PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WRAZ Z PLANEM GOSPODARKI ODPADAMI DLA ZWIĄZKU GMIN DORZECZA WISŁOKI

Transkrypt

1 ZWIĄZEK GMIN D ORZECZA WISŁOKI ZWIĄZEK GMIN DORZECZA WISŁOKI ul. Konopnickiej JASŁO tel./fax tel wisloka@karpaty.pl PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WRAZ Z PLANEM GOSPODARKI ODPADAMI DLA ZWIĄZKU GMIN DORZECZA WISŁOKI TOM II Plan Gospodarki Odpadami Grudzień 2004

2 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA ZWIĄZKU GMIN DORZECZA WISŁOKI Miasto Jasło i gminy: Brzyska, Dębowiec, Jasło, Kołaczyce, Krempna, Nowy Żmigród, Osiek Jasielski, Skołyszyn, Tarnowiec, Chorkówka, Jedlicze, Brzostek, Czarna, Pilzno, Żyraków, Sękowa Grudzień

3 Zespół autorski: Program ochrony środowiska: Jadwiga Pauli Wilga Jacek Godyń Barbara Nawrot Stefan Gawroński Adam Kałucki Plan gospodarki odpadami: Ewa Kalinowska Artur Bielaszka Jacek Kawala Zbigniew Grabowski ul. Szpitalna 40, Kraków tel. (0 12) , fax (0 12) internet: 2

4 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP Cel gospodarki odpadami Zakres Planu Podstawa opracowania Wykorzystane materiały i źródła informacji ZAŁOŻENIA I DANE PODSTAWOWE Wstęp Ogólna charakterystyka obszaru geograficznego Ludność, gospodarstwa domowe Działalność przemysłowa i handlowa AKTUALNY STAN PRAWNY Prawo Unii Europejskiej Prawo polskie Plany gospodarki odpadami Krajowy Plan Gospodarki Odpadami Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Podkarpackiego Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Małopolskiego na lata Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Jasielskiego na lata Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Dębickiego Program Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu Krośnieńskiego na lata Program Ochrony Środowiska oraz Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata Podsumowanie ANALIZA OBECNEGO STANU W SEKTORZE GOSPODARKI ODPADAMI NA OBSZARZE GMIN OBJĘTYCH PLANEM Krótka charakterystyka stanu w gospodarce odpadami na terenie gmin Ilość i rodzaj odpadów poddawanych procesom odzysku Charakterystyka odpadów stałych Charakterystyka odpadów z obszarów miejskich Charakterystyka odpadów z obszarów wiejskich (gminy) Bilans odpadów Rodzaj i ilość odpadów komunalnych z zabudowy mieszkaniowej Rodzaj i ilość odpadów komunalnych z obiektów infrastruktury Rodzaj i ilość odpadów z czyszczenia ulic i placów Rodzaj i ilość odpadów z pielęgnacji terenów zielonych Odpady komunalne ulegające biodegradacji Rodzaj i ilość odpadów wielkogabarytowych Odpady urządzeń elektrycznych i elektronicznych Rodzaj i ilość odpadów budowlanych Odpady zawierające azbest Rodzaj i ilość odpadów niebezpiecznych Rodzaj i ilość odpadów opakowaniowych Rodzaj i ilość odpadów medycznych i weterynaryjnych Rodzaj i ilość odpadów z oczyszczalni ścieków

5 Odpady z przemysłu Odpady z przemysłu ogółem Odpady niebezpieczne z przemysłu Odpady zawierające PCB Gromadzenie i odbiór odpadów Import i eksport odpadów Transport i przeładunek odpadów Charakterystyka istniejących instalacji do segregacji, odzysku i unieszkodliwiania odpadów Instalacje do unieszkodliwiania odpadów komunalnych Składowisko odpadów w Woli Brzosteckiej (gm. Brzostek) Składowisko odpadów komunalnych w Jaszczwi (gm. Jedlicze) Składowisko odpadów komunalnych w Jaśle (gmina miejska) Składowisko odpadów w Strzegocicach (gm. Pilzno) Instalacje do segregacji, odzysku odpadów komunalnych Instalacje do unieszkodliwiania odpadów przemysłowych Instalacje do termicznego unieszkodliwiania odpadów przemysłowych Instalacje do odzysku olejów odpadowych Instalacje do przerobu tworzyw sztucznych Składowiska odpadów przemysłowych Schemat przepływu odpadów Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie gospodarki odpadami Współpraca między gminami Poziom opłat i sposób rozliczeń za usługi związane z odbiorem i unieszkodliwianiem odpadów stałych Uwagi końcowe dotyczące stanu obecnego systemu gospodarki odpadami i identyfikacji problemów Słabe strony obecnego systemu gospodarki odpadami komunalnymi Mocne strony obecnego systemu gospodarki odpadami komunalnymi Podsumowania i wnioski PROGNOZA ZMIAN ILOŚCIOWYCH I JAKOŚCIOWYCH W GOSPODARCE ODPADAMI W OPARCIU O DANE DEMOGRAFICZNE I GOSPODARCZE Prognozy demograficzne Prognozy wskaźników społeczno-gospodarczych Prognozy zmiany ilości i jakości wytwarzanych odpadów Odpady komunalne z zabudowy mieszkaniowej i obiektów infrastruktury Odpady zielone Odpady z czyszczenia ulic i placów Odpady wielkogabarytowe Odpady budowlane Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych Odpady z oczyszczania ścieków Odpady biodegradowalne Odpady opakowaniowe Odpady medyczne i weterynaryjne Podsumowanie Umocowania prawne gospodarki odpadami komunalnymi ZŁOŻONE CELE I ZADANIA PROPONOWANEGO SYSTEMU GOSPODARKI ODPADMI NA PRZEDMIOTOWYM TERENIE 17 GMIN Polityka i cele na poziomie gmin Cele ogólne długookresowe

6 6.2. Zadania na poziomie gmin Minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów komunalnych Odbiór i transport odpadów komunalnych Podsumowanie i wnioski PROPONOWANE SCENARIUSZE GOSPODARKI ODPADAMI WRAZ Z ANALIZĄ OPCJI EKONOMICZNYCH I TECHNOLOGICZNYCH Zbiórka i transport odpadów komunalnych Informacje ogólne Rekomendowany system zbiórki odpadów komunalnych Odzysk surowców i unieszkodliwienie pozostałej części odpadów komunalnych Założone poziomy odzysku Odzysk surowców ze strunienia odpadów komunalnych Międzygminny zakład zagospodarowania odpadów Koszty realizacji wyznaczonych działań w zakresie gospodarki odpadami Identyfikacja scenariuszy dla proponowanego systemu gospodarki odpadami Analiza opcji ekonomicznych proponowanych scenariuszy (efektywność finansowa) Wybór scenariusza ZADANIA STRATEGICZNE OBEJMUJĄCE OKRES 8 LAT Założenia ogólne Cele i zadania strategiczne długoterminowe (lata ) Zadania inwestycyjne Zadania bezinwestycyjne Harmonogram rzeczowy planowanych przedsięwzięć PLAN DZIAŁAŃ Z HARMONOGRAMEM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ OBEJMUJĄCY OKRES 4 LAT Założenia ogólne Cele i zadania strategiczne krótkoterminowe (lata ) Zadania inwestycyjne Zadania bezinwestycyjne Harmonogram rzeczowy planowanych przedsięwzięć ANALIZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Założenia ogólne Analiza oddziaływania na środowisko Wpływ na zanieczyszczenie powietrza Wpływ na wody powierzchniowe i wody podziemne Wpływ na hałas Wpływ na krajobraz i warunki otoczenia Porównanie sytuacji obecnej w zakresie gospodarki odpadami z sytuacją planowaną SPOSÓB MONITORINGU I WDRAŻANIA PLANU Założenia ogólne Informacje na temat jednostki wdrażającej plan Wytyczne dotyczące wzmocnienia administracji lokalnej Zakres współpracy sektora publicznego i prywatnego Zasady dostępu do informacji o zaawansowaniu prac związanych z drożeniem Planu Ustalenie priorytetów przy wdrażaniu Planu

7 11.7. Wskaźniki służące do monitorowania efektywności postępu prac Podsumowanie Wytyczne dotyczące programu informacyjno-edukacyjnego Koszty programu informacyjno-edukacyjnego MOŻLIWOŚCI FINANSOWANIA PLANU GOSPODARKI ODPADAMI Przegląd dostępnych źródeł finansowania Wybór montażu finansowego dla realizacji Planu Podsumowania i wnioski STRESZCZENIE W JĘZYU NIESPECJALISTYCZNYM ZAŁACZNIKI

8 1. WSTĘP Niniejszy Plan Gospodarki Odpadami, zwany dalej Planem, opracowywany był równolegle z Programem Ochrony Środowiska i obejmuje obszar 17 gmin należących do Związku Gmin Dorzecza Wisłoki. Związek ten tworzy 20 gmin, z których niniejszym dokumentem objęte zostały gminy: Sękowa, Brzostek, Czarna, Pilzno, Żyraków, Brzyska, Dębowiec, Jasło (miejska), Jasło, Kołaczyce, Krempna, Nowy Żmigród, Osiek Jasielski, Skołyszyn, Tarnowiec, Chorkówka, Jedlicze. Dokument ten sporządzony został w oparciu o aktualnie obowiązujące akty prawne z zakresu gospodarki odpadami z uwzględnieniem zapisów Krajowego Planu Gospodarki Odpadami (Monitor Polski z 2003r. Nr 11 poz.159) oraz zgodnie z planami wyższych szczebli, tj. Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa Podkarpackiego, Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa Małopolskiego oraz Planami Gospodarki Odpadami dla Powiatu Jasielskiego, Dębickiego, Krośnieńskiego i Gorlickiego Cel gospodarki odpadami Niniejszy Plan jest efektem realizacji wymogów zawartych w ustawie o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001r. (Dz. U. Nr 62 poz. 628 z późn. zm.), która w rozdziale 3 (art ) wprowadza obowiązek opracowywania planów gospodarki odpadami na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Podstawowym celem opracowania i wdrażania planów gospodarki odpadami jest realizacja polityki ekologicznej państwa, a także potrzeba stworzenia w kraju zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów spełniających wymagania określone w przepisach o ochronie środowiska. Na szczeblu lokalnym plan gospodarki odpadami stanowi dokument zawierający wizję rozwoju systemu, określa warunki wdrażania nakreślonych wariantów rozwiązań, a jednocześnie jest ważnym źródłem informacji dla podejmowanych decyzji strategicznych. Celem opracowania Planu Gospodarki Odpadami dla Związku Gmin Dorzecza Wisłoki obejmującego obszar w/w gmin jest: przedstawienie aktualnego stanu gospodarki odpadami, określenie potrzeb wynikających z diagnozy aktualnego stanu, przedstawienie prognozy zmian w zakresie gospodarki odpadami, opracowanie programu strategicznego do roku 2008 i do roku Opracowany Plan Gospodarki Odpadami spełnia postawione przed nim cele oraz obejmuje pełny zakres zadań koniecznych do zapewnienia zintegrowanej gospodarki odpadami na terenie 7

9 siedemnastu gmin, w sposób zapewniający zachowanie zasad ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju oraz wypełnienie założeń Polityki Ekologicznej Państwa Zakres Planu Plan Gospodarki Odpadami dla Związku Gmin Dorzecza Wisłoki (obszar siedemnastu gmin) obejmuje zakres przewidziany rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami dla planów gminnych (Dz.U z dnia 17 kwietnia 2003r.). Zgodnie z zapisami wspomnianego rozporządzenia Plan obejmuje: 1. Aktualny stan gospodarki odpadami, w tym: a) rodzaj, ilość i źródła powstawania wszystkich odpadów, w szczególności odpadów komunalnych, b) rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom odzysku, c) rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom unieszkodliwiania, d) istniejące systemy zbierania wszystkich odpadów, w szczególności odpadów komunalnych, e) rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobową instalacji do odzysku i unieszkodliwiania wszystkich odpadów, w szczególności odpadów komunalnych, f) wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów komunalnych. W opisie stanu istniejącego uwzględniono podstawowe informacje charakteryzujące z punktu widzenia gospodarki odpadami obszar, dla którego jest sporządzany plan gospodarki odpadami, a w szczególności położenie geograficzne, sytuację demograficzną, sytuację gospodarczą oraz warunki glebowe, hydrogeologiczne i hydrologiczne, mogące mieć wpływ na lokalizację instalacji gospodarki odpadami. 2. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, w tym również wynikające ze zmian demograficznych i gospodarczych; 3. Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami, w tym: a) zapobieganie powstawaniu odpadów, b) ograniczanie ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, c) wspomaganie prawidłowego postępowania z odpadami w zakresie zbiórki, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w szczególności odpadów komunalnych, d) redukcja ilości odpadów komunalnych, ulegających biodegradacji, kierowanych na składowiska odpadów. 8

10 4. Projektowany system gospodarki odpadami, w szczególności gospodarki odpadami innymi niż niebezpieczne, w tym odpadami komunalnymi, uwzględniający ich zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie, ze wskazaniem miejsca unieszkodliwiania tych odpadów. 5. Rodzaj i harmonogram realizacji przedsięwzięć oraz instytucje odpowiedzialne za ich realizację. 6. Szacunkowe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne proponowanego systemu, szacunkowe koszty realizacji poszczególnych działań oraz sposoby finansowania realizacji zamierzonych celów (w tym instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów, z uwzględnieniem harmonogramu uruchamiania środków finansowych i ich źródeł). 7. System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów pozwalający na określenie sposobu oraz stopnia realizacji celów i zadań zdefiniowanych w planie gospodarki odpadami, z uwzględnieniem ich jakości i ilości. Bilans odpadów komunalnych oraz koszt działań związanych z prowadzeniem gospodarki odpadami komunalnymi zostały obliczone do roku W ramach Planu wyróżniono dwa okresy: krótkoterminowy plan działania przypadający na lata i długoterminowy program strategiczny Do obliczeń przyjęto rok 2003 jako rok bazowy Podstawa opracowania Plan Gospodarki Odpadami dla Związku Gmin Dorzecza Wisłoki (tom II) został opracowany przez firmę LEMTECH KONSULTING Sp. z o.o. na podstawie umowy zawartej ze Związkiem Gmin Dorzecza Wisłoki w dniu r. na opracowanie Programu Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla gmin należących do Związku, tj.: miasta Jasła i gmin: Brzyska, Dębowiec, Jasło, Kołaczyce, Krempna, Nowy Żmigród, Osiek Jasielski, Skołyszyn, Tarnowiec, Chorkówka, Jedlicze, Brzostek, Czarna, Pilzno, Żyraków i Sękowa. Plan został opracowany w pierwszej wersji jako projekt, który zostanie poddany procedurze uchwalania przez Radę Gminy w poszczególnych gminach. Po wprowadzeniu do dokumentu poprawek i uzupełnień przyjętych w czasie procesu uchwalania Plan staje się dokumentem obowiązującym Wykorzystane materiały i źródła informacji Zaprezentowane w opracowaniu dane uzyskano z następujących źródeł: informacje z urzędów miejskich i gminnych (ankietyzacja), informacje z zakładów przemysłowych (ankietyzacja), Program Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu Jasielskiego na lata ; 9

11 Uchwalony w dniu 31 marca 2004 r. Plan zawiera analizę stanu gospodarki odpadami dla Powiatu Jasielskiego oraz strategię postępowania z odpadami, Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Dębickiego; Uchwalony w dniu 23 marca 2004 r. Plan obejmuje analizę stanu gospodarki odpadami oraz zasady postępowania z odpadami w ujęciu powiatowym, Program Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu Krośnieńskiego na lata ; Uchwalony w dniu 30 grudnia 2003 roku Plan zwiera analizę stanu gospodarki odpadami dla Powiatu Krośnieńskiego oraz strategię postępowania z odpadami, Program Ochrony Środowiska oraz Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata ; Uchwalony w dniu 31 października 2003 roku Plan obejmuje analizę stanu gospodarki odpadami oraz zasady postępowania z odpadami w ujęciu powiatowym, Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Podkarpackiego (uchwalony dnia ), Plan Gospodarki Odpadami na lata dla Województwa Małopolskiego (uchwalony dnia ), Krajowy Plan Gospodarki Odpadami; Monitor Polski nr 11 poz , Opracowania Ministerstwa Środowiska Poradnik powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami, Główny Urząd Statystyczny: Bank danych lokalnych zawiera dane statystyczne na poziomie gmin i powiatów, prognozy demograficzne na poziomie powiatów, Kompleksowy Programu Gospodarki Odpadami Niebezpiecznymi w Regionie Polski Południowej (2002), Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski (Ministerstwo Gospodarki, 2002), Program poprawy czystości zlewni rzeki Wisłoka. Część IV: Ochrona wód powierzchniowych przed zanieczyszczeniami (GIG Katowice, Czerwiec 1999), Program poprawy czystości zlewni rzeki Wisłoka. Część III: Gospodarka ściekowa i składowiska odpadów (GIG Katowice, Czerwiec 1999). 10

12 2. ZAŁOŻENIA I DANE PODSTAWOWE 2.1. Wstęp Ponieważ niniejszy Plan Gospodarki Odpadami dla Związku Gmin Dorzecza Wisłoki jest sporządzony dla obszaru 17 gmin, znajdujących się na obszarze 4 powiatów i 2 województw, to w poniższym materiale informacje poszeregowano w ujęciu powiatowym ze szczególnym uwzględnieniem gmin, które należą do Związku Gmin Dorzecza Wisłoki i dla których ten Plan jest tworzony. Tabela 1. Przynależność administracyjna obszarów objętych Planem Gospodarki Odpadami. Województwo Powiat Gmina Rodzaj Gminy Jasielski Brzyska wiejska Dębowiec wiejska Jasło miejska Jasło wiejska Kołaczyce wiejska Krempna wiejska Nowy Żmigród wiejska Podkarpackie Osiek Jasielski wiejska Skołyszyn wiejska Tarnowiec wiejska Dębicki Brzostek wiejska Czarna wiejska Pilzno miejsko-wiejska Żyraków wiejska Krośnieński Chorkówka wiejska Jedlicze miejsko-wiejska Małopolskie Gorlicki Sękowa wiejska 2.2. Ogólna charakterystyka obszaru geograficznego Powiat jasielski położony jest w południowo-zachodniej części województwa podkarpackiego. Od zachodu graniczy z województwem małopolskim, od północy z powiatami: dębickim i strzyżowskim, natomiast od wschodu z powiatem krośnieńskim. Południową granicę stanowi granica państwowa ze Słowacją. Powierzchnia powiatu wynosi 821 km 2, co stanowi 4,6% powierzchni województwa podkarpackiego. Pod względem administracyjnym powiat dzieli się na 10 gmin, w tym 1 gminę miejską Jasło oraz 9 gmin wiejskich: Brzyska, Dębowiec, Jasło, Kołaczyce, Krempna, Nowy Żmigród, Osiek Jasielski, Skołyszyn i Tarnowiec. Największą pod względem obszaru gminą powiatu jest gmina Krempna (203,6 km 2 ), najmniejszą zaś gmina Brzyska (45,1 km 2 ). 11

13 Powiat jasielski posiada wysoki wskaźnik lesistości, na poziomie 34,5%. Do gmin o największym zalesieniu należy gmina Krempna (72,3%) oraz gminy: Dębowiec (32,4%) i Kołaczyce (31,9%). Znaczna część obszaru w południowej i północno-zachodniej części powiatu to obszary chronione, objęte różnymi formami ochrony prawnej z uwagi na duże wartości przyrodnicze i krajobrazowe. W granicach administracyjnych powiatu jasielskiego znajdują się: Magurski Park Narodowy, fragmenty 2 parków krajobrazowych: Jaśliskiego Parku Krajobrazowego i Parku Krajobrazowego Pasma Brzanki, rezerwat przyrody Golesz, obszar Chronionego Krajobrazu Beskidu Niskiego. Stan środowiska powiatu oraz skala i charakter problemów ekologicznych wykazują znaczne zróżnicowanie przestrzenne. Obszarami o znacznym stopniu przekształcenia środowiska naturalnego są tereny gmin położonych w pobliżu Jasła oraz miasto Jasło. Najkorzystniejsze warunki ekologiczne występują w południowej części powiatu. Wszystkie gminy powiatu jasielskiego: Jasło (miejska) Jasło, Brzyska, Kołaczyce, Skołyszyn, Tarnowiec, Dębowiec, Osiek Jasielski, Nowy Żmigród i Krempna należące do Związku Gmin Dorzecza Wisłoki objęte są niniejszym Planem Rysunek 1. Mapa administracyjna powiatu JASIELSKIEGO z zaznaczeniem gmin objętych Planem. 12

14 Tabela 2. Wykaz sołectw objętych Planem w poszczególnych gminach powiatu jasielskiego. Gmina Jasło Brzyska Kołaczyce Skołyszyn Sołectwa Bierówka, Brzyście, Chrząstówka, Gorajowice, Jareniówka, Kowalowy, Łaski- Sobniów, Niegłowice, Niepla, Opacie, Osobnica, Szebnie, Trzcinica, Warzyce, Wolica, Zimna Woda i Żółków. Brzyska, Błażkowa, Ujazd, Wróblowa, Lipnica Dolna, Dąbrówka, Kłodawa. Bieździedzia, Bieździadka, Kołaczyce, Krajowice, Lublica, Sieklówka, Sowina, Nawsie Kołaczyckie. Bączal Dolny, Bączal Górny, Harklowa, Jabłonica, Kunowa, Lipnica Górna, Lisów, Przysieki, Pusta Wola, Siedliska Sław., Siepietnica, Skołyszyn, Sławęcin, Święcany. Dębowiec Dębowiec, Cieklin, Dobrynia, Duląbka, Dzielec, Folusz, Łazy Dębowieckie, Majscowa, Pogórek, Radość, Wola Cieklińska, Wola Dębowiecka, Zarzecze. Tarnowiec Osiek Jasielski Krempna Nowy Żmigród Brzezówka, Czeluśnica, Dobrucowa, Gąsówka, Gliniczek, Glinik Polski, Łajsce, Łubienko, Łubno Opace, Łubno Szlacheckie, Nowy Glinik, Potakówka, Roztoki, Sądkowa, Tarnowiec, Umieszcz, Wrocanka. Czekaj, Mrukowa, Osiek Jasielski, Pielgrzymka, Samoklęski, Świerchowa, Załęże, Zawadka. Krempna, Ożenna, Grab, Polany, Myscowa, Świątkowa Mała, Świątkowa Wielka, Kotań, Wyszowatka, Żydowskie, Świerzowa Ruska, Huta Polańska, Huta Krempna, Rozstajne, Ciechania. Brzezowa, Desznica, Gorzyce, Grabanina, Jaworze, Kąty, Łężyny, Łysa Góra, Makowiska, Mytarka, Mytarz, Nowy Żmigród, Nienaszow, Sadki, Siedliska Żmigrodzkie, Skalnik, Stary Żmigród, Toki. Powiat dębicki usytuowany jest w zachodniej części województwa podkarpackiego na pograniczu dwóch krain geograficznych: Kotliny Sandomierskiej i Pogórza Karpackiego. Rzeka Wisłoka - przepływająca przez powiat dębicki - rozgranicza w południowym skrawku Kotliny Sandomierskiej: Płaskowyż Tarnowski od Płaskowyżu Kolbuszowskiego, zaś w północnym skrawku Pogórza Karpackiego: Pogórze Ciężkowickie od Pogórza Strzyżowskiego. Niniejszym Planem objęta jest powierzchnia 545,16 km 2, co stanowi 70% powierzchni powiatu dębickiego. Pod względem administracyjnym powiat dębicki podzielony jest na: miasto Dębica, miasto i gmina Pilzno, gmina Brzostek, gmina Czarna, gmina Dębica, gmina Jodłowa, gmina Żyraków. Pod względem powierzchni największy obszar (wśród gmin powiatu dębickiego objętego Planem ) zajmuje gmina Pilzno wraz z miastem Pilzno 165 km 2. Parki krajobrazowe położone na terenie gmin Brzostek i Jodłowa (m.in. Park Krajobrazowy Pasma Brzanki) stanowią przedłużenie łańcucha parków krajobrazowych ciągnących się w obrębie niższej części Karpat, aż po okolice Przemyśla. Rezerwaty przyrody, które występują w powiecie na terenach gmin Brzostek (rezerwat Kamera, planowany Dęborzyn ), Czarna (rezerwat Torfy w Głowaczowej i planowany Stary Jawornik ) i Pilzno (rezerwat florystyczny Słotwina w Polesiu Machowskim) reprezentują różnorodność i bogactwo środowiska przyrodniczego. Na terenie wszystkich gmin powiatu dębickiego znajdują się obszary chronionego krajobrazu. 13

15 W wody podziemne bogate są gminy, przez które przepływa rzeka Wisłoka oraz gminy, w których znajdują się utwory tzw. Rynny Podkarpackiej (Pilzno, Czarna). Cztery gmin powiatu dębickiego tj. Brzostek, Czarna, Pilzno, Żyraków należące do Związku Gmin Dorzecza Wisłoki objęte są niniejszym Planem. Rysunek 2. Mapa administracyjna powiatu DĘBICKIEGO z zaznaczeniem gmin objętych Planem. Tabela 3. Wykaz sołectw objętych Planem w poszczególnych gminach powiatu Dębickiego Gmina Brzostek Czarna Pilzno Żyraków Sołectwa Brzostek, Grudna Górna, Grudna Dolna, Gorzejowa, Głobikówka, Bukowa, Bączałka, Januszkowice, Klecie, Kamienica Dolna, Kamienica Górna, Nawsie Brzosteckie, Opacionka, Przeczyca, Skurowa, Smarżowa, Siedliska Bogusz, Wola Brzostecka, Zawadka, Brzostecka. Borowa, Chotowa, Czarna, Głowaczowa, Golemki, Grabiny, Jaźwiny, Podlesie, Przeryty Bór, Przyborów, Róża, Jastrząbka Stara, Jawornik, Żdzary. Bielowy, Dobrków, Gębiczyna, Gołęczyna, Jaworze Dolne, Jaworze Górne, Lipiny, Łęki Dolne, Łęki Górne, Machowa, Mokrzec, Parkosz, Połomia, Podlesie, Słotowa, Strzegocice, Zwiernik. Bobrowa, Bobrowa Wola, Góra Motyczna, Korzeniów, Mokre, Nagoszyn, Straszęcin, Wiewiórka, Wola Wielka, Wola Żyrakowska, Zasów, Zawierzbie, Żyraków. Powiat krośnieński o powierzchni 924 km² obejmuje 9 gmin (w tym 4 miasta: Dukla, Iwonicz Zdrój, Jedlicze, Rymanów) i 95 wsi. Niniejszym Planem objęta jest powierzchnia 135,83 km 2, co stanowi 14,7% powierzchni powiatu krośnieńskiego. Powiat krośnieński położony jest w obrębie trzech jednostek fizjograficznych: Pogórza Karpackiego, Kotliny Jasielsko-Krośnieńskiej, Beskidu Niskiego. 14

16 Na północy przeważają łagodne faliste wzniesienia Pogórza, z których największe Sucha Góra (591 m n.p.m.) góruje ponad 300 metrów nad dnem Kotliny Jasielsko Krośnieńskiej. Zasoby wód powierzchniowych są znaczne, większość rzek i potoków w górnych biegach tworzy malownicze przełomy, niewielkie wodospady, zakola. Największą rzeką powiatu jest Wisłok. Obszar powiatu krośnieńskiego obfituje w wody mineralne. Występują tu także wody termalne oraz cenne złoża borowin. Na bazie istniejących wód mineralnych można rozwijać leczenie uzdrowiskowe. Lasy zajmujące obszar ponad 32 tys. ha, co stanowi 34,5% ogólnej powierzchni powiatu. Przeważają lasy liściaste, głównie bukowe, występują także zespoły dębowo grabowe, a wśród lasów iglastych dominuje jodła i sosna. W południowo wschodniej jego części znajdują się fragmenty Magurskiego Parku Narodowego, liczące 1138,6 ha, co stanowi 5,7% ogólnej powierzchni Parku. Dwie gminy powiatu krośnieńskiego tj. Jedlicze, Chorkówka należące do Związku Gmin Dorzecza Wisłoki objęte są niniejszym Planem. Rysunek 3. Mapa administracyjna powiatu KROŚNIEŃSKIEGO z zaznaczeniem gmin objętych Planem. Tabela 4. Wykaz sołectw objętych Planem w poszczególnych gminach powiatu Krośnieńskiego. Gminy Jedlicze Chorkówka Sołectwa Chlebna, Długie, Dobieszyn, Jaszczew, Moderówka, Piotrówka, Podniebyle, Poręby, Potok i Żarnowiec, miasto Jedlicze podzielone na trzy dzielnice. Bóbrka, Chorkówka, Draganowa, Faliszówka, Kobylany, Kopytowa, Leśniówka, Machnówka, Poraj, Sulistrowa, Szczepańcowa, Świerzowa Polska, Zręcin, Żeglce. 15

17 Powiat gorlicki położony jest na południowo-wschodnim krańcu województwa małopolskiego w paśmie Beskidu Niskiego (do 1000 m n.p.m). Obszar powiatu należy do podprowincji Zewnętrzne Karpaty Zachodnie i znajduje się w dwóch makroregionach: Pogórze Środkowobeskidzkie (Pogórze Karpackie) i Beskid Środkowy. Cały jego teren należy zaliczyć do terenów wyżynno-pagórkowatych. Graniczy on od zachodu z powiatem nowosądeckim, od północy z powiatem tarnowskim, od wschodu z gminami województwa podkarpackiego, a od południa ze Słowacją. Powierzchnia powiatu wynosi 967,36 km 2, zaś niniejszym Planem objęty jest obszar o powierzchni 194,75 km 2, co stanowi 20% powierzchni powiatu. Powiat tworzy 10 gmin: miejska: Gorlice, miejsko-wiejska: Biecz; wiejskie: Bobowa, Gorlice, Lipinki, Łużna, Moszczenica, Ropa, Sękowa, Uście Gorlickie. Użytki rolne stanowią 51,7% powierzchni zaś lasy i tereny leśne 41,1%. Stopień zalesienia najwyższy jest w gminie Sękowa - 69,7%, w gminie tej znajduje się też najmniej użytków rolnych - 28,6%. Niniejszym Planem objęta jest jedyna gmina powiatu gorlickiego należąca do Związku Gmin Dorzecza Wisłoki tj. Sękowa. Rysunek 4. Mapa administracyjna powiatu GORLICKIEGO z zaznaczeniem gminy objętej Planem. Tabela 5. Wykaz sołectw objętych Planem w poszczególnych gminach powiatu gorlickiego. Sękowa Gmina Sołectwa Sękowa, Siary, Męcina Mała, Męcina Wielka, Wapienne, Owczary, Ropica Górna, Małastów, Bodaki, Bartne, Krzywa. 16

18 2.3. Ludność, gospodarstwa domowe Z uwagi na rozbieżności pomiędzy danymi - dot. liczby mieszkańców - uzyskanymi z poszczególnych gmin oraz danymi statystycznymi GUS, przyjęto w niniejszym opracowaniu dane demograficzne dotyczące liczby ludności zamieszkującej poszczególne gminy w oparciu o dane statystyczne po spisie narodowym w roku 2002 (źródło: bank danych regionalnych) jako stan ludności ogółem wg faktycznego miejsca zamieszkania 31 XII. Dane demograficzne z roku 2002 GUS uznał za dane wyjściowe do sporządzenia Prognozy ludności Polski do 2030 roku. Liczbę gospodarstw domowych oszacowano na podstawie danych dot. przeciętnej liczby osób w gospodarstwie domowych w roku 2002 (wg GUS) dla woj. podkarpackiego oraz woj. małopolskiego na terenach wiejskich i miejskich. W powiecie jasielskim zamieszkuje osób ( r.), przy czym prawie 33% ogółu stanowią mieszkańcy Jasła. Wskaźnik gęstości zaludnienia jest wysoki i wynosi 136 osób na km 2 (6 miejsce w województwie). Najludniejsze spośród gmin wiejskich to gminy: Jasło (173 osoby na km 2 ) oraz Skołyszyn (159 osób na km 2 ), natomiast najmniejszy wskaźnik zaludnienia posiada gmina Krempna (10 osób na km 2 ). Tabela 6. Sytuacja demograficzna na obszarze objętym Planem w powiecie JASIELSKIM według stanu na koniec 2002 roku (po spisie narodowym). Gmina Ludność [osoby] Szacunkowa liczba gospodarstw domowych* Powierzchnia [km 2 ] Liczba sołectw Jasło - miasto ,6 - Jasło - obszary wiejskie ,1 17 Brzyska ,1 7 Dębowiec ,8 13 Kołaczyce ,1 8 Krempna ,6 8 Nowy Żmigród ,5 18 Osiek Jasielski ,5 8 Skołyszyn ,9 14 Tarnowiec ,1 17 Razem ,3 110 *Przeciętna liczba osób w gospodarstwie domowych w roku 2002 wyniosła dla woj. podkarpackiego wg GUS 3,749 na terenach wiejskich i 3,365 na terenach miejskich. Źródło: dane GUS. Powiat dębicki według stanu na koniec 2002 rok zamieszkiwało osób, z czego osób zamieszkiwało na obszarze objętym Planem. Sytuację demograficzną dla obszaru w powiecie dębickim objętego Planem Gospodarki Odpadami przedstawiono w poniższej tabeli. Gęstość zaludnienia w poszczególnych gminach na rozpatrywanym terenie jest porównywalna i wynosi od 107 do 118 osób na km 2. 17

19 Tabela 7. Sytuacja demograficzna na obszarze objętym Planem w powiecie DĘBICKIM według stanu na koniec 2002 roku (po spisie narodowym). Gmina Ludność Szacunkowa liczba Powierzchnia Liczba sołectw [osoby] gospodarstw domowych* [km 2 ] Brzostek ,6 19 Czarna ,0 14 Pilzno - miasto ,0 - Pilzno obszar wiejski ,2 17 Żyraków ,3 13 Razem ,1 63 *Przeciętna liczba osób w gospodarstwie domowych w roku 2002 wyniosła dla woj. podkarpackiego wg GUS 3,749 na terenach wiejskich i 2,921 na terenach miejskich. Źródło: dane GUS. Liczba ludności w powiecie krośnieńskim w 2002 r. wynosiła osób (stan na r.) z czego osób zamieszkujących na obszarze o powierzchni 135,83 km 2 objętych zostanie niniejszym Planem. Gęstość zaludnienia jest zbliżona do średniej w województwie podkarpackim. Na 1 km² przypada około 119 osób, natomiast w miastach jest znacznie wyższe i tak np. w Jedliczu na 1 km² przypada 523 osób. Tabela 8. Sytuacja demograficzna na obszarze gminy powiatu KROŚNIEŃSKIEGO objętej Planem według stanu na koniec 2002 roku (po spisie narodowym). Gmina Ludność [osoby] Szacunkowa liczba gospodarstw domowych* Powierzchnia [km 2 ] Liczba sołectw Chorkówka ,6 14 Jedlicze - miasto ,6 - Jedlicze - obszar wiejski ,6 10 Razem ,8 24 *Przeciętna liczba osób w gospodarstwie domowych w roku 2002 wyniosła dla woj.. podkarpackiego wg GUS 3,749 na terenach wiejskich i 2,921 na terenach miejskich. Źródło: GUS. Liczba ludności w powiecie gorlickim w 2002 r. wynosiła osób (stan na r.) z czego osób zamieszkujących na obszarze o powierzchni 194,75 km 2 objętych zostanie niniejszym Planem. Na 1 km² przypada średnio około 112 osób. Gmina Sękowa ma drugi z najmniejszych wskaźników gęstości zaludnienia w powiecie - około 25 osób/km 2. Tabela 9. Sytuacja demograficzna na obszarze gminy powiatu GORLICKIEGO objętej Planem według stanu na koniec 2002 roku (po spisie narodowym). Gmina/miasto Ludność [osoby] Szacunkowa liczba gospodarstw domowych* Powierzchnia [km 2 ] Liczba sołectw Sękowa ,7 11 *Przeciętna liczba osób w gospodarstwie domowych w roku 2002 wyniosła dla woj. Małopolskiego wg GUS 3,631 na terenach wiejskich. Źródło: GUS. 18

20 Rysunek 5. Sytuacja demograficzna na obszarze gminy objętej Planem według stanu na roku (po spisie narodowym) Jasło - miasto Jasło - gmina Brzyska Dębowiec Kołaczyce Krempna Nowy Żmigród Osiek Jasielski Skołyszyn Tarnowiec Brzostek Czarna Pilzno - obszary miejskie Pilzno obszary wiejskie Żyraków Chorkówka Jedlicze - obszary miejskie Jedlicze - obszary wiejskie Sękowa Liczba mieszkańców [osoby] Analizowany teren siedemnastu gmin zamieszkuje ok osób, z czego 76% zamieszkuje obszary wiejskie, tj osób. Jednostką administracyjną o największej liczbie mieszkańców jest miasto Jasło osób (co stanowi 18,6% wszystkich mieszkańców przedmiotowego terenu). Pozostałe jednostki miejskie są zdecydowanie mniejsze od względem liczby mieszkańców od miasta Jasła ; miasto Pilzno zamieszkuje osób, zaś miasto Jedlicze osób. W dalszej części opracowania miasta Jasło, Jedlicze i Pilzno zakwalifikowano do obszarów miejskich zaś pozostałe gminy: Brzyska, Dębowiec, Jasło, Kołaczyce, Krempna, Nowy Żmigród, Osiek Jasielski, Skołyszyn, Tarnowiec, Brzostek, Czarna, Pilzno (obszary wiejskie), Żyraków, Chorkówka, Jedlicze (obszary wiejskie) i Sękowa zakwalifikowano do obszarów wiejskich Działalność przemysłowa i handlowa Strukturę gospodarczą powiatu jasielskiego określa się jako rolniczo-przemysłową. Użytki rolne zajmują ponad 55% obszaru, wśród których największy udział mają grunty orne i użytki zielone. Około 85% powierzchni użytków rolnych użytkowane jest przez gospodarstwa indywidualne. 19

21 W przemyśle dominują branże: chemiczna (wytwarzanie produktów rafinacji ropy naftowej, produkcja tworzyw sztucznych, szkła i wyrobów ze szkła), spożywcza (przetwórstwo owoców i warzyw, przetwórstwo mięsa), wydobywcza (wydobycie ropy naftowej) i metalowa. Najważniejszym ośrodkiem przemysłowym jest miasto powiatowe Jasło. Do największych przedsiębiorstw na rozpatrywanym terenie należą: Rafineria Jasło (producent i sprzedawca paliw), Poszukiwania Nafty i Gazu w Jaśle Sp. z o.o., Zakład Tworzyw Sztucznych Gamrat S.A. (wytwarzający m.in. rury, wykładziny i płytki z PCV, siding oraz styropian), Huta Szkła, Fabryka Armatur JAFAR S.A. W branży spożywczej działają firmy ZPOW PEKTOWIN Sp. z o.o. (producent przetworów owocowo-warzywnych) i JASAN Sp. z o.o. (eksportujący mięso końskie i jego przetwory na rynki zachodnie). Poza Jasłem funkcjonuje również szereg zakładów w branży szklarskiej. W powiecie jasielskim podobnie jak w całym województwie podkarpackim rolnictwo jest silnie rozdrobnione (ok. 14 tys. gospodarstw rolnych o średniej powierzchni ok. 3,5 ha). Powiat dębicki ma charakter rolniczo przemysłowy. Liczące się zakłady powiatu dębickiego (Firma Oponiarska DĘBICA S.A. Fabryka Farb i Lakierów Śnieżka S.A. w Brzeźnicy, Zakłady Tworzyw Sztucznych Erg S.A. w Pustkowie, Zakład Obróbki Marmuru Jabo Marmi w Nagawczynie, fabryka farb i lakierów TBD S.A., Arkus Sp. z o.o.) są zlokalizowane poza terenem, dla którego jest opracowany niniejszy Plan. Rolniczy charakter powiatu sprzyja rozwojowi zakładów bazujących na zdrowych, ekologicznych produktach rolnych. Inwestowaniu w powiecie dębickim sprzyja w szczególności: strategiczne położenie geograficzne i komunikacyjne, dobry stan infrastruktury technicznej, pozycja niektórych przedsiębiorstw w kraju i za granicą oraz duży potencjał ludzki. Przeważającą część powierzchni powiatu dębickiego zajmują użytki rolne (64%), co określa podstawowy dział gospodarki powiatu jako rolniczy. Tereny wiejskie zamieszkuje 60% ogółu mieszkańców powiatu. Ponad 80 % gospodarstw posiada powierzchnię mieszczącą się w przedziale 1,01 4,99 ha. Powiat krośnieński jest powiatem o profilu rolniczo przemysłowym. Rolnictwo w powiecie krośnieńskim, tak jak i w innych powiatach województwa podkarpackiego, charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem agrarnym. Gospodarka rolna przy ogólnej powierzchni ha obejmuje obszar ha, tj. 53%. W strukturze użytków rolnych 63,9% stanowią grunty orne, 34,6% trwałe użytki zielone i 1,5% sady. Powiat krośnieński posiada zróżnicowane warunki do produkcji rolnej. Wynika to z ukształtowania terenu, jakości gleb i zmiennych czynników klimatycznych. Gleby powiatu krośnieńskiego cechuje duża różnorodność. W północnej i środkowej części (Kotlina Jasielsko Krośnieńska i Pogórze) istnieją dogodne warunki do prowadzenia rolnictwa uprawowego. Dominuje produkcja zbóż i ogrodnictwo oraz chów bydła i trzody chlewnej. W regionie górskim utrzymywanie 20

22 trwałych użytków zielonych sprzyja hodowli bydła i owiec. Przewaga gruntów ornych (około 70%) występuje w czterech gminach: Jedlicze, Chorkówka, Miejsce Piastowe i Korczyna. Pozarolniczy potencjał gospodarczy tworzą w powiecie przede wszystkim małe i średnie podmioty gospodarcze, jedno lub kilkuosobowe zakłady osób fizycznych o różnorodnym profilu działalności. Na bazie występujących zasobów surowcowych wykształciły się w powiecie branże o długoletniej tradycji, m.in. wydobycie i przetwórstwo ropy naftowej i gazu ziemnego. Do najważniejszych zakładów produkcyjnych, położonych na terenie objętym Planem należą: Rafineria Nafty "Jedlicze" S.A. i spółki kapitałowo-zależne wydzielone z RN, Zakłady Produkcyjno Remontowe Energetyki Sp. z o.o. w Jedliczu, Montonaft Sp.z o.o. w Jedliczu oraz Firma SPLAST w Jedliczu. Poza terenem objętym Planem zlokalizowane są: Zakłady Przemysłu Skórzanego "ASKO" w Rymanowie, COMBI S.A. Młyny w Targowiskach, Włókiennicza Spółdzielnia Pracy Towarzystwo Tkaczy w Korczynie, Zakłady Drzewne Spółdzielnia Pracy w Korczynie, Zakłady Mięsne Rymanów S.C. oraz Rozlewnia Wód Mineralnych w Rymanowie Zdroju. Istotną rolę w rozwoju gospodarczym powiatu odgrywać będzie działalność usługowa i turystyczna. Powiat gorlicki pod względem użytkowania jest obszarem rolno leśnym. Taki sposób użytkowania gruntów, przy niewielkiej ilość przemysłu na obszarze powiatu, sprzyja rozwojowi turystyki. Na terenie powiatu dominuje rolnicze wykorzystanie gleb zakwalifikowanych głównie do niższych klas bonitacyjnych. Uprawą zajmującą największy obszar powiatu są zboża. Znaczny udział terenów leśnych w ogólnej powierzchni powiatu przyczynił się do rozwoju przemysłu przetwórstwa drzewnego. Omawiany obszar pod względem geologicznym należy do Karpat i występują tutaj udokumentowane złoża ropy naftowej, gazu ziemnego, ilastych surowców ceramiki budowlanej. Największe zakłady przemysłowe powiatu zlokalizowane są poza terenem objętym Planem, tj. w Gorlicach: Rafineria Nafty Gilmar S.A., Fabryka Maszyn Glinik S.A. w Gorlicach, Przedsiębiorstwo Przemysłu Drzewnego FOREST, Velimat, Matizol oraz DREW-MAX w Uściu Gorlickim i PRODREW w Bieczu. Gmina Sękowa objęta niniejszym Planem ma charakter rolniczy, zaś do największych zakładów zlokalizowanych na jej terenie należą: ferma drobiowa Jamro Jerzy, masarnia Angela w Męcinie Wielkiej oraz punkt segregacji odpadów PPHU Nowimpex w Sękowej. W miejscowości Wapienne znajdują się udokumentowane złoża wód mineralnych leczniczych (słabomineralizowane wody siarczkowe). Źródła Kamila, Marta i Zuzanna mają łączną wydajność 1,7 m 3 /h. Są one wykorzystywane dla celów leczniczych. W Wapiennym, również jako surowic leczniczy, wykorzystywane są borowiny z lokalnego torfowiska, typu niskiego o ograniczonych zasobach, zalegającym na podłożu leśnym Kamiennej Góry. 21

23 3. AKTUALNY STAN PRAWNY 3.1. Prawo Unii Europejskiej Dyrektywy regulujące postępowanie z odpadami to: Dyrektywa Rady nr 75/442/WE z 15 lipca 1975 w sprawie odpadów, Dyrektywa Rady nr 91/156/WE z 18 marca 1991 poprawiająca Dyrektywę 75/442, Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/76/WE z 4 grudnia 2000 w sprawie spalania odpadów, Dyrektywa Rady 99/31/WE z 26 kwietnia 1999 w sprawie składowania odpadów, Dyrektywa Rady 91/689/WE z 12 grudnia 1991 w sprawie odpadów niebezpiecznych, Dyrektywa Rady 96/61/WE z dnia 24 września 1996 w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i kontroli, Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 94/62/WE z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/53/WE z dnia 18 września 2000 r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji, Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/96/WE z 27 stycznia 2003 w sprawie odpadów urządzeń elektrycznych i elektronicznych (WEEE), Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/108/WE z dnia 8 grudnia 2003 r. zmieniająca dyrektywę 2002/96/WE w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE). Przepisy prawa dotyczące odpadów są w Unii Europejskiej rozbudowane i obejmują szereg zagadnień: od ogólnej ramowej dyrektywy aż po rozwiązania szczegółowe. Ogólne zasady postępowania z odpadami określa dyrektywa Rady nr 75/442 z 15 lipca 1975 roku w sprawie odpadów, obowiązująca w chwili obecnej w wersji ustalonej dyrektywą Rady nr 91/156/WE z 18 marca 1991 r. Jest to tzw. Dyrektywa ramowa. Określa ona główne wymagania dotyczące gospodarowania odpadami we Unii Europejskiej rozumianego jako zbieranie, transport, odzyskiwanie i usuwanie odpadów oraz nadzór nad tymi działaniami i miejscami usuwania odpadów. Dyrektywa Ramowa, zwana również strategiczną, stanowi podstawowy akt prawny Unii Europejskiej w dziedzinie gospodarki odpadami, wskazując podstawowe zadania w gospodarce odpadami (art. 3 dyrektywy): priorytetem są działania zapobiegające powstawaniu odpadów, między innymi przez rozwijanie czystych technologii oraz odpowiednich technik ostatecznego usuwania substancji niebezpiecznych, znajdujących się w odpadach przeznaczonych do odzysku, 22

24 zagospodarowanie powstałych odpadów przez odzysk materiałów, powtórne wykorzystanie, regenerację lub inny sposób pozwalający odzyskanie surowców wtórnych, wykorzystanie odpadów jako niekonwencjonalnego źródła energii, oraz zobowiązuje organa władzy do przygotowywania planów gospodarki odpadami (art. 7 dyrektywy), zobowiązuje do stosowania bezpiecznych technologii przy wykorzystaniu odpadów (art. 4 i 5 dyrektywy) państwa członkowskie zobowiązane są do podjęcia działań koniecznych dla zapewnienia, że odpady będą poddawane procesom odzysku lub też usuwane bez zagrożenia dla zdrowia ludzkiego, zobowiązuje do podjęcia działań mających na celu samodzielną lub wspólną realizację zintegrowanych zakładów do usuwania odpadów stosując najlepsze dostępne technologie. Dyrektywa Rady 99/31/WE z 26 kwietnia 1999 w sprawie składowania odpadów, zwana również składowiskową, oprócz zasad lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia składowisk zakłada ograniczenie ilości składników biodegradowalnych deponowanych na składowiskach odpadów komunalnych. Zgodnie z dyrektywą ograniczenie stosuje się wyłącznie do składowanych odpadów komunalnych, a więc należących do grupy 20. Dyrektywa wymaga ograniczenia zawartości substancji biodegradowalnych do 75% masy wyjściowej w ciągu 5 lat od wdrożenia, do 50% w ciągu 8 lat i do 35% w ciągu 15 lat. Wartością odniesienia jest ilość wytwarzanych odpadów biodegradowalnych w roku Z zapisów dyrektywy nie wynika konieczność liniowego spadku redukcji składowanych odpadów biodegradowalnych w ciągu wymaganych 15 lat, lecz jedynie terminy graniczne (tzn. redukcja może być uzyskana tuż przed upływem okresów 5-, 8- i 15-letniego). Okres redukcji należy liczyć od momentu wdrożenia dyrektywy, co znaczy, że nie wcześniej niż od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. [...w okresie nie dłuższym niż 5 lat, po upływie terminu określonego w Artykule 18, paragraf (1), kierowane na składowiska odpady komunalne, które ulegają biodegradacji, muszą zostać zredukowane do 75% (wagowych) całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonych w 1995 roku... ]. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/53/WE z dnia 18 września 2000 r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji wskazuje na konieczność zapewnienia zbierania wszystkich pojazdów wycofywanych z eksploatacji oraz osiągnięcie założonych poziomów odzysku i recyklingu, zbieranie i przetwarzanie we właściwych warunkach odpadów, jakimi są pojazdy wycofywane z eksploatacji: po dniu 1 stycznia 2006 r. stacje demontażu powinny osiągnąć poziom ponownego użycia i odzysku przyjętych pojazdów w wysokości nie mniejszej niż 85% średniej masy pojazdu 23

25 rocznie oraz poziom ponownego użycia i recyklingu nie mniejszy niż 80% średniej masy pojazdu rocznie, dla pojazdów wyprodukowanych przed 1 stycznia 1980 r. osiągnięty poziom ponownego użycia i odzysku może wynosić nie mniej niż 75%, a poziom ponownego użycia i recyklingu nie mniej niż 70% średniej masy pojazdu rocznie, po dniu 1 stycznia 2015 r. poziom ponownego użycia i odzysku przyjętych pojazdów powinien wynosić nie mniej niż 95% średniej masy pojazdu rocznie oraz poziom ponownego użycia i recyklingu nie mniej niż 85% średniej masy pojazdu rocznie. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/96/WE z 27 stycznia 2003 w sprawie odpadów urządzeń elektrycznych i elektronicznych (WEEE) nakazuje, aby: Dla odpadów WEEE pochodzących z prywatnych gospodarstw domowych, do dnia 13 sierpnia 2005 r. zostały ustanowione systemy umożliwiające posiadaczom końcowym oraz dystrybutorom zwrócenie takich odpadów, co najmniej nieodpłatnie, poprzez organizację odpowiedniej liczby punktów zbiórki odpadów. Zebrane odpady powinny być przewożone do zakładów przetwarzania, o ile zebranych urządzeń nie używa się ponownie w całości. Najpóźniej do dnia 31 grudnia 2006 r. osiągnięty powinien zostać średni wskaźnik zbiórki selektywnej WEEE pochodzących z prywatnych gospodarstw domowych rzędu przynajmniej czterech kilogramów na mieszkańca rocznie. Ponadto dyrektywa nakłada obowiązki na producentów urządzeń dotyczące poziomów odzysku i recyklingu. Poziomy te są zróżnicowane dla różnych kategorii urządzeń elektrycznych i elektronicznych. Tabela 10. Wymagania odzysku i recyklingu dla odpadów elektrycznych i elektronicznych. Kategorie 1,10 3,4 2,5,6,7,9 Rodzaje odpadów 1. Wielkogabarytowe urządzenia gospodarstwa domowego 10. Automaty 3.Urządzenia IT (komputery) i telekomunikacyjne 4.Urządzenia konsumenckie (drobny sprzęt AGD) 2.Małogabarytowe urządzenia gospodarstwa domowego 5.Urządzenia oświetleniowe 6.Przyrządy elektryczne i elektroniczne (z wyjątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych przyrządów przemysłowych) 7. Zabawki, sprzęt rekreacyjny i sportowy 9. Przyrządy do nadzoru i kontroli Poziom odzysku [%] Poziom recyklingu [%]

26 Dyrektywa przerzuca obowiązki odzysku na producentów lub reprezentujące je podmioty. Gminy mogą prowadzić działania wspomagające odzysk poprzez organizowanie systemów selektywnej zbiórki od mieszkańców jako głównych wytwórców odpadów tych urządzeń. 3.2 Prawo polskie Pakiet obowiązujących aktualnie w Polsce ustaw i rozporządzeń w zakresie odpadów został podporządkowany zaleceniom cytowanych w poprzednim rozdziale dyrektyw. Ustawowych uregulowań nie doczekały się dotychczas przepisy dotyczące ograniczenia składowania odpadów biodegradowalnych, a także przepisy dyrektyw o wrakach samochodowych i odpadach urządzeń elektrycznych i elektronicznych z wyjątkiem objętych opłatą produktową chłodziarek. Do pakietu ustaw regulujących postępowanie z odpadami należą: Ustawa z dnia prawo ochrony środowiska (Dz.U z późn. zmianami), Ustawa z dnia o odpadach (Dz. U z późn. zmianami), Ustawa z dnia o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U z późn. zmianami), Ustawa z dnia o postępowaniu z substancjami zubożającymi warstwę ozonową (Dz. U ), Ustawa z dnia o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U ), Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej. (Dz.U ), Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U ), Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. prawo budowlane (Dz.U ). Ustawa z dnia 25 listopada 2004 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji. Rozporządzenia wykonawcze do wymienionych ustaw regulujące postępowanie z odpadami i warunki, jakie muszą spełniać instalacje, w których odbywają się procesy unieszkodliwiania stanowią: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami. (Dz. U ), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. w sprawie katalogu odpadów. (Dz.U ), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 maja 2002r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym, nie będącym przedsiębiorcami, do wykorzystania na ich własne potrzeby (Dz.U ), 25

27 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001r. w sprawie rodzajów odpadów lub ich ilości, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów, oraz kategorii małych i średnich przedsiębiorstw, które mogą prowadzić uproszczoną ewidencję odpadów. (Dz.U ), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 sierpnia 2002r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych.(dz.u ), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów. (Dz.U ), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz.U ), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2003r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U ), Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia w sprawie rodzajów odpadów innych niż niebezpieczne oraz rodzajów instalacji i urządzeń, w których dopuszcza się ich termiczne przekształcanie (Dz. U ), Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 marca 2002r. w sprawie wymagań dotyczących prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów (Dz. U ), Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 września 2002 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko. (Dz.U ), Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 2 kwietnia 1998 r. w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz.U ), Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 2 kwietnia 2004 roku w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz.U ), Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 24 czerwca 2002 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w 26