KSZTA CENIE W ZAKRESIE GEOMATYKI GÓRNICZEJ EDUCATION IN MINING GEOMATICS. Wstêp

Transkrypt

1 POLSKIE KSZTA CENIE TOWARZYSTWO W ZAKRESIE INFORMACJI GEOMATYKI GÓRNICZEJ PRZESTRZENNEJ ROCZNIKI GEOMATYKI 2009 TOM VII ZESZYT 3(33) 117 KSZTA CENIE W ZAKRESIE GEOMATYKI GÓRNICZEJ EDUCATION IN MINING GEOMATICS Artur Krawczyk Wydzia³ Geodezji Górniczej i In ynierii Œrodowiska, Akadeia Górniczo-Hutnicza S³owa kluczowe: geoatyka, geoinforatyka, górnictwo, syste inforacji przestrzennej, treœci cyfrowe, etadane, nory, standaryzacja, kszta³cenie Keywords: geoatics, geoinforatics, ining, spatial inforation syste, digital content, etadata, standardization, education Wstêp Na wielu ró nego typu uczelniach w kraju, na istniej¹cych kierunkach studiów, pojawia siê coraz wiêksza liczba nowych specjalnoœci, z których doœæ popularn¹ jest geoinforatyka. Specjalnoœci w tej dziedzinie pojawiaj¹ siê nie tylko na kierunkach zwi¹zanych z geodezj¹, ale równie na takich kierunkach studiów jak: inforatyka, leœnictwo, geografia, gospodarka przestrzenna oraz górnictwo. Probleatyka kszta³cenia geoatycznego (geoinforatycznego) by³a przediote analiz i dyskusji na konferencjach Polskiego Towarzystwa Inforacji Przestrzennej. Warto tu odnotowaæ publikacjê 3 zeszytu II tou Roczników Geoatyki, w który chyba po raz pierwszy w taki zakresie poruszono probleatykê kszta³cenia geoinforatyki w Polsce. W trakcie Konferencji Polskiego Towarzystwa Inforacji Przestrzennej w 2004 roku podkreœlano probley z wygospodarowanie czasu na przedioty geoinforatyczne w dotychczasowy prograie zajêæ, zidentyfikowano ró nice prograowe poiêdzy specjalnoœciai na kierunkach o tej saej nazwie, ale prowadzonyi na ró nych uczelniach. W 2006 roku prof. dr hab in. Jerzy GaŸdzicki (GaŸdzicki, 2006) przedstawi³ szeroko zarysowany zakres teatyczny dziedziny geoinforacji, jako dziedziny nauki i technologii. Intencj¹ tego artyku³u by³o wprowadzenie podstawowego zakresu zagadnieñ w dziedzinie geoinforatyki. Autor zidentyfikowa³ 13 podstawowych teatów z których ka dy zawiera³ kilkanaœcie zagadnieñ. Dorobek ten stanowi dobry punkt odniesienia dla osób, które prowadz¹ lub w³aœnie tworz¹ progray specjalnoœci geoinforatyka na ró nych kierunkach studiów. W ci¹gu ostatnich 10 lat na specjalnoœci geodezja górnicza prowadzonej na Wydziale Geodezji Górniczej i In ynierii Œrodowiska AGH podejowano starania zierzaj¹ce do odernizacji prograu nauczania w celu rozszerzenia wiedzy absolwentów zwi¹zanej z geoinforatyk¹. Obecnie nale y zwróciæ uwagê na nastêpuj¹ce czynniki:

2 118 ARTUR KRAWCZYK wyagania pracodawców zak³adów górniczych, w zakresie wiedzy i uiejêtnoœci osób zatrudnianych na stanowiskach ierniczych górniczych i geologicznych, które coraz czêœciej zawieraj¹ dwa pozioy wyagañ: podstawowy obs³uga aplikacji CAD i GIS, rozszerzony zarz¹dzanie, rozwój i utrzyanie oprograowania w dziale ierniczo-geologiczny; wyagania pracodawców fir obs³uguj¹cych górnictwo w zakresie inforatyki, które, poza obs³ug¹ bran owego oprograowania specjalistycznego, równie coraz czêœciej zwracaj¹ uwagê na oprograowanie ogólnoprzestrzenne czyli GIS oraz na uiejêtnoœci prograowania systeów koputerowych lub przynajniej znajooœci etod ich autoatyzacji; planowana znaczna redukcja liczby godzin dydaktycznych w stosunku do zakresu treœci oraz liczby zagadnieñ realizowanych na specjalnoœci geodezja górnicza realizowanej dotychczas na 5-letnich studiach agisterskich, zwi¹zana z realizacj¹ procesu boloñskiego, powoduje e w ci¹gu 1,5 roku, student usi uzyskaæ podstawy wiedzy dotycz¹cej geodezyjnej obs³ugi zak³adu górniczego oraz usi zrealizowaæ kilka wa - nych przediotów z zakresu górnictwa. Analizuj¹c te czynniki nale y sforu³owaæ pytanie: czy na specjalnoœci geodezja górnicza nale y podj¹æ dalsze dzia³ania odernizacyjne w kierunku kszta³cenia geoinforatycznego, czy te byæ o e, uzasadnione bêdzie utworzenie nowej specjalnoœci geoatyka górnicza? Niniejszy artyku³ a na celu podjêcie próby udzielenia wstêpnej odpowiedzi na to pytanie. Analiza potrzeb kszta³cenia w zakresie geoatyki górniczej W ci¹gu ostatnich 10 lat o na by³o zaobserwowaæ g³êboki postêp w dziedzinie inforatyzacji dzia³ów technicznych zak³adów górniczych. Oczywiœcie istnieje istotna zale noœæ poiêdzy dochodowoœci¹ przedsiêbiorstw górniczych a skal¹ zainwestowanych œrodków w rozwi¹zania geoinforatyczne. Od wielu lat zak³ady górnicze wêgla brunatnego oraz górnictwo rud iedzi inwestuje w rozwi¹zania geoinforatyczne osi¹gaj¹c bardzo dobre rezultaty. Poprawa koniunktury, która trwa³a do po³owy 2008 roku spowodowa³a podjêcie spektakularnej inwestycji w inforatykê w najwiêkszej firie górniczej Kopanii Wêglowej (Krawczyk, 2009), równie podjêcie prywatyzacji podzienych zak³adów górniczych LW Bogdanka S.A. sta³o siê ipulse do inforatycznej odernizacji dzia³ów technicznych kopalñ. W skali akro wyraÿnie widaæ, e nak³ady inwestycyjne polskiego górnictwa ponoszone na inforatyzacjê w ostatnich latach wyraÿnie wzros³y. Wdro enia systeu inforatycznego w dzia³ach technicznych kopalñ z regu³y odbywa³y siê nastêpuj¹co: fira-klient (zleceniodawca) dostarcza fachowców z dzia³ów technicznych, którzy aj¹ za zadanie sforu³owaæ swoje wyagania co do zakresu prowadzonego projektu, fira wdra aj¹ca (wykonawca) dostarcza fachowców inforatyków (z kliente kontaktuj¹ siê analitycy oraz kierownicy zarz¹dzaj¹cy projekte), na spotkaniach fachowców obu stron nastêpuje okreœlenie warunków projektu wdra- anego lub ipleentowanego u klienta oprograowania, kolejne etapy wdra ania oprograowania i realizacji szkoleñ. W latach w koncernie KGHM Polska MiedŸ S.A. fira Intergraph zrealizowa³a wdro enie oprograowania GIS buduj¹c Syste Inforacji o Terenie (SIOT) KGHM.

3 KSZTA CENIE W ZAKRESIE GEOMATYKI GÓRNICZEJ 119 Pocz¹tkowy okres wdro enia by³ stosunkowo trudny okrese (Kosydor, Krawczyk 2009). Inforatycy pos³ugiwali siê swoi jêzykie zawieraj¹cy kopletnie niezrozuia³e pojêcia dla pracowników KGHM, takie jak procedury biznesowe, diagray UML, czy klasy obiektów, nie ówi¹c ju o u ywaniu tzw. slangu developerskiego prawie kopletnie nie znanego w dzia³ach technicznych kopalñ. Natoiast pracownicy KGHM odpowiadali na pytania inforatyków u ywaj¹c swojego jêzyka technicznego, pochodz¹cego z 5 ró nych inforatyzowanych w firie bran. Czasai w jednej bran y ta saa czynnoœæ lub urz¹dzenie by³o okreœlane inaczej ni w innej. Powodowa³o to powstawanie wielu nieporozuieñ opóÿniaj¹cych wdra anie systeu. Na podstawie wy ej opisanych obserwacji oraz inforacji na teat innych prac wdro eniowych prowadzonych przez geodetów górniczych i geologów, jak równie przegl¹daj¹c zadania aktualnie realizowane przez oddzia³y ierniczo-geologiczne niektórych zak³adów górniczych, o na wyci¹gn¹æ nastêpuj¹ce wnioski: 1. Wielkoœæ nak³adów inwestycyjnych uzasadnia koniecznoœæ intensywnego dokszta³cania aktualnie zatrudnionych pracowników. Pojawienie siê w ty oencie absolwenta gotowego do realizacji tych zadañ geoatyka górniczego og³o by w znacz¹cy sposób podnieœæ efektywnoœæ wdro enia. 2. Dopiero po zakoñczeniu wdro enia skoplikowanego oprograowania pojawiaj¹ siê probley z jego obs³ug¹ oraz probley z zarz¹dzanie danyi górniczyi. 3. Niewiele jest w naszy kraju przyk³adów ca³kowicie udanych wdro eñ w bran y górniczej o bardzo du ych nak³adach finansowych zrealizowanych w bardzo krótki czasie. Warunkie podniesienia skutecznoœci wdro eñ jest podzia³ prac na etapy, przy czy poszczególne etapy og¹ byæ wykonywane niekoniecznie przez tê sa¹ firê (np. oparcie zarz¹dzania danyi o standardy ISO oraz definiowane API ¹danie przetestowanej œciœle okreœlonej funkcjonalnoœci koponentów prograowanych przez firê wdro eniow¹). Wyaga to zatrudnienia (posiadania) w dzia³ach technicznych kopalñ kadry, która jest w stanie sforu³owaæ takie warunki. Wdro enie SIOT KGHM zosta³o zaplanowane na 2 lata, co przy du ej liczbie obszarów dzia³ania (5 podsysteów) oraz wysoki stopniu skoplikowania systeu spowodowa³o pewne opóÿnienia w terinach realizacji ca³oœci systeu. Jednak najbardziej istotn¹ kwesti¹ s¹ skutki jakie wywo³a³o to wdro enie. Na pocz¹tku 2008 roku powo³any zosta³ w Departaencie Gospodarki Zasobai i Ochrony Powierzchni dodatkowy Wydzia³ Inforacji Przestrzennej, którego zadanie jest wypracowanie i realizowanie spójnej polityki przetwarzania danych przestrzennych oraz jej koordynacji w ca³y Koncernie. Wiele prowadzonych do tej pory odrêbnie systeów GIS w KGHM znalaz³o siê w sferze zainteresowania tego Wydzia³u, a ich dalszy rozwój zosta³ podporz¹dkowany wyaganio sforu³owany na szczeblu Biura Zarz¹du. Od oentu utworzenia tego Wydzia³u Biuro Zarz¹du KGHM S.A. przesta³o byæ jedynie kupce oferowanych rozwi¹zañ, a sta³o siê zarz¹dc¹ w³asnej polityki budowy infrastruktury danych przestrzennych. Kolejnyi zianai zostali objêci pracownicy dzia³ów ierniczych KGHM S.A. Nowy Wydzia³ skierowa³ ich na szkolenia. W pierwszy rzêdzie szkolenia objê³y zagadnienia zwi¹zane z in ynieri¹ oprograowania: odelowanie obiektowe w UML, zarz¹dzanie projektai inforatycznyi. Ziana ta spowodowa³a, e z przeszkolonyi osobai o na ju rozawiaæ o projektowanych aplikacjach nie na pozioie funkcji w poszczególnych okienkach tej aplikacji, tylko o na przejœæ od razu na pozio diagrau klas i diagrau czynnoœciowego projektu inforatycznego.

4 120 ARTUR KRAWCZYK Wiele osób kojarzy pracê ierniczego z instruente poiarowy na dole kopalni, który tylko w celu skartowania apy siada przy koputerze. Niestety w coraz wiêkszej liczbie przypadków nie jest to prawda. Czêœæ z nich niestety coraz rzadziej a okazjê zje d aæ na dó³ kopalni, a coraz wiêcej czasu spêdzaj¹ przy koputerze organizuj¹c pracê innych ierniczych. Obecnie wiêkszoœæ kierowników dzia³ów iernictwa w KGHM Polska MiedŸ S.A. stara siê posiadaæ w swoi zespole pracownika z szerszy zakrese wiedzy z dziedziny geoinforatyki. Bywa³y sytuacje, w których zatrudniano inforatyka, który doucza³ siê geodezji w trakcie pracy lub przyjowano geodetów, których atute by³ sta w firach geoinforatycznych. Mo na tutaj wskazaæ na nastêpuj¹ce przyk³ady: w dzia³ach ierniczych KGHM Polska MiedŸ S.A. zatrudniono pracowników fir wdra aj¹cych oprograowanie, jednego analityka pracuj¹cego wczeœniej przy wdro- eniu du ych systeów inforacji przestrzennej, drugiego pracownika legityuj¹cego siê d³ugi sta e pracy w firie geodezyjno-inforatycznej, w której zajowa³ siê przede wszystki oprograowanie, w Centralny Oœrodku Przetwarzania Inforacji, po wdro eniu SIOT KGHM, do- datkowo przyjêto 3 osoby bezpoœrednio do obs³ugi wdro onego systeu, w dzia³ach ierniczo-geologicznych Katowickiego Holdingu Wêglowego S.A. utworzono pracownie apy nuerycznej, w których zatrudniono osoby posiadaj¹ce du e doœwiadczenie geoinforatyczne. Na przyk³ad w jednej z nich zatrudniony zosta³ pracownik firy PRGW S.A., która ju od 20 lat specjalizuje siê w inforatyce dla górnictwa. Przyk³ady te jasno wskazuj¹ na potrzebê posiadania w dzia³ach ierniczo-geologicznych pracownika geodety z du y zakrese wiedzy inforatycznej. W ty wypadku nasi absolwenci nie gwarantuj¹ wystarczaj¹cego poziou wiedzy inforatycznej i raczej nie s¹ brani pod uwagê jako osoby godne zatrudnienia na tego typu specyficznych stanowiskach do inforatycznych zadañ specjalnych. Oczywiœcie o na wskazaæ pewne wyj¹tki od powy szej regu³y. W trakcie wdro enia systeu inforatycznego w zak³adach górniczych LW Bogdanka S.A., do pracy w dziale ierniczo-geologiczny zosta³ przyjêty absolwent naszego Wydzia³u, którego jedny z zadañ by³o obs³uga tego systeu. Jednak na to wyró nienie student zas³u y³.in. ciê k¹ prac¹ w Kole Naukowy Grafiki Koputerowej WGGiIŒ gdzie nauczy³ siê pracy w œrodowisku 3D oraz pozna³ oprograowanie stosowane przy wdro eniu systeu. Widoczna jest zate potrzeba wyodrêbnienia z procesu kszta³cenia geodety górniczego takiego profilu kszta³cenia, który gwarantowa³by odpowiedni pozio wiedzy geoinforatycznej absolwenta. Sylwetka absolwenta oraz jej zgodnoœæ z istniej¹cyi potrzebai G³ówny cele kszta³cenia geoatyka-ierniczego górniczego jest osi¹gniêcie przez niego takiej wiedzy i uiejêtnoœci, które pozwol¹ u na pe³nienie funkcji kustosza infrastruktury danych przestrzennych zak³adu górniczego. Osoba taka odpowiedzialna by³aby za dane przestrzenne zgroadzone w koputerach zak³adu górniczego. Kustosz zasobu powinien:

5 KSZTA CENIE W ZAKRESIE GEOMATYKI GÓRNICZEJ 121 znaæ zgroadzone zbiory danych, a w szczególnoœci ich jakoœæ (groadzenie danych powinno siê odbywaæ zgodnie z w³aœciwyi norai ISO serii 19000), znaæ logiczny scheat danych oraz fizyczne ich rozieszczenie na koputerach zak³adu górniczego oraz jednostki inforatycznej obs³uguj¹cej zak³ad, zarz¹dzaæ sytuacjai kryzysowyi zwi¹zanyi z awari¹ sprzêtu, sieci czy oprograowania, (w ty.in. dbaæ o realizacjê procedur np. odzyskiwania danych po awarii), wspoagaæ realizacjê zadañ przez inforatyków obs³uguj¹cych dzia³y techniczne kopalñ lub przez firy zewnêtrzne, posiadaæ wiedzê i uiejêtnoœci w zakresie asowego przetwarzania danych (uiejêtnoœæ pisania prograów przetwarzania danych oraz konwersji danych najlepiej w œrodowisku aplikacji GIS), zarz¹dzaæ prawai dostêpu do zasobu danych przestrzennych, kontrolowaæ i testowaæ instalacjê nowego oprograowania lub jego nowej wersji, zarówno pod wzglêde foralny jak i erytoryczny (opracowanie odpowiednich procedur i danych testowych), zg³aszaæ b³êdy w oprograowaniu i nadzorowaæ ich usuniêcie, kontrolowaæ realizacjê przez firy zewnêtrzne opieki nad oprograowanie, oceniaæ nowe produkty na rynku oprograowania w aspekcie o liwoœci ich wykorzystania w dzia³alnoœci dzia³u ierniczo-geologicznego, w trakcie wdra ania nowego typu oprograowania pe³niæ rolê doœwiadczonego u ytkownika, który dodatkowo posiada uiejêtnoœæ pos³ugiwania siê jêzykie UML oraz standardai ISO serii oraz posiada wiedzê na teat etod i scheatów realizacji projektów inforatycznych, organizowaæ szkolenia dla pracowników dzia³u. Drugi, wa ny cele kszta³cenia geoatyka-ierniczego górniczego jest osi¹gniêcie przez niego uiejêtnoœci zarz¹dzania procesai odelowania ró nego rodzaju aspektów projektowanej eksploatacji górniczej, w celu optyalizacji relacji kosztów eksploatacji do ostatecznego efektu finansowego. Wspó³pracuj¹c z wyspecjalizowanyi pracownikai innych dzia³ów technicznych, powinien on posiadaæ uiejêtnoœæ oceny rezultatów odelowania oraz dobierania warunków pocz¹tkowych/brzegowych dla ró nego typu odeli, a tak e przedstawiania wyników w syntetycznej forie. Posiadane uiejêtnoœci, powinny pozwoliæ geoatykowi-ierniczeu górniczeu na pe³nienie funkcji technicznego zarz¹dcy eksploatacji górniczej, który a: zarz¹dzaæ danyi do planu ruchu zak³adu górniczego, wspó³pracowaæ w zakresie planowania produkcji i projektowania wydobycia, przygotowywaæ i wydawaæ dane do odelowania zjawisk towarzysz¹cych eksploatacji, takich jak: odwodnienie górotworu, wentylacja projektowanych parcel, prognozowanie iloœci i zasobnoœci urobku, prognozowanie wp³ywów eksploatacji na powierzchnie i obiekty budowlane, pobieraæ wyniki odelowania oraz przygotowywaæ zbiorcze zestawienia korzystnych efektów i negatywnych skutków eksploatacji górniczej, weryfikowaæ efekty realizacji przygotowanych wczeœniej planów i projektów eksploatacji. Szczególny okrese pracy w tej roli by³oby przygotowanie planów ruchu zak³adu górniczego oraz studiów ochrony terenów objêtych filarai ochronnyi.

6 122 ARTUR KRAWCZYK Projektowany progra kszta³cenia w zakresie geoatyki górniczej Pierwszy zagadnienie wyagaj¹cy rozwi¹zania jest usytuowanie nowej specjalnoœci na uczelni technicznej specjalizuj¹cej siê w kszta³ceniu kadr górniczych. Tak wiêc podstawowy kierunkie kszta³cenia na AGH teoretycznie powinien byæ kierunek górnictwo i geologia na Wydziale Górnictwa i Geoin ynierii. Absolwent na ty kierunku na studiach in ynierskich otrzyuje du ¹ porcjê wiedzy górniczej, a specjalizowaæ óg³by siê w geoinforatyce górniczej na studiach agisterskich. Œcie ka ta pozwala³aby na nabycie uprawnieñ górniczych. Absolwent posiada³by du ¹ wiedzê na teat technik górniczych, w³¹cznie z projektowanie eksploatacji oraz gospodark¹ z³o e, rozszerzon¹ o wiedzê na teat geologii. W ci¹gu 3 seestrów usia³by opanowaæ podstawy geoinforatyki. Drugi wydzia³e na AGH, na który prowadzi siê ten kierunek, jest Wydzia³ Geologii Geofizyki i Ochrony Œrodowiska. Studenci na ty kierunku ju od wielu lat na studiach jednolitych og¹ studiowaæ geoinforatykê. Analiza starego planu zajêæ tej specjalnoœci (5 letnie studia jednolite) wykaza³a bardzo du y udzia³ przediotów z geofizyki ze stosunkowo niewielki udzia³e przediotów geoinforatycznych (zaledwie 5 przediotów na ostatnich 2 latach studiów). Studiowanie na wyienionych wydzia³ach nie uo liwia jednak uzyskania uprawnieñ ierniczego górniczego. Warto podkreœliæ, e specjalnoœæ geodezja górnicza na AGH do 2002 roku by³a realizowana na kierunku górnictwo i geologia prowadzony przez Wydzia³ Geodezji Górniczej i In ynierii Œrodowiska. Rozszerzenie o now¹ specjalnoœæ przed rokie 2002 by³oby doœæ proste. W obecnej forule jest to utrudnione, jednak o liwe do zrealizowania. Wynika to z doœæ rozbudowanego kszta³cenia w zakresie GIS i teledetekcji na studiach in ynierskich. Uzupe³nienie wiedzy na studiach agisterskich w dziedzinie infrastruktur danych przestrzennych oraz in ynierii oprograowania wydaje siê o liwe. Inn¹ o liwoœci¹, do rozwa enia w przysz³oœci, jest utworzenie kierunku geoatyka, na który bêdzie o na utworzyæ specjalnoœæ geoatyka górnicza. Oczywiœcie zakres kszta³cenia oraz uprawnienia zale eæ bêd¹ od tego czy kierunek geoatyka zast¹pi w najbli szy czasie kierunek geodezja i kartografia, czy te bêd¹ to kierunki utrzyywane równolegle. Rozwa anie tych zagadnieñ nie le y jednak w zakresie niniejszego artyku³u. Koncentruj¹c zate uwagê na propozycji utworzenia specjalnoœci geoatyka górnicza sugeruje siê, aby by³a ona prowadzona na studiach agisterskich kierunku geodezja i kartografia, Wydzia³u Geodezji Górniczej i In ynierii Œrodowiska. Wstêpne za³o enia prograu zajêæ usz¹ zostaæ poprzedzone analiz¹ zakresu kszta³cenia na studiach in ynierskich. Student rozpoczynaj¹cy specjalizacjê bêdzie ia³ ju solidn¹ wiedzê geodezyjn¹ z racji du ej liczby zajêæ, które zrealizowane zostan¹ w ci¹gu pierwszych 7 seestrów nauki na pozioie in ynierski. W zakresie wiedzy inforatycznej student zapozna siê z takii przediotai jak: technologie inforacyjne, bazy danych oraz prograowanie koputerowe. Student bêdzie równie posiada³ znaczn¹ wiedzê w zakresie geoinforatyki okreœlon¹ przediotai: systey inforacji o terenie I i II, systey inforacji geograficznej, teledetekcja i fotograetria I i II, a tak e przediotai uzupe³niaj¹cyi: geoatyka i kartografia koputerowa. Liczba tych zajêæ jest nieporównywalnie wiêksza wiêksz od realizowanych w stary prograie specjalnoœci geoinforatyka na Wydziale Geologii.

7 KSZTA CENIE W ZAKRESIE GEOMATYKI GÓRNICZEJ 123 W zakresie górnictwa i geologii student geodezji zrealizuje takie przedioty jak: podstawy górnictwa, przekszta³cenia i ochrona terenów oraz jeden przediot ³¹cz¹cy górnictwo i geodezjê wybrane zagadnienia z geodezji górniczej. Prowadzona na II stopniu kszta³cenia specjalnoœæ geoatyka górnicza powinna obejowaæ nastêpuj¹ce przedioty zgrupowane w trzech blokach teatycznych: Geoinforatyka: In ynieria oprograowania I i II. Grafika koputerowa. Technologie us³ug sieciowych. Prograowanie aplikacji GIS. Infrastruktury danych przestrzennych I i II. Geodezja Górnicza: Geodezja górnicza I i II. Analiza wp³ywów eksploatacji górniczej na powierzchnie i górotwór w systeach inforacji o terenie górniczy. Nowoczesna kartografia górniczych baz danych. Nueryczne technologie stosowane w ochronie terenów górniczych i badaniach deforacji górotworu. Górnictwo: Geologia z³ó z ineralogi¹ i petrografi¹. Geoetryzacja z³ó i gospodarka z³o e. Górnictwo eksploatacja podziena, odkrywkowa i otworowa. Mechanika górotworu. Podstawy geofizyki górniczej. Geologia górnicza z hydrogeologi¹. Efekte wprowadzenia tej specjalnoœci o e byæ poszerzenie oferty dla zak³adów górniczych i fir geodezyjno-inforatycznych w zakresie absolwentów o profilu geodeta-geoatyk górniczy. Wystêpuj¹ce trudnoœci Wystêpuj¹ce trudnoœci o na podzieliæ na zewnêtrzne i wewnêtrzne. Zewnêtrzne polegaj¹ na uzyskaniu akceptacji w œrodowisku górniczy tego typu specjalisty. Wa ne s¹ równie aspekty prawne uzyskiwania odpowiednich uprawnieñ do prowadzenia zak³adu górniczego. Trudnoœci wewnêtrzne zwi¹zane s¹ z przekonanie kadry do podjêcia wysi³ku wdro- enia tej specjalnoœci. We wprowadzaniu tego typu specjalnoœci doœæ du ¹ trudnoœæ stanowi konserwatyz i przywi¹zanie do tradycji górniczych. To co stanowi o sile tej bran y jest jednoczeœnie doœæ istotny haulce jej unowoczeœniania. Opracowany na prze³oie lat 50. i 60. syste produkcji przeys³u górniczego, który zosta³ udoskonalony i dopracowany w latach 70., ocno zakorzeni³ siê w œwiadooœci zarówno kadry kszta³c¹cej jak i kadry zarz¹dzaj¹cej przedsiêbiorstwai górniczyi. Podkreœliæ nale y, e jeszcze w 2008 roku by³y kopalnie, które nadal stosowa³y wy³¹cznie zwyk³e papierowe apy górnicze! Trudnoœci wewnêtrzne to braki kadry, która og³aby poprowadziæ przedioty zwi¹zane z us³ugai sieciowyi, czy infrastrukturai danych przestrzennych. Kolejny problee jest niew¹tpliwie koniecznoœæ odyfikacji i unowoczeœnienia niektórych przediotów na I stopniu kszta³cenia, zw³aszcza w zakresie inforatyki i technologii geoprzestrzennych, co pozwoli³by na bardzie efektywne wykorzystanie czasu nauki na II stopniu kszta³cenia.

8 124 ARTUR KRAWCZYK Podsuowanie Zaprezentowany zakres specjalnoœci stanowi tutaj jedynie propozycjê, która wyaga dalszego uszczegó³owienia. W kontekœcie dokonanych obserwacji w przeyœle górniczy oraz wykonanych analiz o na z pe³ny przekonanie stwierdziæ, e powo³anie specjalnoœci geoatyka górnicza jest w pe³ni uzasadnione. Literatura GaŸdzicki J., 2006: Zakres teatyczny dziedziny geoinforacji jako nauki i technologii. Roczniki Geoatyki, t. IV, z. 2, PTIP, Warszawa, Kosydor P., Krawczyk A., 2009: Wdro enie w KGHM Polska MiedŸ S.A. Systeu Inforacji o Terenie. Materia³y Szko³y Eksploatacji Podzienej, Wydawnictwo IGSMiE PAN Kraków. Krawczyk A., 2009:. Strona internetowa Koisji Geoatyki Górniczej PTIP strona News, lipiec Abstract In the paper, a proposal of a new specialization ining geoatics on the Faculty of Mining Surveying and Environental Engineering at the AGH University of Science and Technology is presented. Increasing nuber of investents in GI solutions in the ining industry in Poland provides a good observation base of the needs of the professional staff in this field. Selected probles in ipleenting GIS systes in KGHM Polska MiedŸ S.A and KHW SA were identified and characterized. Based on these exaples new education requireents were identified. They are grouped in 3 new thees covering jointly about 20 subjects. The fundaental obstacle on the part of industry to introduce new specializations is the conservative entality of the anageent in the Polish ining industry. Another proble poses shortage of educational staff at the university with new skills in professional teaching. Finally, introduction of education in the field of ining geoatics was proposed. dr in. Artur Krawczyk artkraw@agh.edu.pl tel