństwa budowli i ludzi oraz rzetelną wiedzą, uchodzi za jeden z zawodów zaufania publicznego. Dzięki projektom takim jak realizowany przez Politechnikę Białostocką, podnosi się jakość kształcenia polskich inżynierów. Do tej pory bowiem studiom technicznym zarzucano zbyt małą liczbę praktyk, brak zagadnień dotyczących rynku pracy oraz wskazówek właściwych dla kadry kierowniczej. Tak przynajmniej wynika z ankiety przeprowadzonej przez Polską Izbę Inżynierów Budownictwa i TNS Pentor. Bardziej terenowo Odpowiedzią jest prowadzenie większej liczby zajęć terenowych, włączenie specjalistów i praktyków w proces dydaktyczny oraz stworzenie i uruchomienie nowoczesnych stanowisk badawczych. Wartość projektu to ponad 4 mln zł. Jego celem jest zwiększenie liczby absolwentów kierunków: budownictwo, inżynieria środowiska i ochrona środowiska Politechniki Białostockiej, ale także podniesienie wartości absolwentów tych kierunków na rynku pracy. Poza wymienionymi, uczelnia stworzyła możliwości praktycznej nauki: zbudowała ogródek meteorologiczno-hydrogeologiczny oraz stanowisko do trójwymiarowego pomiaru GPS obiektów budowlanych. Pomiar taki wykorzystuje pozycjonowanie satelitarne, a urządzenie, którym posługują się do tego celu specjaliści wykorzystywane jest głównie w geodezji. - Jego obsługi można się nauczyć głównie na ćwiczeniach praktycznych - zapewniają studenci. Służą temu oferowane przez wydział wyjazdy terenowe i praktyczne zajęcia terenowe. Zakupiono także sprzęt do analityki mobilnej oraz odczynniki, które pozwalają studentom na samodzielne pobieranie próbek i wykonywanie podstawowych analiz w trakcie zajęć terenowych. Wygląda więc na to, że kolejne roczniki inżynierów powinny - w zakresie praktycznego wykształcenia - spełniać oczekiwania Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa i zyskiwać coraz większy społeczny prestiż.

8 // Jak zarządzać nauką? Pełna nazwa projektu: Studia podyplomowe Menedżer Innowacji Beneficjent: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Wartość projektu: ,76 PLN Okres realizacji: Obszar wsparcia: Działanie 4.2 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Wiedza o tym, skąd brać środki finansowe na swoje badania, jak radzić sobie z wypełnianiem wniosków czy zawiłościami podatkowymi nie jest wiedzą tajemną. Można zdobyć ją na studiach. Za darmo! Można mieć świetny pomysł, zostać autorem niezwykłego odkrycia. Co jednak zrobić, by usłyszał o nim świat i aby można było na tym odkryciu zarabiać? Jak postarać się, aby z naszego odkrycia wyniknęły wymierne korzyści, a praca naukowca nie była tylko sztuką dla sztuki? Tego wszystkiego można się nauczyć na Studiach podyplomowych Menedżer Innowacji oferowanych przez Szkołę Główną Handlową w Warszawie. Projekt realizacji takich studiów zyskał dofinansowanie w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Dzięki temu uczestnictwo w zajęciach może być bezpłatne. Zostań menadżerem Jak duże było zapotrzebowanie na tego typu wiedzę pokazuje fakt, że zespół realizujący projekt nie miał żadnych problemów z rekrutacją, a liczba chętnych każdorazowo kilkukrotnie przekraczała liczbę miejsc na edycji. Zajęcia składają się z pięciu bloków tematycznych. Uczestnicy studiów uczą się m.in. technik zarządzania projektem, pogłębiają wiedzę na temat kwestii prawnych i podatkowych. Dowiadują się, jak przygotować wniosek o dofinansowanie ze środków publicznych oraz jak pozyskiwać środki trwałe potrzebne do przeprowadzenia badań. Kurs wieńczy wyjazd studyjny, podczas którego słuchacze mają okazję poznać firmy, które skomercjalizowały swoje badania. Pozwala to na skonfrontowanie teoretycznej wiedzy wyniesionej ze studiów z praktyką. Czy warto uczyć się, jak komercjalizować badania naukowe? Czy warto zabiegać o zastosowanie nauki w gospodarce? Kobiety w nauce Współczesna gospodarka w coraz większym stopniu opiera się na innowacyjności. Tylko w taki sposób można w wysoce konkurencyjnym otoczeniu wypracować długotrwałą przewagę konkurencyjną. Dawno minęły czasy, kiedy badacz - zamknięty w swoim laboratorium bez kontaktu ze światem - mógł odnieść sukces w swojej dziedzinie. Konkurencyjność ośrodków badawczych zapewnia im napływ studentów, zainteresowanie przemysłu i - co za tym idzie - finansowanie. Warto więc być konkurencyjnym, tworzyć nowe, ciekawe rozwiązania i mówić o nich światu. By robić to skutecznie, potrzeba wykwalifikowanych, świadomych swojej roli łączników pomiędzy światem nauki a gospodarką. Menadżerów innowacji. Badaczy, którym nieobce będą podstawy wiedzy ekonomicznej. Dziś zarządzanie placówką badawczą czy naukowym projektem coraz bardziej przypomina zarządzanie przedsiębiorstwem i zaczyna rządzić się tymi samymi prawami. Dlatego naukowcy mają czego uczyć się od ekonomistów. Projekt realizowany przez warszawskie SGH ma jeszcze jeden ważny cel: podwyższenie kwalifikacji zawodowych kobiet zatrudnionych w sektorze nauki, co przyczyni się do niwelowania nierówności płciowych. Nie bez powodu wśród naukowców z tytułem profesorskim kobiety stanowią zaledwie 23 proc. Tylko 10 proc. władz polskich uczelni to płeć piękna. Trudno feminizuje się także innowacyjność: z 4247 patentów zarejestrowanych w roku 2008, tylko 687 zgłosiły kobiety. Nadszedł czas by to zmienićby jednostki badawcze zadbały o osoby, które pomogą im wyprowadzać ich badania na forum publiczne, i by coraz częściej orędowniczkami tych zmian stawały się panie. Menadżer Innowacji - to brzmi dumnie!

9 // Przedsiębiorczy artyści Pełna nazwa projektu: Sztuka Przedsiębiorcza - Rozwój współpracy z przedsiębiorcami jako element programu rozwoju Uczelni Beneficjent: Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie Wartość projektu: ,00 PLN Okres realizacji: Obszar wsparcia: Poddziałanie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Wielu osobom trudno uwierzyć w to, że sztuka może zaistnieć w świecie biznesu. Tajemnicę połączenia sztuki z przedsiębiorczością odkrywa przed swoimi studentami Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie. Minęły już czasy, kiedy artysta był zmuszony zadowolić się radością tworzenia. Obecnie artyści - absolwenci Akademii Sztuk Pięknych - mogą, a co więcej potrafią, połączyć pasję z pracą zawodową. Istnieją w Polsce uczelnie, które pokazują im jak to zrobić. Wyróżniającą się w tej dziedzinie jest Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie. Dzięki uzyskanemu wsparciu z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki powołała do życia w 2008 r. Akademickie Biuro Karier i Realizacji Projektów. Do jego zadań należy przede wszystkim pomoc studentom i absolwentom w odnalezieniu się na rynku pracy i rynku sztuki. Jak tego dokonać? Sztuka na rynku pracy Najlepszym sposobem są staże zawodowe oraz szkolenia. Dzięki współpracy nawiązanej pomiędzy Akademią a przedstawicielami rynku kreatywnego: przedsiębiorcami, galeriami oraz instytucjami kultury, studenci zdobywają swoje pierwsze doświadczenia zawodowe i nawiązują cenne branżowe kontakty. Podczas szkoleń i spotkań organizowanych w ramach projektu Sztuka przedsiębiorcza - Rozwój współpracy z przedsiębiorcami jako element programu rozwoju Uczelni studenci mają okazję m.in.: dowiedzieć się o szansach i wyzwaniach, jakie stoją przed artystą na rynku pracy i rynku sztuki, poznać skuteczne metody nawiązywania współpracy z pracodawcami, zdobyć cenne informacje dotyczące promowania swojej twórczości. Szkolenia dotyczą też prawa autorskiego, współpracy z galeriami, mediów społecznościowych, tworzenia portfolio i pracy w zespole. Biuro Karier zajmuje się promocją prac studentów i absolwentów oraz pośrednictwem pracy. Jednym z celów utworzenia tej jednostki było stworzenie wizerunku uczelni jako miejsca przyjaznego dla sektora gospodarczego i wychodzącego naprzeciw oczekiwaniom, jakie niosą ze sobą innowacyjne działania rynkowe. Na efekty nie trzeba było długo czekać. Większość absolwentów krakowskiej akademii znajduje zatrudnienie po organizowanych przez biuro stażach. Kreatywnie, modnie i na wybiegu W ramach projektu Sztuka przedsiębiorcza powstała także Otwarta Pracownia Projektowania Mody, w której studenci uczestniczą w całym procesie projektowania ubioru: od pomysłu do powstania gotowego produktu. Projekty studentów prezentowane są na organizowanym co roku pokazie mody. Dzięki takim inicjatywom jak Sztuka przedsiębiorcza studenci kierunków artystycznych są lepiej przygotowani do wejścia na rynek pracy, wnosząc do niego jednocześnie kreatywność i świeże spojrzenie.

10 // Kierunek: nauki ścisłe Pełna nazwa projektu: Uniwersytet Gdański promotorem zasobów nowoczesnej gospodarki - zwiększenie liczby absolwentów kierunków przyrodniczych i ścisłych (PRO-GOS) Beneficjent: Uniwersytet Gdański Wartość projektu: ,28 PLN Okres realizacji: Obszar wsparcia: Poddziałanie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Jak zwiększyć atrakcyjność studiów na wymagających kierunkach uczących przedmiotów ścisłych i przyrodniczych? Uniwersytet Gdański znalazł na to sposób. Gdańska uczelnia postanowiła stać się promotorem zasobów nowoczesnej gospodarki. Korzystając z unijnego wsparcia, dąży do tego, by jej mury opuszczało więcej absolwentów biotechnologii, chemii, fizyki, informatyki, matematyki czy ochrony środowiska. Promowanie takich kierunków to priorytet Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Dzięki takim programom jak ten z Gdańska widać zwiększone zainteresowanie studiami na kierunkach zamawianych w całej Polsce. Na liście 20 najpopularniejszych kierunków studiów aż jedna trzecia to kierunki ścisłe i techniczne. Popularność niektórych wzrosła dwukrotnie. To ważne zwłaszcza w obliczu faktu, że ogólna liczba studentów na pierwszych latach spada, głównie z powodu niżu demograficznego. Przybywa absolwentów Pieniądze, które Uniwersytet Gdański dostał na przyjęcie większej liczby studentów na kierunki w dziedzinach ważnych dla gospodarki, służą uatrakcyjnieniu oferty edukacyjnej. Dzięki nim udaje się również uruchomić programy stypendialne dla najzdolniejszych studentów. Studentom pomagają też zajęcia wyrównawcze, ale i inne oferowane przez uczelnię możliwości: szkoły letnie, udział w konferencjach, spotkania z wybitnymi wykładowcami lub zajęcia multimedialne. - Naszym głównym celem było zwiększenie liczby absolwentów Uniwersytetu Gdańskiego o 15 proc. - mówi kierownik projektu prof. Piotr Stepnowski: - Uzyskaliśmy też wzrost liczby studentów na kierunkach zamawianych o ponad jedną piątą w stosunku do danych sprzed czterech lat. Zmniejszamy również odsetek studentów niekontynuujących nauki po pierwszym roku. Ważna praktyka Uczelnia stawia na kształcenie praktyczne: otwarto dwie nowoczesne pracownie komputerowe, zakupiono sprzęt i aparaturę do laboratoriów chemicznych. Wyposażono pracownię biotechnologiczną w nowoczesne mikroskopy i aparaturę pozwalającą wizualizować doświadczenia biologiczne. Podjęto współpracę z wieloma liczącymi się na rynku firmami, które dają studentom możliwość podjęcia praktyk, co ma ułatwić im później poszukiwanie pracy. Działania w ramach projektu Uniwersytet Gdański promotorem zasobów nowoczesnej gospodarki zapewniają podaż odpowiednio wykwalifikowanych specjalistów nauk ścisłych, a to dzięki dofinansowaniu ze środków Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.

11 // Medycy na rynku pracy Pełna nazwa projektu: Uniwersytet Nowoczesny - Współpraca Beneficjent: Uniwersytet Medyczny w Lublinie Wartość projektu: ,56 PLN Okres realizacji: Obszar wsparcia: Poddziałanie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Nie sztuka wyedukować studentów. Sztuką jest to zrobić tak, by nie mieli problemów z odnalezieniem się na rynku pracy. Przygotowanie absolwentów do poszukiwania pracy w dynamicznie rozwijających się warunkach ekonomicznych - taki cel postawił przed sobą Uniwersytet Medyczny w Lublinie, realizując projekt Uniwersytet Nowoczesny - Współpraca. Zyskał on dofinansowanie w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Nowocześni farmaceuci Po przeanalizowaniu sytuacji rynkowej władze uczelni doszły do wniosku, że wśród nauk medycznych najsilniejsze związki z gospodarką i przemysłem ma farmacja. Wiąże się to z rozwojem badań nad nowymi lekami i terapiami, ale także z podnoszeniem standardu życia społeczeństwa. Jak duże jest zapotrzebowanie na dobrze wykształconych farmaceutów, pokazuje fakt, że na świecie blisko 30 proc. z nich pracuje poza aptekami. Tymczasem w Polsce to zaledwie kilka procent. Być może wnika to z przygotowania merytorycznego adeptów tej dziedziny medycznej. Uniwersytet postanowił otworzyć dla nich nowe możliwości. W ramach projektu utworzono na kierunku Farmacja 2 specjalności: Farmacja przemysłowa oraz Lek roślinny. Okazuje się bowiem, że fitoterapia przeżywa swoisty renesans zarówno w przemyśle farmaceutycznym, jak i kosmetycznym. Dzięki nowoczesnym badaniom potwierdziły się właściwości tradycyjnie stosowanych ziół. W 2008 roku oznaczonych było ponad 100 tysięcy takich substancji. Na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie uznano, że niezbędna jest modyfikacja programu dydaktycznego w kierunku specjalistycznego przygotowania farmaceutów. Dzięki temu będą oni mogli pracować w laboratoriach naukowo-badawczych sprawujących kontrolę nad lekiem pochodzenia roślinnego a także znajdą zatrudnienie na wszystkich etapach jego powstawania (od receptury po rejestrację leku). Ich kwalifikacje przydadzą się też w aptece, gdzie ważnym aspektem jest szerzenie wiedzy z zakresu bezpiecznego stosowania leku roślinnego, zwłaszcza że większość takich specyfików wydawanych jest bez recepty, a wśród pacjentów zwiększa się tendencja do samoleczenia. Genetyka to podstawa Innym zadaniem projektu Uniwersytet Nowoczesny- Współpraca jest opracowanie nowoczesnych programów kształcenia w zakresie kształcenia genetyki. Projekt naturalnie wyprzedził założenia reformy szkolnictwa wyższego modyfikując programy kształcenia: upraktyczniając zakres i metody kształcenia. W tym celu uczelnia doposażyła w nowoczesny sprzęt i podręczniki Samodzielną Pracownię Genetyki. Zmodyfikowano także programy nauczania tego przedmiotu m.in. na kierunkach: lekarskim, pielęgniarskim i farmaceutycznym. Rozwój genetyki i nadążanie za osiągnięciami nauki w tej dziedzinie wymagają bowiem nowoczesnej dydaktyki. Praktyczne umiejętności Na nic jednak wiedza teoretyczna i świetne wykształcenie, jeśli absolwent uczelni nie będzie potrafił odnaleźć się na rynku pracy. Z myślą o tym zorganizowano w projekcie warsztaty promujące przedsiębiorczość oraz - we współpracy z pracodawcami i firmami - zmodyfikowany program kształcenia praktycznego na kierunku Pielęgniarstwo/Położnictwo. Studenci kończący takie warsztaty mają być przygotowani do pracy w sektorze publicznym. Powinni umieć założyć własną działalność i orientować się, jak pozyskać fundusze na jej prowadzenie. Poznają realia rynku, zyskują praktykę, a niektórzy mają także okazję znaleźć przyszłego pracodawcę. Mówi się, że nauki medyczne to sztuka. Warto jednak, poza biegłością w niej, nabyć zupełnie zwykłe umiejętności, które zapewnią warunki do jej uprawiania. Uniwersytet Medyczny w Lublinie wychodzi naprzeciw tym oczekiwaniom.

12 // Robotycy do roboty! Pełna nazwa projektu: Unowocześnienie i rozszerzenie oferty edukacyjnej na kierunku Automatyka i Robotyka na Wydziale Automatyki, Elektroniki i Informatyki Politechniki Śląskiej - otwarcie specjalności i przygotowanie kadry Beneficjent: Politechnika Śląska Wartość projektu: ,64 PLN Okres realizacji: Obszar wsparcia: Poddziałanie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Roboty zajmują coraz ważniejsze miejsce w naszym życiu. Wpływają na poprawę jego jakości i rozwój gospodarki. Warto więc inwestować w kształcenie ich twórców. Zewnętrzny, zautomatyzowany szkielet, który wspomaga ruch kończyn, pozwala podnosić ciężary, daje możliwość poruszania się ludziom z zanikiem mięśni czy po urazach rdzenia kręgowego. Choć brzmi to jak scenariusz Iron Mana, to żadne science fiction, ale pomysł realizowany na Politechnice Śląskiej. Jego twórcą jest mgr inż. Michał Mikulski. Egzoszkielet dla chorych i zdrowych Jak to działa? Wygląda jak dość skomplikowana metalowa szyna, którą zakłada się na rękę czy nogę. Łączy się ją z odpowiednimi mięśniami, które mają nią sterować, za pomocą naklejanych na skórę elektrod. To one mają odczytać sygnały elektryczne, które generujemy w mięśniach, ruszając się. Są bardzo czułe. Dadzą sobie radę nawet z wątłymi sygnałami płynącymi z mięśni, które znajdują się niemal w zaniku. Te są za słabe, by poruszyć kończyną, jednak odpowiednio wzmocnione przez maszynę, wprawią w ruch robotyczne ramię. To zaś poruszy ludzką ręką lub nogą. Polegające na sczytywaniu impulsów elektrycznych płynących z mięśni zjawisko nazywa się elektromiogramem. Robotyczny siłownik do poruszania kończyną to zaś jednoosiowy egzoszkielet. Projekt młodego inżyniera był wielokrotnie nagradzany i jest teraz udoskonalany przez świeżo założoną gliwicką firmę EgzoTech, która wprowadza ten produkt na rynek. Wiele wskazuje na to, że znajdzie zastosowania komercyjne w rehabilitacji, medycynie, ale także przyda się wojsku czy straży pożarnej. Stanowi dobry przykład potencjału, jaki wyzwala w swoich studentach Wydział Automatyki, Elektroniki i Informatyki Politechniki Śląskiej. Ułatwia to projekt, który zdobył unijne dofinansowanie z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki pt. Unowocześnienie i rozszerzenie oferty edukacyjnej na kierunku Automatyka i Robotyka na Wydziale Automatyki, Elektroniki i Informatyki Politechniki Śląskiej - otwarcie specjalności i przygotowanie kadry. Na poligonie, w fabryce i w szpitalu Kształcenie specjalistów w tych dziedzinach to działanie korzystnie wpływające na rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy. Jak jednak zachęcić młodych ludzi, by podejmowali studia na takim kierunku? W ramach projektu na Politechnice uruchomiona została nowa specjalność Technologie informacyjne w automatyce i robotyce, wprowadzono również nowe specjalizacje. Stworzono ofertę stypendiów oraz staży dla doktorantów prowadzących badania naukowe związane z profilem nowego kierunku. Wydział Automatyki, Elektroniki i Informatyki Politechniki Śląskiej nawiązał też ścisłą współpracę z wieloma pracodawcami w ramach Forum Pracodawców, by poszerzać praktyczne umiejętności studentów i pracowników naukowych. Bo jedno jest pewne: dla dobrych robotyków pracy nie zabraknie. Roboty opanowują niemal każdą dziedzinę naszego życia. Już dzisiaj wykonują niebezpieczne zadania (np. w USA Pentagon chce, by do 2015 r. jedna trzecia pojazdów w armii amerykańskiej była robotami. W większości będą one zapewne służyły do transportu zaopatrzenia, bo aż jedna czwarta amerykańskich strat w Iraku wynika z ataków na konwoje). Roboty medyczne wspomagają przeprowadzanie operacji - dzisiaj na świecie używa się blisko 1500 urządzeń tego typu. Roboty w fabrykach budują inne maszyny. Są nawet takie, które sprzątają nasze mieszkania, opiekują się ludźmi starszymi i dziećmi czy po prostu służą zwykłej rozrywce. Tylko w 2008 roku światowa sprzedaż robotów przemysłowych osiągnęła obroty rzędu 6 mld dolarów. A kwota ta nie zawiera kosztów oprogramowania - jeśli dodamy do tego pieniądze, które trzeba zapłacić za software i rozmaite urządzenia peryferyjne współpracujące z robotami, suma urośnie do 19 mld dolarów. I - według raportu opublikowanego w The Economist - właśnie roboty z fabryk, pod ramię z tak zwanymi robotami osobistymi - wpłyną najsilniej na rozwój tego sektora rynku. W 2015 r. rynek robotów domowych i zrobotyzowanych zabawek osiągnie wartość 5,26 mld dolarów. Wygląda więc na to, że inwestycja Politechniki Śląskiej w kształcenie robotyków zwróci się z naddatkiem. Być może nie staniemy się dzięki nim konkurencyjni względem Japonii, ale zaczniemy liczyć się w Europie. Już teraz studenci tych kierunków wygrywają światowe konkursy i zawody. W robotach siła!

13 // Informatyk potrzebny od zaraz Pełna nazwa projektu: Wsparcie studentów informatyki jako klucz do rozwoju gospodarki opartej o wiedzę - wzbogacenie programu dydaktycznego w Polsko-Japońskiej Wyższej Szkole Technik Komputerowych Beneficjent: Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych Wartość projektu: ,86 PLN Okres realizacji: Obszar wsparcia: Poddziałanie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Nie ma chyba dziedziny gospodarki, która nie wymagałaby wsparcia informatycznego. Na rynku wciąż potrzeba specjalistów w dziedzinie IT. Najlepszych stara się kształcić Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych. Informatycy poszukiwani są do pracy we wszystkich sektorach, które w swojej działalności wykorzystują innowacyjne technologie internetowe. To głównie branże telekomunikacyjna i internetowa, ale także sektor finansowy. Na zatrudnienie mają szanse zarówno serwisanci, jak i administratorzy sieci i managerowie IT. Zdecydowanie najwięcej ofert jednak skierowanych jest do programistów. Ośrodki badania rynku szacują, że w ciągu najbliższych 15 lat fachowcy z dziedziny informatyki będą najbardziej poszukiwaną grupą wśród zawodów technicznych. Poszukiwani absolwenci Specjaliści IT są też jedną z najlepiej zarabiających grup zawodowych w Polsce. Jednak wysokość dochodów w dużym stopniu zależy od sektora. W najlepszej sytuacji są pracownicy działów IT w branży ubezpieczeniowej, bankowości i telekomunikacji. Ważne w przypadku wysokości płac są również posiadane umiejętności. Gwarancją ich jest dobre wykształcenie. I być może dlatego, jak wynika z Rankingu uczelni oczami pracodawców, sporządzonego przez Polskie Stowarzyszenie Zarządzania Kadrami, najchętniej zatrudniani są absolwenci Polsko-Japońskiej Wyższej Szkoły Technik Komputerowych. Szkoła ta wiele robi, by utrzymywać wysoki poziom kształcenia. Od roku akademickiego 2009/2010 realizowała projekt Wsparcie studentów informatyki jako klucz do rozwoju gospodarki opartej o wiedzę - wzbogacenie programu dydaktycznego w PJWSTK, który zyskał dofinansowanie w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Dzięki temu możliwe stało się przyznanie atrakcyjnych stypendiów blisko połowie studentów, którzy rozpoczęli studia na kierunku Informatyka w trybie dziennym w roku akademickim 2009/2010. Stypendystów wyłaniano na podstawie średniej ocen ze studiów. Zawód z przyszłością W ramach projektu dzięki dotacji zakupiony został specjalistyczny sprzęt i oprogramowanie ułatwiające studia studentom niewidomym i słabowidzącym. Unowocześniono i wzbogacono program nauczania na Wydziale Informatyki, poszerzono specjalizacje i większy nacisk położono na programowanie w języku Java. Dla studentów ostatniego roku studiów przygotowano kursy aktywnego poszukiwania pracy, umiejętności interpersonalnych i treningi autoprezentacji. Dzięki temu absolwentom łatwiej jest się poruszać na rynku pracy i negocjować warunki zatrudnienia. A wygląda na to, że warto się do tego przyłożyć, bo informatyk długo jeszcze będzie zawodem z przyszłością.

14 // Ekonomiści w centrum Pełna nazwa projektu: Centrum Informatyczno-Ekonometryczne Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego Beneficjent: Uniwersytet Łódzki Wartość projektu: ,56 PLN Okres realizacji: Obszar wsparcia: Działanie 13.1 Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Uniwersytet Łódzki podniósł poziom kształcenia przyszłych ekonomistów i ekonometryków, tworząc jednocześnie przyjazną studentowi nowoczesną placówkę. Pozwala przewidzieć procesy ekonomiczne, pomaga nimi sterować. Daje możliwości analizowania teorii ekonomicznych. Ekonometria - to nauka pomocnicza ekonomii korzystająca z narzędzi matematyki, statystyki czy informatyki. By ją dobrze poznać, trzeba mieć dostęp do wiedzy: możliwość korzystania z dobrze wyposażonych sal komputerowych, szybkiego wyszukiwania materiałów w bibliotekach nie tylko swojej uczelni, multimediów i specjalistycznego piśmiennictwa. To wszystko ma umożliwić nowe Centrum Informatyczno-Ekonometryczne powstałe w wyniku rozbudowy Wydziału Ekonomiczno- Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Nowe centrum w półtora roku Kształci się tu prawie 10 tys. osób - jedna czwarta wszystkich studentów UŁ. Zajęcia prowadzone są na trzynastu kierunkach i sześciu specjalnościach. Absolwenci tego wydziału pełnią odpowiedzialne funkcje w życiu publicznym. Teraz edukacja będzie prowadzona na jeszcze wyższym poziomie. Centrum Informatyczno-Ekonometryczne powstało w miejscu dawnego szpitala i poradni lekarskiej Palma. Zostało stworzone w półtora roku, kosztem 25,84 mln zł, z czego blisko 22 mln zł dała Unia Europejska. Wyposażone jest w najnowszy sprzęt komputerowy. Znajduje się tu trzynaście sal wykładowych, jedenaście pracowni komputerowych, dziesięć sal ćwiczeniowych, cztery sale seminaryjne, trzy boksy dla studentów niepełnosprawnych, osiem pokoi do cichej nauki dla studentów, dziesięć pomieszczeń dla doktorantów oraz 47 pokoi do prowadzenia indywidualnych konsultacji ze studentami,10 pokoi kół naukowych i 3 sale zebrań. Nowoczesna, przestronna biblioteka pozwala na samodzielną pracę. W zdobywaniu doświadczenia i praktycznej wiedzy ma pomagać pracownia do badań fokusowych i sala wizualizacyjna do spotkań z przedsiębiorcami. Dzięki modernizacji powstał kompleks dwóch obiektów o łącznej powierzchni ponad 9,3 tys. m 2. Uniwersytet Łódzki to nowoczesna uczelnia wychodząca naprzeciw studentom w rozmaitych sytuacjach życiowych. Dlatego w nowym centrum znajdują się też pokoje dla matek z dziećmi czy przestrzenie przyjazne niepełnosprawnym. Społeczne przestrzenie Władze wydziału uważają, że wiele najlepszych pomysłów rodzi się z rozmów, intelektualnych burz mózgów, przepływu myśli i poglądów, spotkań - poza salami wykładowymi i pracowniami, zadbały więc także o miejsca, które będą sprzyjały życiu społecznemu studentów. Dodatkowo, wszystkie działania podjęte w ramach realizowanego projektu związane z wyposażeniem pomieszczeń dydaktycznych wiązały się z zakupem nowoczesnego oprogramowania pozwalającego na uruchomienie platformy informatycznej, umożliwiającej kształcenie na odległość. Dzięki pozyskanemu dofinansowaniu z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Centrum Informatyczno-Ekonometryczne zostało oddane do użytku wcześniej niż zakładano. To pozwoliło na wcześniejszy o rok nabór studentów, którzy w komfortowych warunkach mogą poznawać nowe technologie informatycznych systemów zarządzania oraz pogłębiać swą wiedzę ekonomiczną.

15 // ŚWIATŁO OTWIERA NOWE MOŻLIWOŚCI Pełna nazwa projektu: Rozbudowa Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UMK w Toruniu - utworzenie Centrum Optyki Kwantowej - zastosowania w naukach przyrodniczych i biomedycznych Beneficjent: Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu Wartość projektu: ,85 PLN Okres realizacji: Obszar wsparcia: Działanie 13.1 Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Rozwój optyki kwantowej otwiera nowe perspektywy w inżynierii materii i światła: umożliwia manipulowanie pojedynczymi fotonami, atomami i molekułami. Przynosi również nowatorskie metody diagnostyki medycznej. To wcale nie takie proste złapać pojedynczą cząsteczkę i precyzyjnie nią manipulować. Bo skąd wziąć takie małe i precyzyjne szczypce? Odpowiedź przynosi nam optyka kwantowa: użyjmy światła. To nie żart. Szczypce optyczne pozwalają na manipulację molekułami na poziomie nano, mają rozdzielczość czasową rzędu milisekund oraz umożliwiają dokładne badanie sił na poziomie pikonewtonów. Podstawą ich działania są siły optyczne pochodzące z mocno zogniskowanej wiązki laserowej. Dzięki temu urządzeniu można na przykład sprawdzać elastyczność pojedynczych komórek i w ten sposób rozróżniać komórki nowotworowe od zdrowych. LASERY TO PRZYSZŁOŚĆ Szczypce optyczne czy optyczne nożyce pozwalają na prowadzenie niezwykle precyzyjnych operacji wewnątrzkomórkowych. I to wszystko dzięki optyce kwantowej, która jest nową dziedziną znanej wszystkim optyki. Otwiera przed badaczami niesamowite i często zaskakujące możliwości. Trudno się zatem dziwić inwestycjom, które mają na celu rozwój tej specjalizacji. Należy do nich projekt pn. Rozbudowa Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UMK w Toruniu - utworzenie Centrum Optyki Kwantowej - zastosowania w naukach przyrodniczych i biomedycznych. Projekt uzyskał dofinansowanie w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Władze uczelni uzasadniały konieczność zbudowania Centrum szybkim rozwojem fizyki laserów i optyki kwantowej. Techniki optyczne stanowią fundament rozwoju współczesnych technologii, a ich znajomość jest niezbędna dla absolwentów kierunków przyrodniczych i technicznych, którzy stanowią siłę napędową zaawansowanych technologicznie sektorów gospodarki. OPTYCZNE ZEGARY I WYDAJNE OGNIWA Instytut Fizyki UMK od lat wdraża strategię rozwijania badań podstawowych i edukacji w obszarze optyki i spektroskopii i należy do grupy najwyżej ocenianych w Polsce. Od roku 2001 jest też gospodarzem Krajowego Laboratorium Fizyki Atomowej, Molekularnej i Optycznej - wiodącej w Polsce jednostki realizującej badania na poziomie światowym. Rozbudowa ośrodka naukowo-dydaktycznego i wyposażenie go w specjalistyczny sprzęt pozwala prowadzić prace badawcze w wielu dziedzinach. Uczeni zajmują się tu m.in. optycznym badaniem kompleksów fotosyntetycznych wyizolowanych z żywych organizmów, efektem czego może być wytworzenie bardziej wydajnych ogniw słonecznych. A jeszcze dziesięć lat temu najzdolniejsi doktoranci wyjeżdżali uczyć się poza krajem. Dzięki rozbudowie Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UMK w Toruniu tworzy się warsztat i narzędzia do tego, aby zajmować się najbardziej aktualnymi problemami naukowymi. W skład Centrum wchodzi pięć nowocześnie wyposażonych laboratoriów: Fotoniki Kwantowej, Spektroskopii Ultraszybkiej i Ultraczułej, Optycznego Obrazowania Biomedycznego, Optycznej Manipulacji i Detekcji Nanostruktur, Optycznej Charakteryzacji Materiałów, a także pracownia Modelowania Komputerowego. Inwestycja kosztowała ok. 26 mln zł. Innym kierunkiem badań jest konstruowanie zegarów optycznych. Pozwolą one mierzyć czas mniej więcej tysiąc razy dokładniej niż w tej chwili robią to zegary atomowe. Polscy specjaliści są tu równorzędnymi partnerami dla wielu zagranicznych ośrodków.

16 // Wodna edukacja Pełna nazwa projektu: Centrum Naukowo-Dydaktyczne Wydziału Inżynierii i Kształtowania Środowiska Centrum Wodne SGGW Beneficjent: Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Wartość projektu: ,51 PLN Okres realizacji: Obszar wsparcia: Działanie 13.1 Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Park Wodny - nowoczesny obiekt naukowobadawczy należący do Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie ma podnieść jakość procesu kształcenia w kluczowych dla rozwoju gospodarki dziedzinach: budownictwa, inżynierii i kształtowania środowiska. Kto widział górską rzekę? Ma kamieniste dno, bystry nurt i zimną wodę. Koryta górskich rzek tworzą na ogół głazy, ostre lub wypolerowane kamienie, co przy wartkim nurcie nie sprzyja zakorzenianiu się wielu gatunków roślin. To nie to co rzeka nizinna: szeroka, meandrująca czasami z licznymi wyspami, z zielonymi, zarośniętymi brzegami. Górski potok można niejednokrotnie podziwiać w Tatrach, ale można go również zobaczyć na własne oczy w Warszawie - w Parku Wodnym SGGW. Żywe laboratorium Ten unikatowy w skali kraju model cieku wodnego połączonego ze zbiornikami troficznymi przybliża właściwości rzeki górskiej, nizinnej oraz jeziora. Dzięki przeszklonemu dokowi widokowemu możemy podejrzeć rozwój strefy przybrzeżnej akwenu. Bogactwo podwodnej fauny i flory, gatunków roślin wodnych oraz wodno-błotnych występujących w łęgu i olsie, tworzy swoisty, wodny ekosystem w środku miasta. Układ wodny wyposażony został również w modele budowli hydrotechnicznych umieszczonych wzdłuż całego biegu rzeki. Możemy tu zobaczyć, jak wygląda i funkcjonuje przelew wieżowy, przelew praktyczny, jazy czy też mnichy. Pokazują one konstrukcyjne przykłady rozwiązań budownictwa hydrotechnicznego i dają możliwość zapoznania studentów oraz doktorantów z systemami modelowania warunków hydraulicznych i hydrobiologicznych. Ten niezwykły obiekt może pomagać w prowadzeniu lekcji przyrody, geografii czy ekologii w szkołach średnich lub gimnazjach. Ale przede wszystkim posłuży studentom jako rodzaj żywego laboratorium. Park Wodny to efektowna część większej inwestycji, jaką jest Centrum Naukowo-Dydaktyczne Wydziału Inżynierii i Kształtowania Środowiska warszawskiego SGGW. Mieści się tu wiele pracowni, jak choćby Monitorowania Wód Powierzchniowych, Monitorowania Przepływu Wód Podziemnych, Jakości Wody, Chemii Wód i Osadów Ściekowych, Badań Dynamicznych Gruntów i Skał, Ekotechnologii, czy Mechaniki Płynów. Konkurencyjna jakość Nowoczesny ośrodek pozwala prowadzić badania i dydaktykę w zakresie odwodnień i nawodnień, ekologii ekosystemów wodnych, meteorologii, czy badania właściwości gruntów i skał, a także wytrzymałości materiałów i konstrukcji budowlanych. Wyposażenie pracowni stanowi 310 zestawów nowoczesnej aparatury naukowo-badawczej oraz blisko 50 komputerów wraz z oprogramowaniem i specjalistycznym oprzyrządowaniem. Umożliwia to nowatorskie podejście do edukacji i podniesienie jakości kształcenia. Projekt został zrealizowany przy wsparciu Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Dzięki niemu będzie przybywać wysokiej klasy specjalistów, którzy staną się konkurencyjni dla europejskich naukowców i inżynierów środowiska.

17 // Pedagog nowoczesny Pełna nazwa projektu: Rozbudowa Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Beneficjent: Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Wartość projektu: ,43 PLN Okres realizacji: Obszar wsparcia: Działanie 13.1 Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Uczelnia założona w połowie lat 60. XX wieku, wkracza w XXI wiek, oferując swoim studentom nowoczesne kierunki kształcenia i wysoki poziom dydaktyki. Wiedza o mózgu może przydać się nie tylko przyszłym biologom czy lekarzom. Powinni zgłębiać ją także wszyscy planujący karierę pedagoga. Nauki neurobiologiczne odsłaniają bowiem przed nami coraz więcej tajemnic związanych z procesami uczenia się. Okazuje się, że w świetle tych odkryć należałoby zrewidować niektóre poglądy na to, jak uczyć. Neurony w szkolnej ławce Pomyślmy na przykład nad tym, że dostęp do nowych kanałów komunikacji zmienia struktury poznawcze naszych mózgów. Dla osób korzystających na co dzień z Internetu metody oparte na biernym przetwarzaniu treści, jaką jest na przykład wykład, przestają spełniać swoją rolę. Aby utrzymać zainteresowanie uczniów tematem zajęć, potrzebne są nowe narzędzia pedagogiczne, przystosowane do nowej percepcji uczniów. Ponieważ różni uczniowie mają różne ścieżki poznawcze, pedagog powinien umieć identyfikować potrzeby percepcyjne uczniów i dobierać stosowne narzędzia dydaktyczne. Coraz głośniej mówi się więc o edukacji uzasadnionej neurologicznie i potrzebie tworzenia mostu pomiędzy codzienną praktyką nauczania i uczenia się w szkole a naukami, które zajmują się badaniami mózgu. Temu właśnie posłuży otwarta w nowym, rozbudowanym budynku Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie pracownia neurodydaktyki. To tutaj będzie się badać przebieg procesów emocjonalnych związanych z uczeniem się, monitorując parametry fizjologiczne organizmu, aby stworzyć teorię uczenia i nauczania - spojrzeć na dydaktykę z innej strony. A to tylko jeden z przykładów nowoczesnych badań, na jakie pozwala, poczyniona dzięki dofinansowaniu z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, rozbudowa uczelni. Atrakcyjnie dla przyrodników Dzięki stworzeniu wielu świetnie wyposażonych pracowni i laboratoriów studia staną się bardziej praktyczne. Zwiększy to atrakcyjność absolwentów Uniwersytetu Pedagogicznego na rynku pracy. A studenci, którzy zdecydują się na kontynuowanie kariery naukowej, będą mieli szansę na prowadzenie pracy badawczej na sprzęcie światowej klasy. Dostęp do niego podniesie także kompetencje kadry, pozwoli na łatwiejsze zdobywanie kolejnych stopni naukowych i prowadzenie ciekawych projektów. Oferta uczelni stanie się dzięki temu bardziej atrakcyjna zwłaszcza dla osób zainteresowanych kierunkami przyrodniczymi: biologią, fizyką czy przedmiotami matematyczno-informatycznymi. Rozbudowa i wyposażenie uczelni pomoże jej z pewnością utrzymać zajmowane od dawna w rankingach pierwsze miejsce w kategorii najlepszej uczelni pedagogicznej w Polsce.

18 // Inżynierowie nad Wartą Pełna nazwa projektu: Centrum Mechatroniki, Biomechaniki i Nanoinżynierii Politechniki Poznańskiej Beneficjent: Politechnika Poznańska Wartość projektu: ,83 PLN Okres realizacji: Obszar wsparcia: Działanie 13.1 Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Mechatronika, biomechanika, nanoinżynieria - to bardzo interdyscyplinarne dziedziny nauk. Potrzeba na nie więcej miejsca. Idea powstania budynku Centrum Mechatroniki Biomechaniki i Nanoinżynierii zrodziła się na Politechnice Poznańskiej jeszcze w roku Realizacja tego zamierzenia kosztowała blisko 70 mln zł. Przy czym ponad 53 mln zł z Programu Operacyjnego Infrastruktura i środowisko. Pięć pięter wiedzy Dzięki wsparciu finansowemu stworzono nad Wartą nowoczesne centrum dydaktyczno-badawcze, w którym znajduje się osiem sal wykładowych, dla stu słuchaczy każda, i kompleks 12 sal seminaryjno-ćwiczeniowych oraz prawie 100 laboratoriów. Budynek Centrum to obiekt o zwartej, pięcio- i częściowo dwukondygnacyjnej bryle. Całkowita powierzchnia ma ponad 15 tys. m 2. Znalazło tu siedzibę pięć wydziałów uczelni ze swoimi instytutami i zakładami. Lokalizacja pomieszczeń dydaktycznych i dydaktycznobadawczych odpowiada strukturze budynku i przyporządkowana jest poszczególnym kondygnacjom. I tak na pierwszej i drugiej kondygnacji znajdziemy jednostki zgłębiające nauki o materiałach i ich własnościach, kondygnacja trzecia to mechatronika, czwarta - nanoinżynieria, a piąta - biomechanika. Budynek wyposażony jest w najnowocześniejszą infrastrukturę technologiczną, techniczną i informatyczną. - Chodziło nam o rozszerzenie i zintensyfikowanie kształcenia studentów o charakterze interdyscyplinarnym. Mechatronika, biomechanika i nanoinżynieria spełniają ten warunek, bo korzystają z wiedzy wielu innych nauk podstawowych. Chcieliśmy też stworzyć lepsze warunki lokalowe - mówi prof. Karol Nadolny, Prorektor Politechniki Poznańskiej, zapewniając, że dzięki inwestycji na studentów w nowym centrum będzie czekała świetna kadra, a budynek wyposażony będzie w najnowocześniejszą infrastrukturę technologiczną, techniczną i informatyczną. Wiedza interdyscyplinarna Centrum ma być miejscem, w którym spotkają się specjaliści z różnych dziedzin wiedzy: nauk technicznych, biologicznych a nawet medycznych. Z tego zderzenia ma powstać nowy model współpracy owocujący innowacyjnymi projektami. Także struktura kształcenia studentów pomyślana jest tu tak, by miało ono charakter systemowy: pozwoliło przejść wszystkie konieczne etapy nauki, by na końcu absolwent posiadał wiedzę interdyscyplinarną pozwalającą łączyć na przykład umiejętności inżynieryjne, konstruktorskie z medycznymi. Jest to konieczne choćby w dziedzinie, jaką jest biomechanika. Specjaliści tego kierunku tworzą bowiem na przykład nowoczesne protezy czy implanty. Muszą zatem znać zarówno właściwości mechaniczne tkanek czy narządów, jak i mieć wiedzę z materiałoznawstwa, robotyki czy elektroniki. W tym celu inżynierowie muszą współpracować z fizjologami, terapeutami, lekarzami. Podobny, otwarty charakter powinny mieć studia dotyczące nanoinżynierii, której zastosowania znajdują się zarówno w medycynie, jak i przemyśle. Władze uczelni nie mają wątpliwości, że kierunki, na rozwój których postawiono, są jednymi z najistotniejszych dla kształtowania społeczeństwa opartego na wiedzy oraz rozwoju polskiej gospodarki.

19 // Nowoczesna farmacja Pełna nazwa projektu: Budowa i wyposażenie Zintegrowanego Centrum Edukacji i Innowacji Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu Beneficjent: Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Wartość projektu: ,07 PLN Okres realizacji: Obszar wsparcia: Działanie 13.1 Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Farmakogenetyka, farmacja kliniczna i opieka farmaceutyczna - zyskają nową jakość dzięki projektowi wrocławskiego Uniwersytetu Medycznego. Czy to nie zaskakujące, że nasza reakcja na leki w dużym stopniu ma podłoże genetyczne? Przykład? 10 proc. dzieci choruje na astmę, wszystkie leczone są tymi samymi lekami. A jednak jedne reagują na nie lepiej, inne gorzej. Jednym pomaga mała dawka, na innych nie robi wrażenia duża. Dlaczego? Odpowiedni wytrych Bo leki muszą trafiać w naturalne szlaki metaboliczne naszego organizmu, modyfikować je. To znaczy, że muszą być wiązane przez receptory w komórkach. Receptor to zamek, do którego kluczem jest odpowiednie białko wytwarzane w naszym organizmie. Podany z zewnątrz lek to wytrych - taka mniej lub bardziej udana kopia klucza. Różne rodzaje receptorów są pobudzane przez rozmaite leki-klucze, po czym odpowiadają na nie rozmaitymi reakcjami. Czasem mamy w ręku cały pęk wytrychów i by wybrać odpowiedni, musimy dokładnie poznać budowę zamka - żeby po włożeniu wytrychu nie zaciął się, nie zepsuł, zareagował. A za budowę receptora odpowiadają geny. Czasem niewielka zmiana w genie sprawia, że receptory jednej osoby różnią się od receptorów innej. Ta niewielka różnica skutkuje jednak tym, że wytrych może już nie pasować. I dlatego lek rozkurczający oskrzela albo przeciwzapalny nie będzie tak samo skuteczny u każdego. Wówczas, trzeba się zastanowić, że może trzeba zmienić dawkę leku, albo w ogóle wykluczyć go z terapii, bo u danego pacjenta może okazać się nieskuteczny albo wywoływać ciężkie objawy uboczne ze względu na obecność niekorzystnego genotypu. Wspólne projekty Takimi zagadnieniami zajmuje się farmakogenetyka - jedna ze specjalności farmacji. Na jej rozwój - tak samo jak na rozwój farmacji klinicznej czy opieki farmaceutycznej/farmakologicznej - stawia Wydział Farmaceutyczny Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. By zwiększyć jakość kształcenia swoich studentów oraz stać się konkurencyjnym na rynku badawczym uczelnia wdrożyła projekt Budowa i wyposażenie Zintegrowanego Centrum Edukacji i Innowacji Wydziału Farmaceutycznego, na który pozyskała dofinansowanie w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Parkiem Naukowo-Technologicznym oraz Instytutem Polskiej Akademii Nauk. Ułatwia to współpracę między tymi instytucjami i daje możliwość prowadzenia wspólnych projektów badawczych. Wydział Farmaceutyczny, dzięki nowocześnie wyposażonym laboratoriom i lepszej bazie dydaktyczno-badawczej ma nadzieję odnosić sukcesy w odkrywaniu nowych leków, zwłaszcza zaś preparatów przeciwnowotworowych i immunomodulujących, które znajdują się w centrum zainteresowań badawczych pracujących tam specjalistów. Chce także kształcić lepiej wyedukowanych absolwentów. Zaletą nowo wybudowanego Centrum kształcenia farmaceutów jest jego bliskość z Akademickim Szpitalem Klinicznym, Wrocławskim Medycznym

20 // WROCŁAWSKIE TECHNOPOLIS Pełna nazwa projektu: Międzyuczelniane Centrum Dydaktyczno-Technologiczne Technopolis we Wrocławiu Beneficjent: Politechnika Wrocławska Wartość projektu: ,95 PLN Okres realizacji: Obszar wsparcia: Działanie 13.1 Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Elektronika, telekomunikacja, informatyka, nanotechnologia - kształcenie według światowych standardów. To możliwe dzięki Międzyuczelnianemu Centrum Dydaktyczno-Technologicznemu. Czym zajmuje się nanotechnologia? To ciągle rozwijający się, interdyscyplinarny obszar nauki, który łączy dokonania mikroelektroniki, fizyki, chemii, elektroniki i informatyki. Specjaliści z tej dziedziny opracowują konstrukcje i technologie oraz urządzenia wykorzystujące promieniowanie elektromagnetyczne do przenoszenia i przetwarzania informacji. Opracowują nowe materiały i projektują nowe zaawansowane struktury przyrządowe i mikrosystemy, które dzisiaj decydują o postępie, rozwoju gospodarczym oraz nowoczesności. To właśnie dzięki ich pracy możliwe będzie m.in. zbudowanie w przyszłości kwantowego komputera. Z tym związany będzie dalszy rozwój diagnostyki w medycynie, budowie czujników i przetworników do zastosowań w medycynie i biologii. Brzmi fantastycznie? Nie dla studentów Politechniki Wrocławskiej, którzy mogą rozwijać swoje pasje i zainteresowania w nowoczesnym Międzyuczelnianym Centrum Dydaktyczno- Technologicznym Technopolis we Wrocławiu. Z nowych budynków składających się na ten kompleks będą korzystali studenci i pracownicy Wydziału Elektroniki i Wydziału Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki. To w Centrum mają być realizowane prace dyplomowe inżynierskie i magisterskie na najwyższym poziomie. Koszt całej inwestycji to prawie 80 mln zł. Projekt jest dofinansowany przez Unię Europejską w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko KLUCZOWE OBSZARY W Centrum będzie się kształciło blisko 700 studentów i doktorantów. Z tym miejscem władze uczelni wiążą jej przyszłość. Zakładają, że Technopolis stanie się centrum, wokół którego zaczną powstawać kolejne inwestycje. Ulokują się tu inne wydziały m.in. Wydział Podstawowych Problemów Technicznych czy Wydział Inżynierii Środowiska. Już teraz nowo powstała infrastruktura Politechniki Wrocławskiej pozwala na kształcenie studentów w kluczowych dla gospodarki obszarach. Umożliwia to infrastruktura obiektów: nowoczesne sale wykładowe i seminaryjne, zespoły laboratoriów, pomieszczenia dydaktyczne. Jednym z najważniejszych elementów Centrum Dydaktyczno-Technologicznego jest tzw. clean room - pomieszczenie o kontrolowanej czystości, wilgotności oraz określonej temperaturze, w którym można będzie prowadzić zaawansowane projekty naukowobadawcze. Bo jak czysto musi być w laboratorium zajmującym się nowoczesną mikroelektroniką i nanotechnologią? Nawet niewielkie ilości zanieczyszczeń w materiale, strukturze przyrządowej, rzędu pojedynczych cząsteczek na milion, mogą wypłynąć na znaczne pogorszenie właściwości badanego materiału. DMUCHANIE NA BRUDNe W m3 miejskiego powietrza znajduje się średnio 35 mln cząsteczek o wielkości 0,5 mikrometra pochodzących z rozmaitych zanieczyszczeń. W clean roomie można dopuścić do występowania co najwyżej tuzina takich cząsteczek w m3 powietrza. Trudno się zresztą dziwić, skoro wiele prac i doświadczeń przeprowadza się tu w nanoskali. Zanieczyszczenia - nawet tak mikroskopijne - potrafiłyby wyrządzić tu wiele szkody. A jednym z największych źródeł zanieczyszczenia dla pomieszczeń czystych w laboratoriach są... ludzie. Wystarczy tylko się podrapać, by odpadło z nas sporo martwego naskórka: każdy z nas gubi go rocznie ok. 4 kg. Dlatego też osoby pracujące w pomieszczeniach czystych będą nosiły ubrania ochronne, a przed wejściem do pomieszczenia czystego przejdą przez śluzę powietrzną - tzw. airshower, w której nawet najdrobniejsze pyłki znajdujące się na ubraniach badaczy ulegną zdmuchnięciu. informatyczne pozwala kształcić na odległość, przez Internet, dzięki wykorzystaniu tzw. e-learningu. Jak zapowiadają twórcy tego miejsca, pozostanie ono otwarte dla każdego badacza czy studenta, który będzie potrzebował nowoczesnego, świetnie wyposażonego zaplecza dydaktyczno-technologicznego dla swojej pracy i rozwoju. Technopolis to naprawdę niezwykłe miejsce - jedyne w swoim regionie. Wyposażone w najnowsze systemy