Bazylea 2 Filar III Ujawnienia. według stanu na 31 grudnia 2013 roku

Transkrypt

1 I Bazylea 2 Filar III Ujawnienia według stanu na 31 grudnia 2013 roku

2 I Spis treści Tabela 1 Wymogi ogólne Tabela 2 Zakres stosowania Tabela 3 Struktura kapitału nadzorczego Tabela 4 Adekwatność kapitałowa Tabela 5 Ryzyko kredytowe: zasady ogólne ujawnień dla wszystkich banków Tabela 6 Ryzyko kredytowe: ujawnienia dla portfeli dla których stosowana jest metoda standardowa oraz kredytów specjalistycznych i ekspozycji kapitałowych w świetle metod IRB Tabela 7 Ryzyko kredytowe: ujawnienia dla portfeli dla których stosowana jest metoda IRB Tabela 8 Techniki redukcji ryzyka (CRM) Tabela 9 Ryzyko Kontrahenta Tabela 10 Transakcje sekurytyzacyjne Tabela 11 Ryzyka rynkowe: ujawnienia dla banków stosujących modele wewnętrzne (IMA) dla ryzyka pozycji, ryzyka walutowego i ryzyka cen towarów Tabela 12 Ryzyko operacyjne Tabela 13 Zaangażowania kapitałowe: ujawnienia dotyczące pozycji księgi bankowej Tabela 14 Ryzyko stóp procentowych na pozycjach w księdze bankowej Tabela 15 System wynagrodzeń i motywacyjny oraz związane z nim praktyki Inne informacje Ramy Płynności i Finansowanie Hurtowe Glosariusz/ Skróty Deklaracja Menedżera, odpowiedzialnego za przygotowanie sprawozdań finansowych Spółki Uwagi: Wszystkie kwoty, jeśli nie zaznaczono inaczej, zostały wyrażone w tysiącach euro. Dane odnoszą się do norm ostrożnościowych stosowanych w procesie konsolidacji. Wszelkie rozbieżności pomiędzy danymi podanymi w niniejszym dokumencie wynikają z zaokrąglania. Zarówno w odniesieniu do metody standardowej, jak metody IRB, nieważone kwoty dotyczące "gwarancji udzielonych i zobowiązań do wypłaty funduszy" są uwzględniane na podstawie ekwiwalentu kredytowego o ile nie wskazano inaczej. Publikacja niniejszego dokumentu Ujawnienia Rynkowego została zrealizowana zgodnie ze szczegółowym Rozporządzeniem Wewnętrznym (Zasady Ładu Korporacyjnego Grupy), którego przedmiotem są "Wytyczne Ładu Korporacyjnego, które definiują zasady i przepisy publikacji Ujawnienia Publicznego (Filar III - Bazylea II)". 2

3 I W dniu 29 października 2012 roku Zespół Roboczy ds. Wzmocnienia Ujawnień (Enhanced Disclosure Task Force EDTF), ustanowiony przez Radę ds. Stabilności Finansowej (Financial Stability Board, FSB), opublikował dokument zatytułowany "Wzmocnienie ujawnień ryzyka w bankach" (Enhancing the Risk Disclosures of banks". Dokument ten zawiera 32 zalecenia, których celem jest poprawa przejrzystości ujawnień odnośnie do profili ryzyka, które zdaniem inwestorów wymagają podania bardziej przejrzystych i kompletnych informacji. W tabeli poniżej przedstawiono sposób alokacji - w aktualnym dokumencie dot. Ujawnień Publicznych - informacji, związanych z przywołanymi powyżej zaleceniami(*). Rekomendacje ETDF # TYTUŁ Tabela Rozdział i akapit/tabela Zalecenia ogólne 1 Ujawnienie - Indeksowanie informacji dot. ryzyka 2 Ujawnienie - Terminologia & działania odnośnie do ryzyka Wskaźnik Glosariusz Aktualne wydanie dokumentu pt. "Ujawnienia wg. Nowej Umowy Kapitałowej Bazylea 2 Filar III" zawiera wszystkie informacje na temat ryzyka zgłaszane łącznie. Rozdział zawierający Glosariusz/Spis skrótów został zamieszczony na końcu niniejszego dokumentu. Poszczególne parametry i definicje przedstawiono w rozdziałach dotyczących poszczególnych rodzajów ryzyka. Najważniejsze i jeszcze nierozpoznane 3 1 Ujawnienie jakościowe: "Najważniejsze i jeszcze nierozpoznane rodzaje ryzyka" rodzaje ryzyka Ład korporacyjny w zakresie ryzyka & strategie/model biznesowy zarządzania ryzykiem 5 Organizacja Zarządzania Ryzykiem 1 Ujawnienie Jakościowe: "Organizacja Zarządzania Ryzykiem" 6 Zarządzanie ryzykiem Kultura ryzyka 7 Zarządzanie ryzykiem i model biznesowy 8 Ujawnienia dot. testów warunków skrajnych Adekwatność kapitałowa a aktywa ważone ryzykiem 1 Ujawnienie Jakościowe: "Kultura ryzyka w Grupie UniCredit" 15 1 Ujawnienie jakościowe: - "1. Ład korporacyjny i przestrzeganie przepisów" - "3. Systemy Wynagrodzeń Grupy" Ujawnienie jakościowe: - w każdym punkcie kategorii ryzyka - "Inne ryzyka i agregacja ryzyka" 4 Ujawnienie Ilościowe: "Segmentacja Aktywów Ważonych Ryzykiem" Tabela 1 Ujawnienie Jakościowe: W każdym punkcie kategorii ryzyka 11 Ujawnienie jakościowe i ilościowe 12 Ujawnienie Jakościowe: Analizy wrażliwości Ryzyka Operacyjnego 9 Narzuty & bufory kapitałowe 4 Ujawnienie Ilościowe: Tabela "Adekwatności kapitałowej" (*) 10 Kapitał regulacyjny - podsumowanie i uzgodnienie 3 Ujawnienie Ilościowe: - Tabela "Podział kapitału regulacyjnego" - Tabela "Uzgodnienie bilansu" 11 Kapitał regulacyjny - zmiany w czasie 3 Ujawnienie Ilościowe: "Row Statement dla Kapitału Regulacyjnego" 12 Planowanie kapitału - docelowy poziom kapitału 4 Ujawnienie Jakościowe 13 RWA i działalność gospodarcza 4 Ujawnienie Ilościowe: Tabela "Segmentacja Aktywów Ważonych Ryzykiem" 14 Metoda obliczania i modele RWA 15 RWA - IRB RWA według ratingu wewnętrznego 4 Ujawnienie Ilościowe: - Tabela "Ryzyko Kredytowe i Kontrahenta" - Tabela "Adekwatność Kapitałowa" - Tabela "Wymóg kapitałowy Ryzyka Rynkowego" 7 Ujawnienie Jakościowe 9 Ujawnienie Jakościowe 11 Ujawnienie Jakościowe i Ilościowe 12 Ujawnienie Jakościowe: "Opis metodologii pomiaru ryzyka AMA" 7 Ujawnienie Ilościowe: - Tabela "Metodologia oparta o rating wewnętrzny" - Tabela "Metodologia oparta o rating wewnętrzny - Metoda zaawansowana - Ekspozycje detaliczne" 7 Ujawnienie Jakościowe: Tabela "Skala Główna Grupy" 16 RWA - Zmiany w czasie 4 Ujawnienie Ilościowe: Tabela "Row Statement dla RWA" 17 RWA - Testowanie wsteczne 7 Ujawnienie Ilościowe: - "Porównanie Straty Oczekiwanej EL do Straty Rzeczywistej" - "Wyniki modeli: porównanie wyników szacunkowych z rzeczywistymi" 11 Ujawnienie Jakościowe i Ilościowe: "Testy Wsteczne VaR"

4 I Płynność 18 Płynność Finansowanie 19 Finansowanie - Obciążenie aktywów Inne Informacje Ujawnienia Jakościowe i Ilościowe: Tabela "Bufor Płynności" 1 Ujawnienie Jakościowe: art. "Ryzyko Płynności" 2 Inne Informacje 20 Finansowanie - Analiza Zapadalności 5 21 Finansowanie - Strategia finansowania Ryzyko rynkowe Ryzyko Rynkowe - powiązania z pozycjami, uwzględnionymi w ujawnieniach ryzyka rynkowego Ryzyko Rynkowe - inne istotne czynniki ryzyka Inne Informacje Ujawnienie Jakościowe: "Utrudnienia merytoryczne lub prawne, bieżące lub przewidywalne w przyszłości, które utrudniają szybki transfer zasobów kapitałowych lub funduszy w ramach Grupy" Ujawnienie Ilościowe: Tabele "Obciążenia Aktywów" Ujawnienie Ilościowe: "Podział według czasu pozostałego do terminu zapadalności aktywów i zobowiązań finansowych" Ujawnienia Jakościowe i Ilościowe: Tabela "Finansowanie długoterminowe" 1 Ujawnienie Jakościowe: "Ryzyko Płynności" Ujawnienia Jakościowe i Ilościowe: "Działania podejmowane odnośnie do ryzyka" (pierwsza tabela) Ujawnienia Jakościowe i Ilościowe: Tabele "Ryzyko Księgi Handlowej", Stóp Procentowych, Spreadu Kredytowego, Kapitału Własnego i VaR FX 24 Ryzyko Rynkowe - Ujawnienia dot. modeli 11 Ujawnienia Jakościowe i Ilościowe: w każdym punkcie odnośnie do innego modelu 25 Ryzyko Rynkowe - techniki oceny ryzyka straty poza zgłoszonymi działaniami i parametrami ryzyka Ryzyko Kredytowe Ryzyko Kredytowe - Ogólny profil ryzyka i koncentracje ryzyka kredytowego Ryzyko Kredytowe - Zagrożone/Polityki NPL Ryzyko Kredytowe - Kredyty Zagrożone/Niepracujące - salda otwarcia i zamknięcia Ryzyko Kredytowe Ekspozycja instrumentów pochodnych Ujawnienia Jakościowe i Ilościowe: w całym Rozdziale, plus dedykowany akapit "Testów Warunków Skrajnych" Ujawnienie Ilościowe: Tabele "Podział Dłużnych Papierów Wartościowych Rządów Państw i Banków Centralnych", "Podział Kredytów udzielanych Rządom Państw i Bankom Centralnym według państw", "Ryzyko Kredytowe: bilansowe/pozabilansowe na rzecz banków/klientów/obszarów geograficznych/sektorów działalności" Ujawnienie Jakościowe: - "Definicja zaangażowań zagrożonych i przeterminowanych" - "Opis metodologii stosowanej do określenia umorzeń" 5 Ujawnienie Ilościowe: "Informacja o ekspozycjach forborne" i związane z tym tematem tabele 5 Ujawnienie Ilościowe: - Tabela: "Ekspozycje bilansowe: zmiana ogólnej utraty wartości" - "Informacje o zaangażowaniach forborne" 9 Ujawnienie Jakościowe i Ilościowe 30 Redukcja ryzyka kredytowego 8 Ujawnienie Jakościowe i Ilościowe Inne ryzyka Inne Ryzyka - Rodzaje ryzyka i zarządzanie ryzykiem Inne Ryzyka - Powszechnie znane zdarzenia ryzyka 1 Ujawnienie Jakościowe: - "Ryzyko Operacyjne" - "Inne ryzyka i agregacja ryzyka" 12 Ujawnienie Jakościowe 12 Ujawnienie Jakościowe: W drugiej połowie 2013 roku nie stwierdzono wystąpienia tego rodzaju zdarzeń (*) = Prosimy zauważyć, że według stanu na 31 grudnia 2013 roku, informacje związane z "Nowymi Kluczowymi Wskaźnikami Regulacyjnymi" (zalecenie 4), Dynamika ekspozycji klientów według klientów i sektorów", Szczegółowe informacje na temat zastawów" oraz wszelkie inne informacje, wynikające z Rozporządzenia, które nie obowiązywało na dzień 31 grudnia 2013 roku (np. kontra-cykliczny bufor kapitałowy) nie zostały ujawnione w niniejszym Ujawnieniu Bazylea 2 Filar III. 4

5 Tabela 1 Tabela 1 Wymogi ogólne Ujawnienie jakościowe Organizacja Zarządzania Ryzykiem Grupa UniCredit monitoruje swoje ryzyko i zarządza nim przy użyciu rygorystycznych metod i procedur, które okazały się skuteczne we wszystkich fazach cyklu ekonomicznego. Zarządzanie ryzykiem Grupy i kontrola tego ryzyka należą do zadań jednostki Zarządzania Ryzykiem Spółki Dominującej, która samodzielnie realizuje zadania związane ze sterowaniem, koordynacją i kontrolą, w szczególności za pośrednictwem "Menedżerów Ryzyka Portfela", którzy odpowiadają za odpowiednie ryzyka z perspektywy zarówno całej Grupy, jak poszczególnych pionów. Ponadto model ten uwzględnia szczególny punkt odniesienia dla Włoch poprzez jednostkę "CRO Italy", której przydzielono obowiązki, związane z ryzykiem kredytowym, operacyjnym i reputacji w skali Włoch, a także związane z menedżerską koordynacją jednostek Zarządzania Ryzykiem we włoskich Spółkach Grupy. W 2013 roku Linia Kompetencyjna GRM była przedmiotem analiz i przeglądów organizacyjnych, prowadzonych w celu: zapewnienia bardziej przejrzystego oddzielenia zarządzania ryzykiem od obowiązków transakcyjnych; wdrożenia kompleksowych procesów zarządzania ryzykiem w celu przejrzystego określenia obowiązków i odpowiedzialności; wyraźnego rozróżnienia ról i działań w odniesieniu do działalności Holdingu i działalności na terenie Włoch dla zapewnienia większej przejrzystości i odpowiedzialności; zachowania, a nawet wzmocnienia ścisłej koncentracji na kluczowych kompetencjach GRM. Jednostka Zarządzania Ryzykiem w szczególności odpowiada za realizację następujących zadań: optymalizacja jakości aktywów Grupy, minimalizacja kosztów odnośnych ryzyk, zgodnie z celami w zakresie ryzyka oraz stopy zwrotu, przyjętymi dla poszczególnych pionów biznesowych; definiowanie w uzgodnieniu z funkcją Planowania, Finansów i Administracji skłonności Grupy do przyjęcia ryzyka oraz ocena jej adekwatności kapitałowej w ramach Wewnętrznego Procesu Adekwatności Kapitałowej (Internal Capital Adequacy Process ICAAP), zgodnie z wymogami Filara II Umowy Bazylejskiej II; definiowanie zgodnie ze standardami Umowy Bazylejskiej II oraz wymogami Banku Włoch zasad, metodologii, wytycznych, polityki i strategii Grupy w zakresie zarządzania ryzykiem oraz we współpracy z Departamentem Organizacyjnym definiowanie właściwych procesów i ich wdrażanie; ustanowienie systemu kontroli ryzyka kredytowego i ryzyka koncentracji, zarówno na poziomie jednego kontrahenta jak grup gospodarczych i znaczących klastrów (np.: obszarów przemysłowych, sektorów gospodarki), monitorowanie i sprawozdawczość wcześniej zdefiniowanych limitów; definiowanie i zapewnianie Obszarom Biznesowym i osobom prawnym kryteriów wyceny, zarządczych, pomiarów, monitorowania i sprawozdawczości, dotyczących powołanych rodzajów ryzyka oraz zapewnienie spójności systemów i procedur kontroli, zarówno na poziomie Grupy, jak na poziomie poszczególnych Podmiotów Prawnych; wspieranie Pionów Biznesowych dla realizacji ich celów, wniesienie wkładu w rozwój produktów i prowadzonej działalności (jak np. innowacje produktów kredytowych, możliwości konkurencyjne związane z nową umową kapitałową itp.); weryfikowanie przy użyciu procesu walidacji wstępnej i bieżącej adekwatności systemów pomiaru ryzyka, przyjętych w skali całej Grupy, sterowanie procesem dokonywania wyborów metodologicznych w kierunku wyższych i homogenicznych standardów jakościowych oraz kontrolowanie spójności wykorzystania powołanych powyżej systemów z tymi procesami; 5

6 I ustanowienie adekwatnego systemu prewencyjnej analizy ryzyka w celu kwantyfikacji wpływu szybkiego pogorszenia cyklu ekonomicznego lub innych czynników szokowych (tzn. testów warunków skrajnych) na strukturę ekonomiczną i finansową Grupy. Powyższe jest prawdziwe dla poszczególnych rodzajów ryzyka, a także dla ich integracji i porównania do dostępnego kapitału; tworzenie kultury ryzyka w skali całej organizacji. Zgodnie z architekturą jednostki Zarządzania Ryzykiem, w celu wzmocnienia potencjału niezależnego sterowania, koordynacji i kontroli ryzykami Grupy, poprawy wydajności i elastyczności procesu podejmowania decyzji w sprawach ryzyka oraz określenia interakcji pomiędzy interesariuszami odpowiedzialnymi za poszczególne ryzyka, ustanowiono trzy oddzielne poziomy działania Komitetów ds. Ryzyka: "Komitet Ryzyka Grupy", odpowiadający za strategiczne decyzje Grupy dotyczące ryzyka; "Komitety ds. Ryzyka Portfela Grupy", odpowiadające za rozpatrywanie, kontrolę i zarządzanie różnymi ryzykami portfela; "Komitety Transakcyjne Grupy", które będą odpowiadać za ocenę poszczególnych kontrahentów/transakcji, wywierających wpływ na ogólny profil ryzyka portfela. W szczególności Komitet Ryzyka Grupy odbywa spotkania z jednostkami ds. konsultacji i propozycji w celu zdefiniowania propozycji Prezesa Zarządu (CEO), skierowanych do Rady Dyrektorów, szczególnie w odniesieniu do następujących tematów: skłonności Grupy do podejmowania ryzyka, w tym celów kapitalizacji, kryteriów alokacji kapitału, potencjału podejmowania ryzyka, polityki w zakresie kosztów kapitału własnego i dywidend, a także wewnętrznych limitów kapitałowych; ogólnych strategii optymalizacji ryzyka operacyjnego oraz wytycznych dla Ładu Korporacyjnego w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym Grupy; wstępnego zatwierdzenia i podstawowych modyfikacji systemów kontroli i pomiarów ryzyka (kredytowego, rynku, operacyjnego i in.), w tym możliwych planów działania, procesów, a także wymogów dotyczących IT i jakości danych struktury limitów według rodzajów ryzyka; strategicznych polityk i planów finansowania; ogólne szacunki rezerw celowych na kredyty w sytuacji nieregularnej (LLP); definiowanie i okresowe przeglądy "Ram Ogólnych ICAAP", zakresu zastosowania, a także rocznego Raportu Regulacyjnego. Ponadto Komitet odbywa spotkania z jednostkami zatwierdzającymi decyzje w następujących sprawach: definiowanie wytycznych w sprawie polityk finansowych Grupy (strategie zarządzania aktywami i pasywami, w tym profilu czasu trwania w skali Grupy); alokacja ryzyka na Jednostki Biznesowe oraz Podmioty Prawne, szczegółowe wytyczne i strategie oraz ustalanie wynikających z nich limitów na osiąganie celów w kategoriach skłonności do podejmowania ryzyka i limitów według rodzaju ryzyka; krajowy limit transgraniczny w ramach delegowanych uprawnień; wstępne zatwierdzenie i podstawowe modyfikacje metodologii pomiarów i kontroli Kapitału Wewnętrznego; zatwierdzanie polityk, strategii i metodologii służących do pomiaru i kontroli ryzyka nieruchomości, ryzyka inwestycji finansowych oraz ryzyka biznesowego; zatwierdzenie planów działania w wypadku ustaleń na krytycznym poziomie odnośnie do kontroli ryzyka i systemów pomiaru, wynikających z wewnętrznego raportu początkowego oraz bieżących raportów z walidacji; zatwierdzanie działań/inicjatyw biznesowych, także o charakterze strategicznym, w celu zabezpieczenia Grupy w "Fazie Alarmowej" kryzysu płynności. Komitet ds. Ryzyka Grupy otrzymuje także regularnie informacje od właściwych Komitetów/jednostek dotyczące następujących obszarów: projekty reorganizacyjne, wpływające na procesy ryzyka i/lub struktury organizacyjne, zaangażowane BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

7 Tabela 1 w zarządzanie ryzykiem i działania kontrolne; okresowe raporty na temat ryzyka (portfela, dużych ekspozycji, rezerw celowych na kredyty w sytuacji nieregularnej itp), w tym raporty przeznaczone dla Regulatorów (zanim zostaną rozpowszechnione); raporty o naruszeniu limitów; działania korekcyjne ukierunkowane na bilansowanie pozycji ryzyka Grupy; regularne raporty na temat rezerw celowych na kredyty w sytuacji nieregularnej (LLP); aktualizacja statusu właściwych działań projektowych i procesów w związku z Umowami Kapitałowymi; tematy zatwierdzone lub omawiane przez Komitety Ryzyka Portfela; tematy dotyczące ryzyka, omawiane przez inne komitety Spółki Dominującej. Najważniejsze i jeszcze nierozpoznane rodzaje ryzyka Nasza wiedza o ryzyku nie jest niezmienna. Kierownictwo najwyższego szczebla jest niezwłocznie informowane o najważniejszych i/lub nieropoznanych rodzajach ryzyka w procesie ścisłego monitorowania, który stanowi element procesu Oceny Ryzyka. Praktyki te przyczyniają się do perspektywicznej oceny ryzyka w drodze analizy środowiska makroekonomicznego, ryzyka politycznego oraz ram regulacyjnych. Poniżej omówiono niektóre ze szczegółowych aspektów najważniejszych i nierozpoznanych rodzajów ryzyka. Ryzyko geopolityczne: Słowenia: Perspektywy makroekonomiczne Słowenii od pewnego czasu pogarszają się: trudności z finansowaniem deficytu budżetowego państwa połączeniu z kryzysem sektora bankowego wywołują zaniepokojenie na rynkach finansowych. W wypadku scenariusza interwencji finansowej, pierwszym problemem do rozwiązania będzie zapewnienie płynności. Turcja: narastające obawy, że FED stopniowo wycofa się z programu ilościowego łagodzenia polityki pieniężnej (Quantitative Easing QE), spowodowały wzrost rentowności obligacji. Szczególnie ucierpiały Rynki Wschodzące. Aktywa tureckie także odnotowały znaczne spadki w połączeniu z niedawnymi protestami antyrządowymi oraz napięciem na rynku globalnym. Ukraina: kryzys walutowy z listopada-grudnia 2013 roku rozwiązano w drodze interwencji rządu rosyjskiego, którzy w połowie grudnia udzielił Ukrainie pożyczkę pomocową w kwocie 15 mld USD. Kwota ta wystarczyła do pokrycia wszystkich wydatków rządowych oraz do spłaty zadłużenia w 2014 roku. Niepokoje społeczne i masowe protesty przeciwko prezydentowi trwają jednak nadal, a jego niedawna oferta powierzenia opozycji teki premiera oraz rezygnacja premiera jeszcze bardziej zwiększyły niepewność co do skutków kryzysu, zmuszając władze rosyjskie do zawieszenia pożyczki pomocowej. Według stanu na trzeci kwartał 2013 roku problemy z płynnością systemu bankowego wydają się możliwe do opanowania: ogólny wskaźnik depozyty/kredyty w skali całego sektora wyniósł 110%, a ze względu na utratę zaufania do krajowej waluty, około 50% wszystkich zobowiązań jest denominowanych w walutach zagranicznych w stosunku do ok. 40% aktywów. 7

8 I Ryzyko kredytowe: Pogarszająca się sytuacja makroekonomiczna Włoch wpłynęła na wyniki działań naprawczych. W ciągu ostatnich dwóch lat we Włoszech zaobserwowana spowolnienie tempa realizacji postępowań naprawczych, spowodowane kompresją dostępnej płynności (ograniczającą skłonność klientów do podejmowania negocjowanych rozwiązań) i wynikającym z tego wzrostem liczby postępowań sądowych. W odniesieniu do ekspozycji Grupy na rządy państw i władze regionalne odzwierciedlonej w Ryzyku Kredytowym, szczegółowe informacje przedstawiono w Tabeli 5. Ryzyko rynkowe: Na podstawie oczekiwanego w 2014 roku przyspieszenia tempa wzrostu gospodarczego FED ogłosiła decyzję o stopniowym wycofaniu się z programu ilościowego łagodzenia polityki pieniężnej (Quantitative Easing QE): decyzja ta skutkowała nagłą i szeroko zakrojoną dyslokacją aktywów na Rynkach Finansowych. Rynki Wschodzące szczególnie wtedy ucierpiały, natomiast Peryferyjne w nieco mniejszym stopniu. Wykorzystanie limitów wartości narażonej na ryzyko VaR w księdze handlowej utrzymały się na raczej stałym poziomie. Możemy jednak oczekiwać wzrostu ich wykorzystania w najbliższej przyszłości ze względu na prawdopodobny wzrost zmienności w porównaniu do bardzo niskich poziomów z niedawnej przeszłości oraz na nieprzewidywalne zmiany cen. Ponadto Grupa przyjmuje politykę hedgingu zysków i dywidend, pochodzących z jej spółek zależnych nie należących do strefy euro. Strategie hedgingu biorą pod uwagę warunki rynkowe. Niezależnie od powyższego, możliwe niekorzystne zmiany kursów wymiany i/lub strategii hedgingu, które mogłyby spowodować nieskuteczne pokrycie ryzyk tego rodzaju, mogłyby także wywierać niekorzystny wpływ na wyniki Grupy. Ryzyko Operacyjne: Główne przyczyny ryzyka operacyjnego przedstawiono w Tabeli 12. Zmiany regulacyjne: Grupa przygotowywała się do przyjęcia wszystkich implikacji, wynikających z Ram Nowej Umowy Kapitałowej Bazylea III dla banków UE, w tym nowych wymogów kapitałowych i płynności, a także postępowania ostrożnościowego dla Globalnie Systemowo Istotnych Instytucji Finansowych (Global Systemically Important Financial Institutions G-SIFI ). Ze względu na przynależność do G-SIFI Grupa bierze także udział w planowaniu programów ratunkowych i rozwiązań (Recovery and Resolution planning RRP ); w tym ostatnim wypadku, zmiany regulacyjne w UE w odniesieniu do struktur organizacyjnych banków 1 oraz dalsze standardy techniczne (wykonawcze) dla RRP i Jednolitego Mechanizmu Rozwiązywania Problemów (Single Resolution Mechanism SRM) mogłyby zachęcić Grupę do zrewidowania swojej działalności i organizacji, co mogłoby potencjalnie wpłynąć na nasz model biznesowy i rentowność. Na koniec wdrożenie zmieniających się standardów rachunkowości także mogłoby wywrzeć (negatywny) wpływ na Grupę (np. MSSF 10,11,12 oraz MSSF 9, który w przyszłości zastąpi IAS 39). Kultura ryzyka w Grupie UniCredit Nawet jeżeli kultura ryzyka zawsze stanowiła fundamentalny element kultury korporacyjnej banku i niezależnie od poświęconego czasu sprawa ta pozostaje aktualna. UniCredit definiuje kulturę ryzyka jako normy zachowania, odzwierciedlone w codziennym sposobie myślenia i działaniach wszystkich pracowników banku, które stanowią określają indywidualną zdolność określania, rozumienia, prowadzenia otwartej dyskusji oraz podejmowania decyzji na temat aktualnych i przyszłych rodzajów ryzyka organizacji. 1 Przykładem takiej koncepcji jest "Propozycja rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie działań strukturalnych, poprawiających odporność instytucji kredytowych UE" ze stycznia 2014 roku oraz podobne inicjatywy legislacyjne, podejmowane w RFN, Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

9 Tabela 1 Instytucje finansowe działające w pierwszych latach XXI wieku muszą pogodzić się z koniecznością działania w pełnym wyzwań środowisku. System finansowy nowego tysiąclecia charakteryzuje się zwiększoną intensywnością wzajemnych powiązań, heterogeniczności zasad regulacyjnych, gwałtownie rosnącą szybkością rozpowszechniania się niecierpiących zwłoki informacji finansowych oraz niezwykłą mobilnością kapitału ponadnarodowego. Wszystkie te czynniki łącznie przyczyniają się do tworzenia interesujących możliwości biznesowych, którym jednak często towarzyszy istotne ryzyko. W rzeczywistości ryzyko ostrej dyslokacji, wysokiej zmienności, proliferacji trudności finansowych, upadłości na dużą skalę oraz w ostatecznym rozrachunku wysokich strat, wydaje się być większe niż kiedykolwiek w historii, musi więc znajdować się w centrum uwagi i działań każdego menedżera ds. ryzyka. W tak zmienionym środowisku łatwo jest zrozumieć afirmację niektórych zasad, takich jak ta, że "instytucja powinna wypracować zintegrowaną kulturę ryzyka w skali całej instytucji, w oparciu o pełne rozumienie wszystkich rodzajów ryzyka, którym podlega oraz sposobu zarządzania ryzykami z uwzględnieniem jej tolerancji na ryzyko/skłonności do podejmowania ryzyka" (z Wytycznych EBA 2011 na temat Ładu Korporacyjnego), z których wynika, że banki "muszą wyposażyć się we właściwe narzędzia ładu korporacyjnego, które zostaną wprowadzone do ich systemów organizacyjnych i kontroli wewnętrznej... w celu uwzględnienia każdego rodzaju ryzyka biznesowego w sposób zgodny z charakterystyką, wielkością i stopniem złożoności działalności danego banku" (Instrukcje Ostrożnościowe Banku Włoch dla Banków, Tytuł 1, Rozdział 1, Część IV). Podobnie ukierunkowane Zasady Komitetu z Bazylei z 2010r w sprawie Poprawy Ładu Korporacyjnego które stanowią, że "na Zarządzie spoczywa ogólna odpowiedzialność za bank, w tym za zatwierdzanie i nadzorowanie... strategii ryzyka, ładu korporacyjnego..." (Zasada 2) oraz że "Efektywne zarządzanie ryzykiem wymaga solidnej komunikacji wewnętrznej w banku odnośnie do ryzyka, zarówno w skali całej organizacji, jak poprzez sprawozdawczość dla Zarządu i członków kierownictwa wyższego szczebla" (Zasada 8). Ponadto w listopadzie 2013 roku Rada Stabilizacji Finansowej (Financial Stability Board) przyjęła dokument konsultatywny pt. "Wytyczne dla interakcji nadzoru z instytucjami finansowymi w sprawie kultury ryzyka", w których zdefiniowano fundamentalne elementy przyczyniające się do promowania solidnej kultury ryzyka w instytucjach finansowych. Celem "Wytycznych" jest zapewnienie nadzorowi wsparcia w procesie oceny potencjału i efektywności kultury zarządzania ryzykiem w instytucjach finansowych Istnieje kilka wskaźników solidnej kultury ryzyka, które należy rozpatrywać łącznie i jako wzajemnie się uzupełniające. Wskaźniki te są następujące: Sygnał z góry: Zarząd (Rada Dyrektorów) oraz kierownictwo wyższego szczebla stanowią punkt wyjścia przy określaniu podstawowych wartości instytucji finansowej i jej kultury ryzyka, a zachowania ich członków muszą odzwierciedlać przyjęte wartości. Odpowiedzialność służbowa: Skuteczne zarządzanie ryzykiem wymaga, by pracownicy zatrudnieni na wszystkich poziomach rozumieli kluczowe wartości kultury ryzyka danej instytucji oraz przyjęte w takiej instytucji podejście do ryzyka; muszą też być w stanie realizować przypisane im role i posiadać świadomość odpowiedzialności służbowej za ich działania w odniesieniu do zachowania instytucji w odniesieniu do podejmowania ryzyka. Skuteczne wyzwania: Solidna kultura ryzyka przyczynia się do stworzenia korzystnego środowiska dla skutecznych wyzwań, w ramach którego procesy decyzyjne promują pewien zakres opinii, umożliwiają testowanie aktualnych praktyk i stanowią bodziec dla pozytywnego, krytycznego stosunku pracowników, tworząc środowisko dla otwartego i konstruktywnego zaangażowania. Motywacja: Zarządzanie wynikami i zdolnościami powinno zachęcać i wzmacniać pożądane zachowania w ramach zarządzania ryzykiem przez instytucję finansową. Finansowe i niefinansowe systemy motywacyjne powinny nagradzać działania służące większym, długoterminowym interesom instytucji finansowej i jej klientów, w tym trwałej rentowności w przeciwieństwie do krótkoterminowego generowania przychodów. 9

10 I W odniesieniu do UniCredit, Rada Dyrektorów spółki przy wsparciu ze strony swojego Komitetu ds. Kontroli Wewnętrznej i Ryzyka (Internal Controls & Risks Committee, ICRC) posiada w tym zakresie różne uprawnienia. Rada Dyrektorów ma m.in. obowiązek bezpośredniego działania w celu: formalizacji polityk zarządzania ryzykiem, na jakie może być narażona Grupa, okresowych przeglądów tych polityk w celu zapewnienia ich skuteczności i nadzorowania faktycznego działania procesów zarządzania ryzykiem i kontroli ryzyka zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami prawa i regulacjami. W szczególności Rada Dyrektorów jest także uprawniona do zatwierdzania polityk zarządzania ryzykiem braku zgodności; ocenę adekwatności struktury organizacyjnej, administracyjnej oraz ogólnej rachunkowości UniCredit oraz jej głównych spółek zależnych (do określenia przez Radę Dyrektorów) zgodnie z ustaleniach ich odpowiednich Prezesów Zarządów (CEO), w szczególności w odniesieniu do systemu kontroli wewnętrznej oraz zarządzania konfliktami interesów; zapewnienia, że wszystkie zasadnicze ryzyka korporacyjne zostały prawidłowo określone i są właściwie mierzone, zarządzane i monitorowane, przy jednoczesnym określeniu kryteriów zapewnienia zgodności takich ryzyk z rzetelnym i prawidłowym zarządzaniem spółką. Ponadto Rada, działając przy wsparciu ze strony ICRC: określa kryteria zapewniające zgodność ryzyk korporacyjnych z rzetelnym i prawidłowym zarządzaniem Spółką (skłonność do podejmowania ryzyka); formalizuje polityki zarządzania ryzykami, na które narażona jest Grupa i prowadzi okresowe przeglądy takich polityk w celu zapewnienia i długoterminowej skuteczności; analizuje sprawozdania sporządzane przez komitety koordynacji kontroli zarządzania na temat prowadzonej przez nie działalności. Ponadto Podkomitet ds. Kontroli Wewnętrznej (Internal Controls Sub-Committee (działający w ramach ICRC): ocenia wszelkie uwagi zawarte w sprawozdaniach, otrzymanych od jednostek Kontroli lub od Rady Audytorów Ustawowych spółek należących do Grupy lub generowanych w toku badań i/lub analiz, prowadzonych przez trzecie strony; analizuje sprawozdania okresowe, opracowywane przez jednostki kontroli Departamentu Audytu Wewnętrznego i Zgodności, aczkolwiek bez odniesień do wymogów prawnych i regulacyjnych, oraz Podkomitet ds. Ryzyka (Risks Sub-Committee) także działający w rymach ICRC): bada ocenę ryzyka Grupy; wspiera Radę Dyrektorów w procesie nadzorowania faktycznego funkcjonowania procesów zarządzania ryzykiem i kontroli ryzyka (w odniesieniu do ryzyka kredytowego, rynkowego, płynności i operacyjnego) zgodnie z wymogami prawnymi i regulacyjnymi; natomiast w odniesieniu do ryzyka kredytowego zapewnia Radzie Dyrektorów wsparcie w monitorowaniu ryzyka koncentracji w podziale na sektory gospodarki i poszczególne nazwy; analizuje sprawozdania okresowe opracowywane przez jednostkę ds. Zarządzania Ryzykiem, bez odniesień do wymogów prawnych i regulacyjnych. W świetle powyższego Rada Dyrektorów ma m.in. obowiązek rozwiązywania spraw takich, jak definiowanie i nowelizowanie systemów IRB; ustanawianie ram i limitów ryzyka koncentracji Grupy; walidacja Ram Wewnętrznego Modelu Ryzyka Rynkowego. Rada Dyrektorów ma także pewne wyłączne uprawnienia zarządcze w odniesieniu do transakcji zawieranych przez Bank z podmiotami powiązanymi oraz określonych inicjatyw restrukturyzacyjnych. Sukces instytucji podejmujących ryzyko w takim środowisku w bardzo dużym stopniu zależy od ich umiejętności w zakresie zarządzania ryzykiem. Najważniejsze filary skutecznego zarządzania ryzykiem obejmują rozumienie ryzyka oraz jego wpływu na rachunek zysków i strat i zestawienie bilansowe, tworzenie spójnego poziomu bazowego wiedzy technicznej na temat ryzyka, wzmacnianie komunikacji na wszystkich poziomach oraz tworzenie stanu umysłu, który przewiduje zmiany w makrośrodowisku. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

11 Tabela 1 W celu właściwego przygotowania się do takich wyzwań, Rada Dyrektorów UniCredit zdecydowanie skupia się na kultywowaniu spójnej kultury ryzyka w skali całej Grupy. Inicjatywa ta została uznana za jedno z głównych narzędzi umożliwiających zarządzanie ryzykiem. W kontekście szybko ewoluujących rynków i wymogów regulacyjnych, jednostka ds. Zarządzania Ryzykiem Grupy działając zgodnie z misją, przypisaną jej przez Radę Dyrektorów UniCredit, przyjęła zorganizowane, wszechstronne podejście do wzmocnienia kultury ryzyka UniCredit. Celem ponadnarodowego programu jest zmiana postaw i zachowań wszystkich pracowników banku, na wszystkich poziomach organizacyjnych, od najwyższego kierownictwo po pracowników obsługi, poprzez działania podejmowane w następujących obszarach: Ład Korporacyjny: Wzmocnienie wzajemnych powiązań pomiędzy skłonnością do podejmowania ryzyka, strategią i mechanizmami kompensacji; wzmocnienie polityk i procesów dotyczących ryzyka. Uczenie się & Rozwój: Opracowanie architektury uczenia się w oparciu o kompetencje, instytucjonalizacja uczenia się o ryzyku, wprowadzanie praktycznych szkoleń i wielofunkcyjnych ścieżek kariery oraz wymaganie formalnych i wszechstronnych ocen ryzyka w procesach nominacyjnych. Zarządzanie przez Wyniki: Wzmocnienie wytycznych dla systemów motywacyjnych opartych o ryzyko, wdrażanie narzędzi ilościowych służących do pomiaru wyników indywidualnych decyzji ryzyka w czasie oraz regulowanie procedur interwencyjnych i wyłączeń. Komunikacja: Synchronizacja i delegowanie w dół oświadczeń misji, wartości, strategii i skłonności do podejmowania ryzyka oraz podkreślanie znaczenia silnej kultury ryzyka i zaangażowania w taką kulturę przez kierownictwo najwyższego szczebla różnymi kanałami, takimi jak poczta elektroniczna, intranet, radiowęzły, prasa firmowa, komunikaty video, spotkania Zespołu Zarządczego Grupy. Budowanie i w ostatecznym rozrachunku wzmacnianie trwałej kultury ryzyka jest procesem wielokierunkowym i wieloetapowym, wdrażanym w skali długoterminowej, na poziomie wszystkich jednostek biznesowych i kontroli. Ład Korporacyjny w odniesieniu do Ryzyka - Jednym z kluczowych elementów zarządzania ryzykiem są Ramy Skłonności do Podejmowania Ryzyka (Risk Appetite Framework RAF). Bank uważa zagnieżdżenie Skłonności do Podejmowania Ryzyka w procesach Grupy za działania o najwyższym znaczeniu dla wdrożenia spójnej kultury ryzyka. Ramy Skłonności do Podejmowania Ryzyka stanowią skuteczne i zorientowane na przyszłość narzędzie zarządzania, wypracowane w celu wdrożenia pożądanych postaw w odniesieniu do ryzyka, zapewniających najlepsze sterowanie działalnością banku w sposób spójny z właściwymi poziomami ryzyka. Skłonność do Podejmowania Ryzyka jest definiowana jako poziom ryzyka, który Grupa UniCredit jest gotowa przyjąć w ramach realizacji swoich celów strategicznych i planu biznesowego, z uwzględnieniem interesów jej klientów i akcjonariuszy, a także wymogów kapitałowych i innych. Główne cele Skłonności do Podejmowania Ryzyka Grupy UniCredit są: szczegółowa ocena na poziomie Grupy ryzyk i ich wzajemnych powiązań, jakie UniCredit może przyjąć lub których powinna unikać w przyszłości; określenie rodzajów ryzyka jakie bank zamierza przyjąć, wraz z określeniem celów, poziomów alarmowych i limitów, w warunkach zarówno normalnych, jak skrajnych; zapewnienie ex-ante profilu ryzyko-zwrot, zgodnego z długoterminowym, trwałym rozwojem, zdefiniowanego w projekcjach zwrotu w planie strategicznym lub w budżecie; zapewnienie, by działalność gospodarcza rozwijała się w ramach tolerancji ryzyka, określonej przez Radę Dyrektorów Spółki Dominującej, także w odniesieniu do przepisów krajowych i międzynarodowych; wsparcie dla dyskusji nad przyszłymi opcjami strategicznymi w odniesieniu do profilu ryzyka; uwzględnienie opinii interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych na temat profilu ryzyka, spójnego z pozycjonowaniem strategicznym; zapewnienie oświadczeń jakościowych w sprawie tych rodzajów ryzyka, które nie są łatwe do 11

12 I zmierzenia (jak np. ryzyko strategiczne, reputacji i zgodności) w celu przedstawienia strategicznych wytycznych dla przeglądu procesów i systemu kontroli wewnętrznej. Ramy Skłonności do Podejmowania Ryzyka definiują pożądany profil ryzyka Grupy pod względem celów strategicznych, poziomów alarmowych i limitów w celu zapewnienia kontroli nad ryzykiem ogólnym i pozycjonowaniem zwrotu. Celem jest określenie wartości ryzyka, jakie Grupa jest gotowa przyjąć w normalnych warunkach i uwzględnić w progach odniesienia dla rozwoju działalności gospodarczej. Cele te są określane na tyle szeroko, by zapewnić elastyczność biznesową w poszukiwaniu najwyższego poziomu prowadzenia solidnej działalności, ale na tyle ściśle, by uniknąć niepożądanego ryzyka. Limity to ściśle określone punkty, odpowiadające maksymalnemu poziomowi ryzyka, możliwemu do zaakceptowania przez Grupę. Poziomy alarmowe, umiejscowione pomiędzy celami a limitami, reprezentują maksymalne możliwe odchylenia od przyjętych poziomów docelowych; zostają one ustalone w taki sposób, by Grupa mogła funkcjonować nawet w warunkach skrajnych w ramach maksymalnego możliwego do przyjęcia poziomu ryzyka. W fazie monitorowania określona zostaje procedura interwencyjna w celu zapewnienia adekwatnej reakcji w wypadku przekroczenia poziomów alarmowych lub limitów. Określanie miar i poziomów docelowych skłonności do podejmowania ryzyka, poziomów alarmowych i limitów zostaje zintegrowane z procesem budżetowania i jest stale monitorowane i delegowane w dół do poziomu codziennego zarządzania ryzykiem i działalnością gospodarczą Grupy. Ramy skłonności do podejmowania ryzyka zostają uzupełnione zbiorem strategii ryzyka w celu przełożenia granic skłonności do podejmowania ryzyka na limity operacyjne, służące do właściwego sterowania działalnością. Strategie ryzyka stanowią kluczowy aspekt integracji podmiotów prawnych należących do Grupy oraz przyjęcia ram skłonności do podejmowania ryzyka w biznesie. Skłonność do podejmowania ryzyka UniCredit jest poddawana corocznym przeglądom, prowadzonym równolegle do procesów budżetowania i planowania w celu zapewnienia spójności ze strategiami Grupy, warunkami biznesowymi i rynkowymi oraz wymogami interesariuszy. Ustanowiono także dedykowane Komitety Ryzyka Grupy w celu wzmocnienia potencjału niezależnego sterowania, koordynacji i kontroli ryzykami Grupy, poprawy wydajności i elastyczności procesu podejmowania decyzji w sprawach ryzyka oraz określenia interakcji pomiędzy interesariuszami odpowiedzialnymi za poszczególne ryzyka. Istnieją trzy poziomy Komitetów, którym powierzono różne uprawnienia doradcze i/lub akceptacyjne: Komitet Ryzyka Grupy, odpowiadający za strategiczne decyzje Grupy dotyczące ryzyka; Komitety Portfela Grupy, odpowiedzialne za kontrolę ryzyka portfela i zarządzanie takim ryzykiem: o Komitet Ryzyka Rynkowego Grupy; o Komitet ds. Dłużnych Rynków Kapitałowych o Komitet ds. Ryzyka Kredytowego i Transgranicznego Grupy; o Komitet ds. Ryzyka Operacyjnego i Reputacyjnego Grupy; o Komitet Aktywów i Pasywów Grupy; Komitety Transakcyjne Grupy, odpowiedzialne za ocenę poszczególnych kontrahentów lub transakcji powyżej określonych poziomów progowych: o Komitet Kredytowy Grupy; o Komitet Ratingowy Grupy; o Komitet Kredytów Transakcyjnych Grupy Szkolenia Szkolenia mają podstawowe znaczenie dla kultury ryzyka. W celu zwiększenia świadomości zarządzania ryzykiem i pogłębienia kultury ryzyka spółki, w UniCredit ustanowiono znajdującą się w stanie ciągłego rozwoju "Akademię Ryzyka", która jest inicjatywą opracowaną i zarządzaną przez specjalną jednostkę, działającą w ramach linii kompetencyjnej Zarządzania Ryzykiem Grupy we współpracy z wewnętrznymi ośrodkami edukacji i szkolenia kompetencyjnego. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

13 Tabela 1 Akademia Ryzyka służy jako centrum doskonałości dla kultury ryzyka i szkolenia w zakresie ryzyka, zapewniając wspólną i spójną metodykę szkolenia w zakresie problematyki związanej z ryzykiem i środowiskiem ryzyka. Wraz z ustanowieniem Akademii Ryzyka połączono praktyczną wiedzę fachową z najnowocześniejszymi metodami edukacji. Akademia Ryzyka powstała na bazie wielowarstwowej metodologii nauczania o ryzyku, spełniając potrzeby edukacyjne profesjonalistów zatrudnionych na wszystkich poziomach przy użyciu dedykowanych strumieni wiedzy, dostępnej dla wszystkich profesjonalistów zatrudnionych w spółce. Akademia Ryzyka stosuje podejście globalne: ta sama oferta edukacyjna i szkoleniowa zostaje udostępniona całej grupie, a uczestnicy reprezentują różne Spółki Grupy w różnych państwach. Globalne podejście w jeszcze większym stopniu wzmacnia koncepcję JEDNOLITEJ kultury ryzyka, wspierając rozumienie głównych koncepcji ryzyka i wiedzy fachowej na temat ryzyka w skali całej grupy. Ponieważ wiedza na temat ryzyka i kultury ryzyka składa się z kilku komponentów, przez co musi być zaadresowana do różnych poziomów doświadczenia i zakresów obowiązków, Akademia Ryzyka dysponuje zróżnicowaną ofertą szkoleniowo-edukacyjną: Ścieżka Dyplomu z Ryzyka Ścieżka Dyplomu z Ryzyka obejmuje intensywny Podstawowy Program szkoleniowy on-line oraz dwa zaawansowane "Mistrzowskie" (Masterclass) programy on-line. Program jest dostępny dla profesjonalistów zajmującym się ryzykiem oraz wszystkich innych profesjonalistów, zainteresowanych tym tematem. Program Podstawowy składa się ze wstępu do podstaw ryzyka i zarządzania ryzykiem, natomiast program "mistrzowski" (Masterclass), realizowany po ukończeniu z pozytywnym wynikiem Programu Podstawowego, ma na celu pogłębienie wiedzy na temat ryzyka przez umożliwienie uczestnikom zapoznania się z bardziej zaawansowanymi koncepcjami. Profesjonaliści, którzy zaliczyły Program Podstawowy są uprawnieni do podjęcia szkolenia w dwóch Programach Mistrzowskich według własnego wyboru w ramach katalogu 11 takich Programów. Ponadto wszyscy profesjonaliści, którzy już wzięli udział w Programach Ścieżki Dyplomu z Ryzyka i ukończyli je z wynikiem pozytywnym i są zainteresowani dalszym poszerzaniem lub pogłębianiem posiadanej wiedzy na temat ryzyka mogą uczestniczyć we wszystkich pozostałych Programach Masterclass. Szkolenie on-line jest oferowane w trzech głównych językach UniCredit: włoskim, angielskim i niemieckim. Certyfikowana Ścieżka z Ryzyka Rynkowego i Płynności Certyfikowana Ścieżka Ryzyka Rynkowego i Płynności to nowy internetowy program certyfikacji UniCredit, opracowany w celu poszerzenia wiedzy na temat instrumentów pochodnych, modeli wartości narażonej na ryzyka VaR, modeli wewnętrznych UniCredit oraz ryzyka płynności. Treść szkolenia została opracowana w sposób zapewniający wszechstronną i spójną wiedzę fachową na temat zarządzania ryzykiem rynkowym i płynności z uwzględnieniem identyfikacji ryzyka, pomiarów ryzyka i praktyk redukcji ryzyka. Po ukończeniu z wynikiem pozytywnym Ścieżki Dyplomu z Ryzyka lub Certyfikowanej Ścieżki z Ryzyka Rynkowego i Płynności uczestnicy otrzymują Certyfikat, wydany we współpracy ze szkołą wyższą, cieszącą się międzynarodową renomą. Oba kursy zostały opracowane w formie internetowych modułów szkoleniowych, uzupełnionych materiałami video z webinariów, internetowymi prezentacjami szkoleniowymi, studiami przypadków i testami on-line. Laboratoria Edukacyjne Zarządzania Ryzykiem Laboratoria Edukacyjne Zarządzania Ryzykiem (Risk Management Learning Labs) obejmują intensywne zajęcia lekcyjne i zajęcia praktyczne, związane z różnymi, kluczowymi tematami dotyczącymi ryzyka, prowadzone przez doświadczonych ekspertów z Zarządzania Ryzykiem Grupy. Celem Laboratorium jest wzmocnienie fundamentalnej wiedzy na temat kluczowych rodzajów ryzyka, wewnętrznej wrażliwości na ryzyko, oraz podnoszenie świadomości kluczowych aspektów kultury ryzyka i zarządzania ryzykiem. Program Laboratorium obejmuje tematy takie, jak ramy kultury ryzyka, ład korporacyjny w kontekście ryzyka, podstawy zarządzania ryzykiem, środowisko regulacyjne, ocena ryzyka kredytowego, kredyty specjalne i restrukturyzacja, ryzyko rynkowe, ryzyko płynności, ryzyko reputacji i operacyjne. Przyjęta metodologia jest ukierunkowana na zapewnienie doświadczenia edukacyjnego, zbudowanego na 13

14 I zasadzie dzielenia się wiedzą i łączy wykłady prowadzone przez ekspertów z zajęciami w zakresie studiów przypadku. Laboratoria Edukacyjne są oferowane przedstawicielom kierownictwa wyższego szczebla, zatrudnionym poza Linią Kompetencji Zarządzania Ryzykiem. Szkolenia na żądanie dla Najwyższego Kierownictwa Szkolenia na żądanie dla najwyższego kierownictwa stanowią nowy kanał, wykorzystywany przez Akademię Ryzyka do spełnienia szczególnych potrzeb i wymogów edukacyjnych przedstawicieli najwyższego kierownictwa. W listopadzie 2013 roku przeprowadzono na przykład dedykowane warsztaty na temat ryzyka rynkowego i płynności dla Zespołu Zarządzania Grupą. Celem warsztatów było zaprezentowanie faktycznych scenariuszy ekonomicznych oraz wywołanie dyskusji na temat wpływu nowych regulacji na działalność UniCredit oraz w jaki sposób Grupa musi przygotować się do zmian i wykorzystać pojawiające się możliwości przez reorganizację stosowanych modeli usługowych i przychodowych. Model Kompetencji. Model Kompetencji UniCredit opisuje zachowania oczekiwane od wszystkich ludzi związanych z UniCredit w celu wsparcia procesu spełniania przez Bank jego ambicji i zmieniających się potrzeb Klientów. Model ten opiera się na 5 filarach, zdefiniowanych przez liderów Grupy, które służą jako kompas wyznaczający kierunek w procesie podejmowania decyzji w każdej sytuacji zawodowej. Jeden z tych pięciu filarów jest dedykowany znaczeniu kultury ryzyka. "Ryzyko Równowagi" definiuje kluczowe zachowania w zakresie Zarządzania Ryzykiem, jak np. rozpoznanie wszystkich rodzajów ryzyka, wpływających na działalność biznesową, transparentne zarządzanie takimi ryzykami oraz wspieranie jednolitego, wspólnego rozumienia ryzyka w skali całej Grupy UniCredit. Model Kompetencji UniCredit stanowi podstawę dla oceny i rozwoju wszystkich pracowników Grupy w toku corocznych procesów oceny wyników zarządzania (Executive Development Plan, Talent Management Review, Performance Management). Zachowania te stanowią element kwintesencji Grupy, ucieleśniając sposób bycia UniCredit. Wynagrodzenia - istotny element, służący wzmocnieniu kultury ryzyka w banku, a także jako łącznik pomiędzy wynagrodzeniami a ryzykiem. Związek ten zostaje zapewniony poprzez zaangażowanie jednostki ds. Ryzyka w planowanie wynagrodzeń i definiowanie ściśle określonych ram wynagrodzenia podstawowego w zakresie ogólnych ram Skłonności do Podejmowania Ryzyka Grupy w celu właściwego ograniczenia motywacji do podejmowania ryzyka przez motywację do zarządzania ryzykiem. W szczególności dotyczy to wykorzystania przez Radę Dyrektorów i Komitet ds. Wynagrodzeń wyników pracy zaangażowanych jednostek w celu zdefiniowania wzajemnych relacji pomiędzy rentownością, ryzykiem i nagrodami w ramach systemów motywacyjnych Grupy. Więcej informacji na temat korelacji pomiędzy ryzykiem a politykami wynagrodzeń przedstawiono w Tabeli 15 niniejszego dokumentu. Kluczowe Wskaźniki Efektywności KPI oparte o ryzyko - Ważnym elementem głębokiego zaangażowania w spójną kulturę ryzyka na poziomie Grupy są wznowione działania ukierunkowane na promocję indywidualnej odpowiedzialności za ryzyko, przestrzeganie przepisów i prawa oraz kontrolę. Dział Zasobów Ludzkich (HR) także wnosi swój wkład w te działania przez wdrażanie specjalnych planów, ukierunkowanych na rozpowszechnianie w skali całej Grupy Kultury Ryzyka, Przestrzegania Przepisów i Prawa oraz Kontroli z wykorzystaniem istniejących ram i poprzez budowanie wybranych inicjatyw. W ciągu ostatnich kilku lat dział HR zbudował ramy wzmacniające świadomość systemu Kontroli Wewnętrznej i odpowiedzialności w drodze określenia: Standardów behawioralnych, opracowanych dla wszelkich stanowisk pracy/poziomów zatrudnienia w skali Grupy; Globalnych procesów HR, zaszczepiających wrażliwość na Ryzyko i Przestrzeganie Przepisów i Prawa: Executive Development Plan (EDP - coroczny proces oceny wyników członków kierownictwa i zarządzania, realizowany w UniCredit, obejmujący wszystkich członków kierownictwa wykonawczego Grupy), Executive Compensation, Learning & Development. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

15 Tabela 1 Od 2012 roku w ramach realizowanego programu rozwoju kierownictwa Executive Development Programme oraz systemu motywacyjnego Grupa wprowadziła szczególny nacisk na elementy ryzyka, przestrzegania przepisów i kontroli. W ramach planu zrealizowano już następujące dwa etapy: w ramach EDP każdy członek Kierownictwa Wykonawczego ma obowiązek przeprowadzić specjalną ocenę jakościową kompetencji i postaw w zakresie Ryzyka ogólnego (oraz przestrzegania przepisów i kontroli), zarówno w ramach samooceny, jak oceny menedżerów; wprowadzona w ramach systemu motywacyjnego Błękitna Księga KPI (zbiór celów i wytycznych dot. realizacji oceny, zapewniających spójność z kierunkami biznesowymi, perspektywą ryzyka, ramami regulacyjnymi i mierzalnością wyników) zawiera szczególną kategorię KPI - "Wzmocnienie kultury ryzyka & kontroli". W 2014 roku będziemy nadal koncentrować się na dalszych inicjatywach, podejmowanych w celu uzyskania widocznego i konkretnego wpływu wzmacniającego odpowiedzialność za Kulturę Ryzyka, Przestrzegania Przepisów i Kontroli. Akademia Ryzyka jest równoznaczna z realizacją istotnego etapu. W miarę upływu czasu realizowane będą kolejne etapy, takie jak: dalsze wzmacnianie relacji pomiędzy strategią biznesową, skłonnością do podejmowania ryzyka i kulturą ryzyka, budowa wzajemnego zaufania, wypracowanie wiarygodności, tworzenie odpowiedzialności, zaszczepianie zdroworozsądkowego podejścia do zarządzania ryzykiem, tworzenie ścieżki rotacji pomiędzy jednostkami Biznesowymi a jednostkami Ryzyka itp. Powyższe działania stanowią "materię" kultury ryzyka i muszą rozwijać się we właściwym środowisku. 15

16 I Ryzyko kredytowe Struktura i organizacja Zarządzanie ryzykiem kredytowym w Spółce Holdingowej jest realizowane na dwóch poziomach: jednostki którym powierzono obowiązki na poziomie Grupy; jednostki którym powierzono obowiązki na poziomie Kraju; Jednostki którym powierzono obowiązki na poziomie Grupy obejmują: Departament Ryzyka Kredytowego Grupy w odniesieniu do ryzyka kredytowego, który składa się z następujących struktur: o Polityki Zarządzania Ryzykiem Kredytowym Grupy, która odpowiada m.in. za realizację następujących zadań: opracowywanie regulacji Grupy w zakresie ryzyka kredytowego definiowanie koncepcji procesów kredytowych w skali całej Grupy (np. procesy kredytowe związane z globalnymi portfelami/segmentami klientów); o Strategie Zarządzania Ryzykiem Kredytowym Grupy, która odpowiada m.in. za realizację następujących zadań: definiowanie strategii i limitów ryzyka, realizacja testów warunków skrajnych i analizy portfela; monitorowanie ryzyka koncentracji kredytów przy użyciu specjalnych limitów; o Zarządzania Portfelem Kredytowym i Sprawozdawczość Ryzyka Grupy, która odpowiada m.in. za realizację następujących zadań: opracowywanie raportów, potrzebnych do monitorowania trendów w zakresie portfela kredytowego Grupy; monitorowanie portfela kredytowego, ocena ogólnej jakości i zarządzanie jakością najbardziej obciążonych ryzykiem przedziałów aktywów; analizowanie i monitoring portfela Kredytów Specjalnych na poziomie skonsolidowanym; Departament Transakcji Kredytowych Grupy w odniesieniu do ryzyka kredytowego, który składa się z następujących struktur: o Sekretariat Komitetu Kredytowego Grupy, którego obowiązki obejmują zapewnienie wsparcia, organizację i koordynowanie różnych raz proceduralnych i przepływów informacji w ramach procesów zatwierdzania i raportowania, związanych z działalnością "Komitetu Kredytowego Grupy", "Komitetu Kredytów Transakcyjnych Grupy" oraz "Komitetu Ratingowego Grupy". o Transakcje Kredytowe FIBS, które odpowiadają za kontrahentów reprezentujących o "Instytucje Finansowe, Banki, Rządy i Banki Centralne" i następujące działania: zapewnienie fachowego doradztwa w zakresie propozycji kredytowych składanych przez Spółki Grupy działając w charakterze Zespołu Kompetencyjnego Grupy; podejmowanie decyzji w ramach przyznanych uprawnień lub przedkładanie kompetentnym organom propozycji oraz propozycji kredytowych, zgłoszonych Spółce Dominującej; podejmowanie decyzji w ramach przyznanych uprawnień lub przedkładanie kompetentnym organom, Spółce Dominującej propozycji w sprawie Opinii Niewiążących dotyczących propozycji kredytowych, przedkładanych przez Spółki Grupy; CIB i Duże Transakcje Kredytowe, których obowiązki obejmują m.in. następujące działania: w wypadku kontrahentów innych niż "Instytucje Finansowe, Banki, Rządy i Banki Centralne" zapewnienie fachowego doradztwa na temat propozycji kredytowych składanych na ręce Komitetu Kredytowego Grupy lub Komitetu Kredytów Transakcyjnych Grupy; BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

17 Tabela 1 zapewnienie fachowego doradztwa w zakresie propozycji kredytowych, związanych z transakcjami LPAC (jak np. Finansowanie Projektów, Wykupy i Finansowanie Lewarowane itp.); zapewnienie fachowego doradztwa w zakresie propozycji kredytowych, związanych z transakcjami na Produktach Specjalnych dla wszystkich Spółek Grupy, działających jako Zespół Kompetencyjny Grupy; podejmowanie decyzji w ramach przyznanych uprawnień lub przedkładanie kompetentnym organom propozycji kredytowych, związanych z transakcjami na Produktach Specjalnych, zgłaszanych Spółce Dominującej (jak np. ABS, Sekurytyzacje); zapewnienie fachowego doradztwa na temat restrukturyzacji i propozycji kredytów windykacyjnych, składanych na ręce Komitetu Kredytowego Grupy lub Komitetu Kredytów Transakcyjnych Grupy; ocena propozycji klasyfikacji restrukturyzacji/windykacji dla kontrahentów FIBS, składanych na ręce Komitetu Kredytowego Grupy lub Komitetu Kredytów Transakcyjnych Grupy; o analiza Ryzyka Krajowego i Monitoring, których obowiązki obejmują m.in. następujące działania: analizowanie i monitoring ryzyka krajowego; podejmowanie decyzji lub zbieranie propozycji limitów transgranicznych przed ich złożeniem kompetentnym organom; Departament Kontroli Ryzyka Grupy, który w odniesieniu do ryzyka kredytowego składa się z następujących struktur: o Metodologie Kredytowe Grupy - zakres obowiązków obejmuje m.in. następujące działania: zapewnienie rozwoju, zarządzania i ciągłej ewolucji modeli, narzędzi ratingowych, narzędzie do pomiaru Portfela Ryzyka Kredytowego Grupy oraz metodologii ryzyka kredytowego; o Program Grupy ds. Nowej Umowy Kredytowej Bazylea- zakres obowiązków obejmuje m.in. następujące działania: koordynacja wdrażania zasad bazylejskich w dziedzinie ryzyka kredytowego i składanie raportów na ręce organów statutowych spółki i Władz Nadzoru; o Walidacja Wewnętrzna Grupy - zakres obowiązków obejmuje m.in. następujące działania: walidacja na poziomie Grupy metodologii pomiaru ryzyka kredytowego oraz procesów powiązanych, narzędzi IT i Jakości Danych w celu weryfikacji zgodności z wymogami regulacyjnymi oraz standardami międzynarodowymi; o Stanowisko Ratingu Grupy - zakres obowiązków obejmuje m.in. następujące działania: przypisywanie ratingu niektórym istotnym kontrahentom (Top Banking, Top Corporate); podejmowanie decyzji w ramach przyznanych uprawnień lub przedkładanie kompetentnym organom propozycji przełamania ratingów, związanych z systemami ratingowymi w skali całej Grupy oraz z lokalnymi systemami ratingowymi. Na poziomie krajowym działania w ramach sterowania i kontroli ryzyka kredytowego oraz prowadzenia działalności "operacyjnej" (jak np. wypłata kredytów, monitoring itp.) mieści się w zakresie obowiązków kontrolowanych spółek zależnych CRO. W UniCredit S.p.A. funkcje te są realizowane przez struktury organizacyjne "CRO Włochy", podległe "CRO Grupy", do których należą: "Zarządzanie Zmianą i Wsparcie CRO Włochy" odpowiedzialny za włoski obszar działalności UniCredit S.p.A. oraz za działalność na obszarze podległym CRO Włochy za zarządzanie lokalnymi projektami, koordynację relacji z Urzędami Nadzoru i Kontroli związanymi z działalnością CRO Włochy, a także za planowanie budżetu oraz analizę kosztów; 17

18 I Departament Zarządzania Ryzykiem - Włochy, odpowiedzialny m.in. za ład korporacyjny i kontrolę ryzyka kredytowego, wynikającego z działalności podlegającej "Przewodniczącemu Krajowemu we Włoszech" (w tym za produkty Konsumenckie); Departament odpowiedzialny za kontrolę ryzyka, składający się z następujących struktur: o Departament Analityki Portfela Ryzyka Kredytowego (Credit Risk Portfolio Analytics Department), odpowiadający m.in. za następujące działania: monitorowanie i prognozowanie ryzykowności składu portfela kredytowego pod względem jakości kredytów, kosztów ryzyka, RWA i absorpcji kapitału dla zakresu działalności UniCredit SpA, opracowywanie żądanych raportów. o Departament Polityk & Produktów Kredytowych Włochy odpowiedzialny m.in. za następujące działania: definiowanie zasad kredytowych odnośnie do procesów/produktów w związku z udzielaniem gwarancji, monitorowaniem, restrukturyzacją i windykacją na rzecz obszaru podlegającego UniCredit S.p.A.; o Departament Metodologii Ryzyka Kredytowego, odpowiedzialny m.in. za następujące działania: definiowanie i zarządzanie metodologiami w odniesieniu do zarządzania ryzykiem kredytowym. Metodologie takie odnoszą się do modeli pomiaru ryzyka kredytowego dla wszystkich segmentów klientów; o Jednostka ds. Ratingu/Włochy, odpowiedzialna m.in za następujące działania: podejmowanie decyzji w ramach delegowanych uprawnień lub przedkładanie kompetentnym delegowanym Organom propozycji zniesienia ratingu w odniesieniu do lokalnych systemów ratingowych dla pomiaru ryzyka kredytowego, związanego z segmentami przedsiębiorstw UniCredit S.p.A.; Departament Gwarantowania Kredytów, odpowiedzialny m.in. za następujące działania: o koordynowanie pracy Zespołu Liderów Przemysłu Regionalnego (z wyłączeniem RIT 6) oraz działalności Terytorialnego Underwritingu Ryzyka Kredytowego (z wyłączeniem działań przypisanych do zakresu portfela specjalnego); o koordynowanie prawidłowej realizacji działalności RIT oraz Terytorialnego Underwritingu Ryzyka Kredytowego; o koordynowanie i zarządzanie procesami underwritingu na rzecz klientów UniCredit S.p.A w powiązaniu z produktami Consumer i Mortgages, bez produktów bankowych; o działania przygotowawcze i administracyjne, związane z propozycjami, składanymi na Włoskiego Komitetu Kredytów Transakcyjnych i Włoskiego Komitetu Kredytów Specjalnych i Transakcyjnych; Departament Administracji Kredytami odpowiada m.in. za następujące działania: o przewodzenie działaniom administracyjnym po podjęciu decyzji kredytowej/wypłacie kredytu; o zarządzanie kredytami subsydiowanymi; o o działalność kredytowa i administracyjna, związana z Consorzi di garanzia ; koordynacja i zarządzanie Kredytami Hipotecznymi po wypłacie kredytów, zapewnienie jakości i prawidłowości aktywów informacyjnych oraz minimalizacji ryzyka, podejmowanie decyzji w sprawie wniosków w ramach udzielonych uprawnień. o doradztwo prawne w sprawach kredytowych na obszarze Włoch w odniesieniu zarówno do portfeli pracujących, jak niepracujących; W odniesieniu do ryzyka kredytowego departament ten dzieli się na następujące struktury: o Administracja Posprzedażna Kredytów Hipotecznych o Zarządzanie Kredytami Subsydiowanymi; o Administracja Zastawów i Gwarancji Osobistych o Administracja i Kontrola Kontraktów o Wsparcie prawne Departament Kredytów Specjalnych odpowiada m.in. za następujące działania: o koordynowanie i zarządzanie underwritingiem kredytowym na rzecz klientów UniCredit S.p.A. w ramach "portfela specjalnego"; o ocena pożyczkobiorców, analiza kredytowa oraz przygotowywanie właściwej dokumentacji do złożenia wniosków na ręce kompetentnych Organów decyzyjnych; BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

19 Tabela 1 o zarządzanie windykacją kredytów niespłaconych lub niespłaconych i związane z tym działania, takie jak klasyfikacja do kategorii kredytów wątpliwych lub niepracujących, zgodnie z delegowanymi uprawnieniami, zapewnienie wdrożenia i realizacji strategii i działań windykacyjnych; o zarządzanie działaniami, ukierunkowanymi na ograniczenie kosztów ryzyka, związanego z kredytami nieregulanymi lub problematycznymi; o podejmowanie decyzji w ramach delegowanych uprawnień odnośnie do propozycji restrukturyzacji i windykacji. Departament ten dzieli się na następujące struktury: o Specjalny Portfel Terytorialnego Underwritingu Ryzyka Kredytowego, odpowiedzialny w ramach portfela specjalnego z wyjątkiem obszaru Underwritingu Kredytowego za zarządzanie działaniami związanymi z underwritingiem kredytowym na rzecz klientów UniCredit S.p.A. o Restructuring Large Files, który odpowiada za koordynację i zarządzanie pozycjami restrukturyzacji z ekspozycją powyżej określonego progu oraz za monitorowanie zgodności z umowami i możliwymi uzgodnieniami, związanymi z planem restrukturyzacji; o Restrukturyzacja Włochy (Restructuring Italy) w odniesieniu do klientów z włoskiego obszaru działalności UniCredit S.p.A. z ekspozycjami poniżej przyjętego limitu, odpowiedzialny za podejmowanie decyzji kredytowych w sprawie pozycji w trakcie restrukturyzacji oraz za monitorowanie zgodności z uzgodnieniami, określonymi w przyjętych planach restrukturyzacji i wszelkich umowach; obszar ten odpowiada także za podejmowanie decyzji kredytowych w odniesieniu do klientów biznesowych i klientów indywidualnych, sklasyfikowanych jako klienci Non-Revoked Doubtful, powiązanych z takimi Spółkami, działających w granicach obszaru włoskiego UniCredit S.p.A.; o Windykacja Włochy (Workout Italy), odpowiedzialna za koordynację i zarządzanie działaniami windykacyjnymi; Departament Monitorowania Kredytów odpowiada m.in. za następujące działania: o koordynowanie, prowadzenie i zarządzanie działaniami monitoringowymi w odniesieniu do wszystkich klientów w ramach wszystkich UniCredit S.p.A.; o zarządzanie i windykacja przeterminowanych i niespłaconych; Departament ten dzieli się na następujące struktury: o Credit monitoring Operations & Support, odpowiedzialny za koordynowanie i nadzorowanie działalności w ramach modelu operacyjnego monitoringu; o Central Credit Risk Monitoring Italy odpowiedzialny za koordynowanie i określanie kierunku działań monitoringowych, prowadzonych przez struktury lokalne, podejmujący decyzje w oparciu o mające zastosowanie przepisy ustawowe dla obszaru działania UniCredit S.p.A.; o Terytorialny Monitoring Ryzyka Kredytowego, odpowiedzialny za koordynowanie monitoringu kredytowego i zarządzanie nim we włoskim obszarze działalności UniCredit S.p.A. poprzez monitoring wyników na pozycjach; o Customer Recovery odpowiedzialny za zarządzanie i wspieranie procesu monitoringu, windykacji kredytów i klasyfikacji klientów do portfela kredytów zagrożonych dla Klientów Indywidualnych, Małych i Średniej Wielkości Przedsiębiorstw, zgodnie z definicją przedstawioną we właściwym ustawodawstwie, w tym wszystkie oceny i decyzje, dotyczące możliwych rozliczeń i renegocjacji, zapewniające skuteczność i wydajność operacyjną. W zakresie ryzyka kredytowego działają następujące komitety: Komitet Kredytowy Grupy, który odpowiada za omawianie i zatwierdzanie propozycji kredytowych, w tym "restrukturyzacji" i "windykacji", właściwych strategii oraz podejmowanych działań naprawczych (w tym klasyfikacji statusu tam, gdzie jest to właściwe) w odniesieniu do pozycji pod obserwacją, a także za konkretne limity transakcji, związanych z rynkami kapitału dłużnego w księdze handlowej, limity ekspozycji na jednego emitenta w księdze handlowej; 19

20 I Komitet Ryzyka Kredytowego i Ponadgranicznego Grupy, odpowiedzialny za monitorowanie ryzyka kredytowego i ponadgranicznego na poziomie Grupy, w tym składanie na ręce Komitetu Ryzyka Grupy do akceptacji lub informacji strategii, polityk, metodologii i limitów ryzyka ponadgranicznego, a także za regularną sprawozdawczość w zakresie portfelu i profilu ryzyka ponadgranicznego; Komitet Kredytów Transakcyjnych Grupy, z uprawnieniami do zatwierdzania w ramach delegowanych uprawnień (podejmowanie decyzji i/lub wystawianie niewiążących opinii na rzecz Podmiotów Prawnych Grupy) i/lub uprawnieniami doradczymi odnośnie do aktów podlegających zatwierdzeniu przez organa wyższego rzędu w sprawie propozycji kredytowych, z wyłączeniem spraw dotyczących "restrukturyzacji" i "windykacji", strategii oraz podejmowanych działań naprawczych w odniesieniu do pozycji pod obserwacją, a także za konkretne limity transakcji, związanych z rynkami kapitału dłużnego w księdze handlowej, limity ekspozycji na jednego emitenta w księdze handlowej; "Włoski Komitet Kredytów Transakcyjnych" (Italian Transactional Credit Committee) odpowiedzialny za zatwierdzanie w ramach delegowanych uprawnień i/lub doradztwo w sprawie pozycji zatwierdzanych przez Organy wyższego szczebla w odniesieniu do propozycji kredytowych kontrahentów UniCredit S.p.A. (z wyłączeniem kontrahentów FIBS) (z wyjątkiem pozycji restrukturyzowanych i w trakcie windykacji), klasyfikacja pozycji według statusu, strategie i działania dla pozycji "pod obserwacją", transakcje kredytowe w oparciu o zastaw oraz wystawianie opinii niewiążących w sprawie włoskich Spółek Grupy w odniesieniu do propozycji Grupy; Komitet Ratingowy Grupy, odpowiedzialny za podejmowanie decyzji i/lub wystawianie niewiążących opinii na rzecz Spółek Grupy na temat propozycji przełamania ratingu. Włoski Komitet ds. Kredytów Specjalnych i Transakcyjnych, który w ramach delegowanych uprawnień odpowiada za wycenę za zatwierdzanie (lub wystawianie opinii doradczych w sprawach podlegających zatwierdzeniu przez organa wyższego rzędu) za pozycje podlegające restrukturyzacji i windykacji oraz za pozycje klientów, zarządzanie przez departament "Włoskich Kredytów Specjalnych". BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

21 Tabela 1 Ład i polityki korporacyjne Relacje pomiędzy Spółką Dominującą a Spółkami Grupy, prowadzącymi działalność związaną z udzielaniem kredytów podlegają przepisom, zawartym w szczegółowych zasadach ładu korporacyjnego, które przypisują Spółce Dominującej uprawnienia w zakresie ładu korporacyjnego, wsparcia i kontroli w następujących obszarach: polityki i strategie kredytowe, rozwój modeli, walidacja systemów ratingowych, ryzyko koncentracji kredytów, emisje produktów kredytowych, monitorowanie i sprawozdawczość ryzyka portfela kredytowego. W szczególności Spółki Grupy muszą podjąć starania o opinię jednostki Zarządzania Ryzykiem Grupy przed przyznaniem kredytodawcy detalicznemu lub instytucjonalnemu linii kredytowej o wartości przekraczającej określony limit, lub przed przeglądem takiej linii kredytowej, co także dotyczy obowiązku spełnienia limitu kontrahenta w odniesieniu do koncentracji ryzyka, które musi zostać zmierzone przy użyciu kapitału regulacyjnego. Zgodnie w rolą przydzieloną w tym zakresie Spółce Dominującej, a konkretnie jednostce Zarządzania Ryzykiem Grupy w ramach ładu korporacyjnego Grupy, "Ogólna Polityka Kredytowa Grupy" (General Group Credit Policy) definiuje zasady i przepisy obowiązujące w skali całej Grupy na celu wyznaczenia i ujednolicenia zasad zarządzania i oceny ryzyka kredytowego zgodnie z wymogami regulacyjnymi oraz najlepszymi praktykami biznesowymi Grupy. Zasady ogólne są uzupełnione zasadami szczegółowymi, dotyczącymi określonych przedmiotów (obszary biznesowe, działalność w segmentach, rodzaje kontrahentów/transakcji itp.) Dokumenty takie podzielono na dwie kategorie: polityki dotyczące tematów dotyczących całej Grupy, opracowywanych przez Spółkę Dominującą i wysyłane do wszystkich Spółek Grupy. Jako przykład można podać niektóre polityki w stosunku do klientów FIBS (Instytucje finansowe, banki i rządy państw), limitów krajowych, finansowania projektów oraz transakcji wykupów i finansowania lewarowanego, zarządzania zastawem w odniesieniu do instrumentów pochodnych OTC, transakcji repo i kredytów w postaci papierów wartościowych, a także w kwestii oceny, monitorowania i zarządzania limitami ryzyka underwritingu w przypadku kredytów konsorcjalnych, finansowania nieruchomości komercyjnych (CREF) oraz strukturyzowanego finansowania handlu i eksportu (STEF); polityki opracowywane lokalnie przez poszczególne Spółki Grupy. Dokumenty takie zawierają szczegółowe zasady kredytowe dotyczące poszczególnych regionów, spółek zależnych itp. w sytuacji, gdy są wymagane z powodu cech rynków lokalnych i mają zastosowanie jedynie w obszarze działania danej Spółki Grupy. Na poziomie zarówno Spółki Grupy jak Spółki Dominującej (o ile jest to konieczne) polityki te są uszczegółowiane poprzez Instrukcje Operacyjne, opisujące szczegółowe zasady i instrukcje dotyczące codziennej działalności. Polityki Kredytowe charakteryzują się ogólnie statycznym podejściem i są w razie konieczności rewidowane. Z tej przyczyny należy je uzupełnić Strategiami Ryzyka Kredytowego, aktualizowanymi co najmniej raz w roku oraz zdefiniować docelowych klientów/produkty, segmenty działalności oraz obszary geograficzne dla Spółki Grupy/właściwych jednostek Grupy prowadzących działalność kredytową. 21

22 I Metoda zarządzania i pomiarów Ryzyko Kredytowe reprezentuje w zasadzie ryzyko utraty wartości zaangażowania kredytowego, wynikające z nieoczekiwanych, niekorzystnych zmian jakości kredytowej klienta. Dla celów pomiaru, ryzyko kredytowe zostało zdefiniowane jako ryzyko poniesienia strat wynikających z prawdopodobieństwa niezdolności kontrahenta, pożyczkobiorcy, klienta lub emitenta zobowiązań finansowych (obligacji,bonów itp.) do spłacenia odsetek i/lub kapitału lub wszelkich innych kwot przypadających do zapłaty (Ryzyko Niedotrzymania Warunków/Default Risk). W szerszym znaczeniu ryzyko kredytowe można także zdefiniować jako potencjalne straty wynikające albo z niedotrzymania warunków przez pożyczkobiorcę/emitenta lub zmniejszenie wartości rynkowej zobowiązania finansowego z powodu pogorszenia się jego jakości kredytowej. W tym obszarze Grupa bada nowe metody obejmujące także komponent wartości rynkowej ryzyka kredytowego księgi bankowej. Ryzyko kredytowe jest mierzone na poziomie poszczególnych kredytobiorców/transakcji oraz całego portfela. Metody i narzędzia stosowane w odniesieniu do kredytobiorców indywidualnych zarówno w fazie zatwierdzania, jak monitorowania kredytu, obejmują proces ratingu kredytowego, prowadzony wobec różnych segmentów klientów w celu zapewnienia jego maksymalnej efektywności. Prowadzona w ramach oceny propozycji kredytowej ocena wiarygodności kredytowej klienta rozpoczyna się od analizy sprawozdań finansowych oraz danych jakościowych (pozycjonowanie wobec konkurencji, struktura korporacyjna i organizacyjna itp.), czynników regionalnych i przemysłowych oraz zachowania klienta w ramach danej spółki czy systemu bankowego (np. Centrale dei Rischi ), oraz wyników ratingu, takich jak np. prawdopodobieństwo niedotrzymania warunków przez klienta (PD) w rocznej perspektywie czasowej. Prowadzony w regularnych odstępach czasu monitoring koncentruje się na zarządzaniu wynikami przez kredytobiorcę z wykorzystaniem wszystkich dostępnych informacji wewnętrznych i zewnętrznych w celu opracowania oceny punktowej, która obrazuje syntetyczną ryzyka, związanego z każdym z monitorowanych klientów. Ocena punktowa jest obliczana przy użyciu funkcji statystycznej, podsumowującej dostępne informacje przy użyciu zbioru sprawdzonych zmiennych istotnych, umożliwiających prognozowanie wystąpienia niedotrzymania warunków w ciągu następnych 12 miesięcy. Wewnętrzny rating lub poziom ryzyka przypisywany danemu klientowi/transakcji stanowi część procesu podejmowania decyzji kredytowej. Ujmując to innymi słowami, przy stałej kwocie kredytu, uprawnienia decyzyjne przyznane poszczególnym organom są odwrotnie proporcjonalne do poziomu ryzyka kredytobiorcy. Stosowany model organizacyjny obejmuje także dedykowaną jednostkę, która jest oddzielona od funkcji zatwierdzania kredytu i funkcji biznesowych i odpowiada za zarządzanie tzw. uchylaniem ratingu, tzn. wszelkimi zmianami ratingu, obliczonego automatycznie przez model. Rating kredytowy każdego kredytobiorcy jest weryfikowany co najmniej raz w roku na podstawie nowo pozyskanych informacji. Każdy kredytobiorca jest również oceniany w kontekście wszelkich grup spółek, z którymi jest związany, poprzez uwzględnienie z zasady maksymalnego ryzyka teoretycznego dla całej grupy gospodarczej. Poza metodologiami przewidzianymi w systemach ratingowych, jednostka Zarządzania Ryzykiem Kredytowym wykorzystuje także modele portfeli przystosowane do mierzenia ryzyka kredytowego na podstawie zagregowanego portfela i jednocześnie do identyfikacji wkładu sub-portfela lub jednej osoby zobowiązanej w ogólną pozycją ryzyka. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

23 Tabela 1 Istnieją trzy podstawowe miary ryzyka kredytowego portfela, które są obliczane i następnie oceniane w rocznym horyzoncie czasowym: Strata oczekiwana EL Wartość kredytu narażona na ryzyko (Credit VaR) oraz Niedobór oczekiwany ES W celu wyznaczenia wartości narażonej na ryzyko w analizie ryzyka kredytowego (Credit VaR) dla portfela należy określić rozkład strat portfela; rozkład ten jest reprezentowany przez prawdopodobieństwa otrzymania różnych wartości straty portfela w danym horyzoncie czasowym (straty dyskretne). Strata związana z danym prawdopodobieństwem jest iloczynem procentowej wartości straty w przypadku niedotrzymania warunków (LGD) oraz ekspozycji kredytowych w momencie niewykonania zobowiązania (EAD) z uwzględnieniem korelacji między takimi zdarzeniami. Strata oczekiwana (EL) na poziomie portfela reprezentuje zagregowaną średnią stratę z portfela, spowodowaną potencjalnymi zdarzeniami niedotrzymania warunków przez osoby zobowiązane. EL portfela stanowi jedynie sumę takich strat dla poszczególnych dłużników, które mogą zostać oszacowane jako iloczyn PD LGD EAD i które są niezależne od korelacji zdarzeń niewywiązania się dla danego portfela. EL jest z reguły naliczana jako element kosztowy. Wartość narażona na ryzyko VaR reprezentuje maksymalną kwotę, o którą przy danym prawdopodobieństwie może zostać przekroczony próg straty pieniężnej (VaR przy przedziale ufności 1-α). Kapitał Ekonomiczny oblicza się przez odjęcie od Wartości narażonej na ryzyko VaR wartość straty oczekiwanej; wynik tego działania stanowi punkt wyjścia do określenia Kapitału Wewnętrznego, przyjętego do pokrycia potencjalnych, nieoczekiwanych strat wynikających z wszystkich czynników ryzyka, VaR jest szeroko stosowana jako miara ryzyka portfela, która jednak nie dostarcza informacji na temat potencjalnych strat w wypadku przekroczenia limitu VaR. Informacje takie zapewnia parametr Niedobór Oczekiwany (ES), który reprezentuje wartość oczekiwaną strat powyżej progu VaR. Wartości VaR i ES portfela kredytowego są silnie uzależnione od korelacji zdarzeń niedotrzymania warunków i mogą zostać ograniczone przez właściwą dywersyfikację portfela. Modele portfela kredytowego zapewniają także miary kapitału ekonomicznego, realokowanego na poszczególnych kredytobiorców, uwzględnionych w analizowanych portfelach i służą jako podstawa do obliczenia miary wyników skorygowanych o ryzyko. Miary kapitału ekonomicznego (na bazie VaR Kredytu) stanowią także podstawowy punkt wyjścia do opracowania i wykorzystania strategii kredytowych oraz analizy limitów kredytowych i koncentracji ryzyka. Oprogramowanie do wyliczania kapitału ekonomicznego jest jednym z narzędzi, stosowanych w analizie warunków skrajnych portfela kredytowego, począwszy od zmiennych makroekonomicznych, wywierających wpływ na różne segmenty klientów, jak kraj, wielkość itp. Wszystkie powołane powyżej parametry ryzyka są przedmiotem regularnych działań monitorujących dla każdego systemu ratingowego i wszystkich jego składników: modeli, procesów, systemów IT i jakości danych. Celem jest przedstawienie dowodów zgodności systemów z podkreśleniem obszarów ulepszeń, a także możliwych niezgodności metodologii, które mogłyby ograniczyć pełną porównywalność pomiędzy uzyskanymi miarami ryzyka. Wewnętrzny model VaR Kredytu podlega także ocenie w kontekście walidacji Filara II nowej umowy kapitałowej Bazylea II - Filar 2 walidacja. Proces szacowania kapitału ekonomicznego kredytu jest dostępny na unikatowej platformie technologicznej ("CPM ) wraz ze wspólną metodologią dla jednostek holdingu i kilku spółek Grupy UniCredit. Prace wdrożeniowe CPM w podmiotach prawnych Europy Środkowej i Wschodniej umożliwiają objęcie tą metodologią większości istotnych obszarów geograficznych. 23

24 I Strategie kredytowe i ryzyko koncentracji Strategie Zarządzania Ryzykiem Kredytowym Grupy (GCRS), stanowią jeden skuteczny instrument zarządzania ryzykiem kredytowym i są zorientowane na cele grupy, zdefiniowane podczas procesu budżetowania zgodnie ze Skłonnością do Podejmowania Ryzyka Grupy, które przekładają na poziom operacyjny. Począwszy od scenariusza Makroekonomicznego i kredytowego, wglądu w sektor ekonomiczny i poziom przemysłu oraz inicjatywy strategii biznesowej, dział ten definiuje zbiór wytycznych i celów operacyjnych dla wszystkich państw i linii biznesowych Grupy. Celem tych działań jest identyfikacja profilu ryzyka i względne pozycjonowanie linii biznesowych w sposób umożliwiający spójne z Grupą sterowanie skłonnością do podejmowania ryzyka, przy jednoczesnej minimalizacji pływu, wynikającego z ryzyka kredytowego bez uszczerbku dla potencjalnie rentownych możliwości biznesowych. Zarządzanie ryzykiem portfela odbywa się ze zwróceniem szczególnej uwagi na koncentrację ryzyka kredytowego w świetle jego znaczenia dla sumy bilansowej. Zgodnie z definicją określoną w Nowej Umowie Kapitałowej II, powyższe ryzyko koncentracji składa się z pojedynczego zaangażowania lub grupy skorelowanych zaangażowań, które potencjalnie mogą stać się źródłem strat w skali uniemożliwiającej Grupie kontynuowanie jej normalnej działalności gospodarczej. W celu zidentyfikowania, zarządzania, pomiaru i monitorowania ryzyka koncentracji, właściwe jednostki Spółki Dominującej określają limity kredytowe i je monitorują pod kątem dwóch różnych rodzajów ryzyka koncentracji: związanego z dużym zaangażowaniem kredytowym wobec jednego podmiotu lub grupy wzajemnie powiązanych podmiotów ("ryzyko hurtowe/bulk risk" w odniesieniu do korporacji międzynarodowych, instytucji finansowych i banków); wynikającego z wielu zaangażowań wobec kontrahentów, należących do tego samego sektora gospodarki ("branżowe ryzyko koncentracji"). Symulacje testów warunków skrajnych stanowią wszechstronny element definicji strategii ryzyka kredytowego. Procedura testów warunków skrajnych umożliwia ponowne oszacowanie niektórych parametrów ryzyka, takich jak PD, Strata Oczekiwana (EL), Kapitał Ekonomiczny oraz RWA przy założeniu ekstremalnego, ale możliwego scenariusza makroekonomicznych i finansowych warunków skrajnych. Warunki skrajne są stosowane nie tylko dla celów regulacyjnych (wymogi dla Filara I i Filara II), ale także jako menedżerskie wskaźniki wrażliwości portfela na poszczególne spółki, linie biznesowe, branże/regiony, grupy klientów oraz inne, istotne klastry, odczuwające pogorszenie warunków ekonomicznych. Zgodnie z wymogami przewidzianymi obowiązującymi przepisami, testy warunków skrajnych są prowadzone na bieżąco, zgodnie ze zaktualizowanymi scenariuszami warunków skrajnych, a ich wyniki są przedstawiane zarówno kierownictwu wysokiego szczebla, jak władzom nadzoru. Poza regularnymi testami warunków skrajnych prowadzone są także symulacje testów warunków skrajnych ad hoc, realizowane na żądanie władz nadzoru. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

25 Tabela 1 Techniki Redukcji Ryzyka Kredytowego Grupa UniCredit stosuje różne techniki redukcji ryzyka kredytowego w celu ograniczenia potencjalnych strat kredytowych w wypadku niedotrzymania warunków przez osoby zobowiązane. Grupa UniCredit, działając zgodnie z zasadami "Międzynarodowej Konwergencji Pomiarów Kapitału i Standardów Kapitałowych" (Nowa Umowa Kapitałowa Bazylea II), jest zdecydowana spełnić wymogi związane z uznaniem technik Redukcji Ryzyka Kredytowego (Credit Risk Mitigation CRM) dla celów kapitału regulacyjnego zgodnie z różnymi metodami (Standaryzowana lub A-IRB), przyjętymi zarówno w skali wewnętrznej w ramach działalności, jak stosowanych w celu obliczenia wymogu kapitału ryzyka kredytowego. Szczególnie w odniesieniu do Redukcji Ryzyka Kredytowego zastosowanie mają ogólne wytyczne opracowane przez Spółkę Dominującą w celu określenia obowiązujących w skali całej Grupy zasad, mających na celu wyznaczenie i ujednolicenie zasad zarządzania i redukcji ryzyka kredytowego zgodnie z zasadami i najlepszymi praktykami Grupy, a także zgodnie z odpowiednimi wymogami regulacyjnymi. Zgodnie z literą Ogólnych Wytycznych Łagodzenia Ryzyka Kredytowego Grupy wszystkie Spółki Grupy wdrożyły rozporządzenia wewnętrzne, określające procesy, strategie i procedury zarządzania zastawem. W szczególności odnośne rozporządzenia wewnętrzne określają zasady przyjmowania, wyceny i monitorowania zastawu oraz zapewniają rzetelność, wykonalność prawną i terminową likwidację wartościowego zastawu zgodnie z systemem prawnym każdego państwa. Spółki Grupy przeprowadziły oceny zarządzania zastawem oraz weryfikacje zgodności z Łagodzeniem Ryzyka Kredytowego w szczególności w ramach aplikacji Wewnętrznego Systemu Ratingu w celu oceny adekwatności posiadanej dokumentacji i procedur, dotyczących instrumentów Łagodzenia Ryzyka Kredytowego, stosowanych w odniesieniu do kapitału nadzorczego. Zgodnie z polityką kredytową, zabezpieczenia lub gwarancje przyjmowane są wyłącznie jako wsparcie dla kredytów i nie mogą zastępować zdolności kredytobiorcy do spełnienia zobowiązań. Z tego powodu poza ogólną oceną wiarygodności kredytowej pożyczkobiorcy i jego zdolności do spłaty, są one także przedmiotem szczegółowej oceny i analizy ich roli pomocniczej w spłacie ekspozycji. Główne typy zabezpieczeń linii kredytowych, udzielanych przez Spółki Grupy, obejmują przede wszystkim nieruchomości, zarówno mieszkaniowe jak komercyjne, zabezpieczenia finansowe (w tym depozyty środków, papiery dłużne, papiery kapitałowe oraz jednostki udziałowe w Przedsięwzięciach w ramach Wspólnych Inwestycji w Transferowalne Papiery Wartościowe (UCITS)). Inne rodzaje zabezpieczeń (zastaw na towarach lub zastaw na kredytach i polisach na życie) są mniej powszechnie stosowane. Grupa wykorzystuje także dwustronne umowy kompensacyjne na instrumentach pochodnych rynku nieregulowanego (jak umowy ISDA i CSA), transakcje repo oraz kredyty w papierach wartościowych. System zarządzania technikami obniżania ryzyka kredytowego został wbudowany w proces zatwierdzania kredytów oraz w proces monitorowania ryzyka kredytowego, które w szerokim stopniu wspierają proces oceny i kontroli jakości danych, dotyczących zastawów/gwarancji oraz ich właściwe powiązanie z kategoriami, zdefiniowanymi dla celów szacowania LGD. Środki kontroli i związane z nimi obowiązki zostały właściwie sformalizowane i zdokumentowane w zasadach wewnętrznych i kartach stanowiska pracy. Ponadto wdrażane są procesy kontroli wszystkich właściwych informacji, dotyczących identyfikacji i oceny ochrony kredytowej i ich prawidłowego wprowadzenia do systemu. W odniesieniu do oceny techniki łagodzenia ryzyka kredytowego, Grupa UniCredit podkreśla znaczenie procesów i kontroli wymogu pewności prawnej dla ochrony, a także oceny przydatności zastawu lub gwarancji. W wypadku gwarancji osób fizycznych, należy poddać ocenie osoba gwarantującą (lub osoba zbywająca w wypadku instrumentu credit default swap CDS) w celu określenia jego lub jej profilu wypłacalności i ryzyka. 25

26 I W wypadku zastawów proces wyceny jest prowadzony na podstawie zasad ostrożnościowych z odniesieniem do korzystania z "wartości rynkowych" oraz stosowania odpowiednich "haircuts" w celu zapewnienia, że w wypadku likwidacji nie wystąpią jakiekolwiek straty nieoczekiwane. Procesy monitorowania technik łagodzenia ryzyka kredytowego zapewniają spełnienie ogólnych i szczegółowych wymogów, ustanowionych przez polityki kredytowe oraz zasady wewnętrzne i regulacyjne. Sprawozdawczość i monitoring Zasadniczym celem działań związanych ze sprawozdawczością i monitoringiem, realizowanych przez jednostkę Zarządzania Ryzykiem Grupy, jest przeprowadzenie analizy głównych czynników i parametrów ryzyka kredytowego (zaangażowanie na datę niedotrzymania warunków (WEAD"), strata oczekiwana ("EL"), migracja, koszt ryzyka itp) w celu niezwłocznego podjęcia odpowiednich działań odnośnie do portfeli, subportfeli i poszczególnych kontrahentów. Jednostka Zarządzania Ryzykiem Grupy realizuje sprawozdawczość w zakresie ryzyka kredytowego na poziomie portfela oraz opracowuje raporty na poziomie Grupy, zarówno okresowe jak na specjalne (na żądanie kierownictwa wysokiego szczebla lub podmiotów zewnętrznych jak np. urzędy regulacyjne czy agencje ratingowe) w celu przeprowadzenia analizy głównych czynników ryzyka oraz ich zmian w czasie, a więc wykrywania wszelkich oznak pogarszającej się sytuacji już na wczesnych etapach zmian oraz wdrożenia odpowiednich działań korygujących. Wyniki portfela kredytowego są analizowane w odniesieniu do jego głównych czynników ryzyka (takich jak wskaźniki wzrostu i ryzyka), segmenty klientów, regiony, sektory przemysłu i wyniki z kredytów o obniżonej wartości a także odpowiednie pokrycie. Na poziomie Grupy działania sprawozdawcze dotyczące portfeli są prowadzone w bliskiej współpracy z Głównymi Inspektorami ds. Ryzyka na poziomie Spółek Grupy oraz Menedżerami Portfela Ryzyka Kredytowego, którzy w ramach swoich zakresów obowiązków sprawozdawczych prowadzą szczegółową działalność sprawozdawczą. Począwszy od 2013 roku główną działalność sprawozdawczą i monitoringową prowadzi dedykowana jednostka Zarządzania Ryzykiem Grupy o nazwie "Zespół ds. Analityki Ryzyka & Monitoringu Portfela Kredytowego Grupy", działająca w ramach Departamentu Ryzyka Kredytowego Grupy. Zespół ds. Analityki Ryzyka & Monitoringu Portfela Kredytowego Grupy odpowiada za sprawozdawczość w zakresie konsolidacji ryzyk o kluczowym znaczeniu (takich, jak ryzyko kredytowe, rynkowe, płynności i operacyjne) na poziomie Grupy przy użyciu informacji dostarczanych przez inne kompetentne struktury Zarządzania Ryzykiem Grupy i odpowiada za sprawozdawczość w zakresie ryzyka kredytowego Grupy, ze szczególnym naciskiem na sektory gospodarki i poszczególny portfele. Podczas 2011 i 2012 roku działalność sprawozdawcza była dodatkowo usprawniana w drodze intensywnego uszczegółowiania procesów zbierania i konsolidacji danych, rozpoczętego pod koniec 2010 r. Działania te skutkowały znaczącą poprawą warunków i jakości informacji zgłaszanych w sprawozdaniach skonsolidowanych, takich jak np. Sprawozdanie dot. Zarządzania Ryzykiem w Przedsiębiorstwie (Enterprise Risk Management Report ERM). Ponadto jednostki odpowiedzialne za sprawozdawczość w skali poszczególnych portfeli i segmentów biznesowych także wniosły swój wkład w monitorowanie ekspozycji na ryzyko kredytowe w zakresie przypisanych im kompetencji. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

27 Tabela 1 Wszystkie działania monitoringowe prowadzone w celu identyfikacji możliwości spadku jakości aktywów kontrahentów Grupy i szybkiego reagowania na takie zjawiska zostały natomiast wzmocnione przez dedykowane jednostki działające w ramach Zarządzania Ryzykiem Grupy, które odpowiadają za działalność sprawozdawczą, ukierunkowaną na analizowanie głównych komponentów tego ryzyka i ich ewolucji w czasie w celu szybkiego wykrywania wszelkich objawów ich pogorszenia i podejmowania właściwych działań naprawczych. Ryzyko rynkowe Ryzyko rynkowe wynika z wpływu wahań wartości zmiennych rynkowych (stopy procentowe, ceny papierów wartościowych, kursy wymiany itp.) na wartość ekonomiczną portfela Grupy, w tym na aktywa przechowywane w księdze handlowej oraz w księdze bankowej, zarówno na działalność prowadzoną w ramach bankowości komercyjnej, jak na wybór inwestycji strategicznych. Zarządzanie ryzykiem rynkowym Grupy UniCredit obejmuje więc wszystkie działania, związane z transakcjami gotówkowymi i zarządzaniem strukturą kapitału, zarówno w Spółce Dominującej, jak w poszczególnych podmiotach Grupy. Aktualny model organizacyjny gwarantuje możliwość sterowania, kontroli i koordynacji niektórymi zagregowanymi ryzykami (tzw. Ryzykami Portfela ) poprzez specjalistyczne ośrodki zadaniowe (Menedżerowie Ryzyka Portfela), całkowicie skoncentrowane i wyspecjalizowane w zakresie takich ryzyk, działające z perspektywy Grupy i poszczególnych pionów; Zgodnie z przyjętą strukturą organizacyjną, na pierwszym poziomie sprawozdawczości w zakresie "Zarządzania Ryzykiem Grupy", odpowiedzialnym za zarządzanie ryzykiem rynkowym jest departament "Ryzyka Finansowego Grupy". Strategie i procesy strategii zarządzania ryzykiem Rada Dyrektorów Spółki Dominującej opracowuje wytyczne strategiczne dla podejmowania ryzyka rynkowego poprzez opracowanie zasad alokacji kapitału dla Spółki Dominującej i jej spółek zależnych na podstawie skłonności do podejmowania ryzyka oraz celów procesu tworzenia wartości w funkcji przyjętego ryzyka. Poza Komitetem Ryzyka Grupy, zarządzanie Ryzykiem Rynkowym należy także do obowiązków następujących Komitetów: Komitet Ryzyka Rynkowego Grupy; Komitet Aktywów i Pasywów Grupy; "Komitet Ryzyka Rynkowego Grupy" odpowiada za monitorowanie ryzyka rynkowego na poziomie Grupy, ocenę wpływu transakcji - zatwierdzonych przez kompetentne władze - wywierających istotny wpływ na ogólny profil portfela Ryzyka Rynkowego, za składanie na ręce Komitetu Ryzyka Grupy do zatwierdzenia lub do informacji strategii, polityk, metodologii i limitów ryzyka rynkowego, a także za regularną sprawozdawczość w zakresie portfela ryzyka rynkowego. Ponadto Komitet odpowiada także za zapewnienie spójności polityk, metodologii i praktyk w zakresie ryzyka rynkowego na poziomie Pionów, Jednostek Biznesowych i Spółek Grupy. Komitet Ryzyka Rynkowego Grupy kontroluje i monitoruje portfel ryzyka rynkowego Grupy. Komitet Aktywów i Pasywów Grupy odpowiada za monitorowanie ryzyka płynności, ryzyka stóp procentowych i kursów walutowych Księgi Bankowej, oraz za składanie na ręce Komitetu Ryzyka Grupy do zatwierdzenia lub informacji strategii w zakresie zarządzania aktywami i pasywami - w tym profilu czasu trwania na poziomie Grupy - ogólnego przeglądu pozycjonowania Zarządzania Aktywami i Pasywami Grupy (ALM), a także za strategie, polityki, metodologie i limity dotyczące ryzyka płynności oraz ryzyka stóp procentowych i kursów walutowych Księgi Bankowej. 27

28 I Ponadto Komitet ten odpowiada za zapewnienie spójności polityk, metodologii i praktyk w zakresie ryzyka płynności oraz ryzyka stóp procentowych i kursów walutowych Księgi Bankowej na poziomie Regionalnych Ośrodków Płynności, Pionów, Jednostek Biznesowych i Spółek Grupy w celu optymalizacji wykorzystania zasobów finansowych takich, jak płynność i kapitał oraz w celu uzgodnienia związanego z nimi popytu ze strategiami biznesowymi w skali Grupy. Ponadto Komitet monitoruje ewolucję aktywów i pasywów w skali całej Grupy oraz wykonanie planu finansowania. Analizuje też wpływ ruchów stóp procentowych, ograniczeń płynności i ekspozycji na kursy walutowe. Księga Handlowa Księga Handlowa obejmuje pozycje posiadane na instrumentach finansowych i towarach przeznaczone do obrotu lub stosowane jako zabezpieczenie innych elementów samej Księgi Handlowej. Instrumenty finansowe kwalifikujące się traktowania kapitałowego w Księdze Handlowej muszą być albo wolne od wszelkich restrykcyjnych zobowiązań odnośnie ich zbywalności, albo muszą nadawać się do pełnego hedgingu. Ponadto pozycje muszą być poddawane częstej i precyzyjnej wycenie, a portfel musi być aktywnie zarządzany. Ryzyko zmiany wartości instrumentu finansowego w czasie (aktywa lub pasywa, gotówkowego lub pochodnego) określają następujące standardowe czynniki ryzyka rynkowego: Ryzyko kredytowe: ryzyko, że wartość instrumentu spadnie ze względu na zmiany spreadów kredytowych; Ryzyko zmiany kursu papierów wartościowych: ryzyko, że wartość instrumentu spadnie ze względu na zmiany cen akcji lub wskaźników; Ryzyko stopy procentowej: ryzyko, że wartość instrumentu spadnie ze względu na zmiany stóp procentowych; Ryzyko kursów walutowych: ryzyko, że wartość instrumentu spadnie ze względu na zmiany kursów walutowych; Ryzyko zmiany cen towarów: ryzyko, że wartość instrumentu spadnie ze względu na zmiany cen towarów (np. złota, ropy surowej). Grupa UniCredit zarządza kredytem rynkowym i monitoruje je przy użyciu następujących środków: Miary Ryzyka Rynku Globalnego: o Wartość narażona na ryzyko (VaR) reprezentuje potencjalną stratę wartości portfela w danym okresie czasu dla danego przedziału ufności. o Wartość narażona na ryzyko w warunkach skrajnych (SVaR), która reprezentuje w nieprzerwanym okresie 12 miesięcy w warunkach istotnego napięcia finansowego; o Narastające Obciążenie Kapitałowe z Tytułu Ryzyka (Incremental Risk Charge IRC) reprezentuje kwotę kapitału regulacyjnego, potrzebnego do rozwiązania luk kredytowych (ryzyko migracji ratingu i ryzyko niedotrzymania warunków), które mogą wpłynąć na portfel w określonym okresie czasu dla danego przedziału ufności. o Loss Warning Level (poziom ostrzegawczy o stracie), zdefiniowany jako zakumulowany ekonomiczny rachunek zysków i strat podejmującego ryzyko w kroczącym okresie 60 dni ; o Combined Stress Test Warning Level, który reprezentuje potencjalną stratę wartości portfela, obliczoną na podstawie scenariusza awaryjnego; Miary Ryzyka Rynku Granularnego: o Wrażliwości, które reprezentują zmianę wartości rynkowej instrumentu finansowego ze względu na ruchy odpowiednich czynników ryzyka rynkowego. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

29 Tabela 1 Na podstawie powyższych miar zdefiniowano dwa zbiory limitów: Limity Globalnego Ryzyka Rynkowego (Loss Warning Levels, Combined Stress Test Warning Level, VaR, SVaR, IRC): ich celem jest ustanowienie granicy pomiędzy absorpcją kapitału ekonomicznego a stratą ekonomiczną, akceptowaną dla działań podejmowanych w ramach reżimu działalności handlowej; limity te muszą być spójne z przypisanym budżetem przychodów i zdefiniowaną zdolnością podejmowania ryzyka; Limity Granularnego Ryzyka Rynkowego (limity Wrażliwości, limity scenariusza warunków skrajnych, limity Nominalne): istnieją niezależnie od limitów Globalnego Ryzyka Rynkowego, ale działają zgodnie z nimi, w sposób skonsolidowany na poziomie Spółek Grupy (o ile dotyczy); w celu zapewnienia skuteczniejszej i bardziej szczegółowej kontroli różnych rodzajów ryzyka, stanowisk i produktów, limity te dotyczą głównie wrażliwości i warunków skrajnych. Poziomy przyjęte dla miar Granularnego Ryzyka Rynkowego mają na celu ograniczenie koncentracji poszczególnych czynników ryzyka i nadmiernej ekspozycji na czynniki ryzyka, które nie zostały w dostateczny sposób ujęte w VaR. Księga Bankowa Główne składniki ryzyka rynkowego w księdze bankowej to ryzyko spreadów kredytowych, czyste ryzyko stóp procentowych oraz ryzyko kursów wymiany. Ryzyko spreadu kredytowego wynika głównie z portfeli obligacji państwowych, przechowywanych dla celów płynności. Ryzyko rynkowe dla portfela obligacji jest ograniczone na podstawie miar hipotetycznych i wrażliwości oraz VaR. Główne ekspozycje na ryzyko spreadu kredytowego wiąże się z ryzykiem państw oraz władz regionalnych, lokalnych i organów administracyjnych, występującym na obszarze Włoch. Drugi rodzaj ryzyka, czyli ryzyko stóp procentowych, jest zarządzany w celu stabilizacji Dochodu Odsetkowego Netto. Miarą ekspozycji jest czas trwania wrażliwości wartości ekonomicznej oraz wrażliwość dochodu odsetkowego netto. Jednostka ds. skarbu odpowiada za codzienne zarządzanie ryzykiem stóp procentowych, związanym z transakcjami komercyjnymi w granicach działalności operacyjnej, określonych przez właściwe komitety ds. ryzyka. Ekspozycja podlega pomiarom i monitoringowi, prowadzonym codziennie przez jednostki ds. zarządzania ryzykiem. Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami odpowiada za strategię w zakresie stóp procentowych dla pozycji strategicznych. Obejmuje to podejmowanie decyzji dotyczących inwestycji w pozycje netto aktywów niepracujących oraz pasywów niepracujących. Strategia ta jest stosowana w celu minimalizacji ryzyka, związanego z dochodem odsetkowym netto banku. Z powyższego wynika, że inwestycje są dokonywane zgodnie z replikującym profilem dla free equity, gdy wybór konkretnego profilu zapadalności zależy od decyzji Komitetu Zarządzania Aktywami i Pasywami. Także w wypadku inwestycji pozycji a vista strategia polega na stabilizacji dochodu odsetkowego netto przez inwestowanie w instrumenty o dłuższych terminach zapadalności. Powyższe ma zastosowanie do wszystkich centrów regionalnych. Komitety Zarządzania Aktywami i Pasywami podejmują decyzje co do profilu zapadalności, jakie zostaną uznane za najbardziej odpowiednie dla ochrony dochodu odsetkowego netto banku. Profil zapadalności dla pozycji a vista oraz strategii inwestycyjnej różni się dla różnych centrów regionalnych, ponieważ uwzględniają one specyfikę lokalną. Strategia zarządzania stopami procentowymi bierze pod uwagę zasadniczy wpływ wcześniejszych spłat. Powyższy aspekt ma duże znaczenie przede wszystkim dla włoskiego i niemieckiego portfela kredytów hipotecznych. Zachowania związane z przedwczesnymi spłatami są szacowane na podstawie danych historycznych z uwzględnieniem analizy trendów. Szacunkowy wpływ podlega hedgingowi. Dla włoskich kredytów hipotecznych oczekiwane trendy dotyczące wcześniejszych spłat stanowią podstawę dla hedgingu wpływu takich spłat. Analiza scenariusza służy także do określenia ryzyka convexity, wynikającego z niepewności, związanej z wcześniejszymi spłatami. W niemieckim portfelu kredytów hipotecznych ryzyko wcześniejszej spłaty jest mniejsze ze względu na kary odsetkowe, stosowane w wypadku wcześniejszej spłaty kredytu. Szacunkowa ekspozycja na wcześniejszą spłatę podlega jednak pełnemu hedgingowi przy użyciu swapcji. W austriackim i polskim portfelu kredytowym ekspozycja ta jest uważana za rezydualną, nie stosuje się więc w takich wypadkach żadnej strategii hedgingu wcześniejszych spłat. 29

30 I Ogólna ekspozycja na ryzyko odsetkowe w zakresie Księgi Bankowej podlega okresowej sprawozdawczości, co najmniej miesięcznej, na ręce ALCO Grupy. Zaangażowanie komitetu w zarządzanie ryzykiem stopy procentowej obejmuje: ustalania i monitoring limitów; strategie hedgingowe; wytyczne i polityki; ustalanie i monitoring decyzji dotyczących polityki cen transferowych funduszy; definiowanie metodologii i pomiarów ryzyka. Należy zwrócić uwagę na fakt, że Komitet Aktywów i Pasywów Grupy (ALCO) opracowuje wytyczne i Ramy Ryzyka dla Ośrodków Regionalnych. Z kolei regionalne Komitety Aktywów i Pasywów ALCO prowadzą ten proces w zakresie swoich obowiązków, podczas gdy Komitet Aktywów i Pasywów Grupy monitoruje pozycję ogólną. Zarządzanie Ryzykiem proponuje limity, które wymagają zatwierdzenia przez Komitet Ryzyka Grupy. Trzecim rodzajem ryzyka jest ryzyko kursów walutowych. Źródła tej ekspozycji są z reguły związane z inwestycjami kapitałowymi w waluty zagraniczne. Obecnie stosowana strategia polega na odejściu od hedgingu kapitału. Ogólna polityka przewiduje hedging tych ekspozycji na waluty zagraniczne, które wiążą się z dywidendami i uwzględnieniem w rachunku zysków i strat kosztów hedgingu i warunków rynkowych. Ekspozycja ta ma szczególne znaczenie dla Pekao oraz dla spółek zależnych z regionu Europy Środkowej i Wschodniej. Ekspozycja na ryzyko kursów walutowych podlega hedgingowi przy użyciu transakcji terminowych i opcji, które są klasyfikowane jako należące do księgi handlowej. Powyższa ogólna zasada ma zastosowanie do Spółki Dominującej i spółek dominujących niższego szczebla. Strategia hedgingu podlega przeglądom, prowadzonym okresowo przez właściwe komitety ds. ryzyka.. Struktura i organizacja W drugim kwartale 2013 roku w celu ustanowienia jednolitego punktu odniesienia dla zarządzania ryzykiem finansowym Grupy UniCredit oraz w celu zapewnienia skuteczniejszego kierownictwa, koordynacji i kontroli przez wdrożenie jednolitej struktury organizacyjnej utworzono Departament "Ryzyka Finansowego Grupy", bezpośrednio podlegający Departamentowi "Zarządzania Ryzykiem Grupy". Departament "Ryzyka Finansowego Grupy" odpowiada za zarządzanie i kontrolę ryzyka finansowego Grupy (płynności, stóp procentowych, rynkowego, kontrahenta oraz kredytów 2 transakcyjnych) poprzez ocenę strategii oraz rekomendowanie właściwym Organom limitów ryzyka i/lub zasad Globalnych/Lokalnych. Departament odpowiada także za koordynację zarządczą odpowiednich jednostek Centrów Regionalnych (RC), zgodnie z postanowieniami GMGR 3 oraz GMGR Evolution, a także za zapewnienie decyzji oraz Opinii Niewiążących (NBO), gdy są one wymagane, w odniesieniu do wszystkich typów ryzyka finansowego Grupy. Ponadto Departament "Ryzyka Finansowego Grupy" odpowiada za definiowanie, wdrażanie i utrzymanie metodologii i architektury Grupy w odniesieniu do pomiarów i kontroli ryzyka finansowego i praktyk w tej dziedzinie dla Market Data Reference i Wartości Godziwej instrumentów finansowych. Departament zapewnia zgodność Ram Zarządzania Ryzykiem Finansowym z wymogami regulacyjnymi. 2 tzn. ryzyka Przed Rozliczeniem, Rozliczenia, Rynku Pieniężnego i Emitenta. 3 Złote Zasady Zarządcze Grupy BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

31 Tabela 1 W celu efektywnego zarządzania ryzykiem finansowym Grupy nowa struktura organizacyjna została wyposażona w następujące jednostki: Departament "Zarządzania Ryzykiem Rynkowym & Kredytów Transakcyjnych Grupy " (Group Market & Trading Credit Risk Management), który odpowiada za ład korporacyjny i kontrolę ryzyka rynkowego, kredytów transakcyjnych i zastawów Grupy oraz prowadzi następujące działania: o definiowanie ram zarządzania ryzykiem rynkowym i kredytów handlowych Grupy, wdrażanych przez RC; o zapewnienie, by strategie ryzyka kontrahenta i emitenta zostały zintegrowane ze strategią ryzyka kredytowego Grupy oraz co codziennymi procesami zarządzania ryzykiem kredytowym, stosowanymi przez RC; o weryfikowanie rzetelnego wdrażania ram i procesów ryzyka rynkowego, kontrahenta i emitenta w RC; o sterowanie zarządzaniem ryzykiem rynkowym i kredytów handlowych w RC oraz zapewnienie spójnej metodologii w skali całej Grupy; o monitorowanie spójności strategii biznesowej ze strategią ryzyka rynkowego. Departament składa się z następujących jednostek: o Jednostka "Zarządzania Ryzykiem Rynkowym" odpowiedzialna za zarządzanie ryzykiem rynkowym na poziomie skonsolidowanym i prowadząca następujące działania: koordynacja procesu identyfikacji ryzyka rynkowego w RC w celu zapewnienia spójności z normami regulacyjnymi; proponowanie strategii ryzyka rynkowego Grupy oraz ustanawianie na podstawie tej strategii globalnych i szczegółowych limitów na poziomie Grupy i poszczególnych RC; ocena ryzyka rynkowego dla nowych produktów oraz formułowanie opinii niewiążących odnośnie do emisji takich produktów dla poszczególnych RC; kontrola ryzyk nie uwzględnionych w modelach wewnętrznych we współpracy z jednostką ds. "Metodologii & Architektury Ryzyka Grupy; weryfikowanie przestrzegania w ramach działalności front office'u strategii ryzyka rynkowego Grupy poprzez analizę wyjaśnień i źródeł informacji oraz codzienny nadzór nad monitorowaniem limitów, realizowany przez jednostki kontroli ryzyka rynkowego RC w połączeniu z aktywacją w wypadku przekroczenia limitów procesu interwencyjnego oraz definiowaniem prawidłowych działań redukcyjnych, jakie należy podjąć. o Jednostka ds. Zarządzania Ryzykiem Rynkowym Portfela odpowiada za testy warunków skrajnych, monitorowanie i sprawozdawczość w zakresie profili i limitów ryzyka rynkowego oraz za realizację następujących działań: koordynowanie programu testów skrajnych ryzyka rynkowego Grupy, wdrażanego przez poszczególne RC oraz zapewnienie, by program ten obejmował wszystkie istotne ryzyka rynkowe Grupy; realizowanie testów warunków skrajnych w odniesieniu do ryzyka rynkowego na poziomie Grupy, ocena potencjału absorpcji przez Grupę strat wynikających z ryzyka rynkowego oraz możliwości redukcji ryzyka ; opracowywanie sprawozdań dot. ryzyka rynkowego w celu zapewnienia aktualnego wglądu w ryzyko rynkowe na poziomie Grupy, według scenariuszy normalnych i warunków skrajnych, zgodnie z wymogami, określonymi przez Jednostkę ds. "Standardów & Praktyki Ryzyka Finansowego Grupy"; zapewnienie właściwym jednostkom wystarczających informacji na temat ryzyka rynkowego Grupy oraz zapewnienie, że zostaną one w sposób spójny uwzględnione w planowaniu kapitałowym Grupy oraz we wszystkich ujawnieniach regulacyjnych (ujawnienia w ramach ICAAP Bazylea II Filar II, noty do Sprawozdań Finansowych). 31

32 I o o Zespół ds. "Kontroli Cen Grupy", odpowiedzialny za ramy Market Data Reference i Fair Value w skali całej Grupy dla marking books and records. W szczególności zespół ten odpowiada za realizację następujących zadań: definiowanie, ustanawianie i aktualizowanie ram Market Data Reference dla celów przypisywania danych rynkowych na zakończenie dnia oraz ram Fair Value dla wyceny instrumentów finansowych dla celów markingu, przy czym to drugie działanie jest realizowane we współpracy z jednostką ds. "Metodologii & Architektury Ryzyka Grupy"; definiowanie w skali całej grupy procesu Niezależnej Weryfikacji Cen (Price Verification, IPV) oraz Korekt Wartości Godziwej (Fair Value Adjustments, FVA) (na przykład: współpraca z centrami kompetencji oraz departamentem PF&A, sprawozdawczość); weryfikowanie prawidłowego wdrożenia i jakości wyjściowej przywołanych powyżej ram w poszczególnych RC oraz spójności kryteriów wyceny; definiowanie, ustanawianie i aktualizowanie testów zgodności z rynkiem; realizacja kontroli drugiego stopnia w przywołanym obszarze kompetencji, odnośnie do wskaźników rynku pieniężnego i FTP oraz walidacji danych rynkowych na koniec dnia, testy zgodności z rynkiem, procesy IPV i FVA dla RC Włochy; wspieranie UniCredit S.p.A, w ramach działalności Prezesa Krajowego dla obszaru Włochy w działalności związanej z wdrożeniem aplikacji MiFID; definiowanie i monitorowanie limitów ryzyka i poziomów autonomii w modelach portfela i elementach składowych, stosowanych w zarządzaniu segregowanymi rachunkami oraz weryfikowanie ich alokacji w odniesieniu do strategii inwestycyjnych; dostarczanie wyników działalności w zakresie monitoringu Komitetowi Inwestycyjnemu Grupy oraz Radzie Dyrektorów/Prezesowi Zarządu; ocena modeli portfeli oraz danych dotyczących wyników "elementów składowych", obliczanie przez Departament "Globalnej Strategii Inwestycyjnej (Global Investment Strategy, GIS); dostarczanie własnych lub zatwierdzanie proponowanych przez Departament "Globalnej Strategii Inwestycyjnej" (GIS) lub Departament "Produktów Inwestycyjnych Włochy" (Investment Products Italy) klasyfikacji aktywów dla instrumentów finansowych w Systemie Zarządzania "Wspólna Klasyfikacja Instrumentów (Common Instrument Classification" (CIC). Jednostka ds. "Metodologii & Architektury Ryzyka Grupy, odpowiedzialna za metodologie i architekturę na poziomie Grupy w odniesieniu do ryzyka rynkowego, kontrahenta, stóp procentowych i płynności poprzez realizację następujących działań: definiowanie, ustanawianie i aktualizowanie metodologii pomiarów, zarządzania i testów warunków skrajnych ryzyka finansowego (np. VaR, SVaR, IRC, CCR, EPE, CBC); prowadzenie analiz i rewizji modeli opracowanych przez Departament "Planowania, Finansów & Administracji", stosowanych do zarządzania i kontroli ryzyka bilansowego i ryzyka płynności; opracowywanie prototypów dla nowych modeli zarządzania ryzykiem finansowym oraz aplikacji zarządzania ryzykiem finansowym i sprawozdawczości; definiowanie, ustanawianie i aktualizowanie metodologii Niezależnej Weryfikacji Cen (Independent Price Verification, IPV) oraz Korekt Wartości Godziwej (Fair Value Adjustments, FVA) we współpracy z zespołem ds. "Kontroli Cen Grupy"; zarządzanie procesem zgód i przeglądów regulacyjnych w odniesieniu do modeli zarządzania ryzykiem finansowym, łącznie z opracowywaniem zaleceń dotyczących takich modeli, kierowanych do Departamentu "Walidacji Wewnętrznej Grupy" oraz Departamentu "Audytu Wewnętrznego"; BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

33 Tabela 1 o koordynowanie modeli w skali całej Grupy oraz wdrażanie architektur i ich utrzymanie w poszczególnych RC, weryfikowanie ich prawidłowego wdrożenia oraz jakości uzyskiwanych wyników; opracowywanie miar ryzyka dla tych rodzajów ryzyka, które nie są prawidłowo określane przy użyciu modeli wewnętrznych we współpracy z jednostką ds. "Zarządzania Ryzykiem Rynkowym"; wspieranie kompetentnych jednostek w zakresie pomiarów i analiz kapitału ekonomicznego ryzyka kontrahenta, płynności, stóp procentowych oraz rynkowego dla celów procesu regulacyjnego ICAAP, planowania strategicznego oraz procesu budżetowania; wsparcie we współpracy z "Pionem CIB" oraz Departamentem "PF&A" kompetentnych jednostek w celu identyfikacji i wykorzystania możliwości optymalizacji kapitału; analizowanie modeli opracowywanych przez Front Office, stosowanych do wyceny P&L, bieżące przeglądy ich adekwatności oraz ocena we współpracy z zespołem ds. "Kontroli Cen Grupy" odpowiednich modeli ryzyka w celu kwantyfikacji Korekt Wartości Godziwej FVA; definiowanie, ustanawianie i aktualizowanie w skali całej Grupy architektur rynkowych danych referencyjnych w odniesieniu do zarządzania ryzykiem i Front Office'u (jak np. EOD, IPV, FVA, testy zgodności); pozyskiwanie, walidowanie i dostarczanie parametrów rynkowych dla modeli zarządzania ryzykiem finansowym; zapewnienie wsparcia dla Departamentu "Zarządzania Ryzykiem Rynkowym & Kredytu Handlowego Grupy" przez konfigurację scenariuszy testów warunków skrajnych w skali Grupy w ramach systemów pomiarów ryzyka w skali całej Grupy. utrzymanie i monitorowanie działania modeli ryzyka finansowego w skali całej Grupy, z uwzględnieniem wyników testowania wstecznego, prowadzonego na poziomie poszczególnych RC oraz skonsolidowanym we współpracy z jednostką "Walidacji Ryzyka Rynkowego". Jednostka "Ryzyko Finansowe Włochy" (Financial Risk Italy), odpowiedzialna za niezależną kontrolę ryzyka płynności, stóp procentowych, rynkowego, kontrahenta, kredytu handlowego i zastawu na poziomie RC Włochy oraz za realizację wymaganych testów warunków skrajnych. W szczególności jednostka ta odpowiada za realizację następujących zadań: proponowanie we współpracy z jednostką Grupy określonych i przypisanych RC Włochy limitów ryzyka rynkowego, stóp procentowych i płynności, monitorowanie naruszeń i ocena podejmowanych działań zaradczych/łagodzących; weryfikowanie spójności działalności Front Office'u ze strategią ryzyka rynkowego; realizacja walidacji ekspozycji, monitoringu linii kredytowych, zarządzanie limitami kredytowymi overnight i intra-day na rzecz RC Włochy, ryzyko kredytu handlowego i zastawu, dla kontrahentów FIBS; opracowywanie sprawozdawczości wymaganej na poziomie RC Włochy; opracowywanie programu testów warunków skrajnych, zdefiniowanego na poziomie Grupy dla poziomu RC Włochy dla ryzyka rynkowego, płynności, kredytu handlowego i zastawu oraz utrzymanie i testowanie wsteczne odpowiednich modeli wewnętrznych dla RC Włochy; monitorowanie zarządzania zastawem w odniesieniu do produktów pochodnych i papierów wartościowych, finansujących transakcje z kontrahentami FIBS na poziomie RC Włochy; ocena ryzyka finansowego w odniesieniu do nowych produktów RC Włochy oraz opracowywanie opinii na temat emisji takich produktów; monitorowanie limitów pod względem marży i kosztu hedgingu w sprzedaży akcji własnych przedsiębiorstw; 33

34 I o o realizacja 50 największych testów akceptowalności ekspozycji na podstawie danych dotyczących ekspozycji dla RC Włochy zgodnie z wymaganym modelem danych, dla sprawozdawczości tygodniowej i miesięcznej Banku Włoch, dla ryzyka kredytu handlowego i ryzyka zastawu; realizacja kontroli drugiego stopnia w swoim obszarze kompetencji w odniesieniu do stóp procentowych rynku pieniężnego i FTP zgodnie z obowiązującymi procesami wewnętrznymi i regulacjami. Jednostka ds. "Standardów & Praktyk Ryzyka Finansowego Grupy (Group Financial Risk Standard & Practice), odpowiedzialna za Polityki Globalne oraz spójność i koordynację sprawozdawczości ryzyka finansowego w skali Grupy. Jednostka ta odpowiada za realizację następujących działań: opracowywanie Polityk Globalnych we współpracy z Departamentem "Ryzyka Finansowego Grupy"; monitorowanie i zatwierdzanie wdrażania Polityk Globalnych w zakresie ryzyka finansowego na poziomie lokalnym przy współpracy kompetentnych jednostek Spółek Grupy; jednostki te gwarantują wdrożenie Polityk lokalnych zgodnie z Politykami Globalnymi; weryfikowanie zatwierdzania i realizacji na poziomie lokalnym Globalnych Instrukcji Operacyjnych (Global Operational Instructions, GOI) we współpracy z kompetentnymi jednostkami Spółek Grupy; ustanawianie standardów sprawozdawczości dla Departamentu "Ryzyka Finansowego Grupy", zarządzanie dokumentacją dla Komitetów Grupy, określanie ról i zakresów obowiązków; śledzenie i koordynowanie działań związanych z wynikami działań prowadzonych przez Departament Audytu w odniesieniu do Departamentu "Ryzyka Finansowego Grupy"; działanie w charakterze pośrednika pomiędzy Regulatorami/ Zarządem/ kompetentnymi Organami w imieniu Departamentu "Ryzyka Finansowego Grupy" w koordynacji ze strukturami Grupy i Departamentu. Jednostka ds. "Zarządzania Ryzykiem Stóp Procentowych Grupy" (Group Interest Rate Risk Management) odpowiada za niezależną kontrolę ryzyka stóp procentowych na poziomie Grupy. Zakres obowiązków tej jednostki obejmuje następujące działania: proponowanie kompetentnym Organom limitów w odniesieniu do zarządzania bilansowym ryzykiem stóp procentowych na poziomie Grupy oraz rozpatrywanie propozycji limitów na poziomie poszczególnych Centrów Regionalnych; realizacja kontroli, analiz i monitoringu limitów w odniesieniu do istotnych czynników ryzyka bilansowego na poziomie zarówno Grupy, jak Regionalnym; weryfikowanie prawidłowego wdrożenia procesów zarządzania ryzykiem bilansowym w Centrach Regionalnych; definiowanie i koordynowanie analizy scenariuszy dla ryzyka stóp procentowych na poziomie zarówno Grupy, jak Centrów Regionalnych; opracowywanie odpowiedniej sprawozdawczości na poziomie Grupy na rzecz kompetentnych Organów i Regulatorów, o ile jest to wymagane, zgodnie ze standardami i wymogami, określonymi przez jednostkę ds. "Standardów i Praktyk Ryzyka Finansowego". BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

35 Tabela 1 Pomiary ryzyka i systemy sprawozdawcze Księga Handlowa W 2013 r. Grupa UniCredit Group kontynuowała działania, ukierunkowane na ulepszenie i skonsolidowanie modeli ryzyka rynkowego w celu właściwego pomiaru, reprezentacji i kontroli profilu ryzyka Grupy. W ciągu ostatnich trzech lat, zgodnie z rozporządzeniami i wytycznymi Komitetu Bazylejskiego, opracowano najnowocześniejsze modele pomiaru ryzyka rynkowego, takie jak Wartość Narażona na Ryzyko w warunkach skrajnych SVaR oraz Narastające Obciążenie Kapitałowe z Tytułu ryzyka IRC, służące zarówno do obliczania narastającego obciążenia kapitałowego, jak dla celów zarządczych. Monitoring takich profili ryzyka stał się jeszcze bardziej skuteczny po wprowadzeniu indywidualnych granularnych limitów ryzyka, poza limitami VaR, w odniesieniu do działalności w zakresie pierwotnej bankowości inwestycyjnej. W ramach opisanych powyżej struktur organizacyjnych, zasady wdrożone przez Grupę UniCredit odnośnie do obsługi ryzyka rynkowego mają na celu stopniowe przyjęcie i stosowanie wspólnych reguł, zasad i procesów, dotyczących popytu na ryzyko, wyliczania limitów, opracowywania modeli, wyceny oraz analizy modeli ryzyka. Departament Ryzyka Rynkowego Grupy jest w szczególności zobowiązany do zapewnienia zgodności wspomnianych reguł, zasad i procesów z najlepszymi praktykami i standardami branży oraz spełniały wymogi rzeczywistości krajów, w których są stosowane. Głównym narzędziem wykorzystywanym przez Grupę UniCredit do określania ryzyka na pozycjach handlowych jest wskaźnik wartość narażona na ryzyko (VaR), wyliczany przy użyciu metody symulacji historycznej. Więcej szczegółowych informacji na temat modeli wyceny ryzyka przedstawiono w Tabeli 11. Standardy sprawozdawczości ryzyka rynkowego zostały ustalone przez Komitet Ryzyka Grupy na podstawie propozycji, przedstawionej przez jednostkę Ryzyka Rynkowego. Ryzyko Finansowym Grupy określa standardy sprawozdawczości ryzyka rynkowego zarówno pod względem treści, jak występowania i zapewnia kierownictwu najwyższego szczebla i urzędom regulacyjnym terminowe informacje na temat profilu ryzyka rynkowego na poziomie skonsolidowanym. Poza limitami VaR i miarami ryzyka, przewidzianymi Nową Umową Kapitałową Bazylea II, testy warunków skrajnych stanowią istotne narzędzie zarządzania ryzykiem, które dostarcza UniCredit wskazania co do ilości kapitału, potrzebnego do zaabsorbowania strat w wypadku dużych szoków finansowych. Testy warunków skrajnych stanowią integralną część procesu Oceny Wewnętrznej Adekwatności Kapitałowej (ICAAP), który wymaga podejmowania przez UniCredit rygorystycznych, ukierunkowanych na przyszłość testów warunków skrajnych, pozwalających na określenie możliwych zdarzeń lub zmian warunków rynkowych, które mogłyby wywrzeć negatywny wpływ na bank. Księga Bankowa Podstawowe obowiązki, związane z monitorowaniem i kontrolą zarządzania ryzykiem w odniesieniu do ryzyka rynkowego w Księdze Bankowej spoczywają na kompetentnych organach Banku. Spółka Dominująca odpowiada na przykład za monitorowanie ryzyka rynkowego dla Księgi Bankowej na poziomie skonsolidowanym. W ramach swoich obowiązków Spółka Dominująca określa strukturę, dane i częstotliwość koniecznej sprawozdawczości Grupy. Pomiary ryzyka stopy procentowej Księgi Bankowej dotyczą zarówno aspektów ryzyka wartości, jak ryzyka dochodów odsetkowych netto. W bardziej szczegółowym ujęciu działania te są postrzegane z różnych i uzupełniających się punktów widzenia: Perspektywa wartości ekonomicznej: wahania stóp procentowych mogą wpływać na wartość aktywów i pasywów. Wartość ekonomiczna banku może być postrzegana jako wartość zaktualizowana oczekiwanych 35

36 I przepływów gotówkowych banku, zdefiniowanych jako oczekiwane przepływy gotówkowe z aktywów pomniejszone o oczekiwane przepływy gotówkowe z zobowiązań; z tego punktu widzenia właściwą miarą ryzyka jest wrażliwość wartości ekonomicznej według przedziałów czasowych na szok w wysokości 1 bp. Miara ta jest zgłaszana właściwym komitetom w celu oceny wpływu wartości ekonomicznej na różne zmiany krzywych dochodowych. Ponadto uwzględniono wrażliwość wartości ekonomicznej na szok równoległy o sile 200 bp. Z tego punktu widzenia zmienną monitoringową jest wartość narażona na ryzyko, wynikająca z ekspozycji na ryzyko stóp procentowych. Perspektywa dochodu: analiza koncentruje się na wpływie zmian stóp procentowych na naliczony lub zgłoszony Dochód Odsetkowy Netto, który stanowi różnica pomiędzy przychodami generowanymi przez aktywa wrażliwe na stopy procentowe, a kosztem związanym z wrażliwymi na stopy procentowe zobowiązaniami. Przykładem takiej miary ryzyka jest wrażliwość Dochodu Odsetkowego Netto dla równoległego szoku w stopach w wysokości 100 bp. Powyższe dane obrazują wpływ na dochód odsetkowy netto w ciągu następnych 12 miesięcy, o ile wystąpi. Dla powyższych scenariuszy przyjmowany jest dolny próg 0% dla szoku skierowanego w dół w obecnych warunkach niskich stóp. Dodatkowo poddawane są ocenie scenariuszy przewidujących wzrost kąta nachylenia i spłaszczenie krzywych. Poza zbiorem limitów i poziomów ostrzegawczych dla ryzyka stóp procentowych, obowiązują także ograniczenia i miary ekspozycji dla innych rodzajów ryzyka rynkowego, takich jak ryzyko kursów walutowych, ryzyko cen akcji, ryzyko wartości spowodowane wahaniami spreadów kredytowych. Ponadto poprzez wykorzystanie miar wrażliwości wartości ekonomicznej oraz innych wskaźników granularnych, opisane powyżej rodzaje ryzyka zostają uwzględnione w mierze wartości narażonej na ryzyko, która obejmuje wszystkie czynniki ryzyka rynkowego. Powyższe miary wartości narażonej na ryzyko są określane na podstawie symulacji historycznych. Polityki hedgingowe i redukcja ryzyka Księga Handlowa Komitet Ryzyka Grupy otrzymuje co miesiąc zestaw wskaźników ryzyka, przedstawiony w Sprawozdaniu z Zarządzania Ryzykiem Przedsiębiorstwa, natomiast Komitet Ryzyka Rynkowego Grupy otrzymuje taki zestaw danych w sprawozdaniu Przegląd Ryzyka Rynkowego; dane te obejmują wyniki zastosowania VaR, VaR w warunkach skrajnych i IRC oraz wyniki testów Wrażliwości i Warunków Skrajnych. Jednocześnie naruszenia limitów są zgłaszane zarówno do Komitetu Ryzyka Rynkowego Grupy, jak do Komitetu Ryzyka Grupy, a proces eskalacji przebiega zgodnie ze Specjalną Polityką dot. Zarządzania Limitami Ryzyka Rynkowego, która określa charakter różnych zastosowanych progów/limitów, a także wszystkich organów w celu wyboru najwłaściwszego sposobu działania, ukierunkowanego na odtworzenie ekspozycji w granicach zatwierdzonych limitów. Zapewnienie wymaganej koncentracji na działalności danej linii biznesowej/stanowiska umożliwia osiągnięcie najwyższego poziomu poznania i omówienia ryzyka występującego w określonych obszarach, które zostały uznane za wymagające szczególnej uwagi. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

37 Tabela 1 Księga Bankowa Raz w miesiącu Komitet Aktywów i Pasywów ALCO ocenia główne czynniki Ryzyka Rynkowego: Komitet podejmuje decyzje odnośnie do strategii w celu stabilizacji dochodu odsetkowego netto. Jednostka ds. Zarządzania Ryzykiem Grupy składa na ręce komitetu raporty na temat na temat miar ryzyka w Księdze Bankowej pod względem wartości i dochodu. Proponuje także i monitoruje limity i poziomy ostrzegawcze, które zostały zatwierdzone przez właściwe organy. Przekroczenia limitów i poziomów ostrzegawczych są zgłaszane właściwym organom. W konsekwencji zgodnie z procedurami ustanowionymi w Polityce uruchomiony zostaje proces indeksacji w celu przyjęcia najwłaściwszego sposobu działania w celu przywrócenia ekspozycji do zatwierdzonych limitów. Hedging strukturalny w celu redukcji ekspozycji na ryzyko stopy procentowej na działalności klienta jest realizowany przez jednostki ds. Skarbu. Transakcje strategiczne na księdze bankowej mogą być realizowane przez departament Zarządzania Aktywami i Pasywami. Ryzyko płynności Ryzyko płynności jest definiowane jako ryzyko, że Grupa nie będzie zdolna do wykonania oczekiwanych lub nieoczekiwanych, obecnych lub przyszłych zobowiązań płatniczych (w gotówce lub dostawie) bez spowodowania zagrożenia dla swojej codziennej działalności lub jej kondycji finansowej. Kluczowe zasady Centra płynności Celem Grupy jest utrzymanie płynności na poziomie umożliwiającym prowadzenie bezpiecznych operacji, finansowanie jej operacji w optymalnych warunkach w normalnych okolicznościach operacyjnych oraz działanie z pozycji zapewniających w każdej sytuacji spełnienie zobowiązań płatniczych. W tym celu Grupa postępuje zgodnie z przepisami prawa i regulacjami, nakładanymi przez krajowe Banki Centralne i władze krajowe w każdym kraju, w którym Grupa prowadzi działalność. Poza miejscowymi wymogami prawnymi i regulacyjnymi, Grupa definiuje także poprzez Spółkę Dominującą i w ramach obowiązków Zarządzania Ryzykiem Grupy, politykę i parametry stosowane na poziomie Grupy w celu zapewnienia, że pozycja płynności każdej ze Spółek spełnia wymogi Grupy. Z tej przyczyny Grupa została zorganizowana z perspektywy menedżerskiej, zgodnie z koncepcją Centrów Płynności. Centrami Płynności są Spółki Grupy, które działają w charakterze osi płynności. Do ich obowiązków należy: zarządzanie płynnością i prowadzenie procesu koncentracji przepływów płynności Spółek Grupy, które leżą w zakresie ich obowiązków; optymalizacja finansowania, prowadzona na właściwych rynkach lokalnych oraz koordynowanie dostępu do rynków krótkoterminowych i średnioterminowych Spółek Grupy, które leżą w zakresie ich obowiązków; na koniec wdrożenie zasad płynności Grupy na poziomie lokalnym, zgodnie z Wytycznymi i Polityką Ładu Korporacyjnego Grupy oraz z przepisami prawa miejscowego. Szczególnie istotną rolę odgrywa Spółka Dominująca, która działa w charakterze "centrum nadzoru i nadrzędnego centrum płynności", odpowiedzialnego za sterowanie, koordynowanie i kontrolowanie wszystkich aspektów dotyczących płynności całej Grupy. Ponadto Spółka Dominująca działa jako Centrum Płynności - Włochy. Pozostałe Centra Płynności do RFN, Austria & Europa Środkowa i Wschodnia oraz Polska. 37

38 I Zasada samowystarczalności Zasada ta dotyczy modelu organizacyjnego, który umożliwia samowystarczalność grupy dzięki zapewnieniu kontrolowanego i skoordynowanego dostępu do płynności na rynkach lokalnych i globalnych. Zgodnie Politykami Grupy, nadwyżki płynności strukturalnej generowane w Regionalnym Centrum Płynności należy przekierowywać do Spółki Dominującej, z wyjątkiem sytuacji, gdy wymogi prawa uniemożliwiają takie działanie. Płynność dostępna na poziomie kraju może być przedmiotem ograniczeń, spowodowanych uwarunkowaniami o charakterze prawnym, regulacyjnym i politycznym. Tzw. "Reżim Dużych Ekspozycji", stosowany w całej Europie wraz ze szczegółowymi przepisami prawa krajowego, jak np. niemiecka ustawa o spółkach akcyjnych, to tylko niektóre przykłady ograniczeń prawnych dla wolnego obiegu funduszy w ramach bankowości transgranicznej Grupy. 4 Zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami, Reżim Dużych Ekspozycji, który wszedł w życie w dniu 31 grudnia 2010 roku, ogranicza ekspozycje międzybankowe do maksymalnej wartości 25% funduszy własnych; zasada ta ma także zastosowanie do ekspozycji wewnątrzgrupowych. Istnieją jednak znaczne różnice w sposobie, w jaki powołane powyżej rozporządzenie UE zostało wdrożone w poszczególnych krajach. W niektórych państwach Europy Środkowej i Wschodniej obowiązuje limit 25% wolnych funduszy, przy czym niektóre kraje przyjęły ostrzejsze zasady (np. Serbia); w Austrii zgodnie z prawem krajowym, "25% limit funduszy własnych" nie ma zastosowania do ekspozycji w stosunku do spółki dominującej, o ile posiada ona siedzibę na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego; na koniec w Niemczech krajowy urząd regulacyjny ustanowił proces stosowania uchylenia, zwalniającego ekspozycje wewnątrzgrupowe od nakładania ograniczeń na duże ekspozycje. Wobec braku oficjalnych limitów na poziomie krajowym, austriackie i niemieckie urzędy regulacyjne zastrzegły sobie prawo do oceny poszczególnych poziomów ekspozycji. W obecnym środowisku gospodarczym, w niektórych obszarach na których działa Grupa urzędy regulujące działalność bankową przyjmują środki, mające na celu ograniczenie ekspozycji ich krajowych systemów bankowych w stosunku do krajowych jurysdykcji o potencjalnym, negatywnym wpływie na zdolność finansowania przez Grupę jej działalności. Z tej przyczyny Polityka Płynności Grupy GLP przewiduje dalsze zasady mające na celu wzmocnienie zarządzania ryzykiem płynności; oznacza to, że każda Spółka Grupy (a w szczególności spółki posiadające siedzibę w kraju innym niż kraj przypisanego jej Centrum Płynności) musi na bieżąco zwiększać swoją samowystarczalność pod względem płynności i w warunkach skrajnych, co zmusza wszystkie Spółki Grupy do korzystania ze swoich silnych punktów pod względem produktów i rynków w celu optymalizacji kosztów funduszy Grupy. Przyjęty rodzaj organizacji umożliwia Grupie osiągnięcie samowystarczalności Spółek Grupy przez udostępnienie w sposób kontrolowany i skoordynowany rynków lokalnych i globalnych dla płynności, przy jednoczesnej optymalizacji: i) nadwyżek i niedoborów płynności wewnątrz Spółek Grupy oraz ii) ogólnych kosztów finansowania w skali Grupy. Role i obowiązki Na poziomie Grupy określono trzy główne jednostki zarządzania płynnością. Są to: linia kompetencyjna Zarządzania Ryzykiem Grupy, jednostka "Finansów" (w ramach linii kompetencyjnej Planowania, Finansów i Administracji) oraz jednostka ds. "Skarbowych" (w ramach Jednostki Biznesowej "Rynki"). Każdej z nich przypisano inne role i obowiązki. Obowiązki związane z działalnością operacyjną przypisano w szczególności jednostkom Finansów i Skarbu, natomiast jednostka Zarządzania Ryzykiem odpowiada za niezależną kontrolę i sprawozdawczość w porównaniu do jednostek operacyjnych (zgodnie z wymogami Pisma Okólnego nr 263 Banku Włoch). 4 Także przepisy Banku Włoch, ujęte w Piśmie Okólnym nr 263, przewidują, że rezerwy płynności zostają umiejscowione w każdej Spółce Grupy w celu minimalizacji transferów rezerw gotówkowych (Tytuł V, poz. 2, pkt III.7 przedostatni akapit). BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

39 Tabela 1 Ujmując to bardziej szczegółowo, Skarb Grupy działa jako główny koordynator zarządzania przepływami wewnątrz Grupy, wynikającymi z niedoborów lub nadwyżek płynności różnych Spółek Grupy, stosując do takich ruchów funduszy odpowiednie ceny transferowe. Postępując w ten sposób Skarb Grupy zapewnia zdyscyplinowany i wydajny dostęp do rynków. Optymalizacja ryzyka płynności zostaje osiągnięta poprzez przyjęcie określonych limitów standardowej działalności bankowej przy przekształcaniu krótko-, średnio- i długoterminowych terminów rozliczenia. Działania te są wdrażane zgodnie z ramami prawnymi i regulacyjnymi, obowiązującymi w każdym kraju, oraz wewnętrznymi zasadami i politykami Spółek Grupy poprzez przyjęte modele zarządzania w ramach poszczególnych Centrów Płynności. Modele takie są przedmiotem analiz, prowadzonych przez lokalne jednostki Zarządzania Ryzykiem lub odpowiadające im struktury, którym przypisano te same obowiązki w koordynacji z Zarządzaniem Ryzykiem Grupy, w celu zapewnienia, że działają one zgodnie z parametrami i celami Ram Płynności Grupy. Ponadto zasady regionalne muszą być zgodne z wymogami i przepisami prawa krajowego. Pomiary ryzyka i systemy sprawozdawcze Techniki pomiaru ryzyka Ze względu na swój szczególny charakter, ryzyko płynności jest rozpatrywane przy użyciu analizy luk, testów warunków skrajnych płynności oraz działań uzupełniających (głównie poprzez zbiór wskaźników, takich jak np. stosunek zadłużenia do depozytów, lewarowanie). Analizy luk są w szczególności prowadzone w dwóch perspektywach czasowych: codzienne badanie niedopasowania braku równowagi płynności, które kontroluje ryzyko płynności krótkoterminowej, wynikające z terminów rozliczenia od overnight do 3 miesięcy; w skali miesięcznej badane są wskaźniki luk, które kontrolują ryzyko średnio- i długoterminowe (płynność strukturalna) dla terminów rozliczenia od 1 roku. Ramy Płynności Grupy Ramy Płynności Grupy opierają się o Model Niedopasowania Ryzyka Płynności (Liquidity Risk Mismatch Model, LRMM), który charakteryzuje się następującymi, podstawowymi zasadami: Zarządzanie ryzykiem płynności krótkoterminowej (płynność operacyjna), z uwzględnieniem zdarzeń wpływających na pozycję płynności Grupy w okresie od 1 dnia do jednego roku. Głównym celem jest zachowanie potencjału spełnienia przez Grupę jej zwykłych i nadzwyczajnych zobowiązań płatniczych przy jednoczesnej minimalizacji odpowiednich kosztów. Zarządzanie ryzykiem płynności strukturalnej (ryzyko strukturalne), z uwzględnieniem zdarzeń wpływających na pozycję płynności Grupy w okresie powyżej jednego roku. Głównym celem jest zachowanie odpowiedniego stosunku pomiędzy zobowiązaniami średnio- i długoterminowymi, a aktywami średni- i długoterminowymi w celu uniknięcia nacisków na krótkoterminowe źródła finansowania (zarówno bieżące, jak przyszłe) przy jednoczesnej optymalizacji kosztów finansowania. Testy warunków skrajnych: ryzyko płynności jest zdarzeniem o silnym wpływie, ale charakteryzującym się niskim prawdopodobieństwem wystąpienia. Z tej przyczyny testy warunków skrajnych stanowią doskonałe narzędzie ujawniające potencjalne wrażliwości Zestawienia Bilansowego. Bank stosuje kilka scenariuszy, od ogólnego kryzysu rynkowego po kryzys idiosynkratyczny i ich kombinacje. Ponadto ramy płynności są także integrowane przy użyciu działań uzupełniających, uwzględnionych w ramach Skłonności Grupy do Podejmowania Ryzyka. Jednym z takich parametrów jest tzw. Core Banking Book Funding Gap (poprawiona metoda luki kredytów-do-depozytów), którego wartość jest obliczana kwartalnie i który jest miarą stopnia, w jakim portfel kredytów komercyjnych jest finansowany zobowiązaniami komercyjnymi. 39

40 I W tym kontekście Spółka Dominująca bierze pod uwagę wszystkie aktywa, zobowiązania, pozycje pozabilansowe oraz zdarzenia obecne i przyszłe, które generują określone lub potencjalne przepływy gotówkowe dla Grupy, chroniąc w ten sposób Banki/Spółki Grupy przed ryzykami, związanymi z przekształceniami terminów rozliczenia. Zarządzanie płynnością krótkoterminową Zarządzanie płynnością krótkoterminową ma na celu zapewnienie, by Grupa zachowała pozycję umożliwiającą jej spełnienie jej zobowiązań płatniczych, zarówno oczekiwanych, jak nieoczekiwanych, z koncentracją na ekspozycji na pierwszych 12 miesięcy. Standardowe działania, podejmowane w tym celu, obejmują: zarządzanie dostępem do systemów płatniczych (zarządzanie płynności operacyjną); zarządzanie przyszłymi płatnościami gotówkowymi oraz monitorowanie rezerw płynności i stopnia ich wykorzystania (analiza i aktywne zarządzanie drabiną terminów rozliczenia). Zasady te mają zastosowanie na poziomie Grupy i muszą być stosowane na poziomie Centrów Płynności. Grupa przyjęła także wskaźnik o nazwie "Horyzont Gotówkowy" jako wskaźnik syntetyczny poziomów ryzyka płynności krótkoterminowej; wskaźnik ten jest monitorowany poprzez Drabinę Operacyjnych Terminów Rozliczeń, która mierzy wpływy i wypływy gotówki, wpływające na bazę monetarną. Horyzont Gotówkowy określa liczbę dni, po upływie której dana Spółka Grupy nie jest już w stanie spełnić swoich zobowiązań płynności wyrażonych w operacyjnej Drabinie Terminów Rozliczeń po wykorzystaniu dostępnego Potencjału Równoważenia. Celem Grupy w okresie sprawozdawczym było zagwarantowanie horyzontu gotówkowego o długości co najmniej 3 miesięcy. Horyzont Gotówkowy jest jednym z parametrów płynności, uwzględnionych w Ramach Skłonności do Podejmowania Ryzyka Grupy. Jednocześnie prowadzona jest analiza wrażliwości w celu weryfikacji wpływu na Horyzont Gotówkowy wpływów i wypływów gotówki w kwocie 1 i 2 mld euro. Zarządzanie płynnością strukturalną Celem zarządzania płynnością strukturalną Grupy jest ograniczenie ekspozycji refinansowania w odniesieniu do terminów rozliczenia powyżej 1 roku i w ten sposób ograniczenie krótkoterminowego zapotrzebowania na refinansowanie. Strukturalny Wskaźnik Płynności powyżej 1 roku jest jednym z kilku parametrów płynności, uwzględnionych w Ramach Skłonności do Podejmowania Ryzyka Grupy. Zachowanie odpowiedniego stosunku pomiędzy średnio- i długoterminowymi zobowiązaniami a aktywami ma na celu uniknięcie nacisków na źródła krótkoterminowe, zarówno bieżące, jak przyszłe. Standardowe działania, podejmowane w tym celu, obejmują: spreading terminów rozliczenia operacji finansowania w celu ograniczenia wykorzystania mniej stabilnych źródeł finansowania przy jednoczesnej optymalizacji kosztów finansowania (zintegrowane zarządzanie płynnością strategiczną i płynnością taktyczną); finansowanie wzrostu poprzez finansowanie strategiczne, ustanawianie najbardziej korzystnych terminów rozliczenia (Roczny Plan Finansowania); równoważenie wymogów finansowania hurtowego, od średnio- do długoterminowego przy jednoczesnej minimalizacji kosztów poprzez wykorzystanie dywersyfikacji źródeł, rynków krajowych, walut i instrumentów emisji (realizacja Rocznego Planu Finansowania). BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

41 Tabela 1 Płynnościowe testy warunków skrajnych Testy warunków skrajnych to technika zarządzania ryzykiem, stosowana w celu oceny potencjalnego wpływu danego zdarzenia i/lub zmian zbioru zmiennych finansowych na kondycję finansową danej instytucji. Testy warunków skrajnych płynności są narzędziem dającym wgląd w przyszłość i służącym do diagnozowania ryzyka płynności danej instytucji. W szczególności wyniki testów warunków skrajnych służą do: oceny adekwatności limitów płynności pod względem zarówno jakościowym, jak ilościowym; planowania i realizacji alternatywnych transakcji zaopatrzenia w celu kompensacji wypływów płynności; strukturyzacji/modyfikowania profilu płynności aktywów Grupy; zapewnienia wsparcia dla rozwoju planu awaryjnego dot. płynności. W celu realizacji testów warunków skrajnych, charakteryzujących się spójnością na poziomie Centrów Płynności, Grupa wprowadziła scentralizowane metody prowadzenia tych testów, które wymagają, by każde lokalne Centrum Płynności stosowało ten sam zbiór scenariuszy w koordynacji z Zarządzaniem Ryzykiem Grupy. Na poziomie Centrum Płynności dopuszczalne jest stosowanie behawioralnych modeli statystyczno/ilościowych, pod warunkiem, że podlegają one walidacji przez lokalną jednostkę Zarządzania Ryzykiem lub podobną strukturę, której przypisano te same obowiązki. Grupa prowadzi analizy scenariuszy płynności i wrażliwości w regularnych odstępach czasu, przy czym te ostatnie są prowadzone na podstawie oceny wpływu na kondycję finansową danej instytucji zmian jednego, wybranego czynnika ryzyka bez określenia źródła szoku, podczas gdy testy scenariuszy raczej uwzględniają wpływ równoczesnych zmian pewnej liczby czynników ryzyka na podstawie hipotetycznego, ale dokładnie zdefiniowanego i spójnego scenariusza warunków skrajnych. Scenariusze płynności Na poziomie makro Grupa określa trzy różne, podstawowe klasy potencjalnego kryzysu płynności: kryzysy o charakterze rynkowym (systemowym, globalnym lub sektorowym): Scenariusz Pogorszenia Rynku. Scenariusz ten przewiduje nagłe zakłócenia na rynku pieniężnym lub kapitałowym, które mogą być spowodowane zamknięciem (lub ograniczeniem dostępności) systemu rynkowego/rozliczeniowego, istotnymi zdarzeniami politycznymi, kryzysem krajowym, kryzysem kredytowym, itp.; typowy dla Grupy lub stanowi jej część; określenie scenariuszy kryzysu lub obniżenia wartości; można przyjąć założenie wystąpienia ryzyka operacyjnego, zdarzenia związanego z pogorszeniem postrzegania ryzyka reputacyjnego grupy oraz obniżenia ratingu UniCredit S.p.A.; połączenie kryzysu o charakterze rynkowym i szczegółowym: scenariusz kombinowany. Okres przetrwania okresu warunków skrajnych przewidzianego testem scenariuszem kombinowanym jest jednym z parametrów płynności, uwzględnionych w Ramach Skłonności do Podejmowania Ryzyka Grupy. Wyniki testów warunków skrajnych mogą podkreślać potrzebę ustanowienia szczegółowych limitów w odniesieniu m.in. do np. niezabezpieczonego finansowania, stosunku pomiędzy wpływami/wypływami gotówki oraz potencjału równoważenia, stosunku pomiędzy uprawnionymi a nieuprawnionymi papierami wartościowymi. Monitoring i sprawozdawczość Limity płynności krótkoterminowej oraz Horyzont Gotówkowy podlegają codziennemu monitoringowi i sprawozdawczości. Wskaźniki płynności strukturalnej oraz je ekspozycje na limity podlegają monitoringowi i sprawozdawczości w skali miesięcznej. Okres przetrwania oraz wyniki testów warunków skrajnych płynności są zgłaszane i monitorowane w skali tygodniowej. 41

42 I Redukcja ryzyka Czynniki redukcji W zasadzie przyjmuje się, że ryzyko płynności nie może być łagodzone kapitałem. Ryzyko płynności jako takie nie przyczynia się do wykorzystania kapitału ekonomicznego, jest jednak uważane za istotną kategorię ryzyka także przy określaniu skłonności Grupy do podejmowania ryzyka. Główne czynniki łagodzenia ryzyka przez grupę UniCredit obejmują: monitorowanie w skali miesięcznej precyzyjnego planowania płynności krótko-, średnioi długoterminowej. skuteczną Politykę Płynności Awaryjnej (Contingency Liquidity Policy, CLP) wraz z wykonalnym i aktualnym Awaryjnym Planem Działania (Contingency Action Plan CAP), które są realizowane w wypadku wystąpienia kryzysu rynkowego; bufor płynności na wypadek nieoczekiwanych wypływów; rzetelne, regularne i aktualizowane testy warunków skrajnych, prowadzone z wysoką częstotliwością. Plan Finansowania Plan finansowania odgrywa podstawową rolę w ogólnym zarządzaniu płynnością, wpływając na pozycję zarówno krótkoterminową, jak strukturalną. Plan Finansowania jest definiowany na każdym poziomie (tzn. Grupy, Centrum Płynności oraz Spółki Grupy) zostaje opracowany w sposób spójny z analizą długoterminowego zastosowania i źródeł w odniesieniu zarówno do pozycji krótkoterminowej, jak strukturalnej. Jednym z celów udostępnienia kanałów średnio- i długoterminowych jest uniknięcie nacisku na krótkoterminową pozycję płynności. Plan Finansowania jest aktualizowany co najmniej raz w roku i podlega zatwierdzeniu przez Radę Dyrektorów. Ponadto jest synchronizowany z ramowym procesem tworzenia budżetu i skłonności do podejmowania ryzyka. Spółka dominująca odpowiada za dostęp Instrumentów Kapitałowych Banku Grupy do rynku. Poprzez jednostkę Planowania, Finansów i Administracji (PFA), Spółka Dominująca koordynuje dostęp Centrów Płynności i Spółek Grupy do Rynku, podczas gdy Centra Płynności koordynują dostęp Spółek Grupy należących do ich zakresu obowiązków. Każda Spółka Grupy lub każde Centrum Płynności, mieszczące się w zakresie obowiązków PFA, mogą uzyskać dostęp do rynku w celu pozyskania finansowania średnio- lub długoterminowego, poprawy samowystarczalności, wykorzystania możliwości rynkowych i specjalizacji funkcjonalnej, ochrony optymalizacji kosztów funduszy Grupy. PFA odpowiada za opracowanie Planu Finansowania. Zarządzanie Ryzykiem odpowiada za zapewnienie niezależnej oceny Planu Finansowania. Awaryjna Polityka Płynności Grupy Kryzys Płynności jest zdarzeniem o silnym wpływie, ale charakteryzującym się niskim prawdopodobieństwem wystąpienia. Z tej przyczyny należy zdefiniować model operacyjny w warunkach kryzysowych, który może być skutecznie uruchamiany w wypadku wystąpienia kryzysu. Dla umożliwienia terminowego uruchomienia procedury wstępnie zdefiniowano zbiór działań łagodzących. Zależnie od sytuacji, niektóre z tych działań mogą zostać zatwierdzone do realizacji. Zdolność do działania we właściwym czasie ma kluczowe znaczenie dla minimalizacji potencjalnie szkodliwych konsekwencji kryzysu płynności. Analityka testów warunków skrajnych będzie stanowić cenne narzędzie, służące do określania oczekiwanych konsekwencji oraz definiowania z góry najbardziej odpowiednich działań w określonych scenariuszach kryzysowych. W połączeniu ze Wskaźnikami Wczesnego Ostrzegania (Early Warning Indicators, EWI) umożliwiają one organizacji ograniczenie wpływu na płynność już we wczesnych etapach kryzysu. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

43 Tabela 1 Kryzysy płynności z reguły pojawiają się nagle, a świadczące o tym sygnały mogą być trudne do interpretacji, albo może ich nie być w ogóle; dlatego istotne znaczenie ma wyraźne określenie graczy, uprawnień, obowiązków, kryteriów komunikacji i sprawozdawczości w celu znacznego zwiększenia prawdopodobieństwa uwieńczonego powodzeniem wyjścia z kryzysu. Kryzysy płynności dzielą się na systemowe (np. ogólne zaburzenia na rynkach kapitałowych i pieniężnych) lub specyficzne (np. dotyczące sfery banku); mogą też stanowić połączenie obu tych rodzajów. Celem Awaryjnej Polityki Płynności Grupy (Group Contingency Liquidity Policy, CLP) jest zapewnienie skutecznych interwencji już na samym początku (w pierwszych godzinach) kryzysu płynności poprzez przejrzyste określenie osób, uprawnień, obowiązków, komunikacji i kryteriów sprawozdawczości w celu znacznego zwiększenia prawdopodobieństwa wyjścia z powodzeniem ze stanu kryzysu. Cel ten zostaje osiągnięty poprzez: uruchomienie nadzwyczajnego ładu korporacyjnego w zakresie płynności oraz modelu operacyjnego; spójną komunikację wewnętrzną i zewnętrzną; zbiór gotowych do użycia i dostępnych działań łagodzących problemy z płynnością; zbiór wskaźników wczesnego ostrzegania, które mogą wskazywać na zawiązywanie się kryzysu. Fundamentalną część Awaryjnej Polityki Płynności CLP stanowi Awaryjny Plan Finansowania (Contingency Funding Plan CFP). Plan taki składa się ze zbioru potencjalnych, ale konkretnych działań kierownictwa. Działania takie można opisać jako menu działań z podaniem wielkości, instrumentów i harmonogramów wykonania w celu poprawy pozycji płynności banku, przede wszystkim w okresach kryzysowych. Awaryjny Plan Finansowania CFP należy opracowywać na podstawie rocznego Planu Finansowania. Komitet Ryzyka Grupy (Group Risk Committee, GRC) wydaje ostateczną zgodę i podejmuje decyzję o poinformowaniu Rady Dyrektorów. Wskaźniki Wczesnego Ostrzegania EWI System Wskaźników Wczesnego Ostrzegania jest konieczny w celu zapewnienia ciągłego monitorowania sytuacji skrajnych, które mogą być inicjowane przez zdarzenia zachodzące w związku z rynkiem, branżą lub nazwą. Oznacza to, że mogą one zachodzić na podstawie zmiennych makro- lub mikroekonomicznych, wewnętrznych lub zewnętrznych, zależnie od panującego kontekstu makroekonomicznego, albo z uwzględnieniem polityki monetarnej Banków Centralnych. System Wskaźników Wczesnego Ostrzegania EWI powinien wspierać decyzje zarządcze w wypadku pogarszającej się pozycji Płynności lub w razie wystąpienia sytuacji skrajnych. Bank wykorzystuje ewolucję przywołanych powyżej miar płynności jako wskaźniki ostrzegawcze. 43

44 I Ryzyko Operacyjne Ryzyko operacyjne to ryzyko powstania strat w wyniku błędów, nadużyć, awarii, szkód powstałych w efekcie procesów wewnętrznych, z winy personelu lub systemów, lub spowodowane przyczynami zewnętrznymi. Ta definicja uwzględnia również ryzyka prawne i ryzyka zgodności z prawem, natomiast nie obejmuje ryzyka strategicznego oraz ryzyka reputacji. Za przykład mogą służyć straty określane jako operacyjne, spowodowane następującymi zdarzeniami: nadużycia wewnętrzne lub zewnętrzne, praktyki pracownicze oraz bezpieczeństwo w miejscu pracy, roszczenia klientów, dystrybucja produktów, grzywny i kary należne z powodu naruszenia prawa, uszkodzenia środków trwałych spółki, zakłócenia działalności biznesowej, awarie systemu lub niewłaściwe zarządzanie. Wytyczne dot. ryzyka operacyjnego na poziomie Grupy Na poziomie Grupy UniCredit opracowano ramy zarządzania ryzykiem operacyjnym, które stanowi połączenie polityk i procedur w zakresie kontroli, pomiaru i redukcji ryzyka operacyjnego Grupy i jej Spółek Zależnych. Polityki ryzyka operacyjnego, obowiązujące wszystkie Podmioty Grupy, zapewniają podstawowe zasady, definiujące role poszczególnych organów spółek oraz jednostki zarządzania ryzykiem operacyjnym i relacjami z innymi jednostkami, zaangażowanymi w monitorowanie i zarządzanie ryzykiem operacyjnym. Spółka Dominująca koordynuje działalność Spółek Grupy zgodnie z regulacjami wewnętrznymi i regulaminem kontroli ryzyka operacyjnego Grupy. Poszczególne komitety ds. ryzyka (Komitet ds. Ryzyka, Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami, Komitet ds. Ryzyka Operacyjnego) są tworzone w Spółkach w celu monitorowania ekspozycji na ryzyko, podejmowania działań łagodzących ryzyko oraz stosowania metod kontroli. Metodologia klasyfikacji i kompletowania danych, analiza scenariuszy i wskaźników ryzyka, sprawozdawczość i pomiary kapitału narażonego na ryzyko są ustalane przez departament ds. Ryzyka Operacyjnego i Reputacyjnego Spółki Dominującej i mają zastosowanie do wszystkich Podmiotów Grupy. Kluczowym elementem struktury kontroli ryzyka jest aplikacja zarządzania ryzykiem operacyjnym, umożliwiająca gromadzenie danych, potrzebnych do wdrożenia procesów kontroli ryzyka operacyjnego i pomiaru kapitału. Wyniki osiągane z różnych elementów ram ryzyka operacyjnego należy w możliwie maksymalny sposób przekładać na działania łagodzące ryzyko operacyjne. W ten sposób przez wiele lat ramy te ulegały ewolucji w kierunku od systemu kontroli do praktyki, ukierunkowanej na zarządzanie ryzykiem i jego łagodzenie. Zgodność systemu kontroli i pomiarów ryzyka operacyjnego Grupy z regulacjami zewnętrznymi i standardami Grupy zostaje oceniona w drodze procesu walidacji wewnętrznej, realizowanego przez Departament Walidacji Wewnętrznej Grupy działający w Spółce Dominującej niezależnie od Departamentu Zarządzania Ryzykiem Operacyjnym i Reputacyjnym Grupy. W marcu 2008 roku Grupa UniCredit została uprawniona do stosowania modelu AMA (Advanced Measurement Approach) przy obliczaniu kapitału ryzyka operacyjnego. Z czasem zastosowanie tej metody zostało rozszerzone na główne Podmioty Grupy. Struktura organizacyjna Kierownictwo najwyższego szczebla odpowiada za zatwierdzanie wszystkich aspektów, związanych ze strukturą ryzyka operacyjnego Grupy oraz za weryfikację adekwatności systemu pomiarów i kontroli, a także jest stale informowane o zmianach profilu ryzyka i ekspozycji na ryzyko operacyjne, w razie konieczności przy wsparciu właściwych komitetów ds. ryzyka. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

45 Tabela 1 Komitet ds. Ryzyka Operacyjnego i Reputacyjnego Grupy, któremu przewodzi szef Zarządzania Ryzykiem Grupy, składa się z członków stałych i tymczasowych. Komitet ds. Ryzyka Operacyjnego i Reputacyjnego Grupy spotyka się z jednostkami w celu odbycia konsultacji i zebrania propozycji dla Komitetu ds. Ryzyka Grupy dotyczących następujących spraw: skłonności Grupy do podejmowania ryzyka, w tym celów kapitalizacji i kryteriów alokacji kapitału dla ryzyka operacyjnego Grupy struktury i definicji poziomów ostrzegawczych ryzyka operacyjnego Grupy dla osiągnięcia docelowych alokacji ryzyka na poziomie Jednostek Biznesowych, Podmiotów Grupy i portfeli; wstępnego zatwierdzenia i podstawowych modyfikacji systemów kontroli i pomiarów ryzyka, w tym możliwych planów działania, procesów, wymogów dotyczących IT i jakości danych, wspieranych przez właściwe walidacje wewnętrzne; ogólnych strategii optymalizacji ryzyka operacyjnego, wytycznych dla Ładu Korporacyjnego i ogólnych "Polityk" w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym Grupy; plany działania dotyczące możliwych, krytycznych ustaleń związanych z systemem kontroli i pomiaru ryzyka, wynikające z działalności w ramach "Walidacji Wewnętrznej Grupy" i Audytu Wewnętrznego w odniesieniu do systemu kontroli wewnętrznej i pomiaru ryzyka; aktualizacji stanu zaawansowania realizacji odpowiednich regulacji i procesów w ramach Nowej Umowy Kapitałowej II w zakresie ryzyka operacyjnego; tematów ICAAP dotyczących ryzyka operacyjnego; corocznego Sprawozdania z Regulacyjnej Walidacji Wewnętrznej; oraz następujących tematów odnoszących się do ryzyka reputacyjnego: wsparcie dla konkretnych zdarzeń ryzyka reputacyjnego potencjału zarządzania kryzysem i komunikacji z interesariuszami, w sposób zbieżny z ramowym Zarządzaniem Ryzykiem Reputacji; doradztwo w kwestii ryzyka reputacji, w tym objaśnianie spraw, związanych z wdrożeniem polityk specjalnych ryzyka reputacji (szary obszar polityk) na wniosek jednostek/organów Spółki Dominującej, Pionów i Spółek Grupy. "Komitet ds. Ryzyka Operacyjnego i Reputacyjnego Grupy" spotyka się w celu zatwierdzenia decyzji w następujących obszarach: polityki dotyczące ryzyka operacyjnego i reputacyjnego; działania korekcyjne związane z bilansowaniem pozycji ryzyka operacyjnego Grupy, łącznie z działaniami redukcyjnymi; strategie ubezpieczeniowe Grupy, w tym rolowanie, limity i potrącenia; wstępne zatwierdzenie i podstawowe modyfikacje systemów kontroli i pomiarów ryzyka operacyjnego, wspierane przez właściwe walidacje wewnętrzne; ocena poszczególnych transakcji, gdy - na zasadzie wyjątku, np. w wypadku szarych stref polityk dot. ryzyka reputacji - zostały one przedłożone przez właściwy Komitet. Komitet ds. Ryzyka Operacyjnego i Reputacyjnego Grupy zapewnia Komitetowi ds. Ryzyka Grupy następujące informacje: regularne raporty dot. strat operacyjnych, kwot odzyskanych z ubezpieczenia, trendów we wskaźnikach ryzyka, a także na temat testów wstecznych i testów warunków skrajnych, z uwzględnieniem tych adresowanych do Banku Włoch (przed ich prezentacją) wyniki analiz scenariuszy wyniki analiz krytycznych wskaźników ryzyka właściwe wewnętrzne i zewnętrzne zdarzenia operacyjne, jakie miały miejsce i wywarły istotny wpływ na portfel Grupy polityki dotyczące ryzyka operacyjnego i reputacyjnego; działania korekcyjne związane z bilansowaniem pozycji ryzyka operacyjnego Grupy, łącznie z działaniami redukcyjnymi; strategie ubezpieczeniowe Grupy, w tym rolowanie, limity i potrącenia; 45

46 I metodologie pomiarów i kontroli ryzyka operacyjnego regularne sprawozdania na temat ryzyka reputacyjnego ocenione pojedyncze transakcje, gdy - na zasadzie wyjątku, np. w wypadku szarych stref polityk dot. ryzyka reputacji - zostały one przedłożone przez właściwy Komitet. "Komitet ds. Ryzyka Operacyjnego i Reputacyjnego Grupy" będzie otrzymywać od właściwych Komitetów regularne raporty na temat wszystkich transakcji, dla których ocenione zostało ich wewnętrzne ryzyko reputacji na podstawie obowiązujących "Wytycznych Ładu Korporacyjnego" i "Polityk" dla ryzyka reputacji. Departament Zarządzania Ryzykiem Operacyjnym i Reputacyjnym podlega Departamentowi Zarządzania Ryzykiem Grupy (CRO Grupy) i odpowiada za nadzór i zarządzanie ogólnym profilem ryzyka operacyjnego i reputacyjnego Grupy przez definiowanie strategii, metodologii i limitów. Departament ten koordynuje i steruje jednostkami zarządzania ryzykiem operacyjnym w Spółkach Grupy, także poprzez opracowywanie Polityk, które są zatwierdzane i wdrażane przez kompetentne organy zarządzające tych spółek. Departament posiada trzy jednostki organizacyjne. Jednostka ds. Nadzoru nad Ryzykiem Operacyjnym i Reputacyjnym odpowiada za definiowanie zasad i reguł identyfikacji, oceny i kontroli ryzyka operacyjnego i ryzyka reputacyjnego (w tym ryzyka operacyjnego na granicy ryzyka kredytowego i ryzyka rynkowego) oraz za monitorowanie ich właściwego stosowania przez Spółki Grupy. Jednostka ds. Strategii Ryzyka Operacyjnego i Reputacyjnego odpowiada za definiowanie strategii ryzyka operacyjnego, definiowanie i kontrolę limitów oraz za proponowanie działań redukcji ryzyka i ich monitorowania. Jednostka ds. Analityki Ryzyka Operacyjnego i Reputacyjnego odpowiada za definiowanie metod pomiaru ryzyka kapitału, obliczanie kapitału ryzyka operacyjnego oraz odpowiadającego mu kapitału ekonomicznego, a także za prowadzenie analizy ilościowej ekspozycji Grupy na ryzyko operacyjne i reputacyjne, a także za zapewnienie właściwej sprawozdawczości na rzecz zainteresowanych jednostek. Jednostki Zarządzania Ryzykiem Operacyjnym Podmiotów kontrolowanych zapewniają szczegółowe szkolenie pracowników w zakresie ryzyka operacyjnego, także z wykorzystaniem programów szkoleniowych w intranecie i odpowiadają za właściwe wdrożenie elementów struktury Grupy. Proces walidacji Zgodnie z obowiązującymi przepisami, w Spółce Dominującej i odpowiednich Podmiotach Grupy ustanowiono wewnętrzne procesy walidacji (samooceny) systemu zarządzania i kontroli ryzyka operacyjnego w celu weryfikacji zgodności z przepisami oraz ze standardami Grupy. Proces ten mieści się w zakresie obowiązków jednostki ds. Walidacji Ryzyka i Ryzyka Operacyjnego w ramach Filaru II, działającej w Departamencie Walidacji Wewnętrznej Grupy. Metodologie Grupy w zakresie pomiaru i alokacji kapitału narażonego na ryzyko oraz system IT są poddawane walidacji, prowadzonej na poziomie Spółki Dominującej przez powołaną powyżej Jednostkę, natomiast realizacja kontroli ryzyka operacyjnego i systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym we właściwych Podmiotach jest analizowana przez lokalne jednostki Zarządzania Ryzykiem Operacyjnym z samooceną, na podstawie instrukcji technicznych i polityk, opracowywanych przez Departament Walidacji Wewnętrznej Grupy. Wyniki powołanych powyżej ocen są weryfikowane corocznie przez Departament Walidacji Wewnętrznej Grupy, który prowadzi także dodatkową analizę danych i dokumentacji. Dowody takie służą jako podstawa do wystawienia szczegółowych Opinii Niewiążących dla poszczególnych spółek zależnych. Lokalny dokument walidacyjny jest przedkładany wraz z opinią departamentu Walidacji Wewnętrznej Grupy oraz sprawozdaniem Audytu Wewnętrznego kompetentnym władzom tych Spółek. Wszystkie wyniki walidacji dotyczące systemu kontroli i pomiaru ryzyka operacyjnego, zarówno na poziomie Spółki Dominującej, jak spółek kontrolowanych, są z reguły konsolidowane w jeden dokument walidacyjny na poziomie Grupy, który zostaje przedłożony wraz ze sprawozdaniem Audytu Wewnętrznego Radzie Nadzorczej UniCredit. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

47 Tabela 1 Śródokresowe sprawozdania z działalności walidacyjnych są także przedkładane Komitetowi ds. Ryzyka Operacyjnego i Reputacyjnego Grupy. Sprawozdawczość System sprawozdawczy został opracowany przez Spółkę Dominującą w celu informowania kierownictwa najwyższego szczebla oraz właściwych organów spółki o ekspozycji Grupy na ryzyko operacyjne oraz o podejmowanych działaniach ograniczających to ryzyko. W szczególności obejmuje to opracowywanie kwartalnych aktualizacji na temat szacunków wartości kapitału narażonego na ryzyko; zapewniane są także miesięczne aktualizacje na temat strat operacyjnych, zasadniczych inicjatyw podejmowanych w celu redukcji ryzyka operacyjnego w różnych pionach biznesowych, strat operacyjnych ponoszonych w toku procesów związanych z działalnością kredytową (straty typu "crosscredit"). Zarządzanie ryzykiem operacyjnym i jego redukowanie Zarządzanie ryzykiem operacyjnym jest realizowane z wykorzystaniem wielu narzędzi, takich jak reorganizacja procesów w celu ograniczenia narażenia na ryzyko ekspozycji oraz zarządzanie polisami ubezpieczeniowymi przez definiowanie właściwych możliwości odliczeń oraz limitów polityk. Regularne testowanie planów zachowania ciągłości operacyjnej umożliwia rzetelne zarządzanie ryzykiem operacyjnym w wypadku zakłócenia głównej działalności operacyjnej. Rada Dyrektorów/Zarząd Spółki Dominującej działając w ramach swoich uprawnień kierowniczych zatwierdza strategie ryzyka operacyjnego w celu określenia priorytetowych obszarów redukcji ryzyka operacyjnego. Działające w poszczególnych Spółkach Grupy Komitety ds. Ryzyka (lub inne organy, działające na mocy miejscowych przepisów) analizują ryzyko, monitorowane przez funkcje Ryzyka Operacyjnego spółek zależnych we współpracy z funkcjami, zaangażowanymi w codzienną kontrolę ryzyka oraz monitorują działania podejmowane w celu złagodzenia ryzyka w sposób spójny z wdrażanymi strategiami ryzyka operacyjnego. Inne ryzyka i agregacja ryzyka Opisane powyżej ryzyka są ryzykami podstawowymi, istnieją jednak inne rodzaje ryzyka, które zdaniem Grupy mają istotne znaczenie i obejmują: ryzyko biznesowe; ryzyko nieruchomości; ryzyko inwestycji finansowych; ryzyko strategiczne; ryzyko reputacji. Ryzyka te są definiowane jako: Ryzyko biznesowe Ryzyko biznesowe jest definiowane jako niekorzystne, nieoczekiwane zmiany wolumenu działalności i/lub marż, nie spowodowane ryzykiem kredytowym, rynkowym ani operacyjnym. Ryzyko biznesowe może wynikać przede wszystkim z poważnego pogorszenia środowiska rynkowego, zmian w sytuacji konkurencyjnej lub w zachowaniach klientów, chociaż może też wynikać ze zmian uwarunkowań prawnych. Dane dotyczące ekspozycji, stosowane do obliczenia Ryzyka Biznesowego są pozyskiwane z rachunku wyników każdej ze Spółek Grupy, dla których ryzyko to ma istotne znaczenie. Zmienność i korelacja są określane na podstawie właściwych pozycji rachunku wyników oraz rachunku zysków i strat. Pomiar ryzyka biznesowego odbywa się na podstawie Dochodu narażonego na Ryzyko (Earnings at Risk, 47

48 I EaR), zdefiniowanego jako maksymalna roczna strata dla danego przedziału ufności w rocznym horyzoncie czasowym i przy założeniu normalnego rozkładu. Ryzyko biznesowe jest obliczane co kwartał dla celów monitoringu i budżetowania, zgodnie z harmonogramem planowania. Ryzyko nieruchomości Ryzyko nieruchomości jest definiowane jako potencjalne straty, wynikające z niekorzystnych wahań wartości rynkowej portfela nieruchomości Grupy, w tym spółek celowych (SPV) zajmujących się nieruchomościami. Ryzyko to natomiast nie uwzględnia nieruchomości otrzymanych w zastaw. Dane potrzebne do obliczenia ryzyka nieruchomości obejmują ogólne informacje, dotyczące nieruchomości oraz obszaru lub indeksów cen lokalnych dla każdej nieruchomości w celu umożliwienia obliczenia zmienności oraz korelacji modelu. Pomiar ryzyka nieruchomości jest realizowany przez oszacowanie maksymalnej potencjalnej straty dla danego przedziału ufności zgodnie z docelowym ratingiem, w rocznym horyzoncie czasowym, przy użyciu metody wariancji-kowariancji i przy założeniu rozkładu normalnego. Dla celów monitoringu, ryzyko nieruchomości jest wyliczane co sześć miesięcy, także dla celów budżetowania, zgodnie z harmonogramem procesu planowania. Ryzyko inwestycji finansowych Ryzyko inwestycji finansowych wynika z udziałów kapitałowych w spółkach nie należących do Grupy, lub nie uwzględnionych w księdze handlowej. Portfel ten obejmuje głównie akcje dopuszczone lub nie do obrotu publicznego, instrumenty pochodne na udziałach kapitałowych, prywatne udziały kapitałowe, udziały w funduszach inwestycyjnych, hedgingowych oraz w funduszach prywatnych. Wartość absorpcji kapitału przez pozycje kapitałowe dla całej Grupy może zostać obliczona przy zastosowaniu wskaźników takich, jak PD, LGD lub przy użyciu metody rynkowej. Metoda PD/LGD jest stosowana w przypadku spółek pozagiełdowych, w tym także bezpośrednich pozycji Private Equity. Metoda rynkowa jest stosowana w przypadku udziałów kapitałowych w obrocie publicznym wraz z ich zabezpieczeniami, wszystkich funduszy inwestycyjnych, hedgingowych i private equity poprzez mapowanie na wskaźnikach rynkowych. Pomiar ryzyka inwestycji finansowych jest realizowany na podstawie maksymalnej potencjalnej straty, tzn. Wartości Narażonej na Ryzyko (VaR) z przedziałem ufności określonym na podstawie docelowego ratingu w rocznym horyzoncie czasowym. Ryzyko inwestycji finansowych jest obliczane raz na kwartał dla celów monitoringu i budżetowania, zgodnie z harmonogramem procesu planowania. Ryzyko strategiczne Ryzyko strategiczne jest ryzykiem poniesienia potencjalnych strat z tytułu decyzji lub radykalnych zmian w środowisku biznesowym, niewłaściwego wprowadzania decyzji w życie, braku reakcji na zmiany w środowisku biznesowym, wywierające negatywny wpływ na profil ryzyka i w konsekwencji na kapitał i dochody, a także z powodu ogólnego kierunku i zakresu banku w skali długoterminowej. Grupa UniCredit posiada wdrożoną Strukturę Ładu Korporacyjnego (Corporate Governance Structure), czyli zbiór zasad i procedur, które służą jako kodeks postępowania dla spółki podczas wykonywania jej obowiązków wobec interesariuszy, co z kolei umożliwia zarządzanie ryzykiem strategicznym na poziomie Grupy. W celu łagodzenia swojego ryzyka strategicznego Grupy UniCredit wzmacnia kulturę ryzyka wewnętrznego. W tym kontekście istotną inicjatywą było ustanowienie "Akademii Ryzyka", której celem jest tworzenie centrum doskonałości edukacji w zakresie ryzyka dla całej Grupy. Ryzyko reputacji Grupa UniCredit definiuje ryzyko reputacji jako bieżące lub przyszłe ryzyko spadku zysków lub kapitału w wyniku negatywnego postrzegania wizerunku banku przez klientów, kontrahentów, udziałowców banku, inwestorów lub urząd regulacyjny. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

49 Tabela 1 Od 2010 roku spółka UniCredit S.p.A. postępuje zgodnie z Wytycznymi Grupy dot. Zarządzania Ryzykiem Reputacyjnym Grupy w celu zdefiniowania ogólnych zasad pomiaru i kontroli ryzyka reputacyjnego. Zarządzanie ryzykiem reputacyjnym należy do obowiązków Departamentu Ryzyka Operacyjnego i Reputacyjnego Grupy Spółki Dominującej oraz do dedykowanych jednostek działających w ramach Spółek Grupy. Ponadto ustanowiono Komitet ds. Ryzyka Operacyjnego i Reputacyjnego Grupy, podlegający Komitetowi ds. Ryzyka Grupy, w celu zapewnienia spójności polityk, metodologii i praktyk ryzyka reputacyjnego na poziomie Pionów, Jednostek Biznesowych i Spółek Grupy oraz kontrolę i monitorowanie portfela Ryzyka Reputacyjnego Grupy. Grupa UniCredit jest głęboko zaangażowana w promowanie trwałych rozwiązań przy podejmowaniu wszystkich decyzji finansowych i inwestycyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem implikacji o charakterze reputacyjnym. Wszelkie podejmowane transakcje muszą uwzględniać minimalizację ryzyka środowiskowego, społecznego i reputacyjnego. Komitety Transakcyjne Grupy odpowiadają za ocenę możliwego ryzyka reputacji wynikającego z transakcji, zgodnie z obowiązującą definicją ryzyka reputacji przedstawioną w Zasadach Globalnych. W celu ochrony Grupy UniCredit przed podejmowaniem ryzyka reputacyjnego, poza już obowiązującymi Wytycznymi Ładu Korporacyjnego Grupy dot. Ryzyka Reputacyjnego, wdrożono także następujące polityki w wybranych obszarach: "Obrona/Uzbrojenie", "Energia Jądrowa", "Niewspółpracujące Systemy Prawne", "Górnictwo" oraz "Obiekty Infrastruktury Budownictwa Wodnego" (tamy)". Na koniec, celem Komitetu Praw Człowieka jest identyfikacja praw człowieka i zarządzanie nimi, a także ograniczenie potencjalnych naruszeń praw człowieka. Metody pomiaru ryzyka W ramach procesu Wewnętrznej Oceny Adekwatności Kapitałowej (ICAAP) i zgodnie z zasadą proporcjonalności, zdefiniowaną w Filarze II Nowej Umowy Kapitałowej II, profil ryzyka Grupy oraz głównych Spółek Grupy jest obliczany analitycznie, podczas gdy dla Spółek niewielkich stosowana jest metoda syntetyczna (metoda odgórna). Ryzyko kredytowe, rynkowe, operacyjne, biznesowe, nieruchomości i inwestycji kapitałowych jest mierzone ilościowo przy użyciu następujących metod: kapitału ekonomicznego oraz agregacji jako punktu wyjścia dla kapitału wewnętrznego i testów warunków skrajnych. Kapitał Wewnętrzny to kapitał chroniący przed potencjalnymi stratami, związanymi z działalnością gospodarczą prowadzoną przez Grupę, który uwzględnia wszystkie rodzaje ryzyka, określone przez Grupę jako kwantyfikowalne pod względem Kapitału Ekonomicznego i zgodnie z wymogami Filara II (ryzyko kredytowe, rynkowe, operacyjne, biznesowe, nieruchomości, inwestycji finansowych, z uwzględnieniem skutków dywersyfikacji pomiędzy rodzajami ryzyka ("interdywersyfikacja") oraz w ramach jednego typu portfela ("intradywersyfikacja"), a także jako bufor ostrożnościowy dla ryzyka modelu oraz zmienności cyklu ekonomicznego. 49

50 I Wartość ta jest obliczana przy użyciu metody Bayesa-Copula agregacji dla rocznego horyzontu czasowego i przedziału ufności zgodnie z docelowym ratingiem Grupy. Rozkład matryc korelacji, przedstawiający wzajemne strukturę zależności pomiędzy ryzykami zostaje opracowany jako połączenie ocen ekspertów oraz empirycznych współczynników korelacji w oparciu o szeregi czasowe dla konkretnych czynników ryzyka. Dla celów kontroli, Kapitał Wewnętrzny jest wyliczany kwartalnie lub w razie potrzeby ad hoc; może też być prognozowany dla celów budżetowania. Wielowymiarowa natura ryzyka wywołuje powoduje konieczność uzupełnienia pomiarów kapitału ekonomicznego testami warunków skrajnych, nie tylko w celu oszacowania potencjalnych strat dla poszczególnych scenariuszy, ale również w celu wyznaczenia poziomu wpływu ich determinantów. Testy warunków skrajnych stanowią kluczowe narzędzie zarządzania odpowiednimi rodzajami ryzyka w celu oceny wrażliwości banku na zdarzenia wyjątkowe, ale możliwe, zapewniając dodatkowe informacje w zakresie monitoringu. Zgodnie z wymogami regulacyjnymi, działania podejmowane w zakresie testów warunków skrajnych są realizowane na podstawie zbioru zdefiniowanych wewnętrznie scenariuszy warunków skrajnych, w tym dla głównych regionów, w których Grupa jest obecna. Testy takie są prowadzone dwa razy w roku. W ramach działań związanych z pomiarem ryzyka, realizowanych dla celów Filara II, obejmujące całą spółkę testy warunków skrajnych uwzględniają różnego rodzaju wpływy danego scenariusza makroekonomicznego na wszystkie istotne rodzaje ryzyka w celu opracowania kompletnego i całościowego obrazu reakcji danej instytucji na warunki skrajne. Scenariusz testów, prowadzonych w skali całej spółki, zostaje opracowany na podstawie analizy zarówno istotnych zdarzeń rynkowych, jakie miał miejsce w przeszłości, jak możliwie najgorszych wersji zdarzeń, jakie jeszcze nie miały miejsca. Testy warunków skrajnych prowadzone są zarówno indywidualnie dla poszczególnych rodzajów ryzyka, jak również dla ryzyka zagregowanego, a ich wyniki odzwierciedlają straty warunkowe oraz kapitał ekonomiczny w warunkach skrajnych. Połączone testy warunków skrajnych obejmują zmiany w kwotach poszczególnych rodzajów ryzyka oraz korzyści wynikające z dywersyfikacji w warunkach kryzysowych. Kierownictwo Grupy najwyższego szczebla jest w następujący sposób zaangażowane w analizę warunków skrajnych zarówno ex-ante, jak ex-post: przed zakończeniem działań przez prezentację wybranych scenariuszy oraz założeń leżących u ich podstaw; po zakończeniu działań przez ujawnienie wyników i potencjalną dyskusję nad planem awaryjnym, o ile jest konieczny. Adekwatność metodologii pomiaru ryzyka na podstawie ICAAP, w tym testy warunków skrajnych i agregacja ryzyka, są sprawdzane w drodze walidacji wewnętrznej. Zgodnie z zasadami ładu korporacyjnego, jednostka Zarządzania Ryzykiem Spółki Dominującej odpowiada za opracowanie metodologii pomiaru Kapitału Ekonomicznego i Wewnętrznego Grupy oraz za pomiar kapitału ekonomicznego i wewnętrznego. Ponadto Spółka Dominująca odpowiada za ustanowienie i wdrożenie procesów związanych z Grupą. "Zasady Grupy" zostają po zatwierdzeniu przesłane do zainteresowanych Spółek Grupy w celu zatwierdzenia i wdrożenia. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

51 Tabela 1 Proces wewnętrznej oceny adekwatności kapitałowej (Internal Capital Adequacy Assessment, ICAAP) Pomiar profilu ryzyka stanowi podstawowy element procesu wewnętrznej oceny adekwatności kapitałowej zgodnie z Filarem II Nowej Umowy Kapitałowej 2. Podejście Grupy do ICAAP opiera się na definicji "Ładu Korporacyjnego dot. Ryzyka" jako głównego wymogu, natomiast sam proces składa się z następujących dwóch faz: określenie zakresu działania i identyfikacja ryzyka; pomiar profilu ryzyka; skłonność do podejmowania ryzyka i alokacja kapitału; oraz monitoring i sprawozdawczość. Adekwatność kapitałowa jest oceniana na podstawie równowagi pomiędzy przyjętym ryzykiem zarówno Filara I, jak Filara II, a kapitałem dostępnym. W odniesieniu do Filara II, odpowiednim parametrem jest Potencjał Podejmowania Ryzyka, definiowany jako stosunek kapitału dostępnego (Available Financial Resources, AFR) do Kapitału Wewnętrznego. Zgodnie z "kamieniem milowym" ICAAP, Skłonność do Podejmowania Ryzyka jest definiowana jako poziom ryzyka, jaki Grupa UniCredit jest gotowa przyjąć w ramach realizacji swoich celów strategicznych i biznesplanu, z uwzględnieniem interesów swoich klientów i akcjonariuszy, a także wymogów kapitałowych i innych. Struktura Skłonności do Podejmowania Ryzyka Grupy obejmuje pozycje jakościowe i ilościowe, ujęte odpowiednio w Deklaracji Skłonności do Podejmowania Ryzyka oraz KPI Skłonności do Podejmowania Ryzyka. Deklaracja Skłonności do Podejmowania Ryzyka określa pozycję banku pod względem celów strategicznych i związanych z nimi profili ryzyka, przyjętych w celu spełnienia oczekiwań interesariuszy i obejmuje: wytyczne dotyczące ogólnych, kluczowych granic Grupy w odniesieniu do koncentracji na tych działaniach, które są blisko związane z własnością ryzyka; definiowanie oczekiwanego profilu ryzyko-zwrot, spójnego z ogólną strategią Grupy; ocena ryzyka, jakie bank powinien podjąć lub którego powinien unikać w warunkach normalnych i skrajnych; wskazanie strategii zarządzania kluczowymi rodzajami ryzyka w granicach Grupy; deklaracje jakościowe w odniesieniu do trudno mierzalnych rodzajów ryzyka (jak np. ryzyko strategiczne, reputacyjne, zgodności) w celu zapewnienia zapobiegania/szybkiej interwencji w razie pojawienia się takiego ryzyka; opis kluczowych ról i obowiązków związanych z zatwierdzaniem, delegowaniem na Spółki Grupy, monitorowaniem, sprawozdawczością i procesami interwencyjnymi Skłonności do Podjęcia Ryzyka. KPI związane ze Skłonnością do Podejmowania Ryzyka składają się ze zbioru wskaźników opracowanych w oparciu o analizę oczekiwać wewnętrznych i zewnętrznych interesariuszy Grupy UniCredit, które prowadzą do identyfikacji następujących wymiarów ryzyka w odniesieniu do Grupy: własność i pozycjonowanie ryzyka w celu wyraźnego wskazania głównych działań realizowanych przez Bank oraz ogólnego pozycjonowania ryzyka; wymogi regulacyjne, uwzględniające KPI wymagane przez Urząd Regulacyjny w dłuższym okresie czasu; rentowność i ryzyko w celu zapewnienia spójności z budżetem Grupy; kontrola poszczególnych rodzajów ryzyka dla zapewnienia kontroli wszystkich kluczowych rodzajów ryzyka. 51

52 I Skłonność do Podejmowania Ryzyka podlega zatwierdzeniu przez Radę Dyrektorów oraz regularnemu monitoringowi i sprawozdawczości co najmniej w skali kwartalnej na ręce odpowiednich komitetów. Ponadto opracowane zostaje roczne sprawozdanie skonsolidowane na temat adekwatności kapitałowej zgodnie z wytycznymi Banku Włoch wraz z ogólnym opisem głównych Spółek Grupy, które zostaje wysłane do Urzędu Regulacyjnego. Sprawozdawczość Zespół ds. Analityki Ryzyka & Monitoringu Portfela Kredytowego Grupy działający w Departamencie Zarządzania Ryzykiem Grupy zapewnia miesięczne i kwartalne raporty dot. ryzyka w odniesieniu do jakości aktywów Grupy, których głównym celem jest przeprowadzenie analizy głównych czynników i parametrów ryzyka kredytowego (jak np. zaangażowanie na datę niedotrzymania warunków (EAD), strata oczekiwana (EL), migracje, korekty, współczynnik pokrycia, koszt ryzyka, itp.), głównie na poziomie Grupy lub Regionów, a także zaoferowanie odwzorowania wszystkich zagregowanych ryzyk dla Grupy UniCredit. Opracowane sprawozdania stanowią także narzędzie wsparcia przy podejmowaniu decyzji menedżerskich pod względem zarządzania ryzykiem i jego redukcji. Strategiczną rolę pośród sprawozdań opracowywanych przez Jednostkę ds. Analityki i Monitoringu Ryzyka Portfela Kredytowego Grupy pod względem monitorowania jakości portfela aktywów odgrywa Raport z Zarządzania Ryzykiem Przedsiębiorstwa ERM. Głównym celem raportu ERM jest zapewnienie możliwie najpełniejszego przeglądu głównych rodzajów ryzyka Grupy w istotnym stopniu szczegółowości, zarówno pod względem rodzaju ryzyka (głównie ryzyko kredytowe, ale także ryzyko rynkowe, stopy procentowej, inwestycyjne, handlowe, płynności i operacyjne) jak obszarów, w których powyższe rodzaje ryzyka są inicjowane (Włochy, Niemcy, Austria, Europa Środkowa i Wschodnia oraz Polska). Dzięki konsolidacji informacji dotyczących ekspozycji Grupy na ryzyko, Raport ERM szczegółowo odzwierciedla: ryzyko kredytowe - poprzez analizy na poziomie Grupy i Regionów składu aktywów oraz ogólnej jakości aktywów Grupy, ze zwróceniem szczególnej uwagi na portfel aktywów z utratą wartości oraz współczynnik pokrycia, rezerwy celowe na kredyty w sytuacji nieregularnej LLP i analizy wybranych portfeli (takich jak np. Leasing, LPAC, Transport i Nieruchomości), a także analizy najważniejszych ekspozycji. ryzyko płynności - poprzez analizy zdolności Grupy do spełnienia potrzeb związanych z płynnością w skali krótko-, średnio- i długoterminowej, nawet w warunkach skrajnych (wszystkie analizy są prowadzone w drodze symulacji scenariuszy warunków skrajnych) oraz do samodzielnego pozyskiwania/generowania przepływów gotówkowych i finansowych lub w drodze dostępu do rynków finansowych; ryzyko rynkowe podstawowej księgi bankowej - poprzez badania ekspozycji oraz kluczowych wskaźników trendów ryzyka rynkowego na księdze handlowej, a także zgodność z limitami VaR na rynkach finansowych, wynikającymi z portfela inwestycji centralnych Grupy. ryzyko rynkowe i poboczna księga bankowa - poprzez reprezentację danych (takich jak np. VaR, spready kredytowe, stopy procentowe i kursy wymiany) związane z księgą handlową Grupy oraz portfelem inwestycji pobocznych w drodze analiz scenariuszy testów warunków skrajnych; ryzyko operacyjne - poprzez miesięczne analizy strat operacyjnych, generowanych przez każdy Region, wraz ze szczegółowymi informacjami na temat strat przekraczających 1 mln euro oraz działaniami korekcyjnymi, podejmowanymi w celu zapobiegania zdarzeniom grożącym potencjalnymi stratami w przyszłości. W skali kwartalnej; przedstawiane są także wartości kapitału regulacyjnego przy użyciu Metody Standardowej (TSA) oraz Zaawansowanej Metody Pomiaru (AMA). BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

53 Tabela 1 Ponadto Jednostka ds. Analityki i Monitoringu Ryzyka Portfela Kredytowego Grupy odpowiada także za zapewnienie spójności stosowanych definicji i parametrów ryzyka oraz skuteczności i wydajności całego zbioru raportów, opracowywanych zgodnie z zakresem Linii Kompetencyjnej Zarządzania Ryzykiem, zarówno na poziomie Spółki Dominującej, jak poszczególnych Spółek Grupy. W 2013 Jednostka Analityki i Monitoringu Ryzyka Portfela Kredytowego Grupy podejmowała konsekwentne działania w celu dalszej poprawy jakości danych i procesów sprawozdawczości, także dzięki intensywnej weryfikacji istniejących raportów i analizie danych w świetle zmieniającego się środowiska rynkowego. Celem tych działań jest konsolidacja osiągnięć z ostatnich kilku lat przy jednoczesnej adaptacji działalności sprawozdawczej do potrzeb kierownictwa najwyższego szczebla i Regulatorów w świetle bieżącego scenariusza makroekonomicznego. Faza doprecyzowywania i dalszych ulepszeń opracowywanych raportów jest w toku i do chwili obecnej osiągnięto znaczące wyniki pod względem spójności i jakości dostarczanych informacji. 53

54 Tabela 2 Zakres stosowania Ujawnienie jakościowe Nazwa banku, do którego stosują się wymogi ujawniania UniCredit S.p.A., Spółka Dominująca grupy bankowej UniCredit, zarejestrowanej w Rejestrze Grup Bankowych. Zarys różnic w bazie konsolidacji dla celów księgowych i ostrożnościowych W niniejszej części dokumentu, dotyczącego Filara 3, opisano normy ostrożnościowe dla procesu konsolidacji Grupy UniCredit. Należy przy tym stwierdzić, że zakres konsolidacji został określony zgodnie z przepisami ostrożnościowymi i różni się od zakresu skonsolidowanych sprawozdań finansowych, określonego na mocy przepisów MSR/MSSF. W tej sytuacji mogą pojawić się niedopasowania pomiędzy danymi ujawnionymi w niniejszym dokumencie, a danymi uwzględnionymi w Skonsolidowanych Sprawozdaniach Finansowych. Różnice w traktowaniu zostały ujęte w listach przedstawionych w niniejszym rozdziale o następujących cechach: Podmioty skonsolidowane według stanu na 31 grudnia 2013 r. o spółki bankowe, finansowe i celowe, bezpośrednio lub pośrednio kontrolowane przez UniCredit S.p.A. w których stosowana jest liniowa metoda konsolidacji; o spółki bankowe, finansowe i celowe, w których UniCredit S.p.A. posiada pośrednie lub bezpośrednie zaangażowanie w wysokości co najmniej 20% udziałów, gdy są one kontrolowane wspólnie z innymi podmiotami i/lub zgodnie z umowami z nimi zawartymi; w wypadku takich spółek zależnych stosowaną metodą konsolidacji jest metoda konsolidacji proporcjonalnej; o inne spółki bankowe lub finansowe, w których UniCredit S.p.A. posiada bezpośrednio lub pośrednio posiada pośrednie lub bezpośrednie zaangażowanie w wysokości co najmniej 20% udziałów, lub które w inny sposób podlegają znaczącemu wpływowi; w wypadku takich spółek stosowaną metodą konsolidacji jest metoda kapitałowa. o spółki inne niż bankowe, finansowe lub celowe, w których UniCredit S.p.A. posiada pośrednie lub bezpośrednie zaangażowanie, samodzielnie lub wspólnie, lub które w inny sposób podlegają znaczącemu wpływowi; w wypadku takich spółek stosowaną metodą konsolidacji jest metoda kapitałowa. Podmioty odliczone od kapitału według stanu na 31 grudnia 2013 r. o spółki ubezpieczeniowe, bankowe lub finansowe, z udziałem powyżej 10% odliczanym od kapitału regulacyjnego. Podmioty dodane do aktywów ważonych ryzykiem według stanu na 31 grudnia 2013 r. o inne inwestycje kapitałowe, klasyfikowane jako aktywa ważone ryzykiem. Niniejsze ujawnienie, które odnosi się do danych skonsolidowanych, nie obejmuje inwestycji kapitałowych o wartości indywidualnej poniżej 1000 euro: 40 spółek zależnych i spółek typu joint venture 17 spółek stowarzyszonych 212 udziałów mniejszościowych uwzględnionych w portfelu aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży (AFS). Należy przy tym stwierdzić, że w inwestycje w 190 spółek zależnych zostały zaksięgowane według kosztów (207 według stanu na 31 grudnia 2012 roku), w tym: 15 należących do grupy bankowej (patrz ujawnienie ilościowe w Tabeli 2); 175 nie należących do grupy bankowej (188 według stanu na 31 grudnia 2012 roku). BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

55 Tabela 2 Podstawa konsolidacji dla celów księgowych i ostrożnościowych Podmioty skonsolidowane według stanu na 31 grudnia 2013 r. Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego UNICREDIT SPA BANKI RZYM WŁOCHY X X AS UNICREDIT BANK, ŁOTWA BANKI RYGA ŁOTWA X X BANK AUSTRIA REAL INVEST IMMOBILIEN-KAPITALANLAGE GMBH BANKI WIEDEŃ AUSTRIA X X BANK AUSTRIA WOHNBAUBANK AG BANKI WIEDEŃ AUSTRIA X X BANK PEKAO SA BANKI WARSZAWA POLSKA X X BANKHAUS NEELMEYER AG BANKI BREMA RFN X X CARD COMPLETE SERVICE BANK AG BANKI WIEDEŃ AUSTRIA X X DAB BANK AG BANKI MONACHIUM RFN X X DC BANK AG BANKI WIEDEŃ AUSTRIA X X DIREKTANLAGE.AT AG BANKI SALZBURG AUSTRIA X X FACTORBANK AKTIENGESELLSCHAFT BANKI WIEDEŃ AUSTRIA X X FINECOBANK SPA BANKI MEDIOLAN WŁOCHY X X FONDO SIGMA BANKI RZYM WŁOCHY X X LEASFINANZ BANK GMBH BANKI WIEDEŃ AUSTRIA X X MEZZANIN FINANZIERUNGS AG BANKI WIEDEŃ AUSTRIA X X PEKAO BANK HIPOTECZNY S.A. BANKI WARSZAWA POLSKA X X PIONEER INVESTMENTS AUSTRIA GMBH BANKI WIEDEŃ AUSTRIA X X PRVA STAMBENA STEDIONICA DD ZAGREB BANKI ZAGRZEB CHORWACJA X X PUBLIC JOINT STOCK COMPANY UKRSOTSBANK BANKI KIJÓW UKRAINA X X PUBLIC JOINT STOCK COMPANY UNICREDIT BANK BANKI KIJÓW UKRAINA X X SCHOELLERBANK AKTIENGESELLSCHAFT BANKI WIEDEŃ AUSTRIA X X UNICREDIT BANK A.D. BANJA LUKA BANKI BANJA LUKA BOŚNIA I HERCEGOWINA X X UNICREDIT BANK AG BANKI MONACHIUM RFN X X UNICREDIT BANK AUSTRIA AG BANKI WIEDEŃ AUSTRIA X X UNICREDIT BANK CZECH REPUBLIC AND SLOVAKIA A.S. BANKI PRAGA UNICREDIT BANK D.D. BANKI MOSTAR REPUBLIKA CZESKA X X BOŚNIA I HERCEGOWINA X X UNICREDIT BANK HUNGARY ZRT. BANKI BUDAPESZT WĘGRY X X UNICREDIT BANK IRELAND PLC BANKI DUBLIN IRLANDIA X X UNICREDIT BANK SERBIA JSC BANKI BELGRAD SERBIA X X UNICREDIT BANKA SLOVENIJA D.D. BANKI LJUBLJANA SŁOWENIA X X UNICREDIT BULBANK AD BANKI SOFIA BUŁGARIA X X UNICREDIT CREDIT MANAGEMENT BANK SPA BANKI WERONA WŁOCHY X X UNICREDIT INTERNATIONAL BANK (LUXEMBOURG) SA BANKI LUKSEMBURG LUKSEMBURG X X UNICREDIT JELZALOGBANK ZRT. BANKI BUDAPESZT WĘGRY X X UNICREDIT LEASING FINANCE GMBH BANKI HAMBURG RFN X X UNICREDIT LUXEMBOURG S.A. BANKI LUKSEMBURG LUKSEMBURG X X UNICREDIT TIRIAC BANK S.A. BANKI BUKARESZT RUMUNIA X X ZAGREBACKA BANKA D.D. BANKI ZAGRZEB CHORWACJA X X ZAO UNICREDIT BANK BANKI MOSKWA ROSJA X X ACTIVE ASSET MANAGEMENT GMBH FINANSOWE GRUNWALD RFN X X 55

56 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego AI BETEILIGUNGS GMBH ALINT 458 GRUNDSTUCKVERWALTUNG GESELLSCHAFT M.B.H. ALLEGRO LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. ALLIB LEASING S.R.O. ALLIB NEKRETNINE D.O.O. ZA POSLOVANJE NEKRETNINAMA ALLIB ROM S.R.L. ALMS LEASING GMBH. ALPINE CAYMAN ISLANDS LTD. ALV IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. ANTARES IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. ARANY PENZUEGYI LIZING ZRT. ARNO GRUNDSTUCKSVERWALTUNGS GESELLSCHAFT M.B.H. AUSTRIA LEASING GMBH B.I. INTERNATIONAL LIMITED BA ALPINE HOLDINGS, INC. BA CA LEASING (DEUTSCHLAND) GMBH BA CA SECUND LEASING GMBH BA CREDITANSTALT BULUS EOOD BA EUROLEASE BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT M.B.H. BA/CA-LEASING BETEILIGUNGEN GMBH BA-CA ANDANTE LEASING GMBH BACA CENA IMMOBILIEN LEASING GMBH BACA CHEOPS LEASING GMBH BA-CA FINANCE (CAYMAN) II LIMITED BA-CA FINANCE (CAYMAN) LIMITED BACA HYDRA LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. BACA KOMMUNALLEASING GMBH BACA LEASING ALFA S.R.O. BACA LEASING CARMEN GMBH BA-CA LEASING DREI GARAGEN GMBH BACA LEASING GAMA S.R.O. BA-CA LEASING MAR IMMOBILIEN LEASING GMBH BA-CA LEASING MODERATO D.O.O. FINANSOWE BAD HOMBURG RFN X X FINANSOWE PRAGA REPUBLIKA CZESKA X X FINANSOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X FINANSOWE BUKARESZT RUMUNIA X X FINANSOWE GEORGE TOWN KAJMANY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE GEORGE TOWN KAJMANY X X FINANSOWE WILMINGTON U.S.A. X X FINANSOWE BAD HOMBURG RFN X X FINANSOWE SOFIA BUŁGARIA X X FINANSOWE GEORGE TOWN KAJMANY X X FINANSOWE GEORGE TOWN KAJMANY X X FINANSOWE PRAGA REPUBLIKA CZESKA X X FINANSOWE PRAGA REPUBLIKA CZESKA X X FINANSOWE LJUBLJANA SŁOWENIA X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

57 Tabela 2 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego BACA LEASING UND BETEILGUNGSMANAGEMENT GMBH BA-CA MARKETS & INVESTMENT BETEILIGUNG GES.M.B.H. BACA NEKRETNINE DOO BA-CA PRESTO LEASING GMBH BACAL ALPHA DOO ZA POSLOVANJE NEKRETNINAMA BACAL BETA NEKRETNINE D.O.O. ZA POSLOVANJE NEKRETNINAMA BACA-LEASING AQUILA INGATLANHASNOSITO KORLATOLT FELELOSSEGU TARSASAG BACA-LEASING GEMINI INGATLANHASZNOSITO KORLATOLT FELELOSSEGU TARSASAG BACA-LEASING OMIKRON INGATLANHASZNOSTO KORLATOLT FELELOSSEGU TARSASAG BAL CARINA IMMOBILIEN LEASING GMBH BAL DEMETER IMMOBILIEN LEASING GMBH BAL HESTIA IMMOBILIEN LEASING GMBH BAL HORUS IMMOBILIEN LEASING GMBH BAL HYPNOS IMMOBILIEN LEASING GMBH BAL LETO IMMOBILIEN LEASING GMBH BAL OSIRIS IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. BAL PAN IMMOBILIEN LEASING GMBH BAL SOBEK IMMOBILIEN LEASING GMBH BANDON LEASING LTD. BANK AUSTRIA CREDITANSTALT LEASING IMMOBILIENANLAGEN GMBH BANK AUSTRIA FINANZSERVICE GMBH BANK AUSTRIA HUNGARIA BETA LEASING KORLATOLT FELELOSSEGU TSRSASAG BANK AUSTRIA LEASING ARGO IMMOBILIEN LEASING GMBH BANK AUSTRIA LEASING HERA IMMOBILIEN LEASING GMBH BANK AUSTRIA LEASING IKARUS IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. BANK AUSTRIA LEASING MEDEA IMMOBILIEN LEASING GMBH BANK AUSTRIA REAL INVEST CLIENT INVESTMENT GMBH BANK AUSTRIA REAL INVEST IMMOBILIEN-MANAGEMENT GMBH BARODA PIONEER ASSET MANAGEMENT COMPANY LTD BARODA PIONEER TRUSTEEE COMPANY PVT LTD BAULANDENTWICKLUNG GDST 1682/8 GMBH & CO OEG BETEILIGUNGSVERWALTUNGSGESELLSCHAFT DER BANK AUSTRIA CREDITANSTALT LEASING GMBH BIL LEASING-FONDS GMBH & CO VELUM KG FINANSOWE SARAJEWO BOŚNIA I HERCEGOWINA X X FINANSOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X FINANSOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE DUBLIN IRLANDIA X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE MUMBAJ INDIE X X FINANSOWE MUMBAJ INDIE X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X 57

58 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego BREWO GRUNDSTUCKSVERWALTUNGS-GESELLSCHAFT M.B.H. BULBANK LEASING EAD BV GRUNDSTUCKSENTWICKLUNGS-GMBH CABET-HOLDING GMBH CABO BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT M.B.H. CAC REAL ESTATE, S.R.O. CAC-IMMO SRO CAFU VERMOEGENSVERWALTUNG GMBH & CO OG CA-LEASING ALPHA INGATLANHASZNOSITO KORLATOLT FELELOSSEGU TARSASAG CA-LEASING DELTA INGATLANHASZNOSITO KORLATOLT FELELOSSEGU TARSASAG CA-LEASING EPSILON INGATLANHASZNOSITO KORLATOLT FELELOSSEGU TARSASAG CA-LEASING EURO, S.R.O. CA-LEASING KAPPA INGATLANHASZNOSITO KORLATOLT FELELOSSEGU TARSASAG CA-LEASING OMEGA INGATLANHASZNOSITO KORLATOLT FELELOSSEGU TARSASAG CA-LEASING OVUS S.R.O. CA-LEASING PRAHA S.R.O. CA-LEASING SENIOREN PARK GMBH CA-LEASING TERRA POSLOVANJE Z NEPREMICNINAMI D.O.O. CA-LEASING ZETA INGATLANHASZNOSITO KORLATOLT FELELOSSEGU TARSASAG CALG 307 MOBILIEN LEASING GMBH CALG 443 GRUNDSTUCKVERWALTUNG GMBH CALG 445 GRUNDSTUCKVERWALTUNG GMBH CALG 451 GRUNDSTUCKVERWALTUNG GMBH CALG ALPHA GRUNDSTUCKVERWALTUNG GMBH CALG ANLAGEN LEASING GMBH CALG ANLAGEN LEASING GMBH & CO GRUNDSTUCKVERMIETUNG UND -VERWALTUNG KG CALG DELTA GRUNDSTUCKVERWALTUNG GMBH CALG GAMMA GRUNDSTUCKVERWALTUNG GMBH CALG GRUNDSTUCKVERWALTUNG GMBH CALG IMMOBILIEN LEASING GMBH CALG IMMOBILIEN LEASING GMBH & CO 1050 WIEN, SIEBENBRUNNENGASSE OG CALG IMMOBILIEN LEASING GMBH & CO 1120 WIEN, SCHONBRUNNER SCHLOSS-STRASSE OG FINANSOWE SOFIA BUŁGARIA X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE FINANSOWE PRAGA PRAGA REPUBLIKA CZESKA X X REPUBLIKA CZESKA X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE PRAGA REPUBLIKA CZESKA X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE FINANSOWE PRAGA PRAGA REPUBLIKA CZESKA X X REPUBLIKA CZESKA X X FINANSOWE LJUBLJANA SŁOWENIA X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

59 Tabela 2 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego CALG IMMOBILIEN LEASING GMBH & CO PROJEKT ACHT OG CALG IMMOBILIEN LEASING GMBH & CO PROJEKT VIER OG CALG MINAL GRUNDSTUCKVERWALTUNG GMBH CAL-PAPIER INGATLANHASZNOSITO KORLATOLT FELELOSSEGU TARSASAG CDM CENTRALNY DOM MAKLERSKI PEKAO SA CEAKSCH VERWALTUNGS G.M.B.H. CHARADE LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. CHEFREN LEASING GMBH CIVITAS IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. COFIRI S.P.A. IN LIQUIDAZIONE COMMUNA - LEASING GRUNDSTUCKSVERWALTUNGSGESELLSCHAFT M.B.H. CONTRA LEASING-GESELLSCHAFT M.B.H. CORDUSIO SIM - ADVISORY & FAMILY OFFICE SPA CORDUSIO SOCIETA' FIDUCIARIA PER AZIONI CORIT - CONCESSIONARIA RISCOSSIONE TRIBUTI S.P.A. IN LIQUIDAZIONE DEBO LEASING IFN S.A. DINERS CLUB CS S.R.O. DINERS CLUB POLSKA SP.Z.O.O. DLV IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. DOM INWESTYCYJNY XELION SP. Z O.O. DUODEC Z IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. ENTASI SRL EUROFINANCE 2000 SRL (W LIKWIDACJI) EUROLEASE AMUN IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. EUROLEASE ANUBIS IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. EUROLEASE ISIS IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. EUROLEASE MARDUK IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. EUROLEASE RA IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. EUROLEASE RAMSES IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. EUROPA BEFEKTETESI ALAPKEZELOE ZRT (EUROPA INVESTMENT FUND MANAGEMENT LTD.) EUROPEAN-OFFICE-FONDS EUROVENTURES-AUSTRIA-CA-MANAGEMENT GESMBH FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE WARSZAWA POLSKA X X FINANSOWE RZYM WŁOCHY X X FINANSOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X FINANSOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X FINANSOWE RZYM WŁOCHY X X FINANSOWE BUKARESZT RUMUNIA X X FINANSOWE BRATYSŁAWA SŁOWACJA X X FINANSOWE WARSZAWA POLSKA X X FINANSOWE WARSZAWA POLSKA X X FINANSOWE RZYM WŁOCHY X X FINANSOWE RZYM WŁOCHY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X 59

60 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego EXPANDA IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. FCT UCG TIKEHAU FINECO LEASING S.P.A. FINECO VERWALTUNG AG (IN LIQUIDATION) FMC LEASING INGATLANHASZNOSITO KORLATOLT FELELOSSEGU TARSASAG FMZ SAVARIA SZOLGALTATO KFT FMZ SIGMA PROJEKTENTWICKLUNGS GMBH FOLIA LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. FUGATO LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. G.N.E. GLOBAL GRUNDSTUCKSVERWERTUNG GESELLSCHAFT M.B.H. GALA GRUNDSTUCKVERWALTUNG GESELLSCHAFT M.B.H. FINANSOWE PARYŻ FRANCJA X X FINANSOWE BRESCIA WŁOCHY X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X GBS GRUNDSTUCKSVERWALTUNGSGESELLSCHAFT M.B.H. GEBAUDELEASING GRUNDSTUCKSVERWALTUNGSGESELLSCHAFT M.B.H. GEMEINDELEASING GRUNDSTUCKVERWALTUNG GESELLSCHAFT M.B.H. GRUNDSTUCKSVERWALTUNG LINZ-MITTE GMBH GUS CONSULTING GMBH H.F.S. HYPO-FONDSBETEILIGUNGEN FUR SACHWERTE GMBH HERKU LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. HOKA LEASING-GESELLSCHAFT M.B.H. HONEU LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. HVB ASIA LIMITED W LIKWIDACJI HVB ASSET LEASING LIMITED HVB ASSET MANAGEMENT HOLDING GMBH HVB AUTO LEASING EOOD HVB CAPITAL LLC HVB CAPITAL LLC II HVB CAPITAL LLC III HVB CAPITAL PARTNERS AG HVB EXPORT LEASING GMBH HVB FINANCE LONDON LIMITED HVB FUNDING TRUST HVB FUNDING TRUST II FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE SINGAPUR SINGAPUR X X FINANSOWE LONDYN WIELKA BRYTANIA X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE SOFIA BUŁGARIA X X FINANSOWE WILMINGTON U.S.A. X X FINANSOWE WILMINGTON U.S.A. X X FINANSOWE WILMINGTON U.S.A. X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE LONDYN WIELKA BRYTANIA X X FINANSOWE WILMINGTON U.S.A. X X FINANSOWE WILMINGTON U.S.A. X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

61 Tabela 2 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego HVB FUNDING TRUST III HVB GLOBAL ASSETS COMPANY (GP), LLC HVB HONG KONG LIMITED HVB IMMOBILIEN AG HVB INVESTMENTS (UK) LIMITED HVB LEASING CZECH REPUBLIC S.R.O. HVB LEASING EOOD HVB LONDON INVESTMENTS (AVON) LIMITED HVB LONDON INVESTMENTS (CAM) LIMITED HVB PRINCIPAL EQUITY GMBH HVB PROJEKT GMBH HVB REALTY CAPITAL INC. HVB TECTA GMBH HVB VERWA 1 GMBH HVB VERWA 4 GMBH HVB VERWA 4,4 GMBH HVBFF INTERNATIONAL GREECE GMBH HVBFF INTERNATIONALE LEASING GMBH HVBFF OBJEKT BETEILIGUNGS GMBH HVBFF PRODUKTIONSHALLE GMBH I.L. HVB-LEASING AIDA INGATLANHASZNOSITO KORLATOLT FELELOSSEGU TARSASAG HVB-LEASING ATLANTIS INGATLANHASZNOSITO KORLATOLT FELELOSSEGU TARSASAG HVB-LEASING FIDELIO INGATLANHASNOSITO KORLATOLT FELELOSSEGU TARSASAG HVB-LEASING FORTE INGATLANHASNOSITO KORLATOLT FELELOSSEGU TARSASAG HVB-LEASING GARO KFT HVB-LEASING HAMLET INGATLANHASZNOSITO KORLATOLT FELELOSSEGU TARSASAG HVB-LEASING JUPITER KFT HVB-LEASING LAMOND INGATLANHASZNOSITO KFT. HVB-LEASING MAESTOSO INGATLANHASZNOSITO KFT. HVB-LEASING NANO KFT HVB-LEASING OTHELLO INGATLANHASNOSITO KORLATOLT FELELOSSEGU TARSASAG HVB-LEASING ROCCA INGATLANHASZNOSITO KORLATOLT FELELOSSEGU TARSASAG HVB-LEASING RUBIN KFT. FINANSOWE WILMINGTON U.S.A. X X FINANSOWE DOVER U.S.A. X X FINANSOWE HONG KONG CHINY X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE GEORGE TOWN KAJMANY X X FINANSOWE PRAGA REPUBLIKA CZESKA X X FINANSOWE SOFIA BUŁGARIA X X FINANSOWE FINANSOWE LONDYN LONDYN WIELKA BRYTANIA X X WIELKA BRYTANIA X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE NOWY JORK U.S.A. X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X 61

62 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego HVB-LEASING SMARAGD KFT. HVB-LEASING SPORT INGATLANHASZNOSITO KOLATPOT FEOEOASSEGU TARSASAG HYPOVEREINSFINANCE N.V. IMMOBILIENLEASING GRUNDSTUCKSVERWALTUNGS- GESELLSCHAFT M.B.H. INPROX CHOMUTOV, S.R.O. INPROX KLADNO, S.R.O. INPROX POPRAD, SPOL. S.R.O. INPROX SR I., SPOL. S R.O. INTERKONZUM DOO SARAJEVO INTRO LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. JAUSERN-LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. KINABALU FINANCIAL PRODUCTS LLP KINABALU FINANCIAL SOLUTIONS LTD KUNSTHAUS LEASING GMBH KUTRA GRUNDSTUCKSVERWALTUNGS-GESELLSCHAFT M.B.H. LAGERMAX LEASING GMBH LAGEV IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. LARGO LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. LEASFINANZ GMBH LEGATO LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. LELEV IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. LIFE MANAGEMENT ERSTE GMBH LIFE MANAGEMENT ZWEITE GMBH LINO HOTEL-LEASING GMBH LIPARK LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. LIVA IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. LOCAT CROATIA DOO LTD SI&C AMC UKRSOTS REAL ESTATE M. A. V. 7., BANK AUSTRIA LEASING BAUTRAGER GMBH & CO.OHG. M.A.I.L. FINANZBERATUNG GESELLSCHAFT M.B.H. MBC IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. MENUETT GRUNDSTUCKSVERWALTUNGS-GESELLSCHAFT M.B.H. FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE AMSTERDAM HOLANDIA X X FINANSOWE FINANSOWE PRAGA PRAGA REPUBLIKA CZESKA X X REPUBLIKA CZESKA X X FINANSOWE BRATYSŁAWA SŁOWACJA X X FINANSOWE BRATYSŁAWA SŁOWACJA X X FINANSOWE SARAJEWO BOŚNIA I HERCEGOWINA X X FINANSOWE FINANSOWE LONDYN LONDYN WIELKA BRYTANIA X X WIELKA BRYTANIA X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE GRUNWALD RFN X X FINANSOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X FINANSOWE KIJÓW UKRAINA X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

63 Tabela 2 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego MIK 2012 KARLATOLT FELELOSSEGU TARSAAG MM OMEGA PROJEKTENTWICKLUNGS GMBH MOBILITY CONCEPT GMBH MOGRA LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. MOVIE MARKET BETEILIGUNGS GMBH NAGE LOKALVERMIETUNGSGESELLSCHAFT M.B.H. NATA IMMOBILIEN-LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. NO. HYPO LEASING ASTRICTA GRUNDSTUCKVERMIETUNGS GESELLSCHAFT M.B.H. OCEAN BREEZE FINANCE S.A. - COMPARTMENT 1 OCT Z IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H OLG HANDELS- UND BETEILIGUNGSVERWALTUNGSGESELLSCHAFT M.B.H. OOO UNICREDIT LEASING ORESTOS IMMOBILIEN-VERWALTUNGS GMBH PARZHOF-ERRICHTUNGS- UND VERWERTUNGSGESELLSCHAFT M.B.H. PEKAO FAKTORING SP. ZOO PEKAO FINANCIAL SERVICES SP. ZOO PEKAO FUNDUSZ KAPITALOWY SP. ZOO PEKAO LEASING HOLDING S.A. PEKAO LEASING SP. Z O.O. PEKAO PIONEER P.T.E. SA PELOPS LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. PESTSZENTIMREI SZAKORVOSI RENDELO KFT. PIANA LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. PIONEER ALTERNATIVE INVESTMENT MANAGEMENT (BERMUDA) LIMITED PIONEER ALTERNATIVE INVESTMENT MANAGEMENT LTD PIONEER ALTERNATIVE INVESTMENTS (ISRAEL) LTD PIONEER ALTERNATIVE INVESTMENTS (NEW YORK) LTD PIONEER ASSET MANAGEMENT AS PIONEER ASSET MANAGEMENT S.A.I. S.A. PIONEER ASSET MANAGEMENT SA PIONEER FUNDS DISTRIBUTOR INC PIONEER GLOBAL ASSET MANAGEMENT SPA FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE OBERHACHING RFN X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE LUKSEMBURG LUKSEMBURG X X FINANSOWE MOSKWA ROSJA X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE LUBLIN POLSKA X X FINANSOWE WARSZAWA POLSKA X X FINANSOWE WARSZAWA POLSKA X X FINANSOWE WARSZAWA POLSKA X X FINANSOWE WARSZAWA POLSKA X X FINANSOWE WARSZAWA POLSKA X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE HAMILTON BERMUDY X X FINANSOWE DUBLIN IRLANDIA X X FINANSOWE RAMAT GAN IZRAEL X X FINANSOWE DOVER U.S.A. X X FINANSOWE PRAGA REPUBLIKA CZESKA X X FINANSOWE BUKARESZT RUMUNIA X X FINANSOWE LUKSEMBURG LUKSEMBURG X X FINANSOWE BOSTON U.S.A. X X FINANSOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X 63

64 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego PIONEER GLOBAL FUNDS DISTRIBUTOR LTD PIONEER GLOBAL INVESTMENTS (AUSTRALIA) PTY LIMITED PIONEER GLOBAL INVESTMENTS (TAIWAN) LTD. PIONEER GLOBAL INVESTMENTS LIMITED PIONEER INSTITUTIONAL ASSET MANAGEMENT INC PIONEER INVESTMENT COMPANY AS PIONEER INVESTMENT FUND MANAGEMENT LIMITED PIONEER INVESTMENT MANAGEMENT INC PIONEER INVESTMENT MANAGEMENT LIMITED PIONEER INVESTMENT MANAGEMENT LLC - W LIKWIDACJI PIONEER INVESTMENT MANAGEMENT SHAREHOLDER SERVICES INC. PIONEER INVESTMENT MANAGEMENT SOC. DI GESTIONE DEL RISPARMIO PER AZ PIONEER INVESTMENT MANAGEMENT USA INC. PIONEER INVESTMENTS KAPITALANLAGEGESELLSCHAFT MBH PIONEER PEKAO INVESTMENT FUND COMPANY SA (POLSKA NAZWA: PIONEER PEKAO TFI SA) PIONEER PEKAO INVESTMENT MANAGEMENT SA POLLUX IMMOBILIEN GMBH POSATO LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. PRELUDE GRUNDSTUCKSVERWALTUNGS-GESELLSCHAFT M.B.H. PRIM Z IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. PRIVATE JOINT STOCK COMPANY FERROTRADE INTERNATIONAL PROJEKT-LEASE GRUNDSTUCKSVERWALTUNGS-GESELLSCHAFT M.B.H. QUADEC Z IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. QUART Z IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. QUINT Z IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H RAMSES IMMOBILIEN GESELLSCHAFT M.B.H. & CO OG REAL ESTATE MANAGEMENT POLAND SP. Z O.O. REAL-LEASE GRUNDSTUCKSVERWALTUNGS-GESELLSCHAFT M.B.H. REAL-RENT LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. REDSTONE MORTGAGES LIMITED REGEV REALITATENVERWERTUNGSGESELLSCHAFT M.B.H. RIGEL IMMOBILIEN GMBH RONDO LEASING GMBH FINANSOWE HAMILTON BERMUDY X X FINANSOWE SYDNEY AUSTRALIA X X FINANSOWE TAIPEI TAJWAN X X FINANSOWE DUBLIN IRLANDIA X X FINANSOWE WILMINGTON U.S.A. X X FINANSOWE PRAGA REPUBLIKA CZESKA X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE WILMINGTON U.S.A. X X FINANSOWE DUBLIN IRLANDIA X X FINANSOWE MOSKWA ROSJA X X FINANSOWE BOSTON U.S.A. X X FINANSOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X FINANSOWE WILMINGTON U.S.A. X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE WARSZAWA POLSKA X X FINANSOWE WARSZAWA POLSKA X X FINANSOWE KIJÓW UKRAINA X X FINANSOWE WARSZAWA POLSKA X X FINANSOWE LONDYN WIELKA BRYTANIA X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

65 Tabela 2 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego ROYSTON LEASING LIMITED RSB ANLAGENVERMIETUNG GESELLSCHAFT M.B.H. SCHOELLERBANK INVEST AG SECA-LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. SEDEC Z IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. SEXT Z IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H SIA UNICREDIT LEASING SIGMA LEASING GMBH SIRIUS IMMOBILIEN GMBH SOLOS IMMOBILIEN- UND PROJEKTENTWICKLUNGS GMBH & CO. SIRIUS BETEILIGUNGS KG SONATA LEASING-GESELLSCHAFT M.B.H. SPECTRUM GRUNDSTUCKSVERWALTUNGS-GESELLSCHAFT M.B.H. STATUS VERMOGENSVERWALTUNG GMBH STEWE GRUNDSTUCKSVERWALTUNGS-GESELLSCHAFT M.B.H. STRUCTURED INVEST SOCIETE ANONYME STRUCTURED LEASE GMBH TERRONDA DEVELOPMENT B.V. TERZ Z IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. TREDEC Z IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. TREUCONSULT BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT M.B.H. TREVI FINANCE N. 2 S.P.A. TREVI FINANCE N. 3 S.R.L. TREVI FINANCE S.P.A. TRINITRADE VERMOGENSVERWALTUNGS-GESELLSCHAFT MIT BESCHRANKTER HAFTUNG UCL NEKRETNINE D.O.O. UFFICIUM IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. UNICOM IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. UNICREDIT (CHINA) ADVISORY LIMITED UNICREDIT AURORA LEASING GMBH UNICREDIT AUTO LEASING E.O.O.D. UNICREDIT BETEILIGUNGS GMBH UNICREDIT BPC MORTGAGE S.R.L. UNICREDIT CAIB POLAND S.A. FINANSOWE WIELKIE KAJMANY KAJMANY X X FINANSOWE SALZBURG AUSTRIA X X FINANSOWE RYGA ŁOTWA X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE SCHWERIN RFN X X FINANSOWE LUKSEMBURG LUKSEMBURG X X FINANSOWE HAMBURG RFN X X FINANSOWE AMSTERDAM HOLANDIA X X FINANSOWE CONEGLIANO WŁOCHY X X FINANSOWE CONEGLIANO WŁOCHY X X FINANSOWE CONEGLIANO WŁOCHY X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE SARAJEWO BOŚNIA I HERCEGOWINA X X FINANSOWE PEKIN CHINY X X FINANSOWE SOFIA BUŁGARIA X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE WERONA WŁOCHY X X FINANSOWE WARSZAWA POLSKA X X 65

66 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego UNICREDIT CAIB ROMANIA SRL (W LIKWIDACJI) UNICREDIT CAIB SECURITIES ROMANIA SA UNICREDIT CAIB SECURITIES UK LTD. UNICREDIT CAPITAL MARKETS LLC UNICREDIT CONSUMER FINANCING EAD UNICREDIT CONSUMER FINANCING IFN S.A. UNICREDIT DELAWARE INC UNICREDIT FACTORING EAD UNICREDIT FACTORING SPA UNICREDIT GARAGEN ERRICHTUNG UND VERWERTUNG GMBH UNICREDIT GLOBAL LEASING EXPORT GMBH UNICREDIT GLOBAL LEASING PARTICIPATION MANAGEMENT GMBH UNICREDIT INGATLANLIZING ZRT UNICREDIT KFZ LEASING GMBH UNICREDIT LEASING (AUSTRIA) GMBH UNICREDIT LEASING AVIATION GMBH UNICREDIT LEASING CORPORATION IFN S.A. UNICREDIT LEASING CROATIA D.O.O. ZA LEASING UNICREDIT LEASING CZ, A.S. UNICREDIT LEASING D.O.O. UNICREDIT LEASING EAD UNICREDIT LEASING GMBH UNICREDIT LEASING HUNGARY ZRT UNICREDIT LEASING IMMOTRUCK ZRT. UNICREDIT LEASING KFT UNICREDIT LEASING LUNA KFT UNICREDIT LEASING MARS KFT UNICREDIT LEASING REAL ESTATE S.R.O. UNICREDIT LEASING ROMANIA S.A. UNICREDIT LEASING S.P.A. UNICREDIT LEASING SLOVAKIA A.S. UNICREDIT LEASING SRBIJA D.O.O. BELGRAD UNICREDIT LEASING TECHNIKUM GMBH FINANSOWE BUKARESZT RUMUNIA X X FINANSOWE BUKARESZT RUMUNIA X X FINANSOWE LONDYN WIELKA BRYTANIA X X FINANSOWE NOWY JORK U.S.A. X X FINANSOWE SOFIA BUŁGARIA X X FINANSOWE BUKARESZT RUMUNIA X X FINANSOWE DOVER U.S.A. X X FINANSOWE SOFIA BUŁGARIA X X FINANSOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE HAMBURG RFN X X FINANSOWE BUKARESZT RUMUNIA X X FINANSOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X FINANSOWE FINANSOWE PRAGA SARAJEWO REPUBLIKA CZESKA X X BOŚNIA I HERCEGOWINA X X FINANSOWE SOFIA BUŁGARIA X X FINANSOWE HAMBURG RFN X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BRATYSŁAWA SŁOWACJA X X FINANSOWE BUKARESZT RUMUNIA X X FINANSOWE BOLONIA WŁOCHY X X FINANSOWE BRATYSŁAWA SŁOWACJA X X FINANSOWE BELGRAD SERBIA X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

67 Tabela 2 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego UNICREDIT LEASING TOB UNICREDIT LEASING URANUS KFT UNICREDIT LEASING, LEASING, D.O.O. UNICREDIT LONDON INVESTMENTS LIMITED UNICREDIT LUNA LEASING GMBH UNICREDIT LUXEMBOURG FINANCE SA UNICREDIT MOBILIEN UND KFZ LEASING GMBH UNICREDIT OBG S.R.L. UNICREDIT PEGASUS LEASING GMBH UNICREDIT POLARIS LEASING GMBH UNICREDIT RENT D.O.O. BELGRAD UNICREDIT TECHRENT LEASING GMBH UNICREDIT U.S. FINANCE LLC UNICREDIT ZEGA LEASING-GESELLSCHAFT M.B.H. UNICREDIT-LEASING HOSPES KFT UNICREDIT-LEASING NEPTUNUS KFT UNICREDIT-LEASING ORION INGATLANHASZNOSITO KORLATOLT FELELOSSEGU TARSASAG UNICREDITO ITALIANO CAPITAL TRUST III UNICREDITO ITALIANO CAPITAL TRUST IV UNICREDITO ITALIANO FUNDING LLC III UNICREDITO ITALIANO FUNDING LLC IV US PROPERTY INVESTMENTS INC. VANDERBILT CAPITAL ADVISORS LLC VAPE COMMUNA LEASINGGESELLSCHAFT M.B.H. VERBA VERWALTUNGSGESELLSCHAFT MIT BESCHRANKTER HAFTUNG WEALTH MANAGEMENT CAPITAL HOLDING GMBH WEALTHCAP EQUITY GMBH WEALTHCAP FONDS GMBH WEALTHCAP INITIATOREN GMBH WEALTHCAP INVESTORENBETREUUNG GMBH WEALTHCAP LEASING GMBH WEALTHCAP PEIA KOMPLEMENTAR GMBH WEALTHCAP PEIA MANAGEMENT GMBH FINANSOWE KIJÓW UKRAINA X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE LJUBLJANA SŁOWENIA X X FINANSOWE LONDYN WIELKA BRYTANIA X X FINANSOWE LUKSEMBURG LUKSEMBURG X X FINANSOWE WERONA WŁOCHY X X FINANSOWE BELGRAD SERBIA X X FINANSOWE WILMINGTON U.S.A. X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE FINANSOWE NEWARK, DELAWARE U.S.A. X X NEWARK, DELAWARE U.S.A. X X FINANSOWE WILMINGTON U.S.A. X X FINANSOWE WILMINGTON U.S.A. X X FINANSOWE DALLAS U.S.A. X X FINANSOWE WILMINGTON U.S.A. X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE GRUNWALD RFN X X FINANSOWE GRUNWALD RFN X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X 67

68 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego WEALTHCAP REAL ESTATE MANAGEMENT GMBH WEALTHCAP STIFTUNGSTREUHAND GMBH WOM GRUNDSTUCKSVERWALTUNGS-GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING ALFA IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING ARKTUR IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING AURIGA IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING CORVUS IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING DORADO IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING DRACO IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING GAMA IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING GEMINI IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING HEBE IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING HERCULES IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING IPSILON IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING ITA IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING JANUS IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING KALLISTO IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING KAPA IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING LYRA IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING NEREIDE IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING OMEGA IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING PERSEUS IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING SCORPIUS IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING TAURUS IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING VENUS IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. Z LEASING VOLANS IMMOBILIEN LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. ZAO LOCAT LEASING RUSSIA ZB INVEST DOO FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE MOSKWA ROSJA X X FINANSOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X ALTUS ALPHA PLC BA IMMO GEWINNSCHEIN FONDS1 INNE CELOWE DUBLIN IRLANDIA X X FINANSOWE CELOWE SPV WIEDEŃ AUSTRIA X X BA BETRIEBSOBJEKTE GMBH CELOWE WIEDEŃ AUSTRIA X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

69 Tabela 2 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego BA BETRIEBSOBJEKTE GMBH & CO BETA VERMIETUNGS OG CELOWE WIEDEŃ AUSTRIA X X BA BETRIEBSOBJEKTE PRAHA, SPOL.S.R.O. CELOWE PRAGA REPUBLIKA CZESKA X X BA GVG-HOLDING GMBH CELOWE WIEDEŃ AUSTRIA X X BA PRIVATE EQUITY GMBH CELOWE WIEDEŃ AUSTRIA X X BALEA SOFT GMBH & CO. KG CELOWE HAMBURG RFN X X BALEA SOFT VERWALTUNGSGESELLSCHAFT MBH CELOWE HAMBURG RFN X X BAVARIA SERVICOS DE REPRESENTACAO COMERCIAL LTDA. CELOWE SAO PAULO BRAZYLIA X X BIL LEASING-FONDS VERWALTUNGS-GMBH CELOWE MONACHIUM RFN X X CENTRUM BANKOWOSCI BEZPOSREDNIEJ SPOLKA Z OGRANICZONA ODPOWIEDZIALNOSC CELOWE KRAKÓW POLSKA X X CENTRUM KART SA CELOWE WARSZAWA POLSKA X X DOMUS CLEAN REINIGUNGS GMBH CELOWE WIEDEŃ AUSTRIA X X FOOD & MORE GMBH CELOWE MONACHIUM RFN X X GRUNDSTUCKSGESELLSCHAFT SIMON BESCHRANKT HAFTENDE KOMMANDITGESELLSCHAF CELOWE MONACHIUM RFN X X HUMAN RESOURCES SERVICE AND DEVELOPMENT GMBH CELOWE WIEDEŃ AUSTRIA X X HVB GESELLSCHAFT FUR GEBAUDE BETEILIGUNGS GMBH CELOWE MONACHIUM RFN X X HVB GESELLSCHAFT FUR GEBAUDE MBH & CO KG CELOWE MONACHIUM RFN X X HVB SECUR GMBH CELOWE MONACHIUM RFN X X HVZ GMBH & CO. OBJEKT KG CELOWE MONACHIUM RFN X X HYPO-BANK VERWALTUNGSZENTRUM GMBH CELOWE MONACHIUM RFN X X HYPOVEREINS IMMOBILIEN EOOD CELOWE SOFIA BUŁGARIA X X IMMOBILIEN RATING GMBH CELOWE WIEDEŃ AUSTRIA X X KLEA ZS-IMMOBILIENVERMIETUNG G.M.B.H. CELOWE WIEDEŃ AUSTRIA X X 69

70 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego KLEA ZS-LIEGENSCHAFTSVERMIETUNG G.M.B.H. CELOWE WIEDEŃ AUSTRIA X X LASSALLESTRASSE BAU-, PLANUNGS-, ERRICHTUNGS- UND VERWERTUNGSGESELLSCHAFT M.B.H. CELOWE WIEDEŃ AUSTRIA X X LOCALMIND SPA W LIKWIDACJI CELOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X MERKURHOF GRUNDSTUCKSGESELLSCHAFT MIT BESCHRANKTER HAFTUNG CELOWE MONACHIUM RFN X X PALAIS ROTHSCHILD VERMIETUNGS GMBH & CO OG CELOWE WIEDEŃ AUSTRIA X X POMINVEST DD CELOWE SPLIT CHORWACJA X X PORTIA GRUNDSTUCKS-VERWALTUNGSGESELLSCHAFT MBH & CO. OBJEKT KG CELOWE MONACHIUM RFN X X PORTIA GRUNDSTUCKSVERWALTUNGS-GESELLSCHAFT MIT BESCHRANKTER HAFTUNG CELOWE MONACHIUM RFN X X PROPERTY SP. Z O.O. (W LIKWIDACJI) CELOWE WARSZAWA POLSKA X X SALVATORPLATZ-GRUNDSTUCKSGESELLSCHAFT MBH CELOWE MONACHIUM RFN X X SALVATORPLATZ-GRUNDSTUCKSGESELLSCHAFT MBH & CO. OHG SAARLAND CELOWE MONACHIUM RFN X X SALVATORPLATZ-GRUNDSTUCKSGESELLSCHAFT MBH & CO. OHG VERWALTUNGSZENTRUM CELOWE MONACHIUM RFN X X SAS-REAL INGATLANUEZEMELTETO ES KEZELO KFT (ENGL ISH :SAS-REAL KFT) CELOWE BUDAPESZT WĘGRY X X SOCIETA' ITALIANA GESTIONE ED INCASSO CREDITI S.P.A. IN LIQUIDAZIONE CELOWE RZYM WŁOCHY X X SOFIGERE SOCIETE PAR ACTIONS SIMPLIFIEE CELOWE PARYŻ FRANCJA X X SUVREMENE POSILOVNE KOMUNIKACIJE D.O.O CELOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X TIVOLI GRUNDSTUCKS-AKTIENGESELLSCHAFT CELOWE MONACHIUM RFN X X UNI IT SRL CELOWE TRENTO WŁOCHY X X UNICREDIT BUSINESS INTEGRATED SOLUTIONS AUSTRIA GMBH CELOWE WIEDEŃ AUSTRIA X X UNICREDIT BUSINESS INTEGRATED SOLUTIONS SOCIETA CONSORTILE PER AZIONI CELOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X UNICREDIT BUSINESS PARTNER S.R.O. CELOWE PRAGA REPUBLIKA CZESKA X X UNICREDIT CREDIT MANAGEMENT IMMOBILIARE S.P.A. CELOWE WERONA WŁOCHY X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

71 Tabela 2 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego UNICREDIT DIRECT SERVICES GMBH CELOWE MONACHIUM RFN X X UNICREDIT GLOBAL BUSINESS SERVICES GMBH CELOWE UNTERFOHRING RFN X X VERWALTUNGSGESELLSCHAFT KATHARINENHOF MBH CELOWE MONACHIUM RFN X X ZAGREB NEKRETNINE DOO CELOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X ZANE BH DOO CELOWE SARAJEWO BOŚNIA I HERCEGOWINA X X CHIYODA FUDOSAN GK GEMMA VERWALTUNGSGESELLSCHAFT MBH & CO. VERMIETUNGS KG H.F.S. LEASINGFONDS DEUTSCHLAND 1 GMBH & CO. KG (IMMOBILIENLEASING) INNE CELOWE TOKIO JAPONIA X X INNE CELOWE PULLACH RFN X X INNE CELOWE MONACHIUM RFN X X H.F.S. LEASINGFONDS DEUTSCHLAND 7 GMBH & CO. KG INNE CELOWE MONACHIUM RFN X X HJS 12 BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT MBH INNE CELOWE MONACHIUM RFN X X MOC VERWALTUNGS GMBH & CO. IMMOBILIEN KG INNE CELOWE MONACHIUM RFN X X OCEAN BREEZE ASSET GMBH & CO. KG INNE CELOWE MONACHIUM RFN X X OCEAN BREEZE ENERGY GMBH & CO. KG INNE CELOWE MONACHIUM RFN X X OCEAN BREEZE GMBH INNE CELOWE MONACHIUM RFN X X PERIKLES VERMOGENSVERWALTUNG GMBH INNE CELOWE MONACHIUM RFN X X SVIF UKRSOTSBUD INNE CELOWE KIJÓW UKRAINA X X YAPI KREDI BANK AZERBAIJAN CLOSED JOINT STOCK COMPANY BANKI BAKU AZERBEJDŻAN X X YAPI KREDI BANK MOSCOW BANKI MOSKWA ROSJA X X YAPI KREDI BANK NEDERLAND N.V. BANKI AMSTERDAM HOLANDIA X X YAPI VE KREDI BANKASI AS BANKI STAMBUŁ TURCJA X X YAPI KREDI DIVERSIFIED PAYMENT RIGHTS FINANCE BA HYPO FINANCIRANJE D.O.O. ZA POSLOVANJE NEKRET- NINAMA FIDES LEASING GMBH HYBA NEKRETNINE D.O.O. ZA POSLOVANJE NEKRTNINAMA HYPO-BA LEASING SUD GMBH HYPO-BA PROJEKT, FINANCIRANJE D.O.O. BANKOWE CELOWE GEORGE TOWN KAJMANY X X FINANSOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X FINANSOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X FINANSOWE KLAGENFURT AUSTRIA X X FINANSOWE LJUBLJANA SŁOWENIA X X 71

72 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego HYPO-BA ZAGREB D.O.O. ZA POSLOVANJE NEKRETNINAMA INPROX LEASING, NEPREMICNINE, D.O.O. INPROX OSIJEK D.O.O. KOC FINANSAL HIZMETLER AS MONTREAL NEKRETNINE D.O.O. ORBIT ASSET MANAGEMENT LIMITED STICHTING CUSTODY SERVICES YKB SYNERGA NEKRETNINE D.O.O. ZA POSLOVANJE NEKRETNIN- AMA UNICREDIT MENKUL DEGERLER AS YAPI KREDI B TIPI YATIRIM ORTAKLIGI A.S. YAPI KREDI FAKTORING AS YAPI KREDI FINANSAL KIRALAMA AO YAPI KREDI HOLDING BV YAPI KREDI INVEST LIMITED LIABILITY COMPANY YAPI KREDI PORTFOEY YOENETIMI AS YAPI KREDI YATIRIM MENKUL DEGERLER AS FINANSOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X FINANSOWE LJUBLJANA SŁOWENIA X X FINANSOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X FINANSOWE STAMBUŁ TURCJA X X FINANSOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X FINANSOWE HAMILTON BERMUDY X X FINANSOWE AMSTERDAM HOLANDIA X X FINANSOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X FINANSOWE STAMBUŁ TURCJA X X FINANSOWE STAMBUŁ TURCJA X X FINANSOWE STAMBUŁ TURCJA X X FINANSOWE STAMBUŁ TURCJA X X FINANSOWE AMSTERDAM HOLANDIA X X FINANSOWE BAKU AZERBEJDŻAN X X FINANSOWE STAMBUŁ TURCJA X X FINANSOWE STAMBUŁ TURCJA X X A&T-PROJEKTENTWICKLUNGS GMBH & CO. POTSDAMER PLATZ BERLIN KG INNE MONACHIUM RFN X X ACIS IMMOBILIEN- UND PROJEKTENTWICKLUNGS GMBH & CO. OBERBAUM CITY KG INNE GRUNWALD RFN X X ACIS IMMOBILIEN- UND PROJEKTENTWICKLUNGS GMBH & CO. PARKKOLONNADEN KG INNE GRUNWALD RFN X X ACIS IMMOBILIEN- UND PROJEKTENTWICKLUNGS GMBH & CO. STUTTGART KRONPRINZSTRASSE KG INNE GRUNWALD RFN X X ADLER FUNDING LLC INNE DOVER U.S.A. X X AGROB IMMOBILIEN AG INNE ISMANING RFN X X AMBASSADOR PARC DEDINJE D.O.O. BELGRAD INNE BELGRAD SERBIA X X ANTUS IMMOBILIEN- UND PROJEKTENTWICKLUNGS GMBH INNE MONACHIUM RFN X X ARGENTAURUS IMMOBILIEN-VERMIETUNGS- UND VERWALTUNGS GMBH INNE MONACHIUM RFN X X ARRONDA IMMOBILIENVERWALTUNGS GMBH INNE MONACHIUM RFN X X ARTIST MARKETING ENTERTAINMENT GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X ASSET BANCARI II INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X ATLANTERRA IMMOBILIENVERWALTUNGS GMBH INNE MONACHIUM RFN X X AUFBAU DRESDEN GMBH INNE MONACHIUM RFN X X AWT HANDELS GESELLSCHAFT M.B.H. INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X AWT INTERNATIONAL TRADE GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X BA GEBAEUDEVERMIETUNGSGMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

73 Tabela 2 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego BA-CA INFRASTRUCTURE FINANCE ADVISORY GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X BA-CA WIEN MITTE HOLDING GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X BANK AUSTRIA IMMOBILIENSERVICE GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X BDK CONSULTING INNE ŁUCK UKRAINA X X BF NINE HOLDING GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X BIL IMMOBILIEN FONDS GMBH & CO OBJEKT PERLACH KG INNE MONACHIUM RFN X X BLUE CAPITAL EUROPA IMMOBILIEN GMBH & CO. ACHTE OBJEKTE GROSSBRITANNIEN KG INNE HAMBURG RFN X X BLUVACANZE SPA INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X BORGO DI PEROLLA SRL INNE MASSA MARITTIMA WŁOCHY X X BUCHSTEIN IMMOBILIENVERWALTUNG GMBH UND CO OG INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X BULKMAX HOLDING LTD INNE LA VALLETTA MALTA X X BV GRUNDSTUCKSENTWICKLUNGS-GMBH & CO. VERWALTUNGS-KG INNE MONACHIUM RFN X X CA IMMOBILIEN ANLAGEN AKTIENGESELLSCHAFT INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X CAMPO DI FIORI S.R.L. INNE RZYM WŁOCHY X X CARDS & SYSTEMS EDV-DIENSTLEISTUNGS GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X CASH SERVICE COMPANY AD INNE SOFIA BUŁGARIA X X CBD INTERNATIONAL SP.ZO.O. INNE WARSZAWA POLSKA X X CENTAR KAPTOL DOO INNE ZAGRZEB CHORWACJA X X CENTER HEINRICH-COLLIN-STRASSE1 VERMIETUNGS GMBH U.CO KG INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X CHRISTOPH REISEGGER GESELLSCHAFT M.B.H. INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X COMPAGNIA FONDIARIA ROMANA - SOCIETA' A RESPONDABILITA' LIMITATA INNE RZYM WŁOCHY X X COMPAGNIA ITALPETROLI S.P.A. INNE RZYM WŁOCHY X X COMTRADE GROUP B.V. INNE AMSTERDAM HOLANDIA X X CONSORZIO QUENIT INNE WERONA WŁOCHY X X CONSORZIO SE.TEL. SERVIZI TELEMATICI IN LIQUIDAZIONE INNE NEAPOL WŁOCHY X X CRIVELLI SRL INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X CUMTERRA GESELLSCHAFT FUR IMMOBILIENVERWALTUNG MBH INNE MONACHIUM RFN X X DA VINCI S.R.L. INNE RZYM WŁOCHY X X DBC SP.Z O.O. INNE WARSZAWA POLSKA X X DC ELEKTRONISCHE ZAHLUNGSSYSTEME GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X DELPHA IMMOBILIEN- UND PROJEKTENTWICKLUNGS GMBH & CO. GROSSKUGEL BAUABSCHNITT ALPHA MANAGEMENT KG INNE MONACHIUM RFN X X 73

74 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego DELPHA IMMOBILIEN- UND PROJEKTENTWICKLUNGS GMBH & CO. GROSSKUGEL BAUABSCHNITT BETA MANAGEMENT KG INNE MONACHIUM RFN X X DELPHA IMMOBILIEN- UND PROJEKTENTWICKLUNGS GMBH & CO. GROSSKUGEL BAUABSCHNITT GAMMA MANAGEMENT KG INNE MONACHIUM RFN X X DIRANA LIEGENSCHAFTSVERWERTUNGSGESELLSCHAFT M.B.H. INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X DV ALPHA GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X DV BETEILIGUNGSVERWALTUNGS GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X ENDERLEIN & CO. GMBH INNE BIELEFELD RFN X X ERSTE ONSHORE WINDKRAFT BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT MBH & CO. WINDPARK GREFRATH KG INNE OLDENBURG RFN X X ERSTE ONSHORE WINDKRAFT BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT MBH & CO. WINDPARK KRAHENBERG KG INNE OLDENBURG RFN X X ERSTE ONSHORE WINDKRAFT BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT MBH & CO. WINDPARK MOSE KG INNE OLDENBURG RFN X X ES SHARED SERVICE CENTER SOCIETA' PER AZIONI INNE CERNUSCO SUL NAVIGLIO WŁOCHY X X EUROPEYE SRL INNE RZYM WŁOCHY X X FENICE HOLDING S.P.A. INNE CALENZANO WŁOCHY X X FONDIARIA LASA SPA INNE RZYM WŁOCHY X X FORUM POLSKIEGO BIZNESU MEDIA SP.Z O.O. INNE WARSZAWA POLSKA X X GENERAL LOGISTIC SOLUTIONS LLC INNE MOSKWA ROSJA X X GIMMO IMMOBILIEN-VERMIETUNGS- UND VERWALTUNGS GMBH INNE MONACHIUM RFN X X GOLF- UND COUNTRY CLUB SEDDINER SEE IMMOBILIEN GMBH INNE MONACHIUM RFN X X GRUNDSTUCKSAKTIENGESELLSCHAFT AM POTSDAMER PLATZ (HAUS VATERLAND) INNE MONACHIUM RFN X X H & B IMMOBILIEN GMBH & CO. OBJEKTE KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS GMBH INNE EBERSBERG RFN X X HAWA GRUNDSTUCKS GMBH & CO. OHG HOTELVERWALTUNG INNE MONACHIUM RFN X X HAWA GRUNDSTUCKS GMBH & CO. OHG IMMOBILIENVERWALTUNG INNE MONACHIUM RFN X X HVB LIFE SCIENCE GMBH & CO. BETEILIGUNGS-KG INNE MONACHIUM RFN X X HVB PROFIL GESELLSCHAFT FUR PERSONALMANAGEMENT MBH INNE MONACHIUM RFN X X HYPO-BANK VERWALTUNGSZENTRUM GMBH & CO. KG OBJEKT ARABELLASTRASSE INNE MONACHIUM RFN X X HYPO-REAL HAUS- UND GRUNDBESITZ GESELLSCHAFT MBH & CO. IMMOBILIEN-VERMIETUNGS KG INNE MONACHIUM RFN X X I-FABER SPA INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X IMMOBILIARE PATETTA SRL INNE RZYM WŁOCHY X X INTERRA GESELLSCHAFT FUR IMMOBILIENVERWALTUNG MBH INNE MONACHIUM RFN X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

75 Tabela 2 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego IPSE 2000 S.P.A. (IN LIQUIDAZIONE) INNE RZYM WŁOCHY X X ISB UNIVERSALE BAU GMBH INNE BRANDENBURG RFN X X ISTRA D.M.C. DOO INNE UMAG CHORWACJA X X ISTRATURIST UMAG, HOTELIJERSTVO TURIZAM I TURISTICKA AGENCIJA DD INNE UMAG CHORWACJA X X IVONA BETEILIGUNGSVERWALTUNG GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X JOHA GEBAEUDE- ERRICHTUNGS- UND VERMIETUNGS- GESELLSCHAFT M.B.H. INNE LEONDING AUSTRIA X X KAISERWASSER BAU- UND ERRICHTUNGS GMBH UND CO OG INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X KELLER CROSSING TEXAS L.P. INNE WILMINGTON U.S.A. X X KSG KARTEN-VERRECHNUNGS- UND SERVICEGESELLSCHAFT M.B.H. INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X LIFE SCIENCE I BETEILIGUNGS GMBH INNE MONACHIUM RFN X X LLC UKROTSBUD INNE KIJÓW UKRAINA X X M.A.I.L. BETEILIGUNGSMANAGEMENT GESELLSCHAFT M.B.H. & CO. MCL THETA KG INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X MARINA CITY ENTWICKLUNGS GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X MARINA TOWER HOLDING GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X MARTIANEZ COMERCIAL, SOCIEDAD ANONIMA INNE PUERTO DE LA CRUZ HISZPANIA X X MARTUR SUNGER VE KOLTUK TESISLERI TICARET VE SANAYI A. S. INNE STAMBUŁ TURCJA X X MC MARKETING GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X MC RETAIL GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X MEGAPARK OOD INNE SOFIA BUŁGARIA X X MERIDIONALE PETROLI SRL INNE VIBO VALENTIA WŁOCHY X X MILLETERRA GESELLSCHAFT FUR IMMOBILIENVERWALTUNG MBH INNE MONACHIUM RFN X X MULTIPLUS CARD D.O.O. ZA PROMIDZBU I USLUGE INNE ZAGRZEB CHORWACJA X X MY BETEILIGUNGS GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X NAUTILUS TANKERS LIMITED INNE LA VALLETTA MALTA X X NEEP ROMA HOLDING SPA INNE RZYM WŁOCHY X X NF OBJEKT FFM GMBH INNE MONACHIUM RFN X X NF OBJEKT MUNCHEN GMBH INNE MONACHIUM RFN X X NF OBJEKTE BERLIN GMBH INNE MONACHIUM RFN X X NORDBAHNHOF BAUFELD ACHT PROJEKTENTWICKLUNG GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X NORDBAHNHOF BAUFELD FUNF PROJEKTENTWICKLUNG GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X NORDBAHNHOF BAUFELD SIEBEN PROJEKTENTWICKLUNG GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X NORDBAHNHOF PROJEKTE HOLDING GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X NXP CO-INVESTMENT PARTNERS VIII L.P. INNE LONDYN WIELKA BRYTANIA X X 75

76 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego OESTERREICHISCHE WERTPAPIERDATEN SERVICE GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X OMNIA GRUNDSTUCKS-GMBH & CO. OBJEKT EGGENFELDENER STRASSE KG INNE MONACHIUM RFN X X OMNIA GRUNDSTUCKS-GMBH & CO. OBJEKT HAIDENAUPLATZ KG INNE MONACHIUM RFN X X OTHMARSCHEN PARK HAMBURG GMBH & CO. CENTERPARK KG INNE MONACHIUM RFN X X OTHMARSCHEN PARK HAMBURG GMBH & CO. GEWERBEPARK KG INNE MONACHIUM RFN X X PEKAO PROPERTY SA INNE WARSZAWA POLSKA X X PEKAO TELECENTRUM SP. Z O.O. IN LIQUIDATION INNE WARSZAWA POLSKA X X PETROLI INVESTIMENTI SPA INNE CIVITAVECCHIA WŁOCHY X X PIONEER INVESTMENTS (SCHWEIZ) GMBH INNE ZURICH SZWAJCARIA X X PIRTA VERWALTUNGS GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X PLANETHOME AG INNE UNTERFOHRING RFN X X PLANETHOME GMBH INNE MANNHEIM RFN X X PURE FUNDING No 10 LTD INNE DUBLIN IRLANDIA X X RANA-LIEGENSCHAFTSVERWERTUNG GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X REAL INVEST IMMOBILIEN GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X RHOTERRA GESELLSCHAFT FUR IMMOBILIENVERWALTUNG MBH INNE MONACHIUM RFN X X ROMA 2000 SRL INNE RZYM WŁOCHY X X RONCASA IMMOBILIEN-VERWALTUNGS GMBH INNE MONACHIUM RFN X X SANITA' - S.R.L. IN LIQUIDAZIONE INNE RZYM WŁOCHY X X SANTA ROSA S.R.L. INNE RZYM WŁOCHY X X SCHOTTENGASSE 6-8 IMMOBILIEN GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X SCHOTTENGASSE 6-8 IMMOBILIEN GMBH UND CO OG INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X SELFOSS BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT MBH INNE GRUNWALD RFN X X SIA SPA INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X SIMON VERWALTUNGS-AKTIENGESELLSCHAFT I.L. INNE MONACHIUM RFN X X SIRIUS IMMOBILIEN- UND PROJEKTENTWICKLUNGS GMBH INNE MONACHIUM RFN X X SMIA SPA INNE RZYM WŁOCHY X X SOCIETA' DEPOSITI COSTIERI - SO.DE.CO. SRL INNE RZYM WŁOCHY X X SOCIETA' PETROLIFERA GIOIA TAURO SRL INNE REGGIO CALABRIA WŁOCHY X X SOCIETA' VERONESE GESTIONE COMPRAVENDITA IMMOBILI A R.L. INNE RZYM WŁOCHY X X SOLARIS VERWALTUNGSGESELLSCHAFT MBH & CO. VERMIETUNGS KG INNE MONACHIUM RFN X X SP PROJEKTENTWICKLUNG SCHOENEFELD GMBH & CO.KG INNE SCHOENEFELD RFN X X SPREE GALERIE HOTELBETRIEBSGESELLSCHAFT MBH INNE MONACHIUM RFN X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

77 Tabela 2 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego SVILUPPO GLOBALE GEIE INNE RZYM WŁOCHY X X SW HOLDING SPA INNE RZYM WŁOCHY X X T & P FRANKFURT DEVELOPMENT B.V. INNE AMSTERDAM HOLANDIA X X T & P VASTGOED STUTTGART B.V. INNE AMSTERDAM HOLANDIA X X TERRENO GRUNDSTUCKSVERWALTUNG GMBH & CO. ENTWICKLUNGS- UND FINANZIERUNGSVERMITTLUNGS-KG INNE MONACHIUM RFN X X TRANSTERRA GESELLSCHAFT FUR IMMOBILIENVERWALTUNG MBH INNE MONACHIUM RFN X X TRICASA GRUNDBESITZ GESELLSCHAFT MBH & CO. 1. VERMIETUNGS KG INNE MONACHIUM RFN X X TRICASA GRUNDBESITZGESELLSCHAFT DES BURGERLICHEN RECHTS NR. 1 INNE MONACHIUM RFN X X TRIESTE ADRIATIC MARITIME INITIATIVES SRL INNE TRIEST WŁOCHY X X UCTAM BALTICS SIA INNE RYGA ŁOTWA X X UCTAM BULGARIA EOOD INNE SOFIA BUŁGARIA X X UCTAM CZECH REPUBLIC SRO INNE PRAGA REPUBLIKA CZESKA X X UCTAM D.O.O. BELGRAD INNE BELGRAD SERBIA X X UCTAM RK LIMITED LIABILITY COMPANY INNE AŁMA ATA KAZACHSTAN X X UCTAM RO S.R.L. INNE BUKARESZT RUMUNIA X X UCTAM RU LIMITED LIABILITY COMPANY INNE MOSKWA ROSJA X X UCTAM UKRAINE LLC INNE KIJÓW UKRAINA X X UCTAM UPRAVLJANJE D.O.O. INNE LJUBLJANA SŁOWENIA X X UNI GEBAEUDEMANAGEMENT GMBH INNE LINZ AUSTRIA X X UNICREDIT CENTER AM KAISERWASSER GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X UNICREDIT FLEET MANAGEMENT S.R.O. INNE PRAGA REPUBLIKA CZESKA X X UNICREDIT FLEET MANAGEMENT S.R.O. INNE BRATYSŁAWA SŁOWACJA X X UNICREDIT LEASING FLEET MANAGEMENT S.R.L. INNE BUKARESZT RUMUNIA X X UNICREDIT LEASING FUHRPARKMANAGEMENT GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X UNICREDIT TURN-AROUND MANAGEMENT CEE GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X UNICREDIT TURN-AROUND MANAGEMENT GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X UNIVERSALE INTERNATIONAL REALITAETEN GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X V.M.G. VERMIETUNGSGESELLSCHAFT MBH INNE MONACHIUM RFN X X VERMIETUNGSGESELLSCHAFT MBH & CO OBJEKT MOC KG INNE MONACHIUM RFN X X VIENNA DC BAUTRAEGER GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X VIENNA DC TOWER 1 LIEGENSCHAFTSBESITZ GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X VIENNA DC TOWER 2 LIEGENSCHAFTSBESITZ GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X 77

78 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Konsolidacja Ujęcie MSR/MSSF Konsolidacja Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego (RWA) Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego VILLINO PACELLI SRL INNE RZYM WŁOCHY X X VISCONTI SRL INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X VUWB INVESTMENTS INC. INNE ATLANTA U.S.A. X X WEALTH CAPITAL INVESTMENT INC. INNE WILMINGTON U.S.A. X X WEALTHCAP EQUITY MANAGEMENT GMBH INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP USA IMMOBILIEN VERWALTUNGS GMBH INNE MONACHIUM RFN X X WED DONAU-CITY GESELLSCHAFT M.B.H. INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X WED HOLDING GESELLSCHAFT M.B.H. INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X WED WIENER ENTWICKLUNGSGESELLSCHAFT FUER DEN DONAURAUM AKTIENGESELLSCHAFT INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X WIEN MITTE IMMOBILIEN GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X ZAPADNI TRGOVACKI CENTAR D.O.O. INNE RIJEKA CHORWACJA X X ZETA FUENF HANDELS GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

79 Tabela 2 Podmioty odliczone od kapitału według stanu na 31 grudnia 2013 r. Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Ujęcie MSR/MSSF Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Odliczenia od kapitału RWA Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego Koszt AFS AKA AUSFUHRKREDIT-GESELLSCHAFT MBH BANKI FRANKFURT RFN X X BANCA D' ITALIA BANKI RZYM WŁOCHY X X BANCA IMPRESA LAZIO S.P.A. BANKI RZYM WŁOCHY X X BANCA UBAE S.P.A. BANKI RZYM WŁOCHY X X BANK FUER TIROL UND VORARLBERG AKTIENGESELLSCHAFT BANKI INNSBRUCK AUSTRIA X X BANK OF VALLETTA PLC BANKI LA VALLETTA MALTA X X BANQUE DE COMMERCE ET DE PLACEMENTS SA BANKI GENEWA SZWAJCARIA X X BGG BAYERISCHE GARANTIEGESELLSCHAFT MBH FUR MITTELSTANDISCHE BETEILIGUNGEN BANKI MONACHIUM RFN X X BKS BANK AG BANKI KLAGENFURT AUSTRIA X X BURGSCHAFTSGEMEINSCHAFT HAMBURG GMBH BANKI HAMBURG RFN X X ISTITUTO PER IL CREDITO SPORTIVO EDP BANKI RZYM WŁOCHY X X KREDITGARANTIEGEMEINSCHAFT DES BAYERISCHEN HANDWERKS GMBH BANKI MONACHIUM RFN X X KREDITGARANTIEGEMEINSCHAFT DES HOTEL- UND GASTSTATTENGEWERBES IN BAYERN GMBH BANKI MONACHIUM RFN X X NOTARTREUHANDBANK AG BANKI WIEDEŃ AUSTRIA X X OBERBANK AG BANKI LINZ AUSTRIA X X OESTERREICHISCHE HOTEL- UND TOURISMUSBANK GESELLSCHAFT M.B.H. BANKI WIEDEŃ AUSTRIA X X OESTERREICHISCHE KONTROLLBANK AKTIENGESELLSCHAFT BANKI WIEDEŃ AUSTRIA X X ALLIANZ ZB D.O.O. DRUSTVO ZA UPRAVLJANJIE DOBROVOLJNIM MIROVINSKIM FONDOM ALLIANZ ZB D.O.O. DRUSTVO ZA UPRAVLJANJIE OBVEZNIM MIROVINSKIM FONDOM BACA INVESTOR BETEILIGUNGS GMBH BANK AUSTRIA-CEE BETEILIGUNGSGMBH BARN BV BIURO INFORMACJI KREDYTOWEJ SA BORICA-BANKSERVICE AD BTG BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT HAMBURG MBH BWA BETEILIGUNGS- UND VERWALTUNGS- AKTIENGESELLSCHAFT CAFU VERMOEGENSVERWALTUNG GMBH CALG 435 GRUNDSTUCKVERWALTUNG GMBH CHINA INVESTMENT INCORPORATIONS (BVI) LTD. CREDIFARMA SPA EUROPROGETTI & FINANZA S.P.A. IN LIQUIDAZIONE EUROTLX SIM SPA F2I SGR SPA - FONDI ITALIANI PER LE INFRASTRUTTURE SOCIETA DI GESTIONE FIDIA SPA W LIKWIDACJI FINANSOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X FINANSOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X FINANSOWE (*) WIEDEŃ AUSTRIA X X FINANSOWE AMSTERDAM HOLANDIA X X FINANSOWE WARSZAWA POLSKA X X FINANSOWE SOFIA BUŁGARIA X X FINANSOWE HAMBURG RFN X X FINANSOWE SALZBURG AUSTRIA X X FINANSOWE (*) WIEDEŃ AUSTRIA X X FINANSOWE TORTOLA BRYTYJSKIE WYSPY DZIEWICZE X X FINANSOWE RZYM WŁOCHY X X FINANSOWE RZYM WŁOCHY X X FINANSOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X FINANSOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X FINANSOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X 79

80 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Ujęcie MSR/MSSF Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Odliczenia od kapitału RWA Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego Koszt AFS FONDO ITALIANO D'INVESTIMENTO SGR SPA HVB LONDON TRADING LTD. KRAJOWA IZBA ROZLICZENIOWA SA KREDI KAYIT BUEROSU AS LEASING 439 GMBH LLC UKRSOTSFINANCE MACCORP ITALIANA SPA MEZZANIN CORPORATE FINANCE UNTERNEHMENSBERATUNG GMBH OAK RIDGE INVESTMENT LLC OBEROESTERREICHISCHE UNTERNEHMENSBETEILIGUNGSGESELLSCHAFT M.B.H. OBJEKT-LEASE GRUNDSTUCKSVERWALTUNGSGESELLSCHAFT M.B.H. OOE HIGHTECHFONDS GMBH PALATIN GRUNDSTUCKVERWALTUNGS GESELLSCHAFT M.B.H. PAYTRIA UNTERNEHMENSBETEILIGUNGEN GMBH PRACOWNICZE TOWARZYSTWO EMERYTALNE S.A. PSA PAYMENT SERVICE AUSTRIA GMBH PURGE GRUNDSTUCKSVERWALTUNGS-GESELLSCHAFT M.B.H. RCI FINANCIAL SERVICES S.R.O. REMBRA LEASING GESELLSCHAFT M.B.H. SCHULERRICHTUNGSGESELLSCHAFT M.B.H. SFS FINANCIAL SERVICES GMBH SIA UNICREDIT INSURANCE BROKER SOCIETA' DI GESTIONI ESATTORIALI IN SICILIA SO.G.E.SI. S.P.A. IN LIQ. SOCIETA' GESTIONE CREDITI DELTA SPA SOCIETA ITALIANA PER LE IMPRESE ALL ESTERO - SIMEST SPA SOVAGRI SOC.CONSORTILE P.A. IN LIQ. SPARKASSEN-HAFTUNGS AKTIENGESELLSCHAFT SWANCAP PARTNERS GMBH TORRE SGR S.P.A. UNICREDIT (U.K.) TRUST SERVICES LTD UNICREDIT BROKER DOO SARAJEVO ZA BROKERSKE POSLOVE U OSIGURANJU UNICREDIT BROKER S.R.O. FINANSOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X FINANSOWE (*) LONDYN WIELKA BRYTANIA X X FINANSOWE WARSZAWA POLSKA X X FINANSOWE STAMBUŁ TURCJA X X FINANSOWE (*) KIJÓW UKRAINA X X FINANSOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X FINANSOWE (*) WIEDEŃ AUSTRIA X X FINANSOWE WILMINGTON U.S.A. X X FINANSOWE LINZ AUSTRIA X X FINANSOWE LINZ AUSTRIA X X FINANSOWE STOCKERAU AUSTRIA X X FINANSOWE (*) WIEDEŃ AUSTRIA X X FINANSOWE WARSZAWA POLSKA X X FINANSOWE PRAGA REPUBLIKA CZESKA X X FINANSOWE (*) WIEDEŃ AUSTRIA X X FINANSOWE RYGA LITWA X X FINANSOWE PALERMO WŁOCHY X X FINANSOWE BOLONIA WŁOCHY X X FINANSOWE RZYM WŁOCHY X X FINANSOWE NEAPOL WŁOCHY X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE RZYM WŁOCHY X X FINANSOWE (*) FINANSOWE LONDYN SARAJEWO WIELKA BRYTANIA X X BOŚNIA I HERCEGOWINA X X FINANSOWE BRATYSŁAWA SŁOWACJA X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

81 Tabela 2 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Ujęcie MSR/MSSF Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj Odliczenia od kapitału RWA Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego Koszt AFS UNICREDIT FUGGETLEN BIZTOSITASKOZVETITO KFT UNICREDIT GLOBAL LEASING VERSICHERUNGSSERVICE GMBH UNICREDIT INSURANCE BROKER EOOD UNICREDIT INSURANCE BROKER SRL UNICREDIT LEASING VERSICHERUNGSSERVICE GMBH & CO KG UNICREDIT PARTNER D.O.O UNICREDIT PARTNER D.O.O BEOGRAD UNICREDIT PARTNER LLC UNICREDIT POIJIST'OVACI MAKLERSKA SPOL. S R.O. UNICREDIT ZAVAROVALNO ZASTOPINSKA DRUZBA DOO VBV-BETRIEBLICHE ALTERSVORSORGE AG VENETO SVILUPPO SPA VENETO SVILUPPO SPA - PATRIMONIO DESTINATO PMI VEREINWEST OVERSEAS FINANCE (JERSEY) LIMITED WKBG WIENER KREDITBURGSCHAFTS- UND BETEILIGUNGSBANK AG YAPI KREDI KORAY GAYRIMENKUL YATIRIM ORTAKLIGI AS AVIVA SPA CNP UNICREDIT VITA S.P.A. CREDITRAS ASSICURAZIONI SPA CREDITRAS VITA SPA GRAND CENTRAL RE LIMITED INCONTRA ASSICURAZIONI S.P.A. ZABA PARTNER DOO ZA POSREDOVANJE U OSIGURANJU I REOSIGURANJU FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE SOFIA BUŁGARIA X X FINANSOWE BUKARESZT RUMUNIA X X FINANSOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X FINANSOWE BELGRAD SERBIA X X FINANSOWE KIJÓW UKRAINA X X FINANSOWE PRAGA REPUBLIKA CZESKA X X FINANSOWE LJUBLJANA SŁOWENIA X X FINANSOWE WENECJA WŁOCHY X X FINANSOWE WENECJA WŁOCHY X X FINANSOWE (*) ST. HELIER JERSEY X X FINANSOWE STAMBUŁ TURCJA X X UBEZPIECZENIOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X UBEZPIECZENIOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X UBEZPIECZENIOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X UBEZPIECZENIOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X UBEZPIECZENIOWE HAMILTON BERMUDY X X UBEZPIECZENIOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X UBEZPIECZENIOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X (*) Spółka należąca do Grupy Bankowej konsolidowana według kosztu ze względu na niematerialność Należy podkreślić, że inwestycje kapitałowe w Bank Włoch zostały w pełnej kwocie odliczone od Kapitału Regulacyjnego (50% z kapitału podstawowego i 50% z kapitału uzupełniającego). 81

82 Podmioty dodane do aktywów ważonych ryzykiem według stanu na 31 grudnia 2013 r. Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Ujęcie MSR/MSSF Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj RWA Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego Koszt AFS BANCA MEDIOCREDITO DEL FRIULI VENEZIA GIULIA SPA BANKI UDINE WŁOCHY X X BBB BURGSCHAFTSBANK ZU BERLIN- BRANDENBURG GMBH BANKI BERLIN RFN X X BURGSCHAFTSBANK BRANDENBURG GMBH BANKI POCZDAM RFN X X BURGSCHAFTSBANK MECKLENBURG- VORPOMMERN GMBH BANKI SCHWERIN RFN X X BURGSCHAFTSBANK NORDRHEIN-WESTFALEN GMBH - KREDITGARANTIEGEMEINSCHAFT - BANKI NEUSS RFN X X BURGSCHAFTSBANK RHEINLAND-PFALZ GMBH BANKI MAINZ RFN X X BURGSCHAFTSBANK SAARLAND GESELLSCHAFT MIT BESCHRANKTER HAFTUNG, KREDITGARANTIEGEMEINSCHAFT FUR DEN HANDEL, HANDWERK UND GEWERBE BANKI SAARBRUCKEN RFN X X BURGSCHAFTSBANK SACHSEN GMBH BANKI DREZNO RFN X X BURGSCHAFTSBANK SACHSEN-ANHALT GMBH BANKI MAGDEBURG RFN X X BURGSCHAFTSBANK SCHLESWIG-HOLSTEIN GMBH BANKI KILONIA RFN X X BURGSCHAFTSBANK THURINGEN GMBH BANKI ERFURT RFN X X EUROPEAN INVESTMENT FUND BANKI LUKSEMBURG LUKSEMBURG X X FUNDAMENTA-LAKAKASSZA LAKAS- TAKAREKPENZTAR ZRT. BANKI BUDAPESZT WĘGRY X X ISTANBUL TAKAS VE SAKLAMA BANKASI AS BANKI STAMBUŁ TURCJA X X KREDITGARANTIEGEMEINSCHAFT DER FREIEN BERUFE BADEN-WURTTEMBERG VERWALTUNGS-GMBH BANKI STUTTGART RFN X X KREDITGARANTIEGEMEINSCHAFT DER INDUSTRIE, DES VERKEHRSGEWERBES UND DES GASTGEWERBES BADEN-WURTTEMBERG VERWALTUNGS-GMBH BANKI STUTTGART RFN X X KREDITGARANTIEGEMEINSCHAFT DES BAYERISCHEN GARTENBAUES GMBH BANKI MONACHIUM RFN X X KREDITGARANTIEGEMEINSCHAFT DES HANDELS BADEN-WURTTEMBERG VERWALTUNGS-GMBH BANKI STUTTGART RFN X X KREDITGARANTIEGEMEINSCHAFT DES HANDWERKS BADEN-WURTTEMBERG VERWALTUNGSGESELLSCHAFT MBH BANKI STUTTGART RFN X X KREDITGARANTIEGEMEINSCHAFT FUR DEN HANDEL IN BAYERN GMBH BANKI MONACHIUM RFN X X KREDITGARANTIEGEMEINSCHAFT IN BADEN- WURTTEMBERG VERWALTUNGS-GMBH BANKI STUTTGART RFN X X LIQUIDITATS-KONSORTIALBANK GMBH BANKI FRANKFURT RFN X X MEDIOBANCA BANCA DI CREDITO FINANZIARIO SPA BANKI MEDIOLAN WŁOCHY X X NIEDERSACHSISCHE BURGSCHAFTSBANK GMBH BANKI HANOWER RFN X X SAARLANDISCHE INVESTITIONSKREDITBANK AG BANKI SAARBRUCKEN RFN X X TURKIYE CUMHURIYETI MERKEZ BANKASI A.S. (T.C. MERKEZ BANKASI A.S.) BANKI ANKARA TURCJA X X ABE CLEARING SAS ARABELLA FINANCE LTD. AUGUSTO SRL B. SPA GRUPY BAKU STOCK EXCHANGE BAMCARD DD SARAJEVO BANJALUCKA BERZA HARTIJA OD VRJEDNOSTI A.D. BANJA LUKA FINANSOWE PARYŻ FRANCJA X X FINANSOWE DUBLIN IRLANDIA X X FINANSOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X FINANSOWE BOLONIA WŁOCHY X X FINANSOWE BAKU AZERBEJDŻAN X X FINANSOWE FINANSOWE SARAJEWO BANJA LUKA BOŚNIA I HERCEGOWINA X X BOŚNIA I HERCEGOWINA X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

83 Tabela 2 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Ujęcie MSR/MSSF Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj RWA Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego Koszt AFS BANKALARARASI KART MERKEZI AS BANKART D.O.O. BAYERISCHE IMMOBILIEN-LEASING GMBH & CO. VERWALTUNGS-KG BNP PARIBAS REAL ESTATE INVESTMENT MANAGEMENT GERMANY GMBH BORSA ISTANBUL AS BUERGSCHAFTSBANK SALZBURG GMBH BULGARIAN STOCK EXCHANGE SOFIA BURZA CENNYCH PAPIEROV BRATISLAVA AS CASA DE COMPENSARE BUCURESTI SA CENTRAL DEPOSITORY AD CLS GROUP HOLDINGS AG CME GROUP INC COBB BETEILIGUNGEN UND LEASING GMBH COLOMBO SRL COMMODITY EXCHANGE INTERBANK CURRENCY EXCHANGE OF CRIMEA CONCARDIS GESELLSCHAFT MIT BESCHRANKTER HAFTUNG CONFIDICOOP MARCHE SOCIETA COOPERATIVA A MUTUALITA PREVALENTE DIOCLEZIANO SRL DUNAV OSIGURANJE A.D. BANJA LUKA ELEKTRA PURCHASE No. 17 S.A. - COMPARTEMENT 2 ELEKTRA PURCHASE No. 23 LTD ELEKTRA PURCHASE No. 24 LTD ELEKTRA PURCHASE No. 28 LTD ELEKTRA PURCHASE No. 31 LTD ELEKTRA PURCHASE No. 911 LTD E-MID SIM SPA EUREX BONDS GMBH EURO KARTENSYSTEME GESELLSCHAFT MIT BESCHRANKTER HAFTUNG EUROFIDI SOCIETA' CONSORTILE DI GARANZIA COLLETTIVA FIDI S.C.A.R.L. FINPIEMONTE PARTECIPAZIONI SPA FONDUL ROMAN DE GARANTARE A CREDITELOR PENTRU INTREPRINZATORII PRIVATI-IFN S.A. FRIULIA SPA - FINANZIARIA REGIONALE FRIULI- VENEZIA GIULIA GE.S.E.T.T. - GESTIONE SERVIZI ESAZIONE TRIBUTI E TESORERIE S.P.A. IN LIQUIDAZIONE GELDILUX-PP-2011 S.A. GELDILUX-TS-2010 S.A. FINANSOWE STAMBUŁ TURCJA X X FINANSOWE LJUBLJANA SŁOWENIA X X FINANSOWE PULLACH RFN X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE EMIRGAN ISTANBUL TURCJA X X FINANSOWE SALZBURG AUSTRIA X X FINANSOWE SOFIA BUŁGARIA X X FINANSOWE BRATYSŁAWA SŁOWACJA X X FINANSOWE BUKARESZT RUMUNIA X X FINANSOWE SOFIA BUŁGARIA X X FINANSOWE ZURICH SZWAJCARIA X X FINANSOWE CHICAGO U.S.A. X X FINANSOWE (*) WIEDEŃ AUSTRIA X X FINANSOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X FINANSOWE SYMFEROPOL UKRAINA X X FINANSOWE ESCHBORN RFN X X FINANSOWE ANCONA WŁOCHY X X FINANSOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X FINANSOWE BANJA LUKA BOŚNIA I HERCEGOWINA X X FINANSOWE LUKSEMBURG LUKSEMBURG X X FINANSOWE DUBLIN IRLANDIA X X FINANSOWE DUBLIN IRLANDIA X X FINANSOWE DUBLIN IRLANDIA X X FINANSOWE DUBLIN IRLANDIA X X FINANSOWE ST. HELIER IRLANDIA X X FINANSOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X FINANSOWE FRANKFURT RFN X X FINANSOWE FRANKFURT RFN X X FINANSOWE TURYN WŁOCHY X X FINANSOWE TURYN WŁOCHY X X FINANSOWE BUKARESZT RUMUNIA X X FINANSOWE TRIEST WŁOCHY X X FINANSOWE (*) NEAPOL WŁOCHY X X FINANSOWE LUKSEMBURG LUKSEMBURG X X FINANSOWE LUKSEMBURG LUKSEMBURG X X 83

84 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Ujęcie MSR/MSSF Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj RWA Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego Koszt AFS GELDILUX-TS-2011 S.A. GELDILUX-TS-2013 S.A. GEPAFIN SPA GIELDA PAPIEROW WARTOSCIOWYCH W WARSZAWIE S.A. GIRO ELSZAMOLASFORGALMI RT. H2I - HOLDING DI INIZIATIVA INDUSTRIALE S.P.A. JOINT-STOCK COMPANY PFTS STOCK EXCHANGE KEPLER CAPITAL MARKETS SA KRAJINA OSIGURANJE D.D. BANJA LUKA KREDI GARANTI FONU A.S. MEDIOFACTORING S.P.A. MEDIOFIMAA SRL MOLISE SVILUPPO S.C.P.A. NOE BETEILIGUNGSFINANZIERUNGEN GMBH NOE BUERGSCHAFTEN GMBH OBEROESTERREICHISCHE KREDITGARANTIEGESELLSCHAFT M.B.H. PAR.CO. S.P.A. PJSC SETTLEMENT CENTRE REGISTAR VRIJEDNOSNIH PAPIRA U FEDERACIJI BOSNE I HERCEGOVINE D.D. SARAJEWO ROSENKAVALIER 2008 GMBH SAARLANDISCHE KAPITALBETEILIGUNGSGESELLSCHAFT MBH SALOME FUNDING PLC SERFACTORING S.P.A. SOCIETA' CONSORTILE MATESE PER L'OCCUPAZIONE S.P.A. SOCIETA REGIONALE DI GARANZIA MARCHE SOC.COOP.A R.L. SREDISNJE KLIRINSKO DEPOZITARNO DRUSTVO, DIONICKO DRUSTVO STEIRISCHE BETEILIGUNGSFINANZIERUNGSGESELLSCHAFT M.B.H. TIKEHAU CAPITAL ADVISORS S.A.S TRANSFOND S.A. TRZISTE NOVCA I KRATKOROCNIH VRJEDNOSNICA D.D. VINTNERS LONDON INVESTMENTS (NILE) LIMITED VV IMMOBILIEN GMBH & CO. UNITED STATES KG VV IMMOBILIEN GMBH & CO. US CITY KG WUSTENROT & WURTTEMBERGISCHE AG FINANSOWE LUKSEMBURG LUKSEMBURG X X FINANSOWE LUKSEMBURG LUKSEMBURG X X FINANSOWE PERUGIA WŁOCHY X X FINANSOWE WARSZAWA POLSKA X X FINANSOWE BUDAPESZT WĘGRY X X FINANSOWE RZYM WŁOCHY X X FINANSOWE KIJÓW UKRAINA X X FINANSOWE PARYŻ FRANCJA X X FINANSOWE BANJA LUKA BOŚNIA I HERCEGOWINA X X FINANSOWE ANKARA TURCJA X X FINANSOWE MEDIOLAN WŁOCHY X X FINANSOWE RZYM WŁOCHY X X FINANSOWE CAMPOBASSO WŁOCHY X X FINANSOWE LINZ AUSTRIA X X FINANSOWE REGGIO EMILIA WŁOCHY X X FINANSOWE KIJÓW UKRAINA X X FINANSOWE SARAJEWO BOŚNIA I HERCEGOWINA X X FINANSOWE FRANKFURT RFN X X FINANSOWE SAARBRUCKEN RFN X X FINANSOWE DUBLIN IRLANDIA X X FINANSOWE SAN DONATO MILANESE (MI) WŁOCHY X X FINANSOWE CAMPOBASSO WŁOCHY X X FINANSOWE ANCONA WŁOCHY X X FINANSOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X FINANSOWE GRAZ AUSTRIA X X FINANSOWE PARYŻ FRANCJA X X FINANSOWE BUKARESZT RUMUNIA X X FINANSOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X FINANSOWE (*) GEORGE TOWN KAJMANY X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE MONACHIUM RFN X X FINANSOWE STUTTGART RFN X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

85 Tabela 2 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Ujęcie MSR/MSSF Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj RWA Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego Koszt AFS ZAGREBACKA BURZA D.D. ALLIANZ YASAM VE EMEKLILIK AS ALLIANZ ZAGREB DD BOSNA REOSIGURANJE DD SARAJEVO ERGO VERSICHERUNG AG EUROVITA ASSICURAZIONI SPA GENERALI LIFE INSURANCE AD NET INSURANCE S.P.A. SARAJEVO OSIGURANJE D.D. FINANSOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X UBEZPIECZENIOWE STAMBUŁ TURCJA X X UBEZPIECZENIOWE ZAGRZEB CHORWACJA X X UBEZPIECZENIOWE SARAJEWO BOŚNIA I HERCEGOWINA X X UBEZPIECZENIOWE WIEDEŃ AUSTRIA X X UBEZPIECZENIOWE RZYM WŁOCHY X X UBEZPIECZENIOWE SOFIA BUŁGARIA X X UBEZPIECZENIOWE RZYM WŁOCHY X X UBEZPIECZENIOWE SARAJEWO BOŚNIA I HERCEGOWINA X X ABC - CONSORZIO DI BANCHE E ASSICURAZIONI PER LO SVILUPPO DEGLI ASSET OPERATIVI, DEL PROCUREMENT E DEL COST MANAGEMENT INNE RZYM WŁOCHY X X ABI LAB - CENTRO DI RICERCA E INNOVAZIONE PER LA BANCA INNE RZYM WŁOCHY X X ACCENTURE BACK OFFICE AND ADMINISTRATION SERVICES SPA INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X ACIS IMMOBILIEN- UND PROJEKTENTWICKLUNGS GMBH INNE GRUNWALD RFN X X ADRIA AIRWAYS SLOVENSKI LETALSKI PREVOZNIK DD INNE BRNIK AERODROM SŁOWENIA X X AEDES SPA INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X AEROPORTO DI REGGIO EMILIA S.R.L. INNE REGGIO EMILIA WŁOCHY X X AEROPORTO G. MARCONI DI BOLOGNA SPA INNE BOLONIA WŁOCHY X X AGENZIA DI POLLENZO S.P.A. INNE BRA (CUNEO) WŁOCHY X X AGRUND GRUNDSTUCKS-GMBH INNE MONACHIUM RFN X X ALITALIA - COMPAGNIA AEREA ITALIANA S.P.A. INNE FIUMICINO WŁOCHY X X ALTEA VERWALTUNGSGESELLSCHAFT MBH & CO. OBJEKT I KG INNE MONACHIUM RFN X X AMFA SPA INNE RIMINI WŁOCHY X X AMMS ERSATZ-KOMPLEMENTAR GMBH INNE EBERSBERG RFN X X AMMS KOMPLEMENTAR GMBH INNE EBERSBERG RFN X X ANWA GESELLSCHAFT FUR ANLAGENVERWALTUNG MBH INNE MONACHIUM RFN X X AQM S.R.L. INNE PROVAGLIO D'ISEO (BS) WŁOCHY X X ARENA STADION BETEILIGUNGSVERWALTUNGS-GMBH INNE MONACHIUM RFN X X ARETHA FACILITY MANAGEMENT GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X AREZZO FIERE E CONGRESSI SRL INNE AREZZO WŁOCHY X X ARZ ALLGEMEINES RECHENZENTRUM GMBH INNE INNSBRUCK AUSTRIA X X ASTRIM S.P.A. INNE RZYM WŁOCHY X X ATLANTIA SPA INNE RZYM WŁOCHY X X A-TRUST GESELLSCHAFT FUER SICHERHEITSSYSTEME IM ELEKTRONISCHEN DATENVERKEHR GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X AUSTRIAN REPORTING SERVICES GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X 85

86 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Ujęcie MSR/MSSF Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj RWA Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego Koszt AFS BANK AUSTRIA IMMOBILIEN ENTWICKLUNGS- UND VERWERTUNGSGMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X BANK AUSTRIA REAL INVEST ASSET MANAGEMENT GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X BAREAL IMMOBILIENTREUHAND GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X BAYBG BAYERISCHE BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT MBH INNE MONACHIUM RFN X X BAYERISCHE WOHNUNGSGESELLSCHAFT FUER HANDEL UND INDUSTRIE, GESELLSCHAFT MIT BESCHRAENKTER HAFTUNG INNE MONACHIUM RFN X X BFL BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT FUR FLUGZEUG-LEASING MBH INNE MONACHIUM RFN X X BIL AIRCRAFTLEASING GMBH INNE GRUNWALD RFN X X BIL IMMOBILIEN FONDS GMBH INNE MONACHIUM RFN X X BIL LEASING GMBH & CO HOTEL ROSTOCK KG INNE ROSTOCK RFN X X BIL LEASING GMBH & CO OBJEKTE FREIBERG KG INNE MONACHIUM RFN X X BILANCIAI INTERNATIONAL SPA INNE CAMPOGALLIANO WŁOCHY X X BIROUL DE CREDIT S.A. INNE BUKARESZT RUMUNIA X X BLUE CAPITAL EUROPA IMMOBILIEN GMBH & CO. FUNFTE OBJEKTE OSTERREICH KG INNE HAMBURG RFN X X BLUE CAPITAL EUROPA IMMOBILIEN GMBH & CO. SECHSTE OBJEKTE GROSSBRITANNIEN KG INNE HAMBURG RFN X X BLUE CAPITAL EUROPA IMMOBILIEN GMBH & CO. SIEBTE OBJEKTE OSTERREICH KG INNE HAMBURG RFN X X BLUE CAPITAL EUROPA IMMOBILIEN GMBH & CO. ZWEITE OBJEKTE NIEDERLANDE KG INNE HAMBURG RFN X X BLUE CAPITAL METROPOLITAN AMERIKA GMBH & CO. KG (GI AMERIKA GMBH & CO DRITTE OBJEKT USA KG) INNE HAMBURG RFN X X BORSE DUSSELDORF AG INNE DUSSELDORF RFN X X BOX 2004 SRL (W LIKWIDACJI) INNE RZYM WŁOCHY X X BRIXIA EXPO - FIERA DI BRESCIA S.P.A. INNE BRESCIA WŁOCHY X X BURGO GROUP S.P.A. INNE ALTAVILLA VICENTINA (VI) WŁOCHY X X C.A.A.B. SCPA- CENTRO AGROALIMENTARE DI BOLOGNA INNE BOLONIA WŁOCHY X X C.A.A.N. - CENTRO AGRO ALIMENTARE DI NAPOLI S.C.P.A. C.A.R. - CENTRO AGRO ALIMENTARE DI ROMA S.C.P.A. INNE INNE LOCALITA' LUFRANO - VOLLA (NEAPOL) WŁOCHY X X GUIDONIA MONTECELIO (RZYM) WŁOCHY X X C.I.M. BETEILIGUNGEN 1998 GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X C.I.M.VERWALTUNG UND BETEILIGUNGEN 1999 GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X CAAT - CENTRO AGRO-ALIMENTARE TORINO SCPA INNE GRUGLIASCO WŁOCHY X X CBCB - CZECH BANKING CREDIT BUREAU, A.S. INNE PRAGA REPUBLIKA CZESKA X X CEESEG AG INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X CENTER FOR BUSINESS AND CULTURE - DOBRICH - AD INNE DOBRICH BUŁGARIA X X CENTRAL REGISTER OF SECURITIES INNE BANJA LUKA BOŚNIA I HERCEGOWINA X X CISFI SPA INNE NEAPOL WŁOCHY X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

87 Tabela 2 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Ujęcie MSR/MSSF Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj RWA Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego Koszt AFS CITTA' STUDI SPA INNE BIELLA WŁOCHY X X CIVITA SICILIA S.R.L. INNE PALERMO WŁOCHY X X CL DRITTE CAR LEASING GMBH & CO. KG I.L. INNE HAMBURG RFN X X CL DRITTE CAR LEASING VERWALTUNGSGESELLSCHAFT MBH I.L. INNE HAMBURG RFN X X CLASS CNBC SPA INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X CO.SVI.G. SCRL INNE RZYM WŁOCHY X X COLORADO -ASSOCIAZIONE IN PARTECIPAZIONE FUGA DI CERVELLI INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X COMPAGNIA INVESTIMENTI E SVILUPPO C.I.S. - SPA INNE VILLAFRANCA WŁOCHY X X COMPAGNIE FONCIERE DU VIN S.A. -(SKRÓT CFV S.A.) INNE LUKSEMBURG LUKSEMBURG X X CONSORZIO PATTICHIARI INNE RZYM WŁOCHY X X CONSORZIO PER LO SVILUPPO INDUSTRIALE DELLA PROVINCIA DI RIETI INNE RIETI WŁOCHY X X CONSORZIO ROMA RICERCHE INNE RZYM WŁOCHY X X COSTA PARCHI SPA INNE CATTOLICA WŁOCHY X X DELTATERRA GESELLSCHAFT FUR IMMOBILIENVERWALTUNG MBH INNE MONACHIUM RFN X X DFA DEGGENDORFER FREIHAFEN ANSIEDLUNGS-GMBH INNE DEGGENDORF RFN X X DUSSELDORFER BORSENHAUS GMBH INNE DUSSELDORF RFN X X DUTY FREE ZONE BOURGAS AD INNE BURGAS BUŁGARIA X X EBG - EUROPAY BETEILIGUNGS GMBH INNE AUSTRIA X X EINKAUFSGALERIE ROTER TURM BETEILIGUNGS GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X EINKAUFSGALERIE ROTER TURM CHEMNITZ GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X EUROCLASS MULTIMEDIA HOLDING S.A. INNE LUKSEMBURG LUKSEMBURG X X EUROIMPRESA LEGNANO S.C.R.L. INNE LEGNANO (MEDIOLAN) WŁOCHY X X EUROPE REAL-ESTATE INVESTMENT FUND INNE BUDAPESZT WĘGRY X X EUROPEAN DATAWAREHOUSE GMBH INNE MONACHIUM RFN X X EUROSANITA' S.P.A. INNE RZYM WŁOCHY X X FELICITAS GMBH I.L. INNE MONACHIUM RFN X X FENICE SRL INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X FIERA DI FORLI SPA INNE FORLI' WŁOCHY X X FIERA TRIESTE SPA IN LIQUIDAZIONE INNE TRIEST WŁOCHY X X FILM & ENTERTAINMENT VIP MEDIENFONDS 4 GMBH & CO. KG INNE GRUNWALD RFN X X FILMAURO SRL ASSOCIAZIONE IN PARTECIPAZIONE COLPI DI FULMINE INNE RZYM WŁOCHY X X FILMAURO SRL ASSOCIAZIONE IN PARTECIPAZIONE COLPO DI FORTUNA INNE RZYM WŁOCHY X X G.A.L. DELL'ALTA MARCA TREVIGIANA SCRL INNE PIEGHE DI SOLIGO WŁOCHY X X G.A.L. TERRE DI MARCA SCRL INNE GORGO AL MONTICANO WŁOCHY X X GABETTI PROPERTY SOLUTIONS SPA INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X 87

88 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Ujęcie MSR/MSSF Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj RWA Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego Koszt AFS GARAGE AM HOF GESELLSCHAFT M.B.H. INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X GARANTIQA HITELGARANCIA ZRT. INNE BUDAPESZT WĘGRY X X GELDSERVICE AUSTRIA LOGISTIK FUER WERTGESTIONIERUNG UND TRANSPORTKOORDINATION GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X GESCHUETZTE WERKSTAETTE WR. NEUSTADT GESELLSCHAFT M.B.H. INNE WR. NEUSTADT AUSTRIA X X GESFOE GEMEINNUETZIGE BAU- UND SIEDLUNGSGESELLSCHAFT M.B.H. INNE REGAU AUSTRIA X X GOLF CLUB MODENA SPA INNE COLOMBARO DI FORMIGINE WŁOCHY X X GOLFPARK KLOPEINERSEE-SUEDKAERNTEN GMBH & CO. KG INNE ST.KANZIAN AUSTRIA X X GRAND CENTRAL FUNDING CORPORATION INNE NOWY JORK U.S.A. X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS BAHNHOFSPASSAGEN POTSDAM GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS DAS SCHLOSS BERLIN-STEGLITZ GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 1 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 10 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 11 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 12 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 15 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 16 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 18 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 19 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 3 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 4 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 6 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 7 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 8 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 9 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS EUROPA 2 BETEILIGUNGS GMBH INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS EUROPA 3 BETEILIGUNGS B.V. INNE L'AJA HOLANDIA X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS GMBH & CO. EUROPA 3 KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS KOLN GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. IMMOBILIENFONDS SCHWEINFURT GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. LEASINGFONDS GMBH INNE EBERSBERG RFN X X H.F.S. VALUE MANAGEMENT GMBH INNE MONACHIUM RFN X X H.F.S. ZWEITMARKTFONDS DEUTSCHLAND 1 GMBH & CO. KG INNE EBERSBERG RFN X X H.F.S. ZWEITMARKTFONDS DEUTSCHLAND 2 GMBH & CO. KG INNE EBERSBERG RFN X X H.F.S. ZWEITMARKTFONDS DEUTSCHLAND 3 KG GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

89 Tabela 2 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Ujęcie MSR/MSSF Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj RWA Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego Koszt AFS H.F.S. ZWEITMARKTFONDS DEUTSCHLAND 4 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X HEIZKRAFTWERK COTTBUS VERWALTUNGS GMBH INNE MONACHIUM RFN X X HEIZKRAFTWERKE-POOL-VERWALTUNGS- GMBH INNE MONACHIUM RFN X X HOBEX AG INNE WALS-SIEZENHEIM AUSTRIA X X HP IT-SOLUTIONS GESELLSCHAFT MIT BESCHRAENKTER HAFTUNG INNE INNSBRUCK AUSTRIA X X HROK DOO INNE ZAGRZEB CHORWACJA X X HVB LIFE SCIENCE GMBH INNE MONACHIUM RFN X X HVB SERVICES SOUTH AFRICA (PROPRIETARY) LIMITED INNE / CELOWE (*) JOHANNESBURG REPUBLIKA POŁUDNIOWEJ AFRYKI X X HVBFF BAUMANAGEMENT GMBH INNE MONACHIUM RFN X X HVBFF KAPITALVERMITTLUNGS GMBH INNE MONACHIUM RFN X X HVBFF LEASING & INVESTITION GMBH & CO ERSTE KG INNE MONACHIUM RFN X X HVBFF LEASING OBJEKT GMBH INNE MONACHIUM RFN X X HVBFF LEASING-FONDS VERWALTUNGS GMBH INNE MONACHIUM RFN X X HVBFF OBJEKT LEIPZIG GMBH INNE LIPSK RFN X X HYPO-REAL HAUS- UND GRUNDBESITZ GESELLSCHAFT MBH INNE MONACHIUM RFN X X IDROENERGIA SCRL INNE CHATILLON WŁOCHY X X IGEPA GEWERBEPARK GMBH & CO VERMIETUNGS KG INNE FURSTENFELDBRUCK RFN X X IMOF SPA - SOCIETA' CONSORTILE PER LA REALIZZAZIONE DEL CENTRO AGROALIMENTARE ALL'INGROSSO DI FONDI INNE FONDI WŁOCHY X X INFRAM ONE CORPORATION INNE DELAWARE U.S.A. X X INFRASTRUTTURE GARIBALDI - REPUBBLICA SOC CONSORTILE A RESPONSABILITA LIMITATA (FORMA ABBREVIATA IN.G.RE. S.C.R.L.) INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X INGOSSTRAKH INNE MOSKWA ROSJA X X INTERBANKING SYSTEMS S.A. (DIAS S.A.) INNE MAROUSSI GRECJA X X INTERNATIONAL FACTORS GROUP SCRL INNE BRUKSELA BELGIA X X INTERPORTO BOLOGNA SPA INNE BOLONIA WŁOCHY X X INTERPORTO CAMPANO S.P.A. INNE NEAPOL WŁOCHY X X INTERPORTO DI ROVIGO SPA INNE ROVIGO WŁOCHY X X INTERPORTO MARCHE SPA INNE JESI WŁOCHY X X INTERPORTO PADOVA SPA INNE PADWA WŁOCHY X X INVESTINDUSTRIAL II LP INNE ST. HELIER JERSEY X X ISFOR 2000 S.C.P.A. INNE BRESCIA WŁOCHY X X ISTICA - ISTITUTO IMMOBILIARE DI CATANIA SPA INNE CATANIA WŁOCHY X X ISTITUTO DELLA ENCICLOPEDIA ITALIANA FONDATA DA G.TRECCANI S.P.A. INNE RZYM WŁOCHY X X 89

90 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Ujęcie MSR/MSSF Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj RWA Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego Koszt AFS ISTITUTO EUROPEO DI ONCOLOGIA SRL INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X ITALCARNI SOCIETA COOPERATIVA AGRICOLA INNE MIGLIARINA DI CARPI (MODENA) WŁOCHY X X ITALIAN INTERNATIONAL FILM - ASSOCIAZIONE IN PARTECIPAZIONI L' ULTIMA SPIAGGIA INNE RZYM WŁOCHY X X ITALTEL SPA INNE SETTIMO MILANESE WŁOCHY X X KOC KUELTUER SANAT VE TANITIM HITZMETLERI VE TICARET (KOC KUELTUER SANAT TANITIM AS) INNE STAMBUŁ TURCJA X X KREDITNI BIRO SISBON, UPRAVLJALEC SISTEMA IZMENJAVE INFORMACIJO BONITETI STRANK, D.O.O. INNE LJUBLJANA SŁOWENIA X X LANDOS IMMOBILIEN- UND PROJEKTENTWICKLUNGS GMBH INNE MONACHIUM RFN X X LAURO SESSANTUNO S.P.A. INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X LIFE BRITANNIA MANAGEMENT GMBH INNE GRUNWALD RFN X X LIFE GMBH & CO ERSTE KG INNE MONACHIUM RFN X X LIFE GMBH & CO. ZWEITE KG INNE GRUNWALD RFN X X LIFE VERWALTUNGS ERSTE GMBH INNE MONACHIUM RFN X X LIFE VERWALTUNGS ZWEITE GMBH INNE GRUNWALD RFN X X LUX VIDE FINANZIARIA SPA ASSOCIAZIONE IN PARTECIPAZIONE BIANCA COME IL LATTE ROSSA COME IL SANGUE INNE RZYM WŁOCHY X X M.A.I.L. BETEILIGUNGSMANAGEMENT GESELLSCHAFT M.B.H. INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X M.A.I.L. REAL ESTATE MANAGEMENT JOTA BRATISLAVA S.R.O. INNE BRATYSŁAWA SŁOWACJA X X MANTOVA INTERPORTO SRL INNE MANTOVA WŁOCHY X X MARINA DI NETTUNO CIRCOLO NAUTICO S.P.A. INNE NETTUNO (RZYM) WŁOCHY X X MARTIN SCHMALZLE GRUNDESTUCKSGESELLSCHAFT OBJEKT WOLFSBURG GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X MBG MITTELSTANDISCHE BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT BADEN- WURTTEMBERG GMBH INNE MONACHIUM RFN X X MBG MITTELSTANDISCHE BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT RHEINLAND- PFALZ MBH INNE MAINZ RFN X X MBG MITTELSTANDISCHE BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT SCHLESWIG- HOLSTEIN MBH INNE KILONIA RFN X X MEDNAV SRL INNE RZYM WŁOCHY X X MEGAPARK INVEST GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X MFG FLUGHAFEN- GRUNDSTUCKSVERWALTUNGSGESELLSCHAFT MBH & CO BETA KG INNE GRUNWALD RFN X X MITTELSTANDISCHE BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT BERLIN- BRANDENBURG GMBH INNE SCHWERIN RFN X X MITTELSTANDISCHE BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT MECKLENBURG- VORPOMMERN MBH INNE SCHWERIN RFN X X MITTELSTANDISCHE BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT NIEDERSACHSEN (MBG) MBH INNE HANOWER RFN X X MITTELSTANDISCHE BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT SACHSEN MBH INNE DRESDA RFN X X MITTELSTANDISCHE BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT SACHSEN- ANHALT MIT BESCHRANKTER HAFTUNG INNE MAGDEBURG RFN X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

91 Tabela 2 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Ujęcie MSR/MSSF Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj RWA Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego Koszt AFS MITTELSTANDISCHE BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT THURINGEN MBH INNE ERFURT RFN X X MIZUHO CORPORATE BANK - BA INVESTMENT - CONSULTINGGMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X MOTION PICTURE PRODUCTION GMBH INNE GRUNWALD RFN X X MOTION PICTURE PRODUCTION GMBH & CO. ERSTE KG INNE GRUNWALD RFN X X MTS-PORTUGAL - SOCIEDADE GESTORA DO MERCATO ESPECIAL DE DIVIDA PUBLICA SGMR SA INNE LIZBONA PORTUGALIA X X MUHOGA MUNCHNER HOCHGARAGEN GESELLSCHAFT MIT BESCHRANKTER HAFTUNG INNE MONACHIUM RFN X X MUTNEGRA BETEILIGUNGS- UND VERWALTUNGS-GMBH INNE MONACHIUM RFN X X MY DREI HANDELS GMBH INNE / CELOWE (*) WIEDEŃ AUSTRIA X X NATURAL STONE INVESTMENTS SA INNE LUKSEMBURG LUKSEMBURG X X NEUMAYER TEKFOR VERWALTUNGS GMBH INNE OFFENBURG RFN X X NOMISMA - SOCIETA' DI STUDI ECONOMICI SPA INNE BOLONIA WŁOCHY X X OFFICINAE VERDI SOCIETA' PER AZIONI INNE RZYM WŁOCHY X X OJSC NATIONAL BUREAU OF CREDIT HISTORIES INNE MOSKWA ROSJA X X OMNIA GRUNDSTUCKS-GMBH INNE MONACHIUM RFN X X OMNIA GRUNDSTUCKS-GMBH & CO. BETRIEBS KG INNE MONACHIUM RFN X X OMNIA GRUNDSTUCKS-GMBH & CO. OBJEKT OSTRAGEHEGE KG INNE MONACHIUM RFN X X OPP DEUTSCHLAND BETEILIGUNGSGESELLSCHAFT MBH INNE BERLIN RFN X X OSCA GRUNDSTUCKSVERWALTUNGSGESELLSCHAFT MBH & CO. KG INNE GRUNWALD RFN X X P.A.N. GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X P.A.N. VERWALTUNGS GMBH INNE MONACHIUM RFN X X P.B. SRL IN LIQUIDAZIONE INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X PACO CINEMATOGRAFICA SRL - ASSOCIAZIONE IN PARTECIPAZIONI THE BEST OFFER INNE RZYM WŁOCHY X X PALAIS ROTHSCHILD VERMIETUNGS GMBH INNE / CELOWE (*) WIEDEŃ AUSTRIA X X PALOMAR SPA ASSOCIAZIONE IN PARTECIPAZIONE L'INTREPIDO INNE RZYM WŁOCHY X X PATTO 2000 SCARL INNE CITTA DELLA PIEVE WŁOCHY X X PEGASO INVESTIMENTI - CAMPIONI D'IMPRESA SPA INNE TURYN WŁOCHY X X PEGASUS PROJECT STADTHAUS HALLE GMBH INNE MONACHIUM RFN X X PERTERRA GESELLSCHAFT FUR IMMOBILIENVERWALTUNG MBH INNE MONACHIUM RFN X X PETROL, SLOVENSKA ENERGETSKA DRU-BA, D.D. INNE LJUBLJANA SŁOWENIA X X PEVEC D.D. INNE BIEŁOWAR CHORWACJA X X PONTI ENGINEERING SCARL INNE CITTA DI CASTELLO WŁOCHY X X 91

92 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Ujęcie MSR/MSSF Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj RWA Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego Koszt AFS POSLOVNI SISTEM MERCATOR D.D. (MERCATOR D.D.) INNE LJUBLJANA SŁOWENIA X X PRELIOS SPA INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X PROJEKTENTWICKLUNG SCHOENEFELD VERWALTUNGSGESELLSCHAFT MBH INNE SCHOENEFELD RFN X X QUINTERRA GESELLSCHAFT FUR IMMOBILIENVERWALTUNG MBH INNE MONACHIUM RFN X X RAMSES-IMMOBILIENHOLDING GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X REAL (E) VALUE IMMOBILIEN BEWERTUNGSGMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X REAL INVEST ASSET MANAGEMENT CZECH REPUBLIC S.R.O. INNE PRAGA REPUBLIKA CZESKA X X REAL INVEST PROPERTY GMBH & CO SPB JOTA KG INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X REGGIO EMILIA FIERE S.R.L. INNE REGGIO EMILIA WŁOCHY X X REGGIO EMILIA INNOVAZIONE S.C.A R.L. INNE REGGIO EMILIA WŁOCHY X X RIMINITERME SPA INNE MIRAMARE DI RIMINI WŁOCHY X X RISANAMENTO SPA INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X ROLIN GRUNDSTUCKSPLANUNGS- UND - VERWALTUNGSGESELLSCHAFT MBH INNE MONACHIUM RFN X X ROTUS IMMOBILIEN-VERWALTUNGS GMBH INNE MONACHIUM RFN X X ROUBINI GLOBAL ECONOMICS LLC INNE WILMINGTON U.S.A. X X S.A.S.E. SPA INNE PERUGIA WŁOCHY X X SALZBURGER UNTERNEHMENSBETEILIGUNGSGESELLSCHAFT M.B.H. INNE SALZBURG AUSTRIA X X SATEL SABAH TELEVIZYON PRODUKSIYON A.S. (SATEL) INNE STAMBUŁ TURCJA X X SAVA D.D., DRU-BA ZA UPRAVLJANJE IN FINANCIRANJE, D.D. INNE KRANJ SŁOWENIA X X SESTO IMMOBILIARE SPA INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X SHOPPING USA GMBH & CO. ERSTE IMMOBILIEN KG I.L. INNE HAMBURG RFN X X SICILIA CONVENTION BUREAU S.C.A R.L INNE CATANIA WŁOCHY X X SINERA AG INNE ZURICH SZWAJCARIA X X SK BV GRUNDSTUCKSENTWICKLUNG VERWALTUNG GMBH I.L. INNE KOLONIA RFN X X SOCIETA COOPERATIVA BILANCIAI CAMPOGALLIANO INNE CAMPOGALLIANO WŁOCHY X X SOCIETA DI GESTIONE AEROPORTO DI CUNEO- LEVALDIGI SPA (IN SIGLA GEAC SPA) INNE SAVIGLIANO WŁOCHY X X SOCIETA' ITALIANA DI MONITORAGGIO S.P.A. INNE RZYM WŁOCHY X X SOCIETY FOR WORLDWIDE INTERBANK FINANCIAL TELECOMMUNICATION S.C. (S.W.I.F.T.) INNE LA HULPE BELGIA X X SOFIA L.P. INNE ST. PETER PORT GUERNSEY X X SOLWO GRUNDBESITZ GMBH INNE BERLIN RFN X X SPA IMMOBILIARE FIERA DI BRESCIA INNE BRESCIA WŁOCHY X X SPACE SPA INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X SPARKASSEN IT HOLDING AG INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X STAR22 PLANUNGS - UND ERRICHTUNGS GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

93 Tabela 2 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Ujęcie MSR/MSSF Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj RWA Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego Koszt AFS STIL NOVO PARTECIPAZIONI SPA INNE MEDIOLAN WŁOCHY X X STUDIENGESELLSCHAFT FUER ZUSAMMENARBEIT IM ZAHLUNGSVERKEHR (STUZZA) G.M.B.H. INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X TARGETTI POULSEN S.P.A. INNE FLORENCJA WŁOCHY X X TECHNOLOGIE-U DIENSTLEISTUNGSZENTRUM ENNSTAL INNE AUSTRIA X X THERME WIEN G.M.B.H. & CO KG INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X THERME WIEN GES.M.B.H. INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X TREUCONSULT PROPERTY ALPHA GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X TREUCONSULT PROPERTY BETA GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X TREUCONSULT PROPERTY EPSILON GMBH INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X TREVISO GLOCAL SOC. CONS. A RL INNE TREVISO WŁOCHY X X TSG EDV-TERMINAL-SERVICE GES.M.B.H. INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X TURKIYE PETROLLERI AO INNE ANKARA TURCJA X X UNIPEG - SOCIETA COOPERATIVA AGRICOLA INNE REGGIO EMILIA WŁOCHY X X VALUE TRANSFORMATION SERVICES SPA INNE WERONA WŁOCHY X X VBII INDUSTRIE UND IMMOBILIEN GMBH IN LIQ INNE HAMBURG RFN X X VBW BAUEN UND WOHNEN GMBH INNE BOCHUM RFN X X VICTORIA-VOLKSBANKEN PENSIONSKASSEN AKTIEN- GESELLSCHAFT INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X VINCENZO ZUCCHI SPA INNE RESCALDINA WŁOCHY X X WACHSTUMSINITIATIVE SUDERELBE AKTIENGESELLSCHAFT INNE HAMBURG RFN X X WCREM CANADIAN MANAGEMENT INC. INNE TORONTO KANADA X X WEALTHCAP AIRCRAFT 1 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP AIRCRAFT 25 GMBH & CO. KG INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP AIRCRAFT 26 GMBH CO. KG INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP AIRCRAFT 27 GMBH & CO GESCHLOSSENE INVESTMENTKG INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP DRITTE EUROPA IMMOBILIEN VERWALTUNGSGESELLSCHAFT MBH INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP ENTITY SERVICE GMBH INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP EQUITY SEKUNDAR GMBH INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP ERSTE KANADA IMMOBILIEN VERWALTUNGSGESELLSCHAFT MBH INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP EUROPA ERSTE IMMOBILIEN - OBJEKTE NIEDERLANDE - VERWALTUNGS GMBH INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP EUROPA IMMOBILIEN FUNFTE OBHEKTE OSTERREICH KOMPLEMENTAR GMBH INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP EUROPA IMMOBILIEN SIEBTE OBJEKTE TERREICH KOMPLEMENT GMBH INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP EUROPA IMMOBILIEN VERWALTUNGS GMBH INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP IMMOBILIEN UND VERWALTUNG SEKUNDAR GMBH INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 30 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 31 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X 93

94 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Ujęcie MSR/MSSF Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj RWA Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego Koszt AFS WEALTHCAP IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 32 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 33 GMBH & CO KG INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 34 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 35 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 36 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 37 GMBH & CO KG INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP IMMOBILIENFONDS DEUTSCHLAND 38 GMBH & CO KG INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP INFRASTRUCTURE FUND I GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP INFRASTRUKTUR AMERIKA GMBH & CO. KG INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP LEASING 1 GMBH & CO. KG INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP LEASING 2 GMBH & CO KG INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP LEASING 3 GMBH & CO. KG INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP LEASING 4 GMBH & CO KG INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP LEBENSWERT 1 GMBH & CO. KG INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP LEBENSWERT 2. GMBH & CO. KG INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP LIFE BRITANNIA 2 GMBH & C0 KG INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP LIFE USA 4 GMBH & CO. KG INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP OBJEKT HUFELANDSTRASSE GMBH & CO KG INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP OBJEKT RIEM GMBH & CO KG INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP OBJEKT THERESIENHOHE MBH & CO. KG INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP PEIA SEKUNDAR GMBH INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP PHOTOVOLTAIK 1 GMBH & CO. KG INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP PRIVATE EQUITY GMBH INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP PRIVATE EQUITY SEKUNDAR GMBH INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP REAL ESTATE GMBH INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP REAL ESTATE KOMPLEMENTAR GMBH INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP REAL ESTATE SEKUNDAR GMBH INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP SACHWERTE PORTFOLIO 1 GMBH & CO. KG INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP SACHWERTE PORTFOLIO 2 GMBH & CO KG INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP SACHWERTE PORTFOLIO 2 KOMPLEMENTAR GMBH INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP SPEZIAL-AIF 1 GMBH & CO GESCHLOSSENE INVESTMENT KG INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP US LIFE DRITTE GMBH & CO.KG INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP VORRATS-1 GMBH INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP VORRATS-2 GMBH INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP ZWEITE EUROPA IMMOBILIEN VERWALTUNGSGESELLSCHAFT MBH INNE MONACHIUM RFN X X BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

95 Tabela 2 Siedziba spółki Ujęcie w sprawozdawczości nadzorczej Ujęcie MSR/MSSF Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj RWA Pełna Proporcjonalna Według kapitału własnego Koszt AFS WEALTHCAP ZWEITMARKT 3 BASIS GMBH & CO.KG INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP ZWEITMARKT 3 PLUS GMBH & CO. KG INNE GRUNWALD RFN X X WEALTHCAP ZWEITMARKTWERTE IMMOBILIEN 4 GMBH & CO. KG INNE MONACHIUM RFN X X WEALTHCAP ZWEITMARKTWERTE IMMOBILIEN 4 KOMPLEMENTAR GMBH INNE MONACHIUM RFN X X WH - ERSTE GRUNDSTUCKS GMBH & CO. KG INNE SCHOENEFELD RFN X X WIRTSCHAFTSVEREIN DER MITARBEITERINNEN DER UNICREDIT BANK AUSTRIA E.GEN. INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X WOHNUNGSBAUGESELLSCHAFT DER STADT ROTHENBACH A.D.PEGNITZ MIT BESCHRANKTER HAFTUNG INNE ROTHENBACH A.D. PEGNITZ RFN X X WWE WOHN- UND WIRTSCHAFTSPARK ENTWICKLUNGSGESELLSCHAFT M.B.H. INNE WIEDEŃ AUSTRIA X X YAPI KREDI KUELTUER-SANAT YAYINCILIK TICARET VE SANAYI AS INNE STAMBUŁ TURCJA X X YATIRIM FINANSMAN A.S. INNE STAMBUŁ TURCJA X X ALEXANDA GV GMBH & Co. VERMIETUNGS KG BARD BUILDING GMBH & Co. KG BARD EMDEN ENERGY GMBH & Co. KG BARD ENGINEERING GMBH BARD HOLDING GMBH BARD LOGISTIK GMBH BARD NEARSHORE HOOKSIEL GMBH BARD PHONIX VERWALTUNGS GMBH BARD SCHIFFSBETRIEBSGESELLSCHAT MBH & Co. NATALIE KG BARD SERVICE GMBH BUITENGAATS HOLDING B.V. CUXHAVEN STEEL CONSTRUCTION GMBH OSI OFF-SHORE SERVICE INVEST GMBH OWS LOGISTIK GMBH OWS NATALIA BEKKER GMBH & Co. KG OWS OCEAN ZEPHYR GMBH & CO. KG OWS OFF-SHORE WIND SOLUTIONS GMBH OWS WINDLIFT 1 CHARTER GMBH & Co. KG INNE CELOWE WIESBADEN RFN X X INNE CELOWE EMDEN RFN X X INNE CELOWE EMDEN RFN X X INNE CELOWE EMDEN RFN X X INNE CELOWE EMDEN RFN X X INNE CELOWE EMDEN RFN X X INNE CELOWE EMDEN RFN X X INNE CELOWE EMDEN RFN X X INNE CELOWE EMDEN RFN X X INNE CELOWE EMDEN RFN X X INNE CELOWE EEMSHAVEN HOLANDIA X X INNE CELOWE CUXHAVEN RFN X X INNE CELOWE HAMBURG RFN X X INNE CELOWE EMDEN RFN X X INNE CELOWE EMDEN RFN X X INNE CELOWE EMDEN RFN X X INNE CELOWE EMDEN RFN X X INNE CELOWE EMDEN RFN X X (*) Spółka należąca do Grupy Bankowej konsolidowana według kosztu ze względu na niematerialność 95

96 Utrudnienia merytoryczne lub prawne, bieżące lub przewidywalne w przyszłości, które utrudniają szybki transfer zasobów kapitałowych lub funduszy w ramach Grupy. W wyniku obecnego kryzysu finansowego, ze szczególnym uwzględnieniem sektora państw i władz regionalnych, niektóre władze regulacyjne zwróciły się do Spółek Grupy UniCredit S.p.A., by począwszy od poprzednich okresów zredukowały swoją ekspozycję kredytową na inne spółki Grupy działające w innych systemach prawnych, w tym także ich ekspozycję na UniCredit S.p.A. W szczególności łączna ekspozycja netto spółki UniCredit Bank AG w stosunku do Podmiotów Grupy UniCredit (z wyłączeniem Spółek kontrolowanych przez sam UniCredit Bank AG) wynosiła ok. 8,2 mld euro według stanu na 31 grudnia 2013 roku, w tym ok. 3,5 mld euro w związku z ekspozycją gotówkową brutto. W celu ich redukcji i złagodzenia: spółka UniCredit S.p.A. zapewniła UniCredit Bank AG zabezpieczenia, w tym zastawy na instrumentach finansowych w odniesieniu do ekspozycji finansowych UniCredit Bank AG w stosunku do samej UniCredit S.p.A. oraz podczas pierwszej połowy 2012 roku, umowy zastawu (Aneks dot. Wsparcia Kredytowego) zostały podpisane w odniesieniu do Umów Głównych ISDA, regulujących transakcje na instrumentach pochodnych, będących przedmiotem obrotu pomiędzy UniCredit Bank AG a określonymi spółkami Grupy (w tym UniCredit S.p.A., UniCredit Bank (Ireland) Plc oraz UniCredit Leasing S.p.A.) w celu optymalizacji zarządzania ekspozycjami wewnątrzgrupowymi. Spółki UniCredit S.p.A. ("UCI") oraz UniCredit Bank AG ("UCB AG") zobowiązały się wobec niemieckiego urzędu regulacyjnego "Bundesanstalt für Finanzdienstleistungsaufsicht" (BaFin) do spełnienia dodatkowego wymogu kapitałowego dla UCB AG poza zwykłym i regularnym wymogiem kapitałowym, przez co wartość Łącznego Wskaźnika Kapitału wzrosła do 13% według stanu na 31 grudnia 2013 roku. Zaangażowania takie mają na celu zachowanie kapitału regulacyjnego - zarówna na poziomie indywidualnym UCB AG, jak na poziomie sub-skonsolidowanym - wystarczającym do absorpcji wszelkich możliwych strat, wynikających z braku polityk zarządzania ryzykiem i muszą zostać uznane za obowiązujące do czasu pozytywnej oceny przez BaFin odpowiednich usprawnień. Ponadto podjęto zobowiązanie niepodejmowania działań, które mogłyby pomniejszyć fundusze własne UCB AG do poziomu poniżej uzgodnionego progu. Zobowiązanie zachowania lokalnego kapitału nadzorczego na poziomie wyższym od progów regulacyjnych w niektórych jurysdykcjach i niektórych zagranicznych Spółkach Grupy; uznano, że tego rodzaju ogólne zobowiązania nie mają znaczenia na poziomie Grupy. Ponadto ograniczenia związane z dostępnością niektórych aktywów bilansowych istnieją w odniesieniu do transakcji zwykłych (jak np. repo, kredyty w papierach wartościowych itp.). Redukcja indywidualnych wymogów kapitałowych w odniesieniu do Spółki Dominującej i włoskich spółek zależnych. Pismo Okólne Banku Włoch nr 263 z 27 grudnia 2006 r. stanowiło, że "w wypadku banków włoskich, należących do grupy bankowej, indywidualne wymogi kapitałowe dotyczące ryzyka kredytowego, kontrahenta, rynkowego oraz operacyjnego należy zredukować o 25%, pod warunkiem, że kapitał nadzorczy na poziomie skonsolidowanym jest co najmniej równy łącznej wartości wymogu kapitałowego". Według stanu na 31 grudnia 2013 roku, Grupa UniCredit spełniła powołany powyżej wymóg na poziomie skonsolidowanym i stąd odniosła korzyści z tych regulacji. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

97 Tabela 2 Ujawnienie ilościowe Nazwy spółek zależnych nie uwzględnionych w podstawie konsolidacji oraz zagregowana kwota ich niedoborów kapitałowych w stosunku do wszelkich obowiązkowych wymogów kapitałowych. Poniżej przedstawiono listę spółek bankowych, finansowych i celowych, bezpośrednio i pośrednio kontrolowanych przez UniCredit S.p.A., zarejestrowanych w grupie bankowej i utrzymywanych po kosztach ze względu na niematerialność. Według stanu na 31 grudnia 2013 roku dla spółek tych nie ujawniono niedoborów kapitałowych w odniesieniu do wszelkich obowiązkowych wymogów kapitałowych. Siedziba spółki Nazwa spółki Typ spółki Miasto Kraj BANK AUSTRIA-CEE BETEILIGUNGSGMBH FINANSOWE WIEDEŃ AUSTRIA CAFU VERMOEGENSVERWALTUNG GMBH FINANSOWE WIEDEŃ AUSTRIA COBB BETEILIGUNGEN UND LEASING GMBH FINANSOWE WIEDEŃ AUSTRIA GE.S.E.T.T. - GESTIONE SERVIZI ESAZIONE TRIBUTI E TESORERIE S.P.A. IN LIQUIDAZIONE FINANSOWE RZYM WŁOCHY HVB LONDON TRADING LTD. FINANSOWE LONDYN WIELKA BRYTANIA HVB SERVICES SOUTH AFRICA (PROPRIETARY) LIMITED CELOWE JOHANNESBURG LLC UKRSOTSFINANCE FINANSOWE KIJÓW UKRAINA MEZZANIN CORPORATE FINANCE UNTERNEHMENSBERATUNG GMBH FINANSOWE WIEDEŃ AUSTRIA REPUBLIKA POŁUDNIOWEJ AFRYKI MY DREI HANDELS GMBH CELOWE WIEDEŃ AUSTRIA PALAIS ROTHSCHILD VERMIETUNGS GMBH CELOWE WIEDEŃ AUSTRIA PAYTRIA UNTERNEHMENSBETEILIGUNGEN GMBH FINANSOWE WIEDEŃ AUSTRIA SFS FINANCIAL SERVICES GMBH FINANSOWE WIEDEŃ AUSTRIA UNICREDIT (U.K.) TRUST SERVICES LTD FINANSOWE LONDYN WIELKA BRYTANIA VEREINWEST OVERSEAS FINANCE (JERSEY) LIMITED FINANSOWE ST. HELIER JERSEY VINTNERS LONDON INVESTMENTS (NILE) LIMITED FINANSOWE GEORGE TOWN KAJMANY 97

98 I Tabela 3 Struktura kapitału nadzorczego Ujawnienie jakościowe Instrumenty kapitałowe ujęte w kapitale podstawowym STOPA PROCENTOWA ZAPADALNOŚĆ DATA POCZĄTKOWA OPCJI PRZEDPŁATY KWOTA W WALUCIE ORYGINALNEJ (mln) KWOTA UWZGLĘDNIONA W REGULACYJNYM KAPITALE WŁASNYM (tys. EUR) POSTĄPIENIE OPCJA ZAWIESZENIA PŁATNOŚCI ODSETEK EMISJA POPRZEZ ZALEŻNĄ SPÓŁKĘ CELOWĄ SPV 9,3750% Lip-20 EUR tak tak nie 4,0280% ciągły paźdz.-15 EUR tak tak tak 5,3960% ciągły paźdz.-15 GBP tak tak tak 8,5925% 31-gru-50 Czer-18 GBP tak tak nie 8,1250% Gru-19 EUR tak tak nie 8,7410% Czer-29 USD nie tak tak 7,7600% Paźdz.-34 GBP nie tak tak 9,0000% Paźdz.-29 USD nie tak tak 10-letnie CMS ( ) +0,10%, cap 8,00 % ciągły Paźdz.-11 EUR nie tak nie 10-letnie CMS ( ) +15%, cap 8,00 % ciągły Mar-12 EUR nie tak nie RAZEM ( ) Constant Maturity Swap Kapitał poziomu 2 - Instrumenty górnego poziomu 2, stanowiące ponad 10% całkowitej wartości emisji STOPA PROCENTOWA ZAPADALNOŚĆ DATA POCZĄTKOWA OPCJI PRZEDPŁATY KWOTA W WALUCIE ORYGINALNEJ (mln) KWOTA UWZGLĘDNIONA W REGULACYJNYM KAPITALE WŁASNYM (tys. EUR) POSTĄPIENIE OPCJA ZAWIESZENIA PŁATNOŚCI ODSETEK 3,9500% nie dotyczy EUR nie dotyczy tak ( ) 5,0000% nie dotyczy GBP nie dotyczy tak ( ) 6,7000% nie dotyczy EUR nie dotyczy tak ( ) ( ) - jeżeli dywidenda nie jest wypłacana, płatność odsetek zostaje zawieszona (odsetki odroczone); - jeżeli straty skutkują spadkiem kapitału udziałowego i rezerw poniżej progu, przyjętego przez Bank Włoch, warunkującego zezwolenie na prowadzenie działalności bankowej, to konieczne jest proporcjonalne pomniejszenie wartości nominalnej i odsetek. Poziom 3 Brak wartości do ujawnienia. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

99 Tabela 3 Ujawnienie ilościowe Podział kapitału regulacyjnego (tys. EUR) KAPITAŁ REGULACYJNY A. Kapitał podstawowy przed filtrami ostrożnościowymi A.1 Pozycje dodatnie kapitału podstawowego: A Kapitał (1)(2) A.1.2 (kapitał/fundusz zapasowy) ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej A Rezerwy A Nieinnowacyjne instrumenty kapitałowe oraz nieinnowacyjne instrumenty kapitałowe z datą zapadalności A Nieinnowacyjne instrumenty kapitałowe obliczalne do poziomu limitu 50% (1) A Instrumenty podlegające przepisom przejściowym (grandfathering) (2)(3) A Roczny dochód netto/zysk śródokresowy A.2 Pozycje ujemne kapitału podstawowego: A Akcje własne A Reputacja firmy A Inne wartości niematerialne i prawne A Strata roczna/strata okresowa A Inne pozycje ujemne: * Korekty wartości, obliczone dla nadzorczej księgi handlowej - - * Inne B. Filtry ostrożnościowe kapitału podstawowego B.1 Dodatnie filtry ostrożnościowe MSR/MSSF (+)(5) B.2 Ujemne filtry ostrożnościowe MSR/MSSF (-)(6)(7) C. Kapitał podstawowy brutto z pozycjami do odliczenia (A+B) D. Pozycje do odliczenia E. Razem kapitał podstawowy (C-D) F. Kapitał uzupełniający przed filtrami ostrożnościowymi F.1 Pozycje dodatnie kapitału uzupełniającego: F Rezerwy na wycenę środków trwałych - - F Rezerwy na wycenę papierów wartościowych dostępnych do sprzedaży (8) F Nieinnowacyjne instrumenty kapitałowe nie spełniające warunków wpisania do kapitału podstawowego - - F Innowacyjne instrumenty kapitałowe nie spełniające warunków wpisania do kapitału podstawowego - - F Hybrydowe instrumenty kapitałowe F Zobowiązania podporządkowane zaliczone do kapitału uzupełniającego F Nadwyżka korekt wartości razem w stosunku do oczekiwanych strat F Zysk netto z udziałów - - F Inne pozycje dodatnie F.2 Pozycje ujemne kapitału uzupełniającego: F Straty kapitału netto z udziałów F Pożyczki - - F Inne pozycje ujemne G. Filtry ostrożnościowe kapitału uzupełniającego: G.1 Dodatnie filtry ostrożnościowe MSR/MSSF (+) - - G.2 Ujemne filtry ostrożnościowe MSR/MSSF (-) H. Kapitał uzupełniający brutto z pozycjami do odliczenia (F+G) I. Pozycje do odliczenia L. Razem kapitał uzupełniający (H-I) M. Odpisy z kapitału podstawowego i kapitału uzupełniającego N. Kapitał do celów regulacyjnych (E+L-M) O. Kapitał krótkoterminowy - - P. Kapitał do celów regulacyjnych w tym kapitał krótkoterminowy (N+O)

100 I Uwagi do tabeli na poprzedniej stronie: (1) Akcje zwykłe, służące jako bazowe w transakcji "CASHES" zostały rozliczone w pozycji "Kapitał udziałowy na łączną kwotę tys. euro oraz w pozycji "Nieinnowacyjne instrumenty kapitałowe, obliczane do limitu 50%" na łączną kwotę tys. euro po nieodpłatnym podwyższeniu kapitału o nominalną kwotę ,96 tys. euro, zatwierdzonym przez EGM w dniu 15 grudnia 2011 roku. CASHES to instrumenty powiązane z udziałami kapitałowymi, wyemitowane za równowartość w innej walucie kwoty tys. euro w lutym 2009 r. przez The Bank of New York (Luxembourg) SA, z terminem rozliczenia przypadającym na 15 grudnia 2050 r. i zamienne w określonych warunkach na akcji zwykłych UniCredit S.p.A. (liczbę tę zredukowano do po scaleniu akcji 23 grudnia 2011 r.), gwarantowanym przez Mediobanca w kontekście podwyższenia kapitału, zatwierdzonego przez Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, które odbyło się 14 listopada 2008 r. Ponieważ akcje te zostały już wyemitowane, absorbują one stratę w pełni tak, jak wszelkie inne akcje zwykłe. (2) kwota tys. euro jest związana z udziałami oszczędnościowymi, które zostały przeklasyfikowane w poz. A.1.6 na podstawie przepisów przejściowych (grandfathering), z czego tys. euro jest związane z udziałami mniejszościowymi.. (3) Kwota tys. euro związana z rozliczeniem premii za udziały, związana z udziałami oszczędnościowymi, została przeklasyfikowana w poz. A.1.6 na podstawie przepisów przejściowych (grandfathering) z pozycji A.1.2. rozliczenie premii za udziały. (4) Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy UniCredit, które odbyło się 11 maja 2013 roku zatwierdziło: przypisanie do Rezerwy Prawnej kwoty 2,413 mln euro z odpowiadającej jej kwoty rezerwy na "Premie za Udziały"; zawiązanie "ujemnych rezerw" przy użyciu rezerwy na "Premie za Udziały" w zagregowanej kwocie 3,962 mln euro; realokacja straty za rok wykazanej w Sprawozdaniu Rocznym i Rozliczeniach według stanu na 31 grudnia 2011 roku - zamiast decyzji przyjętej przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy w dniu 11 maja 2012 roku - wyłącznie poprzez wykorzystanie rezerwy na "Premie za Udziały" w kwocie 6,349 mln euro i następnie przywrócenie Rezerwy Ustawowej w kwocie 1,196 mln euro z "Rezerwy na alokację zysku dla Akcjonariuszy poprzez emisję nowych nieodpłatnych akcji" w kwocie 1,194 mln euro oraz Innych Rezerw w kwocie 14 mln euro. (5) Według stanu na 1 stycznia 2013 roku, po wejściu w życie poprawek do MSR 19 (MSR 19R), eliminacja metody korytarzowej - wymagająca uznania wartości zaktualizowanej zdefiniowanych zobowiązań związanych ze świadczeniami - będzie miała wpływ na kapitał własny netto Grupy w związku z uznaniem rezerw z powtórnej wyceny aktuarialnych strat netto nie uznanych wcześniej zgodnie z przywołaną powyżej metodą. Z regulacyjnego punktu widzenia, tego rodzaju rezerwa z powtórnej wyceny, wynosząca 1,415 mln euro, jest klasyfikowana jako ujemny element Kapitału Podstawowego (sklasyfikowana w pozycji A.2.5 Inne pozycje ujemne: *Inne); skorelowany ostrożnościowy filtr pozytywny dla 1,315 mln euro (zaksięgowanego w pozycji B.1 Dodatnie filtry ostrożnościowe MSR/MSSF) jest stosowany zgodnie z Komunikatem Banku Włoch, ogłoszonym 9 maja 2013 roku. (6) Kwota związana z 2013 r. obejmuje skutki użycia ujemnego filtra ostrożnościowego, który eliminuje korzyści, wynikające z powtórnej wyceny udziału Banku Włoch. Kwota filtra ostrożnościowego, równa mln euro, jest kwotą po opodatkowaniu (184 mln euro). (7) Obejmuje kwotę 226 mln euro związaną z ujemnym filtrem ostrożnościowym dla wielokrotnego umorzenia wartości spółki ( affrancamenti multipli ), zgodnie z Komunikatem Banku Włoch z 9 maja 2013 roku; kwota ta odnosi się do pierwszych dwóch lat stosowania filtra (2012 and 2013 r., tzn. 2/5 ogólnej kwoty podlegającej potrąceniu). (8) W odniesieniu do rezerw na powtórną wycenę, związanych z posiadanymi instrumentami dłużnymi, emitowanymi przez rządy państw członkowskich UE, w dniu 18 maja 2010 roku Bank Włoch uznał dla celów obliczania kapitału regulacyjnego (filtry ostrożnościowe) możliwość pełnej neutralizacji zysków i strat kapitałowych, wynikających z rezerw na powtórną wycenę po 31 grudnia 2009 roku (metoda "symetryczna"). Grupa przyjęła tę metodę począwszy od obliczenia kapitału regulacyjnego z czerwca 2010 roku i w ten sposób zastąpiła wcześniej stosowaną metodę "asymetryczną". Według stanu na 31 grudnia 2013 roku wartość zneutralizowanej z Kapitału Uzupełniającego dodatniej kwoty netto wynosiła 144 mln euro. Ponadto w odniesieniu do treści Bollettino di Vigilanza nr 12 Banku Włoch, wydanego w grudniu 2013 roku w odniesieniu do rezerw transakcyjnych na Funduszach Własnych za niezrealizowane zyski i straty związane z ekspozycjami na Rządy Centralne, sklasyfikowane do kategorii MSR 39 Dostępne do Sprzedaży AFS, spółka UniCredit SpA wykonała opcję przewidzianą Pismem Okólnym Banku Włoch 285 ( Disposizioni di vigilanza per le banche, Część 2, Rozdział 14, Punkt II, Akapit 2) dotyczącą obliczenia jej Skonsolidowanego Kapitału Nadzorczego (a także obliczenia Indywidualnych Kapitałów Nadzorczych wszystkich banków, należących do Grupy Bankowej UniCredit, nadzorowanej przez Bank Włoch). Począwszy od okresu sprawozdawczego i zgodnie z poprzednimi okresami, spółka UniCredit SpA w odniesieniu do papierów wartościowych wyemitowanych przez Administrację Centralną UE, sklasyfikowanych do portfela "Dostępne do Sprzedaży AFS" wyłączy jako jakiekolwiek elementy Funduszy Własnych niezrealizowane zyski i straty, związane z ekspozycjami na Administrację Centralną UE, sklasyfikowane do kategorii MSR 39 (zatwierdzonej przez UE) "Dostępne do Sprzedaży AFS", z uwzględnieniem postanowień CRR, art BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

101 Tabela 3 Zmiana stanu kapitału regulacyjnego (tys. EUR) KAPITAŁ REGULACYJNY 2013 r r. Kapitał podstawowy Kwota otwarcia Elementy dodatnie Kapitał (1) Rezerwy i premia z akcji Innowacyjne instrumenty kapitałowe oraz nieinnowacyjne instrumenty kapitałowe z datą zapadalności Nieinnowacyjne instrumenty kapitałowe obliczalne do poziomu limitu 50% (2) - - Instrumenty podlegające przepisom przejściowym (grandfathering) Zysk za dany okres (w tym udziały mniejszościowe, bez dobroczynności i dywidend) Elementy ujemne Reputacja firmy Inne wartości niematerialne i prawne Akcje własne Rezerwy z powtórnej wyceny aktuarialnych strat netto - MSR 19 (3) Strata za dany okres Dodatnie i ujemne filtry ostrożnościowe Własny spread kredytowy Rezerwy z powtórnej wyceny aktuarialnych strat netto - MSR 19 (3) Wielokrotne umorzenie wartości firmy (4) Rezerwy ujemne dostępne do sprzedaży (bez filtra ostrożnościowego dla Govies UE) (5) Zbycie nieruchomości Inne filtry ostrożnościowe (6) Odliczenia (50% od T1 i 50% od T2) Odliczenia na oczekiwane straty/rezerwy (modele IRB) Odpisy na ekspozycje związane z sekurytyzacją Odliczenia od inwestycji kapitałowych powyżej 10% w spółki bankowe i finansowe (7) Odliczenia od inwestycji kapitałowych w spółki ubezpieczeniowe, nabytych po 20 lipca 2006 roku (7) Odliczenia na oczekiwane straty na instrumentach kapitałowych oraz =. I. C. R Inne pozycje do odliczenia Kwota zamknięcia Kapitał uzupełniający Kwota otwarcia Elementy dodatnie Hybrydowe instrumenty kapitałowe Kapitał uzupełniający - zobowiązania podporządkowane Rezerwy z wyceny papierów wartościowych dostępnych do sprzedaży Rezerwy z wyceny papierów wartościowych dostępnych do sprzedaży (bez filtra ostrożnościowego dla Govies UE) (5) Nadwyżka korekt wartości razem w stosunku do oczekiwanych strat Inne dodatnie elementy Elementy ujemne Ryzyko kursowe Straty kapitału netto z udziałów Inne ujemne elementy Filtry ostrożnościowe Odliczenia (50% od T1 i 50% od T2) Kwota zamknięcia Suma Kapitału Podstawowego i Kapitału Uzupełniającego (suma Kwot Zamknięcia) Udziały w spółkach ubezpieczeniowych, nabyte przed 20 lipca 2006 roku (7) Kwoty otwarcia Zmiany w ciągu okresu Kwota zamknięcia Razem kapitał regulacyjny (suma kwot zamknięcia)

102 I Uwagi do tabeli na poprzedniej stronie: (1) Kwota dot r. obejmuje wpływ wzrostu udziału kapitałowego na gotówkę przy użyciu emisji praw na kwotę 7,5 mld euro poprzez emisję nowych akcji zwykłych ze zwykłym prawem właściciela do pobierania pożytków, zatwierdzoną przez Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy UniCredit S.p.A., które odbyło się 15 grudnia 2011 roku i która została zrealizowana w pierwszym kwartale 2012 r. (2) Kwoty nie wykazują jakichkolwiek modyfikacji, ponieważ pozycje takie obejmują część (610 /mln, identyczna dla różnych okresów) kapitału odpowiadającego nominalnej wartości instrumentów bazowych dla instrumentów Cashes. (3) Według stanu na 1 stycznia 2013 roku, po wejściu w życie poprawek do MSR 19 (MSR 19R), eliminacja metody korytarzowej - wymagająca uznania wartości zaktualizowanej zdefiniowanych zobowiązań związanych ze świadczeniami - będzie miała wpływ na kapitał własny netto Grupy w związku z uznaniem rezerw z powtórnej wyceny aktuarialnych strat netto nie uznanych wcześniej zgodnie z przywołaną powyżej metodą. Z regulacyjnego punktu widzenia, tego rodzaju rezerwa z powtórnej wyceny, wynosząca 1,415 mln euro, jest klasyfikowana jako ujemny element Kapitału Podstawowego (sklasyfikowana w pozycji A.2.5 Inne pozycje ujemne: *Inne); skorelowany ostrożnościowy filtr pozytywny dla 1,315 mln euro (zaksięgowanego w pozycji B.1 Dodatnie filtry ostrożnościowe MSR/MSSF) jest stosowany zgodnie z Komunikatem Banku Włoch, ogłoszonym 9 maja 2013 roku. (4) Obejmuje kwotę 226 mln euro związaną z ujemnym filtrem ostrożnościowym dla wielokrotnego umorzenia wartości spółki ( affrancamenti multipli ), zgodnie z Komunikatem Banku Włoch z 9 maja 2013 roku; kwota ta odnosi się do pierwszych dwóch lat stosowania filtra (2012 and 2013 r., tzn. 2/5 ogólnej kwoty podlegającej potrąceniu). (5) W odniesieniu do rezerw na powtórną wycenę, związanych z posiadanymi instrumentami dłużnymi, emitowanymi przez rządy państw członkowskich UE, w dniu 18 maja 2010 roku Bank Włoch uznał dla celów obliczania kapitału regulacyjnego (filtry ostrożnościowe) możliwość pełnej neutralizacji zysków i strat kapitałowych, wynikających z rezerw na powtórną wycenę po 31 grudnia 2009 roku (metoda "symetryczna"). Grupa przyjęła tę metodę począwszy od obliczenia kapitału regulacyjnego z czerwca 2010 roku i w ten sposób zastąpiła wcześniej stosowaną metodę "asymetryczną". Według stanu na 31 grudnia 2013 roku wartość zneutralizowanej przez Kapitał Uzupełniający ujemnej kwoty netto wynosiła 140 mln euro. Ponadto w odniesieniu do treści Bollettino di Vigilanza nr 12 Banku Włoch, wydanego w grudniu 2013 roku w odniesieniu do rezerw transakcyjnych na Funduszach Własnych za niezrealizowane zyski i straty związane z ekspozycjami na Rządy Centralne, sklasyfikowane do kategorii MSR 39 Dostępne do Sprzedaży AFS, spółka UniCredit SpA wykonała opcję przewidzianą Pismem Okólnym Banku Włoch 285 ( Disposizioni di vigilanza per le banche, Część 2, Rozdział 14, Punkt II, Akapit 2) dotyczącą obliczenia jej Skonsolidowanego Kapitału Nadzorczego (a także obliczenia Indywidualnych Kapitałów Nadzorczych wszystkich banków, należących do Grupy Bankowej UniCredit, nadzorowanej przez Bank Włoch). Począwszy od okresu sprawozdawczego i zgodnie z poprzednimi okresami, spółka UniCredit SpA w odniesieniu do papierów wartościowych wyemitowanych przez Administrację Centralną UE, sklasyfikowanych do portfela "Dostępne do Sprzedaży AFS" wyłączy jako jakiekolwiek elementy Funduszy Własnych niezrealizowane zyski i straty, związane z ekspozycjami na Administrację Centralną UE, sklasyfikowane do kategorii MSR 39 (zatwierdzonej przez UE) "Dostępne do Sprzedaży AFS", z uwzględnieniem postanowień CRR, art (6) Kwota związana z 2013 r. obejmuje skutki użycia ujemnego filtra ostrożnościowego, który eliminuje korzyści, wynikające z powtórnej wyceny udziału Banku Włoch. Kwota filtra ostrożnościowego, równa 1,190 mln euro, jest kwotą po opodatkowaniu (184 mln euro). (7) Kwota pozycji Odliczenia od inwestycji kapitałowych wyższych niż 10% w spółki bankowe i finansowe dotyczącej 2013 roku uwzględnia także odliczenia związane z udziałami posiadanymi w spółkach ubezpieczeniowych (plus zobowiązania podporządkowane, emitowane przez takie spółki) nabyte przed 20 lipca 2006 roku; do roku kwota taka była odliczana przez sumę Kapitału Podstawowego i Kapitału Uzupełniającego. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

103 Tabela 3 Uzgodnienie Bilansu Księgowego i Regulacyjnego oraz odniesienia do Kapitału Regulacyjnego ZESTAWIENIE BILANSOWE - AKTYWA Obszar rachunkowości Dane księgowe Obszar regulacyjny Kwoty dla celów Kapitału Regulacyjnego (*) Odn. do Kapitału Regulacyjnego Tabela (tys. EUR) 40. Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży - Instrumenty kapitałowe (Inwestycje) (608) D - I Inwestycje w spółki stowarzyszone i typu joint venture (2 659) D - I 130. Wartości niematerialne i prawne w tym (5 999) A A.2.3 Reputacja firmy (4 146) A Inne wartości niematerialne i prawne (1 853) A Aktywa podatkowe of/w (226) Wielokrotne umorzenie wartości firmy (226) B.2 4 ZESTAWIENIE BILANSOWE - ZOBOWIĄZANIA I KAPITAŁ UDZIAŁOWY Obszar rachunkowości Dane księgowe Obszar regulacyjny Kwoty dla celów Kapitału Regulacyjnego (*) Odn. do Kapitału Regulacyjnego Tabela Odn. do noty (**) 20. Depozyty od klientów - zobowiązania podporządkowane - Kapitał Uzupełniający F Dłużne papiery wartościowe w emisji - Zobowiązania Podporządkowane w tym: Zobowiązania podporządkowane niemożliwe do obliczenia Innowacyjne instrumenty kapitałowe oraz nieinnowacyjne instrumenty kapitałowe z datą zapadalności A Instrumenty podlegające przepisom przejściowym (grandfathering) A Nieinnowacyjne instrumenty kapitałowe nie spełniające warunków wpisania do kapitału podstawowego F.1.3 Innowacyjne instrumenty kapitałowe nie spełniające warunków wpisania do kapitału podstawowego F.1.4 Hybrydowe instrumenty kapitałowe F Zobowiązania podporządkowane zaliczone do kapitału uzupełniającego F Zobowiązania finansowe do obrotu - zobowiązania podporządkowane, zaliczone do kapitału uzupełniającego F Rezerwy z powtórnej wyceny, głównie: Rezerwy na wycenę papierów wartościowych dostępnych do sprzedaży F G2 8 Rezerwy z powtórnej wyceny aktuarialnych strat netto A Inne dodatnie pozycje - specjalne ustawy dot. powtórnej wyceny F.1.9 Różnice z kursów wymiany F Rezerwy A Premia z akcji w tym: A.1.2 związane z Akcjami Oszczędnościowymi A Kapitał wyemitowany, w tym: A Akcje zwykłe jako bazowe dla transakcji CASHES - Kwota kapitału A Akcje zwykłe jako bazowe dla transakcji CASHES - kwota instrumentów nieinnowacyjnych A Akcje oszczędnościowe A Akcje własne (-) A Udziały mniejszościowe (+/-), w tym głównie: Kapitał, w tym: A Akcje oszczędnościowe A Premie z akcji A.1.2 Rezerwy A.1.3 Różnice z kursów wymiany F.2.3 Zysk/(Strata) A Dochód/strata netto dla danego roku (+/-) A Inne elementy do uzgodnienia z Kapitałem Regulacyjnym Kwoty dla celów Kapitału Regulacyjnego (*) Odn. do Kapitału Regulacyjnego Tabela Dodatnie filtry ostrożnościowe MSF/MSSF dla Kapitału Podstawowego w tym: B. 1 Dodatni filtr ostrożnościowy dla rezerw z powtórnej wyceny aktuarialnych strat netto Inne filtry ostrożnościowe 10 Ujemne filtry ostrożnościowe MSF/MSSF dla Kapitału Podstawowego w tym: B. 2 Własny spread kredytowy, -17 Zbycie nieruchomości, -78 Inne Odpisy na sekurytyzacje -552 D - I Odpisy na aktywa podporządkowane, wyemitowane przez podmioty finansowe, odliczone od Kapitału Regulacyjnego -121 D - I Straty oczekiwane/rezerwy (modele IRB) -862 D - I Straty Oczekiwane EL na instrumentach kapitałowych i O. I. C. R. -37 D - I Nadwyżki na korekty wartości razem w porównaniu do strat oczekiwanych, F. 1.7 Straty kapitału netto od udziałów, -24 F. 2.1 Pozycje ujemne Kapitału Uzupełniającego - Inne pozycje ujemne -2 F. 2.3 Ujemny filtry ostrożnościowe MSR/MSSF -244 G. 2 Kapitał Regulacyjny razem N. Odn. do noty (**) 103

104 I (*) Znak (+/-) odpowiada wkładowi (dodatni/ujemny) do Kapitału Regulacyjnego. (**) Główne różnice pomiędzy danymi rachunkowymi a regulacyjnymi wynikają przede wszystkim z różnego składu obszaru rachunkowości (MSSF) i regulacyjnego (Grupa Bankowa). Uwagi dotyczące kolumny Kwoty istotne dla celów Kapitału Regulacyjnego : 1. Kwoty te obejmują wyłącznie inwestycje w podmioty sektora finansowego (z wyłączeniem instrumentów kapitałowych innych niż inwestycje); reprezentują one wartości bilansowe, brutto (netto) ujemnej (dodatniej) rezerwy, przedstawione w sprawozdaniu finansowym z takiej działalności. 2. Ponadto obejmują one odliczenia od inwestycji w Bank Włoch, mierzone według kosztów (równe 285 mln euro), których wartość bilansowa wynosi 1,659 mln euro po powtórnej wycenie; w odniesieniu do regulacyjnego traktowania skutków takiej powtórnej wyceny, patrz nota Wartość bilansowa reputacji firmy jest realokowana do odpowiedniej rezerwy z powtórnej wyceny na różnice kursowe według stanu na datę sprawozdawczości (równa 517 mln euro); ponadto pozycje takie uwzględniają konsolidację i zmiany kapitału własnego. 4. Kwota ta nie obejmuje możliwego podatku odroczonego, obejmuje natomiast aktywa niematerialne i prawne, uwzględnione w aktywach bilansowych do zbycia (MSSF 5). 5. Kwota 565 mln euro odnosi się do aktywów z podatku odroczonego, związanego z wielokrotnymi umorzeniami do celów podatkowych tej samej reputacji firmy; w odniesieniu do takich aktywów z podatku odroczonego, kwota 226 mln euro dotyczy ujemnego filtra ostrożnościowego na wielokrotne umorzenia reputacji firmy (affrancamenti multipli"), zgodnie z Komunikatem Banku Włoch z 9 maja 2013 roku; kwota ta odnosi się do pierwszych dwóch lat od zastosowania filtra (2012 i 2013, tzn. 2/5 ogólnej kwoty podlegającej odliczeniu). 6. Różnica pomiędzy wartością według rachunkowości regulacyjnej, a kwotą ujawnioną w Kapitale Regulacyjnym głównie odnosi się do kwoty narosłych odsetek i amortyzacji. 7. Różnica pomiędzy wartością według rachunkowości regulacyjnej, a kwotą ujawnioną w Kapitale Regulacyjnym głównie odnosi się do kwoty narosłych odsetek. 8. Pozycja regulacyjna A.1.6 (Instrumenty podlegające przepisom przejściowym - grandfathering) wynosi 1,120 mln euro i obejmuje poza kwotą 1,075 mln euro także następujące kwoty przeklasyfikowane: a. 8 mln euro związaną z własnymi Udziałami Oszczędnościowymi z Pozycji Kapitał (A.1.1); b. 23 mln euro związaną z mniejszościowymi Udziałami Oszczędnościowymi z pozycji Kapitał (A.1.1); c. 14 mln euro jako premia za Udziały, związane z Udziałami Oszczędnościowymi z pozycji Premie za Udziały (A.1.2). 9. Kwota rezerw z powtórnej wyceny aktywów dostępnych do sprzedaży obejmuje również część rezerw związaną z aktywami do zbycia. 10. Dla celów regulacyjnych, w odniesieniu do rezerw na powtórną wycenę, związanych z posiadanymi instrumentami dłużnymi, emitowanymi przez rządy państw członkowskich UE, w dniu 18 maja 2010 roku Bank Włoch uznał dla celów obliczania kapitału regulacyjnego (filtry ostrożnościowe) możliwość pełnej neutralizacji zysków i strat kapitałowych, wynikających z rezerw na powtórną wycenę po 31 grudnia 2009 roku (metoda "symetryczna"). Grupa przyjęła tę metodę począwszy od obliczenia kapitału regulacyjnego z czerwca 2010 roku i w ten sposób zastąpiła wcześniej stosowaną metodę "asymetryczną". Z tej przyczyny w odniesieniu do kwoty Kapitału Regulacyjnego, dodatnia kwota netto zneutralizowana przez Kapitał Uzupełniający wynosi 140 mln euro. 11. Według stanu na 1 stycznia 2013 roku, po wejściu w życie poprawek do MSR 19 (MSR 19R), eliminacja metody korytarzowej - wymagająca uznania wartości zaktualizowanej zdefiniowanych zobowiązań związanych ze świadczeniami - będzie miała wpływ na kapitał własny netto Grupy w związku z uznaniem rezerw z powtórnej wyceny aktuarialnych strat netto nie uznanych wcześniej zgodnie z przywołaną powyżej metodą. Z regulacyjnego punktu widzenia, tego rodzaju rezerwa z powtórnej wyceny, wynosząca mln euro, jest klasyfikowana jako ujemny element Kapitału Podstawowego (sklasyfikowana w pozycji A.2.5 Inne pozycje ujemne: *Inne); skorelowany ostrożnościowy filtr pozytywny dla 1,315 mln euro (zaksięgowanego w pozycji B.1 Dodatnie filtry ostrożnościowe MSR/MSSF) jest stosowany zgodnie z Komunikatem Banku Włoch, ogłoszonym 9 maja 2013 roku. 12. Kwota rezerw z powtórnej wyceny różnic kursowych, uwzględniona w pozycji F.2.3 nie uwzględnia kwoty związanej z reputacją firmy (zgłoszona wraz z reputacją w pozycji A.2.2 dla celów Kapitału Regulacyjnego); patrz nota Akcje zwykłe, służące jako instrumenty bazowe dla transakcji CASHES (2,983 mln euro) zostały częściowo uwzględnione w Kapitale Regulacyjnym w pozycji "Kapitał wyemitowany" w kwocie 2,374 mln euro oraz w pozycji "Nieinnowacyjne instrumenty obliczalne do limitu 50% w kwocie 609 mln euro. 14. Kwota odniesiona do Kapitału Regulacyjnego uwzględnia łącznie 926 mln euro w dywidendach (zarówno UniCredit SpA, jak udziały mniejszościowe) oraz dobroczynność. 15. Pozycja ta odnosi się do ujemnego filtra ostrożnościowego, który eliminuje korzyści wynikające z powtórnej wyceny udziału Banku Włoch, zarejestrowanego w rachunku zysków i strat według stanu na 31 grudnia 2013 roku. Kwota filtra ostrożnościowego w wysokości 1,190 mln euro jest kwotą po opodatkowaniu (184 mln euro). BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

105 Tabela 3 Szczegółowe dane na temat pozycji do odpisania (50% kapitału podstawowego - 50% kapitału uzupełniającego) (tys. EUR) Udziały w spółkach bankowych i finansowych powyżej 10% oraz udziały w spółkach ubezpieczeniowych powyżej 20% ( ) Odpisy na ekspozycje związane z sekurytyzacją Odliczenia na oczekiwane straty/rezerwy (modele IRB) Odliczenia na oczekiwane straty na instrumentach kapitałowych oraz OICR Odliczenia związane z ryzykiem rozliczenia w odniesieniu do transakcji nie-dvp Razem odliczenia (50% kapitału podstawowego - 50% kapitału uzupełniającego) (*) Kwota ta uwzględnia zarówno udział w Banku Włoch, jak aktywa podporządkowane, wyemitowane przez te same odpisane spółki w których posiadane są udziały. Skonsolidowany kapitał udziałowy: podział według rodzajów spółek KWOTY WEDŁUG STANU NA R. (tys. EUR) UDZIAŁY NETTO GRUPA BANKOWA UBEZPIECZENIOWE INNE KOREKTY I ELIMINACJE KONSOLIDACYJNE RAZEM Kapitał zakładowy Rezerwa na nadwyżkę ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej Rezerwy Instrumenty kapitałowe Akcje własne Rezerwy na powtórną wycenę Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży Rzeczowe aktywa trwałe Wartości niematerialne i prawne Zabezpieczenia inwestycji zagranicznych Zabezpieczenie przepływów gotówkowych Różnice z kursów wymiany Aktywa niebieżące sklasyfikowane jako przeznaczone do sprzedaży - Zyski (straty) aktuarialne ze zdefiniowanych planów świadczeń - Rezerwy na wycenę inwestycji rozliczanych metodą kapitałową Specjalne przepisy dot. powtórnej wyceny Zysk/strata roczna - Udziały mniejszościowe Kapitał udziałowy

106 I Kapitał z aktualizacji wyceny aktywów dostępnych do sprzedaży: podział KWOTY WEDŁUG STANU NA R. (tys. EUR) AKTYWA/WARTOŚCI GRUPA BANKOWA UBEZPIECZENIOWE INNE KOREKTY I ELIMINACJE KONSOLIDACYJNE RAZEM 1. Dłużne papiery wartościowe 2. Papiery kapitałowe 3. Jednostki w funduszach inwestycyjnych REZERWA DODATNIA REZERWA UJEMNA REZERWA DODATNIA REZERWA UJEMNA REZERWA DODATNIA REZERWA UJEMNA REZERWA DODATNIA REZERWA UJEMNA REZERWA DODATNIA REZERWA UJEMNA Kredyty Razem Razem Kapitał z aktualizacji wyceny aktywów dostępnych do sprzedaży: zmiana w ciągu roku ZMIANY W 2013 R. (tys. EUR) AKTYWA/WARTOŚCI DŁUŻNE PAPIERY WARTOŚCIOWE KAPITAŁOWE PAPIERY WARTOŚCIOWE JEDNOSTKI W FUNDUSZACH INWESTYCYJNYCH KREDYTY 1. Saldo na początek okresu Zmiany dodatnie Wzrost wartości godziwej Reklasyfikacja rezerw ujemnych w rachunku zysków i strat z powodu utraty wartości po zbyciu Inne zmiany Zmiany ujemne Redukcje wartości godziwej Straty z tytułu utraty wartości Reklasyfikacja rezerw dodatnich w rachunku zysków i strat: po zbyciu 3.4 Inne zmiany Bilans zamknięcia BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

107 Tabela 4 Tabela 4 Adekwatność kapitałowa Ujawnienie jakościowe Grupa UniCredit uczyniła jednym ze swoich priorytetów zarządzanie kapitałem i jego alokację na podstawie ryzyka podejmowanego w celu rozszerzenia zakresu działalności operacyjnej Grupy i tworzenia wartości. Powyższe czynności stanowią część procesu planowania i monitorowania Grupy i obejmują: procesy planowania i budżetowania: o propozycje dotyczące skłonności do podejmowania ryzyka i celów kapitalizacji; o analiza ryzyka związanego z czynnikami kreowania wartości i alokacja kapitału w poszczególnych obszarach i komórkach biznesowych; o określenie celów działalności, skorygowanych o ryzyko; o analiza wpływu na wartość Grupy i czynniki tworzenia wartości dla udziałowców; o opracowanie i propozycje w zakresie planu finansowego i polityki płatności dywidend; procesy monitorowania: o analiza wyników, osiągniętych na poziomie Grupy oraz poszczególnych komórek biznesowych oraz opracowywanie raportów zarządczych na potrzeby wewnętrzne i zewnętrzne organizacji; o o analiza i monitorowanie limitów; analiza i monitorowanie wskaźników kapitałowych Grupy oraz poszczególnych spółek zależnych. Grupa postawiła sobie za cel wygenerowanie przychodów wykraczających poza poziom równoważący podjęte ryzyko (koszt kapitałów własnych) oraz wytworzenie wartości dla swoich udziałowców przez alokację kapitału w różnych obszarach biznesowych i jednostkach biznesowych na podstawie szczegółowych profili ryzyka. W ramach wsparcia procesów planowania i monitorowania Grupa przyjęła metodologię opartą o pomiar wyników skorygowany o ryzyko (Risk Adjusted Performance Measurement RAPM), która zapewnia pewną liczbę wskaźników, które łączą i podsumowują uwzględniane zmienne operacyjne, finansowe i ryzyka. Kapitał i jego alokacja są więc szczególnie istotne dla definiowania strategii, ponieważ z jednej strony reprezentują one inwestycje udziałowców w Grupę, którym należy się odpowiednie wynagrodzenie, a z drugiej strony stanowią one rzadki zasób, podlegający zewnętrznym ograniczeniom, nakładanym przez przepisy i regulacje. W procesie alokacji kapitału stosowane są następujące definicje kapitału: Kapitał na podwyższone ryzyko lub kapitał zainwestowany: jest to składnik kapitału własnego, zapewniany przez udziałowców spółki (kapitał zainwestowany), dla którego należy osiągnąć zwrot co najmniej równy lub wyższy od oczekiwanego (koszt kapitału własnego); Kapitał narażony na ryzyko: jest to taka część kapitału i rezerw, jaka została lub zostanie wykorzystana (lub przewidziana w budżecie czy alokowana) do pokrycia ryzyka (na zakończenie okresu - jako kapitał wchłonięty) w celu realizacji przyjętych założeń dotyczącej tworzenia wartości. Jeżeli kapitał narażony na ryzyko jest mierzony przy użyciu metod zarządzania ryzykiem, to jest on definiowany jako kapitał ekonomiczny, natomiast jeżeli jest mierzony na podstawie przepisów regulacyjnych, to jest definiowany jako kapitał regulacyjny. Kapitał wewnętrzny i kapitał regulacyjny różnią się pod względem definicji oraz kategorii pokrywanego ryzyka. Pierwszy z nich oparty jest na rzeczywistych pomiarach zakładanego zaangażowania, natomiast drugi na wytycznych określonych w przepisach regulacyjnych. Kapitał ekonomiczny zostaje ustalony na poziomie pokrywającym niekorzystne zdarzenia o prawdopodobieństwie wystąpienia 99.93% (przedział ufności), podczas gdy kapitał regulacyjny jest kwantyfikowany na podstawie docelowego wskaźnika Kapitału Podstawowego (Tier 1) zgodnie z metodą przyjętą przez duże, międzynarodowe grupy bankowe oraz z uwzględnieniem wpływu regulacji nadzorczych, jakie zostaną przyjęte (Bazylea 3, Globalne Systemowo Istotne Instytucje Finansowe: G-SIFI itp.). 107

108 I Proces alokacji kapitału odbywa się w oparciu o logikę "podwójnej ścieżki", z uwzględnieniem zarówno kapitału ekonomicznego, mierzonego metodą pełnej wyceny ryzyka przy użyciu modeli zarządzania ryzykiem, jak kapitału regulacyjnego, skwantyfikowanego przez użycie celów kapitalizacji wewnętrznej do wymogów kapitału regulacyjnego. Celem funkcji zarządzania kapitałem, realizowanej przez Jednostkę ds. Zarządzania Kapitałem, działającą w Departamencie Zarządzania Planowaniem, Strategią i Kapitałem jest zdefiniowanie docelowego poziomu kapitalizacji Grupy oraz poszczególnych spółek Grupy w zgodzie z przepisami nadzoru i skłonnością do podejmowania ryzyka. Zarządzanie kapitałem ma charakter dynamiczny: jednostka ds. Zarządzania Kapitałem opracowuje plan kapitału własnego i monitoruje wskaźniki kapitałowe dla celów regulacyjnych. Z jednej strony, monitoring prowadzony jest w relacji zarówno do kapitału udziałowego, zarówno dla celów rachunkowości, jak regulacyjnych (Zasadniczy Kapitał Podstawowy kapitał podstawowy, Dolny i Górny Próg Kapitału Uzupełniającego, Kapitał Krótkoterminowy), natomiast z drugiej strony - w relacji do planowania oraz wyników, osiąganych na aktywach ważonych ryzykiem (RWA). Metoda dynamicznego zarządzania kapitałem ma na celu identyfikację instrumentów inwestycyjnych i pozyskiwania kapitału (akcje zwykłe i inne instrumenty kapitałowe), które będą najbardziej odpowiednie z punktu widzenia celów Grupy. Jeśli mamy do czynienia z niedoborem kapitału, należy wskazać luki, których wypełnienie jest konieczne, a także sposoby wygenerowania potrzebnego kapitału; koszt i skuteczność takiego przedsięwzięcia są mierzone przy pomocy RAPM. W tym kontekście, analiza wartości jest wzmocniona dzięki wspólnemu działaniu jednostki Zarządzania Kapitałem w obszarze regulacji, rachunkowości, finansowym, podatkowym, zarządzania ryzykiem i innych obszarach, a także w wyniku zmian regulacji, 5 mających wpływ na wszystkie wyżej wymienione aspekty, co pozwala na zapewnienie instrukcji wszystkim innym obszarom Centrali Grupy lub spółek, wyznaczonych do realizacji takich zadań. Podniesienie kapitału W 2013 roku nie użyto jakichkolwiek środków wzmocnienia kapitału. Należy tutaj zwrócić uwagę na fakt, że w dniu 15 marca 2013 roku Rada Dyrektorów wdrożyła "Plan Kluczowych Zasobów Grupy" (Group Key Resources Plan) oraz "System Motywacyjny Kierownictwa Grupy 2011 (2011 Group Executive Incentive System), zatwierdzony przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy w 2011 roku przez podjęcie decyzji o emisji akcji zwykłych UniCredit po osiągnięciu docelowych wyników, określonych w tych Planach. Mając powyższe na uwadze, Rada Dyrektorów zatwierdziła podwyższenie kapitału w kwocie ,33 euro, odpowiadającej akcji zwykłych. 5 Np. Bazylea II/III, MSR/MSSF itp. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

109 Tabela 4 Ujawnienie ilościowe RYZYKO KREDYTOWE I KREDYTOWE KONTRAHENTA (tys. EUR) KWOTY WEDŁUG STANU NA KWOTY WEDŁUG STANU NA KWOTY NIEWAŻONE KWOTY WAŻONE WYMÓG KWOTY NIEWAŻONE KWOTY WAŻONE A. RYZYKO KREDYTOWE I KONTRAHENTA WYMÓG A.1 METODA STANDARDOWA - AKTYWA OBCIĄŻONE RYZYKIEM A.1.1. Ekspozycje wobec rządów państw lub banków centralnych lub przez nie zabezpieczone A.1.2. Ekspozycje wobec administracji regionalnych i lokalnych lub przez nie zabezpieczone A.1.3 Ekspozycje wobec organów administracji i przedsięwzięć niekomercyjnych lub przez nie zabezpieczone A.1.4 Ekspozycje wobec międzynarodowych banków rozwoju lub przez nie zabezpieczone A.1.5 Ekspozycje wobec organizacji międzynarodowych lub przez nie zabezpieczone A.1.6 Ekspozycje wobec instytucji podlegających nadzorowi lub przez nie zabezpieczone A.1.7 Ekspozycje wobec korporacji lub przez nie zabezpieczone A.1.8. Ekspozycje detaliczne A.1.9. Ekspozycje zabezpieczane nieruchomościami A.1.10 Ekspozycje przeterminowane A.1.11 Ekspozycje wysokiego ryzyka A.1.12 Ekspozycje w postaci gwarantowanych obligacji bankowych (obligacje pokryte) A.1.13 Ekspozycje krótkoterminowe wobec klientów korporacyjnych A.1.14 Ekspozycje w postaci Wspólnych Przedsięwzięć Inwestycyjnych (CIU) A.1.15 Inne ekspozycje A.2 METODA IRB - AKTYWA OBCIĄŻONE RYZYKIEM A.2.1 Ekspozycje wobec Jednostek Administracji Państwowej i Banków Centralnych lub przez nie zabezpieczone A.2.2 Ekspozycje wobec nadzorowanych instytucji, podmiotów publicznych i terytorialnych i innych podmiotów lub przez nie zabezpieczone A.2.3. Ekspozycje wobec korporacji lub przez nie zabezpieczone A.2.4 Ekspozycje detaliczne z zabezpieczeniem w postaci nieruchomości mieszkaniowych A.2.5 Kwalifikowane detaliczne ekspozycje rewolwingowe A.2.6 Inne ekspozycje detaliczne A.2.7 Zakupione należności: ryzyko rozwodnienia A.2.8 Inne aktywa A.2.9 Kredytowanie specjalistyczne - kryteria grupowania A.2.10 Alternatywna obsługa kredytów hipotecznych A.2.11 Ryzyko rozliczeń: ekspozycje związane z transakcjami nie- DVP z nadzorczymi współczynnikami ważenia A.3 METODA IRB - EKSPOZYCJE W INSTRUMENTACH KAPITAŁOWYCH A.3.1 Metoda PD/LGD: aktywa obarczone ryzykiem A.3.2 Metoda prostego ważenia ryzykiem: aktywa ważone ryzykiem Ekspozycje na akcje prywatne w dostatecznie zdywersyfikowanych portfelach Ekspozycje na akcje w obrocie giełdowym Inne ekspozycje na akcje A.3.3 Metoda modeli wewnętrznych: aktywa ważone ryzykiem

110 I Ryzyko kredytowe i kredytowe kontrahenta Metoda standardowa Ekspozycje wobec administracji rządowych i banków centralnych lub przez nie zabezpieczone KWOTY WEDŁUG STANU NA RWA (bez IC) KWOTY WEDŁUG STANU NA (tys. EUR) Ryzyko kredytowe Ryzyko kontrahenta Ryzyko kredytowe Ryzyko kontrahenta Wymogi dot. aktywów RWA (bez IC) Wymogi dot. aktywów RWA (bez IC) Wymogi dot. aktywów RWA (bez IC) Wymogi dot. aktywów Instytucje nadzorowane Władze publiczne i lokalne Inne Kredytowanie specjalistyczne Małe i średnie przedsiębiorstwa (MIS) Inne przedsiębiorstwa Ekspozycje zabezpieczane na nieruchomościach mieszkaniowych: MIS-RWA-STD-Ryzyko kredytowe Ekspozycje detaliczne zabezpieczane na nieruchomościach mieszkaniowych: Klienci indywidualni Kwalifikowane detaliczne ekspozycje rewolwingowe Pozostałe ekspozycje detaliczne: MIS Pozostałe ekspozycje detaliczne: klienci indywidualni Zakupione należności: ryzyko rozwodnienia Inne aktywa Kredytowanie specjalistyczne - kryteria grupowania Alternatywna obsługa kredytów hipotecznych Podstawowa Podstawowa Ekspozycje wobec administracji rządowych i banków centralnych lub przez nie zabezpieczone Instytucje nadzorowane Władze publiczne i lokalne Inne Kredytowanie specjalistyczne Małe i średnie przedsiębiorstwa (MIS) Inne przedsiębiorstwa Ekspozycje zabezpieczane na nieruchomościach mieszkaniowych: MIS Ekspozycje detaliczne zabezpieczane na nieruchomościach mieszkaniowych: Klienci indywidualni Kwalifikowane detaliczne ekspozycje rewolwingowe Pozostałe ekspozycje detaliczne: MIS Pozostałe ekspozycje detaliczne: klienci indywidualni Zakupione należności: ryzyko rozwodnienia Inne aktywa Kredytowanie specjalistyczne - kryteria grupowania Alternatywna obsługa kredytów hipotecznych Ryzyko rozliczeń: ekspozycje związane z transakcjami nie-dvp (dostawa po otrzymaniu płatności) z nadzorczymi współczynnikami ważenia Zaawansowana Ekspozycje wobec administracji rządowych i banków centralnych lub przez nie zabezpieczone Instytucje nadzorowane Władze publiczne i lokalne Inne Kredytowanie specjalistyczne BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

111 Tabela 4 Małe i średnie przedsiębiorstwa (MIS) Inne przedsiębiorstwa Ekspozycje zabezpieczane na nieruchomościach mieszkaniowych: MIS Ekspozycje detaliczne zabezpieczane na nieruchomościach mieszkaniowych: Klienci indywidualni Kwalifikowane detaliczne ekspozycje rewolwingowe Pozostałe ekspozycje detaliczne: MIS Pozostałe ekspozycje detaliczne: klienci indywidualni Zakupione należności: ryzyko rozwodnienia Inne aktywa Kredytowanie specjalistyczne - kryteria grupowania Alternatywna obsługa kredytów hipotecznych Ryzyko rozliczeń: ekspozycje związane z transakcjami nie-dvp (dostawa po otrzymaniu płatności) z nadzorczymi współczynnikami ważenia Inne ekspozycje IRB Instrumenty kapitałowe - Metoda PD/LGD: aktywa obarczone ryzykiem Instrumenty kapitałowe - Metoda prostego ważenia ryzykiem: aktywa obarczone ryzykiem Instrumenty kapitałowe - Metoda modeli wewnętrznych: aktywa obarczone ryzykiem Sekurytyzacja - metoda IRB W schemacie "Adekwatność kapitałowa" w poz. A.1.3 Sekurytyzacje przedstawiono kwoty ważone dotyczące ekspozycji na sekurytyzacje; natomiast wymóg kapitałowy dotyczący ekspozycji na sekurytyzacje przedstawiono w poz. B.1 Ryzyko kredytowe i kontrahenta Adekwatność kapitałowa (tys. EUR) AKTYWA NIEWAŻONE AKTYWA WAŻONE/ WYMOGI A. AKTYWA OBARCZONE RYZYKIEM A.1 Ryzyko kredytowe i kontrahenta Metoda standardowa Metody IRB Podstawowa Zaawansowana Sekurytyzacja B. WYMOGI KAPITAŁOWE B.1 Ryzyko kredytowe i kontrahenta B.2 Ryzyko rynkowe Metoda standardowa Modele wewnętrzne Ryzyko koncentracji B.3 Ryzyko operacyjne Metoda wskaźnika podstawowego (Basic Indicator Approach - BIA) Metoda standardowa tradycyjna (Traditional Standardized Approach - TSA) Zaawansowana Metoda Pomiaru (Advanced Measurement Approach - AMA) B.4 Inne wymogi kapitałowe B.5 Inne elementy obliczenia B.6 Razem wymogi kapitałowe C. AKTYWA OBCIĄŻONE RYZYKIEM I WSKAŹNIKI KAPITAŁOWE C.1 Aktywa ważone ryzykiem C.2 KAPITAŁ PODSTAWOWY/Aktywa ważone ryzykiem (wskaźnik kapitału podstawowego) 10,09% 11,44% C.3 Kapitał do celów regulacyjnych (uwzględniony w kapitale krótkoterminowym)/ważone aktywa obciążone ryzykiem (współczynnik kapitału razem) 13,61% 14,52% 111

112 I Segmentacja Aktywów Ważonych Ryzykiem Kategorie Kwoty ważone (tys. EUR) Razem Aktywa Ważone Ryzykiem A. Ryzyko Kredytowe i Kontrahenta A.1. Włochy, bankowość komercyjna A.2. Niemcy, bankowość komercyjna A.3. Austria, bankowość komercyjna A.4. Polska A.5 Europa Środkowa i Wschodnia A.6. CIB A.7. Pozyskiwanie aktywów A.8. Zarządzanie Aktywami A.9. Inne B. Ryzyko rynkowe B.1. Włochy, bankowość komercyjna B.2. Niemcy, bankowość komercyjna B.3. Austria, bankowość komercyjna B.4. Polska B.5 Europa Środkowa i Wschodnia B.6.CIB B.7. Pozyskiwanie aktywów B.8. Zarządzanie Aktywami B.9. Inne C.Ryzyko Operacyjne C.1. Włochy, bankowość komercyjna C.2. Niemcy, bankowość komercyjna C.3. Austria, bankowość komercyjna C.4. Polska C.5. Europa Środkowa i Wschodnia C.6. CIB C.7. Pozyskiwanie aktywów C.8. Zarządzanie Aktywami C.9. Inne D. Floor BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

113 Tabela 4 Zmiany aktywów ważonych ryzykiem Kategorie (mln EUR) Kwoty ważone Zmiany w roku finansowym 2013 RAZEM RWA, Saldo otwarcia A. Zmiany ryzyka kredytowego i ryzyka kontrahenta A.1. Nabycia (+)/ Zbycia (-) A.2. Wpływ walutowy A.3. Zmiany w ekspozycjach A.4. Procykliczność A.5. Zmiany modelu A.6. Zmiany regulacyjne A.7. Inne zmiany B. Zmiany ryzyka rynkowego 424 B.1. Zmiany regulacyjne 84 B.2. Ewolucja ksiąg B.3. Inne zmiany C. Zarządzanie ryzykiem operacyjnym 826 RAZEM RWA, Saldo zamknięcia Uwaga Dane nie zawierają 39 mld Floor Definicja A.1. Nabycia (+)/ Zbycia (-) Nabycia/ Zbycia spółek skonsolidowanych A.2. Wpływ walutowy Wpływ zmian kursów walut A.3. Zmiany w ekspozycjach Wpływ na RWA wynikające z EAD A.4. Procykliczność Wpływ na PD/ LGD/ EAD wynikający z nowego ratingu klienta po rekalibracji i migracji A.5. Zmiany modelu Wpływ pochodzący ze zmian modelu i metodologii A.6. Zmiany regulacyjne Wpływ z nowych/ zmienionych regulacji lub zaleceń regulatora B.1. Zmiany regulacyjne Wpływ z nowych/ zmienionych regulacji lub zaleceń regulatora B.2. Ewolucja ksiąg Zmiany związane z rozwojem biznesu oraz wskaźników rynkowych Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka rynkowego (tys. EUR) Ryzyko pozycji Aktywa uwzględnione w regulacyjnym portfelu do obrotu Aktywa nie uwzględnione w regulacyjnym portfelu do obrotu - - Ryzyko rozliczeniowe dla transakcji DVP Ryzyko kursowe Pozycja ryzyka towarowego - - Wymóg kapitałowy ryzyka rynkowego Ryzyko pozycji obejmuje tys. EUR w odniesieniu do pozycji sekurytyzacyjnych. 113

114 I Reklasyfikacja aktywów finansowych Poprawki do MSR 39 i MSSF 7 Instrumenty finansowe: "Reklasyfikacja aktywów finansowych", zatwierdzone przez IASB w 2008 roku umożliwiają zmianę klasyfikacji określonych aktywów finansowych po ich wstępnym ujęciu z portfeli HfT i AfS. W szczególności reklasyfikacji podlegały: aktywa finansowe HfT lub AfS, które mogły spełnić definicję portfela kredytowego określoną w międzynarodowych standardach rachunkowości (jeżeli takie aktywa nie zostały sklasyfikowane odpowiednio jako HfT lub AfS przy wstępnym ujęciu) o ile dany podmiot zamierza i jest w stanie przetrzymywać je w możliwej do przewidzenia przyszłości lub do terminu zapadalności; "jedynie w rzadkich okolicznościach" te aktywa finansowe HfT, które w czasie ich ewidencjonowania nie spełniały definicji kredytu. W tabeli poniżej przedstawiono wartość księgową i wartość godziwą według stanu na 31 grudnia 2013 roku (w podziale według rodzaju aktywa bazowego i portfela) aktywów, które podlegały reklasyfikacji w drugiej połowie 2008 roku i w pierwszej połowie 2009 roku. Przedstawiono także przychody/koszty, które mogłyby zostać ujawnione w wypadku, gdyby do takich reklasyfikacji nie doszło, a także te, które zostały skutecznie ujawnione w rachunku zysków i strat lub w kapitale własnym. Powołane powyżej przychody/koszty przed opodatkowaniem zostały przedstawione w dwóch kategoriach: "wynikające z pomiaru" (w tym umorzenia) oraz inne (obejmujące odsetki oraz zyski/straty ze zbycia przenoszonych aktywów. W konsekwencji ogólny wpływ przed opodatkowaniem, który mógłby zostać ujęty w rachunku wyników według stanu na 31 grudnia 2012 roku, stanowiłby zysk w kwocie tysięcy euro, gdyby te aktywa nie zostały poddane reklasyfikacji, ale faktyczny zysk wyniósł tysiące euro. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

115 Tabela 4 Reklasyfikowane aktywa finansowe: wartość księgowa, wartość godziwa i wpływ na dochód ogólny (tys. EUR) WARTOŚĆ KSIĘGOWA WEDŁUG WARTOŚĆ GODZIWA WEDŁUG DOCHÓD/KOSZTY BEZ REKLASYFIKACJI (PRZED OPODATKOWANIEM) DOCHÓD/KOSZTY UZNANE PODCZAS OKRESU (PRZED OPODATKOWANIEM) PORTFEL KSIĘGOWY RODZAJ PRZED PORTFEL KSIĘGOWY STANU NA STANU NA INSTRUMENTU REKLASYFIKACJĄ PO REKLASYFIKACJI OD INNE OD INNE (1) (2) (3) (4) (5) POMIARU (6) (7) POMIARU (8) (9) A. Dłużne papiery wartościowe Do obrotu Dostępne do sprzedaży Do obrotu Utrzymywane do terminu zapadalności Do obrotu Kredyty dla banków Do obrotu Pożyczki i zaliczki dla klientów Dostępne do sprzedaży Kredyty dla banków Dostępne do sprzedaży Pożyczki i zaliczki dla klientów B. Instrumenty kapitałowe Do obrotu Dostępne do sprzedaży C. Kredyty Do obrotu Dostępne do sprzedaży Do obrotu Utrzymywane do terminu zapadalności Do obrotu Kredyty dla banków Do obrotu Pożyczki i zaliczki dla klientów Dostępne do sprzedaży Kredyty dla banków Dostępne do sprzedaży Pożyczki i zaliczki dla klientów D. Jednostki funduszy inwestycyjnych Do obrotu Dostępne do sprzedaży Razem Dłużne papiery wartościowe, reklasyfikowane w portfelu kredytowym klientów obejmują strukturyzowane produkty kredytowe (inne niż kontrakty na instrumentach pochodnych i instrumenty finansowe z zagnieżdżonymi instrumentami pochodnymi) na kwotę tysięcy euro w dniu 31 grudnia 2012 roku. 115

116 I Tabela 5 Ryzyko kredytowe: zasady ogólne ujawnień dla wszystkich banków Ujawnienie jakościowe Definicja zaangażowań zagrożonych i przeterminowanych Zgodnie z przepisami Banku Włoch, zagrożone kredyty i należności zostały podzielone na następujące kategorie: kredyty niepracujące kredyty formalnie zagrożone, stanowiące ekspozycję na niewypłacalnych kredytobiorców, nawet w wypadku nieuznania niewypłacalności przez sąd, lub kredytobiorcy znajdujący się w podobnej sytuacji. Pomiar odbywa się w zasadzie poprzez analizę poszczególnych kredytów (loan-by loan) lub dla kredytów, które indywidualnie nie mają większego znaczenia, na bazie portfela dla homogenicznych kategorii kredytów; kredyty wątpliwe zaangażowania wobec klientów doświadczających przejściowych trudności, które w opinii Grupy mogą zostać przezwyciężone w rozsądnym czasie. Kredyty wątpliwe obejmują także kredyty nie sklasyfikowane jako niepracujące, udzielone kredytobiorcom innym niż podmioty rządowe, które spełniają następujące warunki: o Przypadały do spłaty lub pozostały niespłacone przez okres dłuższy niż 270 dni (lub dłuższy niż 150 dni lub 180 dni w wypadku kredytów konsumpcyjnych o oryginalnej zapadalności o odpowiednio poniżej 36 miesięcy lub co najmniej 36 miesięcy); Kwota powyższego zaangażowania w odniesieniu do tego samego kredytobiorcy i innych niewykonanych płatności jest przeterminowana o mniej niż 270 dni wynosi co najmniej 10% łącznego zaangażowania w stosunku do takiego kredytobiorcy. Kredyty wątpliwe są wyceniane analitycznie jeżeli specjalne elementy za tym przemawiają, a w pozostałych przypadkach przez zastosowanie analitycznie stałych odsetek na bazie historycznej lub stochastycznej. kredyty restrukturyzowane - zaangażowania wobec klientów, z którymi bank zawarł umowę restrukturyzacyjną, obejmującą renegocjowane stopy odsetkowe poniżej wartości rynkowych, zamianę części kredytu na udziały ("zamiana wierzytelności na kapitał własny firmy") i/lub jakąkolwiek redukcję kapitału; pomiar poprzez analizę poszczególnych kredytów (loan-by loan) z uwzględnieniem kosztu zdyskontowanego z powodu renegocjacji stopy odsetkowej na poziomie niższym od początkowej stopy umownej. Restrukturyzowane ekspozycje mogą zostać poddane powtórnej klasyfikacji jako kredyty bez utraty wartości dopiero po upływie dwóch lat od daty podpisania umowy restrukturyzacji oraz po przyjęciu uchwały przez właściwe organy statutowe, stwierdzającej odzyskanie przez dłużnika pełnej wypłacalności oraz brak niespłaconych sald na wszystkich istniejących liniach kredytowych. Kredyty renegocjowane obejmujące swap instrumenty dłużne/kapitałowe są wyceniane przed finalizacją transakcji swap na podstawie umów konwersji, zawartych w dniu bilansowym. Metodę wykorzystaną do obliczenia wartości godziwej udziałów, wynikającej z takich transakcji, przedstawiono w Sekcji A.Skonsolidowanego Sprawozdania Rocznego. Wszelkie ujemne różnice pomiędzy wartością kredytów a wartością udziałów godziwą udziałów są ujmowane w rachunku zysków i strat jako odpisy. Szczegółowe informacje na temat renegocjowanych ekspozycji (tzw. forborn exposures) przedstawiono w Części E Sekcja 1 Ryzyko Kredytowe Informacje o ekspozycjach renegocjowanych w Skonsolidowanym Sprawozdaniu Rocznym. kredyty przeterminowane całkowite zaangażowanie wobec dowolnych kredytobiorców nie ujętych w innych kategoriach, którzy na dzień sporządzenia bilansu posiadają zadłużenie lub nieautoryzowane debety przeterminowane o ponad 90 dni i którzy spełniają wymogi, określone w przepisach nadzoru (patrz Pismo Okólne Banku Włoch nr 263 z 27 grudnia 2006 r. "Nowe przepisy dla nadzoru ostrożnościowego banków") w celu ich klasyfikacji do kategorii "ekspozycje przeterminowane" (banki BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

117 Tabela 5 TSA) lub do kategorii "ekspozycje na ryzyko braku realizacji zobowiązań" (banki IRB). Łączne zaangażowanie jest ujawniane w tej kategorii w wypadku wystąpienia w dniu bilansowym jednego z następujących zdarzeń: przeterminowane zadłużenie lub nieautoryzowane debety; lub średnia dzienna kwota przeterminowanych zadłużeń lub nieautoryzowanych debetów w ostatnim poprzedzającym kwartale jest równa co najmniej 5% całkowitego zaangażowania. Zaangażowania przeterminowane są wyceniane przy użyciu metody statystycznej na podstawie danych historycznych, przez zastosowanie tam, gdzie jest to możliwe, stopnia ryzyka zgodnie z pomiarem przy użyciu współczynnika ryzyka, stosowanego dla sprawozdawczości zgodnie z postanowieniami Nowej Umowy Kapitałowej Bazylea II (LGD). Zbiorcza ocena stosowana jest w wypadku grup kredytów, dla których nie istnieją indywidualne wskaźniki utraty wartości: portfelom tym można przypisać ukrytą utratę wartości, zgodnie z opisaną poniżej metodą, między innymi na podstawie czynników ryzyka stosowanych w dyrektywach bazylejskich Bazylea II. Opis metodologii stosowanej do określenia umorzeń Pożyczki i należności są aktywami finansowymi nie będącymi instrumentami pochodnymi, ze stałymi lub możliwymi do określenia określonymi płatnościami, które nie są kwotowane na rynku aktywnym. Kredyty i należności są ujawniane w dniu podpisania umowy, którego data zazwyczaj pokrywa się z datą wypłaty środków na rzecz klienta. Pozycje te obejmują instrumenty dłużne o wymienionych powyżej cechach, lub które są przedmiotem reklasyfikacji portfela zgodnie z zasadami MSR 39 (patrz Część A.3.a. poniżej - Transfery między portfelami) oraz wartości netto leasingu finansowego środków trwałych w budowie lub oczekujących na leasing, pod warunkiem, że leasing taki ma cechy umowy przewidującej przeniesienie ryzyka Po wstępnym ujawnieniu według wartości godziwej, którą zazwyczaj jest zapłacona cena, w tym koszty transakcji i dochód, który jest bezpośrednio związany z nabyciem lub emisją aktywów finansowych (nawet niespłaconych), dany kredyt lub należność zostaje wyceniany na podstawie kosztu zamortyzowanego przy użyciu metody efektywnej stopy procentowej (effective interest method), po czym - o ile pomiary wskazują na taką konieczność - realizowane są księgowania lub wyksięgowania kapitału z aktualizacji wyceny. Zyski lub straty na kredytach i należnościach są wykazywane w pozycjach zyski lub straty: gdy kredyt lub należność zostaje wyksięgowana: w pozycji 100 (a) Zyski (straty) ze zbycia ; lub: gdy kredyt lub należność podlega utracie wartości: w pozycji 130 (a) Odpisy na straty (a) z tytułu kredytów i należności. Odsetki od kredytów i należności ujawniane są jako zyski/straty narastająco w pozycji 10 "Przychody z tytułu odsetek i podobne przychody. Przeterminowane odsetki przenoszone są do rachunku wyników w momencie pobrania lub otrzymania. Kredyty i należności są poddawane analizie w celu określenia, które z nich z powodu zdarzeń zaistniałych po ich wstępnym ujawnieniu wykazują obiektywne symptomy możliwej utraty wartości. Kredyty odpisane jako nieściągalne są poddawane przeglądom i ocenom okresowym, prowadzonym przynajmniej raz w roku. Utrata wartości kredytu lub należności zostaje ujawniona w momencie pojawienia się prawdopodobieństwa niemożności odzyskania całości wszystkich należnych kwot zgodnie z warunkami umowy, czy też ich wartości ekwiwalentnej. 117

118 I Kapitały z aktualizacji wyceny kredytów i należności wylicza się na podstawie wartości zaktualizowanej oczekiwanych przepływów gotówkowych kapitału i odsetek; podstawowym wymogiem przy ustalaniu wartości zaktualizowanej przyszłych przepływów gotówkowych jest określenie szacowanych windykacji, harmonogram spłat oraz zastosowane stopy odsetkowe. Kwota strat poniesionych z zaangażowań zagrożonych sklasyfikowanych jako niepracujące, wątpliwe, czy restrukturyzowane zgodnie z kategoriami wymienionymi poniżej, stanowi różnicę pomiędzy wartością księgową a wartością zaktualizowaną szacunkowych przepływów gotówkowych, zdyskontowanych według pierwotnej stopy odsetkowej dla danego aktywa finansowego. Jeżeli oryginalna stopa odsetkowa dyskontowanego aktywa finansowego jest nieznana, lub jeżeli stwierdzenie tej wartości będzie wyjątkowo uciążliwe, stosowana jest stopa średnia, zarejestrowana dla pozycji o podobnej charakterystyce, która nie uległa pogorszeniu w roku, w którym nastąpiło właściwe pogorszenie takiego aktywa. Dla wszystkich pozycji ze stałym oprocentowaniem stopa odsetkowa zostaje określona zgodnie z metodą, która pozostanie niezmieniona w latach następnych. Czas odzyskiwania należności zagrożonych jest szacowany na podstawie harmonogramów spłat, uzgodnionych z kredytobiorcami lub zawartych w biznesplanach, czy prognozowanych na podstawie doświadczenia windykacyjnego, zdobytego w odniesieniu do podobnej klasy kredytów, z uwzględnieniem rodzaju należności, lokalizacji geograficznej, rodzaju zabezpieczenia oraz wszelkich innych istotnych czynników. Wszelkie zmiany w stosunku do pierwotnych oczekiwań dotyczące kwot czy terminów spodziewanych przepływów gotówkowych, zarówno kapitałowych jak i odsetkowych, powodują zmiany rezerw przeznaczanych na pokrycie tych należności, i są rejestrowane w pozycji 130(a) Odpisy na straty (a) z tytułu kredytów lub należności zagrożonych. Odpisy z tytułu kredytów nieściągalnych są klasyfikowane jako specjalne w odpowiedniej pozycji rachunku wyników, nawet jeżeli obliczenie jest ryczałtowe lub statystyczne zgodnie z poprzednim rozdziałem. Jeśli przyczyny utraty wartości ustaną, a ich ocena zostanie obiektywnie przypisana zdarzeniu, które miało miejsce po utracie wartości, to następuje wyksięgowanie takiej pozycji zysków lub strat w kwocie kosztu zamortyzowanego, który pojawiłby się w wypadku braku utraty wartości. Wyksięgowanie kredytu lub należności w całości dokonuje się w sytuacji, gdy dany kredyt lub należność zostaną uznane za nieściągalne lub umorzone. Takie umorzenia są ujmowane bezpośrednio w pozycji zyski/straty - 130(a) Odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości (a) kredytów lub należności" i redukują kwotę kapitału kredytu lub należności. Wyksięgowanie w całości lub w części kwot wcześniej odpisanych zostaje ujawnione w tej samej pozycji. Kredyty renegocjowane obejmujące swap instrumenty dłużne/kapitałowe są wyceniane przed finalizacją transakcji swap na podstawie umów konwersji, zawartych w dniu bilansowym. Wszelkie ujemne różnice pomiędzy wartością kredytów a wartością udziałów godziwą udziałów są ujmowane w rachunku zysków i strat jako odpisy. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

119 Tabela 5 Ujawnienie ilościowe Ujawnienia związane z ekspozycjami niepodjętymi oraz nowa definicja FBA zaangażowań niepracujących W odniesieniu do dokumentu ESMA nr 2012/853 z 20 grudnia 2012 roku w sprawie ujawnienia na sprawozdaniach finansowych MSSF instytucji finansowych na temat renegocjowanych ekspozycji należy zauważyć, że identyfikacja portfela umożliwia następujące działania: działania niezwłoczne: przy użyciu sprawdzonego i skutecznego procesu monitorowania i sprawozdawczości, terminowa identyfikacja możliwego spadku jakości kredytu umożliwia Grupie niezwłoczne uruchomienie albo koniecznych działań, ukierunkowanych na ewentualne renegocjacje, albo działań restrykcyjnych na etapie poprzedzającym potencjalne zdarzenie niewywiązania się w celu ponownej oceny poziomu ryzyka; wszelkie działania związane z możliwością renegocjacji mają na celu terminową identyfikację i w konsekwencji właściwe zarządzanie ekspozycjami o podwyższonym ryzyku kredytowym, w sytuacji, gdy bank jeszcze nie podjął czynności windykacyjnych, a klient nadal dysponuje pełnym potencjałem spłaty; właściwa ocena kredytów zagrożonych w celu zdefiniowania czynności i sklasyfikowania do kategorii "niespłacony"; wszczęcie czynności windykacyjnych w zależności od rodzaju, kwoty ekspozycji oraz cech charakterystycznych klienta; właściwe wyrezerwowanie w rachunku wyników, spójne z perspektywą i czasem ściągnięcia kredytu oraz rodzaj ekspozycji. Czynności te są zgodne z MSR 39 oraz zasadami Nowej Umowy Kapitałowej Bazylea II; precyzyjna i regularna sprawozdawczość w celu monitorowania w czasie ryzyka portfela na poziomie zagregowanym.. W odniesieniu do oceny i spisywania w ciężar rezerw ekspozycji "Forborne", polityki rachunkowe są zgodne z ogólną zasadą, wynikającą z postanowień MSR 39, tzn. jeżeli istnieją obiektywne dowody poniesienia straty z tytułu utraty wartości kredytów lub aktywów finansowych przechowywanych do zapadalności (zaksięgowanych po kosztach zamortyzowanych), to kwota straty jest mierzona jako różnica pomiędzy wartością księgową aktywa a wartością zaktualizowaną szacowanych przyszłych przepływów gotówkowych (z wyjątkiem przyszłych strat kredytowych, które jeszcze nie miały miejsca), zdyskontowanych według oryginalnej efektywnej stopy odsetkowej danego aktywa finansowego. Kwota straty została ujęta w poz rachunku wyników jako "odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości"; wartość księgowa aktywa zostaje następnie odpowiednio pomniejszona.. Zbycia i rezerwy ESMA według MSR 39 uzupełniają instrukcje sprawozdawczości finansowej FINREP, ogłoszone niedawno przez Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EBA) 6, który wprowadził dwie nowe kategorie kredytów i dłużnych papierów wartościowych: Forborne exposures oraz Non-performing exposures. Ekspozycje "Forbearance exposures" zostały zdefiniowane jako ekspozycje zawierające działania renegocjacyjne (Forbearance), tzn. ustępstwa w odniesieniu do dłużnika, który ma - lub wkrótce będzie miał - trudności w spełnieniu swoich zobowiązań finansowych ("trudności finansowe"). 6 patrz EBA/ITS/2013/03 z 21 października 2013 roku. 119

120 I Zgodnie z nowymi definicjami EBA, ekspozycje niepracujące ("Non-performing exposures") muszą spełniać obydwa poniższe kryteria lub tylko jedno z nich: o Istotna ekspozycja, przeterminowana o ponad 90 dni; o zdaniem banku, możliwość spełnienia przez dłużnika w całości jego zobowiązań kredytowych bez wszczęcia działań windykacyjnych i zaspokojenia z zastawu jest mało prawdopodobne, niezależnie od tego, czy ekspozycje są przeterminowane i/lub opóźnione i niezależnie od czasu przeterminowania należności. Obie wymienione powyżej nowe kategorie wprowadzone przez EBA weszły w życie jednocześnie z zasadami sprawozdawczości finansowej FINREP dla władz nadzoru we wrześniu 2014 roku. W drugiej połowie 2013 roku Grupa rozpoczęła działania projektowe w celu wdrożenia systemów zarządzania i rachunkowości, związanych z wprowadzonymi przez EBA zasadami klasyfikacji. Nowe procesy umożliwią poprawę zgodności zasad z opisanym powyżej ustawodawstwem, monitorowania dynamiki tych ekspozycji oraz sprawozdawczości dla władz nadzoru. Zgodnie z planem wdrożenia w odniesieniu do zestawienia bilansowego według stanu na 31 grudnia 2013 roku, klasyfikacja kredytów do kategorii ryzyka pozostała niezmieniona w porównaniu do roku poprzedniego i stanowi odzwierciedlenie przepisów wydanych przez Bank Włoch. Z tej przyczyny klasyfikacja przez każdy podmiot w różnych kategoriach jako "niespłacone" jest realizowana zgodnie z przepisami prawa i regulacjami lokalnych Władz Nadzoru. W odniesieniu do ekspozycji "Forbearance", pełne wdrożenie nowych procesów umożliwi precyzyjną identyfikację ekspozycji pracujących "Forbearance" i następnie weryfikację w nowo określonej części portfela wszelkich korekt wewnętrznych systemów ratingowych i ratingów kredytowych, jakie okażą się właściwe. Mając na uwadze fakt, że Grupa jest zobowiązana do stosowania się do instrukcji Włoskiego Urzędu Regulacyjnego, przyjęto szczególne ustalenia w stosunku do podmiotów zagranicznych w celu powiązania i zharmonizowania klasyfikacji klas "default", które dotychczas nie były w pełni spójne. Ujawnienia na temat praktyk forbearance są skutkiem harmonizacji z nową definicją EBA na podstawie obecnie dostępnych informacji. Ponieważ wdrażanie procesów prowadzących do zastosowania nowej definicji jest jeszcze w toku, ujawnienie zostało opracowane z zastosowaniem następujących proxy i ograniczeń: W odniesieniu do proxy przyjętego dla kategorii niepracujących Forborne należy zwrócić uwagę na fakt, że według klasyfikacji Banku Włoch, ze szczególnym odniesieniem do praktyk powstrzymania się od użycia środków prawnych (forbearance), pozycja zostaje sklasyfikowana jako "kredyt restrukturyzowany" w sytuacji, gdy umowa restrukturyzacyjna obejmuje moratorium na spłatę kredytu lub renegocjację stóp odsetkowych do poziomu poniżej rynkowego, konwersję części kredytu na udziały i/lub redukcję kapitału zadłużenia. Pomiar restrukturyzowanych kredytów poprzez analizę poszczególnych kredytów (loan-by loan) z uwzględnieniem w rezerwach kosztu zdyskontowanego z powodu renegocjacji stopy odsetkowej na poziomie niższym od początkowej stopy umownej. Restrukturyzowane ekspozycje mogą zostać poddane powtórnej klasyfikacji jako "kredyty pracujące" po upływie co najmniej dwóch lat od zamknięcia umowy restrukturyzacji oraz przyjęciu uchwały przez właściwe organy statutowe, stwierdzającej, że kredytobiorca jest w stanie ponownie obsługiwać zadłużenie, a wszystkie zaległe ekspozycje zostały spłacone. W tabeli poniżej "kredyty restrukturyzowane" klasyfikowane zgodnie z klasyfikacją Banku Włoch zostały zgłoszone jako ekspozycje niepracujące z zaniechaniem użycia środków prawnych (forborne). W odniesieniu do ekspozycji pracujących z zaniechaniem środków prawnych (forborne) nie było możliwości skonsolidowanego ujawnienia ze względu na toczące się prace nad wdrożeniem zharmonizowanych procedur pomiaru na poziomie Grupy, ujawnione informacje, o ile były dostępne, znajdują się w oddzielnych sprawozdaniach finansowych. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

121 Tabela 5 Kryteria te były stosowane w odniesieniu do identyfikacji ekspozycji niepracujących z zaniechaniem użycia środków prawnych według stanu na 31 grudnia 2012 roku oraz 31 grudnia 2013 roku. Poniżej przedstawiono faktyczne dane liczbowe (w mln euro). EXPOZYCJE FORBORNE - Kredyty i należności od klientów (mln EUR) Kwoty według stanu na r. Kwoty według stanu na r. Ekspozycja brutto Odpis Ekspozycja netto Ekspozycja brutto Odpis Ekspozycja netto Rządy centralne Korporacje finansowe Korporacje niefinansowe Gospodarstwa domowe Razem w tym: Włochy Niemcy Austria CEE Polska Współczynnik pokrycia 36,0% 32,2% % kredytów Forborne w kredytach dla klientów razem 0,78% 0,97% (1) Według stanu na 31 grudnia 2013 roku, zgodnie ze standardem rachunkowości MSSF5, wszystkie aktywa następujących spółek: PUBLIC JOINT STOCK COMPANY UNICREDT BANK, BDK CONSULTING, PUBLIC JOINT STOCK COMPANY UKRSOTSBANK, PRIVATE JOINT STOCK COMPANY FERROTRADE INTERNATIONAL, LLC UKROTSBUD, LTD SI&C AMC UKRSOTS REAL ESTATE, SVIF UKRSOTSBUD; zostały uznane w pozycji "Aktywa niebieżące i grupy aktywów do zbycia przeznaczonych do sprzedaży". Poprzedni okres został właściwie przeredagowany dla lepszej porównywalności. Kwota kredytów netto sklasyfikowanych jako Forborne według stanu na 31 grudnia 2013 roku związana z ekspozycjami z utratą wartości (3,936 mln euro) jest o 1,349 mln niższa niż na koniec 2012 roku (5,285 mln euro), czyli o -25.5%. Wartości brutto według stanu na koniec 2013 roku wynoszą 6,153 mln euro, 1,646 mniej niż na koniec 2012 roku (7,799 mln euro; -21.1%). Główne przyczyny opisanego powyżej spadku są częściowo związane z powtarzającymi się w 2013 roku warunkami do konsolidacji liniowej ekspozycji, poprzednio ujawnianych w portfelu kredytowym UCB AG oraz częściowo - w odniesieniu do Włoch i niektórych państw Europy Środkowej i Wschodniej - z typową działalnością monitoringową i aktualizacją pozycji, dla których w ciągu roku wystąpił wymóg klasyfikacji dla wyższego ryzyko. Pokrycie ekspozycji z utratą wartości Forborne wzrosło z 32,2% at na koniec 2012 roku do 36,0% na koniec 2013 roku. We Włoszech, zgodnie z nowelizacją procesu oceny kredytów z utratą wartości, wprowadzoną w życie w 2013 roku, pokrycie ekspozycji z utratą wartości Forborne wzrosło w 2013 roku z 18,9% według stanu na 31 grudnia 2012 roku do 28,7% na 31 grudnia 2013 roku. Także na obszarze Europy Środkowej i Wschodniej poziom pokrycia stale zmieniał się równolegle do pokrycia innych banków w tym regionie (z 20,2% do 26,4%). 121

122 I Informacje o ekspozycji wobec państw oraz władz regionalnych, lokalnych i organów administracyjnych W odniesieniu do ekspozycji Grupy na państwa oraz władze regionalne, lokalne i organy administracyjne, 7 wartość księgowa dłużnych papierów wartościowych rządów państw według stanu na 31 grudnia 2013 roku wyniosła mln euro, z czego powyżej 89% jest skoncentrowane w ośmiu państwach. Włochy z mln euro, reprezentują ok. 44% łącznej wartości. W tabeli poniżej przedstawiono dla każdego z tych ośmiu państw wartość nominalną, wartość księgową oraz wartość godziwą ekspozycji w podziale według portfeli według stanu na 31 grudnia 2013 roku. Podział dłużnych papierów emitowanych przez rządy państw wg kraju i portfela Kraj/portfel Kwota na r. (tys. EUR) Wartość nominalna Wartość księgowa Wartość godziwa - Włochy aktywa/zobowiązania finansowe przeznaczobe do obrotu (ekspozycje netto 1 ) aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej do rachunku zysków i strat aktywa finansowe dostępne do sprzedaży kredyty i należności inwestycje utrzymywane do terminu zapadalności Niemcy aktywa/zobowiązania finansowe przeznaczobe do obrotu (ekspozycje netto 1 ) aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej do rachunku zysków i strat aktywa finansowe dostępne do sprzedaży kredyty i należności inwestycje utrzymywane do terminu zapadalności Polska aktywa/zobowiązania finansowe przeznaczobe do obrotu (ekspozycje netto 1 ) aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej do rachunku zysków i strat aktywa finansowe dostępne do sprzedaży kredyty i należności inwestycje utrzymywane do terminu zapadalności Austria aktywa/zobowiązania finansowe przeznaczobe do obrotu (ekspozycje netto 1 ) aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej do rachunku zysków i strat aktywa finansowe dostępne do sprzedaży kredyty i należności inwestycje utrzymywane do terminu zapadalności Turcja aktywa/zobowiązania finansowe przeznaczobe do obrotu (ekspozycje netto 1 ) aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej do rachunku zysków i strat aktywa finansowe dostępne do sprzedaży kredyty i należności. - - inwestycje utrzymywane do terminu zapadalności Republika Czeska aktywa/zobowiązania finansowe przeznaczobe do obrotu (ekspozycje netto 1 ) aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej do rachunku zysków i strat aktywa finansowe dostępne do sprzedaży kredyty i należności inwestycje utrzymywane do terminu zapadalności Rumunia aktywa/zobowiązania finansowe przeznaczobe do obrotu (ekspozycje netto 1 ) aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej do rachunku zysków i strat aktywa finansowe dostępne do sprzedaży kredyty i należności inwestycje utrzymywane do terminu zapadalności Węgry aktywa/zobowiązania finansowe przeznaczobe do obrotu (ekspozycje netto 1 ) aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej do rachunku zysków i strat aktywa finansowe dostępne do sprzedaży kredyty i należności inwestycje utrzymywane do terminu zapadalności Ekspozycje bilansowe razem (') w tym ekspozycje w derywatach kredytowych. ( 2 ) kwoty uznane przy użyciu konsolidacji proporcjonalnej w odniesieniu do procentowej własności dla ekspozycji spółek joint venture. 7 Ekspozycje wobec państw oraz władz regionalnych, lokalnych i organów administracyjnych to obligacje wyemitowane przez rządy centralne i samorządy lokalne oraz organy administracyjne lub udzielone im kredyty. Nie uwzględnia instrumentów ABS. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

123 Tabela 5 Ważony czas trwania obligacji rządowych, przedstawionych w tabeli powyżej, w podziale według księgi bankowej 8 i handlowej wynosi: Czas ważony Księga Bankowa (lata) Księga Handlowa - Włochy 2,80 1,78 - Niemcy 2,20 4,02 - Polska 4,44 3,19 - Austria 5,40 6,74 - Turcja 4,55-0,37 - Republika Czeska 3,92 2,39 - Rumunia 1,98 2,43 - Węgry 3,03 1,02 Pozostałe 11% łącznej wartości rządowych papierów dłużnych w kwocie mln euro w odniesieniu do wartości księgowych według stanu na 31 grudnia 2013 r. rozdzielono na 65 państw, w tym Hiszpanię (504 mln euro), Ukrainę (213 mln euro), Słowenię (202 mln euro), USA (69 mln euro), Irlandię (52 mln euro) i Portugalię (30 mln euro). Ekspozycja na rządy Grecji i Cypru jest pomijanie mała. W odniesieniu do powyższych ekspozycji, według stanu na 31 grudnia 2013 roku nic nie wskazywało na fakt zaistnienia utraty wartości, z wyjątkiem argentyńskich obligacji rządowych, które zostały umorzone na kwotę 1,4 mln euro. Wartość księgowa ekspozycji netto na rządy państw i banki centralne dla tego kraju wyniosła 3,1 mln euro według stanu na 31 grudnia 2013 roku. W tabeli poniżej przedstawiono klasyfikację obligacji należących do księgi bankowej oraz ich procentowy udział w całym portfelu do którego zostały przypisane. Podział dłużnych papierów wartościowych sektora budżetowego według portfeli (tys. EUR) Aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej Kwoty według stanu na r. Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży Kredyty Inwestycje utrzymywane do terminu zapadalności Wartość księgowa % Portfela 90,58% 73,66% 0,66% 83,56% 14,43% Razem Ponadto należy wziąć pod uwagę ekspozycje na papiery dłużne państw, kredyty 9 udzielone rządom centralnym i samorządom lokalnym oraz organom rządowym. W tabeli poniżej przedstawiono łączną kwotę według stanu na 31 grudnia 2013 r. kredytów udzielonych państwom, w stosunku do których łączna ekspozycja przekracza poziom 150 mln euro i reprezentuje ponad 95% łącznej wartości. 8 Księga bankowa obejmuje aktywa według wartości godziwej jako zysku lub straty, aktywa dostępne do sprzedaży, aktywa utrzymywane do terminu zapadalności oraz kredyty. 9 Nie uwzględniono pozycji podatkowych. 123

124 I Podział kredytów sektora budżetowego według krajów Kraj (tys. EUR) Wartość księgowa na Niemcy ( 1 ) Włochy Austria ( 2 ) Chorwacja Polska Indonezja Słowenia Turcja ( 3 ) Bośnia i Hercegowina Węgry Bułgaria Brazylia Ekspozycje bilansowe razem ( 1 ) w tym w aktywach finansowych przeznaczonych do obrotu oraz aktywach wycenianych w wartości godziwej do rachunku zysków i strat. ( 2 ) w tym w aktywach finansowych przeznaczonych do obrotu oraz aktywach wycenianych w wartości godziwej do rachunku zysków i strat. ( 3 ) kwoty uznane przy użyciu konsolidacji proporcjonalnej w odniesieniu do procentowej własności dla ekspozycji spółek joint venture. Na koniec należy podkreślić, że obrót instrumentami pochodnymi odbywa się w ramach umowy głównej ISDA w połączeniu z Aneksami Wsparcia Kredytowego (Credit Support Annexes), które umożliwiają wykorzystanie zastawów gotówkowych lub uprawnione papiery wartościowe niskiego ryzyka. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

125 Tabela 5 Ryzyko kredytowe: informacje bilansowe/pozabilansowe dla banków (tys. EUR) KWOTY WEDŁUG STANU NA EKSPOZYCJE BILANSOWE EKSPOZYCJE/PORTFEL AKTYWA FINANSOWE DO OBROTU AKTYWA FINANSOWE WEDŁUG WARTOŚCI GODZIWEJ JAKO ZYSKI LUB STRATY AKTYWA FINANSOWE DOSTĘPNE DO SPRZEDAŻY INSTRUMENTY FINANSOWE PRZECHOWYWANE DO ZAPADALNOŚCI POŻYCZKI I NALEŻNOŚCI W BANKACH AKTYWA NIEBIEŻĄCE I GRUPY AKTYWÓW DO ZBYCIA SKLASYFIKOWANE JAKO PRZEZNACZONE DO SPRZEDAŻY EKSPOZYCJE POZABILANSOWE EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA ŚREDNIA EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA ŚREDNIA EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA ŚREDNIA EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA ŚREDNIA EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA ŚREDNIA EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA ŚREDNIA EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA ŚREDNIA A. Ekspozycje bilansowe a) Kredyty niepracujące b) Kredyty wątpliwe c) Zaangażowania restrukturyzowane d) Ekspozycje przeterminowane e) Inne aktywa Razem A B. Ekspozycje pozabilansowe a) Z utratą wartości b) Inne Razem B RAZEM A+B wg stanu na RAZEM A+B wg stanu na

126 I Ryzyko kredytowe: informacje bilansowe i pozabilansowe dla klientów (tys. EUR) KWOTY WEDŁUG STANU NA EKSPOZYCJE BILANSOWE EKSPOZYCJE/PORTFEL AKTYWA FINANSOWE DO OBROTU AKTYWA FINANSOWE WEDŁUG WARTOŚCI GODZIWEJ JAKO ZYSKI LUB STRATY AKTYWA FINANSOWE DOSTĘPNE DO SPRZEDAŻY INSTRUMENTY FINANSOWE PRZECHOWYWANE DO ZAPADALNOŚCI POŻYCZKI I NALEŻNOŚCI OD KLIENTÓW AKTYWA NIEBIEŻĄCE I GRUPY AKTYWÓW DO ZBYCIA SKLASYFIKOWANE JAKO PRZEZNACZONE DO SPRZEDAŻY EKSPOZYCJE POZABILANSOWE EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA ŚREDNIA EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA ŚREDNIA EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA ŚREDNIA EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA ŚREDNIA EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA ŚREDNIA EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA ŚREDNIA EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA ŚREDNIA A. Ekspozycje bilansowe a) Kredyty niepracujące b) Kredyty wątpliwe c) Zaangażowania restrukturyzowane d) Ekspozycje przeterminowane e) Inne aktywa Razem A B. Ekspozycje pozabilansowe a) Z utratą wartości b) Inne Razem B RAZEM A+B wg stanu na RAZEM A+B wg stanu na BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

127 Tabela 5 Rozkład ekspozycji bilansowych i pozabilansowych wobec banków według obszarów geograficznych EKSPOZYCJE/OBSZARY GEOGRAFICZNE EKSPOZYCJA BRUTTO (tys. EUR) KWOTA WEDŁUG STANU NA WŁOCHY INNE PAŃSTWA EUROPEJSKIE AMERYKA AZJA RESZTA ŚWIATA EKSPOZYCJA NETTO EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA NETTO EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA NETTO EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA NETTO EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA NETTO A. Ekspozycje bilansowe a) Kredyty niepracujące b) Kredyty wątpliwe c) Zaangażowania restrukturyzowane d) Ekspozycje przeterminowane e) Inne ekspozycje Razem A B. Ekspozycje pozabilansowe a) Kredyty niepracujące b) Kredyty wątpliwe c) Inne aktywa o obniżonej jakości e) Inne ekspozycje Razem B RAZEM (A+B) RAZEM (A+B)

128 I Rozkład ekspozycji bilansowych i pozabilansowych wobec klientów według obszarów geograficznych (tys. EUR) EKSPOZYCJE/OBSZARY GEOGRAFICZNE EKSPOZYCJA BRUTTO KWOTA WEDŁUG STANU NA WŁOCHY INNE PAŃSTWA EUROPEJSKIE AMERYKA AZJA RESZTA ŚWIATA EKSPOZYCJA NETTO EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA NETTO EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA NETTO EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA NETTO EKSPOZYCJA BRUTTO EKSPOZYCJA NETTO A. Ekspozycje bilansowe a) Kredyty niepracujące b) Kredyty wątpliwe c) Zaangażowania restrukturyzowane d) Ekspozycje przeterminowane e) Inne ekspozycje Razem A B. Ekspozycje pozabilansowe a) Kredyty niepracujące b) Kredyty wątpliwe c) Inne aktywa o obniżonej jakości e) Inne ekspozycje Razem B RAZEM (A+B) RAZEM (A+B) BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

129 Tabela 5 Rozkład ekspozycji bilansowych i pozabilansowych wobec klientów według sektorów biznesowych (I część) KWOTY WEDŁUG STANU NA RZĄDY PAŃSTW INNE URZĘDY PUBLICZNE FINANSOWE (tys. EUR) Ekspozycje/Sektor biznesowy EKSPOZYCJA BRUTTO RAZEM UMORZENIA EKSPOZYCJA NETTO EKSPOZYCJA BRUTTO RAZEM UMORZENIA EKSPOZYCJA NETTO EKSPOZYCJA BRUTTO RAZEM UMORZENIA EKSPOZYCJA NETTO A. Ekspozycje bilansowe a) Kredyty niepracujące b) Kredyty wątpliwe c) Zaangażowania restrukturyzowane d) Ekspozycje przeterminowane e) Inne ekspozycje Razem A B. Ekspozycje pozabilansowe a) Kredyty niepracujące b) Kredyty wątpliwe c) Inne aktywa o obniżonej jakości e) Inne ekspozycje Razem B RAZEM (A+B) RAZEM (A+B)

130 I Rozkład ekspozycji bilansowych i pozabilansowych wobec klientów według sektorów biznesowych (druga część) KWOTY WEDŁUG STANU NA UBEZPIECZENIOWE NIEFINANSOWE INNE PODMIOTY (tys. EUR) Ekspozycje/Sektor biznesowy EKSPOZYCJA BRUTTO RAZEM UMORZENIA EKSPOZYCJA NETTO EKSPOZYCJA BRUTTO RAZEM UMORZENIA EKSPOZYCJA NETTO EKSPOZYCJA BRUTTO RAZEM UMORZENIA EKSPOZYCJA NETTO A. Ekspozycje bilansowe a) Kredyty niepracujące b) Kredyty wątpliwe c) Zaangażowania restrukturyzowane d) Ekspozycje przeterminowane e) Inne ekspozycje Razem A B. Ekspozycje pozabilansowe a) Kredyty niepracujące b) Kredyty wątpliwe c) Inne aktywa o obniżonej jakości e) Inne ekspozycje Razem B RAZEM (A+B) RAZEM (A+B) BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

131 Tabela 5 Podział według czasu pozostałego do terminu zapadalności aktywów i zobowiązań finansowych KWOTY WEDŁUG STANU NA (tys. EUR) POZYCJE/ZAPADALNOŚCI A VISTA 1 DO 7 DNI 7 DO 15 DNI 15 DNI DO 1 MIESIĄCA OD 1 DO 3 MIESIĘCY OD 3 DO 6 MIESIĘCY OD 6 MIESIĘCY DO 1 ROKU OD 1 DO 5 LAT POWYŻEJ 5 LAT NIEOKREŚLONY TERMIN ZAPADALNOŚCI Aktywa bilansowe A.1 Papiery rządowe A.2 Inne dłużne papiery wartościowe A.3 Jednostki w funduszach inwestycyjnych A.4 Pożyczki Banki Klienci Zobowiązania bilansowe B.1 Depozyty i rachunki bieżące Banki Klienci B.2 Dłużne papiery wartościowe B.3 Pozostałe zobowiązania Transakcje pozabilansowe C.1 Fizycznie rozliczone finansowe instrumenty pochodne Długie pozycje Krótkie pozycje C.2 Rozliczone gotówkowo-finansowe instrumenty pochodne - Długie pozycje Krótkie pozycje C.3 Depozyty do otrzymania - Długie pozycje Krótkie pozycje C.4 Zaangażowania nieodwołalne dot. wypłaty funduszy - Długie pozycje Krótkie pozycje C.5 Gwarancje pisemne C.6 Gwarancje finansowe otrzymane C.7 Fizycznie rozliczone kredytowe instrumenty pochodne Długie pozycje Krótkie pozycje C.8 Rozliczone gotówkowo kredytowe instrumenty pochodne - Długie pozycje Krótkie pozycje

132 I Ekspozycje bilansowe: zmiana stanu utraty wartości (tys. EUR) ZMIANY W 2013 R. KREDYTY KREDYTY KREDYTY KREDYTY KATEGORIE KREDYTY KREDYTY KREDYTY KREDYTY STRACONE RESTRUKTURY- PRZETERMI- RAZEM RESTRUKTURY- PRZETERMI- RAZEM WĄTPLIWE STRACONE WĄTPLIWE ZOWANE NOWANE ZOWANE NOWANE A. Odpisy brutto bilans otwarcia B. Zwiększenia B. 1. Utworzenie odpisów B. 1 bis Straty ze zbycia B. 2 Transfery z innych kategorii ekspozycji z utratą wartości B. 3. Inne zwiększenia C. Zmniejszenia C. 1 Rozwiązania odpisów C. 2 Odzyski C. 2 bis Zyski ze zbycia C. 3 Spisanie C. 4 Transfery do innych kategorii ekspozycji z utratą wartości C. 5 Inne pomniejszenia D. Odpisy brutto bilans zamknięcia Ogólna kwota umorzeń netto, związanych z Grupą Bankową, w tym Inne zaangażowania, zaksięgowanych w 2013 roku: - Pożyczki dla banków (storna) tys. EUR; - Pożyczki i zaliczki dla klientów tys. EUR. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

133 Tabela 5 W 2013 roku spółka UniCredit S.p.A. i jej spółki zależne Unicredit Credit Management Bank S.p.A oraz UniCredit Leasing S.p.A odnotowały postępujące zmiany w środowisku zewnętrznym (który wywarły istotny wpływ na odzyskiwalność kredytów z utratą wartości), spowodowane następującymi czynnikami: niekorzystne środowisko makroekonomiczne; ewidentne pogorszenie sytuacji na rynku nieruchomości; zmiany regulacyjne i ustawodawcze. Przedłużający się kryzys wywoływał coraz bardziej dalekosiężne skutki, zarówno w postaci ograniczonych możliwości odzyskiwania kredytów z utratą wartości, jak mniejszych szans na sukces projektów restrukturyzacji korporacyjnej pożyczkobiorców. W miarę dalszego pogarszania się sytuacji na rynku nieruchomości oraz spadku wartości i przedłużającego się czasu transakcji, szacunki wykazują dalsze, istotne spadki, począwszy od drugiej połowy 2013 roku, także na skutek braku zaufania przedsiębiorstw, trudności na rynku pracy oraz ciągłego pogarszania się jakości kredytów dla przemysłu; wszystkie te czynniki utrudniają windykację na rynku odniesienia. Także w wypadku konfiskaty nieruchomości zauważono, że powtórne aukcje zdarzają się znacznie częściej niż w przeszłości. Ponadto przy szacowaniu odzyskiwalności kredytów z utratą wartości (pod względem zarówno redukcji wartości zastawu, jak umorzeń kredytów niezabezpieczonych lub kredytów z gwarancjami) wprowadzono w życie zmiany wprowadzone przez Urząd Nadzoru na mocy suplementu nr 15 z lipca 2013 roku do Pisma Okólnego nr 263 z 27 grudnia 2006 roku, ze szczególnym odniesieniem do określenia możliwej do odzyskania kwoty kredytów z utratą wartości, z uwzględnieniem zarówno typologii procedury egzekucyjnej, jak wyników faz już zrealizowanych, a także wartości "niezwłocznej sprzedaży" zastawów (przy użyciu w wypadku nieruchomości "haircuts", określanych także na podstawie daty wyceny oraz środowiska rynkowego). Opis czynników, uwzględnionych przy aktualizacji szacunkowych wartości kredytów, charakter zmian i ich wpływ przedstawiono w dalszym tekście. UniCredit S.p.A. Mając na uwadze niedawną ewolucję oraz aktualną wiedzę na temat możliwych do przewidzenia scenariuszy makroekonomicznych, a w szczególności trwającego kryzysu na rynku nieruchomości we Włoszech i w Europie, a także wniesione do właściwych przepisów ustawowych i regulacji poprawki, rok 2013 charakteryzował się w UniCredit S.p.A. intensywnymi działaniami, podejmowanymi w celu wprowadzenia w życie kilku inicjatyw, ukierunkowanych na wzmocnienie metodologii pomiaru ryzyka kredytowego oraz procesu wyceny. W szczególności w odniesieniu do zbioru jednostek Banku, prowadzących działalność we Włoszech: wprowadzono w życie nowe podejście do zarządzania i monitorowania ryzyka, związanego z określonymi portfelami kredytów pracujących; kredyty te zostały ujęte w klaster w celu dokładnego monitorowania pojawiającego się ryzyka. Nowe podejście charakteryzuje się bardziej intensywnym monitoringiem, prowadzonym w celu identyfikacji wraz z Klientami rozwiązań, które mogłyby chronić ciągłość prowadzonej przez nich działalności oraz Bank przed ryzykiem (w szczególności patrz Część E - Informacja o ryzykach i związanych z nimi politykach zarządzania ryzykiem Sekcja 1 Ryzyko Kredytowe Informacje jakościowe Aspekty ogólne); przeprowadzono przegląd metod, stosowanych do klasyfikacji i pomiarów kredytów z utratą wartości zgodnie z wstępem do nowej Polityki Globalnej "Zasady i metody klasyfikacji do wyższego ryzyka i ocena kredytów udzielanych Klientom we Włoszech", zatwierdzonej przez Radę Dyrektorów 17 grudnia 2013 roku. W szczególności: w odniesieniu do kredytów pracujących, których wartość księgowa odzwierciedla wycenę statystyczną strat poniesionych, ale jeszcze nie potwierdzonych w procesie klasyfikacji do wyższego ryzyka (tzn. straty poniesione, ale nie zgłoszone), parametry kredytu (PD i LGD) zostały zaktualizowane z uwzględnieniem dodatkowych, bardziej aktualnych danych statystycznych, by użyte parametry wyceny były w najwyższym stopniu reprezentatywne dla aktualnej sytuacji według stanu na datę bilansową. Ponadto segregacja pod-portfeli zarządczych, wynikających z opisanej powyżej nowej

134 I metody, spowodowały konieczność dostosowania portfeli kredytów pracujących do użycia parametru Okresu Potwierdzenia Straty (Loss Confirmation Period, LCP) w celu skorelowania metodologii wyceny z charakterystyką podportfeli, wynikających z nowego procesu biznesowego. Przegląd parametrów szacowania skutkował podwyższeniem odpisów do 655 mln euro na łączną wartość brutto kredytów pracujących dla klientów w wysokości mln euro (w odniesieniu do jednostek Banku prowadzących działalność na obszarze Włoch), co z kolei spowodowało wzrost średniego współczynnika pokrycia dla takich kredytów pracujących z 0,67% do 1,0%; w odniesieniu do przeterminowanych ekspozycji z utratą wartości, których ocena stanowi odzwierciedlenie zastosowania parametrów kredytowych, w szczególności LGD, przywołany powyżej przegląd skutkował wzrostem odpisów do 151 mln euro na łączną kwotę brutto ekspozycji w wysokości mln euro, której odpowiada współczynnik pokrycia o wartości od 16,8% do 22,9%; w ramach przywołanej powyżej, nowej Polityki Globalnej, zdefiniowano nowe "Metodologie wyceny kredytów niepracujących i wątpliwych" obowiązujące w UniCredit S.p.A. które skutkowały m.in. zmianą metod wyceny kredytów dla przedsiębiorstw z ekspozycją na grupę ekonomiczną poniżej określonego progu, sklasyfikowanych jako wątpliwe lub niepracujące. Przegląd ten umożliwił redukcję ryzyka rozbieżności wynikających w subiektywnej wyceny, umożliwiając przy tym bardziej terminową aktualizację i lepszą spójność pomiędzy współczynnikami pokrycia w porównaniu do ich klasyfikacji, także poprzez statystyczną i automatyczną identyfikację współczynnika pokrycia. Opisana powyżej zmiana metodologii wywarła wpływ na kredyty niepracujące o wartości brutto mln euro oraz kredyty wątpliwe o wartości brutto mln euro, skutkując wyższymi stratami z tytułu utraty wartości w kwocie odpowiednio 585 mln euro (przedsiębiorstwa niepracujące) oraz 155 mln euro (przedsiębiorstwa wątpliwe), a także wzrostem średniej wartości współczynnika pokrycia w tych kategoriach z 45,9% do 58,8% dla pozycji sklasyfikowanych jako niepracujące oraz z 37,7% do 43,2% dla pozycji sklasyfikowanych jako wątpliwe; proces wyceny kredytów z utratą wartości (sklasyfikowanych jako wątpliwe i niepracujące) został wzmocniony przez odzwierciedlenie dla kredytów hipotecznych na poziomie "haircuts" stosowanych do wzmocnienia zastawu hipotecznego według stanu na 31 grudnia 2013 roku w zaktualizowanym środowisku makroekonomicznym i sektorowym, które okazały się gorsze od wcześniejszych szacunków, w świetle uporczywego utrzymywania się warunków niepewności i zmienności na rynku nieruchomości. W konsekwencji: o przyjęto wytyczne operacyjne w celu wsparcia jednostek zaangażowanych w pomiary kredytów w odniesieniu do kredytów dla przedsiębiorstw z ekspozycjami na grupę ekonomiczną powyżej progu ustanowionego dla zastosowania automatycznych i statystycznych metod wyceny, sklasyfikowanych jako niepracujące. Działania te podjęto w celu zapewnienia, że proces szczegółowej wyceny uwzględnia: dla kredytów hipotecznych - odpowiednie poziomy "haircuts" w odniesieniu do wartości rynkowej nieruchomości stanowiących zabezpieczenie kredytów hipotecznych w celu określenia możliwej do odzyskania kwoty samego zastawu, która będzie bardziej zgodna z najnowszymi trendami rynkowymi; o dla kredytów innych niż hipoteczne - większą jednorodność stosowania polityk wyceny Grupy w celu złagodzenia rozbieżności, związanych z subiektywną oceną analityczną oraz jednocześnie umożliwiające skorelowanie oczekiwać windykacyjnych do istniejącego środowiska makroekonomicznego oraz wyników postępowań sądowych. Zmiana wywarła wpływ na zbiór kredytów niepracujących o wartości brutto mln euro, w odniesieniu do których odnotowano wyższe odpisy netto w kwocie mld euro, skutkujące zmianą współczynnika pokrycia z 40,7% do 59,7%; metoda pomiaru Kredytów Hipotecznych dla Osób Fizycznych, sklasyfikowanych jako niepracujące i wątpliwe, została oddana przeglądowi przez zastosowanie automatycznych metod wyceny w oparciu o wartość zastawu, zaktualizowaną i wycenioną z punktu widzenia odzysku. Ogólne skutki zarejestrowane w tej agregacji, w sposób spójny z innymi agregacjami, wykazuje odpisy netto na Kredyty Hipoteczne dla Osób Fizycznych, sklasyfikowane jako niepracujące w kwocie 318 mln euro, oraz na sklasyfikowane jako wątpliwe w kwocie 80 mln euro, co skutkowała zmianą współczynnika pokrycia z 43,7% do BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

135 Tabela 5 37,7% dla kredytów niepracujących oraz z 26,5% do 21,0% dla kredytów wątpliwych. Zmiana wywarła wpływ na zbiór kredytów niepracujących o wartości brutto mln euro oraz kredyty wątpliwe o wartości brutto mln euro; przeprowadzono przegląd kredytów restrukturyzowanych oraz kredytów dla przedsiębiorstw z ekspozycją na grupę ekonomiczną powyżej progu w celu wdrożenia zastosowania automatycznych i statystycznych metod wyceny kredytów klasyfikowanych jako wątpliwe oraz weryfikacji potencjału spółek do odzyskania równowagi ekonomicznej/finansowej w rozsądnym okresie czasu. Obecny stan środowiska zewnętrznego coraz bardziej utrudnia realizację korporacyjnych procesów naprawczych, wydłuża czas potrzebny do zarządzania kryzysami korporacyjnymi oraz skutkuje statystycznie mniej korzystnymi wynikami procesów restrukturyzacyjnych niż w przeszłości, nawet niedawnej. Opisany powyżej przegląd skutkował dalszymi odpisami w kwocie mln euro na pozycjach z podanego zbioru, sklasyfikowanych jako kredyty wątpliwe ( mln euro) oraz w kwocie 318 mln euro na kredytach restrukturyzowanych, co spowodowało wzrost ich poziomów pokrycia z 33,3% do 44,2% na kredytach wątpliwych oraz z 19,2% do 29,7% na kredytach restrukturyzowanych. Wszystkie zmiany metodologii oraz przegląd parametrów stosowanych przy wycenie kredytów opisane powyżej skutkowały wyższymi odpisami w kwocie mln euro w porównaniu do "Strat/odzysku netto z utraty wartości" w kwocie mln euro. UniCredit Credit Management Bank S.p.A. W 2013 roku bank UniCredit Credit Management Bank S.p.A. przeprowadził aktualizację parametrów oraz elementów wyceny kredytów w ramach procesu fizjologicznego ciągłych ulepszeń zbioru dostępnych informacji i modeli prognostycznych, użytecznych przy wycenie kredytów i uwzględniających szczególne elementy, jakie pojawiły się w 2013 roku. W szczególności opisane powyżej czynniki zewnętrzne wpływają na UniCredit Credit Management Bank S.p.A. w zakresie portfela kredytów niepracujących, który charakteryzuje się wyjątkowo wysokim vintage (powyżej 10 lat). Podobnie jak w wypadku Spółki Dominującej, rok obrachunkowy 2013 charakteryzował się intensywnymi działaniami, podejmowanymi w celu wzmocnienia metodologii oraz modelu oceny ryzyka kredytowego, wpływającymi na portfel kredytów niepracujących poprzez realizację kluczowego planu działania. W szczególności Bank wdrożył następujące działania: transpozycja przyjętych przez Spółkę Dominującą metod klasyfikacji i pomiaru kredytów z utratą wartości (Zasady i metody klasyfikacji do wyższej kategorii ryzyka i ocena kredytów dla Klientów we Włoszech"), które skutkowały m.in. zmianą metodologii wyceny kredytów dla spółek, sklasyfikowanych jako niepracujące. przyjęcie wytycznych w celu wsparcia jednostek odpowiedzialnych za wycenę kredytów w odniesieniu do ekspozycji na przedsiębiorstwa, sklasyfikowanych jako niepracujące, uznanych za bardziej reprezentatywne dla potencjalnej kwoty do odzysku w świetle średnich odpisów, zaobserwowanych na zaktualizowanych wartościach szacunkowych z uwzględnieniem normalnych odpisów, historycznie dokonywanych w wypadku zajęć nieruchomości. W celu pełnej transpozycji w sprawozdaniach finansowych za 2013 rok wpływu nowych scenariuszy oraz w świetle nowych polityk i wytycznych, zdefiniowanych pod koniec roku, bank wszczął procesy w następujących obszarach interwencji: w odniesieniu do kredytów hipotecznych (dobrowolnych lub nakazanych przepisami prawa), zbiór jest charakteryzowany obecnością kredytu o statusie co najmniej niezrealizowanej hipoteki pierwszej klasy, zarówno dobrowolnej, jak ustanowionej na mocy przepisów prawa. Zastosowanie innego poziomu "haircuts" w celu osiągnięcia wartości dla "szybkiej sprzedaży" zastawu zgodnie z najnowszymi trendami rynkowymi, skutkowało wyższymi rezerwami w kwocie 236 mln euro oraz wzrostem współczynnika pokrycia z 71% do 78%;

136 I podobną metodę wyceny przyjęto w odniesieniu do kredytów niezabezpieczonych; pozycje te nie były przedmiotem przeglądu szacowanych, przyszłych kwot możliwych do odzyskania w 2013 roku. W szczególności, nawet bez zastawu, prognozy odzysku były realizowane w oparciu o zaktualizowane oczekiwania w odniesieniu do zbycia nieruchomości (nawet bez kredytów hipotecznych). Skutkowało to wyższą utratą wartości w kwocie 317 mln euro oraz wzrostem współczynnika pokrycia z 79% do 88%; Dla uzyskania pełnego obrazu należy zwrócić uwagę na fakt, że w ramach normalnych czynności, podejmowanych podczas opracowywania sprawozdań finansowych, dokonano odpisów na niektóre kredyty o niepełnej dokumentacji (33 mln euro) oraz niektóre kredyty, dla których kwoty zostaną odzyskane głównie poprzez zbycie (11 mln euro). Wszystkie zmiany metodologii oraz przegląd parametrów stosowanych przy wycenie kredytów opisanych powyżej skutkowały podwyższeniem wartości odpisów netto w wysokości 597 mln euro (w porównaniu do Strat/odzysku netto z utraty wartości w wysokości mln euro). UniCredit Leasing S.p.A. Odnośnie do działalności leasingowej, poza wyjaśnionymi powyżej czynnikami dotyczącymi środowiska zewnętrznego, występujące w tej dziedzinie trendy mierzone według segmentów przez Stowarzyszenie kategorii leasingowych (Assilea) potwierdza trudności występujące na rynku usług leasingowych, które rozszerzyły się z tradycyjnych produktów bankowych (kredyty hipoteczne) także na kontrakty leasingowe. W 2013 roku spółka UniCredit Leasing S.p.A. wprowadziła pewne inicjatywy w celu wzmocnienia metodologii i procesów oceny ryzyka kredytowego. W szczególności były to następujące działania: odnośnie do szczegółowej wyceny, spójnej z nowymi Politykami przyjętymi przez Spółkę Dominującą i transponowanymi przez Spółkę, a także zgodnie z instrukcjami zawartymi w zaktualizowanym Piśmie Okólnym nr 263 przywołanym powyżej, prowadzona jest identyfikacja niektórych niepracujących pozycji, które reprezentują pokrycie mniejsze od straty oczekiwanej, mierzonej przy użyciu parametrów zarządczych; działania te skutkowały dodatkową utratą wartości w kwocie 368 mln euro oraz w konsekwencji wzrostem współczynnika pokrycia z 30,9% do 39,1%; zgodnie z wytycznymi (i instrukcjami, przedstawionymi w zaktualizowanym Piśmie Okólnym Banku Włoch nr 263 na temat zastawu) odnośnie do pozycji z remarketingiem towarów, towarów do odzysku oraz innych towarów, przeznaczonych do szybkiej sprzedaży, spółka przyjęła wartość "szybkiej sprzedaży" (prompt-sell) towarów (w celu zagwarantowania spójnej wyceny możliwych do odzyskania aktywów zgodnej z aktualnymi warunkami rynkowymi) w ramach toczącego się procesu zarządczego polegającego na nadzwyczajnej i szybkiej sprzedaży, z uwzględnieniem, gdzie ma to zastosowanie, wskazań otrzymanych w ofercie wstępnej. Najwyższe rezerwy wystąpiły w wypadku jednostek pływających i nieruchomości, osiągając odpowiednio kwoty 12 mln euro i 93 mln euro; podczas analizy, w świetle nowych polityk oraz środowiska makroekonomicznego, w celu wsparcia procesu opracowywania sprawozdań finansowych, Spółka przeprowadza przegląd od czasu do czasu odzysków stosowanych przy szacunkach; aktualizacje te są prowadzone dla wyższej utraty wartości w kwocie 39 mln euro; aktualizacja parametrów kredytowych, stosowanych do automatycznego obliczania kredytów z utratą wartości oraz modeli, skutkująca wpływem w kwocie 37 mln euro na Rachunek Wyników; na koniec, w celu zapewnienia kompletności, należy także zwrócić uwagę na fakt, że niektóre pozycje o łącznej wartości 52 mln euro zostały całkowicie odpisane ponieważ zostały uznane za niemożliwe do odzyskania. Zmiany opisanych powyżej parametrów stosowanych przy wycenie skutkowały wyższą wartością odpisów netto w kwocie 600 mln euro w porównaniu do "Stratę/odzysku netto z utraty wartości" w kwocie 962 mln euro. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

137 Tabela 5 Według stanu na 31 grudnia 2013 roku, przedstawione tutaj zmiany w metodologii oraz w przeglądach parametrów, stosowanych do pomiaru kredytów UniCredit S.p.A., UniCredit Credit Management Bank S.p.A. oraz UniCredit Leasing S.p.A. (skutkujące wyższą wartością odpisów netto w kwocie mln euro w porównaniu do kwoty Strat/odzysku netto z utraty wartości zgłoszonej w pozycji 130 Rachunku Wyników za 2013 rok, wniesionej przez trzy Spółki w kwocie mln euro) są księgowane zgodnie z MSR 8 (art. 5 i 35) jako zmiany szacunków księgowych, których skutki zostały odzwierciedlone w Rachunku Wyników za 2013 rok. W rzeczywistości w opisywanym roku finansowym dostępne stały się nowe dowody i informacje, służące do szacowania możliwych do odzyskania kwot kredytów, zgodnie z opisami w punktach powyżej.

138 I Tabela 6 Ryzyko kredytowe: ujawnienia dla portfeli dla których stosowana jest metoda standardowa oraz kredytów specjalistycznych i ekspozycji kapitałowych w świetle metod IRB Ujawnienie jakościowe Ryzyko kredytowe Metoda standardowa Lista instytucji ECAI (External Credit Assessment Institution Zewnętrzna Instytucja Ocen Kredytowych) i ECA (Export Credit Agency Agencja Kredytów Eksportowych), których ratingi są stosowane w metodzie standardowej oraz w stosunku do portfeli kredytowych, których dotyczą ratingi dostarczone przez powołane powyżej podmioty. Ryzyko kredytowe Portfele Ekspozycje wobec rządów państw i banków centralnych Ekspozycje wobec organizacji międzynarodowych Ekspozycje wobec banków Międzynarodowych Banków Rozwoju (MDB) Ekspozycje wobec korporacji i innych podmiotów gospodarczych Ekspozycje wobec Zbiorowych Przedsięwzięć Inwestycyjnych (Collective Investments Undertakings, CIU) ECA / ECAI - Ratingi Fitch; - Moody's Investor Services; - Standard and Poor's Rating Usługi Zlecone i niezlecone Opis ratingów 10 Patrz Tabela 10 wykaz dotyczący sekurytyzacji 10 ratingi zlecone: oznacza ratingi wykonane odpłatnie na wniosek podmiotu ocenianego. Ratingi wykonane bez takiego zlecenia zostaną uznane za jednoznaczne z ratingami zleconymi, jeżeli dany podmiot wcześniej uzyskał rating zlecony od tej samej instytucji lub agencji ratingowej. Niezlecone ratingi: ratingi wykonane bez zlecenia ze strony podmiotu ocenianego i bez wniesienia przez taki podmiot jakichkolwiek opłat. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

139 Tabela 6 Ujawnienie ilościowe Rozkład ekspozycji: metoda standardowa KWOTA WEDŁUG STANU NA KWOTA WEDŁUG STANU NA (tys. EUR) KLASY AKTYWÓW EKSPOZYCJE Z ŁAGODZENIEM RYZYKA KREDYTOWEGO EKSPOZYCJE BEZ ŁAGODZENIA RYZYKA KREDYTOWEGO EKSPOZYCJE Z ŁAGODZENIEM RYZYKA KREDYTOWEGO EKSPOZYCJE BEZ ŁAGODZENIA RYZYKA KREDYTOWEGO A.1.1. Ekspozycje wobec rządów państw lub banków centralnych lub przez nie zabezpieczone A.1.2. Ekspozycje wobec administracji regionalnych i lokalnych lub przez nie zabezpieczone A.1.3 Ekspozycje wobec organów administracji i przedsięwzięć niekomercyjnych lub przez nie zabezpieczone A.1.4 Ekspozycje wobec międzynarodowych banków rozwoju lub przez nie zabezpieczone A.1.5 Ekspozycje wobec organizacji międzynarodowych lub przez nie zabezpieczone A.1.6 Ekspozycje wobec instytucji podlegających nadzorowi lub przez nie zabezpieczone A.1.7 Ekspozycje wobec korporacji lub przez nie zabezpieczone A.1.8. Ekspozycje detaliczne A.1.9. Ekspozycje zabezpieczane nieruchomościami A.1.10 Ekspozycje przeterminowane A.1.11 Ekspozycje wysokiego ryzyka A.1.12 Ekspozycje w postaci gwarantowanych obligacji bankowych (obligacje pokryte) A.1.13 Ekspozycje krótkoterminowe wobec klientów korporacyjnych A.1.14 Ekspozycje w postaci Wspólnych Przedsięwzięć Inwestycyjnych (CIU) A.1.15 Inne ekspozycje "Gwarancje udzielone i zobowiązania do wypłaty funduszy" zostały przedstawione w tabeli według wartości nominalnych. Kredytowanie specjalistyczne POZOSTAŁA ZAPADALNOŚĆ/OCENA (tys. EUR) KWOTY EKSPOZYCJI WEDŁUG STANU NA KATEGORIE REGULACYJNE 1 - SILNA 2 - DOBRA 3 - ZADOWALAJĄCA 5 - SŁABA 5 - NIEWYKONANIE Czas pozostały do zapadalności poniżej 2,5 roku Czas pozostały do zapadalności równy 2,5 roku lub większy Razem kredyty specjalistyczne według stanu na Razem kredyty specjalistyczne według stanu na Ekspozycje kapitałowe - uproszczona metoda wagi ryzyka KATEGORIE WAGI KWOTY EKSPOZYCJI WEDŁUG STANU NA (tys. EUR) KWOTY EKSPOZYCJI WEDŁUG STANU NA Ekspozycje private equity w dostatecznie zdywersyfikowanych portfelach 190% Ekspozycje na akcje w obrocie giełdowym 290% Inne ekspozycje na akcje 370% Inne ekspozycje na akcje razem

140 I Metoda standardowa - aktywa obarczone ryzykiem KLASY EKSPOZYCJI KWOTA WEDŁUG STANU NA KWOTA WEDŁUG STANU NA KWOTA EKSPOZYCJI ZABEZPIECZENIA EKSPOZYCJE ZABEZPIECZONE GWARANCJE I INNE, PODOBNE KONTRAKTY DERYWATY KREDYTOWE KWOTA EKSPOZYCJI ZABEZPIECZENIA EKSPOZYCJE ZABEZPIECZONE GWARANCJE I INNE, PODOBNE KONTRAKTY (tys. EUR) DERYWATY KREDYTOWE Ekspozycje wobec rządów państw i banków centralnych lub przez nie zabezpieczone - jakość kredytu etap jakość kredytu etap jakość kredytu etap jakość kredytu etap 4 i jakość kredytu etap Ekspozycje wobec administracji regionalnych i lokalnych lub przez nie zabezpieczone jakość kredytu etap jakość kredytu etap jakość kredytu etap jakość kredytu etap 4 i jakość kredytu etap Ekspozycje wobec organów administracji i przedsięwzięć niekomercyjnych lub przez nie zabezpieczone jakość kredytu etap jakość kredytu etap jakość kredytu etap jakość kredytu etap 4 i jakość kredytu etap Ekspozycje wobec międzynarodowych banków rozwoju lub przez nie zabezpieczone jakość kredytu etap jakość kredytu etap jakość kredytu etap jakość kredytu etap 4 i jakość kredytu etap Ekspozycje wobec organizacji międzynarodowych lub przez nie zabezpieczone Ekspozycje wobec instytucji podlegających nadzorowi lub przez nie zabezpieczone jakość kredytu etap jakość kredytu etap jakość kredytu etap jakość kredytu etap 4 i jakość kredytu etap Ekspozycje wobec korporacji lub przez nie zabezpieczone jakość kredytu etap jakość kredytu etap jakość kredytu etap 3 i jakość kredytu etap 5 i Ekspozycje detaliczne Ekspozycje zabezpieczane nieruchomościami BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

141 Tabela 6 Ekspozycje przeterminowane Ekspozycje wysokiego ryzyka Ekspozycje w postaci gwarantowanych obligacji bankowych Ekspozycje krótkoterminowe wobec klientów korporacyjnych jakość kredytu etap jakość kredytu etap jakość kredytu etap jakość kredytu etap 4 i Ekspozycje w postaci Wspólnych Przedsięwzięć Inwestycyjnych (CIU) jakość kredytu etap jakość kredytu etap jakość kredytu etap 3 i jakość kredytu etap 5 i Inne ekspozycje Razem bilansowe aktywa obciążone ryzykiem Razem gwarancje i linie udzielone Razem kontrakty na instrumentach pochodnych Razem transakcje SFT i długie transakcje rozliczeniowe Razem z nettingu produktów kontraktowanych Razem

142 Tabela 7 Ryzyko kredytowe: ujawnienia dla portfeli dla których stosowana jest metoda IRB Ujawnienie jakościowe Na mocy decyzji nr z 28 marca 2008 roku, Bank Włoch upoważnił Grupę UniCredit do stosowania metody zaawansowanej przy obliczaniu wymogu kapitałowego dla ryzyka kredytowego i operacyjnego. W odniesieniu do ryzyka kredytowego, Grupa została upoważniona do wykorzystania wewnętrznych obliczeń PD, LGD i EAD dla portfeli kredytowych w skali całej Grupy (transakcje z rządami państw, bankami, korporacjami międzynarodowymi oraz w ramach globalnego finansowania projektów) oraz dla portfeli kredytowych odpowiednich spółek zależnych (klienci korporacyjni i detaliczni). W odniesieniu do włoskich portfeli korporacji średnie wielkości i małych firm, stosowane są obecnie wartości bazowe EAD. W pierwszym etapie metoda ta została przyjęta przez Spółkę Dominującą oraz niektóre z jej włoskich spółek zależnych, które później połączyły się w UniCredit S.p.A. (UCI) w wyniku reorganizacji "ONE4C" pomiędzy UniCredit Bank AG (UCB AG) a Bank Austria (BA AG). Zgodnie z planem realizacji postępującego rozszerzania systemu ratingowego IRB, zatwierdzonego przez Grupę i stosowanego także przez Regulatora, począwszy od 2008 roku stosowanie tych metod zostało rozszerzone na UniCredit Credit Management Bank S.p.A., UniCredit Bank Luxembourg S.A., UniCredit Banka Slovenija dd, UniCredit Bulbank AD, UniCredit Bank Czech Republic a.s. and UniCredit Bank Ireland plc, Unicredit Bank Hungary, UniCredit Tiriac Bank a.s. oraz UCB SK UniCredit Bank Slovakia a.s. W konsekwencji oczekuje się, że inne spółki Grupy także przyjmą systemy IRB po realizacji powyższego planu. Informacje jakościowe są następnie opracowywane w celu opisania systemów ratingowych dopuszczonych przez Regulatorów i przedstawionych poniżej w ogólny sposób według głównych klas aktywów. W tabeli poniżej przedstawiono systemy ratingowe stosowane przez Grupę ze wskazaniem dominującej klasy aktywów oraz podmiotów, w których są stosowane. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

143 Tabela 7 Przeważająca klasa aktywów System ratingowy Spółka Grupy Rządy centralne i banki centralne Instytucje podlegające nadzorowi Korporacyjne Banki/Korporacje Zaangażowania korporacyjne/detaliczne Ekspozycje detaliczne Skala Grupy Lokalne Rządy państw i banki centralne (PD, LGD, EAD) Instytucje finansowe & banki (PD, LGD, EAD) Ponadnarodowe (PD, LGD, EAD) Finansowanie Projektów Globalnych (PD, LGD, EAD) Rating zintegrowany korporacji RIC (PD, LGD) Korporacje Średniej Wielkości (PD, LGD, EAD) Zagraniczne przedsiębiorstwa małe i średniej wielkości (PD, LGD, EAD) Nieruchomości generujące dochód (IPRE) (PD, LGD, EAD) Nabycie i Finansowanie Lewarowe (PD, LGD, EAD) Globalny Transport (PD, LGD, EAD) Finansowanie Farm Wiatrowych (PD, LGD, EAD) Klienci Korporacyjni Średniej Wielkości (PD, LGD, EAD) Korporacje Średniej Wielkości (PD, LGD, EAD) IPRE (PD, LGD, EAD) Nieruchomości generujące dochód (Income Producing Real Estate) (IPRE) Kryteria Grupowania Firmy nie nastawione na zysk (PD, LGD, EAD) Korporacje Średniej Wielkości (PD) Korporacje Średniej Wielkości (PD, LGD, EAD) Kredytowanie specjalistyczne (Kryteria Grupowania) Inne systemy ratingowe o mniejszym znaczeniu (podmioty sektora publicznego, gminy, przedsięwzięcia religijne, leasing) (PD) Małe Przedsiębiorstwa (PD, LGD, EAD) Finansowanie nieruchomości komercyjnych (PD, LGD, EAD) Rating zintegrowany korporacji RISB (PD, LGD) Zintegrowany Rating Klientów Indywidualnych (RIP) Kredyty Hipoteczne (PD, LGD, EAD) Kredyty w rachunku bieżącym i karty kredytowe (PD, LGD, EAD) Kredyty indywidualne (PD, LGD, EAD)*** Małe Przedsiębiorstwa (PD, LGD, EAD) Osoby fizyczne (PD, LGD, EAD) Prywatni Klienci Zamożni (PD, LGD, EAD) Małe Przedsiębiorstwa (PD, LGD, EAD) Osoby fizyczne (PD, LGD, EAD) UCI, UCB AG, BA, UCB CZ*, UCB SK*, UCB RO*, UCB Lux UCI, UCB AG, BA, UCB Lux, UCB Slo*, UCB IE*, UCB BG*, UCB CZ*, UCB HU(*) (**), UCB SK* UCB RO*, UCL GMBH UCI, UCB AG, BA, UCB Lux, UCB Slo*, UCB BG*, UCB CZ*, UCB HU*, UCB SK*, UCB RO*, UCL GMBH UCI, UCB AG, BA, UCB CZ*, UCB Lux UCI, UCCMB UCB AG, UCB Lux UCB AG UCB AG, UCB Lux UCB AG, UCB Lux UCB AG UCB AG UCB Lux BA BA, UCB CZ* UCB BG; UCB SK BA UCB HU*, UCB Slo*, UCB CZ*, UCB BG*, UCB SK* UCB RO* UCL GMBH UCL GMBH UCB CZ* UCL GMBH UCB AG, UCB Lux UCI, UCCMB UCI, UCCMB UCI, UCCMB UCI, UCCMB UCB AG, UCB Lux UCB AG UCB Lux Sekurytyzacja Papiery Komercyjne Zabezpieczone Aktywami (PD, LGD, EAD) UCB AG BA BA (*) Banki te posiadają obecnie upoważnienie do stosowania wyłącznie metody IRB Foundation, przez co stosują one wyłącznie wewnętrzne szacunki PD do obliczania kapitału (**) Państwo to otrzymało od Lokalnego Urzędu Regulacyjnego zgodę na przyjęcie modelu Instytucji Finansowych i Banków w skali całej Grupy wyłącznie w odniesieniu do segmentu Banków Komercyjnych, z wyłączeniem segmentu Securities Industry. (***) Systemy dozwolone od 2010 roku, których wykorzystanie zgodnie z przepisami prawa jest planowane ostrożnościowo po zakończeniu przeglądu modeli. Kluczowe terminy: UCI: UniCredit Spa UCCMB: UniCredit Credit Management Bank UCB AG: UniCredit Bank AG BA: UniCredit Bank Austria AG UCB IE: UniCredit Bank Ireland plc. UCB Lux: UniCredit Bank Luxembourg S.A. UCL GMBH: UniCredit Leasing GMBH wraz ze spółkami zależnymi (UniCredit Leasing Finance GMBH, Structured Lease GMBH, UniCredit Leasing Aviation GMBH) UCB Slo: UniCredit Banka Slovenija d.d. UCB BG: UniCredit Bulbank AD UCB CZ: UniCredit Bank Czech Republic, a.s. UCB HU: UniCredit Hungary UCB SK: dawny UniCredit Bank Slovakia a.s, oddział banku UniCredit Bank Czech Republic, a.s. od grudnia 2013 roku UCB RO: UniCredit Tiriac Bank a.s. 143

144 W 2013 roku Grupa działając zgodnie z Planem Wdrożenia IRB została upoważniona i wdrożyła następujące działania w odniesieniu do obliczania wymogu kapitału regulacyjnego na ryzyko kredytowe: wdrożony w skali całej grupy system IRB dla ekspozycji Globalnego Finansowania Projektów w UniCredit Bank Austria; wdrożenie w skali całej Grupy metod IRB dla segmentów Państw Rządów i Banków Centralnych, Globalnego Finansowania Projektów, Securities Industry oraz Corporate Treasury & Funding Vehicles oraz lokalnych systemów ratingowych dla ekspozycji w segmentach Nieruchomości Generujące Dochód, Zagraniczne Korporacje Średniej Wielkości, Małe Przedsiębiorstwa oraz Zamożnie Klienci Prywatni w UniCredit Luxembourg SA; zaawansowana metoda IRB dla segmentów Banków, Korporacji i Małych Przedsiębiorstw w UniCredit Leasing GmbH oraz jej spółkach sub-zależnych (Structured Lease GmbH, UniCredit Leasing Aviation GmbH oraz UniCredit Leasing Finance GmbH), poprzez wykorzystanie w skali całej Grupy systemów IRB dla Banków i Korporacji ponadnarodowych oraz lokalne systemy dla rynków Średniej Wielkości Korporacji i Małych Przedsiębiorstw, wraz z metodą Kryteriów Grupowania dla ekspozycji związanych z udzielaniem kredytów specjalistycznych; metoda Kryteriów Grupowania dla ekspozycji na Nieruchomości Generujące Dochód w UniCredit Slovakia a.s. Potrzeba przyjęcia wspólnej wizji ryzykowności klientów na poziomie Grupy wymagała przyjęcia Skali Ramowej Grupy (Group Master Scale) w celu poprawy komunikowania i skuteczności decyzji w toku procesu realizacji i sprawozdawczości menedżerskiej. Skala Ramowa została przyjęta w następujących celach: umożliwienie menedżerom ryzyka i relacji komunikowanie się we wspólnym języku; zapewnienie spójności decyzji kredytowych, nawet jeżeli są one podejmowane na podstawie klas ratingu (Rating Classes, RC) a nie na podstawie prawdopodobieństwa niedotrzymania warunków (PD); ułatwienie definiowania polityk/wytycznych kredytowych przez unikanie zbędnych dwuznaczności. Ramowa Skala Ratingu Grupy, wprowadzona do Zasad Ładu Korporacyjnego Grupy na podstawie Rozporządzenia Wewnętrznego nr 488E w marcu 2011 r. opiera się na następujących założeniach: wyraźne rozdzielenie inwestycyjnej klasy ratingu od nieinwestycyjnej; zakres PD jest wystarczająco szeroki (od AAA do Default), klasy zdarzenia niedotrzymania warunków (default) odpowiadają klasom, zdefiniowanym przez Bank Włoch. Ramowa Skala Ratingu Grupy opiera się na skali ratingu firmy Standard & Poor's: klasy ratingów inwestycyjnych są ściśle skorelowane z klasami PD S&P, podczas gdy klasy ratingów nieinwestycyjnych są bardziej granularne. Ramowa Skala Ratingu Grupy została wprowadzona wyłącznie dla celów sprawozdawczości zarządczej; stąd nie wywiera ona wpływu na Metodę Wewnętrznych Ratingów IRB ani na zgodność modeli ratingu z Nową Umową Kapitałową Bazylea II czy plan realizacji. Sposoby obliczania Aktywów Ważonych Ryzykiem, Straty Oczekiwanej czy Rezerwy Celowej LLP nie ulegną zmianie. Nie występuje też wpływ na wycenę kredytów i nie jest konieczna rekalibracja istniejących modeli ratingowych. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

145 Tabela 7 Należy także zwrócić uwagę na fakt, że podobieństwa pomiędzy klasami ratingu PD przewidzianymi Skalą Główną Grupy oraz stosowanymi przez agencję zewnętrzną (S&P) mają czysto indykatywny charakter i mogą ulegać zmianom w czasie. Klasa Ratingu (zdezagregowane i zagregowane) PD Min PD Max Równoważnik ratingu proxy S&P A 01 0,0000% 0,0036% AAA B1 0,0036% 0,0065% AA+ B2 02 0,0065% 0,0116% AA B3 0,0116% 0,0208% AA- C1 0,0208% 0,0371% A+ C2 03 0,0371% 0,0663% A C3 0,0663% 0,1185% A- D1 0,1185% 0,2116% BBB+ D2 04 0,2116% 0,3779% BBB D3 0,3779% 0,5824% BBB- E1 0,5824% 0,7744% BB+ E2 05 0,7744% 1,0298% BB E3 1,0298% 1,3693% BB- F1 1,3693% 1,8209% B+ F2 06 1,8209% 2,4214% B+ F3 2,4214% 3,2198% B+ G1 3,2198% 4,2816% B G2 07 4,2816% 5,6935% B G3 5,6935% 7,5710% B H1 7,5710% 10,0677% B- H ,0677% 13,3876% B- H3 13,3876% 17,8023% B- I1 17,8023% 23,6729% CCC I ,6729% 31,4793% CC I3 31,4793% 99,9999% C X1 Przeterminowane 100% D X2 Restrukturyzacja 100% D 10 X3 Wątpliwe 100% D X4 Niepracujące 100% D 145

146 Wszystkie wewnętrzne systemy ratingowe, przyjęte przez Grupę UniCredit, stanowią podstawowy element procesu podejmowania decyzji oraz ładu korporacyjnego w zakresie ryzyka kredytowego. Wewnętrzne systemy ratingowe są najczęściej stosowane w następujących obszarach: Poszczególne fazy procesu kredytowego: o akceptacja/odnowienie. Przypisanie ratingów wewnętrznych stanowi kluczowy moment w procesie oceny kredytowej kontrahenta/transakcji oraz fazę wstępną otwierania/odnawiania linii kredytowych. Rating wyznaczany przed akceptacją jest udostępniany jako część procesu akceptacji, który w dużej mierze jest zintegrowany z oceną i omawiany w propozycji kredytowej. Z tej przyczyny w połączeniu z ekspozycją kredytową rating z zasady stanowi kluczowy czynnik w procesie definiowania właściwego organu do akceptacji. o monitoring. Celem procesu monitorowania kredytów jest identyfikacja i szybka reakcja na wstępne objawy potencjalnego pogarszania się jakości kredytowej klienta i przez to umożliwienie interwencji zanim dojdzie do faktycznego niedotrzymania warunkach (np. gdy nadal istnieje możliwość odzyskania ekspozycji kredytowej). Działanie to koncentruje się głównie na monitorowaniu zmian ekspozycji, prowadzących do sytuacji, w której konieczne staje się całkowite zerwanie relacji z klientem. Ponadto przy określaniu pozytywnego wpływu pod względem EAD proces monitorowania umożliwia optymalizację warunków potencjalnej, dalszej fazy odzyskiwania kredytu przez zwrócenie się o dodatkowe zabezpieczenie w celu ograniczenia LGD. o Odzyskiwanie należności kredytowych. Ocena przyjmowanej strategii ma na celu określenie planu naprawczego, rezerw celowych na kredyty w sytuacji nieregularnej, oczekiwanych przepływów gotówkowych netto (po uwzględnieniu zastawów i gwarancji) oraz wszystkich innych wartości, koniecznych do obliczenia Wartości Zaktualizowanej Netto (NPV) na podstawie odpowiedniej hipotezy ostrożnościowej windykacji z uwzględnieniem kosztów i prawdopodobieństwa niepowodzenia takiej strategii. Wynikiem tej oceny są Szacunkowe LGD. LGD stanowi także podstawę wyceny przypisywanej kredytom niepracującym, przenoszonym do banku UniCredit Management Bank. strategie tworzenia rezerw. W odniesieniu do klientów z kredytami pracującymi przyjęto metodologię straty poniesionej ale nie zgłoszonej IBNR. W metodzie tej stosuje się kwotę przewidywanej straty przy użyciu parametru "Okres Potwierdzenia Straty" (LCP) w celu obliczenia rezerwy. W odniesieniu do kontrahentów sklasyfikowanych do kategorii niewywiązujących się, należy zawsze zapewnić spójność pomiędzy zawiązywanymi rezerwami, obliczeniami NPV oraz danymi historycznymi, dotyczącymi strat dla podobnych rodzajów zaangażowań. zarządzanie i alokacja kapitału. Ratingi stanowią także niezbędny element procesu kwantyfikacji, zarządzania i alokacji kapitału. Wyniki pozyskiwane z systemów ratingowych są integrowane na poziomie Spółki Dominującej całej Grupy w procesach, prowadzonych w celu pomiaru kapitału i zarządzania kapitałem (regulacyjnym i ekonomicznym) a także w procesach, których celem jest określenie miar "wyniku skorygowanego ryzykiem" oraz skorygowanego rachunku wyników dla celów planowania strategicznego; planowanie strategiczne. Ryzyko klienta jest kluczowym czynnikiem w obszarze planowania strategicznego, budżetowania i tworzenia rezerw dla określania ilościowego aktywów ważonych ryzykiem, odpisów aktualizacyjnych ujętych w rachunku wyników, oraz kredytów ujętych w bilansie; sprawozdawczość. Szczegółowe raporty są produkowane dla kierownictwa najwyższego szczebla na poziomie skonsolidowanym, pionów i poziomach regionalnych, a także dla poszczególnych spółek. Raporty te przedstawiają wyniki portfela ryzyka kredytowego oraz informacje na temat ekspozycji na zdarzenia niedotrzymania warunków, oczekiwanych strat, PD oraz średnich LGD dla różnych segmentów klientów, zgodnie ze stosowanymi wewnętrznymi systemami ratingowymi. Ratingi są również wykorzystywane do ustalania cen i MBO, które mają być przypisane doradcom klienta, oraz do identyfikowania klientów z negatywną ekonomiczna wartością dodaną (EVA), dla których przyjmowane są ukierunkowane strategie. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

147 Tabela 7 W celu osiągnięcia zgodności z tzw. regulacjami Nowej Umowy Kapitałowej Bazylea II Grupa UniCredit przeprowadziła określone działania w celu określenia i spełnienia wymogów, potrzebnych do zastosowania procedur Łagodzenia Ryzyka Kredytowego CRM: Działania te obejmują: opracowywanie polityk wewnętrznych, odzwierciedlających wdrożenie, interpretację i internalizację wymogów regulacyjnych CRM wewnątrz Grupy. Dokumentacja ta jest produkowana w różnych celach w celu zachęcenia do optymalizacji zarządzania zastawem oraz przyjęcia zasad akceptowalności, oceny, monitorowania oraz zarządzania gwarancjami i zastawami, zgodnie z ogólnymi i szczegółowymi wymogami, przyjętymi przez Regulatora; integracja powyższych polityk w procesach pozyskiwania gwarancji i zarządzania w ramach Grupy ze szczególnym uwzględnieniem wymogów pewności prawnej; wdrożenie odpowiednich narzędzi IT wspierających proces zarządzania zastawem, począwszy od oceny i nabycia zastawu po monitorowanie i egzekucję z zastawu. Wdrożenie systemu IT umożliwiło zarządzanie, zbieranie i archiwizację danych, potrzebnych do weryfikacji, czy wymogi regulacyjne dotyczące akceptowalności zostały spełnione oraz w celu obliczenia wskaźników ryzyka. Więcej szczegółowych informacji na temat zarządzania procesem uznawania technik Redukcji Ryzyka Kredytowego przedstawiono w Tabeli 8 "Techniki redukcji ryzyka kredytowego - Ujawnienie jakościowe". Ponadto rozwój zaawansowanych systemów ratingowych i ich wprowadzenie do współpracy z klientami korporacyjnymi wymaga ustanowienia zarówno w Spółce Dominującej, jak w poszczególnych podmiotach procesu walidacji systemów ratingowych oraz intensyfikacji działań, które Audyt Wewnętrzny musi podejmować podczas prowadzenia audytów dotyczących takich systemów. Celem procesu walidacji jest wyrażenie opinii, dotyczącej właściwego działania, możliwości prognozowania i ogólnej skuteczności przyjętych systemów IRB oraz ich zgodności z wymogami ustawowymi, w szczególności poprzez: ocenę procesu opracowania modelu ze szczególnym naciskiem na dane podejście i kryteria metodologiczne wspierające oszacowanie parametrów ryzyka; ocena dokładności szacunków dla wszystkich głównych komponentów ryzyka poprzez analizy działania systemu i kalibracji parametrów oraz benchmarking; sprawdzenie, czy system ratingowy jest faktycznie wykorzystywany w różnych obszarach zarządzania; analiza procesów operacyjnych, zabezpieczeń monitoringu, dokumentacji i obiektów IT związanych z systemami ratingowymi. Proces walidacji został w 2013 roku poddany daleko idącej rewizji zgodnie z następującymi głównymi zasadami: wprowadzenie kryteriów priorytetyzacji planowania walidacji, umożliwiających skupienie wysiłków na tych działaniach, które przysparzają największej wartości dodanej pod względem kontroli ryzyka; kalibracja głębi analizy zgodnie z istotnością portfela, potencjalnymi sygnałami ostrzegawczymi pod względem działania modeli oraz znaczenia zmian wprowadzanych do systemów; definiowanie nowych zasad homogenicznego przypisywania w skali Grupy znaczenia rekomendacji oraz ogólna ocena systemu zgodnie z wynikami walidacji; bardziej efektywny proces monitorowania postępów w realizacji zaleceń, przedstawionych przez jednostkę ds. walidacji. W każdym wypadku proces walidacji przyjęty wewnątrz Grupy nadal wymaga w pierwszej kolejności odróżnienia walidacji wstępnej od walidacji bieżącej. Celem walidacji wstępnej jest ocena pozycjonowania systemów ratingowych Grupy w odniesieniu do minimalnych wymogów regulacyjnych oraz wytyczne i standardy Grupy dotyczące metodologii, procesów, jakości danych, jakościowych i ilościowych procedur walidacji, wewnętrznego ładu korporacyjnego oraz środowiska technologicznego w celu identyfikacji wszelkich lub obszarów krytycznych w odniesieniu do tych wymogów przed akceptacją Regulatora lub w wypadku wprowadzenia fundamentalnych zmian. 147

148 Z drugiej strony celem walidacji bieżącej jest prowadzenie ciągłej oceny właściwego działania wszystkich komponentów systemu ratingowego oraz monitorowanie jego zgodności z wymogami wewnętrznymi i regulacyjnymi. Ponadto proces wymaga specjalnego przypisania obowiązków, związanych z walidacją tzw. systemów w skali Grupy i systemów lokalnych. W wypadku systemów wdrażanych w skali całej Grupy, opartych o metodologie ujednolicone na poziomie Grupy, odpowiedzialność zostaje przypisana Spółce Dominującej, podczas gdy lokalne systemy ratingowe należą do obowiązków Podmiotów lokalnych. W odniesieniu do lokalnych systemów ratingowych spoza UniCredit SpA, Spółka Dominująca jest nadal odpowiedzialna za wstępną i bieżącą ocenę właściwej realizacji działań rozwojowych i walidacyjnych prowadzonych lokalnie oraz właściwego działania systemu ratingowego, także przez zapewnienie sugestii, generowanych przez benchmarking wewnętrzny i zewnętrzny w celu stosowania najlepszych praktyk. Na podstawie procesów rewalidacyjnych Spółka Dominująca wydaje Niewiążące Opinie (NBO) na temat lokalnych systemów ratingowych, zarówno w fazie wstępnej, jak bieżącej. Departament odpowiedzialny za procedury walidacji działa niezależnie od jednostek, odpowiedzialnych za opracowywanie modeli oraz od obszaru audytu wewnętrznego, który audytuje procesy i wyniki walidacji. Departament ten przyjął i zachowuje wytyczne dotyczące walidacji systemów ratingowych w celu osiągnięcia zgodności ze standardowymi procedurami walidacji, zapewniając w ten sposób wspólne wykorzystanie kryteriów oceny wyników, także poprzez wprowadzenie standardowych wspólnych progów oraz porównań pomiędzy różnymi systemami. Wykorzystanie progów umożliwia opisywanie wyników testów przy użyciu systemu świateł ostrzegawczych, których kolory wiążą się z różnymi poziomami uciążliwości zgłaszanych zdarzeń. Szczególny nacisk położono na ustanowienie standardowej metody walidacji modeli przez określenie minimalnych wymogów i metod testowych dla zgłaszania odpowiednich wyników. Testy podzielone są na analizy jakościowe i ilościowe: analizy jakościowe służą do oceny skuteczności metodologii, stosowanej do opracowania modelu, włączenia wszystkich istotnych czynników oraz zdolności opisu danych, stosowanych w fazie rozwoju; analizy ilościowe dotyczą wyników, stabilności i kalibracji ogólnego modelu, a także jego szczegółowych komponentów i czynników indywidualnych. Ustalono hierarchię powyższych analiz, która zapewnia szczegółowe informacje na temat funkcji danej (wstępnej lub bieżącej (walidacji). W rzeczywistości potrzeba przeprowadzenia określonych testów zależy od tego, czy przy wykonywaniu analiz na następnym najwyższym poziomie wykryto obszary krytyczne. Dodatkowymi obszarami analizy, związanymi z wymogami organizacyjnymi, określonymi w ustawodawstwie włoskim są: wykorzystanie wewnętrzne i sprawozdawczość, IT oraz jakość danych i zarządzanie danymi. Dane i dokumenty związane z procedurami walidacji, sporządzone do tej pory, są przechowywane w specjalnych obszarach pamięci, zapewniających szybki dostęp i bezpieczeństwo informacji oraz zdolność reprodukowania wykonanych analiz. Wyniki walidacji wewnętrznej, uwzględniającej każdy element systemu ratingowego (metody, proces, IT i jakość danych) zostają podsumowane w sprawozdaniu, składanym na ręce kierownictwa najwyższego szczebla oraz do urzędu regulacyjnego. Celem rocznego sprawozdania z walidacji jest wykazanie poziomu zgodności systemów ratingowych IRB w Grupie z wykazaniem głównych obszarów wymagających ulepszeń. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

149 Tabela 7 Podczas audytu wewnętrznych systemów ratingowych, Audyt Wewnętrzny ma na celu sprawdzenie funkcjonalności całego systemu kontroli nad tymi systemami. Działania te polegają na przeprowadzeniu następujących weryfikacji: zgodność systemów IRB z regulacjami; skuteczne wykorzystanie systemów ratingowych dla celów biznesowych; adekwatność i kompletność procesu walidacji ratingu. W celu udzielenia spółkom Grupy pomocy w zapewnieniu jakości (funkcjonalności i adekwatności) ich Systemów Kontroli Wewnętrznej oraz zmodyfikowania ich wewnętrznych metod audytu wewnętrznego zgodnie ze zmianami w ich scenariuszach biznesowych, Audyt Wewnętrzny Spółki Dominującej (UC IA) skoordynował opracowywanie wspólnego zbioru metod audytu wewnętrznego i zarządza na bieżąco ich aktualizacją i ulepszeniami. Metody te zostały opracowane w celu oceny dokładności wniosków jednostek ds. kontroli ryzyka, a także zgodności z wymogami regulacyjnymi, szczególnie w odniesieniu do procesu walidacji wewnętrznej systemów ratingu wewnętrznego i kontroli ryzyka. Należy zauważyć, że działy kontroli wewnętrznej nie są bezpośrednio zaangażowane w projektowanie czy wybór modelu. Zgodnie ze swoją misją, UC IA prowadzi bezpośredni audyt UniCredit S.p.A. oraz w razie konieczności, także Spółek Grupy, także w zarządzaniu koordynacją działalności jednostek audytu wewnętrznego spółek zależnych. Audyty konieczne do oceny funkcjonalności systemów ratingowych mają spory udział w procesie planowania audytu Grupy, organizowanym przez UC IA, który uzgadnia ich ujęcie w planach audytu wewnętrznego w Spółkach Grupy. Następnie UC IA monitoruje wyniki tych audytów poprzez określoną funkcję i w razie potrzeby kontaktuje się z podmiotem, w którym nastąpiły odchylenia od planu. Ponadto UC IA opracowuje roczne skrócone sprawozdania, prezentujące ocenę ogólnej funkcjonalności Systemu Kontroli Wewnętrznej i opisujące między innymi wyniki audytów z podkreśleniem stwierdzonych niedociągnięć i braków i zaleceniem środków naprawczych. Na koniec UC IA składa regularne raporty z prowadzonej działalności i jej wyników na ręce Rady Audytorów Ustawowych Zarządu Spółki Dominującej, Komitetu ds. Kontroli Wewnętrznej i Ryzyka oraz Rady Dyrektorów. Na podstawie działań walidacyjnych i wyników Audytu Wewnętrznego, przedstawianych w rocznym podsumowaniu "Bazylea II - Sprawozdania roczne Jednostki ds. Walidacji Ryzyka Kredytowego oraz Audytu Wewnętrznego", a także w opinii Rady Audytorów Ustawowych, Rada Dyrektorów co roku potwierdza (ostatnio przyjęto uchwałę z 11 marca 2014 roku) spełnienie wymogu stosowania systemów IRB w Grupie UniCredit. 149

150 Rządy centralne i banki centralne Modele stosowane w skali całej Grupy Model ratingu rządów centralnych i banków centralnych Ratingi krajowe są opracowywane przy użyciu ratingu alternatywnego ( shadow rating ), umożliwiającego podjęcie próby replikowania możliwości rankingowych ratingów zewnętrznych (ECAI) przy użyciu czynników makroekonomicznych i jakościowych. Opracowana dwa osobne modele dla państw o gospodarkach wschodzących i dla państw rozwiniętych (EM i DC). Model ilościowy dla tych ostatnich (DC) wykorzystuje zmienne związane z bilansem handlowym, stopami procentowymi, znaczeniem systemu bankowego, PKB na mieszkańca oraz poziomem zadłużenia wewnętrznego. Moduł jakościowy obejmuje zmienne związane z rozwojem systemu finansowego, warunkami społeczno-politycznymi oraz warunkami ekonomicznymi. Moduł ilościowy dla państw rynków wschodzących (EM) wykorzystuje następujące zmienne: eksport jako procent produktu krajowego brutto (PKB); zadłużenie zagraniczne; wartość rezerw walutowych; poziom bezpośrednich inwestycji zagranicznych jako procent PKB; obsługa zadłużenia w porównaniu do eksportu; stopa inflacji a PKB na mieszkańca. Moduł jakościowy obejmuje zmienne dotyczące stabilności systemu finansowego, elastyczności systemu ekonomicznego, warunków społeczno-politycznych, warunków ekonomicznych i obsługi długu. Na podstawie wyników bieżącej walidacji wewnętrznej w 2012 roku, która uwidoczniła pewne obszary wymagające usprawnień, w 2013 roku ukończono przegląd modelu, łącznie z parametrem LGD. Jednostka ds. Walidacji przeprowadziła ocenę przeglądanych modeli na podstawie wyczerpującego, dogłębnego badania struktury modeli, ich cech jakościowych i ilościowych, działania oraz testów kalibracji i stabilności, który ujawniły wyraźne usprawnienie modeli, mimo stwierdzenia, że niektóre obszary nadal wymagają szczegółowych usprawnień. Nowe modele zostaną wdrożone zgodnie z oficjalnym zezwoleniem Władz Nadzoru. Model LGD dla rządów państw Model ten wykorzystuje podejście regresywne z zaangażowaniem ekspertów, począwszy od dużego zbioru zmiennych makroekonomicznych, z których sześć uwzględniono w wersji ostatecznej. Zmienna zależna (LGD) została obliczona przy użyciu danych wewnętrznych i zewnętrznych. Model zapewnia LGD wyłącznie dla bezpośrednich ekspozycji niezabezpieczonych na kontrahentów należących do grupy rządów państw i banków centralnych. Wybrano następujące zmienne wyjaśniające: PKB jako procent całkowitego światowego PKB; zadłużenie zewnętrzne jako procent eksportu; wskaźnik pozycji debetowej w odniesieniu do Międzynarodowego Funduszu Walutowego (IMF); wskaźnik zmienności eksportu; przeciętna stopa inflacji w Grupie G7; oraz czas pozostawania w zwłoce (okres poprzedzający niewywiązanie się z płatności). Na podstawie wyników przeprowadzonej w 2012 roku bieżącej wewnętrznej walidacji, wskazujących pewne obszary wymagające ulepszeń, w 2013 roku zakończono przegląd modelu. Wyniki walidacji uzyskano na podstawie głębokiej wyceny zarówno struktury modelu, jak ilościowych perspektyw, podkreślających kilka ulepszeń, zamykających luki, stwierdzone podczas wcześniejszych ocen. Poza tą metodologią działania ocenne obejmowały także zagadnienia IT i procesowe, w tym istotniejsze aspekty jakości danych. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

151 Tabela 7 Banki (banki i inne spółki finansowe) Modele stosowane w skali całej Grupy Model ratingu banków Podejście stosowane dla opracowania ratingów banków, zdefiniowane jako rating alternatywny, umożliwia replikowanie możliwości rankingowych ratingów zewnętrznych przy użyciu kombinacji czynników jakościowych i ilościowych. Zdecydowano opracować dwa różne modele - jeden dla banków posiadających siedziby w krajach rozwiniętych (DC), i jeden dla banków na rynkach wschodzących (EM) ze względu na opinię, że czynniki ryzyka w każdym z tych segmentów są inne. Ostateczny moduł ilościowy dla banków krajowych, posiadających siedziby w krajach rozwiniętych (DC) obejmuje kilka kategorii czynników: rentowność, profil ryzyka, wielkość i finansowanie. Sytuacja jest podobna jak w wypadku banków działających na rynkach wschodzących z różnymi wagami dla następujących kategorii czynników: rentowność, profil ryzyka, wielkość, kapitalizacja i finansowanie. Szczególne korekty stosowane dla PD wynikającego zarówno dla EM, jak DC mają uwzględniać następujące aspekty: trzy rodzaje wsparcia (o ile w ogóle) zapewniane bankom - przez rząd, przez grupę gospodarczą, do której należą, przez Fundusz Ochrony Instytucjonalnej; czynniki te są omawiane odrębnie w sposób homogeniczny (na podstawie PD) i nieaddytywny (tylko jeden czynnik o większym wpływie łagodzącym jest z reguły stosowany). kraj ogólnego czynnika ryzyka (rozpatrywany w fazie kalibracji modelu); w tym kontekście model uwzględnia ryzyko kraju oraz bardziej szczegółowy transfer ryzyka, tzn. ryzyko, że dłużnik nie będzie w stanie pozyskać waluty zagranicznej w celu spełnienia swoich zobowiązań, nawet jeżeli posiada odpowiednią walutę krajową. Model skali ratingu opracowano na podstawie liczby zdarzeń niedotrzymania warunków, wynikającej z ratingu zewnętrznego. Podczas przeglądu, prowadzonego w celu właściwego pomiaru ryzyka kredytowego ekspozycji na kontrahentów Securities Industry (SI), 11, wypracowano konkretny model. Metoda stosowana na w odniesieniu do Securities Industry jest podobna do stosowanej w odniesieniu do banków komercyjnych, chociaż istnieje tutaj wymóg, by wsparcie ekonomiczne Spółki Dominującej, szczególnie istotne w branży SI, było szacowane jako odrębny moduł poprzez rozwój odpowiedzi jakościowych. Zakres systemu ratingowego Banków także został rozszerzony na te spółki zależne, które są zaangażowane w korporacyjną działalność skarbową lub finansowanie spółek celowych poprzez użycie specjalnego modelu CTFV (patrz rozdział "Model ratingu korporacji ponadnarodowych"). 11 Segment SI jest reprezentowany przez kontrahentów, którzy prowadzą działalność maklerów/dealerów, a także w zakresie bankowości kupieckiej i inwestycyjnej, finansów korporacyjnych, fuzji i przejęć, zarządzania majątkiem i obejmują zarówno "czyste" spółki SI, dla których działalność ta jest zdecydowanie dominująca, jak banki "hybrydowe", które w takim samym stopniu oddają się działalności komercyjnej i inwestycyjnej. Przed opracowaniem wewnętrznego, dedykowanego systemu ratingowego, kontrahenci ci reguły nie posiadali ratingów, z niektórymi wyjątkami objętymi modelem Banku. 151

152 Jednostka ds. walidacji przeprowadziła ocenę zarówno modelu ratingowego Banku, jak szczególnego modelu dla kontrahentów Securities Industry, a w prowadzeniu jego działalności (podobnie jak dla reszty systemu) zastosowano oficjalne wytyczne walidacji dla całej Grupy 12, które obejmują zarówno aspekty struktury modelu, jak analizy działania, kalibracji, stabilności, nie tylko w odniesieniu do wyniku końcowego, ale także pod względem poszczególnych komponentów i czynników Jednostka ds. walidacji wyraziła ogólną pozytywną opinię, ujawniając jednak pewne sprawy wymagające uwagi, które będą monitorowane w skali rocznej. Obecnie trwają prace nad zmianami modeli, także z uwzględnieniem parametru LGD, które zostaną poddane walidacji w 2014 roku. Model ratingowy LGD dla banków Model został opracowany na podstawie analiz ekspertów. Metodologia ta jest obecnie stosowana tylko w odniesieniu do uprzywilejowanych (senior), niezabezpieczonych, niezagrożonych zaangażowań kredytowych, które stanowią większość zaangażowania banków. Następnie zastosowanie metodologii zaawansowanych (wspólnych dla kilku segmentów w skali Grupy) została rozszerzona na ekspozycji podporządkowane. W chwili obecnej szacunki modelu LGD obejmują zarówno banki komercyjne, jak inwestycyjne (Securities Industry). Indywidualne wartości LGD są obliczane począwszy od analizy sprawozdań finansowych przez symulowanie odzyskiwania w wypadku niedotrzymania warunków, wynikającego z likwidacji różnych kategorii aktywów banku po zaspokojeniu jakichkolwiek wierzycieli o wyższym stopniu uprzywilejowania (aktualna wersja modelu przewiduje bardziej precyzyjne podejście do depozytów, uznając możliwość istnienia prawa pierwszeństwa zgodnie z przepisami miejscowymi). W celu uzyskania bardziej realistycznej i konserwatywnej wyceny aktywów banku ustanowiono odpowiednie korekty (haircuts) dla każdego rodzaju aktywów w celu uwzględnienia możliwości pomniejszenia wartości, jakie może mieć miejsce przed zdarzeniem niedotrzymania warunków, różnic pomiędzy wartością rynkową a wartością księgową oraz pomiędzy wartością rynkową a wpływami ze sprzedaży (aktualna wersja modelu przewiduje zastosowanie większej liczby takich korekt w odniesieniu do wartości kredytów hipotecznych w sprawozdaniu finansowym kontrahenta). Ponadto w związku z faktem, że powodzenie fazy odzyskiwania zależy w dużym stopniu od środowiska prawnego/instytucjonalnego, wprowadzono także szczegółowe korekty dla każdego kraju, uwzględniające ryzyko prawne. Na koniec uwzględniono także korekty odzwierciedlające koszty procesu odzyskiwania należności na podstawie oceny specjalistów windykacji. Ponieważ aktywa banku pożyczkobiorcy są określone w walucie miejscowej, a ostateczny odzysk należności należy szacować w walucie wierzyciela, zastosowano dodatkową korektę aktywów w walucie miejscowej, która jest powiązana ze zmiennością kursów wymiany w celu uwzględnienia roli ryzyka deprecjacji. W ramach segmentu bankowości usprawniono ramy LGD w celu dokładniejszego odzwierciedlenia typowo niższego profilu ryzyka, które jest z reguły niższe w wypadku niektórych produktów (lub transakcji), w szczególności w odniesieniu do obligacji pokrytych i produktów z redukcją ryzyka kraju. W odniesieniu do obligacji pokrytych zdefiniowano dwie różne wartości LGD, stosowane na podstawie kraju emitenta oraz w celu potwierdzenia przez właściwego analityka kredytowego, że emisja specjalnych obligacji pokrytych spełnia standardy rynku lokalnego. 12 Po niedawnej nowelizacji wytycznych dla walidacji modeli PD, w kwietniu 2012 roku wydano ich nową wersję. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

153 Tabela 7 Dla produktów z redukcją ryzyka kredytowego, LGD kontrahenta jest redukowane zgodnie z udziałem ryzyka kraju w łącznym PD kontrahenta, poprzez zastosowanie niezabezpieczonego LGD współczynnika odzyskiwania należności dla danej transakcji (współczynnik Odzysku Należności dla Danej Transakcji - Transaction Specific Recovery Factor). W ramach segmentu bankowego ograniczenie LGD ma zastosowanie do określonego typu produktów: krótkoterminowych pożyczek komercyjnych między bankami (Short-Term Commercial Financing). Jednostka ds. Walidacji badała na bieżąco sposób i zakres zastosowania modelu, jego elementy, poprawki wprowadzane na podstawie zdobytych doświadczeń oraz przełamania. W miarę możliwości zbadano także benchmarki zewnętrzne. Ponadto specjalną uwagę poświęcono analizie oceny korekt ostrożnościowych, zastosowanych w różnych kategoriach aktywów. Poza tą metodologią działania ocenne obejmowały także zagadnienia IT i procesowe, w tym najistotniejsze aspekty jakości danych. Korporacje (spółki niefinansowe, w tym MIS, specjalistyczna działalność kredytowa i skupione wierzytelności) Modele stosowane w skali całej Grupy Model ratingowy Ponadnarodowych Klientów Korporacyjnych Opisany tutaj model ratingu ma zastosowanie do spółek ponadnarodowych ze skonsolidowanymi obrotami lub przychodami operacyjnymi powyżej 500 mln euro przez co najmniej 2 kolejne lata (definicja segmentu została ostatnio doprecyzowana w celu odzwierciedlenia decyzji usunięcia spółek leasingowych i faktoringowych z zakresu zastosowania MNC). Metodą stosowaną przy opracowywaniu modelu ratingowego korporacji ponadnarodowych jest "metoda ratingu cieni", zgodnie z którą podejmowana jest próba zduplikowania możliwości ratingu agencji zewnętrznej (ECAI) przy użyciu czynników ilościowych i jakościowych. Moduł ilościowy dla obejmuje kilka kategorii czynników, takich jak struktura kapitałowa, rentowność, pokrycie odsetek i wielkość. Wynikiem zastosowania tego modułu jest ocena ilościowa. Model jakościowy składa się z zestawu kwestionariuszy, analizujących aspekty korporacyjne, takie jak jakość zarządzania, wyniki uzyskiwane w branży, udział rynkowy itp. Wynikiem zastosowania tego modułu jest ocena jakościowa. Oceny ilościowe i jakościowe są następnie integrowane, a wyniki zostaje przekształcony na PD (poprzez funkcję szacunkową prze użyciu fazy kalibracji). Precyzyjne korekty PD są oczekiwane w celu uwzględnienia następujących aspektów: wsparcie (o ile dotyczy) ze strony grupy ekonomicznej, do której należy (na podstawie średniego PD); ogólnie współczynnik ryzyka kraju (uwzględniony w fazie kalibracji modelu); w tym kontekście model uwzględnia ryzyko kraju i bardziej szczegółowe ryzyko transferu, tzn. ryzyko, że dłużnik nie będzie w stanie pozyskać walutę zagraniczną w celu spełnienia swoich zobowiązań, nawet jeżeli będzie posiadać odpowiednią walutę krajową. Począwszy od 2012 roku w skali całej Grupy stosowany jest system ratingowy Ponadnarodowych Klientów Korporacyjnych (Multinational Corporate, MNC), w tym także w odniesieniu do portfela Dużych Korporacji Włoskich (Italian Large Corporate, ILC), do którego należą wszystkie spółki, których przychody z działalności operacyjnej/wartość mieszczą się w przedziale od 250 mln euro do 500 mln euro. W 2012 roku 153

154 przeprowadzono rekalibrację modelu PD, który został wdrożony w czerwcu 2013 roku. Jednostka ds. Walidacji przeprowadziła ocenę i uznała, że metoda kalibracji modelu była zasadniczo adekwatna w świetle uwzględnienia danych za ostatni rok oraz zgodności z metodą "Through the Cycle" (TTC) Zakres systemu ratingowego obejmuje także spółki zależne, realizujące korporacyjne funkcje skarbowe (takie jak koncentracja gotówki, zarządzanie kursami walut oraz finansowanie), lub działające w charakterze specjalistycznych spółek finansujących (emitujące papiery wartościowe MLT, bony, obligacje), których wiarygodność kredytowa zależy od wsparcia spółki dominującej/grupy w postaci wyraźnej gwarancji dla kontrahentów lub emisji lub poprzez inny mechanizm wsparcia (np. zgodę Spółki Dominującej): rating tych kontrahentów oblicza się przy użyciu precyzyjnego modelu Spółek Korporacyjnych Skarbu i Finansowania (Corporate Treasury and Funding Vehicles CTFV). Ze względu na fakt, że w większości przypadków niedotrzymanie warunków przez klienta CTFV wynika z niedotrzymania warunków przez grupę, do której taki klient należy, metoda przyjęta zarówno w odniesieniu do PD, jak do niezabezpieczonych LGD polega na oszacowaniu odległości w punktach procentowych od PD i LGD spółki dominującej na podstawie wkładów i opinii ekspertów branżowych. Na podstawie kwestionariusza jakościowego określane są kolejne stopnie obniżenia ratingu spółki dominującej w celu obliczenia ratingu CTFV; ta sama metoda służy do określenia przyrostu LGD, jaki należy dodać do LGD Spółki Dominującej w celu obliczenia jej CTFV. Jednostka ds. Walidacji na bieżąco sprawdzała system ratingowy Ponadnarodowych Klientów Korporacyjnych (MNC) na podstawie kompletnej oceny analiz ilościowych i jakościowych, także z uwzględnieniem wszystkich informacji możliwych do uzyskania od zewnętrznych dostawców w celu prowadzenia wyczerpujących działań benchmarkingowych. Wyniki walidacji wykazały ogólną adekwatność modelu, mimo stwierdzenia pewnych obszarów wymagających poprawy. Model ratingowy LGD dla Ponadnarodowych Klientów Korporacyjnych Mając na uwadze brak historycznych szeregów czasowych stóp odzyskania należności (ponieważ jest to portfel o niskim ryzyku niedotrzymania warunków), opracowano model regresywno-statystyczny, oparty głównie o dane odzyskiwania należności zapewnione przez zewnętrznego usługodawcę. Model LGD dotyczy wyłącznie niezabezpieczonych ekspozycji niepodporządkowanych (do ekspozycji podporządkowanych stosowane są metody zaawansowane, wspólne dla kilku segmentów wybranych z całej Grupy). Mówiąc bardziej szczegółowo, model LGD składa się z czterech głównych etapów (które zostały wprowadzone do nakładki, uwzględniającej negatywne fazy cyklu ekonomicznego, pogorszenie koniunktury): w pierwszej fazie obliczona zostaje łączna wartość LGD kontrahentów (LGD Ogólne), niezależna od stopnia uprzywilejowania wierzycieli; wartość tę oblicza się na podstawie współczynników ilościowych, wynikających ze sprawozdań finansowych; w drugiej fazie na podstawie kwestionariusza jakościowego obliczona zostaje zmienność wzrostu LGD z niepodporządkowanego niezabezpieczonego zadłużenia na obligacjach w celu określenia wartości brutto LGD z niepodporządkowanych obligacji; następnie wartość LGD zostaje skorygowana w celu uwzględnienia ryzyka prawnego i kosztów związanych z procesem odzyskiwania należności (Skorygowane LGD z Obligacji Niezabezpieczonych/Adjusted Senior Unsecured Bond LGD); ostateczna wartość LGD z Obligacji Niezabezpieczonych (mająca zastosowanie do zadłużenia w obligacjach) zostaje skorygowana o współczynnik konwersji co umożliwia obliczenie LGD dla Kredytów (Ostateczne LGD z Niezabezpieczonych Kredytów Niepodporządkowanych); wartość ta jest niższa, ponieważ uwzględnia prawdopodobieństwo i skutki restrukturyzacji zadłużenia, typowych kredytów bankowych i podobnych produktów, które stanowią najbardziej reprezentatywną część portfela Grupy UniCredit. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

155 Tabela 7 Podobnie jak parametr PD, także system straty w przypadku niedotrzymania warunków LGD dla systemu Korporacji Ponadnarodowych został rozszerzony na Włoski Segment Dużych Korporacji (ILC). Ramy LGD prawidłowo odzwierciedlają niższy profil ryzyka, typowy dla niektórych produktów (lub transakcji), a w szczególności do produktów z redukcją ryzyka. W ramach segmentu MNC przewidziano zastosowanie specjalnej klasy transakcji, w których płatność jest gwarantowana przez sprzedaż aktywów trzeciej stronie, posiadającej siedzibę w kraju niskiego ryzyka (Only Risk Delivery). Jednostka ds. walidacji badała na bieżąco strukturę modelu oraz jego jakość, działanie i poziom konserwatywności. Przeprowadzono także dogłębną analizę zewnętrznego benchmarku (w literaturze i/lub w postaci ratingów odzyskiwania należności, publikowanych przez agencje ratingowe), weryfikującego zasadniczą zgodność z tak publikowanymi danymi. Poza tą metodologią przeprowadzono także działania walidacyjne, które obejmowały wszystkie zagadnienia IT i procesowe, w tym istotniejsze aspekty jakości danych. Model ratingowy Finansowania Projektów Globalnych (Global Project Finance GPF) Stosowany w skali całej Grupy model ratingowy Globalne Finansowanie Projektów (Global Project Finance, GPF) jest stosowany w odniesieniu do transakcji finansowania projektów o łącznym wolumenie zadłużenia projektu w wysokości co najmniej 20 mln euro; model ten działa na podstawie metody szacowania opartej o kombinację 21 czynników jakościowych, ocenianych na podstawie kwestionariusza. Analiza jest prowadzona przez agregowanie różnych rodzajów ryzyka projektu w 5 wyznaczonych obszarach: ryzyko związane ze sponsorami projektu; ryzyko ukończenia; ryzyko operacyjne; ryzyka "specjalne" (jak np. ryzyko trzęsienia ziemi, ryzyko stóp procentowych); ryzyko związane z przepływami gotówkowymi. Model ten został w 2011 roku zrewidowany w celu zmniejszenia udziału elementów uznaniowych, które wpływały na decyzję ratingową i tym samym zwiększenia możliwości prognozowania statystycznego w skali całego systemu, a także w celu podjęcia próby rozpatrzenia i usunięcia słabych punktów, zidentyfikowanych przez jednostki walidacji wewnętrznej i audytu lub przez Nadzór. Rewizja PD optymalizuje w sposób statystyczny istniejący model PD, oparty o wiedzę ekspertów w celu ograniczenia liczby możliwych korekt ręcznych. Główne zmiany w modelu PD w porównaniu do poprzedniej wersji to: optymalizacja wag statystycznych poszczególnych współczynników (na bazie ekspertów); wykorzystanie metody statystycznej szacowania wag przyrostu modelu przy sile prognozowania opartej na historycznych zdarzeniach niedotrzymania warunków; utrzymano ogólną standaryzację modelu z ograniczeniami dla korekt ręcznych ratingu wyłącznie w odniesieniu do praktyki "przełamań" (jedynie w wypadku "słabego ogniwa", w celu obniżenia ratingu w wypadku wystąpienia negatywnych sygnałów); nowe podejście do ryzyka ukończenia, umożliwiające redukcję współczynników ważenia wraz z postępem prac budowlanych oraz w momencie gdy projekt zaczyna generować przepływy gotówkowe; wyraźne uwzględnienie ryzyka kraju (ogólnego i transferowego) w postaci nakładki na ocenę wewnętrzną/pd zależną od PD kraju; bardziej szczegółowy opis czynników ryzyka w celu wzmocnienia obiektywności oceny. Jednostka ds. walidacji sprawdziła strukturę modelu oraz jego działanie na zagregowanym poziomie obszarów ryzyka oraz dla jednego czynnika ryzyka. Przeprowadzono także analizę stabilności, mechanizmów korekty i przełamania, kalibrację szacunków oraz przeprowadzono analizę benchmarkingu, aczkolwiek dostępność ratingów zewnętrznych była ograniczona. Wszystkie powyższe analizy dotyczyły portfela GPF Grupy w ramach Spółki: UniCredit S.p.A., UCB AG, UCBA AG. 155

156 Zgodnie z wynikiem działań walidacyjnych, zrealizowanych w 2013 roku, ogólna ocena modelu była pozytywna pod względem zarówno jakościowym, jak ilościowym. Wewnętrznej ocenie poddano także aspekty związane z procesami, jakością danych oraz procedurami IT dla zmienionego sytemu ratingu GPF, które były przedmiotem wewnętrznej oceny jednostki ds. walidacji. Począwszy od 1 stycznia 2013 r. Grupa została upoważniona do stosowania w UniCredit Bank Austria obowiązującego w całej Grupie systemu ratingowego dla ekspozycji Global Project Finance. Model Finansowania Projektów Globalnych (GPF) Model wewnętrzny dotyczy szacowania GPF LGD jest stosowany wyłącznie do łącznych ekspozycji bezpośrednich na niezagrożonych kontrahentów GPF (w wypadku ekspozycji zagrożonych stosuje się metodę zaawansowaną, typową dla kilku segmentów w skali całej grupy). Oryginalna wersja modelu została opracowana zasadniczo na podstawie metody "aktywów wymuszonych", opracowanej przez S&P's, która polega na badaniu rozkładu skrajnego przedziału wartości projektu w obszarze, w którym doszło do niedotrzymania warunków i w ten sposób definiuje prawdopodobieństwo rozkładu LGD jako rozkładu "zadłużenie minus wartość aktywów" w tym regionie. Ogólne ramy zostały przystosowane do realnych praktyk i do standardowych procedur biznesowych obowiązujących w Grupie, poprzez przyjęcie określonych zmian w metodach obliczania wartości aktywów, określania obszaru występowania niedotrzymania warunków oraz wprowadzenia właściwych "kart ocen zmienności" kalibrowanych według sektorów i opartych o określony zbiór pytań. Po przeglądzie zrealizowanym w 2011 r. podjęto działania w celu doprecyzowania metodologii LGD i usprawnienia działania modelu. Działania te w pierwszej kolejności miały na celu uproszczenie metodologii "aktywów wymuszonych" (eliminacja precyzyjnego określania wartości aktywów, które zastąpiono bezpośrednimi obliczeniami stosunku zadłużenia do (maksymalnej) wartości "aktywów wymuszonych" (DMDA) na podstawie kwestionariusza jakościowego, z jednoczesnym usunięciem "karty oceny zmienności"). Ponadto wprowadzono scenariusz "zdarzenia ekstremalnego", które charakteryzuje się bardzo wysokimi stratami i jest stosowane obok scenariusza "standardowego", opartego o metodologię "aktywów wymuszonych". Prawdopodobieństwo wystąpienia "zdarzenia ekstremalnego" określono na podstawie reakcji na kwestionariusz jakościowy; jest ono stosowane jako "waga" zdarzenia "standardowego" i "ekstremalnego" dla średniej ważonej LGD: średnia ta jest oczekiwaną wartością LGD. Nakładki także biorą pod uwagę negatywne fazy cyklu gospodarczego (nakładka pogorszenia koniunktury) z jednoczesnym uwzględnieniem kosztów odzyskiwania należności. Struktura modelu została zaktualizowana przez umożliwienie równoległego obliczenia LGD dla pozycji niepodporządkowanych i podporządkowanych. W tym kontekście coroczna walidacja modelu przeprowadzona w 2013 roku przyniosła ogólnie pozytywny wynik, weryfikujący dobry poziom konserwatyzmu szacunków wewnętrznych w porównaniu do dostępnych zewnętrznych poziomów odniesienia. Model EAD w skali Grupy Głównym przyczynkiem do EAD jest rodzaj produktu, natomiast jego wartość zależy od trzech składników. Po pierwsze, zgodnie z wymogami nadzoru, założono, że bieżąca ekspozycja bilansowa będzie kontynuowana do wystąpienia zdarzenia niedotrzymania warunków. Do tej wartości należy dodać wartość oczekiwaną możliwego ciągnienia udzielonej linii kredytowej oraz po trzecie, uwzględniona zostaje możliwość przekroczenia limitu o kwotę bieżącej linii kredytowej jako wartość procentowa udzielonej linii kredytowej. Ponadto dla istotnych produktów należy wziąć pod uwagę prawdopodobieństwo wniosku o zwrot złożonego przez trzecią stronę, której udzielono gwarancję na wypadek niedotrzymania warunków. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

157 Tabela 7 W 2012 roku model został poddany znaczącej nowelizacji w celu usprawnienia metodologii i zwiększenia reprezentatywności oraz w celu usunięcia słabych punktów, określonych przez jednostki ds. kontroli. Wyniki tych działań zostały poddane walidacji w pierwszej połowie 2013 roku, która zakończyła się pozytywnym wynikiem, o którym poinformowano Władze Nadzoru. Zmiany wprowadzone do modelu zostaną wprowadzone w życie w 2014 roku zgodnie z oficjalną zgodą, wyrażoną przez Władze Nadzoru. Modele lokalne, włoskie Spółki Grupy Model ratingu korporacji włoskich Zintegrowany Rating Korporacji (Integrated Corporate Rating, RIC) jest modelem ratingowym kontrahentów UniCredit S.p.A. których przychody (lub suma bilansowa, o ile dane dotyczące przychodów nie są dostępne) mieszczą się w przedziale od 5 mln do 250 mln euro zgodnie z nowym systemem segmentacji, wdrożonym w listopadzie 2010 r., uzgodnionym w ramach projektu fuzji One4C, a także mając na uwadze wyniki różnych porównań wyników uzyskiwanych przy użyciu różnych modeli, stosowanych w odniesieniu do włoskich segmentów korporacyjnych. Model dla sektora przemysłowego został zrewidowany (RIC3) na podstawie zaleceń z poprzednich działań walidacyjnych i został przyjęty do użytku w listopadzie 2011 r. Struktura systemu ratingowego RIC3 składa się z trzech podstawowych modułów, z których dwa mają charakter ilościowy, a jeden jest jakościowy: moduł ekonomiczno-finansowy, uwzględniający informacje ze sprawozdań finansowych, zarchiwizowanych w Archiwum Centralnego Systemu Finansowego (Sistema Centrale Bilanci) (przepływy gotówkowe i rentowność, obciążenia finansowego, struktura finansowa i skład zadłużenia, stabilność i płynność finansowa; wzrost, zmienność i struktura operacyjna); moduł behawioralny, tzn. uwzględniający wyłącznie dane ze źródeł zewnętrznych, pozyskiwane zarówno przez wysyłanie i przyjmowanie strumieni danych do/z Central Credit (Centrale Rischi), co umożliwia monitorowanie klientów zarówno na poziomie Grupy, jak całego systemu bankowego (kredyty gotówkowe: wypłaty, krótkoterminowe terminy rozliczenia, długoterminowe terminy rozliczenia, kredyty samolikwidujące, gwarancje kredytowe: komercyjne, finansowe, zastaw); moduł jakościowy, który uwzględnia odpowiedzi na pytania z kwestionariusza jakościowego, wypełnianego w fazie składania wniosku. W przeciwieństwie do wcześniejszych wersji modelu, komponent jakościowy został opracowany przy użyciu totalnej metody statystycznej. Model RIC3 umożliwia realizację procesu aktualizacji ratingu poprzez system zdarzeń ostrzegawczych, przyjęty w celu zapewnienia większej stabilności ocen, terminowych aktualizacji, oraz - w razie konieczności - interwencji ekspertów (operatorzy i stanowisko ds. ratingu). Model ten został zmodyfikowany dla ekspozycji na Nieruchomości (Real Estate). Moduły Real Estate zostały opracowane w sposób uwzględniający różne rodzaje i ryzyka takich kontrahentów, ze zwróceniem szczególnej uwagi na jednostki kontroli wewnętrznej oraz rekomendacje Urzędu Nadzoru. Model korporacyjny Real Estate jest stosowany w odniesieniu do kontrahentów o strukturze bilansu "05" (Real Estate Companies) zgodnie z klasyfikacją "Centrale Bilanci", których suma bilansowa przekracza poziom 5 mln euro, zgodnie z segmentacją zarządzania klientami i procesami kredytowymi, przyjętymi przez Bank. Model ten został opracowany głównie na podstawie ekonomicznego/finansowego komponentu ad hoc z późniejszą integracją jakościowego RIC3 lub behawioralnego RISB ("Centrale Rischi i wewnętrzny behawioralny). W 2013 roku modele zostały poddane rekalibracji przez uwzględnienie wskaźników niewykonania, zaobserwowanych w latach 2012 i Ponadto w 2013 roku Rating Grupy został przyjęty do stosowania dla celów regulacyjnych, przez co przynależność do grupy ekonomicznej została uznana za czynnik oceny ogólnego ratingu kontrahenta; spowodowało to istotne usprawnienia modeli korporacyjnych pod względem wyników i kalibracji. 157

158 Działania kalibracyjne w zakresie modeli Korporacyjnego PD, prowadzone przez kompetentne jednostki Grupy ds. Walidacji Wewnętrznej w celu weryfikacji ogólnego funkcjonowania systemów ratingowych oraz zgodności z wymogami organizacyjnymi i ilościowymi, wynikającymi z regulacji, podkreśliły także ich istotną adekwatność, również w świetle istotnych działań korekcyjnych, realizowanych w 2013 roku. Modele LGD Lokalnych Włoskich Korporacji W 2013 roku przeprowadzono rewizję modeli służących do obliczania parametru ryzyka LGD, który poddano przeglądowi w 2012 roku. Przegląd ten przeprowadzono w celu poprawy skuteczności i adekwatności modelu. W szczególności poza zmianami wprowadzanymi do modeli już stosowanych w odniesieniu do klientów "pracujących", nowy model został opracowany dla szacowania LGD kredytów niespłaconych w podziale według ich statusu niewykonania zobowiązań. Reprezentatywność modeli Korporacyjnych LGD została w znaczący sposób usprawniona poprzez rozszerzenie próby na okres , charakteryzujący się recesją gospodarczą, wprowadzenie pozycji niepracujących otwartych i zamkniętych przez 1997 rokiem oraz byłych pozycji Capitalia, wraz ze znaczącym powiększeniem średniej zapadalności branej pod uwagę w próbie. Szacunkowy współczynnik strat nadal jest obliczany przy użyciu metody "LGD windykacji" przez dyskontowanie przepływów gotówkowych, obserwowanych na każdym etapie zarządzania odzyskiem. W tym kontekście podejście metodologiczne do definicji stóp dyskonta zostało zmienione ze stóp historycznych na stopy aktualne. W odniesieniu do nowych Aktywów Niespłaconych (Defaulted Assets), modele LGD dla kredytów niepracujących, kredytów wątpliwych i przeterminowanych przyjęto metodę statystyczną, która umożliwia uwzględnienie danych szacunkowych, związanych z okresem pozostawania w zdefiniowanym stanie oraz trendów występujących w poprzednim okresie odzysku. Główną różnicą pomiędzy nowymi modelami LGD dla "Defaulted Assets".a poprzednimi, pojedynczymi modułami dla "Niepracujących", "Kredytów Wątpliwych" oraz "Przeterminowanych" jest fakt, że o ile te ostatnie polegają na szacowaniu współczynnika strat w momencie uznania ich za niespłacone (czas T0), to dedykowane nowe moduły szacują współczynnik strat w odniesieniu do czasu trwania relacji, w momencie, w którym dany kontrahent zostaje uznany za niewykonującego zobowiązania (tzw. Zależność Czasowa), z uwzględnieniem także informacji dostępnych już po wystąpieniu samego zdarzenia niewykonania. Kolejnym krokiem w kierunku zwiększenia funkcjonalności i reprezentatywności modeli jest redukującego wpływu gwarancji na szacowane współczynniki strat, obliczane przy użyciu systemów ratingowych "Confidi" i "Guarantors". Nowy system ratingowy Guarantors Individuals jest wyrazem ogólnej opinii na temat wiarygodności kredytowej Gwaranta i wynika z integracji elementarnych modułów, łączących informacje pozyskane z wewnętrznych i zewnętrznych źródeł informacji. W odniesieniu do Confidi, nowy system ratingowy powstał w wyniku integracji modułów opracowanych głównie dla bazy eksperckiej, mając na uwadze niski współczynnik niewykonania portfela referencyjnego, a także brak zewnętrznych ratingów, umożliwiających opracowanie metod ilościowych ratingu alternatywnego (shadow rating). Metodologia miała więc na celu odzwierciedlenie pod względem ryzyka oceny sporządzonej przez specjalistów Confidi w czasie opracowywania modelu. LGD Confidi opracowano na podstawie metodologicznego podejścia stosowanego przez banki, aczkolwiek wprowadzono także środki "ad hoc" w celu zarządzania ich wyjątkowymi cechami. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

159 Tabela 7 Działania walidacyjne dla korporacyjnych modeli LGD, realizowane przez kompetentne jednostki Grupy ds. Walidacji Wewnętrznej w celu weryfikacji ogólnego funkcjonowania systemów ratingowych oraz zgodności z wymogami ilościowymi i działaniami organizacyjnymi, wymaganymi na mocy obowiązujących przepisów, wykazały istotną adekwatność, wynikającą z istotnych usprawnień, wdrożonych wraz z przeglądem istniejących modeli oraz wprowadzeniem szczegółowych metod szacowania straty oczekiwanej dla ekspozycji na ryzyko braku realizacji zobowiązań, aczkolwiek stwierdzono istnienie możliwości uproszczenia ram metodologicznych w odniesieniu do komponentów, które mogą nie przyczyniać się w istotny sposób do precyzji danych szacunkowych. Lokalne modele EAD włoskich Korporacji Zgodnie z zaleceniami regulatorów oraz postępami we wdrażaniu Planu Metodologii IRB dla ryzyka kredytowego, Grupa opracowała model szacowania Ekspozycji na Ryzyko Braku Realizacji Zobowiązań (Exposure at Default, EAD) dla autoryzowanych włoskich systemów "Integrated Corporate Rating RIC" oraz "Small Business Integrated Rating RISB). Wniosek o zgodę na ich stosowanie złożono do Banku Włoch w grudniu 2012 roku. Modele RIC i RISB EAD zostały opracowane zgodnie z wymogami regulacyjnymi. W szczególności przyjęto definicję zdarzenia niedotrzymania warunków wymaganą przez ramy metodologii IRB, zgodnie z istniejącymi modelami PD i LGD: 90 dni przeterminowania, kredyt wątpliwy, restrukturyzowany i niepracujący. Działania walidacyjne modeli RIC i RISB EAD zostały przeprowadzone przez kompetentną jednostkę Walidacji Wewnętrznej Grupy w celu weryfikacji ogólnego działania systemów ratingowych oraz zgodności z ilościowymi i organizacyjnymi wymogami regulacyjnymi oraz zgodnie z definicjami regulacyjnymi i standardami wewnętrznymi, metodologią szacowania i infrastrukturą IT. Na podstawie wyników tych działań jednostka ds. walidacji wyraziła opinię o adekwatności modeli EAD, nie zgłaszając przy tym jakichkolwiek istotnych niedopasowań w stosunku do wymogów regulacyjnych odnośnie do stosowania IRB, które mogłyby wejść w życie po otrzymaniu zgody od Regulatora. Ocena ta została potwierdzona przez jednostkę ds. kontroli, także w obliczu kalibracji przeprowadzonej w 2013 roku, która poprawiła zgodność modeli ze standardami Grupy. Modele lokalne, niemieckie Spółki Grupy Model ratingu korporacji średniej wielkości Zadaniem modelu ratingowego "Mittelstandsrating" jest zapewnienie ekspozycji dla spółek sklasyfikowanych w kategorii UCB AG, posiadających siedzibę w Niemczech, osiągającymi obroty w przedziale od 5 mln euro do 500 mln euro. Grupę spółek docelowych skorygowano w kwietniu 2011 r. (poprzednio dolną granicę obrotów przyjęto na poziomie 3 mln euro) w wyniku inicjatywy Grupy o nazwie "ONE4C", której celem była koncentracja na wymogach klientów oraz zbliżenie do rynków regionalnych. Obecnie stosowana wersja modelu "Mittelstandsrating" została opracowana w celu uproszczenia poprzedniego modelu (liczba modelu służących automatycznej ocenie sprawozdań finansowanych została zmniejszona z 12 do 4) oraz w celu realizacji ulepszeń, zaleconych podczas poprzedniego etapu walidacji. Model ten składa się z dwóch komponentów: ilościowego i jakościowego. Ocena wynikająca z analizy sprawozdań finansowych została uzupełniona dodatkowymi czynnikami wynikającymi z cząstkowego ratingu twardych faktów. Model ilościowy zapewnia natomiast częściowy rating dla sytuacji spółki. Rating końcowy jest tworzony poprzez połączenie ww. dwóch ratingów cząstkowych. 159

160 Moduł ilościowy opiera się o 4 sub-moduły statystyczne, zwane Maschinelle Analyse von Jahresabschlüssen (zautomatyzowane analizy sprawozdań finansowych) lub MAJA. Obszar zastosowania każdego z tych submodułów zależy od branży danej spółki (produkcja, handel, przemysł budowlany, usługi. Ogółem, czynniki ryzyka ujęte w module ilościowym (które zostały wybrane przy zastosowaniu procesu obejmującego analizy statystyczne i rozmowy z ekspertami) odnoszą się do następujących obszarów analiz: struktura aktywów; sytuacja finansowa; wzrost produkcji/marż. Moduł jakościowy obejmuje następujące obszary analiz: kondycja finansowa; ocena kierownictwa; planowanie i kontrola; branża/rynek/produkty; ryzyko specjalne; rating branży; W wypadku pogorszenia się kondycji dłużnika, sygnały ostrzegawcze wprowadzone do modułu jakościowego wywołują automatyczną korektę ratingu. Ostateczny rating może zostać skorygowany ręcznie (przełamanie) w sytuacji, gdy dodatkowe informacje wskazują na nieprawidłowość ratingu obliczonego. Praktyka ta podlega określonym ograniczeniom i wymogom i jest ściśle monitorowana przez wewnętrzną jednostkę weryfikującą. Model jest także przedmiotem zwykłych działań kalibracyjnych w czasie. Jednostka walidacji wewnętrznej po sprawdzeniu projektu modelu, niezawodności (działania i stabilności) jego różnych modułów (modułu ilościowego wraz z odpowiednimi podmodułami oraz modułu jakościowego) oraz jego kalibrację, po czym wydała pozytywną opinię: działanie modelu mieści się powyżej progów wewnętrznych, a średnia wartość PD była zgodna z zaobserwowanymi stopami niedotrzymania warunków. Pozytywna ocena modelu została potwierdzona również przez jednostkę ds. rewalidacji HC. Opisany powyżej model ratingowy został przyjęty przez UniCredit Bank Luxembourg S.A. Jego stosowanie jest także dozwolone w spółce UniCredit Leasing GmBh i jej spółkach zależnych. Model ratingu zagranicznych SME System ratingowy zagranicznych MIS, wprowadzony także w UniCredit Bank Luxembourg S.A. umożliwia ocenę spółek zagranicznych lub zagranicznych grup konsolidacyjnych. Rating jest przypisywany kontrahentom na podstawie zewnętrznego komponentu ilościowego dla danego kraju, który jest integrowany z wewnętrznie opracowywanym lewarującym modułem jakościowym na module korespondenta, definiowanym dla niemieckiego segmentu średnich korporacji. Pierwsza wersja modułu ratingowego zagranicznych MIS została użyta w 22 krajach, które korzystały ze specjalnych modeli RiskCalc służących do analizy sprawozdań finansowych w czasie rozwoju oraz w dalszych 45 krajach, którym firma Moody's zaproponowała stosowanie tzw. modeli proxy. W międzyczasie firma Moody's opracowała dodatkowe modele RiskCalc. Z tej przyczyny w grudniu 2011 roku zastosowanie modelu rozszerzono na wszystkie kraje świata przez dostosowanie kalibracji do rozszerzonego portfela docelowego. Poza tym rozszerzenie zakresu nie miało istotnego wpływu ani na model, ani na związane z nim procesy. Po zakończeniu fazy testów użytkownika oraz na podstawie wyników inspekcji regulacyjnej rozszerzenie zostało w czerwcu 2013 roku zatwierdzone przez Regulatora. Także w tym wypadku działania walidacyjne i rewalidacyjne spowodowały poświadczenie przez Grupę zachowania zgodności opisanego modelu ratingowego z wymogami regulacyjnymi, także z uwzględnieniem umiarkowanej wielkości obszaru stosowania aplikacji, który utrudniał wewnętrzne szacunki modułów finansowych w czasie ich wstępnego opracowywania w 2009 roku. Po względem kalibracji, ostatnia kalibracja z 2013 roku wykazała potrzebę rekalibracji, której realizację zaplanowano na 2014 rok. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

161 Tabela 7 Model ratingu Finansowanie Nieruchomości Komercyjnych (CREF) Model ratingu UCB AG dla Finansowania Nieruchomości Komercyjnych (Commercial Real Estate Finance, CREF) jest stosowany w Niemczech dla oceny ekspozycji na: Firmy deweloperskie: spółki, których dochody wykazane w sprawozdaniach finansowych pochodzą głównie z działalności budowlanej (lub zakupów) i następnie sprzedaży budynków służących do celów mieszkaniowych lub komercyjnych (biura, sklepy); Inwestorzy w nieruchomości, publikujący sprawozdania finansowe: spółki, których dochody wykazane w sprawozdaniach finansowych pochodzą głównie z wynajmu posiadanych przez nie nieruchomości mieszkaniowych lub komercyjnych; Inwestorzy w nieruchomości, nie publikujący sprawozdań finansowych: spółki nie składające sprawozdań finansowych lub klienci indywidualny, których dochody pochodzą głównie z najmu posiadanych nieruchomości i są wyższe niż euro rocznie. Kasy budowlane: Spółki prowadzące działalność polegającą na wynajmie nieruchomości mieszkaniowych na bieżąco we własnym imieniu oraz na własny rachunek. Zarządzanie nieruchomościami i obiektami jest realizowane przez kasy budowlane lub spółki grupy (bez administracji zewnętrznej), bez regresu finansowego w odniesieniu do osób fizycznych Klienci należący do tej grupy są oceniani przy użyciu modeli składających się z następujących trzech podstawowych modułów: modułu jakościowego, który ma na celu ocenę jakości i wiarygodności zarządzania, zdolności zespołu zarządczego, jakości zarządzania organizacyjnego oraz doświadczenia banku w zarządzaniu relacjami ze spółką; moduł jakościowy, którego zadaniem jest ocena aktywa/projektu, który będzie lub już jest finansowany (przez bank lub innego kredytodawcę), w tym jakości i wewnętrznego ryzyka portfela nieruchomości/projektów spółki, jej potencjału planowania (na podstawie przeszłych doświadczeń) oraz przepływy finansowane, planowane/prognozowane na następne lata; finansowy moduł ilościowy oparty na sprawozdaniach finansowanych spółki i uzupełniony oceną jakościową jakości, niezawodności i kompletności sprawozdań finansowych. Wszystkie cztery modele (dla firm deweloperskich, inwestorów w nieruchomości ze sprawozdaniami finansowymi i bez nich, Kasy Mieszkaniowe) korzystają z tych samych podmodułów. Główna różnica dotyczy ważenia, stosowanego do łączenia ocen częściowych w jedną ocenę ogólną. Specjalne fundusze nieruchomości są poddawane ratingowe zgodnie z modelem inwestorów w nieruchomości. Rozszerzenie tego modelu zostało zatwierdzone przez Regulatora w czerwcu 2013 roku. System CREF został poddany dwóm dalszym, nieistotnym modyfikacjom, rozszerzającym zakres stosowania na Inwestorów i Deweloperów Składających Sprawozdania Za Granicą. Audyt regulacyjny tego rozszerzenia, przeprowadzony w listopadzie 2012 roku, zakończył się pozytywną oceną przez regulatorów lokalnych. Wykorzystanie tych rozszerzeń do celów regulacyjnych przyniesie efekty po formalnym zatwierdzeniu przez regulatorów. Coroczna lokalna walidacja modelu, zrealizowana w październiku 2013 roku, potwierdziła przydatność modelu dla tego portfela w odniesieniu do określania kolejności i kalibracji modelu inwestorów w Nieruchomości bez sprawozdań finansowych; kalibracja potrwa do marca 2014 roku Model ratingowy CREF jest stosowany przez UniCredit Bank Luxembourg S.A. 161

162 Model ratingu transakcji zakupu i finansowania lewarowanego (ALF) Model "Acquisition and Leveraged Finance" (ALF) jest stosowany do oceny projektów finansowania/refinansowania korporacyjnych transakcji zakupu, w których dodatkowe zobowiązania banku zostają dodane do normalnego zadłużenia operacyjnego spółki nabytej w celu finansowania zakupu. Dług wynikający z nabycia jest spłacany z przyszłych przepływów gotówkowych nabywanej spółki, a w niektórych wypadkach (tj. nabyć, w których uczestniczą strategiczni inwestorzy) z przyszłych przepływów spółki nabywającej. Transakcje zakupu oraz ich implikacje korporacyjne i podatkowe (często z udziałem kilku różnych jurysdykcji) wymagają specjalnej wiedzy fachowej podczas fazy audytu oraz spełnienia następujących warunków: odpowiednia relacja ryzyka do zwrotu poza strukturą kredytu, opartą o realistyczny model symulacyjny; korekty struktury finansowej i spłaty długu nabywanej spółki pod kątem przyszłych przepływów gotówkowych; łącznego stosowania wysoce zróżnicowanych narzędzi kredytowych (zadłużenie uprzywilejowane, zadłużenie podporządkowane, zadłużenie pomostowe itp.). Z punktu widzenia aspektów proceduralnych, "rating ALF" w zasadzie jest ratingiem finansowym, który oblicza prawdopodobieństwo niedotrzymania warunków przez spółkę nabywaną na podstawie wskaźników kapitałowych i finansowych, wyprowadzonych ze wstępnych sprawozdań finansowych i rachunku wyników. Nie ma natomiast modułu jakościowego, ponieważ opracowanie wstępnych sprawozdań finansowych uwzględnia duże ilości informacji jakościowych, wynikających z opinii ekspertów. Wstępne sprawozdania finansowe zostają opracowane przy użyciu modeli symulujących przyszłe przepływy gotówkowe (INCAS, międzynarodowy model finansowy). W tym wypadku dozwolone są także korekty ręczne (przełamania) w odniesieniu do poszczególnych wskaźników finansowych oraz ostatecznego ratingu, a korekty te podlegają zatwierdzeniu przez odpowiedzialne jednostki i muszą być ściśle monitorowane przez jednostkę walidacji wewnętrznej. Jednostka walidacji przeprowadziła w 2012 roku analizy jakościowe i ilościowe, które potwierdziły niezawodność modelu. W zasadzie obliczenia LGD dla portfela ALF w UCB AG są prowadzone przy użyciu tej samej metody obliczeniowej, co dla ogólnego modelu LGD dla Klientów Detalicznych/Korporacyjnych. Ze względu na cechy charakterystyczne portfela sposób traktowania przepływów gotówkowych z zastawów jest inny, tzn. zastawy nie są wyceniane wyłącznie w ramach obliczania ryzyka, chociaż przepływy gotówkowe z zastawów zostają uwzględnione w obliczeniach LGD. Walidacja LGD została przeprowadzona w 2013 roku. Analiza nie wykazała konieczności korekty parametrów. Model ratingowy ALF jest stosowany przez UniCredit Bank Luxembourg S.A. Model ratingowy dla Nieruchomości generujących dochód (Income Producing Real Estate) (IPRE) Model ratingowy IPRE-Rating umożliwia ocenę konkretnej kategorii kredytu specjalistycznego, związanego z transakcjami dotyczącymi nieruchomości w oparciu o przepływy gotówkowe, w których bank posiada bezpośredni dostęp do przepływów gotówkowych, wyprodukowanych w tych transakcjach. Model ratingowy UCB AG IPRE jest modelem działającym w oparciu o transakcję, który przypisuje wartość PD transakcji, a nie klientowi korporacyjnemu lub funduszowi, który inicjuje lub strukturyzuje taką transakcję: Model ten jest stosowany do kontrahentów/transakcji, które spełniają pewną liczbę ściśle określonych kryteriów. Najważniejszym elementem modelu UCB AG IPRE jest symulacja przepływów gotówkowych (moduł 1). Zgodnie z główną koncepcją, na której opiera się ta metoda, w wypadku transakcji IPRE niedotrzymanie warunków następuje w sytuacji, gdy przepływy gotówkowe (po odliczeniu kosztów) realizowane z dochodów najmu lub sprzedaży nieruchomości nie są w stanie pokryć obsługi zadłużenia w celu spłaty kredytu - lub gdy wartość nieruchomości spada poniżej wartości nominalnej kredytu. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

163 Tabela 7 Zakłada się, że sytuacja taka ma miejsce w wypadku niekorzystnych zmian odpowiednich parametrów makroekonomicznych (takich jak wskaźnik najmu i wskaźnik cen sprzedaży). Do badania zróżnicowania możliwych scenariuszy rozwoju odpowiednich ważonych parametrów makroekonomicznych, a więc i prawdopodobieństwa niedotrzymania warunków transakcji wybrano metodę symulacji. W celu rozpoznania dodatkowych aspektów, wyniki symulacji mogą być zmieniane w zależności od pytań jakościowych (moduł 2 i 3): moduł opisujący szczegółowe cechy przedmiotu badania, w celu uwzględnienia cech danych obiektów znajdujących się w posiadaniu spółki celowej SPV. moduł faktów miękkich służący do oceny jakościowej (komponent ten został wzbogacony o szczegółowe wytyczne dotyczące właściwej interpretacji pytań, a także szczegółowe objaśnienia czynników ujętych w module). Wyniki każdej symulacji zostają połączone w celu opracowania rocznego prawdopodobieństwa niedotrzymania warunków (PD) i następnie są kalibrowane do zaobserwowanych, długoterminowych stóp niedotrzymania warunków i innych parametrów ryzyka (Wartość Rynkowa), które później zostają skorygowane w celu uwzględnienia charakterystyki poszczególnych obiektów (pozycja i jakość budynku) oraz jego oceny jakościowej. Na podstawie walidacji lokalnej, przeprowadzonej w 2012 r. stwierdzono, że model ratingowy jest ogólnie zgodny, aczkolwiek określono niewielkie obszary wymagające ulepszeń, które zostały wcześniej zidentyfikowane podczas lokalnej walidacji w 2011 i muszą zostać wprowadzone w życie. Walidacja wykazała w zasadzie pozytywne wyniki w odniesieniu do siły prognozowania, stabilności i kalibracji; wyniki musiały jednak być interpretowane w świetle nadal niedużej liczby przypadków ujętych w próbce walidacyjnej, która jednak zgodnie z oczekiwaniami powinna wzrosnąć w ciągu następnych kilku lat. Obliczenia LGD dla portfela IPRE w UCB AG są prowadzone przy użyciu tej samej metody obliczeniowej, co dla ogólnego modelu LGD dla Klientów Detalicznych/Korporacyjnych. Przeprowadzona w 2013 roku walidacja LGD wykazała stabilność wyników, nie ma więc potrzeby korygowania parametrów, z wyjątkiem okresu likwidacji. Model ratingowy IPRE jest stosowany przez UniCredit Bank Luxembourg S.A. Globalny model ratingowy transportu morskiego dla finansowania jednostek pływających (GLOS) Główną cechą "finansowania jednostek pływających" jest udzielanie kredytów na zakup statków, zabezpieczanych z reguły hipoteką na aktywach finansowanych. Finansowanie jednostek pływających jest działalnością kredytową zabezpieczaną na aktywach, która jest całkowicie uzależniona od potencjału generowania przepływów gotówkowych przez finansowane jednostki. Działalność UCB AG w zakresie finansowania jednostek pływających koncentruje się na statkach, dla których istnieje płynny, przejrzysty i wydajny rynek wtórny. Rynek ten obejmuje m.in. kontenerowce, masowce i tankowce. Model GLOS jest stosowany głównie w odniesieniu do transakcji i dochodu spółki celowej, pozwalając na obliczenie prawdopodobieństwa niedotrzymania warunków (PD) oraz straty w przypadku niedotrzymania warunków (LGD) pożyczkobiorcy. Obliczenie PD w module ilościowym odbywa się na podstawie symulacji Monte Carlo. Rozwój czynników ilościowych (jak np. wartość statku) zostaje opracowany przy użyciu procesu stochastycznego, gdzie parametry podlegają regularnej walidacji i szacowaniu na podstawie danych zewnętrznych. Przepływy gotówkowe są obliczane dla każdego kwartału okresu finansowania. 163

164 Rating finansowy oparty o czynniki ilościowe jest korygowany na podstawie następujących czynników jakościowych (korekta w górę lub w dół wartości PD o określoną liczbę jednostek): zarządzanie komercyjne (np. reputacja); zarządzanie techniczne (np. wielkość floty); pozycja UCB AG (np. umowy); ubezpieczenie; Walidacja przeprowadzona w 2012 roku przez lokalną jednostkę ds. walidacji wykazała konieczność rekalibracji na podstawie najnowszych danych, dotyczących zdarzeń niedotrzymania warunków. Rekalibracja została przeprowadzona w marcu 2013 roku. Parametry szeregów czasowych są regularnie aktualizowane zgodnie z ewolucją rynku. Obliczenia LGD dla portfela są prowadzone przy użyciu tej samej metody, co dla ogólnego modelu LGD dla Klientów Detalicznych/Korporacyjnych (patrz odpowiedni punkt). W odniesieniu do portfela GLOS, szczególną uwagę zwrócono na obliczenie czynników wartości rynkowej, stosowanych w Symulacji Monte Carlo. W 2013 r. przeprowadzono lokalną walidację modelu LGD z uwzględnieniem wyceny zastawu. Wyniki walidacji wskazują na konieczność skorygowania LGD niezabezpieczonego, natomiast stopy odzyskania należności z likwidacji instrumentów utrzymały się na niezmienionym poziomie. Wartości poddane rekalibracji są stosowane w modelu LGD od grudnia 2013 roku. Model ratingowy finansowania farm wiatrowych Spółka UCB AG przyjęła specjalny system ratingowy dla transakcji "Finansowania Farm Wiatrowych", co oznacza transakcje realizowane w celu finansowania projektów budowy lądowych farm wiatrowych o wartości poniżej 20 mln euro. Model PD składa się z modelu ilościowego, wynikającego z symulacji Monte Carlo przyszłych przepływów gotówkowych, których wyniki zostały skorygowane przy użyciu komponentu jakościowego, opartego o czynniki uznaniowe i ważenia. Oba moduły - ilościowy i jakościowy, są obowiązkowe dla ostatecznej oceny, a ich kombinacje mogą być podwyższane o najwyżej 2 postąpienia lub obniżane o najwyżej 3 postąpienia. Ostateczna wartość PD zostaje przekształcona przy użyciu skali ramowej na ostateczny rating transakcji. W odniesieniu do parametru LGD, spółka UCB AG opracowała metodę oceny wartości zastawu dla farm wiatrowych. Metoda ta została opracowana na podstawie symulacji Monte Carlo przyszłych przepływów gotówkowych, generowanych przez farmy wiatrowe. Symulacje te są konsekwentnie stosowane w odniesieniu do PD i oceny zastawu. Ponadto określona zostaje wartość LGD dla ekspozycji niezabezpieczonej. Lokalną walidację przeprowadzono w 2013 r. Parametry modelu wykazują wysoką stabilność ogólną; zaktualizowano jedynie okres likwidacji. Jednostka walidacji przeprowadziła ocenę przyjętej metodologii oraz ogólnej struktury modelu, które zostały uznane za zgodne z charakterystyką portfela, standardami wewnętrznymi oraz wymogiem kompletności informacji. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

165 Tabela 7 Lokalny niemiecki model LGD Zakres stosowania modelu LGD przez UCB AG obejmuje wszystkie linie związane z klientami korporacyjnymi i detalicznymi, z wyjątkiem obligacji i całokształtu kredytowania specjalistycznego. LGD reprezentuje stratę finansową, poniesioną przez bank w indywidualnej transakcji. Wskaźnik ten jest obliczany jako procentowa wartość ekspozycji na niedotrzymanie warunków. Wartość LGD jest obliczana dla każdej indywidualnej transakcji z uwzględnieniem możliwości istnienia różnego rodzaju zdarzeń niedotrzymania. Likwidacja: łączna likwidacja i wymuszony odzysk zastawów. Relacja z klientem zostaje zakończona, a klient zostaje usunięty z portfela. Rozliczenie: klient wraca do portfela kredytów pracujących po zgłoszeniu bankowi dużej straty (> 100 euro). Naprawa: po zakończeniu okresu trudności klient wraca do portfela kredytów pracujących bez zgłoszenia bankowi dużej straty. W wypadku Naprawy wartość LGD zostaje ustawiona na 0, natomiast w pozostałych dwóch przypadkach oszacowanie wartości LGD następuje po windykacji i wiąże się z oddzielnym oszacowaniem kwot odzyskiwanych z zastawów oraz wynikających z niezabezpieczonej części ekspozycji. Gwarancje osobiste i kredytowe instrumenty pochodne nie są uwzględniane w tych modelach ze względu na użycie metody substytucji dla tego rodzaju gwarancji. W celu określenia końcowej wartości LGD brane są pod uwagę następujące czynniki: minimalna wartość jaką może przyjąć LGD zgodnie z postanowieniami prawa (np. 10% dla mieszkaniowych kredytów hipotecznych); EAD zaangażowanie na datę niedotrzymania warunków łączna suma wszystkich zastawów zabezpieczających kredyt; Szacunkowy wskaźnik wypadków braku sanacji ; okres likwidacji; zdyskontowana oczekiwana wartość odzysku z zastawów po odliczeniu kosztów bezpośrednich; zdyskontowana strata oczekiwana na niezabezpieczonej części transakcji; po odliczeniu kosztów bezpośrednich, związanych z procesem windykacji; procentowy udział kosztów pośrednich; wszelkie współczynniki korekty w celu uwzględnienia potencjalnego pogorszenia cyklu ekonomicznego. W odniesieniu do procedury szacowania stopy odzysku z zastawu, to wartość tę można określić na podstawie próby historycznej i obliczyć osobno dla każdego z następujących rodzajów zastawów: nieruchomości; inne zastawy. Wartość ta została zdyskontowana biorąc pod uwagę średni zaobserwowany czas trwania realizacji zastawów. W odniesieniu do procedury szacowania części niezabezpieczonej, działanie to zrealizowano przy użyciu procedur ratingowych (główne kategorie to Rating Korporacji Średniej Wielkości, Rating Małych Przedsiębiorstw, Ocena Produktów, Komercyjne Nieruchomości) oraz segmentów klientów. W 2013 roku przeprowadzono nową parametryzację, głównie w celu kontynuacji ulepszeń modelu rozpoczętych w 2012 roku przez dodatnie kolejnych procedur ratingowych jako driverów ryzyka dla modelu szacowania niezabezpieczonego LGD (w grudniu 2012 roku dodano rating firm rozpoczynających działalność (start-up) jako driver ryzyka). 165

166 Ponadto jednostka ds. walidacji zbadała strukturę modelu, jego parametry oraz wpływ na cykl ekonomiczny. Na koniec przeprowadzono kalibrację modelu i jego elementów ze skutkiem pozytywnym przy jednoczesnym przeprowadzeniu nowej parametryzacji tam, gdzie było to konieczne. Coroczna lokalna walidacja zostanie przeprowadzona w 2014 roku w celu sprawdzenia, czy model jest nadal w pełni adekwatny oraz czy nie istnieje potrzeba przeprowadzenia powtórnej parametryzacji w celu uwzględnienia nowszych danych. Lokalny niemiecki model EAD Model ten jest stosowany przez UCB AG do wszystkich produktów, należących do partnera lokalnego, które przynależą do IRB-A (z wyłączeniem transakcji, należących do partnerów posiadających rating na poziomie grupy). Wskaźnik EAD jest definiowany jako ekspozycje kredytowe w momencie niewykonania zobowiązania. Ekspozycja to łączna kwota do spłaty przed odliczeniem rezerw celowych na kredyty w sytuacji nieregularnej i umorzeń. Model EAD charakteryzuje się rocznym horyzontem czasowym prognoz. Oznacza to, że w momencie zastosowania modelu, dane szacunkowe dotyczą oczekiwanej ekspozycji w sytuacji, gdy niedotrzymanie warunków nastąpi w ciągu jednego roku. Wartość ta jest szacowana dla każdej indywidualnej transakcji jako suma dwóch komponentów - EAD Bilansowego i EAD Pozabilansowego, gdzie parametrem szacowanym jest EAD Pozabilansowe. Parametr ten zależy od następujących elementów: CEQ - Wskaźnik Ekwiwalentu Kredytowego (Credit Equivalent Factor); współczynnik zamiany (konwersji) dla danego kredytu, oznaczający tę część zobowiązania lub gwarancji wystawionej przez bank, która zostanie wykorzystana; LEQ (Wskaźnik Ekwiwalentu Limitu Kredytowego: jest to procentowa wartość kwoty niewykorzystanej w ciągu 1, 2,..., 12 miesięcy przed zdarzeniem niedotrzymania warunków, jakiej wykorzystania oczekuje się w momencie niedotrzymania warunków; LOF (Limit Overdraft Factor) oraz BO (Base Overdraft) to parametry służące do oszacowania oczekiwanej kwoty wykorzystania, która w momencie zdarzenia niedotrzymania warunków przekroczy przypisany limit maksymalny (kwotę zadłużenia w rachunku bieżącym); w aplikacja faza BO zawsze wynosi zero; Poręczenie (Endorsement): kwota zobowiązań przydzielonych klientowi banku; Linia zewnętrzna: linia kredytowa; Ciągnienie: bieżące wykorzystanie linii kredytowej; Zdefiniowane powyżej parametry zostają następnie zróżnicowane zgodnie z określoną makro-typologią produktu. Dla oceny modelu, parametry te zostały określone przez wyliczenie na podstawie średnich ważonych dla każdego segmentu. W 2013 roku przeprowadzono reparametryzację na podstawie zaktualizowanych szeregów czasowych oraz potwierdzonej prawidłowości przyjętych kryteriów segmentacji. Ujmując to bardziej szczegółowo, parametry końcowe zostały zróżnicowane na poziomie Grupy oraz w odniesieniu do grupy produktów "Rachunki Bieżące" w odpowiedniej kategorii segmentu gospodarczego. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

167 Tabela 7 Modele lokalne, UCL GMBH UniCredit Leasing GMBH i Spółki Zależne 13 Niemiecki model Middle Market Opis ratingu w odniesieniu do modelu Middle Market jest taki sam, jak w wypadku modelu ratingowego UCB AG Mid-corporate. Kredytowanie specjalistyczne (Kryteria Grupowania) Specjalistyczny Model Kredytowania "ELSA" UCL jest stosowany do oceny wiarygodności kredytowej projektów specjalnych - i finansowania przedmiotowego. W 2013 roku sfinalizowano lokalną walidację, skupioną na jakościowej ocenie wszystkich kategorii leżących u podstaw systemu ratingowego. Wagi i odpowiadające im oceny zostały poddane ocenie jakościowej, prowadzonej przez wewnętrznych ekspertów UniCredit Leasing. W toku powyższych działań rozpatrzono także i poddano walidacji wymogi regulacyjne wynikające z audytu 2012 AIRBA. Nie znaleziono jakichkolwiek ograniczeń w stosunku do adekwatności lub prawidłowości systemu ratingowego. Lokalny model LGD Lokalny model LGD jest stosowany w odniesieniu do wszystkich kontraktów z klientami Unicredit Leasing GMBH i jej spółek zależnych z wyjątkiem: zakupu produktów finansowych, w wypadku których stosowany jest model UCB AG's LGD 14 wszystkie ekspozycje na klientów są poddawane ratingowi zgodnie z modelami ratingowymi stosowanymi w skali całej Grupy (tzn. Banki/Korporacje Ponadnarodowe) finansowanie projektów lub przedmiotowe. Obliczenia LGD są z reguły prowadzone na tzw. poziomie komponentu i przy założeniu możliwości wystąpienia różnych skal niedotrzymania zobowiązań: Likwidacja: możliwość odpisu w koszty klienta i jego kontraktów w wyniku procesu windykacji Ściągalność: leasingobiorca może zastosować przywrócić ściągalność w sposób naturalny (zaniknięcie początkowej charakterystyki niewywiązania się) lub w drodze systematycznej restrukturyzacji. W takim wypadku UCLG wymaga 12 miesięcy regularnych spłat przed uznaniem transakcji za skutecznie ściągalną. Inne parametry są rozpatrywane w toku procesu szacowania jako stopa dyskonta lub koszty bezpośrednie/pośrednie: stopa użyta do dyskontowania oczekiwanych przepływów gotówkowych, rat i wartości rezydualnej to stopa refinansowania zależna od terminu zapadalności; koszty (zarówno pośrednie, jak bezpośrednie) o znaczeniu dla obliczanego LGD zależą od działań, realizowanych w ramach departamentów Restrukturyzacji, Prawnego i Finansowego. UCLG corocznie oblicza sumę kosztów pośrednich oraz ich spread na wszystkie niespłacone kontrakty, rozpatrywane w danym roku finansowym, natomiast koszty bezpośrednie są wprowadzane bezpośrednio dla właściwego komponentu. W wypadku LGD likwidacji procedura jest inna w odniesieniu do: ekspozycji pracujących; niespłaconych roszczeń ("funkcja niewykonania zobowiązań"); natomiast dla LGD recovery stosowana jest tylko jedna funkcja niezależnie od częstości występowania niewypłacalności. 13 Unicredit Leasing Finance GMBH, Structured Lease GMBH, UniCredit Leasing Aviation GMBH 14 Przy obliczeniach LGD stosowany jest współczynnik Przychodów UCB AG, natomiast okres windykacji i koszty pośrednią są stosowane zgodnie z definicją UCLG 167

168 W ujęciu szczegółowym szacunkowa wartość LGD zostaje przypisana na początku czasu obowiązywania umowy i jest okresowo weryfikowana; w odniesieniu do LGD likwidacji, szacunki na datę rozpoczęcia oraz na datę niewypłacalności zależą od przypisanej klasy (klasa 1 lub klasa 2), ponieważ każda z klas posiada własną regresję liniową, podczas gdy LGD odzysku jest definiowane z uwzględnieniem rodzaju klienta i sektora, w którym dany klient prowadzi działalność. Łączne LGD kontraktu zależy od tego, czy kontrakt został przypisany do segmentu działalności kredytowej, czy leasingowej oraz od stanu kontraktu. W szczególności prowadzono dynamicznie korygowane obliczenia LGD, a metodologia została opracowana w odniesieniu do stanów w jakich kontrakt może się znaleźć podczas relacji z klientem (data rozpoczęcia kontraktu, data niedotrzymania umowy, data decyzji o rozliczeniu, data likwidacji). Ponadto obliczenie łącznej wartości LGD uwzględnia pewną liczbę dodatkowych czynników: czynnik pogorszenia warunków gospodarczych, czynnik możliwych błędów w klasyfikacji modelu oraz dodatkowy czynnik nieoczekiwanych strat z toksycznych aktywów. Podczas lokalnych czynności walidacyjnych, przeprowadzonych w 2013 roku, szczególną uwagę poświęcono na metodę modelowania pod kątem zmian modelu, a w szczególności bimodalnego rozkładu lokalnego LGD UCLG. Lokalny model EAD Model Ekspozycji na Ryzyko Braku Realizacji Zobowiązań (Exposure at Default, EaD) w UniCredit Leasing Germany (UCLG) jest stosowany do wszystkich transakcji IRBA alokowanych do klasy aktywów "korporacyjne" i "detaliczne" (z wyjątkiem aktywów podlegających modelom stosowanym w skali całej Grupy). Wskaźnik EAD jest obliczany na poziomie transakcji i podawany w podziale na rodzaje produktów. W szczególności dla ostatecznych umów leasingu/kredytowych, w UCLG postanowiono nie rozwijać modelu EAD z uwzględnieniem tylko jednego komponentu bilansowego. Wartości nadzorcze są przyjmowane jako współczynnik konwersji kredytu dla umów przedwstępnych, zakupionych należności oraz zobowiązania warunkowe. Na koniec, w odniesieniu do finansowania zakupów, które jest typowym produktem bankowym również zarządzanym przez UniCredit Bank AG (UCB AG), UCLG podjęła decyzję użycia danych szacunkowych UCB AG dla rachunków bieżących. Z tej przyczyny nie ma potrzeby walidacji jakiegokolwiek modelu pod względem metodologii matematycznostatystycznej. Działania walidacyjne koncentrowały się na ocenie reprezentatywności (realizowanej przez UCB AG ) finansowania zakupów oraz ocenie konserwatywności danych szacunkowych. Nie stwierdzono żadnych ograniczeń dla prawidłowości tych działań. Modele lokalne, austriackie Spółki Grupy Model ratingu Korporacji Średniej Wielkości Rating Firmenkundenrating Inland (= model ratingu PD Korporacji Średniej Wielkości) jest stosowany w odniesieniu do klientów posiadających siedzibę w Austrii lub wszelkich innych państwach poza regionem Europy Środkowej i Wschodniej, osiągających roczne przychody od 1,5 mln euro ale poniżej 500 mln euro. Model składa się z dwóch komponentów: modułu ilościowego i modułu jakościowego. Czynniki ryzyka dla modułu ilościowego zostały wybrane na podstawie kryteriów zarówno statystycznych jak i eksperckich. Główne czynniki ryzyka ujęte w module ilościowym, zasadniczo obejmują ogólnie następujące obszary analizy: wielkość; struktura zobowiązań; czynniki dynamiczne (takie, jak ROI); ROE. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

169 Tabela 7 Z drugiej strony, moduł jakościowy obejmuje następujące obszary analiz: jakość zarządzania; rachunkowość i sprawozdawczość; wyposażenie, systemy i organizacja; rynek i pozycja rynkowa; poziom zamówień/wykorzystanie potencjału; wykorzystanie kredytów w rachunku bieżącym. "Rating jakościowy" oraz "finansowy rating ostateczny" (= rating ilościowy po weryfikacji możliwości użycia "ograniczenia wieku" oraz przeprowadzenia pierwszego "przełamania" na podstawie dostępnych informacji zostają połączone w celu uzyskania tzw. "Połączonego Ratingu Klienta". W przypadku tego ratingu stosowane są "sygnały ostrzegawcze" w celu uzyskania "Zmodyfikowanego Ratingu Klienta". Istnieje także możliwość zastosowania przełamania tego ratingu w celu uzyskania "Indywidualnego Ratingu Klienta". Jeżeli rating ma więcej niż 15 miesięcy, to zastosowane zostaje "ograniczenie wieku", powodujące jego obniżenie. W 2013 roku zaktualizowano moduł jakościowy (obejmujący te same obszary informacji co model oryginalny), a więc także połączony rating klienta i kalibrację. Model ratingowy Towarzystw Budowlanych nie nastawionych na zysk Model ratingowy "Towarzystw Budowlanych nie Ukierunkowanych na Zysk" (NPJBA) jest stosowany w odniesieniu do spółdzielni nie ukierunkowanych na zysk, tworzonych w celu budowy budynków. Jest to model ratingowy składający się z komponentu ilościowego (rating finansowy) i komponentu jakościowego. Rating finansowy opiera się na trzech głównych rodzajach informacji: adekwatność dostępnego kapitału; rentowność; dostępna płynność. Z drugiej strony, rating jakościowego jest oparty na 6 podstawowych komponentach: jakość zarządzania; rachunkowość i sprawozdawczość; organizacja; pozycja rynkowa; wyniki; specyficzne cechy NP JBA. Ratingi jakościowe i ilościowe zostają połączone w celu otrzymania "Ratingu Ogólnego"; rating ten może zostać poddany przełamaniu na podstawie dodatkowych informacji, dostępnych menedżerowi transakcji, prowadząc do tzw.. "Obowiązującego ratingu klienta". Model ratingowy dla Nieruchomości Generujących Dochód (Income Producing Real Estate, IPRE) oraz Klientów Nieruchomości (Real Estate Customer, RECR) Model ratingowy IPRE jest ratingiem transakcji, stosowanym w odniesieniu do kredytów specjalistycznych, związanych z transakcjami na nieruchomościach opartych na przepływach gotówkowych, w których bank posiada bezpośredni dostęp do przepływów gotówkowych, wyprodukowanych w tych transakcjach. W wypadku tego rodzaju transakcji ogólne pytanie brzmi, czy przepływy gotówkowe z transakcji są wystarczające do spłaty kredytów bankowych. Ponadto BA prowadzi także ocenę inwestora/firmy budowlanej. Z tej przyczyny model IPRE składa się z dwóch komponentów: 169

170 ratingu transakcji; ratingu klienta (rating Klienta Nieruchomości, RECR). Oba te komponenty są łączone w celu uzyskania ratingu końcowego. W ramach ratingu transakcji wyróżniane są trzy różne fazy, w których może nastąpić finansowanie: wznoszenie budynku; sprzedaż budynku; wynajem budynku; Rating Kontrahenta Nieruchomości (Real Estate Customer Rating, RECR) jest "ratingiem korporacyjnym", który dzieli się na rating "inwestorów w nieruchomości" oraz "firmy budowlane", przy czym ta ostatnia kategoria została podzielona na "firmy budownictwa mieszkaniowego" i "inne firmy budowlane". Dla wszystkich tych kategorii stosowane są moduły: ilościowy (odnoszący się do danych bilansowych) i jakościowy. Po integracji ratingu transakcji z ratingiem kontrahenta stosowane są dalsze korekty w celu uwzględnienia sygnałów ostrzegawczych, przełamań oraz "ograniczeń wieku" (według wieku ratingu). Aktualna wersja modelu ratingowego IPRE uwzględnia zaktualizowane scenariusze makroekonomiczne, leżące u podstaw symulacji i wprowadza do kalibracji czynnik ostrożnościowy, zgodnie z zaleceniami walidacji lokalnej. W czerwcu 2013 roku zaktualizowano komponent Rating Klienta Nieruchomości. Lokalne austriackie modele LGD Opracowany przez UCBA model LGD ma zastosowanie do wszystkich linii, związanych ze wszystkimi lokalnymi segmentami klientów (zarówno korporacyjnych, jak detalicznych). LGD reprezentuje stratę finansową, poniesioną przez bank i jest obliczany jako procentowa wartość ekspozycji na niedotrzymanie warunków. Lokalny model LGD działa na podstawie obliczenia średnich wartości danych wewnętrznych dla pożyczkobiorców niedotrzymujących warunków reprezentuje podejście LGD do windykacji z danej transakcji. Metodologia dotyczy trzech potencjalnych zdarzeń niedotrzymania warunków będących wynikiem procesu windykacji dla klientów w sytuacji niedotrzymania warunków: Sanacja/zmiana harmonogramu: przywrócenie klienta do portfela "pracującego" bez jakiejkolwiek straty po stronie banku. Rozliczenie/restrukturyzacja: klient zostaje ponownie przekierowany do portfela "pracującego" przy znaczącej stracie banku (> 100 euro). Likwidacja: pełne zaspokojenie z zastawu oraz egzekucja zadłużenia przy zakończeniu stosunku kredytowego Po zamknięciu procesu windykacji wszystkie zdarzenia niedotrzymania warunków będą związane z jednym z trzech zdarzeń niedotrzymania warunków, obliczony zostanie LGD ex-post n podstawie zrealizowanych przychodów i kosztów. W wypadku powyższej procedury wszystkie pojedyncze przepływy gotówkowe są dyskontowane według momentu wystąpienia zdarzenia niedotrzymania zobowiązań. Ogólny schemat modelu LGD przewiduje oddzielne szacunki kwot windykowanych, wynikających z zastawu oraz kwot wynikających z niezabezpieczonej części zaangażowania. Gwarancje osobiste i kredytowe instrumenty pochodne nie są uwzględniane w tych modelach ze względu na użycie metody substytucji dla tego rodzaju gwarancji. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

171 Tabela 7 W celu określenia końcowej wartości LGD brane są pod uwagę następujące czynniki: EAD; oczekiwany wskaźnik odzyskania zastawu po odliczeniu kosztów bezpośrednich (szczególnie w odniesieniu do korekt zastawu na podstawie zrealizowanej windykacji i zależnie od rodzaju zastawu); Przewidywany wskaźnik odzyskania (recovery rate) niezabezpieczonej części transakcji, netto, w stosunku do kosztów bezpośrednich; okres odzysku w stosunku do czasu trwania procesu; stopy dyskonta; stopa kosztów pośrednich (w wyniku wewnętrznych procesów bankowych w jednostkach windykacji); ostrożność ogólna i szczegółowa w celu pokrycia możliwych niedokładności w szacunkach; współczynnik korekty zastosowany do celów związanych z kalibracją; współczynnik pogorszenia koniunktury. W odniesieniu do procedury szacowania stopy odzysku z gwarancji, to wartość tę określono na podstawie próby historycznej i obliczono osobno dla każdego z następujących rodzajów zastawów, z możliwością uwzględnienia dodatkowych kryteriów segmentacji: Nieruchomości o charakterze mieszkaniowym; nieruchomości komercyjne; inne nieruchomości; zastaw finansowy; polisy na życie; należności; inne zastawy fizyczne. W odniesieniu do papierów wartościowych wdrożono model wewnętrzny, dotyczący własnych szacunków zmienności. W odniesieniu do procedury szacowania części "niezabezpieczonej", to została ona przeprowadzona oddzielnie dla ośmiu kategorii lokalnych, utworzonych głównie na podstawie segmentów klientów (główne trzy kategorie to osoby fizyczne, małe firmy i korporacje) w połączeniu z modelami stosowanymi w skali Grupy (szczególnie dla rządów państw i banków centralnych, banków i korporacji ponadnarodowych). Dla klientów indywidualnych i małych firm wprowadzono możliwości analizy do poziomu klasy ekspozycji. W wypadku portfela z niedotrzymaniem warunków, stosuje się "najlepsze szacunki LGD" z pogłębieniem analizy według przedziałów czasowych dla wszystkich ośmiu stosowanych segmentów klientów lokalnych. Lokalny austriacki model EAD Wskaźnik EAD jest określa oczekiwane ekspozycje na transakcje w momencie niewykonania zobowiązania. Jest on określany dla każdej transakcji z osobna przy użyciu następujących informacji: efektywne zaangażowanie w momencie oceny; zobowiązania/gwarancje wystawione przez bank klientowi; przyznany maksymalny limit kredytu. 171

172 Określane są następujące parametry: CEQ Wskaźnik Ekwiwalentu Kredytowego (Credit Equivalent Factor): współczynnik zamiany (konwersji) dla danego kredytu, oznaczający tę część zobowiązania lub gwarancji wystawionej przez bank, która zostanie wykorzystana; LEQ (Wskaźnik Ekwiwalentu Limitu Kredytowego (Limit Equivalent Factor): jest to procentowa wartość kwoty niewykorzystanej w ciągu 12 miesięcy przed zdarzeniem niedotrzymania warunków, jakiej wykorzystania oczekuje się w momencie niedotrzymania warunków; LOF (Maksymalny Wskaźnik Zadłużenia w Rachunku Bieżącym): służy do oszacowania oczekiwanej, wykorzystanej kwoty w momencie niedotrzymania warunków, która przekroczy przydzielony limit maksymalny (kwotę zadłużenia w rachunku bieżącym); COF (Wskaźnik Ekwiwalentu Limitu Kredytowego): parametr ten ma istotne znaczenie wyłącznie w sytuacji, gdy ekspozycja klienta przekroczyła przydzielony limit maksymalny 12 miesięcy przed wystąpieniem niedotrzymania warunków i jest obliczany jako stosunek kwoty zadłużenia w rachunku bieżącym w momencie niedotrzymania warunków do kwoty zadłużenia w rachunku bieżącym w 12 miesięcy wcześniej. Parametry te zostały określone poprzez wyliczenie średnich dla każdego segmentu. Segmentacja opiera się na kategoriach produktów. Wszystkie modele "IRB Corporate" zostały poddane walidacji w skali rocznej, ze szczególnym uwzględnieniem walidacji realizowanych na bieżąco przy użyciu modeli NonProfit Joint Building Association, IPRE, Real Estate Client Rating, LGD i EAD. Dla segmentu Korporacji Średniej Wielkości (Mid Corporate) opracowano wstępną walidację. Ogólna ocena modelu dla NonProfit Joint Building Association zakończyła się całkowicie pozytywnym wynikiem. Wyniki walidacji dla wszystkich innych modeli wykazały potrzebę usprawnienia niektórych aspektów. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

173 Tabela 7 Model Lokalny, Europa Środkowa i Wschodnia W odniesieniu do zakresu działania Grupy w Europie Środkowej i Wschodniej (CEE), od 2011 r. Grupa posiada zgodę na stosowanie metody F-IRB do pomiaru wymogu kapitałowego dla ryzyka kredytowego w Republice Czeskiej, Bułgarii, Słowenii i Węgrzech, a od 2012 roku także w Rumunii i Słowacji. Przeważająca klasa aktywów Rządy centralne i banki centralne Instytucje podlegające nadzorowi Korporacje Instytucje podlegające nadzorowi, Korporacje Instytucje podlegające nadzorowi Korporacje Instytucje podlegające nadzorowi Korporacje Instytucje podlegające nadzorowi Korporacje Rządy centralne i banki centralne Instytucje podlegające nadzorowi Korporacje Rządy centralne i banki centralne Instytucje podlegające nadzorowi Typ spółki System ratingowy Spółka Grupy W skali całej Grupy Lokalne W skali całej Grupy Lokalne W skali całej Grupy Lokalne W skali całej Grupy Lokalne W skali całej Grupy Lokalne W skali całej Grupy Państwa (PD) Banki (PD) Korporacje ponadnarodowe (PD) Finansowanie Projektów Globalnych (PD) Średni Klienci Korporacyjni (PD) IPRE (PD, LGD, EAD) Inne systemy ratingowe o mniejszym znaczeniu - podmioty sektora publicznego, gminy, przedsięwzięcia religijne, leasing) (PD) Banki (PD) Korporacje ponadnarodowe (PD) Średni Klienci Korporacyjni (PD) Kryteria grupowania IPRE Banki (PD) Korporacje ponadnarodowe (PD) Średni Klienci Korporacyjni (PD) Banki (PD) (**) Korporacje ponadnarodowe (PD) Średni Klienci Korporacyjni (PD) Państwa (PD) Banki (PD) Korporacje ponadnarodowe (PD) Średni Klienci Korporacyjni (PD) Państwa (PD) Banki (PD) Korporacje ponadnarodowe (PD) UCB Republika Czeska UCB Bułgaria UCB Słowenia UCB Węgry UCB Rumunia UCB Słowacja Korporacje Lokalne Średni Klienci Korporacyjni (PD) Kryteria grupowania IPRE (**) Państwo to otrzymało od Lokalnego Urzędu Regulacyjnego zgodę na przyjęcie modelu Instytucji Finansowych i Banków w skali całej Grupy wyłącznie w odniesieniu do segmentu Banków Komercyjnych, z wyłączeniem segmentu Securities Industry. 173

174 Powołane powyżej Spółki Grupy posiadają obecnie zgodę na stosowanie podstawowej metody wewnętrznych ratingów (IRB-Foundation), więc wyłącznie do wewnętrznego wykorzystania PD w sprawozdawczości regulacyjnej dla celów Filara I. Lokalne modele ratingowe, które otrzymały zgodę, działają w zasadzie na podstawie wspólnych ram, których pierwszą wersję opracował Bank Austria, 15 które następnie zostały zweryfikowane dla jednej bazy krajowej w celu uwzględnienia cech charakterystycznych portfeli lokalnych. Według stanu obecnego, bank UniCredit Bank Slovenia jest jedynym przypadkiem, w którym jeszcze nie ukończono procesu wdrożenia dodatkowego dostosowania do indywidualnych wymogów, nawet jeżeli doprecyzowanie modelu jest nadal w toku i zostanie wdrożone zgodnie z harmonogramem, przewidzianym mającymi zastosowanie przepisami na temat zarządzania zmianami systemu IRB. Oryginalne ramy opracowane przez Bank Austria, które nadal stanowią podstawę metody, składają się z następujących elementów: Modele ratingu Korporacji Średniej Wielkości na podstawie: o szacunków modułu finansowego i komponentu jakościowego; o funkcji integracji na bazie statystycznej; o definicji zbioru sygnałów ostrzegawczych oraz dotyczący ich system przełamań. model ratingowy IPRE, podobny do modelu wprowadzonego w życie w Banku Austria, integrujący rating klientów z ratingiem transakcji (przy czym ten ostatni jest definiowany przy użyciu metody regresji dla dwóch segmentów i symulacji Monte Carlo dla trzeciego). Ponadto w fazie kalibracji uwzględniono korekty krajowe biorące pod uwagę cechy charakterystyczne każdego państwa. Szczegółowe informacje przedstawiono poniżej odnośnie do głównych redakcji modeli, wymaganych w celu zarówno przygotowania zastosowania metody podstawowej, jak w celu spełnienia wynikłych zaleceń. Unicredit Bank Republika Czeska W 2009 r. Bank był przedmiotem częściowego przeglądu modelu ratingowego "średniej wielkości korporacji" na podstawie danych wewnętrznych, z odświeżeniem wag czynników ilościowych. Aktualne działania walidacyjne, realizowane w 2012 roku, ujawniły potrzebę interwencji w celu zapewnienia większej spójności modelu z lokalnym portfelem referencyjnym oraz usprawnienia ogólnego działania modelu. Na podstawie powyższego, w pierwszym kwartale 2013 roku Bank przeprowadził uszczegółowienie modułu finansowego i behawioralnego oraz uproszczenie modelu jakościowego, wraz z rewizją funkcji ważenia modułów i aktualizacją kalibracji. Począwszy od stycznia 2011 r. podjęto decyzję oceny również portfela nieruchomości przy użyciu metody podstawowej oraz tego samego modelu ratingowego "Nieruchomości generujących dochód" (IPRE), który obecnie jest stosowany przez Bank Austria AG od 2008 r. Wprowadzone zostały szczegółowe ulepszenia, najpierw przez przeprowadzenie nowej rekalibracji i przeglądu scenariuszy, a potem poprzez statystyczną weryfikację wag niemal wszystkich komponentów modeli z późniejszą redukcją wyborów dyskrecjonalnych/eksperckich. Uszczegółowiony przez Bank Austria w 2012 roku komponent regresji modelu IPRE został lokalnie rozszerzony, najpierw poprzez ostrożnościową kalibrację i następnie poprzez wdrożenie nowej wersji modelu. 15 Modele GW opisano w specjalnym punkcie BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

175 Tabela 7 Unicredit Bank Bułgaria W odniesieniu do Republiki Czeskiej i Słowenii, także bułgarski model ratingu "Korporacji Średniej Wielkości" został poddany uszczegółowieniu modułu finansowego oraz związanych z nim wag czynników jakościowych z jednoczesną rewizją funkcji ważenia modułów oraz aktualizacją kalibracji. Począwszy od stycznia 2011 r. bank UniCredit Bulbank został upoważniony do oszacowania ekspozycji na kredyty specjalistyczne przy użyciu "nadzorczych kryteriów grupowania". Model ten oblicza oceny dla każdej ekspozycji na kredyty specjalistyczne na podstawie 15 pytań, dotyczących następujących obszarów badanych: siła finansowa; charakterystyka aktywów; siła sponsora/dewelopera; pakiet zabezpieczeń. Na każde z pytań można udzielić tylko jednej odpowiedzi, wybranej spośród następujących możliwości: "Silne", "Dobre", "Zadowalające" oraz "Słabe". konkretna ocena punktowa zostaje przydzielona dla każdej kombinacji pytanie-odpowiedź; średnia ważona dla wszystkich 15 ocen określa przedział regulacyjny ekspozycji; zależnie od przedziału regulacyjnego oraz terminu rozliczenia ekspozycji określona zostaje ostateczna waga ryzyka i odpowiadająca jej strata oczekiwana. Unicredit Bank Słowenia Słoweński model ratingowy "Korporacji Średniej Wielkości" został poddany zwykłej, powtórnej kalibracji szacunkowych wartości PD w celu zapewnienia jego spójności z definicją zdarzenia niedotrzymania warunków z Nowej Umowy Kapitałowej Bazylea II, lokalnymi przepisami oraz ogólnymi wytycznymi Grupy. Ponadto mając na uwadze dobre własności predykcyjne wykazane przez model, poddawane corocznej ocenie w drodze regularnego, bieżącego procesu walidacji, prowadzonego przez jednostki ds. walidacji Spółki Dominującej i lokalne uznano, że żadne działania uszczegóławiające ten model nie są konieczne. UniCredit Bank Węgry W 2012 roku Bank przeprowadził kolejne uszczegółowienie modelu, które zostało poddane wspólnej ocenie przez lokalne jednostki ds. walidacji i jednostkę walidacji Spółki Dominującej. Przegląd modelu był ukierunkowany głównie na uszczegółowienie modułu finansowego oraz funkcję ważenia modułów z jednoczesną aktualizacją jego kalibracji. UniCredit Bank Slovakia W pierwszej połowie 2011 roku Bank doprecyzował model ratingowy "Mid-Corporate", wprowadzając ścisłe dostosowanie do modeli finansowych i jakościowych w podziale według doświadczeń poszczególnych państw w zakresie zdarzeń niedotrzymania warunków; przeprowadzono także nowy proces kalibracji. Wykorzystanie wewnętrznych doświadczeń w dziedzinie niedotrzymania warunków umowy umożliwiło w szczególności wprowadzenie usprawnień zarówno pod względem reprezentatywności dla docelowego portfela i kalibracji UniCredit Bank Slovakia. Ponadto począwszy od września 2013 roku UniCredit Bank Slovakia otrzymał zezwolenie na stosowanie "nadzorczej metody kryteriów grupowania". (Supervisory Slotting Criteria Approach) do obliczeń kapitału regulacyjnego w odniesieniu do ekspozycji na "Nieruchomości Generujące Dochód IPRE. 175

176 UniCredit Bank Romania W okresie od końca 2010 roku do marca 2011 roku Bank ten przeprowadził proces doprecyzowania modelu ratingowego, ukierunkowanego na ścisłe dopasowanie do potrzeb banku modeli finansowych i jakościowych zgodnie z doświadczeniem krajowym w zakresie zdarzeń niedotrzymania warunków; przeprowadzono także nowy proces kalibracji. Proces dostosowania do potrzeb banku w szczególności okazał się pomocny do usunięcia najważniejszych słabych punktów banku, które wcześniej były typowe dla tego modelu. Proces ten zakończył się ogólnym usprawnieniem systemu ratingowego. Doprecyzowana wersja modelu umożliwiła poprawę przejrzystości modelu; w zasadzie wszystkie etapy metodologiczne mogą być replikowane, a próbki danych oraz procedura budowy czynnika są archiwizowane. Ekspozycje detaliczne (z zabezpieczeniem na nieruchomościach mieszkaniowych; kwalifikowanie rewolwingowych ekspozycji detalicznych; inne ekspozycje detaliczne) Model lokalny, włoskie Spółki Grupy Model ratingu włoskich Małych Firm Zintegrowany Rating Małych Przedsiębiorstw (Integrated Small Business Rating, RISB) umożliwia rating kontrahentów UniCredit S.p.A. których przychody (lub suma bilansowa, o ile dane dotyczące przychodów nie są dostępne) wynoszą do 5 mln euro zgodnie z systemem segmentacji, stosowanym przez konstytucję UniCredit S.p.A. Model został zbudowany w celu optymalizacji agregacji różnych źródeł informacji, zarówno wewnętrznych (ilościowych, finansowych, danych klientów i danych behawioralnych), jak zewnętrznych (dane Centrale dei Rischi Banku Włoch oraz od innych dostawców danych), klasyfikujące działalność kredytową według nowych lub istniejących klientów oraz zgodnie z segmentacją korporacyjną, która odzwierciedla wielkość firmy i jej hierarchiczną pozycję na rynku. Model posiada następujące moduły bazowe: dane klientów; zewnętrzny moduł behawioralny (CE.RI./SIA); moduł finansowy; moduły biura kredytowego (Experian i Crif); moduł jakościowy; wewnętrzny moduł behawioralny. W odniesieniu do kontrahentów związanych z segmentem Nieruchomości Małych Firm, model ten został opracowany na podstawie modułu finansowego, zdefiniowanego specjalnie dla tego rodzaju kontrahentów oraz zbioru modułów, stosowanych w ramach Ratingu Zintegrowanego Małych Firm (Small Business Integrated Rating RISB). Model ten został wprowadzony w życie w czerwcu 2012 roku dla celów regulacyjnych. Podobnie jak w wypadku modelu RIC, w 2013 roku przeprowadzono także rekalibrację modelu RISB z uwzględnieniem skutków współczynników niewykonania, zaobserwowanych w latach 2012 i Ponadto w odniesieniu do obszaru Małych Przedsiębiorstw bank przyjął podejście ad hoc do oceny wiarygodności kredytowej kontrahentów należących do grupy biznesowej. Jednostka ds. Walidacji pozytywnie oceniła działania prowadzone na tym modelu w celu lepszej kwantyfikacji ryzyka, związanego z tego rodzaju kontrahentami. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

177 Tabela 7 Model LGD dla małych włoskich przedsiębiorstw W odniesieniu do modelu LGD dla segmentu mały firm, patrz opis przedstawiony w punkcie "Lokalne włoskie modele LGD dla korporacji". Model EAD dla Małych Włoskich Przedsiębiorstw W odniesieniu do modelu EAD dla segmentu Małych Przedsiębiorstw, patrz opis przedstawiony w punkcie "Lokalne włoskie modele EAD dla korporacji". Model ratingu osób fizycznych Kredyty hipoteczne Docelowy portfel dla modelu "Zintegrowany Rating Korporacji" (Integrated Corporate Rating, RIP) zawiera wszystkie kategorie kredytów hipotecznych, obsługiwanych przez UniCredit S.p.A., które służą do zakupu, budowy i przebudowy nieruchomości mieszkaniowych przez klientów indywidualnych, lub do zakupu nieruchomości w celach komercyjnych, realizowanego przez klientów indywidualnych zakwalifikowanych do sektora Firm Rodzinnych. Model RIP MI wykorzystuje różne informacje jako drivery ryzyka, zależnie od tego, czy obliczenia są stosowane w fazie zatwierdzania kredytu lub comiesięcznego monitoringu w okresie kredytowania hipotecznego. Skala ocen stosowana w fazie kredytowania opiera się o informacje wyszczególnione poniżej w podziale na grupy o podobnych cechach: informacje demograficzne, dotyczące dochodów oraz pozyskane z Biura Kredytowego (Experian i CRIF) na temat wnioskującego o kredyt (posiadacza); cechy charakterystyczne wnioskowanego kredytu (czas trwania, LTV, itp.); zestawienie bilansowe posiadaczy i ich najważniejsze cechy (aktywa finansowe i rachunki bieżące); informacje na temat wyników spółki, z którą posiadacze są powiązani (jeżeli dotyczy); Centralne Informacje Kredytowe (jeżeli dotyczy). Model ratingowy RIP MI stosowany w fazie po udzieleniu kredytu służy do obliczania co miesiąc ratingu kredytu hipotecznego na podstawie całego portfela kredytów hipotecznych. Moduły informacyjne leżące u podstaw modelu dla fazy behawioralnej obejmują: informacje behawioralne na temat kredytu (istotność, występowanie wypadków historycznych, okres kredytowania, wszelkie historyczne tendencje do niewypłacalności); zestawienie bilansowe posiadaczy i ich najważniejsze cechy (aktywa finansowe i rachunki bieżące); informacje na temat wyników spółki, z którą posiadacze są powiązani (jeżeli dotyczy); Przy szacowaniu PD następujące kredyty zostają sklasyfikowane do kategorii "odmowa spłaty kredytu": kredyty niepracujące, kredyty wątpliwe, kredyty przeterminowane i restrukturyzowane, w wypadku których opóźnienie wynosi co najmniej 7 rat. Model ratingowy RIP MI w opracowaniu powstał w 2011 roku; zmiany wprowadzone do systemu ratingowego przewidują całkowite przepracowanie modelu przewidywań PD zgodnie z zaleceniami Regulatora i jednostek ds. kontroli wewnętrznej. Jednocześnie przeprowadzono przegląd tego systemu oraz rozszerzono jego zastosowanie na portfele kredytowe, głównie te zintegrowane w wyniku transakcji korporacyjnych. Zmiany te zostały poddane wstępnej walidacji, która wykazała znaczne usprawnienie oceny ryzyka. W maju 2013 roku przeprowadzono działania rekalibracyjne (PD, LGD oraz EAD), umożliwiające zwiększenie szeregu czasowego niewywiązania się z zobowiązań do 2012 roku; interwencja ta została poddana ocenie w ramach bieżącej walidacji, która potwierdziła jej ogólną pozytywną ocenę. 177

178 Kredyty w rachunku bieżącym i karty kredytowe Zintegrowany rating indywidualny (RIP) dla kredytów w rachunku bieżącym i kart kredytowych został opracowany w celu szacowania produktów dla Rachunków Bieżących (kredyt w rachunku bieżącym, kredyty gwarantowane/indosowane, karty kredytowe) i powstał w wyniku integracji kliku podstawowych modułów ocennych, wykorzystujących informacje wewnętrzne (informacje bilansowe, behawioralne i dane klientów) oraz informacje z zewnętrznego Biura Informacji Kredytowej. Integracja podstawowych modułów jest inna dla każdego z następujących pięciu sub-segmentów klientów indywidualnych: nowi klienci wnioskujący o linię kredytową; klienci istniejący, prowadzący aktywną działalność, wnioskujący o linię kredytową; istniejący klienci, którym już udzielono kredytów; klienci istniejący, posiadający kredyt w rachunku bieżącym, którzy nigdy ich nie otrzymali; pracownicy Grupy UniCredit. Integracja różnych modułów daje ocenę gwarantowania, stosowaną do oszacowania wiarygodności kredytowej zarówno w fazie udzielania, jak odnawiania oraz ocenę monitoringową, stosowaną do oceny klientów, którzy już posiadają relacje z bankiem. Informacje leżące u podstaw modułu danych finansowych/osobowych - zbierane podczas procesu underwritingu i rzadko aktualizowane w czasie monitoringu kredytu - otrzymują w modelu progresywne niedowagi. W wypadku zmiennych behawioralnych jest wręcz przeciwnie, bowiem są one potencjalnie nieobecne w fazie gwarantowania (nowy klient), są zdecydowanie objaśniające i aktualizowane co miesiąc podczas działań monitoringowych. Informacje behawioralne pochodzące z CRIF są aktualizowane co kwartał. Jednostka ds. walidacji zweryfikowała strukturę modelu podczas fazy walidacji wstępnej, wykorzystanie wszystkich dostępnych źródeł informacji, działanie modelu pod względem "ustawienia według rangi", kalibracji oraz stabilności populacji w czasie. Ponadto szczególną uwagę poświęcono analizie zidentyfikowanych podmodeli. W 2012 roku model został poddany przeglądowi pod kątem wyników pracy wewnętrznych i zewnętrznych jednostek kontroli. Główne zmiany dotyczą następnych kwestii: definicja zdarzenia niedotrzymania zobowiązań, w którym kredyty przeterminowane zostały zaktualizowane o limit 90 dni oraz skuteczniejsza definicja "technicznych" przeterminować, którą przebadano pod kątem strategii działania i odzysku; wprowadzenie modelu ad-hoc dla kart kredytowych w celu uznania konkretnych profili ryzyka dla tego produktu. Późniejsze działania walidacyjne wykazało, że nowy model spełnia minimalne wymogi zgodności i standardów wewnętrznych oraz usprawnia oceny ryzyka Wprowadzone zmiany, począwszy od precyzyjnej identyfikacji technicznych przeterminowań, spełniły wnioski Nadzoru oraz wiele wcześniejszych uwag dotyczących walidacji w odniesieniu do wcześniejszych szacunków. Na początku 2013 roku model ten również został poddany kalibracji wraz z wprowadzeniem szeregów czasowych dla zdarzeń niedotrzymania zobowiązań z 2012 roku. Zrewidowany model był stosowany od maja 2013 roku dla celów wyłącznie menedżerskich w odniesieniu do sprawozdań finansowych. Kredyty dla osób fizycznych System ratingowy PD dla kredytów dla osób fizycznych składa się z różnych modeli zależnie od celu któremu służą (gwarantowanie lub monitoring), kanału gwarantowania oraz portfela aplikacji, które służą identyfikacji cech charakterystycznych poszczególnych segmentów pod względem zarządzania firmą, ryzyka i własności statystycznych. Jednostka ds. walidacji zweryfikowała strukturę modelu podczas walidacji wstępnej, wykorzystanie źródeł informacji oraz działanie modelu pod względem "ustawienia według rangi" i kalibracji. Ponadto w pierwszym kwartale 2010 roku przeprowadzono szczegółową analizę w celu weryfikacji możliwości rozszerzenia szacunków na klientów Capitalia. W 2013 roku rozpoczęto działania związane z ogólnym przeglądem modelu, w sposób zgodny z planowaniem BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

179 Tabela 7 w celu jego ponownego wykorzystania w przyszłości dla celów sprawozdawczości. Lokalny model LGD włoskiego segmentu detalicznego Modele LGD segmentu Detalicznego dla włoskich portfeli zostały opracowane zgodnie z logiką i metodologią, stosowaną w odniesieniu do segmentu korporacyjnego, którego dotyczy więcej szczegółowych informacji. Jedyna różnica wiąże się z produktami Kredytów dla Osób Fizycznych, w wypadku których przyjęto metodę szacowania opartą o Wagę Dowodów (Weight of Evidence, WoE), związaną z różnymi wartościami atrybutów, dostępnych podczas fazy składania wniosku. W odniesieniu do segmentu korporacji, także w tym wypadku komponent Danger Rate jest poddawany corocznie powtórnej kalibracji na podstawie danych dotyczących zdarzeń niedotrzymania warunków z roku ubiegłego. Niedawny przegląd segmentów detalicznych skutkował także aktualizacją wskaźnika migracji w zbiorze ekspozycji nieregularnych, w tym zdarzeń niedotrzymania warunków, które miały miejsce do 2012 r. Ostatnie bieżące walidacje wykazały - szczególnie w odniesieniu do kredytów hipotecznych - dobre działanie komponentów modelu "kredyty wątpliwe" oraz "przeterminowane"; podkreślono także brak konserwatywności modelu w odniesieniu do kredytów niepracujących. Kwestia ta zostanie rozwiązana wraz za zakończeniem przeglądu modelu w 2013 roku i została już pozytywnie oceniona przez jednostki walidacji i Audyt Wewnętrzny. Jego przydatność dla celów sprawozdawczości zostanie wykorzystana po zatwierdzeniu przez Urząd Nadzoru. Lokalny włoski model EAD Wraz z przyjęciem systemu ratingowego dla kredytów w rachunku bieżącym/kart kredytowych i kredytów dla klientów indywidualnych opracowano model ekspozycji kredytowej w momencie niewykonania zobowiązania (EAD). Ponadto model wewnętrzny dla kredytów hipotecznych został wzbogacony o wewnętrzny model szacowania EAD, który został dopuszczony decyzją włoskiego regulatora w grudniu 2010 r. Metoda stosowana do szacowania EAD składa się we wszystkich wypadkach z metodologii "w ciągu 12 miesięcy", która rozpoczyna się od analizy wszystkich ekspozycji niezagrożonych lub przeterminowanych w danym dniu (np. 31/12/t), które zostały sklasyfikowane jako niedotrzymanie warunków w ciągu następnych 12 miesięcy. W odniesieniu do kredytu w rachunku bieżącym i karty kredytowej, szacowanie EAD odbywa się według rodzajów produktów (kredyt w rachunku bieżącym, karty kredytowe, należności i kredyty indosowane). Wartość EAD dla kredytów w rachunku bieżącym jest inna, gdy istnieje niewykorzystana części linii kredytowej (marży) i inna, gdy taka część w momencie obserwacji nie istnieje; jeżeli marża ta istnieje, obliczony zostaje ekwiwalent kredytu (CCF), natomiast gdy nie istnieje, obliczony zostaje jedynie wskaźnik bieżącego wykorzystania (K). Ponadto kredyt w rachunku bieżącym i karty kredytowe są zarządzane wspólnie, mając na uwadze fakt, że płatności kartami kredytowymi są pobierane co miesiąc z rachunku bieżącego. Z tego względu ekspozycje występujące co miesiąc są całkowicie niezależne od ruchów dokonywanych w miesiącach poprzednich. W odniesieniu do kredytów indosowanych, poprzez które bank akceptuje lub gwarantuje zobowiązanie klienta (przejmując ryzyko niedotrzymania warunków przez klienta), to model EAD szacuje wartość kredytu indosowanego w momencie niedotrzymania warunków, które reprezentują potencjalne ryzyko dla banku (model LGD szacuje faktyczne ryzyko lub ryzyko, że poręczenie przekształci się w ekspozycję gotówkową). W odniesieniu do szacowania EAD należności, jednostka ds. rozwoju podjęła decyzję obliczania wyłącznie współczynnika K zależnego od bieżącej ekspozycji. W wypadku produktów samolikwidujących się marże nie są bezpośrednio dostępne i są dostarczane po przedstawieniu wyników. Możliwość wystąpienia zwiększonego ryzyka oraz procentowy udział oczekiwanego zaangażowania na datę niedotrzymania warunków zależą od relacji pomiędzy wykorzystaniem w momencie niedotrzymania warunków a wykorzystaniem w dacie referencyjnej. 179

180 W odniesieniu do kredytów dla osób fizycznych, przeprowadzona analiza wykazała jednak, że ekspozycja w momencie niedotrzymania warunków jest zawsze niższa niż 100% ekspozycji w dacie obserwacji dla wszystkich segmentów, zdefiniowanych we wszystkich portfelach. Z tej przyczyny podjęto decyzję niewdrażania opracowanego modelu i konserwatywnego przypisania do każdej ekspozycji EAD w wysokości 100% do celów regulacyjnych. Wraz z ponownym opracowaniem konkretnego Systemu Ratingowego przeprowadzone zostaną działania mające na celu powtórne dopracowanie modelu EAD. Na koniec w odniesieniu do modelu EAD dla kredytów hipotecznych podejście jest podobne do stosowanego w kredytach dla osób fizycznych. W takim wypadku zidentyfikowano niektóre podportfele o średnim EAD powyżej 100%, szczególnie jeżeli wystąpiło przeterminowanie w momencie obserwacji. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, każda relacja z EAD poniżej 100% bieżącego zaangażowania zostaje wymuszona na poziomie tej wartości. Zmiany wprowadzone do systemu ratingowego przewidują w odniesieniu do EAD rewizję modelu szacunkowego zgodnie z zaleceniami Regulatora i jednostek ds. kontroli wewnętrznej. Zgodnie z systemem ratingowym PD, wskaźnik EAD dla Kredytów Hipotecznych został poddany rekalibracji w celu uwzględnienia skutków zwiększenia szeregów czasowych współczynników niewypłacalności w 2012 roku. Działania walidacyjne w odniesieniu do modelu kredytów hipotecznych EAD zakończyły się zdecydowanie pozytywną oceną. Proponowany model jest w rzeczywistości nie tylko prosty i oparty na intuicji, ale także szczególnie przydatny dla produktów takich, jak kredyty hipoteczne bez marż oraz dla których istotne znaczenie ma dyskryminacja populacji klastrów, przekraczających przewidziany przepisami prób 100% w porównaniu do reszty portfela, który utrzymuje się poniżej tego progu. Ponadto testy jakościowe wykazują adekwatne wyniki i szacunki zgodne z obserwowanymi wartościami. Jak napisano powyżej w odniesieniu do PD, w maju 2012 roku przeprowadzono działania rekalibracyjne (PD i EAD) umożliwiające rozszerzenie horyzontu czasowego na pięć lat. Na podstawie wyników działań walidacyjnych, jednostka ds. walidacji wewnętrznej uznała model za w pełni adekwatny. W rzeczywistości kalibracja przyniosły zadowalające wyniki, nawet w wypadku wystąpienia lekko niedoszacowanego EAD, zaobserwowanego w próbie walidacyjnej bez stosowania regulacyjnego progu. Przy uwzględnieniu tej wartości progowej wartości szacowane mają z kolei konserwatywny charakter. Modele lokalne, niemieckie Spółki Grupy Model LGD dla małych przedsiębiorstw Model ratingowy "UCB AG SBC" obejmuje małe i średniej wielkości spółki niemieckie oraz osoby fizyczne zamieszkałe w Niemczech, których dochód pochodzi głównie z działalności na zlecenie, niezależnych prac lub z małych i średniej wielkości firm, w których są głównymi udziałowcami lub właścicielami. Ponadto górna granica dla niemieckiego Middle Market została wyznaczona na poziomie dochodów netto w wysokości 5 mln euro dla spółek składających sprawozdania finansowe. Model ratingowy "UCB SBC" składa się z czterech różnych podmodeli, które są stosowane na podstawie fazy procesu kredytowego i zatwierdzonego limitu kwoty ekspozycji: Karta oceny "Scoring GK" (składająca się z dwóch kart oceny: GK1 dla podmiotów z pełną odpowiedzialnością prywatną oraz GK2 dla podmiotów bez pełnej odpowiedzialności prywatnej) są stosowane podczas fazy składania wniosków w przypadku ekspozycji przekraczających tysięcy euro oraz corocznie podczas przeglądu w przypadku wspólników posiadających zatwierdzone limity powyżej euro; Karta oceny "Behaviour Scoring" (składająca się z czterech różnych kart oceny na podstawie segmentacji produktu) jest stosowana zarówno jako miesięczny rating automatyczny dla istniejących wspólników w portfelu Małych Firm (w przypadku wspólników z limitem zatwierdzenia poniżej euro) oraz jako czynnik wejściowy dla Scoring GK; ocena behawioralna jest obliczana automatycznie co miesiąc. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

181 Tabela 7 Karta wyników dla "Małych linii kredytowych" jest stosowana wyłącznie podczas fazy rezerwowania kredytu oraz w odniesieniu do klientów o ograniczonym limicie zgody (poniżej euro) i bez dostępnego ratingu ryzyka klienta; Nie jest stosowana podczas corocznego powtórnego ratingu. "Rating dla nowych firm" jest metodą wprowadzoną do użytku w połowie grudnia 2011 r. Metoda ta jest stosowana w odniesieniu do partnerów podczas fazy składania wniosków, w wypadku nowo założonych firm, przejęć, działań następczych lub udziałów większościowych. Rating ten jest także stosowany raz w roku, w czasie przeglądu, w ciągu pierwszych trzech lat dla wspólników z limitem zatwierdzania kwot powyżej euro. Na koniec rating można skorygować po wystąpieniu tak zwanych zdarzeń wstępnie zdefiniowanych (predefined event; zbiór zdefiniowanych zdarzeń, które wymagają podniesienia lub obniżenia oceny kontrahenta) na podstawie oceny ekspertów Przełamania są ściśle monitorowane przez jednostkę ds. walidacji wewnętrznej. Proces przełamania jest dozwolony wyłącznie w wypadku klientów, prowadzących działalność odpowiadającą ryzyku. Ostatnia lokalna walidacja potwierdziła, że wyniki działania można uznać za ogólnie zadowalające; niezależnie od powyższego, działania te wykazały także, że szacunki PD są nadal bardzo konserwatywne, aczkolwiek rekalibracje modeli Small Credit Line (Małych Linii Kredytowych) i Scoring GK zostały zrealizowane w 2013 roku. Ponadto w 2014 roku będą kontynuowane prace nad przeprojektowaniem modeli Maja. System ratingowy Małych Przedsiębiorstw (Scoring GK oraz Behaviour Scoring) jest również stosowany przez UniCredit Bank Luxembourg. W odniesieniu do modelu LGD, patrz opis w punkcie "Model lokalny LGD w portfelach niemieckich". Model ratingowy osób fizycznych Model ratingowy osób fizycznych o nazwie "UCB AG private individuals" obejmuje wszystkie osoby fizyczne z wyłączeniem osób samozatrudniających się. Osoby osiągające wysoki dochód z wynajmu nieruchomości są także wyłączone. Osoby te zostają uznane za wchodzące w skład portfela "Nieruchomości komercyjne" i podlegają ocenie przy użyciu właściwego systemu ratingowego. Główny model ratingu osób fizycznych o nazwie "Product Scoring" składa się z 9 kart oceny: 5 kart oceny wniosku (różniących się zależnie od rodzaju produktu) oraz 4 behawioralnych kart ocen. Oba wyniki są łączone na poziomie klienta, lub wykorzystywany jest tylko jeden z dwóch wyników w zależności od czasu, jaki upłynął od nawiązania stosunku z klientem. Wszystkie dostępne oceny na temat klienta (w przypadku gdy klient posiada więcej niż jedną relację z bankiem) zostają połączone na podstawie modelu, opracowanego przy użyciu wiedzy specjalistycznej w celu uzyskania ogólnego prawdopodobieństwa niedotrzymania warunków dla danego klienta indywidualnego. Po pierwsze, podejście to wymaga określenia "PD transakcji" dla każdej transakcji. Wszystkie PD transakcji dla danej kategorii produktów zostają następnie połączone (przy użyciu średniej ważonej dla ekspozycji w "PD produktu". Na koniec wszystkie PD produktu przyczyniają się do określenia "PD klienta" na podstawie ekspozycji, "wagi informacji" (które podsumowuje w jaki sposób, z jakim wyprzedzeniem każdy produkt może zostać użyty do identyfikacji przyszłego niedotrzymania warunków przez klienta) oraz "czynnika ryzyka dla kombinacji produktów" (który określa wpływ różnych kombinacji produktów na prognozowaną stopę niedotrzymania warunków). Poza opisanym powyżej "scoringiem produktów" stosowane są także oddzielne karty wyników dla klientów zamożnych oraz dla klientów prowadzących działalność związaną z danym rodzajem ryzyka (ekspozycja powyżej euro). Podlegają one ocenie przy użyciu modelu "Ratingu klientów prywatnych i zamożnych". Ostatnia walidacja wykazała bardzo dobrą selektywność modelu "Scoring produktów" oraz wystarczające wyniki dla modelu "Rating klientów prywatnych i zamożnych" ze względu na niewielką liczebność wymienionych populacji. Walidacja wykazała konieczność zrewidowania niektórych kart wyników na skutek osłabienia mocy dyskryminacyjnej poszczególnych czynników oceny. Testy kalibracji w zasadzie zakończyły się pozytywnymi wynikami. Nie stwierdzono konieczności przeprowadzenia powtórnej kalibracji. 181

182 System ratingu Osób Fizycznych jest również stosowany przez UniCredit Bank Luxembourg S.A. w odniesieniu do Zamożnych Klientów Detalicznych W odniesieniu do modelu LGD patrz opis w punkcie "Lokalny niemiecki model LGD". Modele lokalne, UCL GMBH UniCredit Leasing GMBH i Spółki Zależne 16 Model LGD dla Małych Przedsiębiorstw Model ratingowy GK jest stosowany przez UCL GmbH GK do oceny wiarygodności kredytowej klientów z segmentu Małych Przedsiębiorstw, w tym wszystkich klientów biznesowych, osiągających przychody poniżej progu 5 mln euro. Model GK PD, czyli system ratingowy na poziomie kontrahenta - składa się z dwóch oddzielnie kalibrowanych modułów, które następnie podlegają integracji: Application Scoring, stosowany podczas procesu zatwierdzania kredytu i dodatkowo podczas fazy monitoringu; Behavioural Scoring, uważany za istotny dla oceny wiarygodności kredytowej istniejących klientów, posiadających co najmniej sześciomiesięczną historię w Banku, który podlega codziennej, automatycznej aktualizacji. Na koniec istnieje możliwość zastosowania przełamania z następujących przyczyn: pogarszająca się sytuacja ekonomiczna; pogorszenie spowodowane ekonomiczną zależnością od partnera biznesowego o gorszym ratingu tego samego składnika/połączenia zaangażowania; pogorszenie spowodowane gorszym ratingiem działalności (pułap działalności) Pozytywne przełamanie nie jest stosowane. W 2013 roku przeprowadzono lokalną walidację, natomiast prowadzone przez jednostkę Walidacji Wewnętrznej Grupy są obecnie w toku. W odniesieniu do modeli EAD i LGD patrz opis ekspozycji korporacyjnych w punkcie "Lokalne Modele, UCL, GMBH UniCredit Leasing GMBH i Spółki Zależne". Modele lokalne, austriackie Spółki Grupy Model LGD dla małych przedsiębiorstw Powołany model ratingu ma zastosowanie do austriackich małych firm, zakwalifikowanych do grupy organizacji non-profit (o obrotach rocznych do 1,5 mln euro lub prowadzących rachunkowość metodą gotówkową). Ogólny projekt modelu składa się z "modułu aplikacji" i modułu behawioralnego". Moduł aplikacji jest z zasady stosowany w następujących przypadkach: nowy klient; klient wnioskuje o dalsza linie kredytową, dla której całkowite przekracza 50,000 Euro i nie ma oceny zachowania (bez względu na kwotę ekspozycji); zaktualizowane informacje bilansowe są dostępne; "sygnały ostrzegawcze" zostały zmodyfikowane/pojawiły się. 16 UniCredit Leasing Finance GMBH, Structured Lease GMBH, UniCredit Leasing Aviation GMBH BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

183 Tabela 7 Moduł aplikacji zawiera informacje jakościowe i ilościowe na temat kontrahenta. Zależnie od metody rachunkowej, ilościowe czynniki ryzyka obejmują o najmniej 3 z następujących obszarów analizy: rentowność; wskaźnik pokrycia zadłużenia; wskaźnik zadłużenia; dochód. Jakościowe czynniki ryzyka obejmują obszary analizy związane z: sektorem przemysłu/rodzajem prowadzonej działalności; historią niedotrzymania warunków; doświadczeniem w zarządzaniu; ochroną przed ryzykiem; Zarządzaniem inkasa gotówki. Jeżeli transakcja klienta odbyła się wcześniej niż przed 6 miesiącami, a ekspozycja kontrahenta nie przekracza 1 mln euro, to moduł behawioralny zostaje obliczony automatycznie w skali miesięcznej. W przypadku kontrahentów z ekspozycją powyżej 1 mln euro stosowany jest tylko moduł aplikacji, rozszerzony o możliwość przełamania obliczonego ratingu przez gwaranta. Dwa moduły (aplikacji i behawioralny) zostają połączone przy użyciu różnych wag zależnie od ekspozycji oraz wieku oceny aplikacji w celu uzyskania połączonego PD, które po odwzorowaniu na skali głównej określa "rating obliczony". Ostateczny "rating obowiązujący" zostaje obliczony przez modyfikację obliczonego ratingu na podstawie wszelkich dostępnych informacji negatywnych lub ogólnie "sygnałów ostrzegawczych". Model ratingowy Small Business podlega ciągłemu procesowi monitoringu, który weryfikuje prawidłowość struktury modelu. Przeprowadzono też analizy ilościowe w celu oceny siły dyskryminacyjnej modelu i jego składników. Analizy przyniosły wysoce zadowalające wyniki pod względem siły dyskryminacyjnej, kalibracji i stabilności w odniesieniu do połączonego, ostatecznego ratingu klienta. W odniesieniu do modelu LGD patrz opis w punkcie "Lokalny austriacki model LGD". Model ratingu osób fizycznych Model ratingu osób fizycznych ma zastosowanie do wszystkich osób fizycznych innych niż samozatrudnieni specjaliści oraz tzw. "wolni strzelcy". Zaktualizowana wersja ratingu osób fizycznych BA Private Individuals składa się z czterech modeli opracowanych na bazie danych statystycznych: jednej aplikacji generycznej oceny punktowej oraz trzech modeli behawioralnych, możliwie w połączeniu z logiką integratywną. Cały system został oszacowany poprzez regresję logistyczną na poziomie transakcyjnym. Każdej transakcji przypisywano ocenę na podstawie jednego z 4 modeli scoringowych. W wypadku nowych wniosków kredytowych, ocena punktowa zastosowania dla danego produktu jest stosowana na moment jego zainicjowania. W wypadku osób bez behawioralnej oceny punktowej, ocena zastosowania zachowuje ważność przez następnych 6 miesięcy. W tym momencie w czasie obliczona zostaje odpowiednia behawioralna ocena punktowa, która będzie aktualizowana w odstępach miesięcznych. W wypadku osób fizycznych, dla których zostaje opracowana behawioralna ocena punktowa, ocena zastosowania ma znaczenie wyłącznie w odniesieniu do udzielenia i wyceny nowego kredytu, ale po upływie 6 miesięcy, przy opracowywaniu oceny behawioralnej nowej transakcji, poprzednia ocena nie jest już brana pod uwagę. W wypadku klientów z więcej niż jedną transakcją stosuje się logikę integratywną, która łączy w sobie wszystkie dostępne oceny zastosowania i/lub behawioralne w jedną, ostateczną i standaryzowaną ocenę transakcji. 183

184 W następnym etapie przeprowadza się kalibrację ocen transakcyjnych dla PD 12 miesięcy w postaci funkcji wykładniczej. Tendencja centralna została zdefiniowana przez lewarowanie skumulowanej liczby zdarzeń niedotrzymania warunków dla okresu 12 miesięcy, pozyskanej z wcześniejszych analiz. Ostatni etap procesu ratingu łączy wszystkie standaryzowane oceny transakcyjne w jedną wartość PD specyficzną dla danego klienta. Wynikowa PD jest następnie mapowana na "Skali Głównej" składającej się 28 poziomów ocen. W wypadku otrzymania negatywnej charakterystyki od biura informacji kredytowej Credit Bureau KSV lub wystąpienia automatycznych sygnałów ostrzegawczych, PD klienta może zostać obniżone. W 2011 roku przeprowadzono oddzielną kalibrację kredytów walutowych ze względu na pogarszające się dane wykazane podczas walidacji tego modelu w tej konkretnej branży, zarówno pod względem kalibracji, jak wyników. Wyniki te były głównie konsekwencją tzw. "technicznego zdarzenia niedotrzymania warunków", spowodowanego w tym okresie wysoką zmiennością kursów wymiany. W 2013 roku wprowadzono w życie oddzielną kartę wyników dla klientów bez kredytów walutowych oraz zaktualizowano kalibracje dla klientów posiadających kredyty walutowe i nie posiadających kredytów walutowych. W odniesieniu do modelu LGD/EAD patrz opis w punkcie "Lokalny austriacki model LGD". Wszystkie modele All IRB Retail są poddawane corocznej walidacji, ze szczególnym uwzględnieniem bieżących walidacji modeli Osób Fizycznych, Małych Przedsiębiorstw, LGD i EAD (dla LGD oraz EAD patrz wyniki w punkcie Korporacje). Wyniki walidacji wykazały potrzebę usprawnień niektórych aspektów modeli Osób Fizycznych (Private Individuals) i Małych Przedsiębiorstw. Papiery komercyjne zabezpieczone aktywami ABCP (Sekurytyzacja) Model lokalny, niemieckie Spółki Grupy Model ratingu papierów komercyjnych zabezpieczonych aktywami ABCP Model ten, opracowany przez replikację metody stosowanej przez agencje ratingowe, przypisuje rating płynności linii kredytowych zapewnionych przez UCB AG w celu wsparcia emisji papierów komercyjnych zabezpieczonych aktywami ABCP. Zgodnie z wymogami Nowej Umowy Kapitałowej Bazylea II, model ten jest zróżnicowany zależnie od rodzaju ekspozycji bazowej dla operacji sekurytyzacji. W szczególności opracowano wewnętrznie 8 sub-modeli (z których tylko pierwsze dwa modele są dalej stosowane po propozycji UCB AG wycofania innych modeli z IRB ponieważ nie ma tam już żadnych transakcji): wierzytelności z transakcji; pożyczki i należności; konsolidacja hipotek obejmująca segment hipotecznych kredytów mieszkaniowych); papiery wartościowe z jednym ratingiem; hipoteczne kredyty komercyjne (obejmujące segment komercyjnych kredytów hipotecznych); papiery wartościowe i kredyty dla klientów korporacyjnych poddawane ratingowi; karty kredytowe; programy conduit/abcp;. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

185 Tabela 7 Według stanu na koniec 2012 roku UCG zapewniały wsparcie dla transakcji ABCP na Kredytach i Leasingu oraz Należności z Działalności Handlowej z liniami o płynności co najmniej 102%, bez dodatkowego wzmacniania kredytów w związku z programami conduit/abcp. Wszystkie wymienione powyżej modele składają się z modułu ilościowego, który zapewnia wirtualne transzowanie, oraz modelu jakościowego, którego wyniki wywierają wpływ na model ilościowy wzrost lub spadek o kilka punktów bazowych. W wypadku modelu ilościowego stosowane są dwie główne metodologie, zależnie od rodzaju ekspozycji bazowej oraz pozostały okres obowiązywania aktywów bazowych. Metoda Reserve Based : z reguły stosowana w odniesieniu do aktywów o najkrótszym rezydualnym cyklu życia (z reguły poniżej 6 miesięcy). Dla tego rodzaju transakcji, przeprowadzania zostaje wycena w punkcie czasu w celu ustalenia w sposób statystyczny rezerw wymaganych do pokrycia strat. Podejście oparte przepływy gotówkowe: stosowane dla aktywów o dłuższym rezydualnym okresie życia. Ewolucja aktywów opiera się na modelowaniu oczekiwanych przepływów gotówkowych w celu określenia straty na zakończenie okresu obowiązywania transakcji. Modele jakościowe zostały opracowane na podstawie informacji zwrotnych od specjalistów z danej branży. W 2012 roku UCB AG przeprowadził coroczną walidację - której towarzyszyła powtórna walidacja także przeprowadzona przez Spółkę Dominującą - która w zasadzie potwierdziła, że zarówno podstawy metodologiczne, jak procesy są odpowiednie. 185

186 Ujawnienie ilościowe Metoda IRB - aktywa obarczone ryzykiem (tys. EUR) KWOTY WEDŁUG STANU NA KWOTY WEDŁUG STANU NA PODSTAWOWA METODA IRB ZAAWANSOWANA METODA IRB PODSTAWOWA METODA IRB ZAAWANSOWANA METODA IRB PORTFELE KWOTA EKSPOZYCJI KWOTA EKSPOZYCJI WAŻONEJ KWOTA EKSPOZYCJI KWOTA EKSPOZYCJI WAŻONEJ KWOTA EKSPOZYCJI KWOTA EKSPOZYCJI WAŻONEJ KWOTA EKSPOZYCJI KWOTA EKSPOZYCJI WAŻONEJ Ekspozycje wobec administracji rządowych i banków centralnych lub przez nie zabezpieczone Ekspozycje wobec nadzorowanych instytucji, podmiotów publicznych i terytorialnych i innych podmiotów lub przez nie zabezpieczone - Instytucje nadzorowane Podmioty publiczne i terytorialne Inne Ekspozycje wobec korporacji lub przez nie zabezpieczone: Kredytowanie specjalistyczne Małe i średnie przedsiębiorstwa (MIS) Inni klienci korporacyjni Ekspozycje detaliczne: Ekspozycje zabezpieczane na nieruchomościach mieszkaniowych: MIS - Ekspozycje zabezpieczane na nieruchomościach: osoby fizyczne Kwalifikowane detaliczne ekspozycje rewolwingowe Pozostałe ekspozycje detaliczne: MIS Pozostałe ekspozycje detaliczne: klienci indywidualni Zakupione należności: ryzyko rozwodnienia Inne aktywa Kredytowanie specjalistyczne - kryteria grupowania Alternatywna obsługa kredytów hipotecznych Ryzyko rozliczeń: ekspozycje związane z transakcjami nie- DVP (dostawa po otrzymaniu płatności) z nadzorczymi współczynnikami ważenia Razem bilansowe aktywa obciążone ryzykiem Razem gwarancje i linie udzielone Razem kontrakty na instrumentach pochodnych Razem transakcje SFT i długie transakcje rozliczeniowe Z nettingu krzyżowego produktów kontraktowanych Razem BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

187 Tabela 7 Metoda IRB Zaawansowana Klasa ekspozycji Klasa ratingu Ekspozycje na rządy państw i banki centralne lub przez nie zabezpieczone Wartość ekspozycji Razem EAD Średnia waga ryzyka % RWA Średnia ważona LGD % Marże odwołalne i nieodwołalne Średnia ważona EAD% Średnia ważona PD% Klasa 01 - od 0,00% do 0,0036% ,01% 155 0,50% ,99% 0,00% Klasa 02 - od 0,0037% do 0,0208% ,16% ,92% ,12% 0,02% Klasa 03 - od 0,0209% do 0,1185% ,67% ,13% ,86% 0,04% Klasa 04 - od 0,1186% do 0,5824% ,06% 42,613 46,74% 230 5,65% 0,29% Klasa 05 - od 0,5825% do 1,3693% ,38% 87,052 42,59% ,92% 1,11% Klasa 06 - od 1,3694% do 3,2198% ,39% 60,297 45,80% ,01% 1,73% Klasa 07 - od 3,2199% do 7 571% ,00% - 0,00% ,00% 0,00% Klasa 08 - od 7,5711 % do 17,8023% ,63% ,80% ,00% 10,75% Klasa 09 - od 17,8024% do 99,99% ,57% ,51% ,80% 21,90% Klasa % ,02% 3 58,62% ,77% 0,,0% Razem ,73% ,32% ,18% Ekspozycje na instytucje nadzorowane, samorządy regionalne i władze lokalne i inne lub przez nie zabezpieczone Ekspozycje na korporacje lub przez nie zabezpieczane Ekspozycje kapitałowe: metoda PD/LGD Ekspozycje kapitałowe: metoda prostego ważenia ryzykiem Klasa 01 - od 0,00% do 0,0036% - - 0,00% - 0,00% - 0,00% 0,00% Klasa 02 - od 0,0037% do 0,0208% - - 0,00% - 0,00% - 0,00% 0,00% Klasa 03 - od 0,0209% do 0,1185% ,70% ,09% ,83% 0,06% Klasa 04 - od 0,1186% do 0,5824% ,03% ,68% ,50% 0,27% Klasa 05 - od 0,5825% do 1,3693% ,54% ,58% ,08% 0,78% Klasa 06 - od 1,3694% do 3,2198% ,60% ,39% ,20% 2,17% Klasa 07 - od 3,2199% do 7 571% ,36% ,77% ,67% 5,02% Klasa 08 - od 7,5711 % do 17,8023% ,47% ,23% ,53% 10,88% Klasa 09 - od 17,8024% do 99,99% ,71% ,29% ,52% 20,23% Klasa % ,95% ,84% ,39% 100,00% Razem ,42% ,38% ,63% Klasa 01 - od 0,00% do 0,0036% - - 0,00% - 0,00% - 0,00% 0,00% Klasa 02 - od 0,0037% do 0,0208% - - 0,00% - 0,00% - 0,00% 0,00% Klasa 03 - od 0,0209% do 0,1185% ,81% ,17% ,02% 0,06% Klasa 04 - od 0,1186% do 0,5824% ,64% ,42% ,12% 0,30% Klasa 05 - od 0,5825% do 1,3693% ,01% ,81% ,23% 0,93% Klasa 06 - od 1,3694% do 3,2198% ,32% ,05% ,03% 2,15% Klasa 07 - od 3,2199% do 7 571% ,59% ,62% ,71% 4,67% Klasa 08 - od 7,5711 % do 17,8023% ,49% ,02% ,41% 11,11% Klasa 09 - od 17,8024% do 99,99% ,00% ,74% ,46% 32,57% Klasa % ,52% ,74% ,60% 100,0% Razem ,86% ,72% ,75% Klasa 01 - od 0,00% do 0,0036% - - 0,00% - 0,00% - 0,00% 0,00% Klasa 02 - od 0,0037% do 0,0208% - - 0,00% - 0,00% - 0,00% 0,00% Klasa 03 - od 0,0209% do 0,1185% - - 0,00% - 0,00% - 0,00% 0,00% Klasa 04 - od 0,1186% do 0,5824% ,28% ,68% - 0,00% 0,36% Klasa 05 - od 0,5825% do 1,3693% ,13% ,96% - 0,00% 0,68% Klasa 06 - od 1,3694% do 3,2198% ,83% ,00% - 0,00% 2,29% Klasa 07 - od 3,2199% do 7 571% ,28% ,85% - 0,00% 4,26% Klasa 08 - od 7,5711 % do 17,8023% ,69% ,00% - 0,00% 7,90% Klasa 09 - od 17,8024% do 99,99% ,58% ,00% - 0,00% 20,00% Klasa % ,00% - 0,00% - 0,00% 100,0% Razem ,20% ,24% - 0,00% 4,39% Nd Razem "Kwota ekspozycji" zostaje wprowadzona poprzez wartość nominalną, dotyczącą komponentu pozabilansowego - zgodnie zarówno z nominalną wartością marż, jak średnią ważoną EAD na marżach - zamiast wprowadzenia w postaci wartości ekwiwalentu, która zostaje co prawda wskazana we wszelkich innych tabelach, zawierających kwotę ekspozycji. W celu osiągnięcia spójności pomiędzy sprawozdawczością zewnętrzną a wewnętrzną oraz zachowania odpowiedniego podziału na kategorie PD w celu umożliwienia znaczącego zróżnicowania ryzyka kredytowego, Ramy Skali Grupy, które składają się z różnych korekt w porównaniu do poprzednio stosowanych - zostały użyte do wypełnienia tych tabel. Możliwe migracje ekspozycji pomiędzy klasami w porównaniu do poprzednich publikacji na temat Filara III nie są spowodowane pogorszeniem/poprawą ryzykowności portfela, lecz jedynie zmianami w samej skali ratingu. 187

188 Metoda IRB - Zaawansowana - Ekspozycje detaliczne Klasa zaangażowania Ekspozycje zabezpieczane na nieruchomościach mieszkaniowych: MIS Ekspozycje zabezpieczone na nieruchomościach mieszkaniowych: detaliczne Kwalifikowane detaliczne ekspozycje rewolwingowe Klasa Ratingu Wartość Zaangażowania Razem EAD Średnia waga ryzyka (%) RWA Średnia ważona LGD Marże odwołalne i nieodwołalne Średnia ważona Średnia ważona EAD% EAD% Klasa 01 - od 0,00% do 0,0036% - - 0,00% - 0,00% - 0,00% 0,00% Klasa 02 - od 0,0037% do 0,0208% - - 0,00% - 0,00% - 0,00% 0,00% Klasa 03 - od 0,0209% do 0,1185% ,68% ,73% ,54% 0,07% Klasa 04 - od 0,1186% do 0,5824% % ,19% 12,848 48,42% 0,36% Klasa 05 - od 0,5825% do 1,3693% ,58% ,86% ,89% 0,97% Klasa 06 - od 1,3694% do 3,2198% ,31% ,47% ,89% 2,27% Klasa 07 - od 3,2199% do 7 571% ,35% ,68% ,41% 4,94% Klasa 08 - od 7,5711 % do 17,8023% ,99% ,39% ,28% 10,02% Klasa 09 - od 17,8024% do 99,99% ,88% ,90% ,86% 29,72% Klasa % ,00% ,68% ,29% 100,00% Razem ,42% ,16% ,48% Klasa 01 - od 0, 00% do 0, 0,036% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Klasa 02 - od 0, 0037% do 0, 0,208% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Klasa 03 - od 0, 0209% do 0, 1185% ,59% ,29% ,89% 0,08% Klasa 04 - od 0, 1186% do 0, 5824% ,17% ,79% ,69% 0,27% Klasa 05 - od 0, 5825% do % ,96% ,02% ,74% 0,88% Klasa 06 - od % do % ,13% ,62% ,66% 2,16% Klasa 07 - od % do % ,74% ,87% ,22% 4,97% Klasa 08 - od % do % ,81% ,52% ,57% 13,57% Klasa 09 - od % do % ,30% ,38% ,67% 38,85% Klasa % ,14% ,46% ,01% 100,00% Razem ,85% ,53% 800,167 11,83% Klasa 01 - od 0, 00% do 0, 0036% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Klasa 02 - od 0, 0037% do 0, 0208% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Klasa 03 - od 0, 0209% do 0, 1185% ,37% ,76% ,63% 0,05% Klasa 04 - od 0, 1186% do 0, 5824% ,00% ,75% ,75% 0,28% Klasa 05 - od 0, 5825% do % ,75% ,82% ,43% 0,91% Klasa 06 - od % do % ,24% ,22% ,51% 2,28% Klasa 07 - od % do % ,58% ,22% ,11% 4,92% Klasa 08 - od % do % ,06% ,68% ,01% 10,49% Klasa 09 - od % do % ,82% ,38% ,80% 21,37% Klasa % ,33% ,47% ,90% 100,00% Razem ,06% ,76% ,41% Pozostałe ekspozycje detaliczne: MIS Klasa 01 - od 0, 00% do 0, 0036% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Klasa 02 - od 0, 0037% do 0, 0208% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Klasa 03 - od 0, 0209% do 0, 1185% ,95% ,80% ,57% 0,10% Klasa 04 - od 0, 1186% do 0, 5824% ,82% ,62% ,50% 0,27% Klasa 05 - od 0, 5825% do % ,00% ,33% ,38% 0,95% Klasa 06 - od % do % ,48% ,52% ,94% 2,54% Klasa 07 - od % do % ,57% ,90% ,67% 5,11% Klasa 08 - od % do % ,35% ,30% ,67% 9,86% Klasa 09 - od % do % ,68% ,58% ,92% 33,31% Klasa % ,15% ,69% ,65% 100,00% Razem ,52% ,40% ,71% Pozostałe ekspozycje detaliczne: Detaliczne Klasa 01 - od 0, 00% do 0, 0036% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Klasa 02 - od 0, 0037% do 0, 0208% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Klasa 03 - od 0, 0209% do 0, 1185% ,00% ,96% ,75% 0,08% Klasa 04 - od 0, 1186% do 0, 5824% ,16% ,08% ,05% 0,29% Klasa 05 - od 0, 5825% do % ,18% ,78% ,57% 0,93% Klasa 06 - od % do % ,32% ,43% ,13% 2,26% Klasa 07 - od % do % ,02% ,31 % ,58% 4,92% Klasa 08 - od % do % ,24% ,02% ,79% 12,25% Klasa 09 - od % do % ,86% ,27% ,44% 34,18% Klasa % ,38% ,58% ,77% 100,00% Razem ,53% ,20% ,75% "Kwota ekspozycji" zostaje wprowadzona poprzez wartość nominalną, dotyczącą komponentu pozabilansowego - zgodnie zarówno z nominalną wartością marż, jak średnią ważoną EAD na marżach - zamiast wprowadzenia w postaci wartości ekwiwalentu, która zostaje co prawda wskazana we wszelkich innych tabelach, zawierających kwotę ekspozycji. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

189 Tabela 7 Porównanie Straty Oczekiwanej EL ze Stratą Rzeczywistą AL Niniejszy rozdział poświęcono opisowi porównania pomiędzy Stratą Oczekiwaną EL, obliczoną na początku roku, a faktycznie poniesionymi stratami ("Rezerwy") według stanu na koniec roku w głównych portfelach kredytowych Grupy. W celu prawidłowej oceny wyników porównania należy pamiętać, że przywołane powyżej zmienne, chociaż z zasady porównywalne, wynikają z użycia odmiennych metod obliczeniowych. Stosowana w tym porównaniu Strata Oczekiwana EL stanowi prognozę strat kredytowych, spowodowanych niedotrzymaniem warunków przez kontrahentów w rocznym horyzoncie czasowym, obliczoną dla portfela ekspozycji przy użyciu metody IRB, które zostały sklasyfikowane jako pracujące na początku okresu. 'Wartość ta jest obliczana przy użyciu wewnętrznych parametrów szacunkowych przewidzianych Nową Umową Kapitałową Bazylea II dla obliczania wymogu kapitałowego jako iloczynu PD, LGD i EAD dla kredytów pracujących według stanu na 31 grudnia roku poprzedniego w porównaniu do daty referencyjnej analizy. W szczególności wewnętrzny parametr PD, stosowany w porównaniach straty oczekiwanej, jest kalibrowany "w ciągu cyklu" w celu uwzględnienia faz ekspansji i recesji całego cyklu ekonomicznego. Ponadto parametr LGD dotyczy horyzontu czasowego, który obejmuje cały cykl życia kredytu wraz z dodatkowym elementem ostrożnościowym w celu odzwierciedlenia etapów spowolnienia gospodarczego w cyklu ekonomicznym. Strata faktyczna jest definiowana jako kwota rezerw zawiązanych w ciągu roku, odniesiona do ekspozycji poddanych metodzie IRB opisanej powyżej, klasyfikowanych jako niespłacone w tym okresie i wpisanych w ciężar rachunku wyników w roku referencyjnym analizy. Rezerwy wpisane w ciężar rachunku wyników, obliczone zgodnie z międzynarodowymi zasadami rachunkowości MSR/MSSF, reprezentują faktyczne straty, poniesione w portfelu nowych kredytów z utratą wartości w oparciu o wartość zaktualizowaną oczekiwanych przepływów gotówkowych; podstawowe elementy oceny są reprezentowane przez identyfikację szacowanych windykacji, terminy płatności oraz stosowane stopy procentowe. Czas odzyskiwania należności zagrożonych jest szacowany na podstawie harmonogramów spłat, uzgodnionych z kredytobiorcami lub zawartych w biznesplanach, czy prognozowanych na podstawie doświadczenia windykacyjnego, zdobytego w odniesieniu do podobnej klasy kredytów, z uwzględnieniem rodzaju kredytu, lokalizacji geograficznej, rodzaju zabezpieczenia oraz wszelkich innych istotnych czynników. W świetle opisanych powyżej różnic, w dalszej części tekstu przedstawiono porównanie straty oczekiwanej z faktycznymi stratami w latach kalendarzowych 2011, 2012 i 2013, wraz z faktycznymi stratami, zarejestrowanymi w tych samych okresach obrachunkowych dla największych portfeli regulacyjnych Grupy. Zakres analizy obejmuje ekspozycje podlegające użyciu metody Zaawansowanej IRB (z wyjątkiem pozycji na instrumentach pochodnych i sekurytyzacji) w UniCredit SpA, UniCredit Bank AG, UniCredit Bank Luxembourg SA oraz UniCredit Bank Austria AG. Klasa aktywów Strata Strata Oczekiwana EL Rzeczywista (grudzień (grudzień 2010 r.) 2011 r.) Delta% Strata Strata Oczekiwana EL Rzeczywista (grudzień (grudzień 2011 r.) 2012 r.) Delta% Strata Oczekiwana EL (grudzień 2012 r.) Strata Rzeczywista (grudzień 2013 r.) mln EUR Korporacyjne 1 582, ,6 14,3% 1 458, ,4 80,5% 1 462, ,8 117,0% Detaliczne 1 193,1 796,2-33,3% 825,3 961,9 16,5% 757, ,3 35, 5% Inne* 67,7 10,1-85,0% 57,2 18,4-67,9% 33,1 4,8-85,6% RAZEM 2 843, ,9-8,0% 2 340, ,7 54, 3% 2 252, ,9 86, 7% *Administracje i banki centralne, instytucje nadzorowane, Inne Delta% Największa różnica pomiędzy stratami oczekiwanymi, a stratami faktycznymi zaobserwowana w segmencie korporacyjnym w 2013 roku wynikała głównie ze wzrostu rezerw zawiązanych w portfelu UniCredit S.p.A. oraz - o mniejszym znaczeniu - portfelu BA AG. Istnieją następujące trzy główne przyczyny niedopasowania segmentu Italian Corporate (Włoskie Korporacje): 189

190 a) wyższy współczynnik niedotrzymania zobowiązań w porównaniu do szacowanego PD na początek okresu z powodu warunków makroekonomicznych, które okazały się trudniejsze od początkowo oczekiwanych, co dokładniej opisany w dalszym tekście w odniesieniu do analizy testowania wstecznego systemów ratingowych IRB; b) dodatkowo nie powtarzające się Rezerwy Celowe na Należności Kredytowe Loan Loss Provisions LLP) po ostatecznej, zaostrzonej ocenie portfela kredytów z utratą wartości w celu dostosowania wartości współczynnika pokrycia do konkurencji europejskiej oraz c) wartości PD i Straty Oczekiwanej EL są obliczane "przez cały cykl" i dlatego nie odzwierciedlają w pełni szczególnych warunków ekonomicznych, panujących w 2013 roku. Niedopasowanie związane z BA AG odnosi się do większej wartości współczynnika efektywnej straty na portfelu antykultowym w porównaniu do ogólnej straty oczekiwanej na portfelu pracującym. Wyniki modeli: porównanie wyników szacunkowych z faktycznymi Ocena wyników z modelu ratingowego jest prowadzona na zasadach, opisanych na początku punktu dotyczącego informacji jakościowych. Ponadto w punktach dotyczących każdego z systemów ratingowych ujawniono szczegółowe i względne wyniki dla każdego systemu ratingowego. W następnej kolejności przestawiono porównanie pomiędzy oczekiwanymi PD według stanu na grudzień 2012 roku, a zaobserwowanymi w 2013 roku wskaźnikami niewypłacalności dla głównych modeli Grupy, przyjętych dla celów regulacyjnych. Analiza dotyczyła w szczególności ogólnych segmentów Mid Corporate, Small Business ii Individuals w trzech głównych podmiotach Grupy: UniCredit S.p.A., UniCredit Bank AG oraz UniCredit Bank Austria. W zasadzie test prowadzony w celu weryfikacji potencjału prawidłowego przewidywania wskaźników niewypłacalności (obliczonych jako średnia z ostatnich czterech lat) na podstawie danych szacunkowych wykazał dobre dopasowanie pomiędzy szacowanymi wartościami PD a danymi empirycznymi. Wyjątkiem od tej zasady jest segment Korporacji Włoskich, który w 2013 roku charakteryzował się wyższym wskaźnikiem niewypłacalności w porównaniu do 2012 roku, nietypowym dla tego segmentu. Wynik ten, silnie powiązany z występowaniem w kraju szczególnie negatywnej sytuacji ekonomicznej, wywarł ogromny wpływ na następujące analizy w zakresie ogólnych modeli Grupy dla segmentu Mid-Corporate (Włochy, Niemcy i Austria): BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

191 Tabela 7 Rysunek: Korporacje Średniej Wielkości PD a Długoterminowy wskaźnik niewypłacalności DR Szczegółowe dane dla każdego państwa lepiej uwidaczniają znaczenie wskaźnika niewypłacalności we Włoszech w porównaniu do wartości obserwowanych w Niemczech i Austrii. Tabela: Korporacje Średniej Wielkości Długoterminowy wskaźnik niewypłacalności oraz wskaźnik niewypłacalności w 2013 r. według państw Kraj Długoterminowy wskaźnik niewypłacalności DR DR 2013 Włochy 5,49% 6,38% Niemcy 1,43% 1,22% Austria 2,42% 2,22% We Włoszech na uwagę zasługuje fakt, że w 2013 roku przeprowadzono dwie rekalibracje modelu w celu skorelowania szacunkowych trendów współczynnika niewykonania zobowiązań: szczególne pogorszenie trendów zaobserwowano w ciągu ostatnich lat, gdy szok spowodowany przez obecny kryzys gospodarczy podkreślił potrzebę zmiany metodologii leżących u podstaw działań rekalibracyjnych dla lepszego odzwierciedlenia relacji pomiędzy współczynnikiem niewykonania zobowiązań, a szacunkowymi wartościami PD. Wprowadzono także korektę uwzględniającą powiązania Grupy, która skutkowała podwyższeniem wartości PD. Opisane zmiany modelu umożliwiły osiągnięcie znacznie bardziej konserwatywnych poziomów PD. Segmenty Small Business i Private 17 wykazały korzystną korelację pomiędzy wartościami zaobserwowanymi i szacowanymi, szczególnie ze względu na przeprowadzoną w Austrii interwencję w celu prawidłowego zarządzania transakcjami walutowymi; w Niemczech natomiast przeprowadzono rekalibrację w celu złagodzenia zaobserwowanych w przeszłości przeszacowań, a we Włoszech zrealizowano rekalibrację w celu uwzględnienia niedawnych zdarzeń niewykonania warunków: 17 We Włoszech mówimy wyłącznie o kredytach hipotecznych, czyli jedynym produkcie, dla którego do obliczeń RWA stosowane są parametry wewnętrzne. 191

192 Rysunek: Małe Przedsiębiorstwa PD a Długoterminowy wskaźnik niewypłacalności DR Rysunek: Private PD a Długoterminowy wskaźnik niewypłacalności DR W odniesieniu do danych szacunkowych, dotyczących LGD zarówno w Niemczech, jak w Austrii powtórna parametryzacja modeli umożliwiła ich dopasowanie do obserwowanych strat. We Włoszech opracowano nowy model LGD Przedsiębiorstw (Enterprise LGD), o zdecydowanie lepszym działaniu niż model poprzedni, ze szczególnym naciskiem na reprezentatywność prób oraz korelację pomiędzy stratami szacowanymi a faktycznie obserwowanymi. W 2013 roku opracowano także nowy model LGD dla Kredytów Hipotecznych dla Osób Fizycznych. Model ten zostanie wdrożony w 2014 roku. Modele EAD są dobrze wykalibrowane i raczej konserwatywne ze względu na wymóg regulacyjny, który nie pozwala na redukcję ekspozycji ciągnionych pomiędzy czasem obserwacji a momentem przeterminowania. Ocena wyników systemów ratingowych stosowanych w skali całej Grupy jest prowadzona co roku w ramach regularnych działań walidacyjnych w drodze szczegółowej specjalistycznej analizy. Ze względu na charakter portfela "Low Default Portfolio", wspólny dla wszystkich segmentów klientów podlegających ratingowi w skali całej Grupy, analiza kalibracji wyników wewnętrznych jest z reguły prowadzona w postaci zarówno analizy poziomów odniesienia na podstawie długoterminowych danych szacunkowych, publikowanych przez zewnętrzne firmy, jak porównania na poziomie poszczególnych kontrahentów wewnętrznych PD i zewnętrznych ratingów PD, publikowanych przez główne międzynarodowe agencje ratingowe (S&P i Moody's). Podsumowanie ocen agencji ratingowych jest powszechnie znane jako "consensus PD". BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

193 Tabela 7 W odniesieniu do segmentu Spółek Ponadnarodowych 18, analiza benchmarkingowa wykazała ogólną korelację pomiędzy średnim PD portfela UCG, zarejestrowanym w czerwcu 2013 roku, a długoterminowym wskaźnikiem niewypłacalności, zgłoszonym przez S&P dla spółek europejskich 19. Rysunek: Benchmarking UCG MNC PD czerwiec 2013 roku Zgodnie z ubiegłorocznymi przewidywaniami, przeprowadzono rekalibrację i następnie wdrożenie od czerwca 2014 roku. W konsekwencji pełny wpływ tego doprecyzowania stanie się w pełni widoczny dopiero w 2014 roku. Jednakże benchmarking w oparciu o dane z ostatnich pięciu lat potwierdziły wystarczający poziom konserwatyzmu szacunków wewnętrznych w skali długoterminowej w porównaniu do odpowiedniego "konsensusu PD", obliczonego na podstawie ratingów agencyjnych. Rysunek: Kontrahent UCG MNC z ratingiem zewnętrznym ostatnich 5 lat 18 Należy zwrócić uwagę na fakt, że segment korporacji ponadnarodowych obejmuje spółki osiągające obroty lub przychody z działalności operacyjnej ze skonsolidowanych sprawozdań finansowych w wysokości powyżej 500 mln euro przez co najmniej dwa ostatnie lata. 19 Zgłoszona wartość została opublikowana w sprawozdaniu "2012 Annual European Corporate Default Study And Rating Transitions". 193

194 W pierwszej połowie 2013 roku zastosowanie modelu ratingowego "Multinational Corporate" (Korporacje Międzynarodowe) zostało rozszerzone na Portfel Dużych Korporacji Włoskich 20. Na skutek braku ratingów zewnętrznych, pochodzących od międzynarodowych agencji ratingowych, zespół ds. walidacji pozyskał od CEBI 21 ratingi oraz wartości PD, konieczne do przeprowadzenia analizy benchmarkingowej. W zasadzie ogólna średnia wartość PD wydaje się reprezentować wystarczający poziom konserwatywny w porównaniu do dostępnego benchmarku zewnętrznego. Rys.: Portfel Grupy ILC z ratingiem Cebi - czerwiec 2013 r. Szacunkowe LGD Korporacji Ponadnarodowych okazały się bardzo stabilne i wykazywały znaczne dopasowanie do benchmarków zewnętrznych, w stosunku do których zapewniły raczej konserwatywne wartości pod względem kalibracji. W odniesieniu do segmentu Finansowania Projektów Globalnych, ze względu na bardzo ograniczoną liczbę projektów z dostępnym ratingiem zewnętrznym analizę wyników kalibracji wewnętrznej przeprowadzono wyłącznie w drodze analizy benchmarkingowej na podstawie długoterminowych danych szacunkowych ekstrapolowanych na podstawie szczegółowych raportów rocznych, publikowanych przez S&P i Moody's. 22 Porównanie to wykazało istnienie korelacji i ostrożnościowego oszacowania średniego wewnętrznego PD dla portfela Grupy. 20 Kontrahenci ILC są definiowani jako włoscy klienci korporacyjni, osiągający obroty mieszczące się w przedziale 250 mln euro 500 mln euro. 21 Centrale Bilanci Grupa Cerved 22 Szacowaną roczną długoterminową wartość PD wyprowadzono z historycznego szeregu Skumulowanej Przeżywalności, przedstawionej w dokumentach: "Annual Project Finance Default and Recovery Study" opublikowanego przez S&P w styczniu 2014 roku oraz "Default and Recovery Rates for Project Finance Bank Loans, " opublikowanego przez Moody's w lutym 2013 roku. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

195 Tabela 7 Rysunek: Benchmarking PD UCG GPF PD czerwiec 2013 r. Także dla segmentu Finansowanie Projektów Globalnych dane szacunkowe LGD wykazywały znaczne dopasowanie do benchmarków zewnętrznych, w stosunku w porównaniu do zapewnionych, raczej konserwatywnych wartości. Modele bankowe PD/LGD W odniesieniu skali całej Grupy, także w modelach PD związanych z Bankami i państwami stosuje się metodę ratingu alternatywnego w celu prognozowania ratingów zewnętrznych (jak Fitch, Moody's oraz Standard & Poor's) przez wykorzystanie danych finansowych i informacji jakościowych. Podobnie jak w przeszłości, dane w przedstawionych poniżej tabelach z września 2013 roku także charakteryzują się dobrym poziomem korelacji pomiędzy szacunkowymi wartościami PD a ratingami zewnętrznymi. Modele PD/LGD Banks oraz Security Industries są obecnie w trakcie przeglądu i zostaną sfinalizowane w 2014 roku. 195

196 Modele PD/LGD stosowane w skali Grupy według stanu na wrzesień 2013 roku Segment Banki Udział Średnia zewnętrzna wartość PD Średnia wewnętrzna wartość PD Państwa rozwinięte % 0,35% 0,49% Państwa wschodzące % 2,58% 3,79% Razem % 1,37% 2,10% Modele PD/LGD Sovereign (rządy państw i banki centralne) Obydwa modele Sovereign zostały doprecyzowane w 2013 roku. O ile struktura modelu pozostała niezmieniona, model LGD został poddany istotnej ewolucji. Zmiany polegały głównie na agregacji instrumentów do poziomu krajowego oraz wykorzystaniu ratingów stóp odzyskania należności jako docelowych wartości zamiast wewnętrznych danych dotyczących strat częściowych. Ze względu na toczące się badania regulacyjne opisanych powyżej zmian, średnie wartości ratingów wewnętrznych opracowano na podstawie bieżącej wersji w trakcie opracowywania a nie nowo szacowanych modeli. Niezależnie od powyższego, dane szacunkowe charakteryzowały się dobrym poziomem stabilności w porównaniu do poprzedniego roku, poza względnie wysokimi wartościami PD dla gospodarek wschodzących, które były wyższe niż w roku ubiegłym głównie ze względu na istotne pogorszenie ratingu dla Cypru. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

197 Tabela 7 Analiza modeli PD/LGD Sovereign w skali całej Grupy według stanu na wrzesień 2013 roku Segment Kraje Udział Średnia zewnętrzna wartość PD Średnia wewnętrzna wartość PD Państwa rozwinięte 28 17% 1,71% 0,97% Państwa wschodzące % 3,27% 6,14% Razem % 2,93% 5,24% 197

198 I Tabela 8 Techniki Redukcji Ryzyka (CRM) Ujawnienie jakościowe Grupa UniCredit, działając zgodnie z zasadami "Międzynarodowej Konwergencji Pomiarów Kapitału i Standardów Kapitałowych" (Nowa Umowa Kapitałowa Bazylea II), jest zdecydowana spełnić wymogi związane z uznaniem technik Redukcji Ryzyka Kredytowego (Credit Risk Mitigation CRM) dla celów kapitału regulacyjnego zgodnie z różnymi przyjętymi metodami (Standaryzowana lub A-IRB). Projekty i działania zrealizowane w tym kontekście miały na celu wdrożenie wewnętrznych regulacji Grupy oraz osiągnięcie zgodności procesów i systemów IT. Mając na uwadze obecność Grupy UniCredit w różnych krajach, działania wdrożeniowe zostały przeprowadzone zgodnie z lokalnymi regulacjami i wymogami władz nadzoru w krajach, w których działają poszczególne spółki. Grupa przyjęła do wiadomości wymóg regulacyjny wraz ze szczegółowymi wewnętrznymi Wytycznymi, przyjętymi przez Spółkę Dominującą zgodnie z "Międzynarodową Konwergencją Pomiaru Kapitału i Standardów Kapitałowych", "Dyrektywą 2006/48/WE oraz 2006/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz Nuove disposizioni di vigilanza prudenziale per le banche (Pismem Okólnym Banku Włoch 263) z późniejszymi zmianami. Wytyczne te zostały przyjęte w następujących celach: zapewnienie optymalnego zarządzania zabezpieczeniami i gwarancjami; maksymalizacja efektu redukcji w stosunku do zastawu i gwarancji dla kredytów w zwłoce; wywarcie pozytywnego wpływu na wymogi kapitałowe Grupy, w celu zapewnienia, aby lokalne praktyki CRM spełniały co najmniej wymogi Nowej Umowy Kapitałowej "Bazylea II"; opracowania ogólnych zasad klasyfikacji, wyceny, monitoringu oraz zarządzania zabezpieczeniami (ochrona rzeczywista) i gwarancjami (ochrona nierzeczywista) oraz szczegółowych zasad i wymogów szczególnych odnoszących się do zabezpieczeń/ gwarancji specjalnych. Zabezpieczenia/gwarancje przyjmowane są wyłącznie jako wsparcie dla kredytów i nie mogą zastępować zdolności kredytobiorcy do spełnienia zobowiązań. Z tego powodu należy dokonać ich oceny we wniosku kredytowym wraz z oceną zdolności kredytowej i możliwości finansowych kredytobiorcy. W odniesieniu do oceny techniki redukcji ryzyka kredytowego, Grupa UniCredit podkreśla znaczenie wymogu "pewności prawnej" w odniesieniu do wszystkich zastawów i gwarancji, a także ich przydatności. Podmioty prawne realizują wszelkie niezbędne działania aby: spełnić wszelkie określone wymogi umowne i prawne oraz podjąć wszelkie działania niezbędne do zapewnienia realizacji zabezpieczeń/ gwarancji zgodnie z obowiązującym prawem; przeprowadzić odpowiednią prawną analizę potwierdzającą realizację zabezpieczenia/ gwarancji w odniesieniu do wszystkich jej uczestników/ stron i we wszystkich określonych systemach prawnych. Spółki Grupy prowadzą takie analizy uznając je za konieczne do zapewnienia realizacji gwarancji, przez cały okres obsługi przedmiotu zabezpieczenia. Z drugiej zaś strony, zawsze należy zapewnić adekwatność zabezpieczeń. Wszelkie zabezpieczenia/ gwarancje mogą być uznane za adekwatne jeśli odpowiadają powiązanemu z nimi zaangażowaniu kredytowemu, a w odniesieniu do gwarancji, gdy po stronie gwaranta nie występuje ryzyko. Ogólnie rzecz biorąc, instrukcje operacyjne i związane z nimi procesy są szczególnie restrykcyjne, co ma na celu uzyskanie doskonałego zabezpieczenia/gwarancji. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

199 Tabela 8 Oceny zarządzania zabezpieczeniami oraz weryfikacja zgodności łagodzenia ryzyka kredytowego z przepisami zostały przeprowadzone przez Spółki Grupy, a konkretnie w ramach wdrożenia szeroko pojętego procesu walidacji wewnętrznej systemów ratingu oraz działań, związanych ze stosowaniem metod IRB. Polityki i procesy dotyczące nettingu bilansowego i pozabilansowego oraz zakres w jakim Grupa je wykorzystuje Umowy kompensacyjne na ekspozycjach bilansowych i wzajemnych ekspozycjach kredytowych, zawarte pomiędzy Bankiem i jego kontrahentem, są z zasady postrzegane jako użyteczne, o ile z prawnego punktu widzenia są skuteczne i wykonalne we wszystkich odnośnych systemach prawnych, również w wypadku niewypłacalności lub upadłości kontrahenta, oraz jeżeli spełniają następujące warunki operacyjne: przewidywać netting przychodów i strat na transakcjach rozliczanych na podstawie umów ramowych wg zasady że pojedyncza kwota jest jednej stronie umowy dla drugiej strony; spełniają minimalne wymogi dotyczące ujmowania zabezpieczeń finansowych (wymogi dot. wyceny i monitoringu). Spółki Grupy mogą stosować umowy kompensacyjne wyłącznie wtedy, gdy w każdym czasie są w stanie określić wartość rozliczeniową (nettingową) pozycji (aktywa i pasywa w rozliczeniach z tym samym podmiotem, który podlega nettingowi), oraz monitorować i kontrolować zadłużenie, wartość kredytów i nettingu. Grupa wykorzystuje instrumenty nettingowe głównie w odniesieniu do instrumentów pochodnych na rynku pozagiełdowym, transakcji repo i transakcji pożyczki papierów wartościowych, w których kontrahentami są z reguły Instytucje Finansowe. Głównym celem banku jest objęcie umowami kompensacyjnymi możliwie największej liczby transakcji w celu ograniczenia wykorzystania linii kredytowych oraz uwolnienia kwoty wymaganego kapitału regulacyjnego. W tym względzie przyjęto specjalną politykę ("Zarządzanie zabezpieczeniem dla instrumentów pochodnych rynku pozagiełdowego, transakcji repo oraz pożyczek papierów wartościowych") w celu zdefiniowania skutecznych i wszechstronnych ram zarządzania zabezpieczeniami w celu ochrony banku przed możliwym do uniknięcia podejmowaniem ryzyka. Skuteczność umowy zabezpieczenia dla każdej relacji z poszczególnymi kontrahentami zależy od wyboru odpowiednich aktywów, kwalifikujących się jako możliwe do przyjęcia zabezpieczenie. Niektóre rodzaje zabezpieczeń mogą nieść ze sobą ryzyko związane ze zmiennością cen, płynnością oraz rozliczeniem aktywa. Ponadto aktywa stosowane jako zabezpieczenie należy poddać ocenie w kontekście kontrahenta zapewniającego zabezpieczenie (ryzyko podwójnego niedotrzymania warunków). Powołana powyżej polityka określa szczegółowo kryteria kwalifikujące zarówno dla instrumentów pochodnych rynku pozagiełdowego, jak transakcji repo/pożyczek papierów wartościowych oraz definiuje wymogi pod względem dokumentacji, wymaganych w ramach ogólnych umów zawieranych na rynku standardowym, jak ISDA Master Agreement, Global Master Repurchase Agreement czy European Master Agreement. Zasady i procesy związane z wyceną i zarządzaniem zabezpieczeniami Grupa UniCredit wdrożyła przejrzysty i skuteczny system technik obniżania ryzyka kredytowego, obsługi całego procesu wyceny, monitoringu i zarządzania ryzykiem. Wartość zabezpieczenia bazuje na bieżącej cenie rynkowej bądź też wartości szacowanej, wg której dany środek mógłby być zlikwidowany (tj. Wartość Godziwa zastawionego instrumentu finansowego lub nieruchomości). 199

200 I W wypadku instrumentów finansowych metody wyceny są różne w zależności od rodzaju instrumentu: papiery wartościowe notowane na uznawanej giełdzie papierów wartościowych są wyceniane wg. ceny rynkowej (cena ostatniej sesji giełdowej); papiery nie notowane na uznawanej giełdzie muszą być wyceniane według modeli wyceny bazujących na danych rynkowych; przedsięwzięcia związane z Inwestycjami Zbiorowymi i funduszami inwestycyjnymi wyceniane są na podstawie publikowanych codziennie wartości jednostek udziałowych. Wartość zabezpieczenia na papierach wartościowych jest korygowana przez zastosowanie limitów cen rynkowych i zmienności kursów walutowych zgodnie z wymogami regulacyjnymi. W wypadku zastosowania różnych walut pomiędzy kredytem bieżącym a zabezpieczeniem stosuje się dodatkowy haircut. W korygowanej wartości zabezpieczenia uwzględniane są również potencjalne różnice pomiędzy datami wymagalności ekspozycji i zabezpieczenia. Modele obecnie stosowane w Grupie opierają się głównie o predefiniowane limity ostrożnościowe i limity szacowane wewnętrznie. Zgodnie z tą metodologią, wartość hedgingu musi zostać oszacowana dla każdego instrumentu finansowego na podstawie jego wartości rynkowej (tzw. mark-to-market), z zastosowaniem korekty, uwzględniającej ryzyko wewnętrzne, określone a podstawie różnych czynników (rynek, okres własności oraz ryzyko płynności). Główne Spółki Grupy również dysponują narzędziami do automatycznej wyceny "mark to market" zastawionych papierów wartościowych, co zapewnia stały monitoring wartości zabezpieczeń finansowych. W wypadku wyceny zabezpieczeń na nieruchomościach, przygotowanie wyceny danej nieruchomości przez niezależnego rzeczoznawcę na poziomie wartości rynkowej lub niższej gwarantowane jest przez odpowiednie procesy i procedury. W wypadku Spółek Grupy działających w Austrii, Niemczech i Włoszech, stosowane są systemy okresowego monitoringu i aktualizacji wyceny nieruchomości będących przedmiotem zabezpieczenia, wykorzystujące metody statystyczne oraz wewnętrzne bazy danych bądź też dane dostarczone przez zewnętrznych dostawców informacji. Pozostałe rodzaje zabezpieczeń (takie jak zabezpieczenia na ruchomościach) podlegają dokładnej wycenie przy której stosowane są limity ostrożnościowe. Działania monitorujące w dużym stopniu zależą od cech zabezpieczenia. Ostrożnie traktowane są zastawy na różnych dobrach. Opis głównych rodzajów zabezpieczeń przyjmowanych przez Spółki Grupy Typy zabezpieczeń linii kredytowych, udzielanych przez Spółki Grupy, obejmują przede wszystkim nieruchomości, zarówno mieszkaniowe jak komercyjne (około 73% wszystkich zabezpieczeń) oraz zastaw na instrumentach finansowych, w tym dłużne papiery wartościowe, akcje oraz jednostki udziałowe w Przedsięwzięciach w ramach Wspólnych Inwestycji w Transferowalne Papiery Wartościowe (UCITS)) (około 15%). Inne rodzaje zabezpieczeń obejmują zastaw na innych aktywach (np. zastaw na towarach) oraz inne zabezpieczenia (np. na ruchomościach). Zgodnie z przepisami nadzoru bankowego, zakwalifikowanie do łagodzenia ryzyka wymaga spełnienia wymogów ogólnych wraz ze szczegółowymi wymogami dotyczącymi przyjętej metody obliczania kapitału regulacyjnego dla poszczególnych kontrahentów/ekspozycji (Standardowa, F-IRB, A-IRB) zgodnie z prawodawstwem danego państwa. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

201 Tabela 8 Spółka Dominująca zapewnia szczegółowe wytyczne dotyczące przyjmowania wszelkiego rodzaju zabezpieczeń, a każda ze Spółek Grupy określa listę akceptowalnych zabezpieczeń, stosując jednolite metody i procedury Grupy, zgodnie z krajowymi wymogami prawnymi, nadzorczymi oraz z uwzględnieniem specyfiki rynku lokalnego. Główne rodzaje gwarantów oraz klientów kredytowych produktów pochodnych i ich zdolność kredytowa Gwarancje osobiste mogą być przyjmowane jako elementy uzupełniające lub pomocnicze przy udzielaniu kredytów, w których element łagodzenia ryzyka stanowi dodatkowe zabezpieczenie spłaty. Są one powszechnie stosowane w Grupie, aczkolwiek ich cechy charakterystyczne różnią się zależnie od rynku lokalnego. Na rynku włoskim powszechnie są stosowane gwarancje osobiste, udzielane przez jedną lub więcej osób, nawet jeżeli nie zostaną one uznane za kwalifikujące się do celów łagodzenia ryzyka. Ryzyko utraty płynności jest rzadziej zabezpieczane gwarancjami osób fizycznych, wystawianymi przez inne spółki (zwykle holding lub inne spółki należące do tej samej grupy kapitałowej, co kredytobiorcy), lub przez instytucje finansowe i towarzystwa ubezpieczeniowe. Na poziomie skonsolidowanym gwarancje osobiste są zapewniane przez banki (20% akcji), rządy/banki centralne i inne urzędy publiczne (około 20%) oraz inne podmioty (60%). Ostatnia kategoria obejmuje gwarancje osobiste, udzielane przez osoby fizyczne, których kwalifikowalność do CRM zależy od metody, stosowanej przez poszczególne Spółki Grupy. Dostawcy kredytowych instrumentów pochodnych to niemal wyłącznie banki i klienci instytucjonalni. Wykaz akceptowanych podmiotów zabezpieczających zależy od podejścia zastosowanego przez każdy z Podmiotów Prawnych. Na przykład w podejściu Standardowym, kwalifikowane podmioty zabezpieczające zostały ujęte w zamkniętym wykazie kontrahentów, takich jak rządy centralne i banki centralne, podmioty sektora publicznego oraz samorządy regionalne i lokalne, międzynarodowe banki rozwoju, instytucje nadzorowane oraz korporacje z odpowiednią oceną kredytową przydzieloną przez akceptowaną instytucję ECAI, posiadającą ocenę jakości kredytu 2 lub wyższą. Spółki Grupy posługujące się metodą IRB-A mogą uznawać gwarancje, pod warunkiem spełnienia minimalnych obowiązujących wymogów oraz, w szczególności, pod warunkiem, że taka spółka będzie w stanie ocenić profil ryzyka zapewniającego ochronę w czasie od ustanowienia gwarancji do jej pełnej zapadalności. Przed pozyskaniem gwarancji od osób fizycznych, należy przeprowadzić ocenę podmiotu gwarantującego (lub podmiotu zbywającego zabezpieczenie w wypadku instrumentu credit default swap) w celu określenia jego wypłacalności i profilu ryzyka. Efekt zabezpieczający gwarancji/kredytowych instrumentów pochodnych określany na potrzeby zabezpieczeń kredytowych zależy przede wszystkim od zdolności kredytowej zabezpieczającego, natomiast podczas fazy underwritingu, zabezpieczona kwota powinna w rozsądnym wymiarze odpowiadać możliwościom ekonomicznym podmiotu zabezpieczającego. 201

202 I Informacja o koncentracji ryzyka rynkowego lub kredytowego w odniesieniu do narzędzi stosowanych do obniżania ryzyka Zjawisko koncentracji ryzyka ma miejsce w wypadku, gdy główna część zabezpieczeń w skali całej Grupy (na poziomie portfela) koncentruje się w niewielu rodzajach zabezpieczeń, instrumentów zabezpieczających, lub specjalnych podmiotów zabezpieczających czy branżach, lub w sytuacji braku proporcji w odniesieniu do wolumenu przyjętych zastawów. Koncentracja ryzyka jest monitorowana i kontrolowana poprzez następujące procesy/ mechanizmy: W wypadku gwarancji osób fizycznych/ kredytowych instrumentów pochodnych, do podmiotu zabezpieczającego przypisuje się pasywa zapasowe (ryzyko pośrednie). Przy ocenie wniosku kredytowego gwarantowi dodaje się drugie zobowiązanie, co zostaje następnie odzwierciedlone w całkowitym zadłużeniu kredytowym gwaranta jako przyjęte i zgodne z bankowym systemem uprawnień; W wypadku, gdy podmiotem zabezpieczającym jest, bezpośrednio lub pośrednio, bank centralny lub rząd centralny, należy zastosować konkretny limit kredytowy, a jeśli gwarant jest podmiotem zagranicznym, należy, jeśli to konieczne, zastosować limit wyznaczony dla danego kraju. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

203 Tabela 8 Ujawnienie ilościowe Techniki łagodzenia ryzyka kredytowego: metoda standardowa (tys. EUR) KWOTY WEDŁUG STANU NA KWOTY WEDŁUG STANU NA EKSPOZYCJE ZASTAW FINANSOWY INNE GWARANCJE GWARANCJE I DERYWATY KREDYTOWE ZASTAWY FINANSOWE INNE GWARANCJE GWARANCJE I DERYWATY KREDYTOWE Rządy centralne i banki centralne Instytucje nadzorowane Rządy regionalne i władze lokalne Organy administracji i przedsięwzięcia niekomercyjne Międzynarodowe Banki Rozwoju Organizacje międzynarodowe Korporacje i inne podmioty gospodarcze Ekspozycje detaliczne Klienci korporacyjni (ekspozycje krótkoterminowe) Wspólne Przedsięwzięcia Inwestycyjne (CIU) Ekspozycje zabezpieczane na nieruchomościach Ekspozycje w postaci gwarantowanych obligacji bankowych (obligacje pokryte) Ekspozycje przeterminowane Ekspozycje wysokiego ryzyka Inne ekspozycje Razem

204 I Techniki redukcji ryzyka (wyłącznie dla metody IRB Foundation) (tys. EUR) KWOTY WEDŁUG STANU NA KWOTY WEDŁUG STANU NA ZASTAW FINANSOWY INNE GWARANCJE GWARANCJE I DERYWATY KREDYTOWE ZASTAW FINANSOWY INNE GWARANCJE GWARANCJE I DERYWATY KREDYTOWE Rządy centralne i banki centralne Ekspozycje wobec nadzorowanych instytucji, podmiotów publicznych i terytorialnych i innych podmiotów lub przez nie zabezpieczone Instytucje nadzorowane Rządy regionalne i władze lokalne Inne Ekspozycje wobec korporacji lub przez nie zabezpieczone: Korporacje i kredytowanie specjalistyczne - Kredytowanie specjalistyczne MIS Korporacje i kredytowanie specjalistyczne - Inne Ekspozycje detaliczne: Ekspozycje zabezpieczane na nieruchomościach mieszkalnych: MIS Ekspozycje zabezpieczane na nieruchomościach mieszkalnych: Klienci indywidualni Kwalifikowane detaliczne ekspozycje rewolwingowe Pozostałe ekspozycje detaliczne: MIS Pozostałe ekspozycje detaliczne: Klienci indywidualni Zakupione należności: ryzyko rozwodnienia Inne aktywa Kredytowanie specjalistyczne - kryteria grupowania Alternatywna obsługa kredytów hipotecznych Ryzyko rozliczeń: ekspozycje związane z transakcjami nie-dvp (dostawa po otrzymaniu płatności) z nadzorczymi współczynnikami ważenia Ekspozycje na instrumenty kapitałowe: Metoda PD/LGD: aktywa obarczone ryzykiem Metoda prostego ważenia ryzykiem: aktywa ważone ryzykiem IRB: aktywa obarczone ryzykiem Razem BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

205 Tabela 9 Tabela 9 Ryzyko Kontrahenta Ujawnienie jakościowe Ryzyko kredytowe kontrahenta jest definiowane jako ryzyko niewykonania zobowiązania przez kontrahenta transakcji przed ostatecznym rozliczeniem przepływów środków pieniężnych związanych z tą transakcją. Ryzyko Kredytowe Kontrahenta (Counterparty Credit Risk CCR) jest szczególnym przypadkiem ogólnego Ryzyka Kredytowego (np. pożyczki). W przeciwieństwie do ekspozycji spółki na Ryzyko Kredytowe związane z pożyczką, gdy ekspozycja na Ryzyko Kredytowe jest jednostronna i jedynie bank-pożyczkodawca stoi wobec ryzyka straty, CCR tworzy dwustronne ryzyko straty: wartość rynkowa transakcji może być dodatnia lub ujemna dla każdej ze stron transakcji. Wartość rynkowa jest niepewna i może zmieniać się w czasie wraz ze zmianami bazowych czynników rynkowych. Ekspozycja na Ryzyko Rynkowe Kontrahenta jest szacowana z uwzględnieniem wpływu okresu warunków skrajnych (Oczekiwana Ekspozycja Dodatnia w Warunkach Skrajnych/Stressed Expected Positive Exposure) oraz praktyk w zakresie zarządzania zastawem. W zakresie CCR mieszczą się następujące produkty finansowe: pozagiełdowe instrumenty pochodne (kontrakty nie będące przedmiotem obrotu na giełdzie); transakcje finansowania papierów wartościowych (transakcje repo, transakcje zaciągania i udzielania pożyczek w papierach wartościowych lub towarach na podstawie papierów wartościowych lub towarów oraz transakcje kredytowe w oparciu o depozyt zabezpieczający w oparciu o papiery wartościowe lub towary); transakcje long settlement, gdy jeden z kontrahentów jest zobowiązany umową do dostarczenia papierów wartościowych, towarów, walut za gotówkę, inne instrumenty finansowe lub towary, lub viceversa, w dacie rozliczenia lub dostawy, która przypada później niż najwcześniejszy ze standardów rynkowych dla danej transakcji; wymiana instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu. ZASADY ŁADU KORPORACYJNEGO CCR W celu zaprojektowania ramowej metodologii, polityk i procesów dla zarządzania Ryzykiem Kredytowym Kontrahenta, które jest koncepcyjnie solidne, wdrażane w rzetelny sposób i zgodne z instrukcjami Urzędu Nadzoru, przyjęto następujące zasady ogólne: Kamień węgielny zarządzania CCR: Ryzyko Kredytowe Kontrahenta CCR jest szczególnym rodzajem ryzyka kredytowego i z tej przyczyny w celu zapewnienia wszechstronnego wglądu w ekspozycję kontrahenta, procesy i polityki regulujące działania związane z CCR muszą przebiegać zgodnie z tą samą logiką, co procesy i działania związane z działalnością kredytową. Obsługa CCR musi uwzględniać limity ryzyka, musi być zgodna z Zasadami Globalnymi, przyjętymi przez Zarządzanie Ryzykiem Grupy oraz musi być dopasowana do systemów i procesów dotyczących limitów, przyjętych przez Spółki Grupy. Nadzór nad CCR będzie realizowany codziennie przez dedykowane jednostki ds. ryzyka Spółek Grupy 23 oraz Spółki Dominującej wraz z kierownictwem wyższego szczebla, właściwymi Komitetami oraz Radą Dyrektorów. Zarządzanie CCR będzie uwzględniać ryzyka rynkowe w celu określenia wpływu zmian rynkowych na CCR. 23 Jednostki ds. zarządzania CCR, działające w UC SpA, UCB AG oraz UC BA AG przejmą obowiązki koordynacyjne na poziomie podgrup w odniesieniu do ich Spółek Zależnych skonsolidowanych w podgrupy. 205

206 I Rola Spółki Dominującej i Spółek Grupy Zadanie zdefiniowania wytycznych, zaprojektowania ram, opracowania polityki określającej ramy zarządzania Ryzykiem Kredytowym Kontrahenta CCR zostanie powierzone właściwym jednostkom Spółki Dominującej i zostanie opisane w Regulaminie Organizacyjnym Spółki Dominującej. Spółka Dominująca będzie odpowiedzialna za monitorowanie ekspozycji na poziomie Grupy w celu zapewnienia właściwego nadzoru nad ryzykiem koncentracji i największymi ekspozycjami. Spółka Dominująca będzie uczestniczyć w definiowaniu działań naprawczych w odniesieniu do anomalii CCR dla odpowiednich nazw 24. Jednostka ds. Metodologii Ryzyka Spółki Holdingowej odpowiada za opracowywanie modeli Ryzyka Kredytowego Kontrahenta dla Grupy UniCredit. Wdrożone zostaną rygorystyczne i wszechstronne testy warunków skrajnych, uwzględniające scenariusze szczegółowe odnoszące się do Grupy i Spółek Grupy, opracowane na podstawie wyników pomiarów CCR i opisane ogólnie we właściwych Zasadach Globalnych, wydanych przez Spółkę Holdingową. Solidny proces zapewniający określenie i analizę zarówno Ryzyka Specific Wrong Way jak General Wrong Way został określony i opisany w szczegółowych Zasadach Globalnych, przyjętych przez Spółkę Dominującą. ZARZĄDZANIE RYZYKIEM I MONITORING RYZYKA Ramy Zarządzania Ryzykiem Kredytowym Kontrahenta CCR, istniejące w Grupie UniCredit, koncentrują się na codziennej kontroli ekspozycji na ryzyko, zdefiniowanej przy użyciu metody opartej o obliczenia rozkładu przyszłych wartości będących przedmiotem obrotu walut, pozagiełdowych instrumentów pochodnych oraz transakcji SFT na poziomie jednego kontrahenta. Jednostka ds. Metodologii Ryzyka Spółki Dominującej określiła następujące trzy etapy szacowania rozkładu ekspozycji kredytowej na poziomie kontrahenta: generowanie scenariusza. Przyszłe scenariusze rynkowe są symulowane dla stałego zbioru dat symulacji przy użyciu modeli ewolucji czynników ryzyka. wycena instrumentów. Dla każdej daty symulacji oraz dla każdej realizacji czynników bazowych Ryzyka Rynkowego prowadzona jest wycena instrumentów. agregacja. Dla każdej daty symulacji oraz dla każdej realizacji czynników bazowych ryzyka wartości instrumentów są sumowane w celu obliczenia wartości portfela kontrahenta. Dla celów zarządczych ekspozycja na poziomie kontrahenta transakcji w ramach Metody Modelu Wewnętrznego (Internal Model Method, IMM) jest mierzona przy użyciu Potencjalnej Przyszłej Ekspozycji (Potential Future Exposure 25 PFE). Dla transakcji nie uwzględnionych w zakresie CCR IMM ekspozycje są szacowane przy użyciu współczynników konwersji kredytów (jak np. CCF). Kalibracja wyników CCF w ostrożnościowym szacowaniu PFE. Modele wewnętrzne, które generują codzienne ekspozycje przed rozliczeniem, generują także miary ekspozycji, stosowane do obliczenia Kapitału Regulacyjnego, w odniesieniu do którego UniCredit obecnie stara się o zgodę Urzędu Regulacyjnego. Te same modele wewnętrzne generują także symulacje w warunkach skrajnych, które zostaną poddane procesowi ICAAP i które zapewniają jednostce Zarządzania Ryzykiem analizy kontrahentów, państw i branż oraz podkreślają potencjalne ogólne ryzyko "wrong way" portfela. 24 Pojedyncze nazwy zostaną uznane za właściwe w zależności od ich obecnego ratingu, wielkości ekspozycji i innych miar odpowiadających CCR, zgodnie z definicją przedstawioną w Zasadach Grupy. 25 Potencjalna Przyszła Ekspozycja PFE jest definiowana jako możliwa ekspozycja na dany poziom ufności w danym czasie. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

207 Tabela 9 Definicja i zatwierdzenie limitów CCR stanowią część procesów underwritingu kredytowego/działalności kredytowej Spółki Holdingowej i Spółek Grupy; w sytuacjach, gdy przewidziano delegowanie uprawnień, działania ta leżą także w zakresie kompetencji komitetów interwencyjnych i kredytowych. Jednostki ds. kontroli CCR w Spółkach Grupy uczestniczą w procesie określania limitów i weryfikacji procesów przez zapewnienie wskazówek technicznych i dzielenie się doświadczeniem. The skłonność do podejmowania ryzyka kontrahenta lub zbioru kontrahentów podlegających tej samej spółce dominującej jest definiowana poprzez limit kredytowy dla tych segmentów klientów, dla których taki limit istnieje, lub w innych wypadkach bezpośrednio poprzez limit, który jest definiowany jako skonsolidowana maksymalna ekspozycja na ryzyko, jaką Spółka Grupy i/lub Grupa może zapewnić kontrahentowi. Limity kredytowe i limity są ustalane przez kompetentne jednostki zgodnie z obowiązującymi w skali całej Grupy Zasadami Globalnymi i/lub strategiami kredytowymi lub w sposób zgodny z zasadami lokalnymi. Część limitu kredytowego/limitu może zostać przypisana do limitu ryzyka przed rozliczeniem, który zostanie porównany do maksymalnej Potencjalnej Przyszłej Ekspozycji (max PFE) w stosunku do kontrahenta w danym okresie czasu. REDUKCJA RYZYKA UniCredit redukuje Ryzyko Kredytowe Kontrahenta wynikające z instrumentów pochodnych i innych transakcji narażonych na CCR przy użyciu kompensacji, kolateralizacji i Centralnych Kontrahentów. Kompensacja umożliwia agregację dodatnich i ujemnych transakcji na instrumentach pochodnych Mark-to- Market z tym samym kontrahentem, który podlega kompensacji, redukując w ten sposób ekspozycję w wypadku niedotrzymania warunków przez któregokolwiek z tych kontrahentów. Prowadzona w skali całej Grupy polityka wymaga, by wszystkie ustalenia kompensacyjne były dokumentowane w postacie prawomocnych umów ramowych. Wykonanie i wykonalność tego rodzaju umów kompensacyjnych jest monitorowana na bieżąco przez Departament Prawny UniCredit. Kompensacja nie ma zastosowania wobec Spółek UniCredit, ponieważ nie jest dozwolona przepisami prawa i dodatkowo mogłaby nie zostać objęta bazowymi dwustronnymi umowami ramowymi. Umowy zastawu (o ile są prawnie wykonalne na obszarze danego systemu prawnego) mogą być wymagane zależnie od wiarygodności kredytowej kontrahenta oraz charakteru transakcji. Z zasady instrumenty pochodne na kursach walutowych, stopach procentowych, papierach kapitałowych, kredytach i towarach, transakcje na pozwoleniach UE na emisje, derywaty pogodowe i inne transakcje na instrumentach pochodnych na rynku nieregulowanych wymagają zabezpieczenia w postaci umowy zastawu. Polityka Grupy "Zarządzania i zabezpieczeniami i kontroli zabezpieczeń" została zatwierdzona w 2013 roku przez Komitety Kredytowe wyższego szczebla. Polityka ta definiuje role i obowiązki zaangażowanych stron zarówno na poziomie Spółki Dominującej, jak Spółki Grupy. Ponadto polityka ta definiuje z góry zatwierdzone rodzaje zastawów, rodzaje zastawów wymagające zatwierdzenia oraz zastawy niekwalifkowane. Kryteria kwalifikowalności dla możliwych do przyjęcia zabezpieczeń zapewniają, że uzgodnione zabezpieczenie posiada cechy takie, jak przejrzystość cenowa, płynność, wykonalność, niezależność i kwalifikowalność dla celów regulacyjnych oraz zbiór parametrów dla ryzyka korelacji i koncentracji. Rozróżnienie pomiędzy kwalifikowalnością instrumentów pochodnych rynku pozagiełdowego, a transakcjami Reverse Repo/kredytu w papierach wartościowych jest wymagane jako zastaw w wypadku transakcji na instrumentach pochodnych rynku pozagiełdowego muszą reprezentować wyższą jakość kredytową ze względu na potencjalnie dłuższy charakter transakcji oraz niemożność zmiany kryteriów kwalifikowalności na mocy podpisanej umowy CSA, natomiast zabezpieczenie zapewnione dla transakcji Reverse Repo/Securities Lending mogą być bardziej zróżnicowane mając na uwadze ich krótszy okres zapadalności. Zabezpieczenie bezgotówkowe, przyjmowane w celu zredukowania ekspozycji instrumentów pochodnych rynku pozagiełdowego jest przedmiotem korekty 207

208 I "haircut", która w zasadzie opiera się na zmienności płynności i cen bazowego papieru wartościowego i odzwierciedla fakt, że wartość zastawu może spaść w okresie pomiędzy datą wezwania do złożenia zastawu, a datą jego likwidacji lub egzekucji. Niezależna jednostka zarządzania zastawem odpowiada za codzienne operacyjne zarządzanie procesem kolateralizacji, który obejmuje ustanowienie zastawu na zabezpieczeniu oraz przyjęcie zabezpieczenia i badanie spornych wezwań do uzupełnienia depozytu zabezpieczającego oraz jego nieotrzymania. Proces zarządzania zastawem podlega ścisłemu dopasowaniu zarówno do krótkoterminowej, jak długoterminowej strategii finansowania Banku (zarówno na poziomie Spółki Grupy, jak na poziomie całej Grupy). Oddzielna Polityka Grupy definiuje re-hipotezację zastawu w celu zapewnienia ostrożnego podejścia i minimalizacji zakłóceń płynności. Wymogi zabezpieczenia transakcji intraday powyżej określonego poziomu zostają dodatkowo zgłoszone do stanowiska ds. finansowania krótkoterminowego ze skutkiem natychmiastowym. Tam, gdzie jest to możliwe, UniCredit wykorzystuje Kontrahentów Centralnych (CCP) do redukcji Ryzyka Kredytowego Kontrahenta dla kwalifikowanych instrumentów pochodnych rynku pozagiełdowego. Działając jako pośrednik w transakcji na instrumentach pochodnych rynku pozagiełdowego, CCP zastępuje dwustronnego kontrahenta transakcji, pozostawiając UniCredit zadanie zarządzania ryzykiem rynkowym danej transakcji. ZARZĄDZANIE RYZYKIEM "WRONG WAY" Jednostki ds. kontroli CCR zarówno Spółki Dominującej, jak Spółek Grupy odpowiadają za ocenę i zarządzanie ryzykiem Wrong Way Risk, pojawiającym się, gdy czynniki ryzyka skutkujące ekspozycją na kontrahenta są pozytywnie skorelowane z wiarygodnością kredytową takiego kontrahenta. Ryzyko Wrong way Risk zostaje następnie wyróżnione w ramach ryzyka Specific Wrong Way Risk (SWWR) oraz ryzyka General Wrong Way Risk (GWWR). Ryzyko SWWR pojawia się, gdy ekspozycja na transakcje jest pozytywnie skorelowana z wiarygodnością kredytową kontrahenta z przyczyn typowych dla takiego kontrahenta. Najczęściej korelację tego rodzaju obserwuje się w warunkach podobieństwa istotnych prawnych/ekonomicznych uwarunkowań pomiędzy zastawem/podmiotem referencyjnym, a kontrahentem. Transakcje Specific Wrong Way charakteryzują się wyższym prawdopodobieństwem generowania wyższych ekspozycji niż wykazywałyby standardowe metodologie PFE dla tego sektora (Potential Future Exposure), ponieważ te ostatnie mają zastosowanie do instrumentów pochodnych plain vanilla i zakładają ograniczoną korelację. Polityka Globalna Specific Wrong Way ma na celu uzupełnienie naszych metodologii obliczania ekspozycji przez zapewnienie ujednoliconych ram w skali całej grupy odnośnie do skłonności do podejmowania ryzyka, definicji ryzyka, monitoringu ryzyka oraz zarządzania ekspozycjami Specific Wrong Way. Ryzyko General Wrong Way Risk ma miejsce, gdy jakość kredytowa kontrahenta zostaje skorelowana ze czynnikiem ryzyka, co również wpływa na wartość transakcji w ramach Grupy. Polityka Globalna odnosząca się do ryzyka General Wrong Way Risk ma na celu zdefiniowanie ram służących do analizowania, monitorowania i zarządzania potencjalnym wpływem ryzyka GWWR na produkt, region lub sektor gospodarki oraz stworzenie dodatkowych poziomów kontroli dla transakcji General Wrong Way Risk. Zasady Globalne Spółki Dominującej zawierają wskazówki odnośnie do zasad i kroków, podejmowanych w ramach kontroli takich ryzyk i ich zarządzaniem. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

209 Tabela 9 Ujawnienie ilościowe Ryzyko kontrahenta zastawy Metoda Standardowa RYZYKO KONTRAHENTA - ZASTAWY (tys. EUR) KWOTA EAD WEDŁUG KWOTA EAD WEDŁUG STANU NA STANU NA kontrakty na instrumentach pochodnych transakcje SFT i długie transakcje rozliczeniowe Ryzyko kontrahenta Metoda Standardowa RYZYKO KONTRAHENTA (tys. EUR) KWOTA EAD WEDŁUG KWOTA WAŻONA KWOTA EAD WEDŁUG KWOTA WAŻONA STANU NA WEDŁUG STANU NA STANU NA WEDŁUG STANU NA kontrakty na instrumentach pochodnych transakcje SFT i długie transakcje rozliczeniowe z nettingu krzyżowego produktów kontraktowanych Metody IRB - kontrakty na instrumentach pochodnych transakcje SFT i długie transakcje rozliczeniowe z nettingu krzyżowego produktów kontraktowanych Portfel regulacyjny do obrotu: wartość nominalna TYPY INSTRUMENTÓW POCHODNYCH/BAZOWYCH KWOTY WEDŁUG STANU NA KWOTY WEDŁUG STANU NA (tys. EUR) OTC IZBA ROZRACHUNKOWA OTC IZBA ROZRACHUNKOWA 1). Dłużne papiery wartościowe i indeksy stóp procentowych a) Opcje b) Swap c) Forward d) Futures e) Inne Instrumenty kapitałowe i indeksy giełdowe a) Opcje b) Swap c) Forward d) Futures e) Inne Złoto i waluty a) Opcje b) Swap c) Forward d) Futures e) Inne Towary Inne instrumenty bazowe Razem

210 I Portfel bankowy: wartość nominalna na koniec okresu - Zabezpieczające instrumenty pochodne TYPY INSTRUMENTÓW POCHODNYCH/BAZOWYCH KWOTY WEDŁUG STANU NA KWOTY WEDŁUG STANU NA (tys. EUR) OTC IZBA ROZRACHUNKOWA OTC IZBA ROZRACHUNKOWA 1. Dłużne papiery wartościowe i indeksy stóp procentowych a) Opcje b) Swap c) Forward d) Futures e) Inne Instrumenty kapitałowe i indeksy giełdowe a) Opcje b) Swap c) Forward d) Futures e) Inne Złoto i waluty a) Opcje b) Swap c) Forward d) Futures e) Inne Towary Inne instrumenty bazowe Razem Księga bankowa: wartość nominalna na koniec okresu - Inne instrumenty pochodne TYPY INSTRUMENTÓW POCHODNYCH/BAZOWYCH KWOTY WEDŁUG STANU NA KWOTY WEDŁUG STANU NA (tys. EUR) OTC IZBA ROZRACHUNKOWA OTC IZBA ROZRACHUNKOWA 1. Dłużne papiery wartościowe i indeksy stóp procentowych a) Opcje b) Swap c) Forward d) Futures e) Inne Instrumenty kapitałowe i indeksy giełdowe a) Opcje b) Swap c) Forward d) Futures e) Inne Złoto i waluty a) Opcje b) Swap c) Forward d) Futures e) Inne Towary Inne instrumenty bazowe Razem BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

211 Tabela 9 Finansowe instrumenty pochodne: dodatnia wartość godziwa brutto - podział według produktów RODZAJE TRANSAKCJI/INSTRUMENTÓW BAZOWYCH DODATNIA WARTOŚĆ GODZIWA KWOTY WEDŁUG STANU NA KWOTY WEDŁUG STANU NA (tys. EUR) OTC IZBA ROZRACHUNKOWA OTC IZBA ROZRACHUNKOWA A. Regulacyjny Portfel do Obrotu a) Opcje b) Swapy na stopach procentowych c) Swap walutowy d) Swap kapitałowy e) Forward f) Futures g) Inne B. Portfel bankowy - Zabezpieczające instrumenty pochodne a) Opcje b) Swapy na stopach procentowych c) Swap walutowy d) Swap kapitałowy e) Forward f) Futures g) Inne C. Portfel bankowy - inne instrumenty pochodne a) Opcje b) Swapy na stopach procentowych c) Swap walutowy d) Swap kapitałowy e) Forward f) Futures g) Inne Razem

212 I Finansowe instrumenty pochodne: ujemna wartość godziwa brutto - podział według produktów UJEMNA WARTOŚĆ GODZIWA (tys. EUR) RODZAJE PORTFELI/INSTRUMENTÓW POCHODNYCH KWOTY WEDŁUG STANU NA KWOTY WEDŁUG STANU NA OTC IZBA ROZRACHUNKOWA OTC IZBA ROZRACHUNKOWA A. Regulacyjny Portfel do Obrotu a) Opcje b) Swapy na stopach procentowych c) Swap walutowy d) Swap kapitałowy e) Forward f) Futures g) Inne B. Portfel bankowy - Zabezpieczające instrumenty pochodne a) Opcje b) Swapy na stopach procentowych c) Swap walutowy d) Swap kapitałowy e) Forward f) Futures g) Inne C. Portfel bankowy - Inne instrumenty pochodne a) Opcje b) Swapy na stopach procentowych c) Swap walutowy d) Swap kapitałowy e) Forward f) Futures g) Inne Razem BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

213 Tabela 9 Finansowe instrumenty pochodne rynku pozagiełdowego: regulacyjny portfel do obrotu wartość nominalna, dodatnia i ujemna wartość godziwa brutto według kontrahentów - kontrakty nie podlegające umowom kompensacji KONTRAKTY NIE UWZGLĘDNIONE W UMOWIE KOMPENSACYJNEJ RZĄDY PAŃSTW I BANKI CENTRALNE KWOTY WEDŁUG STANU NA INNE PODMIOTY SEKTORA PUBLICZNEGO BANKI FINANSOWE UBEZPIECZENIOWE NIEFINANSOWE (tys. EUR) INNE PODMIOTY 1) Dłużne papiery wartościowe i indeksy stóp procentowych - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa przyszła ekspozycja ) Instrumenty kapitałowe i indeksy giełdowe - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa przyszła ekspozycja ) Złoto i waluty - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa przyszła ekspozycja ) Inne instrumenty - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa przyszła ekspozycja

214 I Finansowe instrumenty pochodne rynku pozagiełdowego: Regulacyjny portfel do obrotu - wartość nominalna, dodatnia i ujemna wartość godziwa brutto według kontrahentów - kontrakty uwzględnione w umowach kompensacji KONTRAKTY UWZGLĘDNIONE W UMOWIE KOMPENSACYJNEJ 1) Dłużne papiery wartościowe i indeksy stóp procentowych RZĄDY PAŃSTW I BANKI CENTRALNE KWOTY WEDŁUG STANU NA INNE PODMIOTY SEKTORA PUBLICZNEGO BANKI FINANSOWE UBEZPIECZENIOWE NIEFINANSOWE (tys. EUR) INNE PODMIOTY - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa ) Instrumenty kapitałowe i indeksy giełdowe - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa ) Złoto i waluty - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa ) Inne instrumenty - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

215 Tabela 9 Finansowe instrumenty pochodne w obrocie na rynku pozagiełdowym OTC: portfel bankowy wartość nominalna, dodatnia i ujemna wartość godziwa brutto według kontrahentów - kontrakty nie podlegające umowom kompensacji KWOTY WEDŁUG STANU NA (tys. EUR) KONTRAKTY NIE UWZGLĘDNIONE W UMOWIE KOMPENSACYJNEJ RZĄDY PAŃSTW I BANKI CENTRALNE INNE PODMIOTY SEKTORA PUBLICZNEGO BANKI FINANSOWE UBEZPIECZENIOWE NIEFINANSOWE INNE PODMIOTY 1) Dłużne papiery wartościowe i indeksy stóp procentowych - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa przyszła ekspozycja ) Instrumenty kapitałowe i indeksy giełdowe - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa przyszła ekspozycja ) Złoto i waluty - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa przyszła ekspozycja ) Inne instrumenty - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa przyszła ekspozycja

216 I Finansowe instrumenty pochodne w obrocie na rynku pozagiełdowym OTC: portfel bankowy - wartość nominalna, dodatnia i ujemna wartość godziwa brutto według kontrahentów - kontrakty uwzględnione w umowach kompensacji KWOTY WEDŁUG STANU NA (tys. EUR) KONTRAKTY UWZGLĘDNIONE W UMOWIE KOMPENSACYJNEJ RZĄDY PAŃSTW I BANKI CENTRALNE INNE PODMIOTY SEKTORA PUBLICZNEGO BANKI FINANSOWE UBEZPIECZENIOWE NIEFINANSOWE INNE PODMIOTY 1) Dłużne papiery wartościowe i wskaźniki stóp procentowych - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa ) Instrumenty kapitałowe i wskaźniki giełdowe - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa ) Złoto i waluty - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa ) Inne instrumenty - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

217 Tabela 9 Kredytowe instrumenty pochodne: wartość nominalna na koniec okresu REGULACYJNY PORTFEL DO OBROTU PORTFEL BANKOWY (tys. EUR) KATEGORIE TRANSAKCYJNE Z JEDNYM KONTRAHENTEM Z WIĘCEJ NIŻ JEDNYM KONTRAHENTEM (KOSZYK) Z JEDNYM KONTRAHENTEM Z WIĘCEJ NIŻ JEDNYM KONTRAHENTEM (KOSZYK) 1. Zabezpieczenie kontraktów kupującego a) Produkty niewykonania warunków umowy kredytowej b) Produkty spreadu kredytowego c) Swap łącznej stopy zwrotu d) Inne Kwoty według stanu na Kwoty według stanu na Kontrakty sprzedającego zabezpieczenie a) Produkty niewykonania warunków umowy kredytowej b) Produkty spreadu kredytowego c) Swap łącznej stopy zwrotu d) Inne Kwoty według stanu na Kwoty według stanu na Kredytowe instrumenty pochodne: dodatnia wartość godziwa brutto - podział według produktów DODATNIA WARTOŚĆ GODZIWA (tys. EUR) RODZAJE PORTFELI/INSTRUMENTÓW POCHODNYCH KWOTY WEDŁUG STANU NA KWOTY WEDŁUG STANU NA A. Regulacyjny Portfel do Obrotu a) Produkty niewykonania warunków umowy kredytowej b) Produkty spreadu kredytowego c) Swap łącznej stopy zwrotu d) Inne B. Portfel bankowy a) Produkty niewykonania warunków umowy kredytowej b) Produkty spreadu kredytowego - - c) Swap łącznej stopy zwrotu - - d) Inne - - Razem

218 I Kredytowe instrumenty pochodne: ujemna wartość godziwa brutto - podział według produktów UJEMNA WARTOŚĆ GODZIWA (tys. EUR) RODZAJE PORTFELI/INSTRUMENTÓW POCHODNYCH KWOTY WEDŁUG STANU NA KWOTY WEDŁUG STANU NA A. Regulacyjny Portfel do Obrotu a) Produkty niewykonania warunków umowy kredytowej b) Produkty spreadu kredytowego c) Swap łącznej stopy zwrotu - - d) Inne B. Portfel bankowy a) Produkty niewykonania warunków umowy kredytowej b) Produkty spreadu kredytowego - - c) Swap łącznej stopy zwrotu - - d) Inne Razem Kredytowe instrumenty pochodne rynku pozagiełdowego: wartość godziwa brutto (dodatnia i ujemna) według kontrahentów - kontrakty nie uwzględnione w umowach kompensacyjnych (tys. EUR) KWOTY WEDŁUG STANU NA KONTRAKTY NIE UWZGLĘDNIONE W UMOWIE KOMPENSACYJNEJ RZĄDY PAŃSTW I BANKI CENTRALNE INNE PODMIOTY SEKTORA PUBLICZNEGO BANKI FINANSOWE UBEZPIECZENIOWE NIEFINANSOWE INNE PODMIOTY Regulacyjny Portfel do Obrotu 1) Zakup zabezpieczenia - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa przyszła ekspozycja ) Sprzedaż zabezpieczeń - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa przyszła ekspozycja Portfel bankowy 1) Zakup zabezpieczenia - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa ) Sprzedaż zabezpieczeń - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

219 Tabela 9 Kredytowe instrumenty pochodne rynku pozagiełdowego: wartość godziwa brutto (dodatnia i ujemna) według kontrahentów - kontrakty uwzględnione w umowach kompensacyjnych KONTRAKTY UWZGLĘDNIONE W UMOWIE KOMPENSACYJNEJ RZĄDY PAŃSTW I BANKI CENTRALNE KWOTY WEDŁUG STANU NA INNE PODMIOTY SEKTORA PUBLICZNEGO BANKI FINANSOWE UBEZPIECZENIOWE NIEFINANSOWE (tys. EUR) INNE PODMIOTY Regulacyjny Portfel do Obrotu 1) Zakup zabezpieczenia - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa ) Sprzedaż zabezpieczeń - - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa Portfel bankowy - 1) Zakup zabezpieczenia - - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa ) Sprzedaż zabezpieczeń - - wartość nominalna dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa Finansowe i kredytowe instrumenty pochodne rynku pozagiełdowego: wartość godziwa netto i przyszła ekspozycja według kontrahentów KWOTY WEDŁUG STANU NA (tys. EUR) RZĄDY PAŃSTW I BANKI CENTRALNE INNE PODMIOTY SEKTORA PUBLICZNEGO BANKI FINANSOWE UBEZPIECZENIOWE NIEFINANSOWE INNE PODMIOTY 1) Umowy kompensacji związane z finansowymi instrumentami pochodnymi - dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa przyszła ekspozycja ryzyko kontrahenta netto ) Umowy kompensacji związane z kredytowymi instrumentami pochodnymi - dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa przyszła ekspozycja ryzyko kontrahenta netto ) Umowy kompensacji produktów krosowanych - dodatnia wartość godziwa ujemna wartość godziwa przyszła ekspozycja ryzyko kontrahenta netto

220 I Tabela 10 Transakcje sekurytyzacyjne Ujawnienie jakościowe Grupa działa jako inicjator i sponsor sekurytyzacji, a także jako inwestor, zgodnie z postanowieniami Nowej Umowy Kapitałowej Bazylea II oraz Pismem Okólnym Banku Włoch nr 263 "Nowe Instrukcje Nadzorcze dla Banków" z dn roku. Grupa jako inicjator W Grupie na proces inicjowania składa się sprzedaż portfela należności bilansowych podmiotom utworzonym jako spółki sekurytyzacyjne zgodnie z postanowieniami Ustawy 130/99 lub podobnymi przepisami obowiązującymi poza terytorium Włoch. Kupujący finansuje zakup portfeli należności przez emisję obligacji o różnym poziomie uprzywilejowania i przenosi wpływy z emisji na Grupę. Rentowność i termin wykupu obligacji emitowanych przez kupującego zależy więc głównie od przepływu środków oczekiwanych ze sprzedaży aktywów. Jako kolejną formę zabezpieczenia dla posiadaczy obligacji transakcje takie mogą przewidywać różnego rodzaju dodatkowe zabezpieczenia kredytowe, jak np. pożyczki podporządkowane, gwarancje finansowe, akredytywy gwarancyjne lub nadzabezpieczenie. Przy realizacji takich transakcji cele Grupy obejmują zwykle: inicjowanie papierów wartościowych, które mogą zostać wykorzystane jako zabezpieczenie transakcji repo z Bankiem Włoch i Europejskim Bankiem Centralnym (potencjał równoważenia); obniżanie kosztów finansowania ze względu na możliwość emisji wysokooprocentowanych obligacji z oprocentowaniem niższym niż obligacje zwykłe z prawem pierwszeństwa. uwolnienie kapitału ekonomicznego i regulacyjnego przez realizację transakcji, które ograniczają wymóg kapitałowy przewidziany obowiązującymi zasadami przez ograniczenie ryzyka kredytowego. Grupa prowadzi zarówno sekurytyzacje tradycyjne, na mocy których portfel należności zostaje sprzedany spółce celowej, jak sekurytyzacje syntetyczne z wykorzystaniem swapów ryzyka kredytowego (credit default swap CDS) w celu zakupu zabezpieczenia ryzyka bazowego portfela w całości lub w części. Możliwości wykorzystania tego rodzaju transakcji są ograniczone. Kwota sekurytyzowanych kredytów 26, z wyłączeniem transakcji, w których Grupa zakupiła wszystkie zobowiązania wyemitowane przez spółki celowe (zwane autosekurytyzacjami) stanowi 2,21% całego portfela kredytów Grupy według stanu na 31 grudnia 2013 roku. Autosekurytyzacje stanowią 3,04% portfela kredytowego. Program Obligacji Pokrytych (OBG- Obbligazioni Bancarie Garantite) został uruchomiony w 2008 roku na mocy postanowień włoskiej Ustawy nr 130/99. Pierwotne mieszkaniowe kredyty hipoteczne zostały przeniesione na Spółkę Celową, ustanowioną w tym celu i uwzględnioną w Grupie. 26 Powyższe dotyczy kredytów sprzedanych, także syntetycznie, ale nie wyksięgowanych z zestawienia bilansowego. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

221 Tabela 10 Należy także zwrócić uwagę na fakt, że w celu stworzenia potencjału równoważenia, w 2012 roku spółka UniCredit S.p.A. zainicjowała nowy Program Obligacji Pokrytych (OBG lub Obbligazioni Bancarie Garantite) ("Nowy Program OBG"), bez szczegółowych ratingów, w oparciu o hipoteczne kredyty mieszkaniowe i komercyjne kredyty hipoteczne jako instrumenty bazowe. Strukturę umowną i nadzorczą, a także kontrahentów tego programu modelowano na podstawie wcześniejszego programu, z wyjątkiem odniesień do Agencji Ratingowych oraz wykorzystania nowej Spółki Celowej - UniCredit OBG S.r.l. Według stanu na 31 grudnia 2013 roku, seria obligacji pokrytych, wyemitowana w ramach dwóch programów wyniosła 30 osiągnęła wartość mln euro, z czego mln euro zostało odkupione przez UniCredit S.p.A.. Należy tutaj zwrócić uwagę na fakt, że po odkupie, kwota mln euro została zastawiona jako zabezpieczenie transakcji repo i w konsekwencji została ujęta w pozycji 30. Papiery wartościowe w emisji w zobowiązaniach. Według stanu na 31 grudnia 2011 roku, podobna emisja obligacji pokrytych, zrealizowana na mocy prawa niemieckiego i austriackiego (Pfandbriefe) wyniosła tys. eur, z czego tys. euro zabezpieczono kredytami hipotecznymi, a tys. euro zabezpieczono kredytami dla sektora publicznego. Polityki Rachunkowościowe - Wyksięgowania Zgodnie z postanowieniami MSR 39, zaprzestanie ujmowania polega na usunięciu poprzednio ujmowanych aktywów finansowych z zestawienia bilansowego danego podmiotu gospodarczego. Podmiot gospodarczy może zaprzestać ujmowania aktywa finansowego w wypadku, gdy przewidziane umową prawa do przepływów gotówkowych z aktywa finansowego wygasną lub gdy podmiot taki przeniesie na kontrahenta spoza Grupy wynikające z umowy prawa do otrzymywania przepływów gotówkowych z aktywa finansowego. Prawa do przepływów gotówkowych zostają uznane za przeniesione nawet wtedy, gdy wynikające z umowy prawa do otrzymywania przepływów gotówkowych z aktywa zostają zachowane, przy jednoczesnym zobowiązaniu do wypłacenia tego przepływu gotówkowego na rzecz jednego lub więcej podmiotów oraz w gdy wszystkie wyszczególnione poniżej warunki zostaną spełnione (umowa przechodnia): Grupa nie jest zobowiązana do wypłacenia kwot nie otrzymanych z oryginalnego aktywa; sprzedaż czy zastaw oryginalnego aktywa są niedozwolone, z wyjątkiem gdy zostało ono użyte do zabezpieczenia obowiązku wypłacenia przepływu gotówkowego; Grupa jest zobowiązana do niezwłocznego przeniesienia wszystkich otrzymanych przepływów gotówkowych i nie może ich inwestować, z wyjątkiem płynnych środków, zainwestowanych na krótki okres czasu pomiędzy datą otrzymania a datą płatności, pod warunkiem ujęcia w wypłacie naliczonych w tym okresie odsetek. Uznanie podlega także weryfikacji skutecznego przeniesienia wszystkich ryzyk i dochodów z własności aktywa finansowego. Jeżeli podmiot przenosi w zasadzie wszystkie ryzyka i dochody z własności aktywa finansowego, to podmiot taki powinien zaprzestać uznawania takiego aktywa (lub grupy aktywów) i uznawać odrębnie jako aktywa lub pasywa wszelkie prawa i zobowiązania, utworzone lub zachowane w toku takiego przeniesienia. I odwrotnie, jeżeli podmiot zatrzymuje w zasadzie wszystkie ryzyka i dochody z własności aktywa (lub grupy aktywów), to podmiot taki powinien nadal uznawać przeniesione aktywo lub aktywa. W takim wypadku konieczne jest uznanie zobowiązania, odpowiadającego kwocie otrzymanej na mocy przeniesienia i następnie uznanie wszystkich dochodów, naliczonych od aktywa lub kosztów, naliczonych od zobowiązania. Do transakcji, które zgodnie z powyższymi zasadami nie pozwalają na pełne zaprzestanie ujmowania aktywa finansowego, należą przede wszystkim transakcje sekurytyzacji, transakcje z przyrzeczeniem odkupu (buy-in) oraz udzielanie pożyczek zabezpieczanych papierami wartościowymi. 221

222 I W ramach tradycyjnych sekurytyzacji Grupa utrzymuje pierwszą stratę w formie obligacji podporządkowanych lub podobnych ekspozycji, a w niektórych wypadkach stosuje inne produkty kredytowe opisane wyżej. Działanie takie umożliwia Grupie odniesienie korzyści z nadwyżki dochodu ze sprzedanych należności powyżej dochodu wynikającego z transz uprzywilejowanych i pomostowych. Zatrzymanie przez Grupę ryzyka pierwszej straty i odpowiadającego jej dochodu oznacza, że większość ryzyka i zwrotu z portfela zostaje zatrzymane. W konsekwencji, transakcje te są ujmowane na kontach jako transakcje finansowe, natomiast zyski wynikające z transferu aktywów nie są ujmowane, a należności sprzedane nie są usuwane z bilansu. Sekurytyzacje syntetyczne obejmują także zatrzymanie należności podlegających zabezpieczeniu ryzyka kredytowego w zestawieniu bilansowym.. Swap zostaje zaksięgowany, podobnie jak wszelkie inne nabyte odsetki. W tym kontekście kredytowe instrumenty pochodne, dla których emitent musi dokonać uzgodnionych płatności w celu zadośćuczynienia ubezpieczonemu faktyczne straty, poniesione w wyniku niezdolności dłużnika do spłaty instrumentu dłużnego w terminie zapadalności, są klasyfikowane jako zakupione gwarancje finansowe. W konsekwencji przy ocenie należności bazowych uwzględniane są skutki redukcji ryzyka kredytowego, związanego z zakupem zabezpieczenia. Wszelkie premie wypłacone za nabycie zabezpieczenia są klasyfikowane jako inne aktywa i amortyzowane w rachunku wyników w ciągu okresu obowiązywania kontraktu. Wszelkie nabyte udziały są klasyfikowane jako aktywa finansowe do jednego z portfeli, przewidzianego przepisami mającego zastosowanie standardu rachunkowości, zależnie od charakteru kontraktu i celu, dla którego zostały nabyte. Aktywa te są więc wyceniane według portfela, do którego zostały zaszeregowane, na podstawie wyników portfela bazowego i z uwzględnieniem ich transzowości. Poza najbardziej podporządkowanymi transzami każdej sekurytyzacji, wzmocnienie kredytu może także dotyczyć kredytów podporządkowanych lub odroczonych cen zakupu (DPP). W wypadku sekurytyzacji tradycyjnych, wartość tych instrumentów jest wykazywana jako spadek wartości zobowiązań, związanych ze aktywami sprzedanymi, ale nie wyksięgowanymi, natomiast w wypadku sekurytyzacji syntetycznych, wzmocnienia kredytów są ujmowane jako aktywa finansowe i wyceniane według ich portfela. Wyjątkiem od tej reguły są transakcje, które Grupa wyksięgowała jako zawarte przed 1 stycznia 2002 roku, przy jednoczesnym zachowaniu większości ryzyka i zwrotu z portfela bazowego. Przyjmując po raz pierwszy Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) wybraliśmy opcję dozwoloną przez MSSF 1, umożliwiającą pominięcie ponownej klasyfikacji aktywów zbytych przed 01 stycznia 2004 roku bez względu na zakres ryzyka oraz zatrzymany przychód. W tabelach poniżej przedstawiono sekurytyzacje tradycyjne i syntetyczne oraz - oddzielnie - autosekurytzacje inicjowane przez spółki Grupy według stanu na 31 grudnia 2013 r. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

223 Tabela 10 INICJATOR: UniCredit S.p.A. NAZWA Rodzaj sekurytyzacji: Inicjator: Transakcja docelowa: Rodzaj aktywa: CONSUMER TWO Sprzedaż rzeczywista UniCredit S.p.A. Finansowanie / zrównoważenie potencjału Kredyty dla osób fizycznych Jakość aktywa: pracujące Data zamknięcia: r. Wartość nominalna portfela referencyjnego: Gwarancje wystawione przez Bank: - Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: Linie Kredytowe Banku: - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - Inne zabezpieczenia kredytowe: - UniCredit S.p.A. sfinansowało SPV, w związku z tą transakcją, przez dwa kredyty podporządkowane w wartości 24,68 mln EUR i 5 mln EUR INICJATOR: UniCredit S.p.A. NAZWA Rodzaj sekurytyzacji: Inicjator: Emitent: Transakcja docelowa: Rodzaj aktywa: LARGE CORPORATE ONE Sprzedaż rzeczywista UniCredit S.p.A. Large Corporate ONE S.r.l. Finansowanie / zrównoważenie potencjału Kredyty dla dużych przedsiębiorstw Jakość aktywa: pracujące Data zamknięcia: r. Wartość nominalna portfela referencyjnego: Gwarancje wystawione przez Bank: Gwarancje Senior Notes Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: Linie Kredytowe Banku: Interest shortfall facility Linie Kredytowe Trzecich Stron: - Inne zabezpieczenia kredytowe:

224 I INICJATOR: UniCredit S.p.A. NAZWA U-Propeller Rodzaj sekurytyzacji: Inicjator: Emitent: Transakcja docelowa: Rodzaj aktywa: Transze pokryte UniCredit S.p.A. U-Propeller 2013 S.A. Pomoc kapitałowa i przeniesienie ryzyka dla koncentracji ryzyka Kredyty dla finansowania projektów nowej energii Jakość aktywa: pracujące Data zamknięcia: r. Wartość nominalna portfela referencyjnego: Gwarancje wystawione przez Bank: - Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: Kaucja Mariner Investment Group LLC Linie Kredytowe Banku: - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - Inne zabezpieczenia kredytowe: - INICJATOR: UniCredit S.p.A. NAZWA Rodzaj sekurytyzacji: Inicjator: Emitent: Transakcja docelowa: Rodzaj aktywa: Jakość aktywa: FEDERA SCOM FIDI Transze pokryte UniCredit S.p.A. UniCredit S.p.A. Pomoc kapitałowa i przeniesienie ryzyka dla koncentracji ryzyka Zdywersyfikowany i rozdrobniony portfel kredytów dla przedsiębiorstw pracujące Data zamknięcia: r. Wartość nominalna portfela referencyjnego: Gwarancje wystawione przez Bank: - Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: Gwarancja finansowa zabezpieczająca transzę junior w postaci rachunku depozytowego; gwarancja finansowa dla transzy mezzanine w postaci poręczenia. Linie Kredytowe Banku: - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - Inne zabezpieczenia kredytowe: - BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

225 Tabela 10 INICJATOR: UniCredit S.p.A. NAZWA Rodzaj sekurytyzacji: Inicjator: Transakcja docelowa: Rodzaj aktywa: FEDERA CON FIDI Transze pokryte UniCredit S.p.A. Pomoc kapitałowa i przeniesienie ryzyka kredytowego Kredyty dla SME, najczęściej niezabezpieczone Jakość aktywa: pracujące Data zamknięcia: r. Wartość nominalna portfela referencyjnego: Gwarancje wystawione przez Bank: - Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: Kacja Feder confidi and IGI poręczenie EIF Linie Kredytowe Banku: - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - Inne zabezpieczenia kredytowe: - INICJATOR: UniCredit S.p.A. (d. UniCredit Family Financing Bank S.p.A.) NAZWA Cordusio RMBS UCFin -Serie 2006 (d. Cordusio RMBS3-UB Casa 1) Rodzaj sekurytyzacji: Inicjator: Transakcja docelowa: Rodzaj aktywa: Jakość aktywa: Tradycyjna UniCredit Banca per la Casa S.p.A. Potencjał finansowania/równoważenia Indywidualne kredyty hipoteczne pracujące Data zamknięcia: r. Wartość nominalna portfela do zbycia: Gwarancje wystawione przez Bank: - Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: Linie Kredytowe Banku: - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - Inne zabezpieczenia kredytowe: - Spółka UniCredit S.p.A. udzieliła spółce celowej kredyt podporządkowany w kwocie 14,976 mln euro, a na koniec okresu rozrachunkowego kwota kredytu została całkowicie spłacona. 225

226 I INICJATOR: UniCredit S.p.A. (d. UniCredit Family Financing Bank S.p.A., d. Unicredit Banca S.p.A.) NAZWA Cordusio RMBS Securitisation - Serie 2007 Cordusio RMBS Securitisation Serie 2006 (d. Cordusio RMBS 2) Cordusio RMBS Rodzaj sekurytyzacji: Tradycyjna Tradycyjna Tradycyjna Inicjator: UniCredit Banca S.p.A. UniCredit Banca S.p.A. UniCredit Banca S.p.A. Transakcja docelowa: Potencjał finansowania/równoważenia Potencjał finansowania/równoważenia Potencjał finansowania/równoważenia Rodzaj aktywa: Prywatne kredyty hipoteczne Prywatne kredyty hipoteczne Prywatne kredyty hipoteczne Jakość aktywa: Pracujące pracujące pracujące Data zamknięcia: Wartość nominalna portfela zbycia: Gwarancje wystawione przez Bank: Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: Linie Kredytowe Banku: Linie Kredytowe Trzecich Stron: Spółka UniCredit S.p.A. udzieliła Spółka UniCredit S.p.A. udzieliła Spółka UniCredit S.p.A. udzieliła spółce celowej kredyt spółce celowej kredyt spółce celowej kredyt w kwocie Inne zabezpieczenia podporządkowany w kwocie podporządkowany w kwocie 6,361 mln euro. Na koniec kredytowe: 6,253 mln euro. Na koniec 6,127 mln euro. Na koniec okresu rozrachunkowego kwota okresu rozrachunkowego kwota okresu rozrachunkowego kwota ta została w pełni spłacona. ta została w pełni spłacona. ta została w pełni spłacona. INICJATOR UniCredit S.p.A. (d. UniCredit Family Financing Bank S.p.A., d. Banca di Roma S.p.A.) NAZWA CAPITAL MORTGAGE Rodzaj sekurytyzacji: Inicjator: Transakcja docelowa: Rodzaj aktywa: Jakość aktywa: Tradycyjna Banca di Roma S.p.A. Potencjał finansowania/równoważenia Prywatne kredyty hipoteczne pracujące Data zamknięcia: Wartość nominalna portfela zbycia: Gwarancje wystawione przez Bank: Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: Linie Kredytowe Banku: - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - Inne zabezpieczenia kredytowe: - - Spółka UniCredit S.p.A. udzieliła spółce celowej kredyt podporządkowany w kwocie 37,19 mln euro (jako kapitał). BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

227 Tabela 10 INICJATOR: UniCredit S.p.A. (d. UniCredit Family Financing Bank S.p.A., d. FinecoBank S.p.A.) NAZWA F-E Mortgages 2005 F-E Mortgages Series Heliconus Rodzaj sekurytyzacji: Tradycyjna Tradycyjna Tradycyjna Inicjator: FinecoBankS.p.A. FinecoBank S.p.A. FinecoBank S.p.A. FinecoBank S.p.A. Transakcja docelowa: Potencjał finansowania/równoważenia Potencjał finansowania/równoważenia Potencjał finansowania/równoważenia Rodzaj aktywa: Prywatne kredyty hipoteczne Prywatne kredyty hipoteczne Prywatne kredyty hipoteczne Jakość aktywa: Pracujące pracujące pracujące Data zamknięcia: Wartość nominalna portfela zbycia: Gwarancje wystawione przez Bank: Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: UniCredit S.p.A. na 20 mln euro (wspólnie z The Royal Bank of UniCredit S.p.A. na 10,220 mln Scotland, Oddział w Mediolanie).. Na koniec okresu Linie Kredytowe - Na koniec okresu rozrachunkowego kwota linii Banku: rozrachunkowego kwota linii kredytowej została całkowicie kredytowej została całkowicie umorzona. umorzona. Linie Kredytowe Trzecich Stron: Inne zabezpieczenia kredytowe: Spółka UniCredit S.p.A. udzieliła spółce celowej kredyt podporządkowany w kwocie 15,431 mln euro (jako kapitał). Na koniec okresu rozrachunkowego kapitał spłacony wynosił 8,763 mln euro. - - INICJATOR: UniCredit S.p.A. (d. Capitalia S.p.A., d. Banca di Roma S.p.A.) NAZWA TREVI FINANCE TREVI FINANCE 2 Rodzaj sekurytyzacji: Tradycyjna Tradycyjna Inicjator: Banca di Roma S.p.A Banca di Roma SpA 89% Mediocredito di Roma SpA 11% Transakcja docelowa: Finansowanie Finansowanie Rodzaj aktywa: kredyty zwykłe - kredyty hipoteczne kredyty zwykłe - kredyty hipoteczne Jakość aktywa: niepracujące kredyt specjalny niepracujące kredyt specjalny Data zamknięcia: r r. Wartość nominalna portfela do zbycia: Umorzenie pomostowych papierów Umorzenie pomostowych papierów Gwarancje wystawione przez wartościowych wartościowych Bank: C1 i C2 w emisji w emisji Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: - - Linie Kredytowe Banku: - - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - - Inne zabezpieczenia kredytowe:

228 I INICJATOR: UniCredit S.p.A. (d. Capitalia S.p.A., d. Banca di Roma S.p.A.) NAZWA TREVI FINANCE 3 ENTASI Rodzaj sekurytyzacji: Tradycyjna Tradycyjna Inicjator: Banca di Roma SpA 92,2%, Mediocredito Centrale SpA 5,2% Leasing Roma SpA 2,6% Banca di Roma S.p.A Transakcja docelowa: Finansowanie Finansowanie Rodzaj aktywa: kredyty zwykłe - kredyty hipoteczne Zobowiązanie z tytułu obligacji zabezpieczonych Jakość aktywa: niepracujące kredyt specjalny Papiery wartościowe Trevi Finance 3 klasy C1 i C2 Data zamknięcia: r r. Wartość nominalna portfela do zbycia: Zaangażowanie UniCredit S.p.A. (d. Capitalia S.p.A.) w wypadku zdarzeń upoważniających do wcześniejszego wykupu papierów wartościowych w emisji lub do wykupu Gwarancje wystawione przez Bank: Umorzenie pomostowych papierów wartościowych w emisji papierów Trevi Finance 3 po cenie wystarczającej do wykupu papierów wartościowych Entasi. To samo dotyczy w wypadku wykonania przez Trevi Finance 3 opcji wcześniejszego wykupu papierów wartościowych C1. Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: - - Linie Kredytowe Banku: - - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - - Inne zabezpieczenia kredytowe: - - W tabeli przedstawiono, że aktywa bazowe sekurytyzacji Entasi to papiery wartościowe klasy C1 i C2 sekurytyzacji Trevi Finance 3. Aktywa bazowe tej transakcji, podobnie jak aktywa bazowe Trevi Finance oraz Trevi Finance 2, składają się z aktywów zagrożonych, wyksięgowanych ze sprawozdań finansowych ich inicjatorów ponieważ po przyjęciu MSSF Bank przyjął przewidzianą MSSF 1 opcję nieuznawania aktywów sprzedanych przed 1 stycznia 2004 roku niezależnie od zakresu ryzyka oraz uzyskanego zwrotu. INICJATOR: UniCredit S.p.A. (d. Capitalia S.p.A., d. Banca di Roma S.p.A.) NAZWA Rodzaj sekurytyzacji: Inicjator: Transakcja docelowa: Rodzaj aktywa: Jakość aktywa: CAESAR FINANCE Tradycyjna Banca di Roma S.p.A. Finansowanie Zobowiązanie z tytułu obligacji zabezpieczonych pracujące Data zamknięcia: Wartość nominalna portfela do zbycia: Gwarancje wystawione przez Bank: - Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: Linie Kredytowe Banku: - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - Inne zabezpieczenia kredytowe: - - BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

229 Tabela 10 INICJATOR: Trevi Finance S.p.A., Trevi Finance n.2 S.p.A., Trevi Finance n.3 S.r.l. NAZWA AURORA 1 Rodzaj sekurytyzacji: Inicjator: Transakcja docelowa: Rodzaj aktywa: Jakość aktywa: Tradycyjna n.3 S.r.l. Finansowanie Zwykłe kredyty kredyty hipoteczne Nie pracujące Data zamknięcia: r. Wartość nominalna portfela do zbycia: Gwarancje wystawione przez Bank: - Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: Linie Kredytowe Banku: - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - Inne zabezpieczenia kredytowe: - - INICJATOR: UniCredit Credit Management Bank S.p.A. NAZWA AURORA 2 Rodzaj sekurytyzacji: Inicjator: Transakcja docelowa: Rodzaj aktywa: Jakość aktywa: Tradycyjna UniCredit Credit Management Bank S.p.A. Finansowanie Zwykłe kredyty kredyty hipoteczne Nie pracujące Data zamknięcia: r. Wartość nominalna portfela do zbycia: Gwarancje wystawione przez Bank: - Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: Linie Kredytowe Banku: - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - Inne zabezpieczenia kredytowe:

230 I INICJATOR: UniCredit Leasing S.p.A (d. Locat S.p.A.) NAZWA Locat SV-Serie 2011 Locat SV - Serie 2006 Locat SV - Serie 2005 (d. Locat Securitisation Vehicle 3) Rodzaj sekurytyzacji: Tradycyjna Tradycyjna Tradycyjna Inicjator: Locat S.p.A. Locat S.p.A. Locat S.p.A. Transakcja docelowa: Finansowanie/potencjał /równoważenia Potencjał finansowania/równoważenia Potencjał finansowania/równoważenia Rodzaj aktywa: Kredyty leasingowe na zakup pojazdów, dobra kapitałowe i nieruchomości. Kredyty leasingowe na zakup pojazdów, dobra kapitałowe i nieruchomości. Kredyty leasingowe na zakup pojazdów, dobra kapitałowe i nieruchomości. Jakość aktywa: Pracujące pracujące pracujące Data zamknięcia: r Wartość nominalna portfela zbycia: Gwarancje wystawione przez Bank: Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: Linie Kredytowe Banku: Linie Kredytowe Trzecich Stron: Inne zabezpieczenia kredytowe: UniCredit S.p.A. udzielił spółce celowej kredyt podporządkowany w kwocie 257 mln euro. - - INICJATOR: Fineco Leasing S.p.A. NAZWA Rodzaj sekurytyzacji: Inicjator: Transakcja docelowa: Rodzaj aktywa: Jakość aktywa: F-E Gold Tradycyjna Fineco Leasing S.p.A. Finansowanie Kredyty na leasing nieruchomości (65,9%), pojazdów (26,7%) i aktywów biznesowych (7,4%) pracujące Data zamknięcia: Wartość nominalna portfela zbycia: Gwarancje wystawione przez Bank: - Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: - Linie Kredytowe Banku: - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - Inne zabezpieczenia kredytowe: Spółka Fineco Leasing S.p.A. udzieliła spółce celowej kredyt podporządkowany w kwocie 31,6 mln euro (w postaci akcji). Na koniec okresu obrachunkowego kwota transzy kapitałowej wyniosła 15,3 mln euro. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

231 Tabela 10 INICJATOR: UniCredit Bank AG NAZWA Geldilux-TS-2013 Rodzaj sekurytyzacji: Inicjator: Emitent: Transakcja docelowa: Rodzaj aktywa: Jakość aktywa: Tradycyjna UniCredit BankAG Geldilux-TS-2013 S.A. (Luksemburg) Finansowanie EURO Kredyty pracujące Data zamknięcia: r. Wartość nominalna portfela do zbycia: Gwarancje wystawione przez Bank: - Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: Linie Kredytowe Banku: - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - Inne zabezpieczenia kredytowe: - - INICJATOR: UniCredit Bank AG NAZWA Geldilux-TS-2011 Rodzaj sekurytyzacji: Inicjator: Transakcja docelowa: Rodzaj aktywa: Jakość aktywa: Tradycyjna UniCredit BankAG Pomoc kapitałowa/finansowanie EURO Kredyty pracujące Data zamknięcia: r. Wartość nominalna portfela do zbycia: Gwarancje wystawione przez Bank: - Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: Linie Kredytowe Banku: - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - Inne zabezpieczenia kredytowe:

232 I INICJATOR: UniCredit Bank AG NAZWA Rodzaj sekurytyzacji: Inicjator: Transakcja docelowa: Rodzaj aktywa: Jakość aktywa: Geldilux-TS-2010 Tradycyjna UniCredit BankAG Pomoc kapitałowa/finansowanie EURO Kredyty pracujące Data zamknięcia: r. Wartość nominalna portfela do zbycia: Gwarancje wystawione przez Bank: - Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: Linie Kredytowe Banku: - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - Inne zabezpieczenia kredytowe: - - INICJATOR: UniCredit Bank AG - UniCredit Bank Austria AG NAZWA EuroConnect SME2008 EuroConnect Issuer SME 2007 Rodzaj sekurytyzacji: Syntetyczna Syntetyczna Inicjator: Transakcja docelowa: Bayerische Hypo- und Vereinsbank AG (67,9%), UniCredit Bank Austria AG (32,1%) Pomoc kapitałowa/finansowanie i transfer ryzyka dla ryzyka koncentracji Bayerische Hypo- und Vereinsbank AG (66,09%), UniCredit Bank Austria AG (33,91%) Pomoc kapitałowa/finansowanie i transfer ryzyka dla ryzyka koncentracji Rodzaj aktywa: Kredyty korporacyjne dla SME Kredyty korporacyjne dla SME Jakość aktywa: Pracujące Pracujące Data zamknięcia: r r. Wartość nominalna portfela do zbycia: Gwarancje wystawione przez Bank: Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: Linie Kredytowe Banku: - - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - - Inne zabezpieczenia kredytowe: Synthetic Excess Spread + Księga Rezerw Synthetic Excess Spread + Księga Rezerw BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

233 Tabela 10 INICJATOR: UniCredit Bulbank AD NAZWA EIF JEREMIE Rodzaj sekurytyzacji: Inicjator: Transakcja docelowa: Rodzaj aktywa: Jakość aktywa: Syntetyczna gwarancja pierwszej straty portfela UniCredit Bulbank AD Pomoc kapitałowa i transfer ryzyka Zdywersyfikowany portfel kredytów dla SME banku pracujące Data zamknięcia: r. Wartość nominalna portfela do zbycia: Gwarancje wystawione przez Bank: - Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: Zabezpieczenie pieniężne pierwszej straty Linie Kredytowe Banku: - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - Inne zabezpieczenia kredytowe: - 233

234 I Sekurytyzacje własne INICJATOR: UniCredit S.p.A. NAZWA Rodzaj sekurytyzacji: Inicjator: Transakcja docelowa: Rodzaj aktywa: Jakość aktywa: IMPRESA ONE Tradycyjna UniCredit S.p.A. Finansowanie/potencjał /równoważenia CLO SME Pracujące Data zamknięcia: 21 październik 2011 r. Wartość nominalna portfela referencyjnego: Gwarancje wystawione przez Bank: Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: Linie Kredytowe Banku: - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - Inne zabezpieczenia kredytowe: - - UniCredit S.p.A. - Oddział w Londynie udzielił Spółce Celowej w odniesieniu do tej transakcji dwie pożyczki podporządkowane w kwotach 232,3 mln euro i 190 mln euro. INICJATOR: UniCredit S.p.A. NAZWA Rodzaj sekurytyzacji: Inicjator: Emitent Usługodawca: Podmiot aranżujący: Transakcja docelowa: Rodzaj aktywa: Jakość aktywa: CONSUMER ONE Tradycyjna UniCredit S.p.A. Consumer ONE S.r.l. UniCredit S.p.A. UniCredit Bank AG, London Branch Finansowanie/potencjał /równoważenia Kredyty konsumenckie Pracujące Data zamknięcia: Wartość nominalna portfela referencyjnego: Gwarancje wystawione przez Bank: Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: Linie Kredytowe Banku: - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - Inne zabezpieczenia kredytowe: - - UniCredit S.p.A. - Oddział w Londynie udzielił Spółce Celowej w odniesieniu do tej transakcji dwie pożyczki podporządkowane w kwocie 420 mln euro (na koniec r., kwota spłaconego kapitału wyniosła 123,53 mln euro) oraz 5 mln euro (na koniec 2012 r. kwota spłaconego kapitału wyniosła 2 mln euro). UniCredit S.p.A. - Oddział w Londynie, w maju 2012 r. udzielił nowej pożyczki podporządkowanej w kwocie 102,16 mln euro (na koniec 2012 r. kwota spłaconego kapitału wyniosła 2 mln euro). BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

235 Tabela 10 INICJATOR: UniCredit S.p.A. (d. UniCredit Family Financing Bank S.p.A., ex BIPOP - Carire S.p.A.) NAZWA Rodzaj sekurytyzacji: Inicjator: Transakcja docelowa: Rodzaj aktywa: Jakość aktywa: BIPCA Cordusio rmbs Tradycyjna Bipop - Carire S.p.A. Finansowanie/potencjał /równoważenia Indywidualne kredyty hipoteczne pracujące Data zamknięcia: r. Wartość nominalna portfela do zbycia: Gwarancje wystawione przez Bank: - Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: - Linie Kredytowe Banku: - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - UniCredit S.p.A. udzielił spółce celowej kredyt podporządkowany w kwocie 9,514 mln euro. Na Inne zabezpieczenia kredytowe: koniec okresu obrachunkowego kwota transzy kapitałowej wyniosła 8,014 mln euro. INICJATOR: UniCredit Leasing S.p.A (d. Locat S.p.A.) NAZWA Locat SV-Serie 2011 Rodzaj sekurytyzacji: Inicjator: Transakcja docelowa: Rodzaj aktywa: Jakość aktywa: Tradycyjna UniCredit Leasing S.p.A. (d. Locat S.p.A.) Finansowanie/potencjał /równoważenia Kredyty leasingowe na zakup pojazdów, dobra kapitałowe i nieruchomości. pracujące Data zamknięcia: r. Wartość nominalna portfela referencyjnego: Gwarancje wystawione przez Bank: - Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: - Linie Kredytowe Banku: - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - Inne zabezpieczenia kredytowe: UniCredit S.p.A. udzielił spółce celowej kredyt podporządkowany w kwocie 252 mln euro. 235

236 I INICJATOR: UniCredit Bank AG NAZWA Rosenkavalier 2008 Rodzaj sekurytyzacji: Tradycyjna Inicjator: Bayerische Hypo-und VereinsbankAG Transakcja docelowa: Płynność Rodzaj aktywa: kredyty korporacyjne i hipoteczne dla dużych klientów korporacyjnych i dla SME Jakość aktywa: Pracujące Data zamknięcia: r. Wartość nominalna portfela do zbycia: w tym już sekurytyzowane w transakcji syntetycznej: BUILDING COMFORT ,15 EUROCONNECT SME ,74 EUROCONNECT SME ,28 Gwarancje wystawione przez Bank - Gwarancje wystawione przez Trzecie Strony: - Linie Kredytowe Banku: - Linie Kredytowe Trzecich Stron: - Inne zabezpieczenia kredytowe: - BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

237 Tabela 10 Grupa jako sponsor Oprócz pełnienia funkcji Inicjatora, Grupa jest również sponsorem emitentów komercyjnych papierów wartościowych zabezpieczonych aktywami (czyli Spółek Celowych, tzw. SPV, emitujących papiery komercyjne), tworzonych zarówno jako spółki celowe, zapewniające klientom dostęp do rynku sekurytyzacyjnego, jak i arbitrażowe spółki celowe. Spółki SPV nie są częścią grupy bankowej, jednak są ujmowane w sprawozdaniu skonsolidowanym od grudnia Spółka typu customer conduit musi zostać utworzona i być zarządzana przez spółkę, której sytuacja finansowa jest daleka od upadłości (tzn. jest odporna na wszelkie finansowe trudności inicjatora), a która pośrednio lub bezpośrednio skupuje portfele należności tworzone przez spółki spoza Grupy. Należności z tytułu tych transakcji nie są nabywane bezpośrednio przez spółkę typu "conduit", stworzoną przez Grupę, ale przez spółkę kupującą, która jest w pełni finansowana przez spółkę celową typu "conduit" przy pomocy papierów komercyjnych lub instrumentów średnioterminowych (MTN). Głównym celem tych transakcji jest zapewnienie klientom korporacyjnym dostępu do rynku sekurytyzacji i obniżenie w ten sposób kosztów finansowania, które zostałyby poniesione w wypadku finansowania bezpośredniego. Zakup aktywów przez spółki typu "conduit" jest finansowany przy pomocy papierów komercyjnych lub instrumentów średnioterminowych (MTN). Płatność odsetek i wykup papierów emitowanych przez spółkę celową zależy więc od przepływu środków z nabytych należności (ryzyko kredytowe) oraz umiejętności spółki do rolowania jej finansowania rynkowego w terminie zapadalności (ryzyko płynności). Poczynając od drugiej połowy 2007 roku, popyt inwestorów na papiery wartościowe wyemitowane tymi kanałami wykazał znaczący spadek. W konsekwencji Grupa zakupiła bezpośrednio wszystkie pozostające w obrocie papiery komercyjne. Trend ten okazał się najsilniejszy w grudniu 2008 roku, przy ekspozycji bilansowej o wartości mln euro, osiągając 500,5 mln euro według stanu na 31 grudnia 2013 roku. Ze względu na prowadzoną działalność Grupa ponosi większość ryzyka i uzyskuje większość zwrotu na działalności spółek celowych, które również kontroluje. W konsekwencji, zgodnie z wymogami MSR 27 i SIC 12, ujęliśmy powołane powyżej spółki celowe w sprawozdaniu skonsolidowanym. Spółki celowe ABCP to podmioty skonsolidowane, podobnie jak niektóre spółki drugiego poziomu, spełniające standardy konsolidacji MSSF. Zgodnie z zasadami bezpośredniej metody konsolidacji (line-by-line), następujące pozycje są uwzględniane w sprawozdaniach skonsolidowanych: aktywa znajdujące się w posiadaniu spółek skonsolidowanych w miejsce udzielanych im kredytów lub zobowiązań, subskrybowanych przez Spółki Grupy, obecnie wyeliminowane po konsolidacji; kredyty na zakup spółek dla nieskonsolidowanych podporządkowanych spółek celowych. Odnośnie do nieskonsolidowanych spółek kupujących, Sprawozdania Skonsolidowane nie uwzględniają co prawda aktywów ujętych w ich księgach, ale ujawniają maksymalną kwotę ryzyka, podjętego przez Grupę, która w odniesieniu do spółek kupujących całkowicie finansowanych przez skonsolidowane spółki celowe odzwierciedla wartość aktywów takich spółek kupujących. 237

238 I Program spółek celowych typu "conduit" Według stanu na grudzień 2013 roku, Program "Conduit" obejmuje jedną spółkę typu "Customer Conduit" Arabella Finance Ltd. Druga z takich spółek (Salome Funding Plc) jest obecnie w likwidacji, a zarówno spółka Salome, jak jej spółki-nabywcy zostały zamknięte w 2013 roku. Program Conduit został poddany w 2011 r. restrukturyzacji w celu spełnienia nowych wymogów Dyrektywy wymogu kapitałowego (CRD III). Nowe struktury zostały przedstawione Bankowi Włoch w grudniu 2011 roku i obowiązują od końca 2011 roku. Zgodnie z nowymi strukturami, spółka Arabella kontynuowałaby emisje ABCP w celu finansowania zakupów aktywów klientów przez Spółki Kupujące na poziomie podporządkowanym oraz udzielania w sposób ciągły kredytów między spółkami na rzecz każdej ze spółek kupujących. UCB AG udziela indywidualnie pełnego wsparcia w postaci linii kredytowych bezpośrednio każdej spółce kupującej, w kwocie co najmniej 102% wartości zaangażowania w kupowane aktywa bazowe, obejmujące zarówno ryzyko płynności, jak ryzyko kredytowe. Z regulacyjnego punktu widzenia, kwantyfikacja Aktywów Ważonych Ryzykiem RWA dla spółki Arabella jest realizowana przez użycie Metody Wewnętrznej Oceny (IAA), zgodnie z obowiązującymi przepisami o ekspozycjach, związanych z Programami Conduit ABCP (Pismo Okólne 263/2006, Tytuł II, Rozdział 2). Arabella Finance Ltd Arabella jest spółką typu multi-seller customer conduit, posiadającą dwie oddzielne Spółki Grupy: Arabella Finance Ltd Dublin w Europie oraz Arabella Finance LLC Delaware w USA. Ponadto spółka Black Forest Funding LLC, która w lipcu 2009 roku weszła do spółki Arabella jako spółka celowa drugiego poziomu została zamknięta, a transakcja bazowa została spłacona. Arabella może prowadzić wyłącznie działalność związaną z klientami. Portfel bazowy spółki Arabella składa się głównie z należności handlowych (43,6%), leasingu samochodów (49%), kredytów samochodowych (5,1%) oraz w niewielkiej części z leasingu sprzętu (2,4%), nabywanych przez Spółki Kupujące na poziomie podporządkowanym, do których skierowane jest pełne wsparcie w postaci linii płynności. Większość Aktywów jest skoncentrowana w Niemczech (62%), Belgii (18,4%) oraz we Włoszech (11,3%). Według stanu na grudzień 2013 roku łączna wartość portfela wyniosła 1 405,3 mln euro. Według stanu na grudzień 2013 roku, kwota zaległych ECP i USCP wynosiła 1 407,5 mln euro, natomiast 492,7 mln zostało zakupionych przez UniCredit Bank AG, podczas gdy pozostałe CP zostały ulokowane w firmach zewnętrznych. Dla całego programu, wartość Full Support Liquidity Facilities wyniosła 1 572,0 mln według stanu na grudzień 2013 roku. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

239 Tabela 10 Grupa jako inwestor Grupa działa także w charakterze inwestora w strukturyzowane instrumenty kredytowe, emitowane przez nieskonsolidowdane spółki celowe, ponieważ instrumenty te nie przyjmują większości ryzyka i nie otrzymują większości nagród z działalności operacyjnej, realizowanej przez Spółki Celowe SPV. Ekspozycje te zostają głównie ujęte w księgach Pionu Bankowości Korporacyjnej i Inwestycyjnej CIB oraz UniCredit Bank Ireland. Działalność ta w szczególny sposób odczuła trudną sytuację na rynkach finansowych, która rozpoczęła się w 2007 roku i spowodowała przekształcenie rynku strukturyzowanych produktów kredytowych w rynek pozbawiony płynności. W konsekwencji większość tych papierów została przeklasyfikowana z portfela do obrotu do portfela bankowego w 2008 roku, a pozostałe - w pierwszej połowie 2009 roku. Od tamtego czasu tego rodzaju portfel aktywów jest zarządzany w celu stopniowej redukcji jego wartości (tzn. zgodnie ze strategią redukcji ryzyka i lewarowania) w celu obniżenia związanego z nim wymogu kapitałowego, przy jednoczesnym podjęciu działań w celu zapewnienia wkładu dochodu odsetkowego netto w czasie (szczególnie w środowisku rynkowym, charakteryzującym się niższymi stopami procentowymi) w kontekście ogólnej trwałości powiązanego profilu ryzyka. Od początku 2012 roku na podstawie doświadczenia wynikającego z zarządzania tym portfelem podjęto decyzję zachowania stabilnej kwoty pod względem hipotetycznym, przy jednoczesnym zastąpieniu w możliwie największym zakresie wynikającym ze zmienności rynków pozycji osiągających termin zapadalności pozycjami nowymi, o odpowiedniej jakości i rentowności. Pozycje te podlegają ciągłemu monitoringowi prowadzonemu przez Zarządzanie Ryzykiem, które z jednej strony stale monitoruje ich ewolucję i skład, podczas gdy z drugiej strony - dla celów monitoringu wewnętrznego i ogólnie ujawnień - regularnie ocenia ich wartość rynkową. Metody obliczania ekspozycji ważonych, stosowanych przez Bank dla celów sekurytyzacji W piśmie okólnym nr 263 Bank Włoch stwierdza, że "dla celów ostrożnościowych, transakcje na jednym lub większej liczbie aktywów, podlegają podziałowi portfela ryzyka kredytowego na dwie lub więcej transz o różnych poziomach podporządkowania wobec ryzyka straty na aktywach sekurytyzowanych". Sekurytyzacje wpływają na zestawienia bilansowe banków, niezależnie od tego, czy są one sprzedawcami aktywów lub ryzyka, czy też nabywają papiery wartościowe, wyemitowane przez spółkę celową czy ryzyko kredytowe. Inicjator może - z zastrzeżeniem spełnienia określonych warunków, wyszczególnionych w przepisach - wyłączyć sekurytyzowane aktywa z wymogu kapitałowego oraz, jeżeli jest bankiem stosującym metody IRB, to może także wyłączyć straty oczekiwane. Istnieją różne metody obliczania wartości ważonej pozycji wynikających z sekurytyzacji; zależą one od podejścia (metoda standardowa lub IRB) przyjętego przez bank w celu określenia wymogu kapitałowego, odpowiadającego ryzyku kredytowemu sekurytyzowanych aktywów. Jeżeli bank stosuje metodę standardową do obliczania wymogów kapitałowych odnośnie do ryzyka kredytowego aktywów sekurytyzowanych, uwzględnionych w pozycjach sekurytyzowanych, to kwota ważona ryzykiem zostaje obliczona przy użyciu metody, która przypisuje wagę do pozycji sekurytyzowanych, zależną od ratingu udzielonego przez ECAI (zewnętrzna instytucja oceny kredytów). Zgodnie z Pismem Okólnym Banku Włoch nr 263/2006, do pozycji sekurytyzacji i resekurytyzacji mają zastosowanie następujące wagi ryzyka przy użyciu metody IRB: 239

240 I Tabela 1 Pozycje sekurytyzacji i resekurytyzacji Ratingi kredytów (*) 5 lub niższe Sekurytyzacje 20% 50% 100% 350% 1250% Resekurytyzacje 40% 100% 225% 650% 1250% (*) jedynie dla ratingów kredytowych innych niż krótkoterminowe Jeżeli bank stosuje do obliczania wymogów kapitałowych odnośnie do ryzyka kredytowego aktywów sekurytyzowanych metodę podstawową lub zaawansowaną IRB, to kwota ważona ryzykiem pozycji sekurytyzowanych zostaje obliczona przy użyciu jednej z następujących metod: Na podstawie ratingów lub metody opartej na ratingu RBA: wagi oparte o zewnętrzne ratingi (lub ratingi ocenione pośrednio), liczba sekurytyzowanych aktywów oraz nadrzędność pozycji. Obliczenia wymogu kapitałowego dla poszczególnych transz sekurytyzacji w sytuacji braku ratingu zewnętrznego lub założonego: zastosowanie zbioru wzorów regulacyjnych (SFA). Zgodnie z Pismem Okólnym Banku Włoch nr 263/2006, do pozycji sekurytyzacji i resekurytyzacji mają zastosowanie następujące pozycje przy użyciu metody IRB: Tabela 2 Ratingi kredytów Sekurytyzacje Resekurytyzacje Ratingi kredytów długoterminowych Ratingi kredytów krótkoterminowych A B C D E 1 1 7% 12% 20% 20% 30% 2 8% 15% 25% 25% 40% 3 10% 18% 35% 50% % 20% 35% 40% 65% 5 20% 35% 60% 100% 6 35% 50% 100% % 75% 150% 225% 8 100% 200% 350% 9 250% 300% 500% % 500% 650% % 750% 850% Poniżej 11 lub bez ratingu 1250% Metoda oceny wewnętrznej (IAA) jest stosowana w przypadku sekurytyzacji, w których emitowane są papiery komercyjne zabezpieczone na aktywach (ABCP). Jeżeli wymóg kapitałowy dla sekurytyzowanych aktywów jest obliczany częściowo przy użyciu metody standardowej i częściowo przy użyciu metody IRB, to kwota ważona ryzykiem dla pozycji sekurytyzowanych zostaje obliczona przy użyciu metody stosowanej wobec większościowej części portfela sekurytyzowanego. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

241 Tabela 10 W odniesieniu do traktowania transakcji sekurytyzacji, inicjowanych przez Grupę w świetle obowiązujących regulacji (z wyłączeniem autosekurytyzacji), Grupa prowadzi kwartalne obliczenia ważonej ryzykiem kwoty ekspozycji na transakcje sekurytyzacji zgodnie z powołanymi powyżej metodami i porównuje ją do ważonej ryzykiem wartości aktywów sekurytyzowanych tak, jak gdyby nigdy nie były przedmiotem sekurytyzacji (cap). Niższa z tych dwóch kwot reprezentuje faktyczną absorpcję każdej transakcji sekurytyzacji. W razie konieczności na poziomie Spółki Dominującej odbywa się korekta wymogów regulacyjnych w odniesieniu do zgłoszonych przez Spółki Grupy, które zatrzymują ekspozycję na te same transakcje sekurytyzacji traktowane indywidualnie. Warto tutaj podkreślić, że według stanu na 31 grudnia 2013 roku, jedynie 4 transakcje nadal przynoszą korzyści pod względem kapitału regulacyjnego: Euroconnect SME 2007, zainicjowana przez UniCredit Bank AG i UniCredit Bank Austria AG, a także FederConfidi oraz Federascomfidi - transzowane transakcje (cover???) zainicjowane przez UniCredit S.p.A. oraz U-Propeller 2013, syntetyczna reakcja zainicjowana przez UniCredit S.p.A.. Euroconnect SME 2007 jest oceniana według metody opartej na Ratingu, natomiast w wypadku FederConfidi, Federascomfidi oraz U-Propeller 2013 na podstawie metody SFA (Supervisory Formula Approach). Ponadto stwierdzono również, że według stanu na 31 grudnia 2010 roku przyjęto zgodnie z nowymi wskazaniami, zdefiniowanymi w Piśmie Okólnym Banku Włoch nr 263/2006, 6. poprawka, Tytuł II, Rozdział 2, Druga Część, Punkt II, poz. 4 nową metodę obliczeń, służącą do określania transferu znaczącego ryzyka kredytowego na podstawie aktywów ważonych ryzykiem bonów pomostowych. Zgodnie z powyższym, wszystkie transakcje nierozliczone w tym terminie zostały poddane nowemu testowi: te, które nie spełniły nowego wymogu, zostały uznane za nieuprawnione do zapewnienia korzyści z tytułu kapitału regulacyjnego. W celu potwierdzenia dowodów wynikających z porównania wymogów regulacyjnych związanych z transakcjami sekurytyzacji, jednostka Zarządzania Ryzykiem Grupy opracowała proces służący do analizy, monitorowania i kontroli powołanych powyżej transakcji w celu weryfikacji zgodności z wymogami ilościowymi i jakościowymi, określonymi przez Regulatora (Tytuł II, Rozdział 2, Część 2 - Sekurytyzacja - Pismo Okólne nr 263/2006 z późn. popr). W szczególności transakcje te były analizowane przez dedykowaną strukturę Grupy w celu zweryfikowania, że: Nie istnieje niedopasowanie interesów pomiędzy Grupą a ostatecznym inwestorem poprzez zobowiązanie sprzedającego (lub dewelopera) do zatrzymania udziału w ryzyku transakcji; Ogólna struktura sekurytyzacji nie neutralizuje wpływu utrzymania tego poziomu ryzyka; Zobowiązanie do utrzymania udziału w ryzyku ma zastosowanie do wszystkich transakcji podlegających zasadom sekurytyzacji; Działania związane z ryzykiem wewnętrznym wspierają dowody regulacyjne. Transakcje sekurytyzacji inicjowane przez Grupę zostały uwzględnione w portfelach Grupy w celu obliczenia miar ryzyka wewnętrznego (dla ryzyka kredytowego, ryzyka rynkowego, ryzyka stopy procentowej i ryzyka płynności). W odniesieniu do transakcji sekurytyzacji, w wypadku których Grupa działa w charakterze inwestora, Grupa oblicza absorpcję regulacyjną zgodnie z metodą opartą o rating. Począwszy od grudnia 2011 roku, pozycje netto alokowane do regulacyjnego portfela do obrotu, obliczone zgodnie z postanowieniami kompensacji prewencyjnej, wykazały specyficzny wymóg kapitału ryzyka w wysokości 8% ekspozycji ważonych ryzykiem. W tym celu ekspozycje ważone zostały określone przez zastosowanie zasad ostrożnościowych do portfela bankowego (metoda standardowa lub metody ratingowe). W odniesieniu natomiast do portfela powołanego powyżej, Grupa prowadzi ciągły monitoring zarówno wartości godziwej, jak wartości ekonomicznej. 241

242 I W tym celu począwszy od marca 2008 roku w odniesieniu do portfeli strukturyzowanych produktów kredytowych, zakupionych przez Grupę oraz w zakresie działalności operacyjnej trzecich stron, przy koordynacji ze strony jednostki ds. Zarządzania Ryzykiem zatwierdzono stosowanie co miesiąc jednolitego procesu IPV wobec wszystkich Spółek Grupy w ramach Grupy UniCredit. Proces IPV ma na celu klasyfikację papierów wartościowych do 9 klas zgodnie z progresywnymi poziomami niezawodności obserwowanych cen rynkowych. Począwszy od instrumentów z wieloma notowaniami maklerów i kontrahentów, proces następnie definiuje mniej natychmiastowe klasy płynności wraz z szacunkami, otrzymanymi z aktywów proxy do uzyskania założeń wyceny do modelu w wypadku wyjątkowo nieprzejrzystych cen. Powyższe modele wyceny są nieodmiennie złożone, a bazowe założenia, szacunki i wyceny często uwzględniają niepewne i nieprzewidywalne dane, takie jak np. oczekiwane przepływy gotówkowe, wypłacalność kredytobiorcy, aprecjację lub deprecjację aktywów i mogą wymagać aktualizacji dla odzwierciedlenia zmian w warunkach lub trendach rynkowych. Tego rodzaju działalność najbardziej ucierpiała na skutek obecnego kryzysu, który rozpoczął się w 2007 roku i spowodował, między innymi, przemianę rynku kredytowych produktów strukturyzowanych w rynek pozbawiony płynności. Na tym tle Grupa kontynuowała w 2008 roku centralizację tych produktów w konkretnym portfelu (Globalny portfel ABS), zarządzanym w celu utrzymania pozycji z uwzględnieniem silnych fundamentów portfela bazowego. Portfel ten podlega monitoringowi i sprawozdawczości pod względem zarówno ryzyka kredytowego, jak ryzyka rynkowego. Opisana powyżej strategia znalazła odzwierciedlenie w rachunkowości w drodze powtórnej klasyfikacji większości tych pozycji do kategorii "Pożyczki i zaliczki dla klientów", przeprowadzonej w drugiej połowie 2008 roku i w pierwszej połowie 2009 roku. Według stanu na 31 grudnia 2013 roku, przeklasyfikowane instrumenty ABS miały wartość księgową 2.7 mld euro, w porównaniu do wartości godziwej równej 2,6 mld euro. Wskazanie metod stosowanych przez Grupę w ramach działalności sekurytyzacyjnej w celu zarządzania ryzykiem płynności. W odniesieniu do zarządzania wpływem na płynność Grupy, generowanym przez transakcje, odpowiadające tym celom (stąd tradycyjna sekurytyzacji i autosekurytyzacje, w których Grupa działa w charakterze inicjatora) należy także stwierdzić, że Grupa: Monitoruje i uwzględnia wpływ tych pozycji na podstawie mapowania zasad zdefiniowanych w regulacjach wewnętrznych: Weryfikuje kwalifikowalność pozycji uprzywilejowanych udzielonych przez Europejski Bank Centralny i uwzględnia je w Potencjale Kontrbilansowania zgodnie z ceną dostarczoną przez Banque de France i ich korektami; Monitoruje i szacuje wpływ płynności Grupy, wynikający z możliwego obniżenia ratingu samych bonów lub Grupy (inicjatora). Ponadto po obniżeniu ratingów inicjowanych bonów sekurytyzacyjnych oraz Programu OBG 1, w 2012 roku pojawił się rating Grupy oraz rating Republiki Włoskiej. Grupa działając w charakterze kontrahenta transakcji swap i banku rozliczającego w stosunku do inicjowanych sekurytyzacji oblicza i monitoruje odpowiednie wpływy na płynność. Ponadto Grupa codziennie księguje kwotę zastawu w stosunku do swojej roli kontrahenta transakcji swap w odniesieniu do inicjowanej sekurytyzacji i Programu OBG 1 ze względu na wymogi kontraktowe po obniżeniu ratingu bonów. Według stanu na 31 grudnia 2013 roku wartość zastawu zaksięgowanego przez Grupę działającą w charakterze kontrahenta transakcji swap wynosiła około 524 mln euro. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

243 Tabela 10 Wskazanie metod stosowanych przez Grupę w ramach działalności sekurytyzacyjnej w celu zarządzania ryzykiem stopy procentowej. W odniesieniu do zarządzania ryzykiem stopy procentowej na transakcjach sekurytyzacji, inicjowanych przez Grupę, implikowanych przez strukturę transakcji swap na stopach procentowych, Grupa utrzymuje profil stopy procentowej sekurytyzowanego portfela. Grupa przyjmuje, oblicza i monitoruje to ryzyko tak, jak gdyby portfel nigdy nie był sekurytyzowany. W odniesieniu do zarządzania ryzykiem stopy procentowej pozycji, w których Grupa jest inwestorem lub sponsorem, to z reguły zostają one uwzględnione w portfelu referencyjnym i są zarządzanie zgodnie ze standardowymi procedurami Grupy. Wskazanie metod stosowanych przez Grupę w ramach działalności sekurytyzacyjnej w celu zarządzania ryzykiem kredytowym. W odniesieniu do oceny ryzyka kredytowego, to poza analizą jakościową i ilościową, zdefiniowaną w obowiązującym rozporządzeniu o wymogach Filara I (Pismo Okólne 263/2006, Tytuł II), w obliczeniach Kapitału Ekonomicznego Ryzyka Kredytowego Grupa uwzględnia ekspozycje sekurytyzacji zgodnie ze szczegółową metodologią ad hoc. Ponadto opracowano wewnętrzny model oceny transferu ryzyka kredytowego i przeprowadzono jego wewnętrzną walidację. 243

244 I Lista instytucji ECAI (External Credit Assessment Institution Zewnętrzna Instytucja Ocen Kredytowych) i ECA (Export Credit Agency Agencja Kredytów Eksportowych), których ratingi są stosowane w metodzie standardowej, zaawansowanej oraz portfeli kredytowych, których dotyczą ratingi dostarczone przez powołane powyżej podmioty. Sekurytyzacja Portfele ECA/ECAI Pozycja na sekurytyzacjach z ratingiem krótkoterminowym Pozycje sekurytyzacyjne inne niż z krótkoterminowym ratingiem - Fitch Ratings - Moody's Investor Services; - Standard and Poor's Rating Usługi - DBRS BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

245 Tabela 10 Ujawnienie ilościowe Poniższe tabele przedstawiają wykaz niewyksięgowanych, sekurytyzowanych kredytów Grupy w podziale na regiony oraz jakości aktywów według sekurytyzacji tradycyjnych i syntetycznych. Tradycyjne sekurytyzacje są ujawniane bez autosekurytyzacji, w których Grupa zakupiła wszystkie zobowiązania, wyemitowane przez takie spółki. Sekurytyzowane aktywa w podziale według obszarów geograficznych Kwoty według stanu na r. Inne państwa Inne Włochy Niemcy Austria europejskie (nie Ameryka państwa UE należące do UE) Aktywa sprzedane ale nie wyksięgowane - Kredyty hipoteczne mieszkaniowe Azja Reszta świata Razem Leasing Kredyty konsumpcyjne Kredyty dla MIS Kredyty dla klientów korporacyjnych Inne Razem Sekurytyzowane aktywa w podziale według obszarów geograficznych Włochy Niemcy Austria Kwoty według stanu na r. Inne państwa UE Inne państwa europejskie (nie należące do UE) Ameryka Azja Reszta świata Transakcje syntetyczne - Kredyty hipoteczne mieszkaniowe Kredyty hipoteczne komercyjne Kredyty dla MIS Kredyty dla klientów korporacyjnych Inne Razem Razem Sekurytyzowane aktywa w podziale według jakości aktywów Inne aktywa (pracujące) Kwoty według stanu na r. Aktywa o obniżonej jakości Razem Aktywa sprzedane ale nie wyksięgowane - Kredyty hipoteczne mieszkaniowe Leasing Kredyty konsumpcyjne Kredyty dla MIS Kredyty dla klientów korporacyjnych Inne Razem

246 I Sekurytyzowane aktywa w podziale według jakości aktywów Transakcje syntetyczne Kwoty według stanu na r. Inne aktywa Aktywa o obniżonej Razem (pracujące) jakości - Kredyty hipoteczne mieszkaniowe Kredyty hipoteczne komercyjne Kredyty dla MIS Kredyty dla klientów korporacyjnych Inne - - Razem Jak już wspomniano, tabele sekurytyzacji tradycyjnej podają kwoty środków zbytych, ale nie wyksięgowanych z bilansu ze względu na utrzymywanie przez Grupę większości związanego z nimi ryzyka i zysków. W 2013 roku umorzono aktywa o wartości tys. euro. Obok przedstawiono kolejne ekspozycje w łącznej wysokości tysięcy euro, w tym tysięcy euro, które stanowią aktywa obciążone utratą wartości oraz tys. euro, które stanowią aktywa pracujące, wyksięgowane przed 1 stycznia 2002 roku zgodnie z zasadami ujawnienia jakościowego, opisanymi w poprzedniej części. Całkowita wartość ekspozycji sekurytyzowanych przez Grupę metodą tradycyjną wynosi mln euro. Poza ekspozycjami powołanymi powyżej, Grupa zainicjowała także inne tradycyjne sekurytyzacje kredytów pracujących, w ramach których zakupiła wszystkie zobowiązania wyemitowane przez spółki (autosekurytyzacje), których aktywa bazowe łącznie wyniosły tysięcy euro. Inicjowane przez Grupę struktury sekurytyzacji tradycyjnej zawierają głównie bazowe hipoteczne kredyty mieszkaniowe, inicjowane we Włoszech, kredyty udzielane klientom z segmentu "korporacyjnego" inicjowane w państwach członkowskich UE oraz transakcje leasingowe, inicjowane we Włoszech. W wypadku syntetycznych struktur sekurytyzacyjnych, aktywa bazowe stanowią głównie kredyty na rzecz Małych i Średnich Przedsiębiorstw inicjowane we Włoszech, Niemczech i Austrii oraz hipoteczne kredyty komercyjne, inicjowane w Niemczech. Należy tutaj zwrócić uwagę na wzrost ekspozycji bilansowych, związany z transakcjami nie wyksięgowanymi do poziomu mln euro w grudniu 2013 roku z mln euro w grudniu 2012 roku, spowodowany dwiema nowymi transakcjami, zwanymi "Large Corporate One" oraz "Consumer Two", zakończeniem transakcji "Local Securitisation Vehicle 2" oraz "F-E Green" oraz zmianami w pozostałych składnikach portfela. Ponadto spadek ekspozycji bilansowych, związanych z transakcjami syntetycznymi z mln euro w grudniu 2012 roku do mln euro w grudniu 2013 roku był spowodowany zakończeniem transakcji "Building Comfort 2008", częściowo skompensowanej trzema nowymi transakcjami o nazwach "Federascomfidi", "Federconfidi" oraz "U-Propeller", oraz zmianami w pozostałych transakcjach. Kredyty pracujące stanowią około 94% portfela bazowego sekurytyzacji tradycyjnych oraz ponad 95% sekurytyzacji syntetycznych. Grupa nie jest inicjatorem sekurytyzacji z aktywami bazowymi w postaci amerykańskich hipotecznych kredytów mieszkaniowych prime, subprime lub Alt-A. Poniższa tabela zawiera kwoty sekurytyzacji wewnętrznych i pozostałych w podziale odpowiednio na księgę bankową i księgę handlową oraz rodzaj ekspozycji. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

247 Tabela 10 Ekspozycja na papiery wartościowe zabezpieczone na aktywach według podporządkowania - Księga bankowa Inwestycje we własne transakcje ABS (Inicjator) Kwoty według stanu na r. (tys. EUR) Kwoty według stanu na r. Rodzaj ekspozycji Niepodporządkowana Pomostowa Podporządkowana Razem Razem Aktywa sprzedane, całkowicie wyksięgowane CLO/CBO Inne CLO / CBO Inne Gwarancje udzielone Linie kredytowe Aktywa sprzedane ale nie wyksięgowane RMBS Prime CLO/CBO Inne CLO / CBO Kredyty konsumpcyjne Leasing Gwarancje udzielone Linie kredytowe Transakcje syntetyczne RMBS Prime CLO/CBO CLO MIS Inne CLO / CBO Gwarancje udzielone Linie kredytowe Skonsolidowane conduits (Sponsor) Ekspozycje bilansowe ABCP Gwarancje udzielone Linie kredytowe Inwestycje w sekurytyzacje trzeciej strony (Inwestor) Ekspozycje bilansowe RMBS Prime Subprime Niezgodne CMBS CDO CDO di ABS / CDO di CDO Bilansowe CDO CDO Wartość rynkowa CDO Akcje uprzywilejowane CDO Syntetyczne - arbitraż CRE CDO CDO Inne CLO/CBO CLO MIS Arbitraż CLO, bilansowe Inne CLO / CBO Kredyty konsumpcyjne Karty kredytowe Kredyty studenckie Leasing Inne Kredyty Gwarancje udzielone Linie kredytowe

248 I Ekspozycja na papiery wartościowe zabezpieczone na aktywach według podporządkowania - Księga Handlowa Kwoty według stanu na r. (tys. EUR) Kwoty według stanu na r. Rodzaj ekspozycji Niepodporządkowana Pomostowa Podporządkowana Razem Razem Inwestycje we własne transakcje ABS (Inicjator) Aktywa sprzedane ale nie wyksięgowane RMBS Prime CLO/CBO Inne CLO / CBO Leasing Transakcje syntetyczne RMBS Prime CLO/CBO CLO MIS Inne CLO / CBO Skonsolidowane conduits (Sponsor) Ekspozycje bilansowe ABCP Inwestycje w sekurytyzacje trzeciej strony (Inwestor) Ekspozycje bilansowe RMBS Prime Subprime Niezgodne CMBS CDO CDO di ABS /CDO di CDO Bilansowe CDO CDO Wartość rynkowa CDO Akcje uprzywilejowane CDO Syntetyczne - arbitraż CRE CDO CDO Inne CLO/CBO 33, CLO MIS Arbitraż CLO, bilansowe Inne CLO / CBO Kredyty konsumpcyjne Karty kredytowe Kredyty studenckie Leasing Inne Kredyty Gwarancje udzielone Linie kredytowe BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

249 Tabela 10 Pozycje sklasyfikowane w księdze bankowej obejmują pozycje poddane powtórnej klasyfikacji w drugiej połowie 2008 roku oraz w pierwszej połowie 2009 roku dla celów obrachunkowych i regulacyjnych po wprowadzeniu poprawek do MSR 39, transponowanych przez Komisję Europejską do rozporządzenia 1004/2008. Grupa przeprowadziła powtórną klasyfikację niemal wszystkich swoich strukturyzowanych produktów kredytowych z aktywów finansowych HfT oraz aktywów dostępnych do sprzedaży AfS do Kredytów i należności od klientów, co umożliwiło jej skoordynowanie tej klasy ze sposobem jej zarządzania. Według stanu na 31 grudnia 2013 roku wartość księgowa powtórnie sklasyfikowanych ABS wyniosła tysięcy euro w stosunku do wartości godziwej na ten sam dzień w wysokości tysięcy euro. Na koniec należy zauważyć, że ekspozycje sklasyfikowane w księdze bankowej obejmują nieistotną część ekspozycji resekurytyzacyjnych, tzn. transakcji, w których co najmniej jedno z aktywów bazowych stanowi pozycję sekurytyzacji. W tabeli poniżej przedstawiono klasyfikację tych resekurytyzacji według rodzajów, w podziale według roli Grupy i poziomu podporządkowania. Ekspozycje w resekurytyzacji - Księga Bankowa Rodzaj ekspozycji Kwoty według stanu na r. Pomostowa Niepodporządkowana Podporządkowana (tys. EUR) Kwoty według stanu na r. Inwestycje we własne transakcje ABS (Inicjator) Aktywa sprzedane, całkowicie wyksięgowane CLO/CBO Inwestycje w sekurytyzacje trzeciej strony (Inwestor) RMBS CMBS CDO CLO/CBO ABS inne Razem Zgodnie z pismem okólnym nr 263 Banku Włoch z 27 grudnia 2006 roku (z późn. poprawkami), w tabelach poniżej przedstawiono sekurytyzacje wewnętrzne ("in-house") oraz sekurytyzacje trzeciej strony ("third party") w podziale według współczynników ważenia. 249

250 I Metoda standardowa: pozycje sekurytyzacji KWOTY WEDŁUG STANU NA BILANSOWE AKTYWA OBCIĄŻONE RYZYKIEM POZABILANSOWE AKTYWA OBCIĄŻONE RYZYKIEM (tys. EUR) KLAUZULE WCZEŚNIEJSZEJ SPŁATY WSPÓŁCZYNNIKI WAŻENIA INICJATOR SEKURYTYZACJI W FIRMIE SEKURYTYZACJE TRZECIEJ STRONY JAKO INWESTOR INICJATOR SEKURYTYZACJI W FIRMIE SEKURYTYZACJE TRZECIEJ STRONY JAKO INWESTOR INICJATOR SEKURYTYZACJI W FIRMIE RODZAJ SEKURYTYZACJI RODZAJ SEKURYTYZACJI RODZAJ SEKURYTYZACJI RODZAJ SEKURYTYZACJI RODZAJ SEKURYTYZACJI TRADYCYJNA SYNTETYCZNA TRADYCYJNA SYNTETYCZNA TRADYCYJNA SYNTETYCZNA TRADYCYJNA SYNTETYCZNA TRADYCYJNA SYNTETYCZNA Ważenie 20% Ważenie 40% Ważenie 50% Ważenie 100% Ważenie 225% Ważenie 350% Ważenie 650% Ważenie 1250% - z ratingiem Ważenie 1250% - bez ratingu Przegląd - druga strata w ABCP Przegląd - inne Kwoty według stanu na Kwoty według stanu na BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

251 Tabela 10 Metoda standardowa: pozycje resekurytyzacji KWOTY WEDŁUG STANU NA BILANSOWE AKTYWA OBCIĄŻONE RYZYKIEM POZABILANSOWE AKTYWA OBCIĄŻONE RYZYKIEM (tys. EUR) KLAUZULE WCZEŚNIEJSZEJ SPŁATY WSPÓŁCZYNNIKI WAŻENIA INICJATOR SEKURYTYZACJI W FIRMIE SEKURYTYZACJE TRZECIEJ STRONY JAKO INWESTOR INICJATOR SEKURYTYZACJI W FIRMIE SEKURYTYZACJE TRZECIEJ STRONY JAKO INWESTOR INICJATOR SEKURYTYZACJI W FIRMIE RODZAJ SEKURYTYZACJI RODZAJ SEKURYTYZACJI RODZAJ SEKURYTYZACJI RODZAJ SEKURYTYZACJI RODZAJ SEKURYTYZACJI TRADYCYJNA SYNTETYCZNA TRADYCYJNA SYNTETYCZNA TRADYCYJNA SYNTETYCZNA TRADYCYJNA SYNTETYCZNA TRADYCYJNA SYNTETYCZNA Ważenie 20% Ważenie 40% Ważenie 50% Ważenie 100% Ważenie 225% Ważenie 350% Ważenie 650% Ważenie 1250% - z ratingiem Ważenie 1250% - bez ratingu Przegląd - druga strata w ABCP Przegląd - inne Kwoty według stanu na Kwoty według stanu na

252 I Metoda IRB: pozycje sekurytyzacji KWOTY WEDŁUG STANU NA BILANSOWE AKTYWA OBCIĄŻONE RYZYKIEM POZABILANSOWE AKTYWA OBCIĄŻONE RYZYKIEM (tys. EUR) KLAUZULE WCZEŚNIEJSZEJ SPŁATY WSPÓŁCZYNNIKI WAŻENIA INICJATOR SEKURYTYZACJI W FIRMIE SEKURYTYZACJE TRZECIEJ STRONY JAKO INWESTOR INICJATOR SEKURYTYZACJI W FIRMIE SEKURYTYZACJE TRZECIEJ STRONY JAKO INWESTOR INICJATOR SEKURYTYZACJI W FIRMIE RODZAJ SEKURYTYZACJI RODZAJ SEKURYTYZACJI RODZAJ SEKURYTYZACJI RODZAJ SEKURYTYZACJI RODZAJ SEKURYTYZACJI TRADYCYJNA SYNTETYCZNA TRADYCYJNA SYNTETYCZNA TRADYCYJNA SYNTETYCZNA TRADYCYJNA SYNTETYCZNA TRADYCYJNA SYNTETYCZNA Ważenie 7-10% Ważenie 12-18% Ważenie 20-35% Ważenie 40-75% Ważenie 100% Ważenie 150% Ważenie 200% Ważenie 225% Ważenie 250% Ważenie 300% Ważenie 350% Ważenie 425% Ważenie 500% Ważenie 650% Ważenie 750% Ważenie 850% Ważenie 1250% - z ratingiem Ważenie 1250% - bez ratingu Nc Kwoty według stanu na Kwoty według stanu na BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

253 Tabela 10 Metoda IRB: pozycje resekurytyzacji KWOTY WEDŁUG STANU NA (tys. EUR) BILANSOWE AKTYWA OBCIĄŻONE RYZYKIEM POZABILANSOWE AKTYWA OBCIĄŻONE RYZYKIEM KLAUZULE WCZEŚNIEJSZEJ SPŁATY WSPÓŁCZYNNIKI WAŻENIA INICJATOR SEKURYTYZACJI W FIRMIE SEKURYTYZACJE TRZECIEJ STRONY JAKO INWESTOR INICJATOR SEKURYTYZACJI W FIRMIE SEKURYTYZACJE TRZECIEJ STRONY JAKO INWESTOR INICJATOR SEKURYTYZACJI W FIRMIE RODZAJ SEKURYTYZACJI RODZAJ SEKURYTYZACJI RODZAJ SEKURYTYZACJI RODZAJ SEKURYTYZACJI RODZAJ SEKURYTYZACJI TRADYCYJNA SYNTETYCZNA TRADYCYJNA SYNTETYCZNA TRADYCYJNA SYNTETYCZNA TRADYCYJNA SYNTETYCZNA TRADYCYJNA SYNTETYCZNA Ważenie 7-10% Ważenie 12-18% Ważenie 20-35% Ważenie 40-75% Ważenie 100% Ważenie 150% Ważenie 200% Ważenie 225% Ważenie 250% Ważenie 300% Ważenie 350% Ważenie 425% Ważenie 500% Ważenie 650% Ważenie 750% Ważenie 850% Ważenie 1250% - z ratingiem Ważenie 1250% - bez ratingu Nc Kwoty według stanu na Kwoty według stanu na Sekurytyzowane aktywa o łącznej wartości tys. euro odliczono od kapitału regulacyjnego. 253

254 I Tabela 11 Ryzyka rynkowe: ujawnienia dla banków stosujących modele wewnętrzne (IMA) dla ryzyka pozycji, ryzyka walutowego i ryzyka cen towarów Ujawnienie jakościowe i ilościowe Model wewnętrzny stosowany do ryzyka cenowego, ryzyka stopy procentowej i ryzyka kursowego regulacyjnej księgi handlowej Zasady wdrożone przez Grupę UniCredit odnośnie do obsługi ryzyka rynkowego, jak również, w szczególności do ryzyka stopy procentowej mają na celu stopniowe przyjęcie i stosowanie wspólnych reguł, zasad i procesów, dotyczących skłonności do podejmowania ryzyka, wyliczanie limitów, opracowywanie modeli, wyceny oraz analizy modeli ryzyka. Departament Ryzyka Finansowego Grupy jest zobowiązany do zapewnienia zgodności reguł, zasad i procesów z najlepszymi praktykami branżowymi oraz z normami, obowiązującymi w różnych krajach, w których takie reguły, zasady i procesy są stosowane. Dyrektywa 2010/76/UE (CRD III) wprowadziła kilka usprawnień do reżimu kapitałowego dla pozycji księgi handlowej w pełnej zgodzie z propozycją Bazylejskiego Komitetu Nadzoru Bankowego. CRD III wzmacnia aktualne ramy oparte na bieżącej wartości narażonej na ryzyko (VaR) przy użyciu innych miar ryzyka, takich jak narzut kapitałowy na narastające ryzyko (IRC) oraz wartość narażona na ryzyko w warunkach skrajnych (svar). Narzut na IRC obrazuje ryzyko niewywiązania się oraz ryzyko migracji w odniesieniu do niesekurytyzowanych produktów kredytowych. Dodatkowy narzut kapitałowy na sekurytyzacje i produkty kredytowe nie objęte IRC zostaje poddany ocenie przy użyciu metody standardowej. Oczekuje się, że dodatkowy wymóg dotyczący wartości narażonej na ryzyko w warunkach skrajnych pomoże w redukcji pro-cykliczności minimalnych wymogów kapitałowych dla ryzyka rynkowego. Grupa UniCredit oblicza wartość zarówno narażoną na ryzyko (VaR), jak svar dla ryzyka rynkowego na pozycjach handlowych przy użyciu metody symulacji historycznej. Metoda symulacji historycznej przewiduje codzienną waloryzację pozycji na podstawie trendów cen rynkowych w obserwowanym okresie. Wyliczony w ten sposób empiryczny podział zysków/strat jest analizowany w celu określenia efektu skrajnych działań rynkowych na portfelach. Dla danego portfela, prawdopodobieństwa i horyzontu czasowego, wartość VaR jest zdefiniowana jako taka wartość progowa,by prawdopodobieństwo straty w stosunku do wartości rynkowej na portfelu w danym horyzoncie czasowym nie przekraczająca tej wartości (zakładając normalne rynki i brak obrotów na portfelu) posiada dany poziom ufności. Parametry wykorzystywane do obliczenia VaR są następujące: 99% przedział ufności; horyzont 1 dzień; codzienna aktualizacja szeregów czasowych; okres obserwacji 500 dni. Stosowanie jednodniowego horyzontu czasowego umożliwia natychmiastowe porównanie zrealizowanych zysków/strat. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

255 Tabela 11 Wartość svar jest obliczana w podobny sposób, dla 99% przedziału ufności; horyzontu 1 dzień w skali tygodniowej, ale dla obserwacji 250 dni. Wybrany okres historyczny identyfikuje roczny okres obserwacji, który daje najwyższą wypadkową miarę bieżącego portfela. W ciągu pierwszego kwartału UCBA oraz UCI Spa wykorzystały okres od 15 kwietnia 2008 r. do 30 marca 2009 r., natomiast spółka UCB AG wykorzystała okno warunków skrajnych, jakie wystąpiło w okresie od 17 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2011 (kryzys zadłużeniowy rządów państw). Od drugiego kwartału tzw. okresu "kryzysu banku Lehman" (od 15 września 2008 r. do 31 sierpnia 2009 r.) miał miejsce okres obserwacji warunków skrajnych dla UCB AG oraz UCBA, natomiast w wypadku UCI SpA wykorzystano przedział od 11 lipca 2011 roku do 22 czerwca 2012 roku. Dla obliczenia kapitału regulacyjnego, jednodniowa wartość VaR i svar są prawidłowo skalowane do 10- dniowego horyzontu czasowego, podczas gdy miary jednodniowe są aktywnie stosowane w zarządzaniu ryzykiem rynkowym. Grupa UniCredit oblicza IRC dla jednorocznego horyzontu kapitałowego dla przedziału ufności 99,9% przy użyciu wersji modelu typu Merton z wieloma zmiennymi (jak np. KMV firmy Moody's), która uwzględnia zarówno migrację, jak zdarzenia niedotrzymania warunków. Zdarzenia niedotrzymania warunków są faktycznie postrzegane jako szczególna migracja do stanu absorbującego. Zdarzenia migracji są symulowane dla horyzontu kapitałowego z uwzględnieniem horyzontu płynności pozycji indywidualnych. Także w ciągu 2013 r. przyjęto dla wszystkich pozycji roczny horyzont płynności ze względów ostrożnościowych. Zapotrzebowanie na IRC musi spełnić standard rzetelności podobnie jak w wypadku IRB. Narzut został faktycznie porównany do wymogu IRB dla podzbioru 50 największych emitentów, dając liczbę o 20% wyższą (np. IRC=1,2 IRB). Jednostka Grupy ds. Wewnętrznej Walidacji przeprowadziła swoje analizy w celu oceny rzetelności koncepcyjnej modelu IRC, uzupełnienia dostępnych analiz na ten temat oraz zapewnienia zgodności otrzymanego środowiska zarządzania ryzykiem z wszystkimi właściwymi wymogami regulacyjnymi i standardami wewnętrznymi. Jak już wspomniano w rozporządzeniu, tradycyjne procedury testów wstecznych w odniesieniu do 99,9% rzetelności w skali rocznej, standardowej dla IRC, po prostu nie mogą być stosowane. W konsekwencji o ile walidacja modelu IRC w dużym stopniu opierała się na metodach pośrednich (w tym testy warunków skrajnych, analiza wrażliwości i analiza scenariusza), to w celu przeprowadzenia oceny uzasadnienia jakościowego i ilościowego modelu należy szczególnie skoncentrować się na specyficznej sytuacji portfeli UniCredit. Jednostka ds. Walidacji Wewnętrznej Grupy utrzymała możliwie najszerszy zakres swoich analiz w celu uwzględnienia licznych i zróżnicowanych problemów, które obecnie występują w takim modelu (w zasadzie obejmują projekt modelu, zgodność z przepisami, wdrożenie numeryczne, objaśnienie wyników). W szczególności mówiąc o tematach analizowanych przez Walidację Wewnętrzną Grupy należy wspomnieć parametryzację modelu (jak np. matryce migracji kredytów i ich regularyzację do horyzontu czasowego krótszego niż jeden rok, struktura zależności, analiza wrażliwości w odniesieniu do potencjalnie trudnych do określenia modeli wejściowych), projekt modelu, replikację modelu, strukturę portfela, procesy i modele wyjściowe. Bank Włoch upoważnił Grupę UniCredit do stosowania modeli wewnętrznych w ramach obliczania wymogów kapitałowych dla ryzyka rynkowego. Obecnie UCI Ireland oraz Bank Pekao są głównymi spółkami Grupy, które nadal korzystają z metody standardowej przy obliczaniu wymogów kapitałowych w odniesieniu do pozycji handlowych. W ramach progresywnego rozszerzenia metody modeli wewnętrznych na wszystkie Spółki Grupy, wartość VaR jest jednak stosowana do zarządzania ryzykiem rynkowym w takich Spółkach. Standardowa metoda pomiaru jest również wykorzystywana do wyliczania kapitału pokrywającego ryzyko utrzymywania ekspozycji księgi bankowej w walutach obcych dla spółek, które nie prowadzą obrotu tymi instrumentami. 255

256 I W celu walidacji spójności modeli wewnętrznych VaR, stosowanych przy obliczaniu wymogów kapitałowych dla ryzyka rynkowego, prowadzone są testy wsteczne polegające na porównaniu szacunkowego ryzyka modelu wewnętrznego z hipotetycznym zyskiem i stratą na portfelu w celu sprawdzenia, czy 99% wyników transakcji mieści się w 99. percentylu miar ryzyka. Test prowadzony jest w oparciu o dane z ostatnich dwunastu miesięcy (tzn. 250 obserwacji dziennych). W wypadku gdy liczba wyjątków przekroczy liczbę prognozowaną w poprzednim roku dla założonego przedziału ufności, inicjowana jest ostrożna weryfikacja parametrów modelu i założeń. Poza testami wstecznymi Jednostka Grupy ds. Walidacji przeprowadziła okresową walidację ram VaR w celu oceny zgodności z wymogami regulacyjnymi. Portfele handlowe są poddawane testom warunków skrajnych zgodnie z szerokim zakresem scenariuszy dla sprawozdawczości zarządczej, które opisano w poświęconym temu tematowi punkcie poniżej. Zgodnie z regulacjami krajowymi, niektóre odnośne scenariusze są także przedmiotem kwartalnej sprawozdawczości regulacyjnej. Ponadto zastępcze wskaźniki ryzyka, tzn. wrażliwości, zdefiniowane scenariusze warunków skrajnych lub wskazania kwot nominalnych są rozpatrywane i uwzględniane w sprawozdawczości regulacyjnej w celu oszacowania ryzyka, które nie zostało objęte symulacją VaR modelu wewnętrznego UCB AG. W odniesieniu do polityk i procedur analizy scenariuszy wewnętrznych (tzw. "testów warunków skrajnych"), procedury te zostały potwierdzone poszczególnym Spółkom Grupy. Jednak ogólnie, zestaw scenariuszy wspólnych dla Grupy jako całości stosowany jest do wszystkich pozycji w celu sprawdzenia, w skali miesiąca, potencjalnego wpływu jaki ich wystąpienie mogłoby mieć na całość portfela transakcji. Wyniki Testów Warunków Skrajnych są omawiane raz w miesiącu podczas Otwartego Forum Testów Warunków Skrajnych Ryzyka Rynkowego, w którym uczestniczą przedstawiciele jednostek ds. Ryzyka Rynkowego różnych Spółek Grupy. Procedury i metodologie dla wyceny pozycji w Księdze Handlowej Grupa UniCredit zapewnia, by wartość użyta dla każdej pozycji księgi handlowej odzwierciedlała bieżącą wartość godziwą (rynkową), tzn. kwotę, za jaką dane aktywo może zostać wymienione czy zobowiązanie uregulowane pomiędzy posiadających wiedzę i wolę stronami w transakcji na warunkach rynkowych. Wartość godziwa instrumentu finansowego opiera się lub wynika z obserwowanych cen rynkowych lub danych wejściowych; Dostępność możliwych do zaobserwowania cen lub danych wejściowych różni się zależnie od produktu i rynku i może zmieniać się w czasie. W wypadku, gdy możliwe do zaobserwowania ceny lub parametry są bez trudu i regularnie dostępne (tzn. spełniają odpowiednie wymogi płynności), zostają one bezpośrednio zaangażowane w określanie wartości godziwej (według ceny rynkowej) bez jakichkolwiek komponentów subiektywnych (jak np. płynne papiery wartościowe lub kapitałowe, derywaty zarejestrowane na giełdzie). Obejmuje to instrumenty, których wartość godziwa wynika z modeli wyceny, reprezentujących standardy branżowe, a których dane wejściowe są bezpośrednio obserwowalne (np. plain vanilla swap czy liczba kontraktów na opcjach). Na rynkach nieaktywnych lub dla określonych instrumentów, dla których nie są dostępne obserwowalne ceny lub dane wejściowe, wartość godziwą oblicza się przez lewarowanie technik wyceny, odpowiednich dla danego instrumentu (mark-to-model). Podejście to obejmuje szacowanie i uznaniową ocenę i z tej przyczyny może wymagać korekt wyceny, uwzględniających spready cen wywoławczych, ryzyka płynności i ryzyka kontrahenta poza zastosowanym modelem wyceny. Ponadto każdy model wyceny, stosowany do obliczenia wartości godziwej, musi zostać poddany walidacji przez dedykowaną jednostkę niezależną od jednostek biznesowych. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

257 Tabela 11 Zgodnie z Wytycznymi Ładu Korporacyjnego dot. Ryzyka Rynkowego Grupy, definiującymi zasady zarządzania i kontroli działań, związanych z Ryzykiem Rynkowym, dla zapewnienia odpowiedniej separacji jednostek odpowiedzialnych za działania rozwojowe od jednostek odpowiedzialnych za walidację, wszystkie modele wyceny, opracowane przez jednostki front-office'u Spółek Grupy są poddawane centralnym, niezależnym testom i walidacji przez jednostki ds. Ryzyka Rynkowego Spółki Dominującej w koordynacji z jednostką Grupy ds. Walidacji Wewnętrznej. Walidacja modelu jest też prowadzona centralnie dla wszelkich nowatorskich systemów lub analiz, których wykorzystanie może potencjalnie wywierać wpływ na wyniki ekonomiczne banku. Poza codzienną wyceną do ceny rynkowej lub do ceny modelu należy także stosować Niezależną Weryfikację Ceny (IPV). Jest to proces, za pomocą którego ceny rynkowe lub dane dotyczące modelu sprawdza się pod względem dokładności i niezależności. O ile codzienną wycenę według wartości rynkowej oraz wartości modelu mogą prowadzić dealerzy, to weryfikacja cen rynkowych i danych dotyczących modelu powinna być realizowana przez jednostkę niezależną od działu operacji dealerskich, co najmniej raz w miesiącu (lub częściej w zależności od charakteru rynku/działalności handlowej). W wypadku gdy niedostępne są źródła cen lub źródła te są bardziej subiektywne, właściwe może okazać się zastosowanie środków ostrożności, takich jak korekty wyceny do wartości godziwej (FVA). Informacje na temat modeli wyceny, stosowanych do obliczania wartości godziwej W niniejszym dokumencie przedstawiamy wymogi MSSF13 dotyczące ujawnień odnośnie do portfeli rachunkowych, mierzonych według wartości godziwej na zasadzie powtarzalności. Stałodochodowe papiery wartościowe Stałodochodowe papiery wartościowe są wyceniane w dwuetapowym procesie, zależnie od płynności na właściwym rynku. Instrumenty płynne negocjowane na rynkach aktywnych są wyceniane według wartości rynkowej, a pozycje w tych instrumentach zostają ujawnione w odniesieniu do hierarchii wartości godziwej jako Poziom 1. Instrumenty nie będące przedmiotem obrotu na rynkach aktywnych są wyceniane według ceny modelu na podstawie implikowanych krzywych spreadów kredytowych, wyprowadzonych z instrumentów Poziomu 1. Modele maksymalizują wykorzystanie obserwowalnych danych wejściowych i minimalizują wykorzystanie danych wejściowych niemożliwych do zaobserwowania. W odniesieniu do powyższego, zależnie od użytej krzywej spreadów, obligacje są ujawniane odpowiednio jako Pozom 2 lub Poziom 3; Poziom 3 jest stosowany gdy porównywalne krzywe spreadów kredytowych nie są dostępne (i stosowane są spready kredytowe niemożliwe do zaobserwowania), lub w wypadku obligacji złożonych. W warunkach rachunkowości wartości godziwej, korekty wartości godziwej dla ryzyka płynności i ryzyka modelu rekompensują brak obserwowanych danych rynkowych dla Poziomu 2 i Poziomu 3. W procesie Niezależnej Weryfikacji Ceny (Independent Price Verification, IPV) na globalnym rynku obligacji prowadzona jest regularna weryfikacja pod kątem dokładności cen rynkowych obligacji Poziomu 1 oraz modeli wyceny obligacji niepłynnych. Strukturyzowane Produkty Finansowe Grupa określa wartość godziwą strukturyzowanych produktów finansowych przy użyciu właściwej metodologii wyceny instrumentów pochodnych, z uwzględnieniem charakteru struktury zagnieżdżonej (jeżeli nie została do tego momentu rozdzielona). Instrumenty tego rodzaju są klasyfikowane do Poziomu 2 lub Poziomu 3 zależnie od obserwowalności znaczących danych wejściowych do modelu. 257

258 I Papiery Wartościowe Zabezpieczone Aktywami W 2009 roku Grupa UniCredit zatwierdziła "Politykę Grupy dot. Wyceny Strukturyzowanych Obligacji Kredytowych", opartą o następujące dwa filary: rozszerzenie i wdrożenie w skali wszystkich Spółek Grupy nowego procesu Niezależnej Weryfikacji Cen (IPV) dopasowanego do zmienionych warunków rynkowych dla Strukturyzowanych Obligacji Kredytowych; integracja obecnej Polityki Korekt Wartości Godziwej. Proces IPV opiera się na głównym założeniu, że jakość ceny zostaje oszacowana na podstawie dostępności kilku notowań niezależnych graczy rynkowych dla identycznych aktywów. W pierwszej kolejności proces działa w oparciu o dostawcę danych zbierającego w wiarygodny sposób informacje na temat cen rynkowych. W następnym etapie oszacowane zostają ceny "minimalne" przez benchmarking każdego papieru wartościowego według puli podobnych papierów wartościowych z dostępnymi notowaniami rynkowymi. W następnym etapie oszacowane zostają ceny "minimalne" przy użyciu wyceny matrycowej, tzn. przez benchmarking każdego papieru wartościowego według puli podobnych papierów wartościowych z dostępnymi notowaniami rynkowymi. Alternatywna metoda polega na wycenie przy użyciu matematycznego modelu wyceny, stosowanego w sytuacji, gdy informacje na temat założeń przyjmowanych przez uczestników gry rynkowej odnośnie do danych wejściowych modeli są umiarkowanie dostępne bez ponoszenia nieuzasadnionych kosztów lub wysiłków. IPV reprezentuje teoretyczne podstawy metody FVA: metoda FVA jest uważana za rezerwę w stosunku do Ryzyka Modeli i jest obliczana przez założenie obniżenie ceny o jedną podziałkę jako miary niepewności. Instrumenty pochodne Wartość godziwa instrumentów pochodnych nie będących przedmiotem obrotu na aktywnym rynku zostaje określona przy użyciu techniki wyceny. W wypadku, gdy dla ich składników istnieją aktywne rynki, wartość godziwa zostaje określona na podstawie odpowiednich cen rynkowych takich składników. Techniki wyceny oparte o informacje wejściowe możliwe do zaobserwowania zostały opisane jako wyceny Poziomu 2. Techniki wyceny wykorzystujące istotne, niemożliwe do zaobserwowania dane wejściowe, zostały opisane jako wyceny Poziomu 3. Instrumenty kapitałowe Instrumenty kapitałowe są przypisywane do Poziomu 1, gdy podana cena jest dostępna na aktywnym rynku oraz do Poziomu 3, gdy brak jest notowań lub gdy notowania zostały bezterminowo zawieszone. Instrumenty kapitałowe są klasyfikowane do Poziomu 2 wyłącznie w wypadkach, gdy rynek nie jest wystarczająco aktywny. W wypadku instrumentów mierzonych po kosztach ze względu na niedostępność wartości godziwej, jeżeli oryginalny koszt przekracza znacząco kwotę możliwą do odzyskania lub jeżeli odzysk wymaga długiego czasu oczekiwania, to zaksięgowana zostaje utrata wartości. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

259 Tabela 11 Fundusze inwestycyjne Grupa posiada inwestycje w niektóre fundusze inwestycyjne, publikujące wartość aktywów netto (Net Asset Value, NAV) na akcję, w tym fundusze wzajemne, fundusze private equity, fundusze hedgingowe (w tym fundusze funduszy) oraz fundusze nieruchomości. Inwestycje Grupy obejmują współinwestycje w fundusze, które są zarządzanie przez Grupę oraz inwestycje w fundusze zarządzane przez trzecie strony. Fundusze Nieruchomości Fundusze nieruchomości są klasyfikowane do Poziomu 1 gdy ceny notowań są dostępne na rynku aktywnym; jeżeli ten warunek nie jest spełniony, to fundusze Nieruchomości są klasyfikowane do Poziomu 3 i są podawane ocenie poprzez właściwe korekty kredytowe NAV w oparciu o szczególne cechy każdego funduszu. Inne Fundusze Grupa posiada także inwestycje w fundusze wzajemne, fundusze hedingowe oraz fundusze private equity. Fundusze są z reguły przypisywane do Poziomu 2 gdy ceny są dostępne na rynku aktywnym. Fundusze są ujawniane jako Poziom 2 lub Poziom 3 zależnie od dostępności NAV, przejrzystości portfela oraz możliwych problemów,związanych z umorzeniem pozycji. W wypadku niedostępności wystarczających informacji na temat wiarygodnych pomiarów wartości godziwej, fundusze (tzn. fundusze hedgingowe i private equity) są klasyfikowane jako Dostępne do Sprzedaży i wyceniane po kosztach z ujawnieniem na Poziomie 3. W wypadku funduszy mierzonych po kosztach ze względu na niedostępność wartości godziwej, jeżeli oryginalny koszt przekracza znacząco kwotę możliwą do odzyskania lub jeżeli odzysk wymaga długiego czasu oczekiwania, to zaksięgowana zostaje utrata wartości. Korekty Wartości Godziwej (FVA) Wyceny bazowej wartości godziwej muszą być korygowane o czynniki nie uwzględnione w bazowej wartości zaktualizowanej netto, które uczestnik rynku brałby pod uwagę w celu obliczenia wartości godziwej instrumentu pochodnego. Celem FVA jest ograniczenie ryzyka użycia nieprawidłowej wyceny oraz korelacji wartości godziwej do faktycznej ceny wyjścia z określonej pozycji przy jednoczesnym użyciu kosztów przyszłych. Korekty takie, dokonywane wewnątrz Grupy UniCredit, obejmują: Korekty wyceny kredytowej i debetowej (CVA/DVA) Ryzyko Modelu Ryzyko zamknięcia Inne korekty Korekty wyceny kredytowej i debetowej (CVA/DVA) Korekty wyceny kredytowej (Credit valuation adjustments, CVA) oraz korekty wyceny debetowej, DVA) są stosowane w wycenach instrumentów pochodnych w celu odzwierciedlenia wpływu ryzyka kredytowego kontrahenta oraz jakości kredytowej UniCredit na wartość godziwą. 259

260 I Metodologia CVA/DVA stosowana w UniCredit jest stosowana w oparciu o następujące dane wejściowe: EAD wynikające z zastosowania technik symulacji. Symulowane ekspozycje uwzględniają także ryzyko Specific Wrong Way Risk wynikające z transakcji, w których istnieje korelacja pomiędzy ryzykiem kredytowym kontrahenta oraz czynnikami ryzyka bazowych instrumentów pochodnych; PD wynikające z faktycznych, historycznych wskaźników niewypłacalności oraz wynikające z bieżących rynkowych wskaźników niewypłacalności, uzyskane z transakcji swap ryzyka kredytowego; LGD obliczane na podstawie szacunkowego poziomu oczekiwanego odzysku w wypadku niedotrzymania przez kontrahenta warunków umowy oraz wynikające z własnego doświadczenia banku lub wynikające z bieżących rynkowych współczynników niewypłacalności uzyskane z transakcji swapu ryzyka kredytowego. Ryzyko Modelu Modele finansowe są stosowane do wyceny instrumentów finansowych w sytuacji, gdy bezpośrednie notowania rynkowe nie są dostępne od ręki. W zasadzie ten model ryzyka reprezentuje prawdopodobieństwo, że wycena instrumentu finansowego jest wrażliwa na wybór modelu. Istnieje możliwość wyceny tego samego instrumentu finansowego przy użyciu alternatywnych modeli, które także mogą dostarczyć różne wyniki cenowe. Korekty ryzyka modelu odnoszą się do ryzyka, że faktyczna wartość godziwa instrumentu jest inna od wartości wynikającej z użycia modelu. Ryzyko zamknięcia Ryzyko zamknięcia jest miarą ukrytych kosztów zamknięcia (zagregowanej) pozycji handlowej. Pozycja może zostać zamknięta w drodze sprzedaży (lub zakupu w wypadku pozycji krótkiej), lub poprzez przystąpienie do nowej transakcji (lub kilku transakcji), które kompensują (zabezpieczają) pozycję otwartą. Koszty zamknięcia z reguły wynikają ze spreadów kupna/sprzedaży, obserwowanych na rynku. Koszt ten uwzględnia fakt, że pozycja jest wyceniana według średniej wartości, ale może zostać zamknięta wyłącznie według ceny kupna/sprzedaży. Korekta ta nie jest potrzebna w sytuacji, gdy pozycja zostanie oznaczona jako pozycja kupna lub pozycja sprzedaży i jako taka reprezentuje cenę wyjścia. Ponadto w sytuacji, gdy istnieją kary związane z umorzeniem pozycji w funduszu inwestycyjnym, stosowana jest także korekta zamknięcia NAV. Inne korekty Inne korekty wartości godziwej, które nie mogą zostać uwzględnione w wymienionych powyżej kategoriach, mogą zostać wzięte pod uwagę w celu skorelowania wyceny z aktualną ceną wyjścia, biorąc także pod uwagę płynność rynkową/wartość wejściową użytą w wycenie, jak np korekta cen akcji, których notowania na rynku nie są reprezentatywne dla efektywnej ceny wyjścia. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

261 Tabela 11 Redukcja ryzyka Związek pomiędzy miarami ryzyka rynkowego a pozycjami bilansowymi W tabeli poniżej przedstawiono powiązania pomiędzy pozycjami bilansowymi skonsolidowanej pozycji Grupy, które podlegają ryzyku rynkowemu, oraz najbardziej istotnymi miarami, stosowanymi do celów monitoringu. Aktywa i Zobowiązania do Obrotu (HFT) są monitorowane głównie na podstawie VaR oraz innych miar ryzyka, przewidzianych Umową Kapitałową Bazylea 2.5. Ponadto Szczegółowe Limity Rynku (Granular Market Limits) są definiowane i monitorowane dla najbardziej istotnych wrażliwości/ekspozycji. Inne Aktywa i Zobowiązania są w każdym wypadku zarządzane i monitorowane poprzez VaR, mimo że są zarządzane przy użyciu innych miar ryzyka (wrażliwość na Stopy Procentowe, Spread Kredytowy, FX, Equity itp. oraz parametrów typowych dla Księgi Bankowej, takich jak analiza NII oraz Wartości Ekonomicznej). Ryzyko Rynkowe AKTYWA związane z tematem (mln EUR) Wartość księgowa Parametr VaR (1) Inne miary ryzyka (2) Wrażliwość Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu (3) FX EQ CS IR Aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej do rachunku zysku istrat FX EQ CS IR Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży FX CS IR Inwestycje utrzymywane do terminu zapadalności FX CS IR Pożyczki i należności dla banków FX EQ CS IR Pożyczki i należności dla klientów FX CS IR Hedgingowe instrumenty pochodne FX EQ CS IR Inwestycje w spółki stowarzyszone i typu joint venture EQ Suma Aktywów Ryzyko Rynkowe Ryzyko Rynkowe ZOBOWIĄZANIA związane z tematem (mln EUR) Wartość księgowa Parametr VaR (1) Inne miary ryzyka (2) Wrażliwość Depozyty od banków FX EQ CS IR Depozyty od klientów FX EQ CS IR Dłużne papiery wartościowe w emisji własnej FX EQ CS IR Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu ) FX ED CS IR Zobowiązania finansowe wyceniane według wartości godziwej do rachunku zysku istrat FX EQ CS IR Hedgingowe instrumenty pochodne FX EQ CS IR Suma Zobowiązań Ryzyko Rynkowe (1) Główną miarą ryzyka jest VaR (2) Główne miary ryzyka to wrażliwości na różne czynniki ryzyka (3) Do obrotu klasyfikowane jako Księga Bankowa (MtM) Legenda wrażliwości FX... Wrażliwość na zmiany kursów walut. EQ... Wrażliwość na zmiany cen Akcji lub Indeksów. IR... Wrażliwość na zmiany Stóp Procentowych. CS... Wrażliwość na zmiany spreadów kredytowych. W pierwszej kolumnie przedstawiono pozycje bilansowe, Aktywa i Pasywa, odpowiednie pod względem Ryzyka Rynkowego, dla którego VaR jest główną miarą ryzyka. 261

262 I Dane VaR Poniżej przedstawiono dane VaR dla ogólnego ryzyka rynkowego księgi handlowej. Przy agregowaniu różnych profili ryzyka kolejnych jednostek Grupy podejmujących ryzyko, przy obliczaniu ogólnego ryzyka pominięto ze względów ostrożnościowych zróżnicowanie wynikające z pozycji przyjmowanych przez różne spółki. Ryzyko księgi handlowej Dzienny VaR księgi handlowej (mln EUR) ŚREDNIA MAKS. MIN. ŚREDNIA UniCredit Spa 6,4 6,5 12,1 2,4 4,3 *Bank Pekao SA 0,3 0,4 0,7 0,2 0,3 Grupa UCBA AG 1,8 2,2 4,2 1,4 3,6 Grupa UCB AG 8,4 14,9 27,6 4,7 20,4 Razem Grupa UniCredit (1) 19,3 24,0 33,3 11,2 28,6 (1) Łączna wartość VaR stanowi sumę indywidualnych różnych składników, bez uwzględnienia jakiegokolwiek efektu dywersyfikacji pomiędzy poszczególnymi spółkami. * Wyłącznie do celów zarządczych Wzrost VaR w UniCredit SpA wynika z nowych działań handlowych prowadzonych od 2013 roku w linii biznesowej Rates Italy Bond. Spadek VaR w UCB AG jest konsekwencją głównie działań eliminujących ryzyko, głównie w odniesieniu do Indeksów Kredytowych, ograniczonej ekspozycji na rząd i Bank Centralny Włoch oraz dodatkowo skutkiem przesunięcia okna czasowego, stosowanego do obliczeń VaR. Wartość VaR dla UCI Ireland nie została ujawniona, a przez większą część 2013 roku bank ten nie posiadał aktywnych pozycji w księdze handlowej. Ponadto Fineco Bank nie ujawnia wartości VaR ze względu na jej pomijanie małą wartość oraz na fakt, że parametr ten nie wnosi istotnego wkładu w ogólne ryzyko Grupy na księdze handlowej. W celu podkreślenia głównych przyczynków do VaR, w tabelach poniżej przedstawiono wartości VaR, możliwe do uzyskania przez odrębne rozpatrzenie głównych kategorii czynników ryzyka. VaR stopy procentowej dla księgi handlowej (mln EUR) ŚREDNIA MAKS. MIN. UniCredit Spa 1,7 1,6 2,1 1,1 Grupa UCBA AG 1,2 1,1 1,8 0,6 Grupa UCB AG 5,4 6,3 10,5 3,7 Razem Grupa UniCredit 4,8 6,8 13,2 4,3 VaR spreadu kredytowego dla księgi handlowej (mln EUR) ŚREDNIA MAKS. MIN. UniCredit Spa 6,5 6,7 12,1 6,0 Grupa UCBA AG 1,7 1,5 2,2 0,9 Grupa UCB AG 8,6 14,9 23,9 4,6 Razem Grupa UniCredit 16,1 21,5 28,9 10,5 BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

263 Tabela 11 VaR instrumentów kapitałowych dla księgi handlowej (mln EUR) ŚREDNIA MAKS. MIN. UniCredit Spa Grupa UCBA AG 0,2 0,4 0,7 0,1 Grupa UCB AG 1,9 3,4 5,3 1,7 Razem Grupa UniCredit 1,8 3,8 5,4 1,7 VaR walutowy dla księgi handlowej (mln EUR) ŚREDNIA MAKS. MIN. UniCredit Spa 0,1 3,0 7,9 0,1 Grupa UCBA AG 1,2 1,9 2,9 1,2 Grupa UCB AG 0,6 0,8 1,6 0,5 Razem Grupa UniCredit 1,4 4,6 9,5 1,4 W tabelach poniżej przedstawiono w jaki sposób Ryzyko Spreadu Kredytowego przyczynia się zasadniczo do Ogólnej VaR i w następnej kolejności do Stóp Procentowych. Przez cały 2013 rok obserwowano spadkowe tendencje dla wszystkich Czynników Ryzyka VaR. Dane SVaR Poniżej przedstawiono dane SVaR data dotyczące ogólnego ryzyka rynkowego dla księgi handlowej w ramach Modelu Wewnętrznego. Przy agregowaniu różnych profili ryzyka kolejnych jednostek Grupy podejmujących ryzyko, przy obliczaniu ogólnego ryzyka pominięto ze względów ostrożnościowych zróżnicowanie wynikające z pozycji przyjmowanych przez różne spółki. Ryzyko księgi handlowej SVaR księgi handlowej (mln EUR) ŚREDNIA MAKS. MIN. ŚREDNIA UniCredit Spa 16,3 13,7 24,5 5,8 n.a. (*) Grupa UCBA AG 10,1 11,1 22,2 6,7 16,1 Grupa UCB AG 25,2 23,6 34,9 12,2 24,7 Razem Grupa UniCredit (1) 51,7 48,4 65,5 33,0 40,8 (1) Łączna wartość SVaR jest obliczana jako prosta suma różnych komponentów, bez uwzględniania zróżnicowania pomiędzy różnymi Spółkami Grupy. (*) nie dotyczy 263

264 I Dane IRC Poniżej przedstawiono dane IRC data dotyczące ogólnego ryzyka rynkowego dla księgi handlowej w ramach Modelu Wewnętrznego. Przy agregowaniu różnych profili ryzyka kolejnych jednostek Grupy podejmujących ryzyko, przy obliczaniu ogólnego ryzyka pominięto ze względów ostrożnościowych zróżnicowanie wynikające z pozycji przyjmowanych przez różne spółki. Wartość IRC dla UCB AG uległa drastycznemu obniżeniu w porównaniu do 2012 roku ze względu na wygaśnięcie w grudniu 2012 roku kilku pozycji CDO, CDS i Indeksu Kredytowego.. Ryzyko księgi handlowej IRC księgi handlowej (mln EUR) ŚREDNIA MAKS. MIN. ŚREDNIA UniCredit Spa 156,6 159,7 242,8 42,1 n.a. (*) Grupa UCBA AG 60,6 47,8 65,8 20,3 53,4 Grupa UCB AG 273,2 251,4 317,1 178,6 503,9 Razem Grupa UniCredit (1) 490,5 443,8 560,8 276,6 557,3 (1) Łączna wartość IRC jest obliczana jako prosta suma różnych komponentów, bez uwzględniania zróżnicowania pomiędzy różnymi Spółkami Grupy. (*) nie dotyczy Backtesting VaR W 2013 roku ryzyko rynkowe Grupy UniCredit utrzymywało się na zasadniczo stałym poziomie, niezależnie od ogólnego kontekstu niepewności rynkowej, szczególnie w pierwszym kwartale roku. Na wykresach poniżej przedstawiono analizę wyników testów wstecznych, dotyczących ryzyka rynkowego na księdze handlowej, dla którego wyniki VaR za ostatnich dwanaście miesięcy zostały porównane z hipotetycznym rachunkiem zysków i strat dla każdej z głównych jednostek podejmujących ryzyko: Grupa UCB AG W 2013 r. w UCB AG nie odnotowano żadnych przekroczonych kredytów w rachunku bieżącym. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

265 Tabela 11 Grupa UCBA AG W UCBA AG odnotowano w 2013 roku trzy negatywne przeszacowania: przeszacowanie ekonomiczne i hipotetyczne testów wstecznych w dniu 13 czerwca, przeszacowanie ekonomiczne i hipotetyczne testowania wstecznego w dniu 24 czerwca oraz przeszacowanie hipotetyczne testowania wstecznego w dniu 8 lipca. Wszystkie wymienione powyżej zdarzenia zostały określone na podstawie strategicznego hedgingu walutowego dla przewidzianych w budżecie zysków CEE przy jednoczesnej aprecjacji głównych walut Europy Środkowej i Wschodniej w stosunku do EUR. UCI SPA W 2013 r. w UCI SPA nie odnotowano żadnych przekroczonych kredytów w rachunku bieżącym. Wzrost odnotowany na początku kwietnia wynikał głównie z rozpoczęcia działań rynkotwórczych na włoskich obligacjach rządowych. 265

266 I Ryzyko Stóp Procentowych regulacyjna księga handlowa Informacje ogólne Ryzyko stopy procentowej wynika z pozycji finansowych przyjętych przez specjalistyczne ośrodki Grupy wyznaczające limity ryzyka rynkowego dla określonych poziomów dyskretnych. Modele wewnętrzne są stosowane nie tylko do obliczania wymogu kapitałowego od ryzyka rynkowego, ale również do monitorowania pozycji ryzyka w Grupie i podlegają limitom przypisanym portfelom na podstawie obowiązków menedżerskich, a nie wyłącznie na podstawie kryteriów regulacyjnych. Procesy zarządzania ryzykiem i metody pomiaru ryzyka Wewnętrzne procesy monitoringu oraz obsługi ryzyka i metodologie stosowane do analizy ekspozycji zostały opisane także we wstępie do modeli wewnętrznych. Poza monitorowaniem Szczegółowych Limitów Rynkowych GML, jednostki ds. Ryzyka Rynkowego Grupy prowadzą analizę wrażliwości co najmniej raz w miesiącu w celu określenia wpływu zmian wartości indywidualnych czynników ryzyka lub kilku czynników ryzyka tego samego rodzaju na rachunek wyników, na cały portfel pionu CIB (księga handlowa i księga bankowa), ponieważ obejmuje on najważniejszą część regulacyjnej księgi handlowej i może być przedmiotem największych zmian w czasie. Wyniki są zgłaszane kierownictwu najwyższego szczebla co miesiąc. Poza wrażliwością instrumentów finansowych na zmiany bazowego czynnika ryzyka, Grupa oblicza także wrażliwość zmienności stóp procentowych przy założeniu zmiany dodatniej krzywych lub matryc zmienności o 50% lub zmiany ujemnej o 30%. Wrażliwość na zmiany stóp procentowych Wrażliwość na zmiany stóp procentowych jest obliczana zarówno przy użyciu równoległych przesunięć krzywych stóp procentowych, jak zmian samych krzywych. Krzywe są analizowane przy użyciu przesunięć równoległych o +1, ±10 i ±100 punktów bazowych. Dla każdego przesunięcia o 1 punkt bazowy obliczana jest wrażliwość dla szeregu przedziałów czasowych. Wrażliwość na zmiany kąta nachylenia krzywej stóp procentowych jest analizowana przez obrót w kierunku ruchu wskazówek zegara (Turn CW), tzn. wzrost stóp krótkoterminowych przy jednoczesnym spadku stóp długoterminowych, oraz przez obrót w kierunku przeciwnym (Turn CCW), gdy stopy krótkoterminowe spadają, a stopy długoterminowe rosną. W chwili obecnej obroty zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara i w kierunku przeciwnym wiążą się z następującymi wzrostami/spadkami: +50bp/-50bp dla przedziału jednodniowego; 0 bp dla przedziału rocznego; +50bp/-50bp dla przedziału trzydziestoletniego plus; dla przedziałów położonych pomiędzy wymienionymi powyżej, konieczne zmiany są określane przy użyciu interpolacji liniowej. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

267 Tabela 11 W tabelach poniżej przedstawiono wrażliwości księgi handlowej CIB Stopy procentowe +1BP poniżej 3 miesięcy +1BP od 3 miesięcy do 1 roku +1BP od 1 do 2 lat +1BP od 2 do 5 lat +1BP od 5 do 10 lat +1BP powyżej 10 lat +1 BP Razem (mln EUR) -100 BPS -10 BPS +10 BPS +100 BPS CW CCW Razem 0,1-0,0-0,1-0,6 0,5-0,2-0,4 90,0 5, , w tym: EUR 0,1-0,0-0,4-0,6 0,4-0,2-0,6 92,9 7, , USD -0,0 0,0 0,1 0,0 0,0-0,0 0, ,8 18,0 1,2-0,9 GBP 0,0-0,1-0,1-0,0-0,0-0,0-0,2 22,4 2, ,9-0,8 CHF -0,0-0,0-0,0 0,0 0,0-0,0-0,1 4,7 0,3-0, ,2 JPY -0,0 0,1 0,2 0,0-0,0-0,0 0, ,6 25,7 0,3-0,3 (mln EUR) -30% +50% Stopy procentowe 14,035 8,672 w tym: EUR 14,186 8,306 USD -0,280 0,836 GBP 0,009-0,063 CHF 0,087-0,325 JPY 0,025-0,043 Ryzyko Cenowe - regulacyjna księga handlowa Informacje ogólne Zgodnie z opisem powyżej, ryzyko cenowe związane z akcjami, surowcami, funduszami inwestycyjnymi i powiązanymi z nimi produktami pochodnymi, zawartymi w księdze handlowej, pochodzi od pozycji określanych przez specjalistyczne ośrodki Grupy, wyznaczające limity ryzyka rynkowego na określonych poziomach dyskrecji. Ryzyko cenowe pochodzące z własnego obrotu tymi instrumentami obsługiwane jest przy użyciu zarówno strategii kierunkowych jak i strategii wartości względnej poprzez sprzedaż i zakupy papierów, regulowanych instrumentów pochodnych oraz instrumentów pozagiełdowych w kierunku pożyczania zabezpieczenia. Strategie obrotu wskaźnikiem zmienności są stosowane przy użyciu opcji i złożonych instrumentów pochodnych. Procesy zarządzania ryzykiem i metody pomiaru ryzyka Wewnętrzne procesy monitoringu oraz obsługi ryzyka i metodologie stosowane do analizy ekspozycji zostały opisane także we wstępie do modeli wewnętrznych. Analizy wrażliwości obejmują cały portfel pionu CIB (zarówno księgę handlową, jak bankową), bowiem obejmuje on najważniejszą część regulacyjnej księgi handlowej i może podlegać największym zmianom w czasie. Wrażliwość na ryzyko ceny Wrażliwość na ryzyko ceny udziałów jest przedstawiana na dwa różne sposoby: jako "ekwiwalent gotówki delta", tzn. równowartość w euro kwoty bazowej, która mogłaby narazić bank na takie samo ryzyko, wynikające z jego faktycznego portfela; Jako wynik ekonomiczny wzrostu lub spadku cen spot o 1%, 5%, 10% i 20%. Ekwiwalent gotówki delta oraz Delta 1% (tzn. wpływ ekonomiczny 1% wzrostu cen spot) są obliczane zarówno dla każdego regionu geograficznego (przy założeniu, że wszystkie rynki akcji w regionie są idealnie skorelowane) oraz łącznie (przy założeniu, że wszystkie rynki akcji są idealnie skorelowane). Wrażliwość spowodowana zmianami o 1%, 5%, 10% i 20% jest obliczana wyłącznie dla wartości łącznych. 267

268 I Grupa oblicza także wrażliwość zmienności cen udziałów kapitałowych przy założeniu zmiany dodatniej krzywych lub matryc zmienności o 30% lub zmiany ujemnej o 30%. Ponadto wrażliwość na zmiany cen surowców jest obliczana zgodnie z powyższymi kryteriami. Mając na uwadze drugorzędne znaczenie tego parametru w porównaniu do innych ekspozycji na ryzyko, wartość ta jest obliczana w jednej klasie. W tabelach poniżej przedstawiono wrażliwości księgi handlowej CIB... (mln EUR) Delta ekwiwalentu pieniężnego -20% -10% -5% -1% +1% +5% +10% +20% Instrumenty kapitałowe Wszystkie rynki 30,8-50,6-8,3-1,7-0,5 0,3 1,2 0,2-9,3 Europa 4,9 0.0 USA 53,8 0,5 Japonia 2,6 0,0 Wielka Brytania 34,5 0,3 Szwajcaria 12,2 0,1 Europa Śr. i Wsch. 0,6 0,0 Inne -20,9-0,2 Towary Wszystkie rynki -0,8 0,2 0,1 0,0 0,0-0,0-0,0-0,1-0,2 (mln EUR) -30% +30% Instrumenty kapitałowe 5,143-5,709 Ryzyko cenowe Księga bankowa Aspekty ogólne, procesy obsługi i metody pomiaru ryzyka cenowego Ryzyko cenowe księgi bankowej pochodzi głównie z odsetek na akcjach utrzymywanych jako stabilna inwestycja przez Spółkę Dominującą oraz jej spółki zależne, a także z jednostek udziałowych funduszy inwestycyjnych nie ujętych do tej pory w księdze handlowej, również utrzymywanych jako inwestycja stabilna. Ten rodzaj ryzyka jest również uwzględniany w ocenie portfela całej księgi bankowej. Informacje na temat udziałów w Banku Włoch UniCredit S.p.A. posiada 22,114% kapitału udziałowego Banku Włoch, sklasyfikowanego w Bilansie w pozycji 40 aktywa finansowe dostępne do sprzedaży. Po wystawieniu D.L. nr 133 (zwanego dalej D.L. 133 ) w listopadzie 2013 roku (wprowadzonego w życie jako Ustawa nr 5 z 29 stycznia 2014 roku) wraz z późniejszymi zmianami, wprowadzonymi na mocy przepisów wykonawczych zatwierdzonych 23 grudnia 2013 roku przez Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, Bank Włoch podwyższył swój kapitał o 7.5 mld (przy użyciu istniejących wcześniej rezerw), zamieniając istniejące akcje (które zostały umorzone) nowymi akcjami o wartości nominalnej euro. Na mocy D.L. 133 wprowadzono następujące poprawki do przepisów wykonawczych, które ustanowiły względną nieciągłość regulacji akcji i spowodowały dramatyczne zmiany pod względem treści i cech akcji i związanych z nimi praw: BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

269 Tabela 11 prawa własności związane z nowymi akcjami są ograniczone do kapitału udziałowego i rocznych dywidend, wynikających z uchwały Akcjonariuszy; w odniesieniu do wynagrodzenia z akcji zdecydowano, że dywidendy będą wypłacane w wysokości do 6% wyemitowanego kapitału udziałowego, wyłącznie w wypadku zaistnienia pozytywnego wyniku netto. wprowadzono poprawki do przepisu regulującego prawa głosu; zmodyfikowano wykaz stron uprawnionych do posiadania akcji; Zlikwidowano klauzulę akceptacji, poprzednio przysługującą emitentowi w wypadku przeniesienia akcji; wprowadzono górny limit 3% dla udziałów posiadanych (bezpośrednio lub pośrednio) przez każdego z akcjonariuszy; emitent może czasowo odkupić własne akcje w celu udzielenia akcjonariuszowi pomocy w zredukowaniu posiadanego udziału w ramach przywołanego powyżej limitu 3%. Zmiany te spowodowały także zmianę charakterystyki oczekiwanych przyszłych przepływów gotówkowych. Maksymalne absolutne udziały procentowe wynagrodzeń przed i po reformie będą stosowane na poziomie odpowiednio 4% i 6%: przed reformą do kwoty rezerw zwykłych i nadzwyczajnych według stanu na ostatni rok obrachunkowy (2012, 14,9 mld euro), w ramach limitu na roczny zwrot z inwestycji tych rezerw; po reformie, w zakresie kapitału udziałowego (7,5 mld euro), pod warunkiem, że kwota ta jest niższa od wyniku netto dla całego roku. W świetle wyjątkowej i unikatowej natury ram prawnych regulujących kapitał udziałowy Banku Włoch, przepisów D.L. 133, poprawek do przepisów wykonawczych uchwalonych przez Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Banku Włoch, braku wyraźnych instrukcji w ramach MSSF co do sposobu traktowania tej transakcji, procedura rachunkowa jest wynikiem kompleksowego procesu interpretacji i wyceny. W tej sytuacji należy zwrócić uwagę na fakt, że Urząd Nadzoru obecnie prowadzi dalsze analizy na poziomie zarówno krajowym, jak międzynarodowym. Należy też zwrócić uwagę na fakt, że 4 marca 2014 roku CONSOB wydał rekomendację, podkreślającą potrzebę - w odniesieniu do problemów interpretacyjnych pojawiających się na poziomie europejskim, które obecnie są przedmiotem toczącego się badania nad zastosowaniem regulacji i ich spójnością z MSR/MSSF zapewnienia w sprawozdaniach finansowych szczegółowych informacji w sprawie przyjętej metody rachunkowości. Szczegółowe informacje na ten temat zostały przedstawione na mocy rekomendacji CONSOB. Podczas opracowywania Jednostkowych i Skonsolidowanych Sprawozdań Finansowych UniCredit S.p.A. według stanu na 31 grudnia 2013 roku, Dyrektorzy podjęli decyzję, że najkorzystniejszą metodą rachunkową będzie uznanie powtórnej wyceny udziału Banku Włoch w rachunku zysków i strat. Interpretacja ta została również potwierdzona przez ekspertów wysokiej rangi i przewiduje podwyższenie kapitału jako zrealizowaną wymianę akcji, ponieważ transakcja spełnia warunku MSR 39 (art. 17) odnośnie do wyksięgowania. W szczególności: wygaśnięcie praw z oryginalnych akcji i zastąpienie ich innymi prawami, zagnieżdżonymi w nowych akcjach; lub przerwanie ciągłości z punktu widzenia oczekiwanych wpływów gotówkowych dla akcjonariuszy (i z tej przyczyny ryzyko, związane z takimi przepływami gotówkowymi) przed reformą i po niej. Zgodnie z powyższą interpretacją, w jednostkowych i skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych UniCredit S.p.A. według stanu na 31 grudnia 2013 roku: istniejące akcje zostały wyksięgowane, a nowe akcje zostały wstępnie uznane zgodnie z ich wartością nominalną, która została uznana za reprezentującą ich wartość godziwą z przyczyn przedstawionych w dalszych punktach; w świetle cech charakterystycznych instrumentu oraz parametrów, stosowanych podczas wyceny, sankcje zostały sklasyfikowane do Poziomu 3 zgodnie z hierarchią wartości godziwej, wymaganą przepisami MSSF 13; 269

270 I różnica pomiędzy wartością godziwą wstępnego księgowania nowych akcji (1 659 mln euro) a wartością księgową akcji unieważnionych (285 mln euro) została ujawniona w rachunku wyników (pozycja 100 zyski i straty z aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży). Spowodowało to wystąpienie pozytywnego efektu w wysokości mln euro (po odliczeniu podatku w kwocie 184 mln euro) na wyniku netto dla tego roku. Wartość podatku określono na podstawie 12% stopy podatkowej, wymaganej na mocy Ustawy o Stabilności z 27 grudnia 2013 roku; ze względu na brak aktywnych rynków dla tych akcji (co mogłoby umożliwić ich sklasyfikowanie w Zestawieniu Bilansowym w pozycji 20 Aktywa finansowe do obrotu, na mocy D.L. 133), nowe akcje zostały sklasyfikowane do poz. 40 Zestawienia Bilansowego aktywa finansowe dostępne do sprzedaży, zarówno w jednostkowych, jak skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych UniCredit S.p.A., zgodnie z przepisami Pisma Okólnego Włoskiego Urzędu Podatkowego (Agenzia delle Entrate) z 24 lutego 2014 roku; według stanu na 31 grudnia 2013 roku, transakcja nie wywarła żadnego wpływu na Kapitał Regulacyjny. W odniesieniu do wartości godziwej akcji, należy pamiętać o limicie 3% dla udziałów posiadanych w Banku Włoch, ustanowionym na mocy rozporządzenia w celu ułatwienia równej dystrybucji akcji; zgodnie z przepisami, do akcji przekraczających ten limit nie są przypisywane żadne prawa ani dywidendy po upływie 36-miesięcznego okresu karencji (podczas okresu karencji od takich nadmiarowych akcji nie będą przysługiwać prawa głosu, zachowają one jednak nadal prawo do dywidendy). Nawet jeżeli reforma określiła podstawy umożliwiające zakończenie opisanego powyżej impasu, obecnie Bank Włoch nie jest zobowiązany do odkupu czy niezwłocznego zbycia nadmiarowych akcji, nie określono też ewentualnych warunków takich transakcji. Dla celów sprawozdań finansowych za 2013 roku, Dyrektorzy zdecydowali, że warunki konieczne dla wiarygodnego określenia wartości godziwej zostały spełnione. W szczególności potwierdzono wartość godziwą akcji (odpowiadającą wycenie 100% akcji w kwocie 7,5 mld euro) w wyniku - jak stwierdzono powyżej - walidacji wewnętrznej, przeprowadzonej na podstawie długoterminowego Modelu Dyskontowania Dywidendy (Dividend Discount Model). oraz dyskonta płynności, które odzwierciedla ograniczony rynek tych akcji. Podobnie jak w wypadku każdej wyceny pozagiełdowych insturmentów finansowych, definiowanej przy użyciu modeli i niemożliwych do zaobserwowania zmiennych, wciąż istnieje pewien poziom niepewności i profesjonalnego osądu. W wycenie uwzględniono także wynik wyceny, przeprowadzonej w listopadzie 2013 roku przez grupy ekspertów wysokiego szczebla w imieniu Banku Włoch; w wyniku tej wyceny, wartość akcji określono jako leżącą w przedziale od 5,0 mld euro do 7,5 mld euro. Jest oczywiste, że pojawienie się transakcji na akcjach zostanie uznane za czynnik niepewności w kontekście powyższej wyceny w okresach przyszłych. Gdyby Dyrektorzy zastosowali do powyższej transakcji inną interpretację MSSF, alternatywna metoda mogłaby skutkować uznaniem powtórnej wyceny poprzez rezerwy z powtórnej wyceny aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży. Tego rodzaju alternatywna metoda jest stosowana w oparciu o interpretację, według której najwyższe znaczenie ma ciągłość praw i przepływów gotówkowych z akcji (przed reformą i po niej). Zakładając zamierzoną godziwość reformy, tzn. że reforma nie zmieniła praw ekonomicznych akcjonariuszy (przez przyznanie przyszłego przepływu dywidend o wartości zaktualizowanej netto równej szacowanej wartości bieżącej akcji Banku Włoch przed reformą), zgodnie z taką alternatywną metodą nie zaobserwowano jakiejkolwiek istotnej nieciągłości pomiędzy akcjami sprzed reformy, a nowymi akcjami i z tej przyczyny nie będzie w tym wypadku wyksięgowania istniejących akcji (ani wstępnego księgowania nowo wyemitowanych papierów), a zyski z powtórnej wyceny zostaną zaksięgowane w Kapitale Własnym (w odniesieniu do rezerwy z powtórnej wyceny). W wyniku powyższego zgłoszona zostałaby wyższa strata w wysokości mln euro oraz - w tej samej kwocie - wzrost Pozostałego Zysku Całkowitego (Other Comperehensive Income) (rezerwy z powtórnej wyceny aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży). Jak stwierdzono powyżej, treść D.L. 133 jest obecnie analizowana przez Unię Europejską, która w ostatnich dniach lutego 2014 roku wysłała pismo do Ministerstwa Skarbu z zapytaniem o informacje, potrzebne do stwierdzenia, czy spełnione zostały warunki pomocy publicznej dla niektórych banków. Należy tutaj także zauważyć, że w lutym 2014 roku Codacons wszczął postępowanie sądowe w Regionalnym Sądzie Administracyjnym Lazio w sprawie unieważnienia zarówno uchwały przyjętej przez Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Banku Włoch, które odbyło się 23 grudnia 2013 roku, jak przywołanego powyżej dokumentu wyceny. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

271 Tabela 11 Nie można przy tym wykluczyć, że wydane w przyszłości orzeczenia kompetentnych władz także mogą skutkować zmianami założeń, na podstawie których przyjęto metodę rachunkową, a więc i przyjęciem innej takiej metody. Ryzyko Kursów Wymiany - Ustawowa księga handlowa Informacje ogólne, procesy zarządzania ryzykiem i metody pomiaru Zgodnie z opisem powyżej, ryzyko kursów wymiany i powiązanymi z nimi produktami pochodnymi, zawartymi w księdze handlowej, pochodzi od pozycji określanych przez specjalistyczne ośrodki Grupy, wyznaczające limity ryzyka rynkowego na określonych poziomach dyskrecji. Ryzyko pochodzące z własnego obrotu tymi instrumentami obsługiwane jest przy użyciu zarówno strategii kierunkowych jak i strategii wartości względnej poprzez sprzedaż i zakupy papierów, regulowanych derywatyw oraz instrumentów pozagiełdowych. Strategie obrotu wskaźnikiem zmienności są stosowane przy użyciu opcji. Wewnętrzne procesy monitoringu oraz obsługi ryzyka i metodologie stosowane do analizy ekspozycji zostały opisane także we wstępie do modeli wewnętrznych. Analizy wrażliwości obejmują cały portfel pionu CIB (zarówno księgę handlową, jak bankową), bowiem obejmuje on najważniejszą część regulacyjnej księgi handlowej i może podlegać największym zmianom w czasie. Wrażliwość na zmiany kursów wymiany Wrażliwość na zmiany kursów wymiany odpowiada szacunkowemu wpływowi ekonomicznemu aprecjacji lub deprecjacji każdej waluty o 1%, 5% i 10% w stosunku do wszystkich pozostałych walut. Ekspozycja na różne waluty jest definiowana jako "ekwiwalent gotówki delta" w euro, tzn. równowartość w euro kwoty w danej walucie, która mogłaby narazić bank na takie samo ryzyko kursów wymiany, wynikające z jego faktycznego portfela; Grupa oblicza także wrażliwość zmienności cen udziałów kapitałowych przy założeniu zmiany dodatniej krzywych lub matryc zmienności o 50% lub zmiany ujemnej o 30%. W tabelach poniżej przedstawiono wrażliwości księgi handlowej CIB...(mln EUR) Kurs wymiany Delta ekwiwalentu pieniężnego -10% -5% -1% +1% +5% +10% EUR 32,8 10,6 1,1-1, 0-7, 7-14, 0 USD 73,7 3,2-0, 4-0, 5 0,7 8,6 22,8 GBP 24,1-5, 4-2, 2-0, 3 0,2 0,7 0,1 CHF 17,0-6, 8-3, 1-0, 1 0,2-0, 2-0, 4 JPY 5,4 4,5 1,4 0,0 0,1 0,2 0,1-30% +50% Kursy wymiany 2,569-4, 496 w tym: EUR GBP 0,642-1,158 EUR JPY 0,505-0,600 JPY USD 0,405-0,605 EUR/USD 0,328-0,576 EUR SEK -0,776 0,106 GBP_USD 0,297-0,546 AUD EUR -0,231 0,494 PLN USD 0,371-0,

272 I Ryzyko kursów wymiany - księga bankowa Aspekty ogólne, procesy obsługi i metody pomiaru ryzyka kursowego Ryzyko kursów wymiany wynika zarówno z obecności w Grupie banków, działających w obszarach walutowych innych niż strefa euro, jak z pozycji przyjmowanych przez ośrodki specjalistyczne, utrzymujące ryzyko rynkowe Grupy w przypisanych im granicach. W tym drugim wypadku ryzyko kursowe generowane jest przez transakcje walutowe, realizowane w drodze negocjacji różnych instrumentów rynkowych; działania te są stale monitorowane i mierzone przy zastosowaniu wewnętrznych modeli opracowanych przez spółki grupy. Modele te są ponadto stosowane do wyliczania wymogów kapitałowych dot. ryzyka rynkowego ze względu na ekspozycję na tego rodzaju ryzyko. Zabezpieczanie Ryzyka Kursowego Grupa przyjmuje politykę hedgingu zysków i dywidend, pochodzących z jej spółek zależnych nie należących do strefy euro. Strategie hedgingu biorą pod uwagę warunki rynkowe Ryzyko spreadu kredytowego - regulacyjna księga handlowa Informacje ogólne Zgodnie z opisem powyżej, ryzyko spreadów kredytowych i związanych z nimi kredytowych produktów pochodnych uwzględnionych w księdze handlowej wynika z pozycji przyjętych przez ośrodki specjalistyczne Grupy, którym przypisano określone limity ryzyka rynkowego w ramach określonych poziomów dyskretnych. Ryzyko pochodzące z własnego obrotu tymi instrumentami obsługiwane jest przy użyciu zarówno strategii kierunkowych jak i strategii wartości względnej poprzez sprzedaż i zakupy papierów, regulowanych derywatyw oraz instrumentów pozagiełdowych. Procesy zarządzania ryzykiem i metody pomiaru ryzyka Wewnętrzne procesy monitoringu oraz obsługi ryzyka i metodologie stosowane do analizy ekspozycji zostały opisane także we wstępie do modeli wewnętrznych. Analizy wrażliwości obejmują cały portfel pionu CIB (zarówno księgę handlową, jak bankową), bowiem obejmuje on najważniejszą część regulacyjnej księgi handlowej i może podlegać największym zmianom w czasie. Wrażliwość na zmiany spreadu kredytowego Wrażliwość na zmiany spreadu kredytowego jest obliczana przy założeniu pogorszenia zdolności kredytowej, zaobserwowanej przy przesunięciu równoległym o +1bp/+10 bps/+ 100bps krzywych spreadu kredytowego. Wrażliwości te są obliczane zarówno dla całego zakresu wartości, przy założeniu przesunięcia wszystkich krzywych spreadu kredytowego, jak w odniesieniu do poszczególnych klas ratingowych i branż gospodarki. Ponadto obliczana jest wrażliwość spowodowana pogorszeniem zdolności kredytowej (tzn. względną zmianą o +50%) lub jej poprawą (tzn. względną zmianą o -50%); w tym wypadku kształt krzywych spreadu kredytowego także ulega zmianie, bowiem zmiana wyższych spreadów o jeden punkt bazowy będzie większa niż w przypadku spreadów niższych. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

273 Tabela 11 Tabela poniżej przedstawia wrażliwości księgi handlowej CIB... (mln EUR) +1BP poniżej 3 miesięcy +1BP od 6 miesięcy do 2 lat +1BP od 2 do 7 lat +1BP powyżej 7 lat +1 BP Razem +10 BPS +100 BPS -50% +50% Razem 0,0-0,2-0,8-0,2-1,2-13,5-133,3 79, Rating AAA -0,0-0,1-0,4-0,1-0,7-6,9-67,4 14, AA -0,0-0,0-0,1-0,0-0,1-1,0-9,5 2,5-2,4 A, 0,0-0,1-0,3-0,0-0,3-4,4-42,5 19,8-18,4 BBB -0,0-0,0-0,0 0,0-0,0-0,2-2,0 10,9-10,4 BB 0,0-0,0-0,1-0,0-0,1-0,7-7,3 29,9-23,6 B 0,0 0,0-0,0-0,0-0,0-0,0-0,2 2,8-2,3 CCC oraz NR 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Sektor Państwa nierozwinięte i zw. 0,0-0,0-0,2-0,1-0,4 6,5-5,4 ABS oraz MBS -0,0-0,0-0,0-0,0-0,0 7,3-4,5 Jumbo oraz Pfandbriefe -0,0-0,1-0,2-0,0-0,3 3,5-3,5 Usługi finansowe -0,0-0,1-0,4-0,0-0,5 41,4-36,5 Wszyscy klienci korporacyjni 0,1-0,0 0,0-0,1 0,0 21,9-17,7 - Przemysł samochodowy 0,0-0,0-0,0-0,0 0,0 1,5-1,4 - Dobra konsumpcyjne 0,0-0,0 0,0-0,0 0,0 5,0-3,4 - Przemysł farmaceutyczny 0,0 0,0 0,0-0,0 0,0 0,6-0,6 - Przemysł 0,0-0,0-0,0-0,0-0,0 5,9-5,0 - Telekomunikacja 0,0 0,0-0,0-0,0 0,0-0,1-0,6 - Przedsiębiorstwa komunalne i źródła energii 0,0 0,0-0,0-0,0-0,0 1,2-0,7 - Inni klienci korporacyjni 0,0-0,0 0,0-0,0 0,0 7,7-6.1 Razem państwa rozwinięte Testy warunków skrajnych Testy warunków skrajnych (stress tests) uzupełniają analizę wrażliwości oraz wartości narażonej na ryzyko VaR na potrzeby dokonania różnorodnej oceny potencjalnych ryzyk. W ramach testu warunków skrajnych dokonuje się oceny portfela zarówno wg prostych scenariuszy (zakładając zmianę pojedynczych czynników ryzyka) jak i scenariuszy złożonych (uwzględniających jednoczesne zmiany kilku czynników ryzyka). Poniżej przedstawiono opis złożonych scenariuszy, przewidujących połączenie zmian czynników ryzyka ceny, kursów wymiany i spreadu kredytowego. Opis prostych scenariuszy przedstawiono w punktach powyżej. Odnośnie do scenariuszy złożonych, stosowano różne scenariusze dla Księgi Handlowej całej Grupy w skali miesięcznej, których wyniki były przedstawiane kierownictwu najwyższego szczebla. Wyjście Grecji Scenariusz wprowadzony po raz pierwszy w czerwcu 2012 roku i zaktualizowany w grudniu 2013 roku zakłada wyjście Grecji z EMU bez jednoczesnego spowodowania upadku Strefy Euro. O ile ostatnie zdarzenia w dużym stopniu ograniczyły krótkoterminowe prawdopodobieństwo wystąpienia takiego zdarzenia, Grecja nadal znajduje się w trudnej sytuacji, a jej wystąpienie z EMU w perspektywie średnioterminowej nadal jest możliwe. Wyjście Grecji z EMU będzie miało negatywny wpływ na wzrost PKB Strefie Euro na skutek oddziaływań w różnych kanałach, głównie jednak związanych z rynkami finansowymi. Rosnąca zmienność i ogólny wzrost premii od ryzyka mogą utrudniać przedsiębiorstwom planowanie decyzji inwestycyjnych. W ujęciu realnym, kredyty mogą podrożeć, skutkując znaczną intensyfikacją trudności z uzyskaniem finansowania w systemie bankowym (poprzez wznowione wypływy depozytów i napięcia na rynku międzybankowym). 273

274 I Spowoduje to wzmocnienie negatywnego sprzężenia zwrotnego pomiędzy ryzykiem rządów państw i banków centralnych, banków i realnej gospodarki. w ujęciu stałodochodowym będziemy obserwować "ucieczkę w kierunku jakości", z koncentracją na obligacjach niemieckich i amerykańskich, dla których oczekujemy znaczącego wzbogacenia w stosunku do swapu (20 pb); Natomiast w państwach peryferyjnych spready znajdą się pod szczególnym naciskiem. We Włoszech spread swapów wzrośnie o 300 bp osiągając poziom 500 bp, natomiast w Hiszpanii wzrośnie do 250bp; Rynki akcji odnotują wysokie spadki przy jednoczesnym oczekiwanym stałym wzroście zmienności; W odniesieniu do kursów wymiany, oczekuje się ostrego spadku euro wobec wszystkich walut, ponieważ wyjście Grecji zdecydowanie podminowałoby zaufanie do wspólnej waluty. Najpoważniejsze straty są oczekiwane w stosunku do dolara amerykańskiego (deprecjacja o ok. 30%), ponieważ w wypadku eskalacji niepokojów w Strefie Euro USD będzie prawdopodobnie nadal postrzegany jako bezpieczna waluta referencyjna. Oczekiwane jednak będą znaczne spadki kursu EUR wobec JPY oraz CHF. Z drugiej jednak strony spadki euro w stosunku do funta brytyjskiego będą mniej bolesne (-20%), chociaż gospodarka brytyjska z pewnością poniesie poważne straty z powodu zmian w EMU. Gwałtowne rozprzestrzenianie się kryzysu Zgodnie z tym scenariuszem ryzyka, zaktualizowanym w grudniu 2013 roku, zakładana jest ponowna eskalacja kryzysu zadłużenia połączona z wystąpieniem poważnych napięć w Hiszpanii i Włoszech. Niedawna intensyfikacja podejmowanych przez rząd działań, ukierunkowanych na wzniesienie skutecznej "ściany ogniowej" chroniącej przed rozprzestrzenianiem się kryzysu oraz wprowadzenie przez Europejski Bank Centralny tzw. OMT (Outright Monetary Transactions) powinny zapewnić pewną ochronę przed rozszerzaniem spreadów. Zmienność rynku i spowodowane nią zakłócenia na rynku powinny jednak skutkować gwałtownym zaostrzeniem warunków finansowych w całej Strefie Euro. Ze względu na ważne powiązania handlowe pomiędzy państwami Strefy Euro szok finansowy może się nasilić, pogłębiając recesję. Eskalacja napięć może spowodować, że Hiszpania zwróci się ku EFSF/ESM. Napięcia we Włoszech spowodują z kolei bardziej radykalną i systemową reakcję ze strony władz europejskich. Działania takie powinny odwrócić groźbę bankructwa całych państw lub rozpadu EMU w ciągu następnych dwóch lat. Szok zainicjowany na rynkach finansowych może wywierać silny wpływ na tempo wzrostu PKB w peryferyjnych krajach UE: W odniesieniu do rynków finansowych: po stronie stałodochodowej początkowo będziemy obserwować popyt w stylu ucieczka-do-jakości, skoncentrowany na obligacjach niemieckich i amerykańskich. Dla tych emitentów, spready kredytowe wyniosą około 20/30 bp. Wszystkie pozostałe obligacje rządowe znajdą się pod naciskiem ze względu na rewizję cen kredytów; obligacje włoskie i hiszpańskie rozszerzą się do ok. 180/230 bp w stosunku do Bund. Oczekuje się także wzrostu spreadów na obligacjach przedsiębiorstw; zmiana preferencji w odniesieniu do ryzyka kredytowego mogłaby skutkować silnym popytem na obligacje wysokodochodowe; Rynki kapitałowe odnotują umiarkowane spadki przy jednoczesnym wzroście zmienności; Tendencja ta będzie rozszerzać się w całej strefie euro z głównym naciskiem na relację EUR-USD, nawet jeżeli Fed będzie starać się utrzymać kursy pod kontrolą. Wpływ na kursy GBP-USD będzie słabszy niż w wypadku EUR-USD, natomiast ucierpią na tym kursy EUR-GBP oraz GBP, który może być stosowany do hedgingu w stosunku do EMU. W Europie Środkowej i Wschodniej reakcją na spowolnione tempo wzrostu i słabnącą sytuację może być tendencja twórców polityki do faworyzowania dewaluacji niektórych walut lokalnych w celu wspierania wzrostu. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

275 Tabela 11 Scenariusz napięć w zakresie zadłużenia rządów państw Zgodnie z tym scenariuszem, wprowadzonym w czerwcu 2010 roku, przewidujemy pojawienie się eskalacji kryzysu zadłużeniowego rządów państw. Wynika to z faktu, że napięcia rynkowe nadal utrzymują się, mimo ustanowienia Europejskiego Funduszu Stabilizacji Finansowej oraz zastrzyku płynności przez EBC, które wydawały się wykluczać możliwość niewypłacalności. Napięcia takie mogą skutkować powstaniem trudnego środowiska w czasie, gdy wiele państw europejskiego będzie konsolidować swoje finanse publiczne. Zgodnie z tym scenariuszem, kryzys zadłużenia rządów państw EMU może rozszerzyć się na gospodarkę USA oraz na ucieczkę w kierunku jakości, co z kolei doprowadzi do dalszego ataku na obligacje po obu stronach Atlantyku. W odniesieniu do zmiennych rynku finansowego scenariusz ten przewiduje: spready kredytowe: większa awersja do podejmowania ryzyka sugeruje pogarszanie się warunków dla emitentów w porównaniu do transakcji swap. Peryferia nadal pod naciskiem: włoskie spready będą się dalej rozszerzać, podczas gdy obligacje hiszpańskie znajdą się pod mniejszym naciskiem; wszystkie spready kredytowe w uniwersum obligacji korporacyjnych znajdą się w trudnej sytuacji; światowe giełdy papierów wartościowych załamią się; towarzyszyć temu będzie wzrost zmienności cen akcji. kąt nachylenia krzywej stóp procentowych USD i EUR stanie się bardziej płaski. Scenariusz ten również zakłada wzrost zmienności stóp procentowych; Przewiduje się także aprecjację dolara USA, głównie w stosunku do euro; deprecjację walut państw Europy Środkowej i Wschodniej w stosunku do euro. Spowolnienie gospodarcze na rynkach wschodzących Scenariusz ten, wprowadzony w czerwcu 2011 roku, obejmuje lata 2011, 2012 i Zakłada szok wynikający z rzeczywistej sytuacji gospodarczej, mianowicie poważne spowolnienie tempa rozwoju gospodarczego w krajach gospodarek wschodzących od 2011 roku, wyraźnie nasilające się w 2012 roku. Zjawiska te mogą z kolei wywierać negatywny wpływ na wzrost PKB na obszarze EMU i w nieco mniejszym stopniu w USA, gdzie waga dla sektora produkcyjnego i otwartości handlu jest niższa. Osłabienie działalności gospodarczej i niższe ceny powodują z kolei spowolnienie tempa wzrostu inflacji. Połączenie słabszego tempa wzrostu PKB i inflacji powoduje z kolei znaczne spowolnienie normalizacji stóp w polityce monetarnej. W odniesieniu do zmiennych makroekonomicznych scenariusz ten przewiduje: spready kredytowe: w wypadku państw europejskich, pogorszenie spreadów kredytowych nie jest tak głębokie jak w przypadku scenariusza Sovereign Tensions, ponieważ szok wpływa jedynie pośrednio na premię ryzyka kredytowego. Szok taki w większym stopniu wpłynie na spółki naftowe, które nie są uwzględnione w "itraxx main". Rozszerzenie itraxx Financial Senior i Sub także ma istotne znaczenie; wstrząs nie wpłynie też na japońską krzywą rentowności. Wpływ na krzywe dla USA; UE i Wielkiej Brytanii spowoduje spadek rentowności, przy jednoczesnym spłaszczeniu krzywych z powodu zwiększenia przedziału czasowego. Powyższe odzwierciedla gorsze perspektywy wzrostu oraz pozytywne perspektywę inflacji. Krzywa Euribor reaguje w najsilniejszym stopniu spośród trzech wymienionych, ponieważ niechęć do podejmowania ryzyka zapewnia dalsze wsparcie dla Bunds; wyniki rynków giełdowych pogorszą się, a zmienność cen akcji wzrośnie; oczekuje się deprecjacji EUR w stosunku do dolara amerykańskiego, japońskiego jena i franka szwajcarskiego (ze względu na popyt na przystanie podatkowe) oraz jego aprecjację w stosunku do innych walut europejskich i lira tureckiego 275

276 I Test warunków skrajnych na księdze handlowej Scenariusz... (mln EUR) Napięcia rządy państw Spowolnienie na rynkach wschodzących Grexit Rozpowszechnienie kryzysu UniCredit Spa Bank Pekao SA Grupa UCBA AG Grupa UCB AG Razem Grupa UniCredit W UniCredit Spa odnotowano wzrost strat warunkowych, spowodowanych rozpoczęciem w kwietniu 2013 roku nowej działalności transakcyjnej w linii biznesowej Rates Italy Bond. W UCB AG zwiększone straty zostały spowodowane głównie odwróconą ekspozycją equity delta, natomiast warunkowe zyski UCBA AG ze scenariuszy Grexit i Widespread Contagion są związane z obszarem Europy Środkowej i Wschodniej i wynikają głównie z ekspozycji walutowych. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

277 Tabela 12 Tabela 12 Ryzyko operacyjne Ujawnienie jakościowe Opis metodologii pomiaru ryzyka AMA Grupa UniCredit opracowała wewnętrzny model pomiaru wymogu kapitałowego. System pomiaru ryzyka operacyjnego jest oparty na danych, dotyczących strat wewnętrznych, danych dotyczących strat zewnętrznych (konsorcjum i dane publiczne) oraz na wskaźnikach ryzyka. Wymóg kapitałowy jest obliczany na poziomie Grupy, z uwzględnieniem rodzajów zdarzeń przewidzianych Nową Umową Kapitałową Bazylea I jako klasy ryzyka. Dla każdej klasy ryzyka, istotność i częstotliwość strat stanowią dane szacowane odrębnie w celu uzyskania rocznego rozkładu strat. Rozkład istotności jest szacowany dla danych wewnętrznych, zewnętrznych i generowanych ze scenariuszy, natomiast rozkład częstości zostaje określony na podstawie wyłącznie danych wewnętrznych. Rozkład istotności jest modelowany przez oddzielne szacowanie głównej części krzywej przy użyciu rozkładu parametrycznego (Weibull, logarytmicznie normalny lub logarytmicznie logistyczny) oraz przedziałów skrajnych przy użyciu ogólnego rozkładu Pareto (GPD) na podstawie techniki opartej na teorii wartości ekstremalnej (EVT). Główna część krzywej rozkładu istotności jest szacowana dla danych wewnętrznych, zewnętrznych i generowanych ze scenariusza powyżej granicy pomiędzy główną a skrajną częścią krzywej. W odniesieniu do głównej części rozkładu istotności stosowany jest obecnie rozkład Weibulla w odniesieniu do oszustw wewnętrznych, natomiast dla wszystkich innych rodzajów zdarzeń stosowany jest rozkład logarytmicznie normalny. Rozkład głównej części krzywej istotności zostaje wybrany dla każdej klasy ryzyka zgodnie z testami statystycznymi (np. Komogorowa-Smirnowa oraz Andersona-Darlinga) oraz wynikami analizy graficznej (np. wykresu kwantyl-kwantyl). Częstość danych dotyczących strat jest modelowana przy użyciu rozkładu Poissona. Dla każdej klasy ryzyka, roczny rozkład strat zostaje uzyskany na podstawie istotności i częstości przy użyciu symulacji Monte Carlo z uwzględnieniem pokrycia ubezpieczeniowego. Korekta na kluczowe wskaźniki ryzyka operacyjnego jest stosowana w odniesieniu do rocznego rozkładu strat, szacowanego dla każdej klasy ryzyka. Roczny rozkład strat dla każdej klasy ryzyka jest agregowany z uwzględnieniem korelacji pomiędzy różnymi rodzajami zdarzeń. Korelacja jest szacowana przy użyciu funkcji copula t-studenta, natomiast ogólny roczny rozkład strat otrzymuje się przy użyciu symulacji Monte Carlo. Wymóg kapitałowy AMA Grupy jest obliczany dla przedziału ufności 99,9% dla ogólnego rozkładu strat dla wymogów regulacyjnych, natomiast dla celów kapitału ekonomicznego jest obliczany dla przedziału ufności spójnego z docelowym ratingiem Grupy dla celów kapitału ekonomicznego. Odpis na stratę oczekiwaną jest obliczany jako minimum pomiędzy medianą ogólnego rozkładu strat a dostępnymi rezerwami. Mechanizm alokacji określa dla poszczególnych spółek wymogi kapitałowe, odzwierciedlające ekspozycję tych spółek na ryzyko. Model alokacji opiera się na następujących przesłankach: wymóg kapitałowy dla Spółki Grupy, obliczony przy użyciu metody standardowej (TSA); wymóg kapitałowy dla nieskonsolidowanej Spółki Grupy, obliczony przy użyciu modelu wewnętrznego dla obszaru działalności takiej spółki; testowanie wsteczne przydzielonego wymogu kapitałowego (na podstawie TSA i nieskonsolidowanej) z uwzględnieniem strat, poniesionych przez Spółkę Grupy. 277

278 I Uwzględniono następujące analizy wrażliwości: wpływ na Kapitał narażony na Ryzyko (CaR) wariacji częstotliwości strat: skutki zmian częstotliwości są wyceniona dla każdej klasy ryzyka oraz dla ogólnego CaR. Przedział wariacji częstotliwości brany pod uwagę w testach warunków skrajnych wynosi -90%-+100%. wpływ dodatkowych ekstremalnych strat w danych wewnętrznych na CaR: do każdej klasy ryzyka dodawana jest pojedyncza, dodatkowa strata w następującej kwocie: 5 mln euro, 10 mln euro, 50 mln euro, 100 mln euro, 200 mln euro, 500 mln euro, 1 mld euro, 2 mld euro oraz 5 mld euro. Następnie obliczany jest wpływ skonsolidowanego kapitału na ryzyko. Wpływ CaR na niewielkie straty wewnętrzne jest marginalny. Duże i ekstremalne straty wywierają istotny wpływ szczególnie na takie rodzaje zdarzeń, w których liczba i wolumen strat są niewielkie. wpływ na kapitał narażony na ryzyko dodatkowych strat ekstremalnych w danych zewnętrznych i scenariusza: dane zewnętrzne i dane scenariusza są traktowane w taki sam sposób z punktu widzenia obliczeń. Dodatkowy scenariusz ekstremalny rozpatrywany dla każdej klasy ryzyka charakteryzuje się następującymi wartościami: 10 mln euro, 50 mln euro, 100 mln euro, 200 mln euro, 500 mln euro, 1 mld euro, 2 mld euro oraz 5 mld euro. Metoda AMA została formalnie zatwierdzona przez Urząd Nadzoru i jest obecnie wdrażana we wszystkich właściwych Spółkach Grupy. Podmioty jeszcze nie uprawnione do stosowania zaawansowanych metod spełniają wymóg kapitału skonsolidowanego przy użyciu modelu standardowego (TSA) lub bazowego (BIA). Wagi różnych metod, wyrażone jako wkład do łącznego wskaźnika dla całej Grupy (trzyletnia średnia dochodu brutto) wynoszą: AMA 83,1%, TSA 9,1%, BIA 7,9%. Grupa pracuje także nad następującymi ulepszeniami modelu wewnętrznego: przyjęcie zewnętrznej bazy danych wraz z ramami międzynarodowymi i strukturą straty operacyjnej w większym stopniu dopasowanej do specyficznych cech Grupy; powtórne zbadanie kryteriów ekstrakcji zbioru danych do obliczeń, z redukcją istniejącej różnicy pomiędzy stratami rozliczonymi w rachunku wyników, a stratami skutecznie wykorzystanymi do oszacowania wymogu kapitałowego; zwiększenie w miarę możliwości granularności modelu - obecnie na podstawie siedmiu rodzajów zdarzeń przewidzianych w regulacjach - w celu poprawy kontroli nad driverami ryzyka operacyjnego; zastosowanie zróżnicowanych progów - w celu windykacji strat i oceny krańcowych przedziałów ryzyka - na podstawie właściwego profilu ryzyka; wykorzystanie różnych rozkładów istotności, dla tych klas ryzyka, dla których testy statystyczne sugerują alternatywny rozkład z lepszym dopasowaniem. w odniesieniu do korelacji pomiędzy klasami ryzyka, wykorzystania innych kryteriów agregacji w celu poprawy szacowania parametrów cupola; zmiana kryterium odpisu straty oczekiwanej w celu zapewnienia lepszego dopasowania dla każdej klasy ryzyka kwoty straty oczekiwanej w modelu i związanych z tym ryzykiem dostępnych funduszy; przegląd kryteriów i metodologii, służących do generowania scenariusza analizy oraz ich użycie w modelu obliczeniowym w celu zwiększenia ich wkładu w wymóg kapitałowy. BAZYLEA 2 FILAR III WEDŁUG STANU NA 31 GRUDNIA

279 Tabela 12 Źródła ryzyka operacyjnego Poniżej przedstawiono szczegółowy skład procentowy źródeł ryzyka operacyjnego według rodzajów zdarzeń, zgodnie z definicją w Nowej Umowie Kapitałowej z Bazylei, zatwierdzony w Nowych Rozporządzeniach dla Ostrożnościowego Nadzoru Bankowego, wydanych przez Bank Włoch w grudniu 2006 roku (Pismo Okólne nr 263 poz z późniejszymi zmianami). Stosowane są następujące kategorie główne: oszustwo wewnętrzne: straty spowodowane działalnością nieuprawnioną, oszustwem, defraudacją lub naruszeniem prawa, regulacji lub dyrektyw operacyjnych, popełnione przez co najmniej jedną osobę z wewnątrz banku; oszustwo zewnętrzne: straty spowodowane oszustwem, defraudacją lub naruszeniem prawa przez osoby spoza banku; praktyki pracownicze i bezpieczeństwo w miejscu pracy: straty spowodowane działaniami, stanowiącymi naruszenie przepisów i porozumień w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa w miejscu pracy, w tym płatności odszkodowań za uszkodzenia ciała lub wypadki dyskryminacji, czy niezdolność do wprowadzenia równych szans; klienci, produkty i praktyki zawodowe: straty spowodowane niespełnieniem zobowiązań zawodowych wobec klientów lub wynikające z natury lub charakterystyki produktów lub usług; szkody spowodowane zdarzeniami zewnętrznymi: straty spowodowane zdarzeniami zewnętrznymi, takimi jak m.in. katastrofy żywiołowe, akty terroryzmu czy wandalizm. zakłócenia działalności operacyjnej i awarie systemów: straty spowodowane zakłóceniem działalności operacyjnej oraz awariami czy przerwami w działaniu systemów; zarządzanie procesami, ich wykonanie i realizacja: straty spowodowane przez niedostateczne zarządzanie działalnością operacyjną lub procesami, a także straty wynikające z transakcji z kontrahentami handlowymi, sprzedawcami i dostawcami. Straty operacyjne w 2013 roku według kategorii ryzyka Realizacja procesów 18% Oszustwa wewnętrzne 14,1% Klienci 60% Oszustwa zewnętrzne 5,9% Szkody materialne 0,3% Warunki pracy 1,1% Systemy IT 0,6% W 2013 roku głównym źródłem ryzyka operacyjnego była kategoria "Klienci, produkty i praktyki zawodowe, obejmująca straty, wynikające z niespełnienia obowiązków zawodowych wobec klientów lub z natury i charakterystyki produktów i usług, a także z wszelkich sankcji, nałożonych za naruszenie przepisów podatkowych. Drugim największym źródłem strat były błędy w zarządzaniu procesami, wdrażaniu i realizacji, spowodowane niedostatecznym zarządzaniem działalnością operacyjną i procesami. Wystąpiły także mniejsze straty, spowodowane oszustwami wewnętrznymi, oszustwami zewnętrznymi i praktykami pracowniczymi. Kategorie ryzyka szczątkowego są związane z systemami IT oraz szkodami na aktywach materialnych, spowodowanymi zdarzeniami zewnętrznymi. 279