WYBRANE ASPEKTY STOSOWANIA GAŚNIC

Transkrypt

1 bryg. mgr inŝ. Krzysztof T. Kociołek 1 Kraków WYBRANE ASPEKTY STOSOWANIA GAŚNIC Wstęp Gaśnice są dzisiaj wszechobecne. Gdziekolwiek się udamy stoją na posadzce lub wiszą na wieszakach przytwierdzonych do ścian. Przeznaczone do gaszenia małych poŝarów, zwanych potocznie poŝarami w zarodku. Odpowiednio oznakowane zapewniają nam bezpieczeństwo. Wydawać by się mogło, Ŝe wszystko o nich wiemy: są czerwone, mają prądownice, gaszą poŝary grup... Aby je uruchomić trzeba... A od czego Internet: wpisujemy w jedną z przeglądarek hasło gaśnica i juz mamy: Gaśnica to urządzenie (najczęściej przenośne) słuŝące do gaszenia poŝarów. Mniejsze gaśnice stosuje się w samochodach, większe w obiektach publicznych i przemysłowych. Istnieją takŝe tzw. agregaty gaśnicze złoŝone z jednej lub więcej duŝych gaśnic, umieszczonych na dwukołowym podwoziu i zaopatrzonych we wspólną dyszę. Gaśnice mają kolor czerwony. Jedynym wyjątkiem jest gaśnica śniegowa, która moŝe mieć takŝe kolor srebrny. KaŜda gaśnica posiada etykietę opisującą jej przeznaczenie i sposób uŝycia. Prawidłowo zamontowana gaśnica, musi być umieszczona na specjalnym zaczepie do haka na ścianie, bądź umieszczona w objemce na podłodze 2. I wszystko jasne, wszystko wiemy. Ale uwaga bezkrytyczne przyjęcie tej definicji naraŝa nas na kilka nieścisłości. OtóŜ: 1. W samochodach moŝna stosować teŝ gaśnice większe (cóŝ znaczy większe? od czego?). 2. Określenia agregat gaśniczy juŝ się nie uŝywa. Obecnie są to gaśnice przewoźne. 3. Gaśnica śniegowa (CO 2 ) nie moŝe mieć koloru srebrnego. Aby wyjaśnić wszystkie wątpliwości, na początek kilka definicji: 1 bryg. mgr inŝ. Krzysztof T. Kociołek, Szkoła Aspirantów Państwowej StraŜy PoŜarnej w Krakowie 2 kopiowano 23 września 2007 r. 1

2 gaśnica urządzenie zawierające środek gaśniczy, który na skutek działania ciśnienia wewnętrznego moŝe być wyrzucony i skierowany na poŝar. Ciśnienie wewnętrzne moŝe być ciśnieniem zakumulowanym (występującym stale) lub uzyskiwanym w wyniku uwolnienia gazu pomocniczego. gaśnica przenośna - gaśnica przenoszona i uruchomiona ręcznie; masa gaśnicy przenośnej, gotowej do uŝycia nie powinna przekroczyć 20 kg. gaśnica przewoźna gaśnica skonstruowana tak, aby mogła być transportowana i obsługiwana ręcznie, o masie całkowitej większej niŝ 20 kg. Gaśnica przewoźna zwykle montowana jest na kołach. środek gaśniczy substancja zawarta w gaśnicy, powodująca gaszenie poŝaru. czas działania gaśnicy - czas, w którym przy całkowicie otwartych zaworach środek gaśniczy wypływa z gaśnicy w sposób ciągły i z właściwą skutecznością gaśniczą. Czas działania gaśnic uzaleŝniony jest od ich wielkości. Jest on jednak stosunkowo krótki, gasząc więc naleŝy pamiętać o tym, Ŝe wiele zaleŝy od naszych umiejętności. Czas działania gaśnic przedstawiono w poniŝszej tabeli: Tab. 1. Czas działania gaśnic Wielkość napełnienia [kg] lub [dm 3 ] Czas działania, minimum, [s] do 3 6 powyŝej 3 do 6 9 powyŝej 6 do powyŝej KaŜda gaśnica oznakowana jest nalepką, na której przedstawiono między innymi informacje dotyczące jej zastosowania, zawartości środka gaśniczego oraz krótką instrukcję obsługi. WyposaŜenie pojazdów w gaśnice Przypomnijmy, Ŝe Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego 2

3 towarów niebezpiecznych (ADR) 3 dokładnie reguluje wymogi w zakresie wyposaŝenia pojazdów w gaśnice: WyposaŜenie przeciwpoŝarowe W odniesieniu do jednostek transportowych przewoŝących towary niebezpieczne, innych niŝ wymienione pod , mają zastosowanie następujące przepisy: (a) kaŝda jednostka transportowa powinna być wyposaŝona w co najmniej jedną gaśnicę przenośną o minimalnej pojemności całkowitej 2 kg proszku gaśniczego dla grup poŝarów A, B i C, (lub o pojemności równowaŝnej dla innych odpowiednich środków gaśniczych) właściwego do gaszenia poŝaru silnika lub kabiny jednostki transportowej; (b) wymagane jest następujące wyposaŝenie dodatkowe: (i) dla jednostek transportowych o dopuszczalnej masie całkowitej większej niŝ 7,5 ton, jedna lub więcej gaśnic przenośnych o minimalnej pojemności całkowitej 12 kg proszku gaśniczego dla grup poŝarów A, B i C, (lub o pojemności równowaŝnej dla innych odpowiednich środków gaśniczych), z których co najmniej jedna powinna mieć minimalną pojemność 6 kg; (ii) dla jednostek transportowych o dopuszczalnej masie całkowitej większej niŝ 3,5 tony i do 7,5 ton włącznie, jedna lub więcej gaśnic przenośnych o minimalnej pojemności całkowitej 8 kg proszku gaśniczego dla grup poŝarów A, B i C, (lub o pojemności równowaŝnej dla innych odpowiednich środków gaśniczych), z których co najmniej jedna powinna mieć minimalną pojemność 6 kg; (iii) dla jednostek transportowych o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 ton włącznie, jedna lub więcej gaśnic przenośnych o minimalnej pojemności całkowitej 4 kg proszku gaśniczego dla grup poŝarów A, B i C, (lub o pojemności równowaŝnej dla innych odpowiednich środków gaśniczych); (c) Pojemność gaśnicy(c) wymagana pod (a) moŝe być odjęta od minimalnej pojemności całkowitej gaśnic wymaganej pod (b). 3 Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), wg stanu prawnego na dzień 1 stycznia 2007 r. 3

4 Jednostki transportowe przewoŝące towary niebezpieczne zgodnie z , powinny być wyposaŝone w co najmniej jedną gaśnicę przenośną o minimalnej pojemności całkowitej 2 kg proszku gaśniczego dla grup poŝarów A, B i C, (lub o pojemności równowaŝnej dla innych odpowiednich środków gaśniczych) Środek gaśniczy powinien być odpowiedni do uŝycia w pojeździe i powinien spełniać odpowiednie wymagania normy EN 3 Gaśnice przenośne, Części 1 do 6 (EN 3-1:1996, EN 3-2:1996, EN 3-3:1994, EN 3-4:1996, E3-5:1996, EN 3-6:1995). JeŜeli pojazd wyposaŝony jest w gaśnicę stałą, uruchamianą automatycznie w przypadku poŝaru silnika lub w inny łatwy sposób, to gaśnica przenośna odpowiednia do zwalczania poŝaru silnika nie jest wymagana. Środki gaśnicze nie powinny powodować uwalniania gazów toksycznych do wnętrza kabiny kierowcy lub pod wpływem ciepła wydzielanego podczas poŝaru Gaśnice przenośne, zgodne z przepisami podanymi pod lub , powinny być zaopatrzone w plombę potwierdzającą, Ŝe nie były one uŝywane. Ponadto, powinny być one oznakowane znakiem zgodności z normą uznaną przez właściwą władzę i napis wskazujący co najmniej datę (miesiąc, rok) następnej kontroli lub, odpowiednio, maksymalny dopuszczalny okres uŝytkowania. Gaśnice powinny podlegać okresowym kontrolom zgodnie z przyjętymi normami krajowymi w celu zapewnienia ich bezpieczeństwa funkcjonalnego Gaśnice powinny być zamontowane na jednostkach transportowych w taki sposób, aby były łatwo dostępne dla załogi pojazdu. Sposób zamontowania gaśnic powinien zapewniać ich ochronę przed oddziaływaniem czynników atmosferycznych, gwarantującą bezpieczną eksploatację. Wymogi te są wyczerpujące, określone dokładnie. I tylko wątpliwość pozostawia zapis dotyczący okresowej kontroli gaśnicy. Sprecyzowania tego tematu warto poszukać w innych przepisach. Kolejny raz, wpisując róŝne słowa-klucze do przeglądarki jednego z programów prawniczych dostępnych na naszym rynku, starałem się znaleźć interesujące nas informacje Wyłączenia dotyczące ilości przewoŝonych w jednostce transportowej 4

5 W Rozporządzeniu Ministrów Obrony Narodowej oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 9 czerwca 2005 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów specjalnych i pojazdów uŝywanych do celów specjalnych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej 5 znajdujemy zapisy: 5. Pojazd specjalny i pojazd uŝywany do celów specjalnych powinien posiadać: [...] 8) gaśnicę umieszczoną w miejscu łatwo dostępnym w razie potrzeby jej uŝycia, przy czym pojazd przewoŝący powyŝej 15 osób powinien być wyposaŝony w dwie gaśnice, z tym Ŝe warunek ten nie dotyczy skuterów śnieŝnych, oraz: W pojeździe uŝywanym do celów specjalnych, przeznaczonym do przewozu towarów niebezpiecznych, silnik wraz z układem wydechowym powinny być tak zbudowane, umiejscowione i zabezpieczone, aby nie naraŝać ładunku na nagrzewanie lub zapalenie. Kabina kierowcy powinna być wykonana z materiałów niepalnych, trwale oddzielona od przewoŝonego ładunku. 2. Pojazd, o którym mowa w ust. 1, przeznaczony do przewozu materiałów i przedmiotów wybuchowych powinien być wyposaŝony w specjalne uchwyty umieszczone z tyłu po lewej stronie pojazdu oraz z przodu po lewej stronie zderzaka lub na bocznej ścianie skrzyni ładunkowej do mocowania chorągiewek sygnalizacyjnych. 3. Pojazd, o którym mowa w ust. 1, przeznaczony do przewozu środków toksycznych powinien posiadać skrzynie ładunkowe wykonane z materiałów nienasiąkliwych, gładkich i łatwych do odkaŝania. 4. Pojazd, o którym mowa w ust. 1, powinien być wyposaŝony w: [...] 7) dodatkową gaśnicę spełniającą wymagania określone w Umowie europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 194, poz oraz z 2003 r. Nr 207, poz i 2014), a takŝe: 5 Dz. U. z 2005 r. nr 116, poz

6 Samochód cięŝarowy przystosowany do przewozu osób poza kabiną kierowcy lub nadwoziem furgonowym powinien być wyposaŝony w: [...] 5) dodatkową gaśnicę o pojemności nie mniejszej niŝ 2 kg środka gaśniczego, umieszczoną na skrzyni ładunkowej. W Rozporządzeniu Ministrów: Spraw Wewnętrznych i Administracji, Obrony Narodowej, Finansów oraz Sprawiedliwości z dnia 24 listopada 2004 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów specjalnych i pojazdów uŝywanych do celów specjalnych Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, StraŜy Granicznej, kontroli skarbowej, SłuŜby Celnej, SłuŜby Więziennej i straŝy poŝarnej 6 czytamy: 5. Pojazd specjalny i pojazd uŝywany do celów specjalnych powinien posiadać: [...] 7) gaśnicę umieszczoną w miejscu łatwo dostępnym w razie potrzeby jej uŝycia, przy czym pojazd przewoŝący powyŝej 15 osób powinien być wyposaŝony w dwie gaśnice, z tym Ŝe warunek ten nie dotyczy motocykli i skuterów śnieŝnych. W Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów oraz wzorów dokumentów stosowanych przy tych badaniach 7 w Załączniku Nr 1 czytamy: WYKAZ CZYNNOŚCI KONTROLNYCH ORAZ METODY l KRYTERIA OCENY STANU TECHNICZNEGO POJAZDU PODCZAS PRZEPROWADZANIA BADANIA TECHNICZNEGO Przedmiot i zakres badania Sposób przeprowadzenia badania Podstawowe kryteria uznania stanu technicznego za niezadowalający IDENTYFIKACJA I DODATKOWE WYPOSAśENIE 1.2. Dodatkowe wyposaŝenie Oględziny. 1. Brak trójkąta ostrzegawczego do ustawiania na drodze. 2. Brak gaśnicy (jeŝeli jest wymagana). 6 Dz. U. z 2004 r. nr 262, poz Dz. U. z 2003 r. nr 227, poz z późn. zm. 6

7 Szukając dalej, w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposaŝenia 8 czytamy: Pojazd samochodowy wyposaŝa się: [...] 14) w gaśnicę umieszczoną w miejscu łatwo dostępnym w razie potrzeby jej uŝycia; przepisu nie stosuje się do motocykla. Brak jest jednak zapisu na temat czasookresu i zasad kontroli/konserwacji gaśnic znajdujących się na wyposaŝeniu pojazdów. Okresowe kontrole gaśnic Wydaje się, Ŝe w powyŝszej sytuacji warto posłuŝyć się przepisem budowlanym, czyli zapisami zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpoŝarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów 9 : Urządzenia przeciwpoŝarowe i gaśnice powinny być poddawane przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami określonymi w Polskich Normach dotyczących urządzeń przeciwpoŝarowych i gaśnic, w odnośnej dokumentacji techniczno-ruchowej oraz instrukcjach obsługi. 3. Przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne, o których mowa w ust. 2, powinny być przeprowadzane w okresach i w sposób zgodny z instrukcją ustaloną przez producenta, nie rzadziej jednak niŝ raz w roku. [...] Obiekty powinny być wyposaŝone w gaśnice przenośne spełniające wymagania Polskich Norm będących odpowiednikami norm europejskich (EN) dotyczących gaśnic lub w gaśnice przewoźne. 2. Rodzaj gaśnic powinien być dostosowany do gaszenia tych grup poŝarów, które mogą wystąpić w obiekcie: 8 Dz. U. z 2003 r. nr 32, poz. 262 z późn. zm. 9 Dz. U. z 2006 r. nr 80 poz

8 1) A - materiałów stałych, zwykle pochodzenia organicznego, których normalne spalanie zachodzi z tworzeniem Ŝarzących się węgli; 2) B - cieczy i materiałów stałych topiących się; 3) C - gazów; 4) D - metali; 5) F - tłuszczów i olejów w urządzeniach kuchennych. XII XII X IX KONTROLKA XII VIII Typ gaśnicy: GP-6z ABC VIII VII VI V IV FIRMA OGNIK Kraków ul. Sukiennicza 12 tel Konserwator sprzętu ppoŝ. Jan Nowak III III II I DATA WYKONANIA KONTROLI (rok) (rok) DATA NASTĘNEJ KONTROLI X IX VII VI V IV II I Rys. 1. Przykładowa kontrolka gaśnicy W tym miejscu warto przypomnieć sobie informacje dotyczące grup poŝarów. OtóŜ stosowany jest podział poŝarów na pięć grup, które przedstawiono w poniŝszej tabeli: GRUPA POśARÓW A B OKREŚLENIE RODZAJU POśARÓW PoŜary ciał stałych pochodzenia organicznego, podczas spalania których występuje zjawisko Ŝarzenia się (drewno, papier, węgiel...). PoŜary cieczy palnych i ciał stałych topiących się podczas palenia (benzyna, nafta, rozpuszczalniki, alkohole...). PoŜary gazów (metan, gaz ziemny, acetylen...). C D PoŜary metali (sód, potas, magnez...). F PoŜary tłuszczów i olejów jadalnych 8

9 Piktogramy tych grup poŝarów wyglądają następująco: Rys. 2. Piktogramy grup poŝarów Z tematyką ADR oraz z budowlanką związane jest takŝe zagadnienie dotyczące parkingów, na które są usuwane pojazdy przewoŝące towary niebezpieczne. OtóŜ parking taki powinien być wyposaŝony między innymi w sprzęt przeciwpoŝarowy: a) gaśnicę przewoźną 25 kg proszkową lub CO 2, b) dwie gaśnice proszkowe 6 kg, c) 2 koce gaśnicze, d) skrzynię zawierającą co najmniej 1 m 3 piasku, e) substancje i materiały neutralizujące 10. Zasady uŝycia gaśnic W dziale 8.3 Umowy ADR 11 Inne wymagania, które powinny być spełnione przez załogę pojazdu zawarte są między innymi wymagania dotyczące środków do gaszenia poŝaru : UŜywanie środków do gaszenia poŝaru Członkowie załogi pojazdu powinni wiedzieć, jak naleŝy uŝywać środków do gaszenia poŝaru. Postawmy pytanie: czy powinni wiedzieć jak, czy raczej powinni umieć uŝywać? Potencjalna konieczność uŝycia gaśnicy na pewno powinna być związana z wcześniejszym praktycznym szkoleniem z tego zakresu. Czy wszystkie ośrodki prowadza takie szkolenia kierowców? 10 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 sierpnia 2003 r. w sprawie parkingów, na które są usuwane pojazdy przewoŝące towary niebezpieczne (Dz. U. z 2003 r. nr 161, poz. 156) 11 Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), wg stanu prawnego na dzień 1 stycznia 2007 r. 9

10 Przypomnijmy sobie kilka podstawowych zasad uŝycia kilku podstawowych typów gaśnic. Gaśnica proszkowa jest to cylindryczny, czerwony zbiornik, zaopatrzony w dźwignię uruchamiającą zawór lub w zbijak uruchamiający dodatkowa butle z gazem-wyrzutnikiem (gazem napędowym). Środek gaśniczy (proszek) wyrzucany jest przez dyszę lub węŝyk zakończony prądownicą przy pomocy gazu obojętnego (azot lub dwutlenek węgla). Działanie gaśnicy moŝna w kaŝdej chwili przerwać przez zwolnienie dźwigni uruchamiającej lub dźwigni prądownicy. Ze względu na swoją budowę syfonową gaśnica prawidłowo pracuje tylko w pozycji pionowej. Gaśnice proszkowe przeznaczone są do gaszenia grup poŝarów A, B i C lub B i C w zaleŝności od rodzaju zawartego w nich proszku gaśniczego. Jak juz zaznaczono, gaśnice te róŝnią się budową: wśród nich moŝna wyróŝnić gaśnice pod stałym ciśnieniem oraz gaśnice z tzw. nabojem. Rys. 3. Przykłady gaśnic proszkowych

11 a) b) Rys. 3. Budowa gaśnicy proszkowej 13 : a) pod stałym ciśnieniem b) z nabojem na gaz-wyrzutnik Aby uŝyć tych gaśnic naleŝy zerwać plombę, wyciągnąć zawleczkę i po około 5 sekundach nacisnąć zawór na prądownicy kierując jej wylot na palący się materiał. Rys. 5. Gaszenie poŝaru grupy B gaśnicą proszkową 13 Manual of Firemanship. Hand pumps, extinguishers and foam equipment. Book 3. London, Her Majesty s Stationery Office, Second Edition 11

12 Gaśnica pianowa jest to czerwony, cylindryczny zbiornik. w którym znajduje się wodny roztwór środka pianotwórczego oraz zbiornik z gazem napędowym zaopatrzony w zbijak, węŝyk zakończony zamykaną prądownicą. Po dostarczeniu gaśnicy w pobliŝe poŝaru zrywamy plombę zabezpieczającą, wciskamy zbijak (gaz napędzający wypełnia zbiornik gaśnicy), i po około 5 sekundach kierujemy strumień piany w ognisko poŝaru, otwierając zawór na prądownicy. Działanie gaśnicy moŝna w kaŝdej chwili przerwać przez zwolnienie dźwigni prądownicy. Ze względu na swoją budowę syfonową gaśnica prawidłowo pracuje tylko w pozycji pionowej. Gaśnice pianowe przeznaczone są do gaszenia grup poŝarów A oraz B. Ich budowa jest zbliŝona do budowy gaśnic proszkowych, lecz w ich wnętrzu znajduje się ciecz: wodny roztwór środka pianotwórczego. Rys. 6. Przykłady gaśnic pianowych 14 Rys. 7. Budowa gaśnicy pianowej

13 Piana gaśnicza schładza poŝar oraz izoluje materiał palny od dopływu tlenu. Rys. 8. Gaszenie poŝaru grupy B gaśnicą pianową 16 Gaśnica śniegowa (CO 2 ) jest to cylindryczny zbiornik zaopatrzony w zawór i węŝyk zakończony dyszą wylotową lub - w gaśnicach mniejszych - króćcem z dyszą. Wewnątrz gaśnicy znajduje się skroplony dwutlenek węgla, który po uruchomieniu pod własnym ciśnieniem wydostaje się na zewnątrz oziębiając się do temperatury ok. 80 o C. Po dostarczeniu gaśnicy w pobliŝe poŝaru zrywamy plombę zabezpieczającą uruchamiamy zawór i kierujemy strumień dwutlenku węgla na ognisko poŝaru. Działanie gaśnicze moŝna w kaŝdej chwili przerwać zamykając zawór. NaleŜy pamiętać o tym Ŝe: - w czasie działania gaśnic trzymać ją tylko za uchwyty, - nie wolno uŝywać tych gaśnic do gaszenia ludzi. Ze względu na swoją budowę gaśnica prawidłowo pracuje tylko w pozycji pionowej. Gaśnice śniegowe przeznaczone są do gaszenia grup poŝarów B i C. 15 Manual of Firemanship. Hand pumps, extinguishers and foam equipment. Book 3. London, Her Majesty s Stationery Office, Second Edition 16 Manual of Firemanship. Hand pumps, extinguishers and foam equipment. Book 3. London, Her Majesty s Stationery Office, Second Edition 13

14 Rys. 9. Przykłady gaśnic śniegowych 17 Rys. 10. Budowa gaśnicy śniegowej 18 Aby uŝyć gaśnicy śniegowej naleŝy zerwać plombę, wyciągnąć zawleczkę i po naciśnięciu zaworu zbijakowego skierować wylot prądownicy (tzw. tuby) w kierunku palącego się materiału. Dwutlenek węgla jest około 1,5 raza cięŝszy od powietrza będzie się więc ścielił w dolnej części pomieszczeń izolując dopływ tlenu do strefy spalania Manual of Firemanship. Hand pumps, extinguishers and foam equipment. Book 3. London, Her Majesty s Stationery Office, Second Edition 14

15 Rys. 11. Gaszenie poŝaru grupy B gaśnicą śniegową Zakończenie Wszystko wydaje się takie proste wystarczy w czasie poŝaru chwycić odpowiednią gaśnicę, zbliŝyć się do miejsca poŝaru na około 1,5 m i skierować strumień środka gaśniczego w miejsce poŝaru. Aby w praktyce sprawdzić naszą wiedzę teoretyczna wystarczy wyjść na plac ćwiczeń i uŝyć przynajmniej dwóch róŝnych typów gaśnic w celu ugaszenia poŝaru testowego. Bo jeszcze nikt nie nauczył się gasić poŝarów z ksiąŝki. LITERATURA: 1. Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), wg stanu prawnego na dzień 1 stycznia 2007 r. 2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpoŝarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2006 r. nr 80 poz. 563). 3. Rozporządzenie Ministrów Obrony Narodowej oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 9 czerwca 2005 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów specjalnych i pojazdów uŝywanych do celów specjalnych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2005 r. nr 116, poz. 974). 15

16 4. Rozporządzenie Ministrów: Spraw Wewnętrznych i Administracji, Obrony Narodowej, Finansów oraz Sprawiedliwości z dnia 24 listopada 2004 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów specjalnych i pojazdów uŝywanych do celów specjalnych Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, StraŜy Granicznej, kontroli skarbowej, SłuŜby Celnej, SłuŜby Więziennej i straŝy poŝarnej (Dz. U. z 2004 r. nr 262, poz. 2615). 5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów oraz wzorów dokumentów stosowanych przy tych badaniach (Dz. U. z 2003 r. nr 227, poz z późn. zm.). 6. Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposaŝenia (Dz. U. z 2003 r. nr 32, poz. 262 z późn. zm.). 7. Manual of Firemanship. Hand pumps, extinguishers and foam equipment. Book 3. London, Her Majesty s Stationery Office, Second Edition