INTERNET SZANSA ROZWOJU DLA PRZEDSIĘBIORSTWA

Transkrypt

1 Nina Witulska Studentka III roku Zarządzania i Marketingu Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania INTERNET SZANSA ROZWOJU DLA PRZEDSIĘBIORSTWA 1. Wstęp Współcześnie żyjący ludzie w coraz większym stopniu stają się uzależnieni od różnego rodzaju technologii, co przybiera postać zarówno korzystnego dla cywilizacji rozwoju, jak i form niepożądanych. Technologie, które jeszcze kilka dekad temu były stosowane na szeroką skalę i cieszyły się ogromnym uznaniem ludzi, dziś często odchodzą do lamusa, ustępując miejsca nowszym rozwiązaniom i innowacjom. Maszyna parowa - główna sprawczyni rewolucji przemysłowej, dziś zdecydowanie plasuje się na końcu listy technik wytwarzania wykorzystywanych w krajach rozwiniętych. Te technologie, które opierają się upływowi czasu i nie dają się zastąpić nowszymi rozwiązaniami, w szybkim tempie zatracają swój innowacyjny charakter i stają się po prostu powszechne. Dotyczy to w takim samym stopniu samochodu, lodówki czy telefonu, jak i skomplikowanych procesów logistycznych, czy technologii multimedialnych. Tempo zmian zachodzących w otoczeniu zmusza funkcjonujące w nim jednostki do ciągłego rozwoju, ponieważ niepodążanie z duchem zmian oznacza tak naprawdę cofanie się. Podobnego rodzaju problemy dotyczą przedsiębiorstwa i jego funkcjonowania na rynku. Zazwyczaj niemożliwa jest zmiana pewnych warunków w otoczeniu, w którym działa dana firma, dlatego tak ważne jest odpowiednie do nich dostosowanie. Właściwie wszystko, co w jakiś sposób wiąże się z otoczeniem przedsiębiorstwa, jest efektem pewnych warunków, w których ono istnieje. Począwszy od obszaru działalności, wielkości produkcji czy lokalizacji firmy, a skończywszy na strukturze organizacyjnej, liczbie zatrudnionych czy wysokości płac - wszystko w przedsiębiorstwie zależy od pewnych, określonych warunków otoczenia. Biorąc pod uwagę tempo, w jakim ulegają one zmianom, należałoby zastanowić się jaka strategia działania przedsiębiorstwa pozwoli osiągnąć przewagę konkurencyjną. Współczesna teoria zarządzania mówi o conajmniej kilku różnych strategiach, z których najważniejsze to: strategia lidera kosztowego, strategia odróżniania się, strategia koncentracji, konkurencyjność w oparciu o zasoby czy wykorzystanie przewagi pozycyjnej. Dziś, w dobie społeczeństwa informacyjnego, gdy powszechnie stosowane technologie multimedialne umożliwiają praktycznie nieograniczony dostęp do informacji, a zaawansowane technologie produkcji pozwalają na znaczną redukcję kosztów, wymienione koncepcje okazują się często niewystarczające. Przedsiębiorstwa są zmuszone poszukiwać nowych, wciąż słabo zagospodarowanych obszarów, których wykorzystanie pozwoli osiągnąć przewagę konkurencyjną. Jednym z takich właśnie obszarów jest Internet i możliwości, które ze sobą niesie.

2 138 Przedsiębiorczość kluczem do sukcesu młodych 2. Co to jest Internet? Słowo Internet kojarzy się z pewnością większości ludzi, niekoniecznie jednak z takimi działami jak informatyka, biznes czy high tech, które tradycyjnie są utożsamiane z obszarami najszerszego wykorzystywania Internetu. Pojęcie to jest zazwyczaj intuicyjnie rozumiane przez użytkowników, jako globalna sieć komputerowa, jednak jak wszystko czym zajmuje się nauka, ma ono swoją oficjalną definicję. W 1995 roku w USA Federalna Rada ds. Sieci określiła jednogłośnie Internet jako globalny system informacyjny, który jest logicznie połączony poprzez jednorodną przestrzeń adresową, opartą na protokole transmisji Internet Protocol. Definicja podaje także, że system ten jest w stanie zapewnić globalną komunikację oraz dostarczać, wykorzystywać i udostępniać usługi wyższego poziomu 1. Nie bez powodu pojawia się w tej definicji słowo globalny, Internet bowiem jest środkiem przekazu dostępnym na całym świecie, a ograniczenia występujące w tym zakresie mają charakter jedynie czysto techniczny. Teoretycznie zatem, w każdym punkcie na ziemi istnieje możliwość skorzystania z dobrodziejstw tej specyficznej sieci. Internet jest środkiem o nieograniczonym, masowym dostępie, więc każdy, kto podłączy się do sieci może z niej korzystać, a także udostępniać w niej informacje dla innych użytkowników. Korzystający z Internetu codziennie wysyłają i odbierają miliony wirtualnych listów, rezerwują bilety, udostępniają informacje, słuchają muzyki, poszukują kwater w górach, zawierają nowe znajomości czy zwiedzają najdalsze zakątki świata. Internet staje się równie powszechny i dostępny jak telefon czy elektryczność i jest to zasadą istnienia globalnej sieci, w której tkwi jednocześnie sekret jej popularności. Rozpatrując Internet w kategoriach strategii przedsiębiorstwa, możliwość powszechnego dostępu do jego wewnętrznych danych może mieć przykre konsekwencje. Korzystanie przez firmy z sieci globalnej w takich celach, jak komunikacja pomiędzy pracownikami czy wewnętrzna wymiana informacji stwarzałoby zagrożenie dla pilnie strzeżonych dotąd tajemnic handlowych. Dlatego na matrycy Internetu (lecz specjalnie dla indywidualnych potrzeb przedsiębiorstw i tylko na ich prywatny użytek) stworzono Intranet. Intranet jest bardzo podobny w swej konstrukcji do Internetu. Jest to także sieć komputerowa, jednak nie o zasięgu globalnym, a lokalnym, bądź rozległym i co ważniejsze, jest ona własnością danego przedsiębiorstwa. Automatycznie pojawia się w tym przypadku ograniczenie dostępu do zasobów umieszczanych w tej specyficznej sieci, zawężając grono jej użytkowników do pracowników firmy i ewentualnie osób do tego upoważnionych. Przedsiębiorstwo jest zatem jedyną formalną komórką, z którą jest związana wspomniana sieć. Jest to podstawowy elementem odróżniający Intranet od Internetu. Istnieje jeszcze jedna odmiana globalnej sieci komputerowej, która rozpatrywana w kategoriach wielkości zasięgu znalazłaby się pomiędzy dwoma omówionymi wyżej formami. To Extranet. Pod względem budowy, stwarzanych możliwości i sposobu funkcjonowania Extranet nie różni się od wspomnianych rozwiązań. Jedyna różnica polega na tym, że łączy on kilka przedsiębiorstw, tworząc sieć dla grupy współpracujących firm. Pracownicy każdej z organizacji mają jednakowy dostęp do tej sieci i takie same możliwości jej wykorzystywania. Jednocześnie wszystkie organizacje 1 Por. T. Szapiro, R. Ciemniak Internet nowa strategia firmy, Diffin, Warszawa 1999, s. 37.

3 N.Witulska, Internet szansa rozwoju dla przedsiębiorstwa. 139 solidarnie odpowiadają za umieszczane w niej informacje i dane, które nie są dostępne na zewnątrz. Extranet jest zatem formą pośrednią między Internetem a Intranetem. Nowoczesne przedsiębiorstwo w równym stopniu wykorzystuje wspomniane trzy odmiany sieci komputerowych. W każdym przedsiębiorstwie istnieją zarówno płaszczyzny funkcjonowania, związane tylko z wewnętrznymi sprawami organizacji, jak i te, ukierunkowane na otoczenie zewnętrzne. Należy jednak mieć świadomość, że funkcje jakie spełnia Intranet mogą być z powodzeniem realizowane przez Internet, jednak nie na odwrót. Komunikacja wewnątrz przedsiębiorstwa może odbywać się dzięki sieci globalnej, lecz nie można nawiązać kontaktu z klientem poprzez Intranet. W dalszej części pracy, dla uzyskania większej przejrzystości, autorka nie będzie posługiwać się przytoczonym wyżej rozróżnieniem na Internet, Extranet i Intranet, używając konsekwentnie pierwszego z omówionych terminów. 3. Gdzie w przedsiębiorstwie można zastosować Internet? Teoretycznie wszelkie procesy, towarzyszące działalności gospodarczej mogą być zreorganizowane, a dzięki temu ulepszone poprzez wykorzystanie internetowych kanałów komunikacji. Jak już wspomniano, każde przedsiębiorstwo funkcjonuje w pewnych określonych warunkach, które tworzą jego indywidualne otoczenie. Elementami składowymi tego otoczenia są różnego rodzaju organizacje, grupy społeczne i pojedyncze osoby, związane bezpośrednio z danym przedsiębiorstwem lub funkcjonujące poza nim, a także warunki poszczególnych obszarów istnienia na rynku (ekonomiczne, prawne, społeczne, itd.), czy w końcu inne firmy. Grupując poszczególne elementy według obszaru ich występowania w odniesieniu do danej firmy, otrzymujemy obraz całego otoczenia przedsiębiorstwa z jego podziałem na trzy warstwy: Rysunek 1. Otoczenie przedsiębiorstwa. Źródło: opracowanie własne na podstawie: R. W. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996, s. 103

4 140 Przedsiębiorczość kluczem do sukcesu młodych 3.1 Otoczenie wewnętrzne Wszystkie organizacje funkcjonują w oparciu o określoną strukturę, która stanowi pewnego rodzaju szkielet dla zachodzących z jej udziałem procesów. W zależności od rodzaju prowadzonej działalności, sposobu organizacji samego procesu produkcji, czy rozmiarów przedsięwzięcia, struktura ta przyjmuje bardziej lub mniej skomplikowaną postać. Współcześnie dąży się do jej maksymalnego spłaszczenia, jednak wciąż istnieją stosunki pod- i nadrzędności między pracownikami. Poszczególne szczeble hierarchii organizacyjnej pozostają ze sobą w ścisłych kontaktach i zależnościach, których intensyfikacja zmniejsza się w miarę zbliżania się do kadry zarządzającej. Im procesy zachodzą niżej na drabinie organizacyjnej, tym większej kontroli są poddawane i tym częściej dochodzi do komunikacji między pracownikiem szeregowym i zwierzchnikiem. Pracownicy, wykonując określone czynności związane z procesem funkcjonowania przedsiębiorstwa, wciąż kontaktują się między sobą. Dowiadywanie się o nowe zadania, ustalanie szczegółów z nimi związanych, zwracanie się o pomoc w rozwiązaniu napotkanych problemów do swoich współpracowników, przedstawianie szefom licznych sprawozdań, rozliczanie się z powierzonych zadań wszystko to, co jest codziennością w firmie można nazwać poszukiwaniem informacji. Bardzo ważnym procesem zachodzącym w przedsiębiorstwie jest również dzielenie się wiedzą. Jego istotą jest umiejętność pracowników przekazywania sobie wzajemnie wiedzy, zwłaszcza tej, która nie daje się sformalizować, a która istnieje w przedsiębiorstwie w sposób niezauważalny. Ludzie, jako podstawowy element, tworzący wiedzę, są jej głównym nośnikiem, a zatem jest ona przypisana do człowieka i trwale z nim związana. Stąd potrzeba ciągłych kontaktów między pracownikami. We wszystkich tych sytuacjach, w których szukane informacje mogą być sformalizowane, korzystanie z Internetu znacznie przyspiesza procesy komunikacji i pozwala na łatwiejsze nawiązanie łączności. Pracownicy, pozostając na swoim miejscu pracy mogą poprzez pocztę elektroniczną lub zwykły chat, poprosić o radę kogoś, pracującego w innym dziale lub nawet w innej firmie. Wykorzystanie w takich sytuacjach łączy internetowych pozwala przede wszystkim zaoszczędzić czas, a to z kolei wpływa na lepszą koordynację wszystkich działań w przedsiębiorstwie. Sukces firm międzynarodowych w dużej mierze zależy właśnie od szybkiego dostępu do informacji. Jako przykład doskonałego zastosowania tego typu rozwiązań można podać światowe sieci hoteli. Dodatkowa poduszka, woda mineralna określonego rodzaju lub większa ilość ręczników, pojawiające się w pokoju, zanim gość zdąży o nie poprosić, to właśnie efekt globalnej bazy danych przedsiębiorstwa. Internet umożliwia także bieżącą kontrolę pracy na różnych jej etapach. Ciągły dostęp do pracownika i jego postępów w działaniu pozwala usuwać ewentualne błędy i wady jeszcze na wczesnym etapie prac. Wiadomo bowiem, że dużo łatwiejsze i przede wszystkim tańsze jest usunięcie wady w początkowym etapie produkcji, niż po jej zakończeniu lub już po wykryciu przez klienta. Dzięki Internetowi istnieje możliwość włączania do kontroli produkcji samych klientów, bądź odbiorców bezpośrednio zainteresowanych danym produktem. Składający zamówienie może na bieżąco śledzić postępy w jego realizacji, czuwać nad jakością i jej zgodnością z warunkami umowy, a także przekazywać swoje sugestie i ewentualne uwagi bezpośrednio do firmy. Tego rodzaju informacje są często bardzo cennym źródłem pomysłów i wiedzy, mogą też przyczynić się do wprowadzenia istotnej dla przedsiębiorstwa innowacji. Zaangażowanie odbiorcy w wewnętrzne sprawy firmy ma

5 N.Witulska, Internet szansa rozwoju dla przedsiębiorstwa. 141 także pozytywny wpływ na relacje pomiędzy partnerami handlowymi, wpływając na zwiększenie zażyłości kontaktów i wzajemnego zaufania. Innym atutem połączeń internetowych jest możliwość pracy na odległość. Warunki jakie stwarza Internet pozwalają na bieżąco organizować pracę ludzi oddalonych od siebie czasami nawet tysiące kilometrów. Coraz popularniejsze stają się także wideokonferencje i wirtualne spotkania współpracowników, dzięki którym możliwa jest realizacja międzynarodowych projektów i badań, bez fizycznej obecności ich twórców w jednym miejscu. Także wewnątrz jednej firmy znacznie łatwiejsze jest organizowanie pracy zespołowej. Dzięki Internetowi pracownicy pozostają ze sobą w ciągłym kontakcie i bezustannie mogą wymieniać uwagi na temat wspólnego projektu. Taka organizacja umożliwia wprowadzenie elastycznych godzin pracy, a te z kolei mają charakter pozytywnej motywacji i są bardzo cenione wśród pracowników. Zdalna praca może w znaczny sposób przyczynić się do wzrostu produktywności. Coraz częściej postuluje się, że właśnie wykorzystanie Internetu do organizacji pracy na odległość będzie głównym kierunkiem jego rozwoju w przedsiębiorstwie. Praktyka zdaje się potwierdzać tą tezę, ponieważ w ostatnich latach coraz popularniejsza staje się nowa forma organizacji przedsiębiorstwa organizacja wirtualna. R. Kuttner mówi o niej, że jest zmieniającym się układem stosunków między ludźmi, którzy utrzymują między sobą łączność za pomocą sieci komputerowej, telefonu i faksu 2. Przykładami dziedzin, w których ten typ organizacji znajduje stałe zastosowanie są między innymi: telemedycyna, wirtualne uniwersytety, wirtualne biura projektantów i oczywiście handel elektroniczny. Jednak oprócz względnie trwałych przedsięwzięć, forma organizacji wirtualnej jest bardzo często stosowana przy jednorazowych zadaniach, gdy grupa pracowników jest powoływana tylko na czas realizacji danego projektu. 3.2 Otoczenie zewnętrzne celowe Najbliższe przedsiębiorstwu otoczenie zewnętrzne jest tą płaszczyzną, w której Internet już znalazł szerokie zastosowanie. Relacje z dostawcami, dystrybutorami, konkurentami, sojusznikami strategicznymi i przede wszystkim klientami, to doskonałe warunki do wykorzystania możliwości jakie niesie Internet. Większość firm funkcjonujących na rynku jest w pewnym stopniu uzależniona od swoich dostawców. Rzadko zdarza się, by dane przedsiębiorstwo było jedynym ogniwem w całym cyklu związanym ze swoją statutową działalnością. Szczególnie wyraźnie widać to na przykładzie zakładów produkcyjnych, które do wytworzenia pewnego asortymentu potrzebują zazwyczaj określonego rodzaju surowców lub półfabrykatów. W takiej sytuacji, przedsiębiorstwo rozpoczyna ścisłą współpracę z dostawcami, którzy są odrębną jednostką organizacyjną. Często zdarza się, że dostawcą materiałów jest inny zakład wchodzący w skład danej grupy, bądź jedna ze spółek córek, zawsze jednak pomiędzy współpracującymi jednostkami istnieje stosunek dostawca odbiorca. Należy wspomnieć, że oczywiście istnieją przedsiębiorstwa, które samodzielnie wytwarzają surowce potrzebne do podstawowej produkcji, jednak jest ich zdecydowanie mniej niż tych, które korzystają z pomocy dostawców. Logistyka wejścia, bo tak kontakty z dostawcami nazywa Porter, obejmuje takie czynności jak: 2 Por. A. Sznajder, Marketing wirtualny, Dom Wydawniczy ABC, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2000, s.174.

6 142 Przedsiębiorczość kluczem do sukcesu młodych wybór kontrahenta, składanie zamówień, kontrola dostaw, magazynowanie, kontrola zapasów, zwroty i reklamacje. Wybór kontrahenta do współpracy jest kluczową decyzją dla przedsiębiorstwa i w dużej mierze od niej zależeć będzie powodzenie całego przedsięwzięcia. Dostawca powinien gwarantować wysoką jakość zamawianych surowców, dotrzymywanie terminów dostaw, w miarę możliwości dużą ich elastyczność i co zawsze jest ważne korzystną cenę. Wybór nie jest więc rzeczą prostą, tym bardziej, że obecnie na rynku panuje duża konkurencja i dostępny jest szeroki wachlarz ofert potencjalnych współpracowników. Decydując się na dostawcę, należy wziąć pod uwagę wiele różnych aspektów. Aby jednak móc dokonać rzetelnej oceny kandydatów, potrzebne są ich szczegółowe oferty, a czasami nawet informacje, bezpośrednio dotyczące samych przedsiębiorstw. I w tej sytuacji bardzo pomocny okazuje się Internet. Wykorzystując możliwość czerpania informacji z globalnej sieci komputerowej, znacznie łatwiej jest uzyskać potrzebne nam dane. Poprzez liczne wyszukiwarki internetowe, jak choćby yahoo, onet.pl, wp.pl czy Netscape Communications, w bardzo łatwy sposób można odnaleźć potencjalnych kontrahentów. Wystarczy wpisać hasło, które odzwierciedla obszar poszukiwań, wybrać z listy wyszukanych haseł interesującą nas firmę i bliżej zapoznać się z jej ofertą już na docelowej stronie www 3. Taki sposób wyszukiwania dostawców ma wiele zalet, z których najważniejszą jest oszczędność czasu. Tradycyjne poszukiwania wymagają od firmy brania udziału w licznych targach, czy konferencjach branżowych, które jednocześnie łączą się z ponoszeniem kosztów. Internet jest dużo szybszym, a także tańszym sposobem nawiązywania kontaktów, niż tradycyjna korespondencja. Poczta owa w ciągu kilku minut dostarcza do interesującej nas firmy zapytanie ofertowe, konkretną ofertę czy propozycję współpracy i pozwala równie szybko uzyskać odpowiedź. Kolejny etap współpracy składanie zamówień, również może być w znacznym stopniu usprawnione dzięki wykorzystaniu Internetu. Zawieranie transakcji bezpośrednio w sieci, pozwala obu stronom zyskać na czasie i kosztach. Ograniczenie czasu zawierania transakcji do niezbędnego minimum, które w przypadku korzystania z Internetu może wynosić kilka minut, bardzo korzystnie wpływa na koordynację pozostałych czynności i wyeliminowanie niepotrzebnych przestojów w pracy. Internet umożliwia także nadzór nad jakością materiałów, dostępnością surowców, postępami w produkcji półfabrykatów, czasem realizacji dostaw, przechowywaniem i składowaniem zamówienia, a także zgłaszanie zastrzeżeń i ewentualną zmianę zamówienia. Taka bieżąca kontrola i pozostawanie partnerów handlowych w ścisłym kontakcie są bardzo ważne zwłaszcza, gdy precyzja koordynacji wszystkich etapów działania przedsiębiorstwa jest podstawą jego funkcjonowania 4. 3 Szerzej na temat wyszukiwarek internetowych zobacz: Przyjrzyjmy się przeglądarkom. w: B. Austin, Internet. Praktyczny przewodnik, Wydawnictwo RM, Warszawa Istnieje koncepcja zarządzania przedsiębiorstwem zwana Just in Time, której podstawą jest praktycznie zupełne wyeliminowanie wszelkiego rodzaju zapasów; koordynacja zamówień, dostaw, produkcji i dystrybucji ma w

7 N.Witulska, Internet szansa rozwoju dla przedsiębiorstwa. 143 Spośród wszystkich elementów wchodzących w skład wewnętrznego otoczenia celowego przedsiębiorstwa, jedno z najszerszych zastosowań znalazł Internet na gruncie kontaktów z klientami. Obszarem zainteresowania odbiorcy produktem i kreacją w Internecie samego wizerunku produktu zajmuje się marketing wirtualny. Promocja własnych produktów, reklama, zapoznawanie klienta z bieżącą ofertą i liczne usługi okołosprzedażowe są doskonale realizowane poprzez sieć 5. W ten wirtualny sposób może zaistnieć cały, złożony proces, na który składają się kolejne fazy: dotarcia do klienta, przekonania go do zakupu, sprzedaży, zapłaty, dostarczenia produktu i późniejszego świadczenia usług serwisowych. Wszystkie szanujące się przedsiębiorstwa, prędzej czy później, dążą do tworzenia własnych stron www. Stworzenie przez firmę takiej strony nie wiąże się z wysokimi kosztami, a jest obecnie traktowane jak punkt honoru. W tradycyjnych ulotkach reklamowych, z którymi wciąż spotykają się klienci, obok adresu siedziby firmy i numerów kontaktowych, coraz częściej można znaleźć także e- mail i adres internetowy. Obejrzenie tej wirtualnej wizytówki firmy może dostarczyć klientowi wielu cennych informacji o interesujących go produktach, a także dać możliwość zapytania o radę w kwestii ich użytkowania, konserwacji czy sporadycznie pojawiających się problemów. Czasami zdarza się jednak, że kontakt z firmą poprzez pocztę internetową jest niewystarczający, jego prędkość nie satysfakcjonuje wymagającego klienta. W odpowiedzi na tą trudność, firmy globalne coraz częściej wprowadzają na swoich stronach forum dyskusyjne, które pozwala na natychmiastową interakcję pomiędzy klientem, a przedstawicielem firmy 6. Taka możliwość jest także nieocenionym źródłem informacji płynących bezpośrednio od konsumenta do wewnątrz przedsiębiorstwa. Każdy, kto choć raz poruszał się w świecie stron www, z pewnością natrafił na reklamę, bowiem ogłoszenia zamieszczane w sieci trafiają codziennie do milionów użytkowników. Dzieje się tak dlatego, że między innymi reklamy i informacje handlowe są automatycznie przysyłane na komercyjne konta pocztowe. Najbardziej popularną formą reklamy w Internecie są tzw. bannery, na które nieustannie natrafiamy w czasie poruszania się w wirtualnej rzeczywistości. Kolorowe animacje przyciągają wzrok i zachęcają do odwiedzenia właściwej strony reklamodawcy. Wystarczy tylko kliknąć na obrazek i już sieć przenosi nas na stronę jakiejś firmy. Poza tą uczciwą formą, istnieje szereg sposobów na wmuszenie użytkownikowi Internetu reklamy, której świadomie nie chce oglądać. Nieuczciwe firmy tworzą bannery odbiegające wyglądem od właściwej tematyki, by skusić obietnicą ciekawego zagadnienia i w ten sposób choć na chwilę zwrócić uwagę na rzeczywisty produkt. Zdarza się także, że usiłując zamknąć pojawiające się z zaskoczenia okno, automatycznie otwieramy strony reklamowe. Warto jednak dodać, że w przeciwieństwie do tradycyjnych mediów, reklama w Internecie (poza wyżej wspomnianymi sytuacjami) jest reklamą typu pull, czyli to konsument decyduje co będzie oglądał i kiedy. Obecnie coraz bardziej popularne stają się sprzedaż przez Internet, wirtualne sklepy i aukcje. Liderzy sprzedaży, liczący się na tradycyjnym rynku coraz częściej tym przypadku kluczowe znaczenie, a wszelkie opóźnienia na początkowych etapach zatrzymują cały proces produkcji. 5 Szerzej zobacz: J. Wielki, Elektroniczny marketing poprzez Internet, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Wrocław Szerzej na temat sposobów organizacji forum zob. Elektroniczne relacje z klientami, w: T. R. Köhler, R. B. Best, Electronic Commerce. Koncepcje, realizacje i wykorzystanie w przedsiębiorstwie, CeDeWu Sp. z o.o., Warszawa 2001, s. 113.

8 144 Przedsiębiorczość kluczem do sukcesu młodych tworzą własne sklepy internetowe, bądź korzystają z istniejących już internetowych domów handlowych. Fakt ten staje się także bardzo istotnym elementem wizerunku firmy i świadczy niejako o jej nowoczesności. Taka forma sprzedaży pozwala przedsiębiorstwu dotrzeć do szerszego grona odbiorców i jednocześnie uzyskać mniejszy koszt zawarcia transakcji. Spośród wszystkich produktów, oferowanych do sprzedaży w sieci, wciąż największą popularnością cieszą się różnego rodzaju bilety (wstępu, podróżne), gdyż dzięki sieci, na długo przed ostatecznym terminem można dokonać rezerwacji i to nie wstając z własnego fotela. Możliwość tą znakomicie wykorzystują także banki, umożliwiając swoim klientom realizację poprzez Internet czeków, składanie zleceń, opłacanie rachunków czy po prostu kontrolę nad stanem własnych finansów. Koszty obsługi rachunku bankowego poprzez sieć są znacznie niższe, niż tradycyjnie. W Polsce sprzedaż przez Internet regularnie zyskuje zwolenników. Zakupy w sieci są przecież znacznie przyjemniejsze dokonywane w domowym zaciszu i bez potrzeby biegania od sklepu do sklepu w poszukiwaniu konkretnego produktu w określonym kolorze i rozmiarze. Wszystko w zasięgu ręki i kilku kliknięć myszką. Mimo to, wciąż wiele osób ma sceptyczny stosunek do tej formy sprzedaży. Główną barierą jest niechęć ludzi do dokonywania przez Internet płatności, jednak jak pokazują badania 95% wszystkich klientów sklepów internetowych płaci za towary w sposób tradycyjny, czyli przelewem, za pobraniem lub kartą kredytową. Z bezpośrednich systemów płatności online korzysta zaledwie 5% ankietowanych 7. Specjaliści z zakresu informatyki intensywnie pracują nad zwiększaniem bezpieczeństwa dokonywania płatności za pośrednictwem sieci i z czasem problem ten zostanie rozwiązany 8. Internet jest doskonałym kanałem dystrybucji, który w znacznym stopniu może wpłynąć na ograniczenie roli hurtowników i sprzedawców detalicznych. Dzięki sieci, firma zyskuje bezpośredni kontakt z klientem, a to pozwala wyeliminować na drodze dystrybucji większość pośredników. Klient jest zadowolony z niższej ceny, która w tradycyjnej metodzie dystrybucji wzrasta przechodząc przez kolejne jej etapy, a jednocześnie firma uzyskuje wyższą cenę wyjściową produktu, korzystając z dotychczasowych przyzwyczajeń cenowych jego użytkowników. Ta forma dystrybucji jest szczególnie mało skomplikowana, jeśli chodzi o program komputerowy, czy informację. Łącze internetowe pozwala dostarczyć je do klienta w ciągu kilku minut. Jednak nawet w przypadku tradycyjnych, materialnych produktów dystrybucja może być znacznie przyspieszona dzięki składaniu zamówień bezpośrednio u producenta. W otoczeniu celowym przedsiębiorstwa, obok dostawców, klientów i dystrybutorów bardzo ważną rolę pełnią także konkurenci. Firma, o ile jest to możliwe, powinna być jak najlepiej zorientowana w posunięciach swoich konkurentów, aby szybko, i co ważniejsze w trafny sposób, odpowiedzieć na ich kolejne ruchy. Przedsiębiorstwo musi być czujne na wszelkie zmiany na rynku, umieć odczytać płynące z niego informacje i odnaleźć w tych zmianach szansę dla siebie. Wyprzedzać konkurencję to znaczy być lepszym, a umiejętne pozyskiwanie informacji może okazać się trafną dziedziną osiągania przewagi nad rywalami. 7 Por. ibidem, s Szerzej na ten temat zob. Dokonywanie płatności przez Internet w: S. Collin, Internet w biznesie. Nowe perspektywy rozwoju, Poltext, Warszawa 1998, s. 95 oraz: Płacenie w Internecie w: T. R. Kohler, R. B. Best, Electronic op.cit, s. 55.

9 N.Witulska, Internet szansa rozwoju dla przedsiębiorstwa. 145 Pozostałe elementy omawianego fragmentu otoczenia przedsiębiorstwa są obszarami, w których wykorzystanie globalnej sieci ogranicza się do już omówionych funkcji informacyjno-komunikacyjnych. Należy jednak pamiętać, że jest to równie istotny obszar funkcjonowania organizacji i że także tutaj Internet, poprzez szybką łączność i dostęp do informacji może przynieść wymierne korzyści. 3.3 Otoczenie zewnętrzne ogólne Otoczenie zewnętrzne ogólne mimo, że najbardziej oddalone od jądra, jakim jest organizacja, ma istotny wpływ na działalność przedsiębiorstwa. Warunki ekonomiczne państwa, w którym funkcjonują organizacje są pierwotnym podłożem dla ich tworzenia się. To rynek, poprzez konsumentów zgłasza zapotrzebowanie na pewnego rodzaju produkt czy usługę i to poprzez rynek ten popyt się zmienia. Zatem sytuacja ekonomiczna społeczeństwa, jak i ogólna kondycja finansowa państwa są tymi czynnikami, które jako jedne z pierwszych są rozpatrywane w momencie szacowania opłacalności inwestycji. Ponadto mają one duży wpływ na dostępną w tym kraju bazę technologiczną, a więc wszelkiego rodzaju środki i metody, za pomocą których można przekształcić zasoby w produkty i usługi. Państwo przez system podatkowy i prawny reguluje kwestie tworzenia się przedsiębiorstw i redystrybucji uzyskiwanych przez nie dochodów, czyli oddziałuje na zyskowność przedsięwzięć. W czasach gospodarki globalnej, gdy kapitał, wiedza i technologie charakteryzują się wysoką mobilnością, szczególnie ważny okazuje się wymiar prawno polityczny. Potencjalni inwestorzy zwracają baczną uwagę zarówno na stabilność sytuacji politycznej w kraju, jak i dogodne dla nich warunki podatkowe. Międzynarodowe przedsiębiorstwa i organizacje globalne, rozszerzając swą działalność na nowe rynki stają w obliczu jeszcze jednego problemu. Powinny wziąć pod uwagę zwyczaje, nawyki, wartości i demograficzne cechy społeczeństw, w których funkcjonują organizacje 9, czyli wymiar socjokulturowy otoczenia. Różnice w tym zakresie, które bywają na początku praktycznie niezauważalne, po wnikliwych badaniach mogą okazać się na tyle duże, by być jedyną przyczyną niepowodzenia. Kultura to niezwykle delikatna materia, do której, przedsiębiorca musi się dopasować, jeśli chce odnieść sukces. Zdobywanie informacji o ogólnej sytuacji w państwie i społeczeństwie jest bardzo ważną kwestią dla każdej organizacji. Nie może być to proces realizowany jednorazowo w momencie wyboru miejsca inwestycji. Zmiany, które w tak dynamiczny sposób zachodzą obecnie na rynku, mają bezpośredni wpływ na przedsiębiorstwa i ich sytuację. Kluczem do zagadki: jak organizacja ma odnaleźć się w tych warunkach? jest informacja. Właśnie Internet, który jest najszybszą drogą do uzyskania informacji, daje odpowiedni zasób wiadomości o państwie, jego położeniu na arenie międzynarodowych kontaktów, a także wewnętrznej sytuacji, o regulacjach prawnych i wciąż zmieniających się przepisach, zwyczajach i kulturze ludzi, dostępnych zasobach, które często są nieodnawialne i wielu innych kwestiach. 9 Por. R. W. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996, s. 105.

10 146 Przedsiębiorczość kluczem do sukcesu młodych 4. W jaki sposób wprowadzenie Internetu może wpłynąć na przedsiębiorstwo? Jedną z wielu zalet Internetu jest to, że staje się coraz popularniejszym środkiem przekazu. Codziennie miliony ludzi na całym świecie loguje się w sieci, by stać się częścią tej wirtualnej przestrzeni życia. Dzięki temu przedsiębiorstwo zyskuje łatwy dostęp do szerokiego grona potencjalnych klientów i współpracowników. Wprowadzenie Internetu do przedsiębiorstwa wiąże się z pewnością z określonymi kosztami. Przede wszystkim potrzebny jest odpowiedni sprzęt komputerowy. Należy jednak zauważyć, że w większości firm taki sprzęt jest narzędziem codziennej pracy. Do rozwiązania pozostaje więc kwestia podłączenia do sieci, co niesie za sobą koszt rzędu kilkuset złotych. Dalsze koszty, związane z bieżącym korzystaniem z sieci także nie są wysokie. W przypadku stałego łącza ograniczają się do miesięcznej opłaty abonamentowej, a w przypadku połączenia przez modem są jednoznaczne z opłatą za połączenie telefoniczne. Są to dość niskie koszty, biorąc pod uwagę oszczędności, które przynosi korzystanie z Internetu. Wykorzystywanie globalnej sieci komputerowej jako środka komunikacji powoduje redukcję kosztów związanych z przesyłkami listownymi, rozmowami telefonicznymi czy wyjazdami służbowymi. Oczywiście w każdym przedsiębiorstwie załatwiane są kwestie wymagające osobistego kontaktu kontrahentów, jednak do większości spraw można wykorzystać sieć. Sieć oszczędza czas, a wiadomo, że w świecie biznesu ten również jest przeliczalny na pieniądze. Tradycyjne wyszukiwanie danych, nawiązywanie kontaktów, uzgadnianie drobnych kwestii, czy choćby poinformowanie pracowników o godzinie zebrania jest dość pracochłonne. Internet daje ogromne możliwości skracania czasu tych czynności do kilku minut. Internet to ogromny zasób informacji. Każdy, kto choć raz korzystał z sieci jest świadomy ilości krążących w niej wiadomości. Można tu znaleźć wszystko, począwszy od przepisu na ulubione danie, a na corocznych sprawozdaniach konkurencyjnych firm skończywszy. Zmieniające się wciąż przepisy, akty prawne i rozporządzenia najszybciej ukazują się właśnie w Internecie, a wiele istotnych dla przedsiębiorstwa informacji jest publikowana tylko tutaj. Internet jest istną kopalnią wiedzy, jednak trzeba uważać na jej niepewne źródła pochodzenia i w przypadku ważnych kwestii korzystać tylko z autoryzowanych stron www. Korzystanie z sieci pozwala lepiej zorganizować pracę. Precyzja, prędkość i jednoczesny kontakt z wieloma współpracownikami umożliwia dokładną koordynację działań i eliminację niepotrzebnych przestojów. Jak już wspomniano wcześniej Internet kojarzy się także z nowoczesnością i postępem, zatem ostatnią kwestią, na którą należałoby zwrócić uwagę jest prestiż i wizerunek firmy w oczach jej klientów. Kontakt z firmą za pomocą a, czy możliwość dokładnego zapoznania się z jej ofertą na stronie internetowej stają się w środowisku firm globalnych na tyle powszechne, że niedopatrzenie w tym zakresie, może przechylić szalkę transakcji na niekorzyść przedsiębiorstwa. Wiele jest korzyści, które można osiągnąć dzięki wprowadzeniu Internetu w przedsiębiorstwie. Nie można jednak pominąć jego wad. Zdalne organizowanie pracy stwarza zagrożenie utraty kontroli nad pracownikami, a tym samym nad realizacją całego projektu. Także samo zarządzanie personelem i współpraca z menedżerami, pracującymi na odległość jest utrudniona. Ponadto przekazanie istotnych uprawnień czy tajemnic handlowych nieuczciwym współpracownikom może mieć dla firmy przykre