Raport z badania. Zachowania ryzykowne młodzieży szkół ponadgimnazjalnych Powiatu Ostródzkiego r.

Transkrypt

1 Raport z badania Zachowania ryzykowne młodzieży szkół ponadgimnazjalnych Powiatu Ostródzkiego 2013 r.

2 Spis treści 1. Wstęp Charakterystyka badania Wyniki badań 3.1. Przemoc Palenie papierosów Picie alkoholu Zażywanie narkotyków Zażywanie dopalaczy Zażywanie sterydów Wiedza rodziców na temat nałogów Wagary Pomoc w rozwiązywaniu problemów Wiedza i konsekwencje zachowań ryzykownych Udział młodzieży w spotkaniach profilaktycznych Podsumowanie najważniejsze wyniki

3 1. Wstęp Problem spożywania alkoholu i zażywania środków psychoaktywnych przez młodzież jest jednym z głównych problemów społecznych w Polsce i na świecie. Pierwszym krokiem, aby określić, jakie aktualnie występują problemy związane z zachowaniami ryzykownymi wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych powiatu ostródzkiego, konieczne było przeprowadzenie diagnozy środowiska szkolnego dla oceny skali problemu oraz określenia miejsc ich nasilonego występowania. Na podstawie których zostaną wyciągnięte wnioski co do wielkości i zagrożenia danych zjawisk. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii tworzą spójny system prawny określający zadania i kompetencje różnych szczebli samorządu terytorialnego w zakresie profilaktyki i przeciwdziałania ryzykownym zachowaniom związanym z używaniem substancji psychoaktywnych. Jednym z głównych zadań samorządów lokalnych jest diagnoza skali zjawiska oraz głębsze rozpoznanie problemów i potrzeb związanych z podejmowaniem działań profilaktycznych i naprawczych a także monitorowaniem efektywności działań prowadzonych w tym zakresie. Realizowane badania są niezbędnym elementem do tworzenia spójnej polityki społecznej w środowisku lokalnym

4 2. Charakterystyka badania Projekt badawczy: Zachowania ryzykowne młodzieży szkół ponadgimnazjalnych powiatu ostródzkiego. Wykonawca: Starostwo Powiatowe w Ostródzie Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Ostródzie Szkoły ponadgimnazjalne powiatu ostródzkiego Termin realizacji prac terenowych : czerwca 2013 r. Metoda: badanie ilościowe w formie ankiety ( z zapewnieniem anonimowości) Długość wywiadu: 45 min. Próba: uczniowie klas II szkół ponadgimnazjalnych Liczba badanych osób: 670 Szkoły objęte badaniem: - Liceum Ogólnokształcące Nr I im. J. Bażyńskiego w Ostródzie, - Zespół Szkół Zawodowych im. St. Staszica w Ostródzie, - Zespół Szkół Zawodowych im. S. Petӧfi w Ostródzie, - Zespół Szkół Rolniczych im. W. Witosa w Ostródzie, - Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących im. 9 Drezdeńskiej Brygady Artylerii w Morągu, - Zespół Szkół Licealnych w Morągu. Prace terenowe : badanie przeprowadzili pedagodzy szkół ponadgimnazjalnych powiatu ostródzkiego. Cele badania Podstawowym celem jest określenie aktualnych problemów związanych z zachowaniami ryzykownymi młodzieży szkół ponadgimnazjalnych. Zbadanie skali zjawiska używania substancji psychoaktywnych alkoholu, narkotyków, tytoniu, leków, dopalaczy i sterydów. Badanie pozwoli na uzyskanie diagnozy ogólnej skali doświadczeń oraz zbadanie ich częstotliwości, okoliczności i ilości używanych środków

5 3. Wyniki badań 3.1. Przemoc W ostatnich latach zarówno obserwacje nauczycieli jak i policyjne statystyki wskazują, że występowanie przemocy wśród dzieci i młodzieży przyjmuje coraz większe rozmiary i staje się problemem społecznym. Czy byłeś/byłaś uczestnikiem przemocy? 2009r. 2011r. 2013r. tak 49% 52,8% 58% nie 51% 43,8% 42% Analizując problem przemocy dotyczący uczniów szkół ponadgimnazjalnych na przestrzeni ostatnich lat, obserwujemy wzrost zjawiska przemocy również wśród młodzieży powiatu ostródzkiego r. Wykres 1. Wykres 2. Mężczyźni Kobiety Tak Nie Tak Nie Z pośród 670 ankietowanych uczniów 58% było uczestnikiem przemocy, natomiast 42% ankietowanych nie było uczestnikiem przemocy. Porównując dane, można zauważyć, że chłopcy są częstszymi uczestnikami przemocy niż dziewczęta

6 Tabela 1. Miejsca w których młodzież spotyka się z przemocą Miejsce w szkole w domu Liczba % Liczba % 89 44% 47 25% % 34 17% 41 22% % na podwórku/ 147 wśród 73% % % znajomych w Internecie, 77 mediach 38% 64 34% % w innym 21 miejscu 4 2% 25 6% Pytanie z możliwością wyboru więcej niż jedna odpowiedź. Z analizy badania wynika, że młodzież najczęściej uczestniczy w przemocy na podwórku/ wśród znajomych, odpowiedzi tej udzieliło 289 uczniów co stanowi 74 % badanych. 141 uczniów przyznało, że było uczestnikiem przemocy w Internecie/mediach ; w szkole uczestnikami przemocy było 136 osób (35%), w domu 75 osób (19%), a w innym miejscu 25 uczniów ( 6%). W 2002 r., 16% badanej młodzieży zadeklarowało, że padło ofiarą przemocy w domu, w 2004 r %, natomiast w 2007 r. liczba ofiar przemocy spadła do. Niestety w 2009 r., liczba ofiar przemocy domowej wzrosła do 14%, a w roku 2013 do 19%. Wykres % w szkole 6 w domu 35% 36% na podwórku 19% 6% w Internecie w innym miejscu - 6 -

7 Tabela 2. Przemoc przejawiała się poprzez Przemoc może przybierać różne formy: przemocy fizycznej, psychicznej, seksualnej, ekonomicznej i zaniedbanie. Przemoc przejawiała się poprzez przezywanie bicie wymuszanie zastraszanie molestowanie szantaż Liczba % Liczba % Pytanie z możliwością wyboru więcej niż jedna odpowiedź. 83% % 82% % % 33% 33 18% 99 25% 34% 52 28% % 38% 45 24% % Respondenci podali, że przemoc najczęściej przejawia się przezywaniem, taką formę przemocy wybrało 82% młodzieży. Przemoc psychiczna ( naruszenie godności osobistej) jest najczęstszą formą przemocy. Drugą najczęściej wybieraną przez młodzież formą przemocy jest bicie, wskazane przez 78 % badanych. uczestniczyła w zastraszaniu i molestowaniu do 31 %. Wykres 4. Przemoc przejawiała się poprzez Niepokojący jest wzrost młodzieży, która % 78% Przezywaniem 6 Bicie 25% 31% Wymuszanie Zastraszanie i molestowanie - 7 -

8 Sposób reakcji na okazywaną przemoc Wykres % Wzywam pomoc Uciekam 27% 27% 22% 15% 17% 15% 7% 6% 8% 4% 0,33% Pytanie z możliwością wyboru więcej niż jedna odpowiedź. 4% Bronię się, rewanżując napastnika taka samą bądź inną formą przemocy Mówię o sytuacji osobie dorosłej Proszę o pomoc kolegów Szukam pomocy, np.. telefon zaufania, rozmowa ze specjalistą Analizując sposób reagowania młodzieży na okazywaną im przemoc, można zaobserwować różnice odpowiedzi między płciami. najczęściej bronią się, rewanżując napastnika taką samą lub inną formą przemocy. Reakcję taką wybrało 67% badanych chłopców, natomiast tą sama formę reakcji wybrało 27% dziewcząt. natomiast najczęściej na okazywana im przemoc reagują wzywając pomoc-, natomiast tą samą formę reakcji wybrało 15% chłopców. 137 uczniów poprosiłoby o pomoc kolegów, 98 poinformowałaby o tej sytuacji osobę dorosłą, 86 postanowiłaby uciec, 16 osób szukałoby pomocy np. przez telefon zaufania czy rozmowę ze specjalistą, a 37 osób by w ogóle nie zareagowało

9 Tabela 3. Na stosowanie przemocy ma wpływ. Na stosowanie przemocy ma wpływ telewizja Internet gry komputerowe czasopisma zachowania grupy rówieśniczej konflikt w rodzinie szkoła Liczba % Liczba % Pytanie z możliwością wyboru więcej niż jedna odpowiedź. 38% % % 46% % % 44% % % 8% 12 3% 37 6% 71% % % 35% % % 26% 55 15% 133 Wykres 6. Na stosowanie przemocy ma wpływ % 51% 46% 72% 44% telewizja Internet gry komputerowe czasopisma 6% zachowania grupy rówiesniczej konflikt w rodzinie szkoła Pytanie z możliwością wyboru więcej niż jedna odpowiedź. Zdaniem uczniów największy wpływ na stosowanie przemocy i agresji mają zachowania grupy rówieśniczej, tak ocenia 72% uczniów, na drugim miejscu Internet- 51% odpowiedzi, następnie 46% uczniów wskazuje na gry komputerowe. Konflikt w rodzinie - 9 -

10 wybrało 44% respondentów. Zdaniem 37% młodzieży znaczny wpływ ma także telewizja, uczniów uważa także, że to szkoła ma wpływ na stosowanie przemocy i agresji. Znikomy wpływ mają czasopisma, które stanowią 6% oddanych odpowiedzi Palenie papierosów Palenie papierosów wśród młodzieży Tabela 4. Palenie papierosów Czy palisz papierosy? 2002r. 2004r. 2007r. 2009r. 2011r, 2013 r. TAK 41% 35% 31% 32% 29,8% 61%* NIE 59% 65% 67% 68% 69,9% 39%* *18 osób nie udzieliło odpowiedzi na pytanie. Wykres % 65% 67% 68% 69% 61% 41% 35% 31% 32% 29,8 39% Tak Nie Porównując wyniki badań z 2013 roku z poprzednimi latami, zauważamy negatywne zjawisko wysokiego wzrostu palenia papierosów przez młodzież szkół ponadgimnazjalnych. Z 670 uczniów biorących udział w ankiecie, do palenia papierosów przyznało się 410 osób, 242 osoby odpowiedziały, że nie palą. Z pośród 410 osób palących, 205 uczniów ( co stanowi ) robi to codziennie. Raz w tygodniu pali papierosy 8 % młodzieży, 3% raz w miesiącu, a 43 % sporadycznie

11 Wykres 8. 6 Częstotliwość palenia przez młodzież papierosów 43% codziennie raz w tygodniu 8% 3% kilka razy w miesiącu sporadycznie Na to pytanie odpowiedziało 15 uczniów, którzy w pytaniu poprzednim nie zdeklarowali się jako osoby palące. Tabela 5. Źródło posiadania papierosów Źródło posiadania Razem papierosów Liczba % Liczba % liczba % kupuję z kieszonkowego % % częstują mnie 85 znajomi 46% 86 38% % wymuszam od rówieśników lub 11 6% 1 0,2% 12 3% osób młodszych wykradam 5 rodzicom/rodzeństwu 3% 14 6% 19 5% w inny sposób ( 21 jaki?).. 11% 19 8% 40 Pytanie z możliwością wyboru kilku odpowiedzi

12 Wykres kupuję z kieszonkowego 42% częstują mnie znajomi wymuszam od rówieśników lub osób młodszych 3% 5% wykradam rodzicom/rodzeństw u w inny sposób Respondenci najczęściej posiadają papierosy kupując je z kieszonkowego, takiej odpowiedzi udzieliło 60 % respondentów, następnie 42% badanych jest częstowanych przez znajomych. 12 uczniów ( 3%) przyznaje, że wymusza od rówieśników, 19 osób ( 5%) wykrada papierosy rodzicom, a 40 uczniów ( ) zdobywa je w inny sposób nie podając w jaki. Wykres 10. Rozpoczęcie palenia papierosów przez uczniów 6 55% 28% szkoła podstawowa gimnazjum szkoła średnia 19% 10 osób odpowiedziało na to pytanie pomimo, iż deklarowali w poprzednich pytaniach, że nie palą papierosów. 227 uczniów już w wieku gimnazjalnym sięgnęło po papierosa, 79 uczniów w szkole średniej i aż 114 w szkole podstawowej

13 Wykres % 21% 19% 19% szkoła podstawowa gimnazjum szkoła ponadgimnazjalna Tylko 19 % osób spośród badanych palących zadeklarowało, że rozpoczęło palenie papierosów w szkole ponadgimnazjalnej, pozostali uczniowie zrobili to wcześniej. 36% chłopców rozpoczęło palenie papierosów już w szkole podstawowej, natomiast 50 % dziewcząt w gimnazjum. Tabela 6. Powody sięgania po pierwszego papierosa chęć wypróbowania smaku namowa kolegów/koleżanek inni palą i to jest modne sposób na rozładowanie emocji, napięcia Liczba % Liczba % Pytanie z możliwością wyboru kilku odpowiedzi % 41 18% 71 17% 9% % 84 37% %

14 Wykres chęć wypróbowania smaku 6 35% namowa kolegów/koleżanek inni palą i to jest modne 17% sposób na rozładowanie emocji, napięcia Najczęstszym powodem sięgania przez młodzież po pierwszego papierosa było wypróbowanie smaku, taki powód wybrało 7 badanych. 35% respondentów sięgnęło po pierwszego papierosa z chęci wypróbowania smaku, 17 % za namowa kolegów, a 10 % ponieważ inni palą i to jest modne. Wnioskując 27% badanej młodzieży sięgnęło po pierwszego papierosa ponieważ uległo innym. Tabela 7. Okoliczności sięgania po pierwszego papierosa Liczba % Liczba % w szkole 26 14% 27 12% 53 13% na wagarach 35 19% 32 14% 67 16% na wycieczce, 37 biwaku 44 19% 81 szkolnym na podwórku, podczas 95 52% % % spotkania ze znajomymi w domu, kiedy 13 nikogo nie 7% 20 9% 33 8% było Odpowiedzi na to pytanie udzieliło 24 uczniów, którzy w pytaniu (Tabela 4.) zadeklarowali, że nie palą papierosów

15 Wykres % w szkole na wagarach 13% 16% 8% na wycieczne, biwaku szkolnym na podwórku, podczas spotkania ze znajomymi w domu, kiedy nikogo nie było W badaniu poproszono młodzież o podanie okoliczności sięgnięcia po pierwszego papierosa. 49% uczniów pierwszy raz zapaliło papierosa na podwórku, podczas spotkania ze znajomymi, młodzieży na wycieczce lub biwaku szkolnym, 16% na wagarach, 13% na terenie szkoły. Miejscem, w którym uczniowie szkół ponadgimnazjalnych najrzadziej palili pierwszego papierosa jest dom

16 3.3.. Picie alkoholu Pomimo przepisów prawnych zakazujących spożywania alkoholu przed ukończeniem 18 roku życia, młodzież nie ma trudności z dostępem do alkoholu, ani nie obawia się konsekwencji jego spożywania. Tabela 8. Czy spożywasz napoje alkoholowe? Picie alkoholu wśród młodzieży 2002r. 2004r. 2007r. 2009r. 2011r. 2013r. TAK % 92% 94% 92% NIE 9% 8% 6% 8% Wykres % 92% 94% 92% 9% 8% 6% 8% TAK NIE Z danych zebranych w trakcie realizacji badania wynika, ze większość młodych osób ma za sobą doświadczenia z picia alkoholu. Problem picia alkoholu przez młodzież szkół ponadgimnazjalnych jest poważny ze względu na zdrowie uczniów, ich rozwój oraz porządek publiczny. Do spożywania napoi alkoholowych w 2013 r. przyznało się 92 % badanych uczniów klas II szkół ponadgimnazjalnych. Oznacza to, że tylko 8% uczniów nie piło alkoholu. Porównując z latami poprzednimi, częściej niż raz w tygodniu sięgało w 2007 roku - 16% uczniów, natomiast w latach poprzednich 7%. Raz w miesiącu sięgało po alkohol w 2007 r. 33% respondentów. W 2011r. 6% młodzieży zadeklarowało, że nigdy nie

17 sięgnęło po alkohol. Najpopularniejszym alkoholem wśród młodzieży jest piwo, które spożywa 44,2% respondentów, następnie wódka, którą wybrało 27,6% uczniów. W 2007 r. młodzież deklarowała że najczęstszym powodem spożywania alkoholu jest ciekawość, tak odpowiedziało 34 % respondentów. Na drugim miejscu uczniowie wskazali, iż pili alkohol za namową dorosłych 24%, następnie dla poprawienia nastroju 22%. W 2009r. 36% respondentów podało, że spożywa alkohol dla poprawienia nastroju, co w 2011 r., podtrzymało 27,8% młodzieży, a w 2013 r. 23%. Tabela 9. Częstotliwość spożywania przez młodzież alkoholu codziennie raz w tygodniu kilka razy w miesiącu sporadycznie Liczba % Liczba % 12 4% 4 1% 16 3% % 80 23% % 25% 73 21% % % % 12 chłopców i 8 dziewcząt ( co daje 20 osób) odpowiedziało na to pytanie, mimo, iż wcześniej deklarowało, że nie piło alkoholu. Wykres % codziennie 24% 23% raz w tygodniu kilka razy w miesiącu 3% sporadycznie Codziennie alkohol pije 3% ( 16 ankietowanych uczniów), przyznaje się do picia alkoholu raz w tygodniu 24% młodzieży, 23% pije alkohol kilka razy w miesiącu, natomiast 54% sporadycznie

18 Tabela 10. Źródło posiadania alkoholu Razem Liczba % Liczba % liczba % kupuję z kieszonkowego % % częstują mnie znajomi % % wymuszam od rówieśników lub 7 3% 0 7 1% osób młodszych wykradam 6 rodzicom/rodzeństwu 2% 2 1% 8 1% inny sposób (jaki?) % 55 16% 93 15% Uczniowie spożywający alkohol mogli wybrać więcej niż jedną proponowaną odpowiedź. Wykres % kupuję z kieszonkowego częstują mnie znajomi 29% 15% wymuszam od rówieśników lub osób młodszych wykradam rodzicom/rodzeństwu 1% 1% inny sposób Respondenci najczęściej posiadają alkohol kupując go z kieszonkowego, tak postępuje 62 % uczniów, następnie 29% badanych jest częstowanych przez znajomych. 15% uczniów przyznaje, że zdobywa alkohol w inny sposób nie podając w jaki

19 Wykres 17. Rozpoczęcie picia alkoholu przez uczniów % 73% 31% 13% 15% 18% szkoła podstawowa gimnazjum szkoła ponadgimnazjalna Odpowiedzi na to pytanie udzieliło 23 uczniów, którzy nie zdeklarowali się jako osoby pijące alkohol. 130 uczniów przyznało się, że już w szkole podstawowej po raz pierwszy sięgnęło po alkohol, 407 w gimnazjum po raz pierwszy napiło się alkoholu, a 103 ankietowanych uczniów w szkole średniej. Tylko 17 % osób spośród badanych pijących alkohol zadeklarowało, że rozpoczęło spożywanie alkoholu w szkole ponadgimnazjalnej, pozostali uczniowie zrobili to wcześniej. 31% chłopców rozpoczęło picie alkoholu już w szkole podstawowej, natomiast 58 % dziewcząt w gimnazjum

20 Wykres 18. Powody dla których młodzież piła alkohol po raz pierwszy % chęć wypróbowania smaku namowa kolegów/kolezanek inni piją i to jest modne 13% 23% 26% sposób na rozładowanie emocji, napiecia 5% nuda Jeden uczeń mógł wybrać więcej niż jedną z proponowanych odpowiedzi. Najczęstszym powodem sięgania przez młodzież po alkohol jest chęć wypróbowania jego smaku, taki powód wybrało 72% badanych. 26% respondentów sięgnęło po alkohol z nudy. Dla 23 % młodzieży alkohol jest sposobem na rozładowanie emocji i napięcia, 13 % uczniów pije za namowa kolegów. 5% badanych uczniów piła alkohol za namowa kolegów, ulegając modzie. Wykres % 69% 6 11% 15% 6% 4% 29% 25% 21% Dziewczeta

21 Tabela 11. Okoliczności sięgnięcia po alkohol po raz pierwszy Miejsce Liczba % Liczba % w szkole ( na 23 przerwie bądź 8% 30 9% 53 9% po lekcjach) na wagarach 61 23% 73 21% % na wycieczce, 55 biwaku szkolnym na podwórku, podczas % % % spotkania ze znajomymi w domu, kiedy 34 nikogo nie 13% 32 9% 66 11% było Uczniowie w tym pytaniu udzielili więcej niż jedna odpowiedz. Wykres % w szkole 7 na wagarch 6 na wycieczce szkolnej 9% 22% 11% na podwórku, podczas spotkania ze znajomymi w domu, kiedy nikogo nie było W celu rozpoznania mapy miejsc oraz poznania okoliczności spożywania przez młodzież alkoholu w ankiecie postawiono pytanie: W jakich okolicznościach piłeś/piłaś alkohol? Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych w 77% zadeklarowali, że najczęściej piją alkohol na podwórku, podczas spotkania ze znajomymi. Na wagarach pije alkohol 22% respondentów, a na wycieczce szkolnej. W domu, pod nieobecność osób dorosłych spożywa alkohol 11% uczniów. Do spożycia alkoholu na terenie szkoły przyznało się 9% (53 uczniów)

22 3.4. Zażywanie narkotyków Zażywanie narkotyków przez młodzież Do substancji używanych przez młodzież, obok papierosów i alkoholu, należą substancje psychoaktywne, których nabywanie można podzielić na legalne i nielegalne w świetle prawa. Do legalnych środków, używanych w celu odurzenia się, można zaliczyć leki nasenne lub uspokajające wydawane bez recepty lekarza oraz substancje wziewne, np. aerozole czy kleje. Nielegalnymi środkami są substancje psychoaktywne, nazywane narkotykami. Tabela 12. Czy zdarzyło ci się zażywać narkotyki? 2002r. 2004r. 2007r. 2009r. 2011r. 2013r. TAK 29% 32% 35% 25,4% 24%* NIE 71% 7 68% 65% 74,6% 73%* *15 uczniów nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie. Badanie młodzieży szkół ponadgimnazjalnych z powiatu ostródzkiego wskazuje, że tendencja zażywania przez uczniów narkotyków nie zmieniła się znacząco w porównaniu z 2011 rokiem, nadal stanowiąc problem. Jednak liczba młodzieży zażywającej narkotyki zmalała w porównaniu z 2009 rokiem. Wykres % 7 68% 65% 74,6 73% 6 29% 32% 35% 25, 24% TAK NIE

23 Wykres % 43% 35% 25% 37% 35% 26% 23% Dziewczeta 19% 19% 18% 15% 14% 8% 8% 5% 3,0 1,0 Po ilości oddanych odpowiedzi widać jak wiele substancji jest znanych i używanych przez młodzież szkolną. Najczęściej zażywane substancje to amfetamina (55 osób 34%), leki uspokajające i nasenne bez przepisu lekarza (50 osób- ), LSD (37 osób 23%), kokaina (30 osób 18%), grzyby halucynogenne GHB (26 osób 16%), substancje zażywane przez mniejszą liczbę osób to sterydy anaboliczne (15 osób 9%), ecstasy (22 osoby 13%), heroina (7 osób 4%), anorpina (8 osób- 5%) i cracl (21 osób 13%). Wykres 23. Wykres 24. Zażywanie narkotyków Częstotliwość zażywania narkotyków 14% 6% codziennie 95% 73% 15% raz w tygodniu w grupie sam/-a kilka razy w miesiącu sporadycznie *Na pytanie odpowiedziało 15 osób, które zadeklarowały się wcześniej jako osoby nie zażywające narkotyków. *Na to pytanie udzieliło odpowiedzi 6 osób, które zadeklarowały w pytaniu wcześniejszym że nie zażywały narkotyków. Wśród osób biorących narkotyki, 161 uczniów zażywa ich w grupie, a 18 osób samemu

24 Tabela 13. Częstotliwość zażywania przez młodzież narkotyków. Częstotliwość codziennie raz w tygodniu kilka razy w miesiącu sporadycznie Liczba % Liczba % 7 8% 3 4% 10 6% 16 19% % 15 19% 25 15% 65% % Niepokojące jest to, że 10 uczniów którzy przyznają się do zażywania narkotyków korzystają z nich codziennie, 16 osób zażywa je raz w tygodniu, 25 osób kilka razy w miesiącu, a 119 uczniów sporadycznie. Wykres 25. Powód sięgnięcia po narkotyki % 71% 23% 13% 8% 4,0 27% 33% 37% 24%

25 Tabela 14. Okoliczności zażywania narkotyków Okoliczności w szkole na wagarach Liczba % Liczba % % 24 15% % 32 na wycieczce, 16 biwaku 19% 19 24% 35 21% szkolnym na podwórku, podczas 66 79% 60 75% % spotkania ze znajomymi w domu, kiedy 13 nikogo nie 15% 30 38% 43 26% było Respondenci mogli wybrać w tym pytaniu więcej niż jedną z proponowanych odpowiedzi. Wykres % w szkole na wagarch na wycieczce, biwaku szkolnym 15% 21% 26% na podwórku, podczas spotkania ze znajomymi w domu, kiedy nikogo nie było W celu poznania okoliczności zażywania przez młodzież narkotyków w ankiecie postawiono pytanie: W jakich okolicznościach zażywałeś/zażywałaś narkotyków? Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych w 77% zadeklarowali, że najczęściej zażywają narkotyki na podwórku, podczas spotkania ze znajomymi. W domu, pod nieobecność osób dorosłych zażywa narkotyki 26% uczniów. Do zażywania narkotyków podczas wycieczki szkolnej przyznało się 21% respondentów, natomiast na terenie szkoły 15%. Podczas wagarów

26 Tabela 15. Znajomość miejsc w których można kupić narkotyki. Czy znasz narkotyki? miejsca, gdzie można kupić Liczba % Liczba % nie znam 124 takich miejsc 42% % 312 na terenie 22 szkoły 7% 19 5% 41 6% na podwórku ( 36 ulica, park) 12% % w dyskotece 21 7% 33 9% 54 8% mieszkanie 37 dilera przez Internet 13 12% 33 9% 70 4% 7 2% 20 3% inne miejsce, 6 proszę podać 2% 4 1% 10 1% jakie? Wstrzymało się od odpowiedzi na to pytanie 36 badanych osób. Miejscem najczęściej wskazanym przez uczniów, w którym można nabyć narkotyki jest podwórko (12%), następnie mieszkanie dilera ( ) i dyskoteka ( 8%). Możliwość kupienia narkotyku w szkole zadeklarowało 6% respondentów. Optymistyczne są odpowiedzi nie znam takich miejsc - uczniów wybrało tę odpowiedz. 20 uczniów odpowiedziało że kupno narkotyków jest możliwe przez Internet, a 10 osób zna inne miejsca sprzedaży, natomiast nie wskazało jakie Zażywanie dopalaczy Wykres 27. Wykres 28. Zażywanie dopalaczy 83% 11% TAK NIE Częstotliwość zażywania dopalaczy 9% 1% 1% 1% codziennie raz w tygodniu kilka razy w miesiącu sporadycznie *Na pytanie odpowiedziało 7 osób, które wcześniej odpowiedziały, że nie zażywają dopalaczy.

27 Z 670 uczniów biorących udział w ankiecie, 77 przyznało że zażywa dopalacze ( 58 chłopców i 19 dziewcząt) co stanowi 11% respondentów, 83% uczniów zadeklarowało że nie zażywali dopalaczy. 33 osoby w tym pytaniu nie udzieliły odpowiedzi. Z analizy danych wynika, że z dopalaczy korzysta znacznie więcej chłopców niż dziewcząt. Wykres 29. Znajomość miejsc gdzie można kupić dopalacze 45% 43% 35% 25% 15% 14% 5% 2% 3% 3% 3% nie znam takich miejsc na terenie szkoły na podwórku w dyskotece przez Internet inne miejsce 3.6. Zażywanie sterydów. Tabela 15. Częstotliwość zażywania przez młodzież sterydów. Częstotliwość Liczba % Liczba % bardzo często 11 4% 3 0,8% 14 2% często 4 1% 0 4 0,5% nigdy % % % rzadko 45 15% % Na pytanie 90 uczniów nie udzieliło odpowiedzi

28 Wśród 670 uczniów klas II szkół ponadgimnazjalnych objętych badaniem, 14 przyznało że zażywają sterydy bardzo często, 4 osoby często, a 83 osoby zażywają je rzadko, natomiast 479 osób nigdy ich nie zażyło, co stanowi 71 % respondentów Wiedza rodziców na temat nałogów. Tabela 16. Świadomość rodziców dotycząca nałogów dziecka. Liczba % Liczba % tak % % % nie % % % 99 uczniów nie udzieliło odpowiedzi, ponieważ nie mają nałogów. 48% 37% Tak Nie Na podstawie przeprowadzonych badań uzyskano informacje na temat świadomości rodziców dotyczącej nałogów dzieci. 37% badanych uczniów deklaruje, iż rodzice wiedzą o ich zachowaniach ryzykownych, natomiast 48% respondentów twierdzi, że rodzice nie posiadają wiedzy o ich problemach z nałogiem

29 3.8. Wagary. Tabela 17. Chodzenie na wagary. Wagarowanie Liczba % Liczba % tak % % nie 65 22% % Na pytanie nie udzieliło odpowiedzi 6 uczniów. Chodzenie na wagary 21% Tak Nie 78% Wśród 670 ankietowanych 525 uczniów (78%) przyznało, że zdarza mu się chodzić na wagary, natomiast 139 respondentów (21%) odpowiedziało, że nie zdarza im się wagarować. Tabela 18. Powody opuszczania lekcji. Powód Liczba % Liczba % nieprzygotowanie % 53% 261 do lekcji nudne zajęcia % % namowa 67 kolegów/koleżanek chęć spędzenia 123 czasu inaczej często zasypiam 59 29% 76 26% % 54% % 26% 52 18% % złe 61 samopoczucie/brak 27% % % humoru W pytaniu uczniowie mogli wybrać więcej niż jedną proponowaną odpowiedź. Chcąc lepiej poznać uwarunkowania wpływające na opuszczanie przez młodzież zajęć lekcyjnych zadano podczas badań pytanie o powody chodzenia na wagary

30 nieprzygotowanie do lekcji nudne zajecia % 54% 53% 51% 39% 29% 26% 27% 26% 18% namowa kolegów/koleżanek chęć spędzenia czasu inaczej często zasypiam złe samopoczucie/bra k humoru Najczęstszym powodem opuszczania zajęć lekcyjnych przez uczniów ich zdaniem jest chęć spędzenia czasu inaczej co poparło 272 uczniów, 266 uważa, że powodem są nudne zajęcia, 261 odpowiedzi że opuszcza zajęcia z powodu nieprzygotowania do zajęć, 177 odpowiedzi że powodem jest złe samopoczucie /brak humoru, według 143 to koledzy wywierają wpływ na opuszczanie zajęć, a dla 111 częstym powodem jest po prostu zaspanie na zajęcia Pomoc w rozwiązywaniu problemów. Używanie substancji psychoaktywnych może doprowadzić do poważnych szkód zdrowotnych i społecznych. Aby móc przygotować działania profilaktyczne konieczna jest diagnoza świadomości respondentów na temat zażywania poszczególnych substancji oraz świadomość ponoszenia konsekwencji za zachowania ryzykowne. Cenną wiedzą jest również informacja na temat oczekiwanej przez młodzież formy pomocy oraz wskazanie osób do których zwróciłaby się o pomoc

31 Tabela 19. Zwracanie się o pomoc młodzieży w rozwiązywaniu swoich problemów. Osoba/instytucja Liczba % Liczba % do rodziców % % % do kolegów % % do pedagoga szkolnego do nauczycieli % % 6% 24 6% 41 6% do 35 wychowawcy 12% 45 12% 80 12% do dyrektora 7 szkoły 2% 14 4% 21 3% do psychologa 25 dyżurującego 8% 26 7% 51 8% w szkole do poradni 5 specjalistycznej 2% 9 2% 14 2% telefon 12 zaufania 4% 9 2% 21 3% do nikogo 43 14% 72 19% % W pytaniu uczniowie mogli wybrać więcej niż jedną proponowaną odpowiedź. O pomoc w rozwiązywaniu swoich problemów młodzież szkół ponadgimnazjalnych najchętniej zwróciłaby się do osób sobie najbliższych. Kolegów wybrało 45% badanych, natomiast rodziców 42% respondentów. 150 uczniów ( 22%) skorzystałoby z pomocy pedagoga szkolnego, z pomocy nauczyciela skorzystałoby 41 uczniów ( 6%), z pomocy wychowawcy 80 uczniów (12%), do dyrektora zgłosiłoby się tylko 21 uczniów (3%), do psychologa pełniącego dyżur w szkole 51 uczniów ( 8%). Tylko 14 uczniów ( 2%) mając problem skorzystałaby z pomocy poradni specjalistycznej, 21 uczniów (3%) wykorzystałoby telefon zaufania. Pozostałoby samemu ze swoimi problemami, aż 115 uczniów (17%)

32 45% 42% 45% rodzice koledzy pedagog szkolny 35% nauczyciel 25% 15% 5% 22% 6% 12% 3% 8% 2% 3% 17% wychowawca dyrektor szkoły psycholog dyżurujacy w szkole poradnia specjalistyczna telefon zaufania nikt Tabela 20. Rodzaj oczekiwanej pomocy. Forma pomocy Liczba % Liczba % materiały 68 edukacyjne 23% 60 16% % Zajęci 51 warsztatowe 17% 46 12% 97 14% indywidualna porada psychologa lub 45 15% % innego specjalisty Programy profilaktyczne w formie % 74 11% prelekcji/wykładu Wsparcie 50 pedagoga 17% 81 22% 131 szkolnego Wsparcie 98 rodziców 33% % % W pytaniu uczniowie mogli wybrać więcej niż jedną proponowaną odpowiedź. Mając na uwadze planowanie działań profilaktycznych w szkołach ponadgimnazjalnych powiatu ostródzkiego, ważną informacją uzyskaną w badaniu jest preferowana przez młodzież forma pomocy w rozwiązywaniu ich problemów związanych z zachowaniami ryzykownymi. Pytając o formę pomocy jakiej oczekują, 305 uczniów (46%) zaznaczyło, że wsparcia rodziców, 131 osób ( ) skorzystałoby ze wsparcia pedagoga szkolnego, dla 128 osób (19%) formą pomocy byłyby materiały edukacyjne, dla 119 osób (18%) indywidualne porady psychologa lub innego specjalisty, dla 97 osób (14%) pomocą

33 okazałyby się zajęcia warsztatowe, natomiast 74 uczniów ( 11%) odpowiedziało, że potrzebowałyby programów profilaktycznych w formie prelekcji/ wykładu. 45% 46% materiały edukacyjne zajęcia warsztatowe 35% 25% 15% 19% 14% 18% 11% indywidualna porada psychologa lub innego specjalisty programy profilaktyczne w formie prelekcji/ wykładów wsparcie pedagoga szkolnego 5% wsparcie rodziców Oczekiwana forma pomocy Wiedza i konsekwencje zachowań ryzykownych. Tabela 21. Źródło wiedzy na temat zachowań ryzykownych. Źródło Liczba % Liczba % z telewizji z Internetu % od kolegów/koleżanek 98 33% % % % % % % szkoła % % % W pytaniu uczniowie mogli wybrać więcej niż jedną proponowaną odpowiedź. Wiedza młodzieży, na temat zachowań ryzykownych najczęściej pochodzi z Internetu, taką odpowiedź wybrało 56 % respondentów, na drugim miejscu młodzież wybrała telewizje 46%. Szkołę jako źródło wiedzy na temat zachowań ryzykownych wybrało 44% badanych uczniów, natomiast kolegów 32%

34 Tabela 22. Znajomość konsekwencji zachowań ryzykownych. tak wymień jakie. nie Liczba % Liczba % % % Na pytanie odpowiedzi nie udzieliło 55 uczniów. 32% % % Mając na uwadze wysoki wskaźnik zachowań ryzykownych wśród młodzieży szkół ponadgimnazjalnych powiatu ostródzkiego, zapytano w badaniu uczniów klas II, czy znają konsekwencje takich zachowań. 6 respondentów wskazała, że zna konsekwencje zachowań ryzykownych ( wskazując najczęściej takie konsekwencje jak: Kurator Sądowy, Policja, problemy w szkole, problemy zdrowotne, uzależnienie). Wśród 670 uczniów 213 (32%) nie zna konsekwencji zachowań ryzykownych Udział młodzieży w spotkaniach profilaktycznych. Tabela 23. Udział w spotkaniu poświęconym paleniu papierosów, spożywania substancji alkoholowych, zażywania narkotyków i skutkach wynikających z powyższych czynności zorganizowanych przez szkołę. Liczba % Liczba % 208 tak % % nie 89 Odpowiedzi na to pytanie nie udzieliła jedna osoba % % Udział w spotkaniach profilaktycznych w szkole 27% 73% tak nie Z odpowiedzi badanych respondentów wynika, że większość młodzieży ( 73%) uczestniczyła w zajęciach profilaktycznych w roku szkolnym 2012/

35 3.12. Podsumowanie najważniejsze wyniki Zachowania ryzykowne uczniów klas II szkół ponadgimnazjalnych powiatu ostródzkiego % 73% 83% 78% % 48% 61% 39% TAK NIE 8% 24% 11% 21% przemoc palenie papierosów picie alkoholu zażywanie narkotyków dopalacze wagary Z przeprowadzonych badań wynika, że poziom zachowań ryzykownych wśród młodzieży szkół ponadgimnazjalnych jest wysoki. Największy problem stanowi spożywanie alkoholu przez uczniów, do czego przyznało się, aż 92% badanych respondentów. Drugim ważnym problemem jest opuszczanie przez młodzież zajęć lekcyjnych, tym samym zaniedbywanie obowiązku szkolnego i nauki. Więcej niż połowa badanych uczniów pali papierosy oraz była uczestnikiem przemocy. W wyniku przeprowadzonego badania uzyskano szereg informacji. Do najważniejszych nalezą min. : 55% uczniów klas II szkół ponadgimnazjalnych ma za sobą pierwsze doświadczenia palenia papierosów, które miały miejsce już w gimnazjum, a 28% w szkole podstawowej; badanej młodzieży pali papierosy codziennie; 35% uczniów sięga po papierosa w celu rozładowania emocji, napięcia; 66% respondentów ma za sobą pierwsze doświadczenia z picia alkoholu, które miały miejsce już w gimnazjum, a 21% w szkole podstawowej;

36 24% badanej młodzieży spożywa alkohol raz w tygodniu; 62% respondentów nie ma problemu z zakupem alkoholu za pieniądze z kieszonkowego; Niepokojące są wyniki informujące, że 30 % uczniów klas II szkół ponadgimnazjalnych zażywa leki uspokajające i nasenne bez przepisu lekarza; młodzieży sięga po narkotyki, gdyż jest to ich sposób na rozładowanie napięc, emocji, zapomnienie o problemach, a także z nudy; 78% uczniów objętych badaniem opuszcza zajęcia szkolne, w tym 52%, ponieważ ma potrzebę spędzenia czasu inaczej; 17% respondentów nie zwróciłoby się o pomoc w rozwiazywaniu swoich problemów do nikogo. Tylko 2 % badanych uczniów skorzystałaby z pomocy poradni specjalistycznej