Zwierzęta część IV 1. RYBY 2. PŁAZY 3. GADY 4. PTAKI 5. SSAKI

Transkrypt

1 Zwierzęta część IV 1. RYBY 2. PŁAZY 3. GADY 4. PTAKI 5. SSAKI

2 Analiza porównawcza kręgowców

3 SYSTEMATYKA - ryby

4 SYSTEMATYKA - płazy

5 SYSTEMATYKA - gady

6 SYSTEMATYKA - ptaki

7 SYSTEMATYKA - ssaki

8 Formy przejściowe Ichtiostega Seymuria Praptak (Archaeopteryx) Ryby Płazy cechy ryby: łuski, szczękowe wieczko skrzelowe, struna grzbietowa, płetwa ogonowa, cechy płaza: kończyny typu lądowego, miednica (kość biodrowa, łonowa, kulszowa), obręcz miednicza zbudowana z kręgosłupem 1 kręgiem krzyżowym, płuca. Płazy Gady cechy płaza: rozwój osobniczy, zapłodnienie w wodzie, ażurowa, płaska czaszka, cechy gada: wyodrębniona szyja, kończyna 5-palczasta z pazurami, uzębione szczęki, boczne ustawienie oczu, 1 kłykieć potyliczny. Gady Ptaki cechy gada: wydłużone szczęki zaopatrzone w zęby, w kończynie przedniej 3 wolne palce, długi ogon, nie zrośnięte kręgi piersiowe, brak grzebienia na mostku, cechy ptaka: skrzydła, pióra, obojczyk zrośnięty w literę V, podporowe ustawienie kończyn.

9 Reliktowa grupa ssaków. Stekowce (prassaki) ssaki o cechach gada cechy gada: jajorodność,stek, pas barkowy z kością krucza, szerokie rozstawienie kończyn, budowa oka, cechy ssaka:stałocieplność (niepełna C), kostki słuchowe, żuchwa utworzona z 1 kości, serce 4 działowe, włosy, gruczoły mleczne (bez sutków), gruczoły potowe i łojowe, przepona. Należą tu: kolczatka(australia, Nowa Gwinea), dziobak(australia).

10 SZKIELET - ryby

11 Budowa anatomiczna - ryby

12 opływowy kształt ciała Cechy charakterystyczne dla ryb. anatomiczne i morfologiczne przystosowanie do życia w wodzie płetwy rozpięte na chrzestnych lub kostnych promieniach skórabardzo elastyczna z komórki barwnikowymi (melanofory), pokryta śluzem, bierze udział w oddychaniu, wydalaniu i osmoregulacji, łuski twory skóry, ochrona, linia boczna narząd zmysłu (ciałka zmysłowe) oczy(krótkowzroczność), brak powiek, gruczołów łzowych, kąt widzenia w płaszczyźnie poziomej, skrzela(na łukach skrzelowych a na nich bogato unaczynione listki skrzelowe pęcherz pławny (O 2, CO 2, N 2 ), narząd hydrostatyczny zmiana objętości pęcherza przy zmianie głębokości.

13 SZKIELET - płazy

14 Budowa anatomiczna - płazy

15 Cechy charakterystyczne dla płazów. Przystosowania do lądu kończyny przednie i tylne, palczaste stopy, wilgotna skóra (uczestniczy w oddychaniu), płuca,2obiegi krwi, silniejszy rozwój mózgu (przodomózgowie), oko osłonięte powiekami, szkielet całkowicie skostniały, ażurowa czaszka, brak żeber i klatki piersiowej czaszka połączona z kręgosłupem przez 2 kłykcie potyliczne, ucho wewnętrzne i środkowe. Przystosowania do wody kopulacja i zapłodnienie w wodzie, zapłodnienie zewnętrzne, jaja składane do wody, larwy kijanki (woda), ogon zaopatrzony w płetwę, dorosłe osobniki kończyny tylne z błonami pławnymi, górnie ustawione oczy i otwory nosowe.

16 SZKIELET - gada

17 Budowa anatomiczna - gady

18 Cechy charakterystyczne dla gadów. Przystosowania do lądu sucha, zrogowaciała skóra, nieprzepuszczalna dla gazów, palcez pazurami, kończyny 5 palczaste podwieszające ciało, oko osłonięte 3 powiekami (dolna, górna, migawkowa) ruchliwa głowa, zwinny sposób poruszania się dzięki udziałowi całego kręgosłupa. Cechy anatomiczne szkielet silnie skostniały, szczęki zaopatrzone w niezróżnicowane zęby, silnie rozwinięte kości obręczy barkowej i miednicy (zrośnięcie kości biodrowej, łonowej i kulszowej), klatka piersiowa płuca gąbczaste, serce trójdziałowe (wyjątek krokodyle), nerki ostateczne, rozwój półkul mózgowych, zaczątki kory mózgowej, narządy węchu narząd kopulacyjny, zapłodnienie wewnętrzne, błony płodowe.

19 SZKIELET - ptaki

20 Budowa anatomiczna - ptaka

21 Cechy charakterystyczne dla ptaków. anatomiczne i morfologiczne przystosowanie do lotu aerodynamiczny kształt ciała, spneumatyzowane kości, szczeki bez zębów kończyny przednie przekształcone w skrzydła, obecność piór, zrośnięte kręgi piersiowe(odcinek szyjny jedyny ruchomy), zrośnięty obojczyk w kształcie litery V, obręcz barkowa silnie związana z mostkiem, kość skokowa (zrośniecie kości stepu i śródstopia), zredukowane kości odcinka ogonowego i czaszki (bez szwów), czaszka połączona 1 kłykciem potylicznym i 2 kręgami szyjnymi, silnie rozwinięte płuca, worki powietrzne, serce 4 działowe, brak pęcherza moczowego, stek (kałomocz), silnie rozwinięte mięśnie poprzecznie prążkowane, znaczny rozwój mózgu (przodomózgowie), śródmózgowie (płaty wzrokowe), tyłomózgowie (móżdżek), jajorodność, tylko lewy jajnik, owodniowce.

22 SZKIELET - ssaka

23 Budowa anatomiczna - ssaka

24 Cechy charakterystyczne dla ssaków. anatomiczne i morfologiczne przystosowanie do różnorodnych środowisk życia różnorodne twory naskórka (włosy, paznokcie, kopyta, rogi, gruczoły potowe, łojowe, zapachowe, małżowiny uszne, różnorodność szkieletu kończyn, zróżnicowane żebra, zróżnicowane zęby (heterodontyzm), żołądek (roślinożerne żwacz, czepiec, księgi, trawieniec pęcherzykowate płuca + przepona jako mięsień oddechowy, pofałdowanie kresomózgowie, rozwój kory mózgowej, podział móżdżku na 2 półkule, dobrze rozwinięte narządy zmysłów, układ krwionośny zamknięty,serce po stronie brzusznej (2p, 2k), 2 obiegi, bezjądrzaste erytrocyty i płytki krwi, gruczoły mlekowe, stałocieplność (wyjątek stekowce), owodniowce rozwój prosty w osłonkach jajowych (stekowce) lub w ciele samicy (torbacze i łożyskowce).

25 CZYNNOŚCI ŻYCIOWE UKŁAD KRĄŻENIA

26 1 2 Układ krążenia i budowa serca: 1 bezżuchwowców, 2 ryb chrzęstnoszkieletowych.

27 BUDOWA SERCA - kręgowce

28 CZYNNOŚCI ŻYCIOWE UKŁAD NERWOWY (rozwój mózgu, narządy zmysłów)

29 2 1 Budowa mózgu kręgowców ryby śródmózgowie z ośrodkiem wzroku, móżdżek równowaga, u drapieżnych (kresomózgowie i płaty węchowe), 2 płaza kresomózgowie podzielona na 2 półkule, 3 gada kresomózgowie (kora mózgowa), 4 ptaka rozrasta się kresomózgowi i móżdżek (ośrodki koordynacji i równowagi = lot), 5 ssaka kresomózgowie o pofałdowanej powierzchni, ośrodki pamięci i kojarzenia, dobrze rozwinięty móżdżek(równowaga i koordynacja).

30 Narządy zmysłów u kręgowców. kręgowce ryby płazy gady ptaki ssaki narządy zmysłów linia boczna (mechanoreceptor,urzęsione komórki czuciowe), narząd wzroku krótkowzroczność (akomodacja przez adaptacyjneruchy soczewki, kąt widzenia do 180 stopni), oko podobnie jak u ryb, ucho środkowe(strzemiączko przyczepione do błony bębenkowej) ucho wewnętrzne, narząd węchu (jama nosowa), narząd smaku(jama gębowa), zmysł dotyku (język), węchu(pola węchowe w jamie nosowej), ucho środkowe(brak u węży), zaczątki ucha zewnętrznego (jaszczurki, krokodyle), oko z 3 powiekami i gruczołem łzowym(brak u węży oko osłania złuszczający się podczas linienia naskórek), węże odczuwają drgania podłoża i ciepłoty innych organizmów (polowanie nocą), zmysł wzroku (zmiana kształtu soczewkii jej przesuwanie = podwójna akomodacja), rozróżniają barwy (myszołów promienie podczerwone), zmysły: dotyku,wzroku, słuchu (małżowina uszna,3 kosteczki słuchowe, błona bębenkowa, ucho wewnętrzne), węchu, dobrze unerwiona skóra (dotyk, ból, ucisk, zimno, ciepło), zdolność porozumiewania się.

31 CZYNNOŚCI ŻYCIOWE UKŁAD ODDECHOWY

32 Układ oddechowy 1 1 ryby skrzela, 2 płazy słabo pofałdowane workowate płuca (kijanki skrzela) + ruchy jamy gębowo gardzielowej + skóra, 3 gady gąbczaste płuca, zwiększona ilość komór pęcherzykowych (u węży 1 zanika) + ruch klatki piersiowej, 4 ptaki płuca z cienkich rureczek, rozgałęzień oskrzeli + 9 worków powietrznych (podwójne oddychanie), 5 ssaki płuca pęcherzykowate + drogi oddechowe

33 CZYNNOŚCI ŻYCIOWE UKŁAD WYDALNICZY

34 UKŁAD WYDALNICZY wydalanie i osmoregulacja 1 ryby - proste nerki, moczowody i pęcherz moczowy + skrzela, 2 płazy - parzyste nerki (typu pranercza), moczowody, pęcherz moczowy, ujście u dorosłych w kloace, mocznik, 3 gady nerka ostateczna (typu zanercza), rozdzielenie układu wydalniczego i rozrodczego(moczowody uchodzą bezpośrednio do kloaki), kwas moczowy (niekiedy w postaci krystalicznej), 4 ptaki nerka ostateczna, barak pęcherza moczowego (morskie gruczoły solne), kwas moczowy, 5 ssaki parzyste nerki (typu zanercza), skóra (gruczoły potowe), mocznik.

35 CZYNNOŚCI ŻYCIOWE ROZMNAŻANIE

36 Rozmnażanie kręgowców. Sposoby rozmnażania RYBY -rozdzielnopłciowe, dymorfizm płciowy, jajorodne i zapłodnienie zewnętrzne, tarło = jaj samicy to ikra oblewana mleczkiem samca (sperma), niektóre jajożyworodne (mieczyki, gupiki) zapłodnienie wewnętrzne, narząd kopulacyjny przekształcona płetwa odbytowa, PŁAZY-rozdzielnopłciowe, dymorfizm płciowy (jaskrawsze ubarwienie samca), okres rozrodów rechot = rezonator (żaba wodna, kumak nizinny), modzele (zgrubienia na pierwszych palcach kończyn przytrzymywanie samicy podczas zapłodnienia), zapłodnienie zewnętrzne (u ogoniastych wewnętrzne, narząd kopulacyjny wysuwający się stek), skrzek (larwy u salamandry) składane w wodzie, GADY-narząd kopulacyjny (zapłodnienie wewnętrzne), u większość rozwój w jaju (składane na ladzie lub w ciele samicy = niektóre węże i jaszczurki), jaja posiadają skórzaste osłonkii dużo substancji zapasowej, błony płodowe, rozwój prosty, PTAKI dymorfizm płciowy, u większości nie ma narząd kopulacyjnego (kloaka), samice lewy jajnik i jajowód (odcinki produkujące białko i skorupkę), zagniazdowniki, gniazdowniki, SSAKI samiec 2 jądra, 2 nasieniowody(gruczoły dodatkowe prostata i pęcherzyki nasienne), narząd kopulacyjny, samica - 2 jajniki, 2 jajowody, macica, pochwa, zapłodnienie wewnętrzne, rozwój zarodka w macicy.

37 Cechy charakterystyczne kręgowców. 1. Powłoka ciała skóra, gruczoły i wytwory, skóra jest unerwiona i unaczyniona. 2. Szkielet wewnętrzny (chrzęstny lub kostny) osiowy, pasów i kończyn. 3. Ośrodkowy układ nerwowy powstały z cewki nerwowej (pęcherzykowaty mózg i rdzeń kręgowy), kresomózgowie, międzymózgowie, śródmózgowie, móżdżek (tyłomózgowie) i rdzeń przedłużony (zamózgowie). Z ośrodkowego układu nerwy obwodowe. 4. Narządy zmysłów wzroku, węchu, smaku, równowagi, dotyku. 5. Zamknięty układ krążenia (2, 3 lub 4 jamowym sercem), 1 lub 2 obiegi krwi. 6. Wydalenie przez parzyste nerki, jednostka funkcjonalna nefron. 7. Rozmnażanie rozdzielnopłciowe, dymorfizm płciowy, narządy kopulacyjne, jajorodne, jajożyworodne, błony płodowe.

38 Źródła: 1. Biologia repetytorium, WSiP 2. Biologia E. P. Solomon, L.R. Berg, D.W. Martin 3. Zoologia podręcznik dla liceum ogólnokształcącego J. Grzegorek, E. Jastrzębowska, E. Pyłka - Gutowska