Program nauczania techniki w gimnazjum

Transkrypt

1 Marta Michalicka, Bożena Janisiewicz Program nauczania techniki w gimnazjum Bliżej techniki Program nauczania dopuszczony do użytku szkolnego przez Ministra Edukacji Narodowej, wpisany do wykazów programów nauczania techniki na III etapie edukacji na podstawie opinii rzeczoznawców: dr inż. Mieczysława Rudnickiego rekomendacja Uniwersytetu Szczecińskiego, prof. dr hab. Andrzeja Stępnika rekomendacja Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej Nr dopuszczenia: DKOS /07 Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1

2 Spis treści 1. Wstęp 2. Charakterystyka programu nauczania 2.1. Idee programu nauczania techniki 2.2. Dobór zakresu materiału nauczania 2.3. Proponowany przydział godzin 3. Przedmiotowe cele edukacyjne 3.1. Cele kształcenia 3.2. Cele wychowawcze 4. Materiał nauczania i zakładane osiągnięcia uczniów 5. Procedury osiągania celów 6. Ocena osiągnięć ucznia 2

3 1. Wstęp Program nauczania techniki na poziomie gimnazjum III etapie edukacji zatytułowano: Bliżej techniki. Jest on przedsięwzięciem mającym na celu rozbudzenie zainteresowań młodzieży techniką. Ma sprawić, że młodzi ludzie uwierzą we własne siły, oswoją się z kulturą techniczną XXI wieku, zrozumieją jej znaczenie w życiu każdego człowieka i narodów. Że niektórzy z nich staną się nawet młodymi innowatorami czy racjonalizatorami. Program ten ma na celu rozwijanie zainteresowań myślą techniczną oraz uświadomienie uczniom, że żyją w świecie cywilizacji technicznej. W świecie tym trzeba nauczyć się korzystania z wytworów techniki, a także uczestniczyć w jej rozwoju. Poznanie historii powstania wynalazków daje możliwości lepszego zrozumienia rozwoju ludzkości oraz złożoności współczesnych urządzeń technicznych. Poznanie dorobku współczesnej techniki uświadamia uczniom, jak w wielu dziedzinach wiedzy się ona rozwinęła. Jednocześnie, nadal istnieje wiele potrzeb, na które technika nie znalazła właściwego rozwiązania może to być wyzwaniem dla uczniów. 2. Charakterystyka programu nauczania 2.1. Idee programu nauczania techniki Ideą programu jest uświadomienie uczniom potrzeby zrozumienia i nauczenia się życia w świecie cywilizacji technicznej. Założeniami programu są: - rozwijanie umiejętności korzystania z dóbr techniki; - kształtowanie aktywnej postawy na potrzeby świata; - zachęcenie uczniów do podejmowania własnych poszukiwań; - poszukiwanie innowatorów i przyszłych wynalazców. 3

4 Program przygotowuje do samodzielnego udziału uczniów w codziennym korzystaniu z wytworów techniki, ale także uświadamia im, jak dużo jeszcze problemów technicznych czeka na rozwiązanie. Program ma na celu poszukiwanie innowatorów i przyszłych wynalazców. W każdej klasie, w każdej szkole znajdują się uczniowie, którzy chcą wiedzieć, jak działa dane urządzenie i jak można je udoskonalić. Zadaniem nauczyciela jest jedynie stworzenie uczniom warunków do podejmowania własnej działalności technicznej. Program ten pokazuje, jak przy minimalnych nakładach można zainteresować uczniów techniką oraz spowodować ich dalsze poszukiwania w rozwiązywaniu problemów technicznych Dobór zakresu materiału nauczania Materiał jest zgodny z Podstawą programową kształcenia ogólnego. Powstał na bazie wieloletniej pracy nauczycieli, nauczających techniki w gimnazjum. Jest on odpowiedzią na potrzebę rozwijania aktywności uczniów w zakresie twórczości technicznej. Cele edukacyjne Przygotowanie do życia w cywilizacji technicznej. Rozwijanie twórczości technicznej młodzieży. Wpojenie przekonania o własnych możliwościach wynalazczych. Treści 1. Prezentacja wybranych wybitnych polskich i zagranicznych wynalazców. 2. Zapoznanie się z rozwojem myśli technicznej oraz z problematyką wpływu techniki na życie codzienne. 3. Przybliżenie problematyki projektowania, konstruowania, różnorodności materiałów i sposobów wytwarzania. 4. Zapoznanie się z problemem ochrony praw autorskich, wynalazczości, ochrony patentowej. 5. Poznanie zagadnień dotyczących wymagań: użytkowych, bhp, ekonomiki oraz wymagań konstrukcyjnych wybranych urządzeń. 4

5 6. Zasady planowania pracy indywidualnej i zespołowej, podział obowiązków, koordynacja działań. 7. Przybliżenie problematyki bezpiecznego wykorzystania wytworów współczesnej techniki, ich zastosowań i sposobów właściwego eksploatowania. Osiągnięcia 1. Podejmowanie działań technicznych indywidualnych i zespołowych. 2. Ocena własnych możliwości i określanie niezbędnych wymagań potrzebnych do realizacji konkretnego działania technicznego. 3. Posługiwanie się terminologią techniczną oraz stosowanie różnorodnych metod i środków. 4. Umiejętność czytania i sporządzania prostych dokumentacji technicznych. 5. Właściwe posługiwanie się przyrządami i urządzeniami. Program składa się z dwóch części: Pierwsza część jest wprowadzeniem do świata techniki. Przypomina się tu zagadnienia ze szkoły podstawowej oraz przybliża problematykę wynalazczości. Uczniowie poznają zasady projektowania i wykorzystują je do własnych prac. W drugiej części więcej miejsca zajmuje problematyka urządzeń technicznych w domu. Uczniowie poznają m.in. silnik elektryczny, który jest podstawą działania wielu urządzeń elektrycznych i elektronicznych. Wykonują wiele różnorodnych ćwiczeń. Zaleca się realizację treści programowych w klasie 1 i Proponowany przydział godzin Program jest przygotowany do realizacji w systemie jednej godziny tygodniowo w cyklu dwuletnim. W jednym roku są to 32 godziny. Na lekcje dotyczące projektu uczniowskiego przewiduje się od 4 do 6 godzin: - przygotowanie dokumentacji danego projektu; - zebranie materiałów; - wykonanie i prezentacja. Do dyspozycji nauczyciela (na ciekawe wystawy, wycieczki) zostaje od 5 do 7 godzin. 5

6 Liczba godzin planowanych na realizację programu nauczania Liczba godzin Lp. Nazwa działu tematycznego Na realizację tematyki Na powtórzenie materiału działu Część 1: Ludzie a wynalazki O technice, problemach i wynalazkach 1 1 Rozwój myśli technicznej 5 1 Wpływ wynalazków na nasze życie 4 1 Długa droga powstawania wynalazku 7 1 Wskazówki dla przyszłych wynalazców 4 1 Poczuj się projektantem i wynalazcą 4 Część 2: Technika w domu Ach ten prąd elektryczny 4 1 Gdyby nie ten magnetyzm 4 1 Elektronika miniaturyzacja w domu i dalsze 4 1 usprawnienia Praca przyjemna i pożyteczna 3 1 Estetyka w domu i przy stole 6 1 Bądź projektantem w domu 4 Na końcu każdego działu przewidziane jest podsumowanie w formie Kart ćwiczeń, na które można przeznaczyć 1 godzinę. W podsumowaniu proponowane są różnego typu zadania (zamknięte, otwarte, problemowe), które można też realizować w trakcie omawiania konkretnych lekcji z danego działu. A na zakończenie części pierwszej i drugiej samodzielne wykonanie projektu. Na wykonanie projektu proponujemy co najmniej 4 godziny. W każdym roku nauki pozostawiamy do dyspozycji nauczyciela 7 godzin. W ich ramach nauczyciel może zorganizować wycieczkę do muzeum techniki, do zakładu 6

7 produkcyjnego, zaprezentować osiągnięcia techniczne lub zabytki techniki swego regionu. W ramach tych godzin można także zaprezentować filmy, gry edukacyjne multimedialne dotyczące techniki. Oczywiście zaproponowane w tym programie treści edukacji technicznej mogą być realizowane w każdym innym układzie godzin nauczania techniki, np. 2 godziny w klasie 1. lub 2., lub 3. itp. 3. Przedmiotowe cele edukacyjne Najważniejszym celem nauczania techniki w gimnazjum jest kształtowanie umiejętności życia w świecie cywilizacji technicznej, rozbudzenia zainteresowań uczniów wytworami techniki oraz pobudzenia do aktywności w poszukiwaniu nowych rozwiązań technicznych, a także motywowania do poznania różnorodnych urządzeń technicznych pod kątem ich racjonalnego i bezpiecznego stosowania Cele kształcenia Umiejętność organizowania swojego stanowiska pracy oraz sprawne gospodarowanie czasem podczas pracy w grupie. Umiejętność pełnego wykorzystania własnych predyspozycji i zainteresowań oraz poszczególnych członków grupy. Wskazywanie wytworów człowieka, ich pochodzenia, powiązania z życiem. Wykształcenie umiejętności czytania instrukcji obsługi różnych urządzeń, schematów, kart energetycznych. Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa podczas pracy na lekcjach techniki. Rozumienie i przestrzeganie zasad bezpieczeństwa podczas posługiwania się używanymi na co dzień urządzeniami, np. gospodarstwa domowego. Korzystanie z informacji naukowych dotyczących danego problemu. Umiejętność wykonywania prostego rysunku technicznego. Wskazywanie przyrodniczych i społecznych źródeł wynalazków. Poszukiwanie rozwiązań problemów także w środowisku. Umiejętność wskazywania funkcji wynalazku. 7

8 Poszukiwanie rozwiązań problemów dotyczących potrzeb ludzkości. Umiejętność wykonania projektu wynalazku (uwzględnienie 7 etapów wytwarzania) Cele wychowawcze Rozwijanie zainteresowań otaczającym światem. Budzenie szacunku dla środowiska i podziwu dla jego piękna. Rozbudzanie zainteresowań techniką. Uczenie przestrzegania reguł współpracy w grupie podczas zajęć. Kształtowanie takich cech, jak: dociekliwość, rzetelność i staranność. Budzenie szacunku dla pracy naukowej. Kształtowanie aktywnej postawy wobec potrzeby rozwiązywania problemów. Budzenie szacunku dla systematycznej i wytrwałej pracy. Zachęta do pokonywania trudności. Kształtowanie przekonania, że wytrwałość i upór w dążeniu do celu są najlepszą drogą do sukcesu. Uczenie współpracy w zespole oraz współodpowiedzialności za sukcesy i porażki zespołu. Kształtowanie odpowiedzialności indywidualnej i grupowej. Rozumienie potrzeby prawnej ochrony wytworów własnej i innych pracy. Umiejętność zaprezentowania wykonanej przez siebie pracy. Umiejętność dostrzegania szkodliwych zjawisk takich, jak: piractwo, plagiat. 4. Materiał nauczania i zakładane osiągnięcia uczniów Część pierwsza: Ludzie a wynalazki O technice, problemach i wynalazkach Definicja pojęć: technika, problem techniczny 8

9 Umie wskazywać problemy techniczne oraz sposoby ich rozwiązywania Umie zdefiniować pojęcia: technika, wynalazek Rozwój myśli technicznej Wynalazek a własność intelektualna Prawo patentowe Przegląd osiągnięć technicznych Prawo autorskie Zna przykłady wynalazków i ich autorów Rozumie konieczność ochrony własności intelektualnej Wie, na czym polega prawo patentowe Umie wskazać przykłady łamania prawa autorskiego Przyjmuje postawę promującą zwalczanie plagiatów Potrafi wymienić różne źródła energii elektrycznej Wpływ wynalazków na nasze życie Omówienie najważniejszych funkcji wynalazku Wskazanie problemów, którymi powinni zainteresować się wynalazcy Potrafi wskazać przykłady wynalazków, które: o ułatwiają życie o wyręczają człowieka w życiu codziennym o chronią zdrowie człowieka i jego mienie 9

10 Umie wskazać przykłady wytworów techniki, które otwierają nowe horyzonty przed człowiekiem Długa droga powstawania wynalazku Potrzeba a wynalazek Projektowanie Materiały konstrukcyjne Proces technologiczny Proces produkcyjny Zasady prawidłowej eksploatacji Gospodarka odpadami Rozumie powiązanie wynalazku z konkretną potrzebą jego zastosowania Zna etapy powstawania projektu Zna podstawowe materiały konstrukcyjne Wie, co to jest proces technologiczny i potrafi podać jego przykłady Wie, co to jest proces produkcyjny i potrafi podać jego przykłady Rozumie konieczność ścisłego przestrzegania instrukcji obsługi urządzeń Zna sposoby likwidacji zużytych maszyn i urządzeń Wskazówki dla przyszłych wynalazców Informacja techniczna Rysunek techniczny Normy bezpieczeństwa Kody kreskowe Karty energetyczne 10

11 Uczeń umie wykonać nieskomplikowany rysunek techniczny Potrafi odczytywać instrukcję obsługi urządzeń Rozumie potrzebę wprowadzenia norm bezpieczeństwa Potrafi posługiwać się piktogramami Rozumie znaczenie i umie korzystać z karty energetycznej urządzeń Poczuj się projektantem i wynalazcą Praktycznie wykorzystuje zdobyte umiejętności Potrafi obserwować i zauważać potrzeby innych Korzysta z dodatkowych źródeł informacji Organizuje warsztat pracy Wykonuje dokumentację techniczną projektu Współpracuje w grupie Część druga: Technika w domu Ach ten prąd elektryczny Źródła prądu elektrycznego Sposoby wytwarzania energii elektrycznej Obwody elektryczne Urządzenia gospodarstwa domowego Potrafi wymienić różne źródła prądu elektrycznego Umie rozróżnić podstawowe typy obwodów elektrycznych i je zbudować Zna zasady działania wybranych urządzeń elektrycznych 11

12 Gdyby nie magnetyzm Zasada działania silnika elektrycznego Transformator i jego zastosowania Zna zasadę działania silnika elektrycznego Zna zasadę działania prądnicy Potrafi wskazać przykłady zastosowania transformatora i prądnicy Elektronika miniaturyzacja w domu i dalsze usprawnienia Rezystory i kondensatory Diody i tranzystory Obwody elektroniczne Przykłady praktycznego wykorzystania obwodów elektronicznych Zna działanie podstawowych elementów elektronicznych Buduje obwody elektroniczne Potrafi wskazać praktyczne przykłady zastosowań obwodów elektronicznych Praca przyjemna i pożyteczna Maszyny proste Rower Maszyny proste a sport 12

13 Podaje przykłady podstawowych maszyn prostych i ich zastosowania Umie wskazać maszyny proste w rowerze Potrafi podać przykłady maszyn prostych stosowanych w sporcie Estetyka w domu i przy stole Estetyka podawania i spożywania posiłków Zasady racjonalnego żywienia Funkcjonalność wnętrza Przegląd technik dekoracyjnych Zna podstawowe składniki odżywcze Potrafi wymienić zasady prawidłowego odżywiania się Umie skomponować menu na różne okazje Rozumie potrzebę funkcjonalności wnętrz Potrafi dostrzec styl i estetykę wnętrza Zna niektóre techniki dekoracyjne i potrafi je zastosować Bądź projektantem w domu Praktycznie wykorzystuje nabyte umiejętności Planuje pracę łączącą różne dziedziny sztuki Korzysta z dodatkowych źródeł informacji Praktycznie wykorzystuje techniki artystyczne Organizuje warsztat pracy Wykonuje dokumentację techniczną projektu Współpracuje w grupie 13

14 5. Procedury osiągania celów Każda lekcja techniki powinna zawierać krótką informację tematyczną oraz ćwiczenia. Uczniowie na lekcjach analizują treści pod kątem ich praktycznego wykorzystania. Rozwiązują ćwiczenia, które odnoszą się do życia codziennego. Poznane treści inspirują ich do samodzielnego poszukiwania podobnych problemów i ich rozwiązywania. Podstawą pracy na lekcjach techniki może być ciekawie opracowany podręcznikozeszyt, który powinien zawierać niezbędne treści oraz ćwiczenia utrwalające poznaną wiedzę. Na końcu każdego działu tematycznego uczniowie na lekcji powinni rozwiązać zadania z Karty ćwiczeń. Uczniowie powinni wykonywać także zadania projektowe. Tematyka tych projektów może być zmieniana w zależności od możliwości, potrzeb oraz pomysłowości uczniów. Praca nad projektem jest bardzo ważna, ponieważ daje możliwości: poszerzania wiedzy technicznej; praktycznego wykorzystania wykonywanego przez siebie projektu; rozwijania umiejętności planowania pracy; przewidywania kosztów i czasu wykonywania projektu; umacniania poczucia wartości; rozwijania zainteresowań; współdziałania w grupie i zdrowej rywalizacji. Zadania te powinny być wykonywane w niewielkich grupach uczniowskich najwyżej 3 4 osobowych. 6. Ocena osiągnięć ucznia Praca ucznia jest oceniana pod kątem jego aktywności, pomysłowości, umiejętności korzystania z różnych źródeł wiedzy oraz stopnia samodzielności. 14

15 Stawiane przed uczniem zadania powinny wymagać od niego samodzielnego interpretowania treści oraz wyciągania wniosków. Aktywność ucznia jest rozumiana jako działania zmierzające do wyszukiwania sposobów rozwiązywania zadanych problemów. Uczeń podejmuje się realizacji, czyli doprowadzenia do końca wybranych przez siebie projektów. Podstawą oceny może być m.in. Karta ćwiczeń. Zadania Karty ćwiczeń oceniane są pod względem: treści uczeń podaje wyczerpujące odpowiedzi na każde pytanie; pomysłowości duża oryginalność rozwiązań poszczególnych zadań; twórczego podejścia do zadań nietypowe rozwiązania techniczne zadań projektowych. 15