AKTUALNY STAN ROZWOJU KRAJOWYCH PROJEKTÓW BUDOWY INSTALACJI TERMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH

Transkrypt

1 AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA W KRAKOWIE WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ I ROBOTYKI KATEDRA SYSTEMÓW ENERGETYCZNYCH I URZĄDZEŃ OCHRONY ŚRODOWISKA MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA: TERMICZNE PRZEKSZTAŁCANIE ODPADÓW KOMUNALNYCH WARIANTY INSTYTUCJONALNE W EUROPIE I SZANSE DLA WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO AKTUALNY STAN ROZWOJU KRAJOWYCH PROJEKTÓW BUDOWY INSTALACJI TERMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH dr inż. Tadeusz Pająk, Eur Ing Gdańsk 15 listopada 2011 r.

2 AGENDA WYKŁADU: krajowa gospodarka odpadami komunalnymi na tle krajów UE, ITPOK aktualnie w krajach UE i poza Europą, dlaczego kraje UE potrzebują ITPOK?, dlaczego Polska (Pomorskie)) potrzebuje ITPOK?, lista indykatywna kroki milowe w rozwoju projektów ITPOK stan rozwoju projektów budowy ITPOK w dużych miastach i regionach Polski, podsumowanie.

3 POLSKA GOSPODARKA ODPADAMI KOMUNALNYMI AKTUALNIE wg danych KPGO 2014 około 12 mln ton odpadów komunalnych wytwarzanych rocznie, duże miasta 360 kg/m,a średnio 260 kg/m,a 80% masy odpadów jest deponowanych na około 800 składowiskach (około 200 trzeba zamknąć do końca 2011), 2,8% kompostowanie ( Mg/a), 6,8% selektywna zbiórka odpadów ( ), 3,5% odzysk surowców z odpadów zmieszanych, 0,4% termiczne przekształcanie (tylko ZUSOK).

4 GOSPODARKA ODPADAMI KOMUNALNYMI W HOLANDII AKTUALNIE wg danych EUROSTAT z roku 2009 około 10,41 mln ton odpadów komunalnych wytwarzanych rocznie, średnio 630 kg/m,a, 2% masy odpadów jest deponowanych, 26% kompostowanie, 32% recykling, 40% termicznie przekształcane (11 spalarni).

5 EU27 DE NL AT SE DK BE LU FR IT FI UK ES IE PT SL EE HU PL GR SK CZ CY LV LT MT RO BG CH NO SPOSOBY ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH W UE 27 + CH + NO CEWEP, Source: EUROSTAT % 90% % 70% 60% % 40% % 20% % Recycled + Composted % Incinerated % Landfilled 49 10% %

6 INSTALACJE TERMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH W KRAJACH UE I POZA EUROPĄ

7 INSTALACJE TPOK W KRAJACH UE (2009) Waste-to-Energy Plants operating in Europe (not including hazardous waste incineration plants) Waste thermally treated in Waste-to-Energy plants in million tonnes Data supplied by CEWEP members unless specified otherwise * From Eurostat Portugal Ireland United Kingdom Spain Norway Denmark Sweden Netherlands Germany Belgium Luxembourg* France Switzerland Finland Estonia Latvia Lithuania Poland* Czech Republic Slovakia* Austria Hungary Slovenia* Italy Romania Greece Bulgaria 7

8 SPALARNIE ODPADÓW KOMUNALNYCH W KRAJACH UE UE obecnie: ponad 400 ITPOK Na świecie ok spalają ok. 210 mln Mg/rok, w Japonii ok mln Mg/rok Polska obecnie: 1 instalacja

9 SPALARNIE ODPADÓW KOMUNALNYCH W KRAJACH UE UE obecnie (2009): 70 mln Mg/a ~ 28% udziału (UE 15) ~ 20% udziału (UE 27) w stosowanych metodach przetwarzania odpadów komunalnych Polska około 2016 r. 10% udziału

10 INSTALACJE TERMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH W NOWYCH KRAJACH UE Kraj Czechy (Praga, Brno i Liberec) Ilość spalarni odpadów o wydajności >3 Mg/h 3 Brno ok. 50 mln Euro z fund. ISPA Bułgaria, Rumunia 0 Estonia 0 Litwa, Łotwa 0 Polska (Warszawa) 1 Słowacja (Bratysława, Trnawa) 2 Słowenia 1 Węgry (Budapeszt) projektów

11 ZUSOK JEDYNA POLSKA ITPOK dane za rok 2010 Parametr Jednostka Wartość strumień masy spalonych odpadów Mg/rok średnia wartość opałowa odpadów kj/kg łączna ilość godzin pracy w roku h/rok 7372 moc generatora prądu elektrycznego MW e 2,4 ilość wytworzonej energii elektrycznej MWh e ,3 obecna moc cieplna przyłącza do sieci Projektowana moc cieplna MW th 9 MW th 2 X 25 ilość ciepła przekazanego do sieci GJ średnioroczne stężenie pyłu mg/m 3 u 0,56 średnioroczne stężenie SO 2 mg/m 3 u 4,22 średnioroczne stężenie NO 2 mg/m 3 u 114,56 Tylko około 8% badanych mieszkańców Warszawy wie o istnieniu i eksploatacji spalarni ZUSOK średnioroczne stężenie CO mg/m 3 u 0,29 średnioroczne stężenie DCDD/PCDF ng TEQ /m 3 u 0,052

12 SPALARNIE ODPADÓW W JAPONII SPALARNIA OSAKA Około 1280 spalarni, w tym 900 mniejszych niż 50 tys. Mg/rok

13 SPALARNIE ODPADÓW W JAPONII 95% masy odpadów jest spalanych

14 DLACZEGO KRAJE UE POTRZEBUJĄ ITPOK? bo jak dotąd nie znaleziono tam lepszych rozwiązań (od 1876 Leeds, 1894 Hamburg), Bo kraju UE muszą wypełnić zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami wymagania prawa wspólnotowego w zakresie zagospodarowania odpadów komunalnych, bo w szeregu krajach UE jest zabronione składowanie nieprzetworzonych odpadów (od 1997 Dania, 2004 Austria, 2005 Niemcy), bo wykorzystują energię zawartą w odpadach, minimalizując w ten sposób zagrożenie dla klimatu i redukując emisję CO 2.

15 EU27 DE NL AT SE DK BE LU FR IT FI UK ES IE PT SL EE HU PL GR SK CZ CY LV LT MT RO BG CH NO RECYKLING I SPALANIE IDĄ REKA W REKĘ CEWEP, Source: EUROSTAT % 90% % 70% 60% % 40% % 20% % Recycled + Composted % Incinerated % Landfilled 49 10% %

16 DLACZEGO POLSKA (POMORSKIE) POTRZEBUJE ITPOK? bo posiada jeden z najbardziej prymitywnych w krajach UE system zagospodarowania odpadów komunalnych, bo nowa ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U nr 152, poz. 897) wymaga dokonania redukcji ilości składowanych odpadów ulegających biodegradacji ( %, %, %). BEZ WYBUDOWANIA ITPOK NIE BĘDZIE TO MOŻLIWE, bo nowa ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U nr 152, poz. 897) wymaga budowy nowoczesnych, regionalnych systemów zagospodarowania odpadów, bo w szeregu miastach i regionach mamy już rozbudowane systemy selektywnej zbiórki i kompostowania. NIE MAMY JEDNAK ŻADNEJ DUŻEJ SPALARNI ODPADÓW.

17 INSTALACJA TERMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH WE WSPÓŁCZESNYM, ZHIERARCHIZOWANYM SYSTEMIE GOSPODARKI ODPADAMI TEZA: instalacje termicznego przekształcania odpadów komunalnych (ITPOK), w języku ustawy o odpadach zwane także spalarniami odpadów, stanowią nieodłączny element nowoczesnych zgodnych z prawem wspólnotowym i krajowym systemów zintegrowanego zagospodarowania odpadów komunalnych, szeroko stosowanych w krajach UE 15 i ciągle w niewielkim zakresie w nowych krajach członkowskich UE.

18 MIEJSCE I ROLA ITPOK W SYSTEMIE ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓW ODPADY KOMUNALNE Kompostowalne odpady organiczne Selektywna zbiórka odpadów Pozostała część odpadów Odpady niebezpieczne Biologiczne przetwarzanie (kompost) Centrum recyklingu Termiczne przekształc. Odzysk i unieszkodliwianie Rynek surowców użytecznych, produktów i energii Kontrolowane składowisko

19 STAN ROZWOJU PROJEKTÓW BUDOWY ZAKŁADÓW TERMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH W POLSCE

20 KAMIENIE MILOWE PROJEKTÓW ITPOK 2006 powstaje tzw. lista indykatywna projektów WtE w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko , listopad 2007 i styczeń 2008 zatwierdzenie listy indykatywnej WtE przez Komisję Europejską i polski rząd, zatwierdzono wówczas 12 projektów WtE, o łącznej wydajności 2,415 Mg/rok, odpowiedzialne resorty za wdrożenie projektów WtE: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (finanse z UE), Ministerstwo Środowiska oraz NFOŚiGW (jednostka wdrażającą projekty), dead line dla zakończenia prac studyjnych i przedstawienia wniosku o dofinansowanie do Komisji Europejskiej, do weryfikacja wniosków na poziomie krajowym i zakwalifikowanie projektów do finansowania z funduszy UE, kwiecień 2011 podpisanie pierwszych wniosków o dofinansowanie projektu z Funduszu Spójności, kwiecień 2011 ogłoszenie pierwszych przetargów na budowę WtE, aktualnie kontynuacja procedur przetargowych dla pozostałych projektów.

21 PIERWOTNIE PLANOWANE PROJEKTY ITPOK, Szczecin 180 tys. Mg/rok 300 mln PLN Koszalin 120 tys. Mg/rok 280 mln PLN Poznań 200 tys. Mg/rok 640 mln PLN Bydgoszcz - Toruń 180 tys. Mg/rok 400 mln PLN Gdańsk 250 tys. Mg/rok 539,03 mln PLN Łódź 250 tys. Mg/rok 660 mln PLN Olsztyn 120 tys. Mg/rok 517,64 mln PLN Białystok 100 tys. Mg/rok 413,289 mln PLN Warszawa 265 tys. Mg/rok 533,42 mln PLN Górnośląski Związek Komunalny 2 x 250 tys. Mg/rok 1081,16 mln PLN Kraków 250 tys. Mg/rok 703 mln PLN

22 PIERWOTNIE PLANOWANE PROJEKTY BUDOWY ITPOK LICZBA I WYDAJNOŚĆ Σ ITPOK = 12 Σ wydajności = Mg/rok Σ kosztów inwestyc. = 6,067 mld PLN Σ dofinans. z UE = 3,7 mld PLN (61%)

23 AKTUALNE PROJEKTY ITPOK 2011 WSPÓŁFINANSOWANE Z FUNDUSZY UE Konin

24 REALNE, AKTUALNE PROJEKTY BUDOWY ITPOK Lp. Nazwa Wydajność Mg/rok Koszt proj. mln PLN PROJEKTY ITPOK DOFINANSOWANE Z UE Dofinansow z UE mln PLN 1. Białystok (1) Bydgoszcz & Toruń (2) Konin (1) Kraków (2) Poznań (2) Szczecin (2) suma (57%) PROJEKT ITPOK BEZ DOFINANSOWANIA Z UE 1. Warszawa ok brak danych nie dotyczy

25 REALNE, AKTUALNE PROJEKTY BUDOWY ITPOK PODSUMOWANIE Projekty współfinansowane z Funduszu Spójności UE: Σ ITPOK = 6 (projekty UE) Σ wydajności = Mg/rok Σ kosztów inwestyc. = 3,173 mld PLN Σ dofinans. z UE = 1,8 mld PLN (57%) oraz bez finansowania z UE: Warszawa Mg/rok Wykonanie pierwotnych planów budowy ITPOK następuje w około 50%

26 PERSPEKTYWICZNE PROJEKTY BUDOWY ITPOK Lp. Nazwa Wydajność Mg/rok UWAGI PROJEKTY DOFINANSOWANE Z UE LUB W OPARCIU O MODEL PPP 1. Gdańsk (2) możliwy model PPP 2. Łódź (2) możliwy model PPP 3. Koszalin (1) możliwy model PPP 4. Katowice (2) możliwy model PPP PROJEKTY REGIONALNE 1. Chrzanów możliwy model PPP 2. Tarnów możliwy model PPP 3. Oświęcim możliwy model PPP 4. Gorlice (RDF) inwestycja prywatna 5. Płock, Radom, Kalisz i inne, orientacyjna suma możliwy model PPP około 2 mln Mg/rok

27 RODZAJE REALIZOWANYCH AKTUALNIE PRZETARGÓW NA BUDOWĘ ITPOK PRZETARGI NA BUDOWĘ ITPOK TRYB: PROJEKTUJ EKSPLOATUJ PRZEKAŻ TRYB: PROJEKTUJ BUDUJ MODEL PPP POZNAŃ (EU Projekt)? WARSZAWA PRZETARG OGRANICZONY II- stopniowy KRAKÓW (EU Projekt) BIAŁYSTOK (EU Projekt) PRZETARG NIEOGRANICZONY I- stopniowy BYDGOSZCZ (EU Projekt) SZCZECIN (EU Projekt) KONIN (EU Projekt)

28 PRZETARG DLA PROJEKTU POZNAŃ Tryb przetargu: dialog konkurencyjny na bazie ustawy o PPP Data ogłoszenia: kwiecień 2011 Wyniki I etapu: oferty złożyło 11 operatów ITPOK z krajów EU 12 września 2011 wyłonienie 5-ciu operatorów Wyniki II etapu: I kwartał 2012 Podpisanie kontraktu: II kwartał 2012 Zakończenie budowy: II kwartał 2015 Całkowita wartość projektu: 1071 mln PLN (łącznie z zamówieniami dodatkowymi i rezerwą)

29 PRZETARG DLA PROJEKTU KRAKÓW Tryb przetargu: ograniczony, II-stopniowy Data ogłoszenia: Wyniki I etapu: , zakwalifikowano do II etapu 5-ciu oferentów Wyniki II etapu: w połowie grudnia 2011 Podpisanie kontraktu: Zakończenie budowy: I kwartał 2015 Całkowita wartość projektu: 889 mln PLN (łącznie z zamówieniami dodatkowymi i rezerwą)

30 PRZETARG DLA PROJEKTU BIAŁYSTOK Tryb przetargu: ograniczony, II-stopniowy Data ogłoszenia: Termin składania ofert: Wyniki I etapu: listopad 2011 Wyniki II etapu: styczeń 2012 Podpisanie kontraktu: marzec 2012 Zakończenie budowy: II kwartał 2015

31 PRZETARG DLA PROJEKTU BYDGOSZCZ & TORUŃ Tryb przetargu: nieograniczony, I-stopniowy Data ogłoszenia: Termin składania ofert: Wybór oferenta I kwartał 2011 Podpisanie kontraktu: I kwartał 2012 Zakończenie budowy: koniec 2014

32 PRZETARG DLA PROJEKTU SZCZECIN Tryb przetargu: nieograniczony, I-stopniowy Data ogłoszenia: Termin składania ofert: Wybór oferenta I kwartał 2012 Podpisanie kontraktu: II kwartał 2012 Zakończenie budowy: III kwartał 2015

33 PRZETARG DLA PROJEKTU KONIN Tryb przetargu: nieograniczony, I-stopniowy Data ogłoszenia: realna do końca roku 2011 Termin składania ofert: jeszcze nieznany Wybór oferenta I kwartał 2012 Podpisanie kontraktu: II kwartał 2012 Zakończenie budowy: II kwartał 2015

34 INSTALACJE TERMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH, JAKO ŹRÓDŁA ENERGII, W TYM ENERGII ODNAWIALNEJ

35 Cykl produkcji energii z odpadów ENERGIA z 70 mln Mg/rok w UE (2009) Energia elektryczna dla 13 milionów mieszkańców 70 milionów ton/rok resztkowych odpadów z gospodarstw domowych Ciepło dla 12 milionów mieszkańców 28 miliardów kwh energii elektrycznej Produkcja Termicznie przekształcane w instalacjach produkcji energii z odpadów Produkcja 70 miliardów kwh ciepła Zaoszczędzenie Zaoszczędzenie Wg prognoz 2020 ITPOK, jako źródła en. elektr. mogą zastąpić 6 do 7 dużych elektrowni jądrowych Zaoszczędzenie 7-38 milionów ton paliw kopalnych Dane CEWEP za rok 2009

36 PRZYKŁAD DANII Dania posiada najwyższy w Europie potencjał spalania odpadów, wynoszący 60% masy wyprodukowanych odpadów komunalnych, a zawdzięcza to przede wszystkim wcześnie przyjętym regulacjom prawnym, które wyznaczyły kierunek rozwoju, jak: zakaz składowania odpadów nadających się do spalenia, obowiązuje od 1997, wspieranie termicznego przekształcania odpadów: - zachęty finansowe do produkcji energii elektrycznej, - podatek składowiskowy, przez co koszty składowania b. Wysokie, - produkcja ciepła systemowego w spalarniach posiada priorytet w stosunku do produkcji ciepła z innych źródeł energii. Źródło: T. Obermeier. DGAW. 2009

37 PRZYKŁAD DANII 31 spalarni w Danii 3,3 mln ton/rok spalanych odpadów komunalnych 18% CIEPŁA SIECIOWEGO WYTWARZANEGO W CAŁEJ DANII POCHODZI ZE SPALANIA ODPADÓW Źródło: T. Obermeier. DGAW. 2009

38 PRODUKCJA CIEPŁA SIECIOWEGO NA PRZYKŁADZIE ITPOK W WIEDNIU

39 SCHEMAT WIEDEŃSKIEGO SYSTEMU PRZESYŁU CIEPŁA SIECIOWEGO OMV Raffinerie Leopoldau Simmering Własne Obce EbS SIEĆ CIEPŁOWNICZA Flötzersteig Spittelau Arsenal Kagran UŻYTKOWNIK Inzersdorf Hrachowina/Henkel 21% ciepła sieciowego wytwarza się w Wiedniu w ITPOK

40 PODSUMOWANIE 1. ITPOK to wyłącznie element zhierarchizowanego systemu gospodarki odpadami, ale jednocześnie istotne źródło energii. 2. ITPOK to bezpieczne ekologicznie instalacje, występujące w ilości ponad 400 w krajach UE i ok na Świecie. 3. Dla wypełnienia przez Polskę (m. st. Warszawę) zobowiązań akcesyjnych i ustawowych niezbędne jest wybudowanie ITPOK (rozbudowa ZUSOK). 4. Pozyskiwana z ITPOK energia ma cechy OZE i tak też jest traktowana zarówno wobec prawa polskiego i wspólnotowego. 5. Energia zawarta w odpadach to istotny potencjał OZE, który poprzez ITPOK może służyć do zaopatrywania wytwórców odpadów w ciepło/chłód i energię elektryczną.

41 DZIĘKUJĘ PAŃSTWU ZA UWAGĘ