ORZECZENIE z dnia 15 marca 1995 r. (Sygn. akt K. 1/95 )

Transkrypt

1 7 ORZECZENIE z dnia 15 marca 1995 r. (Sygn. akt K. 1/95 ) Trybunał Konstytucyjny w składzie: Przewodniczący: Sędziowie: Prezes TK Andrzej Zoll Zdzisław Czeszejko-Sochacki Tomasz Dybowski Lech Garlicki Stefan Jaworski Krzysztof Kolasiński Wojciech Łączkowski sprawozdawca Ferdynand Rymarz Wojciech Sokolewicz Janusz Trzciński Błażej Wierzbowski Janina Zakrzewska Protokolant: Joanna Szymczak po rozpoznaniu w dniu 15 marca 1995 r. na rozprawie sprawy połączonych wniosków grupy posłów na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej z Klubu Parlamentarnego Unii Wolności oraz Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej przy udziale umocowanych przedstawicieli uczestników postępowania: Wnioskodawców, Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Prokuratora Generalnego i Ministra Finansów o uznanie, zgodnie z wnioskami poselskimi: 1) że pkt 3 i 4 obwieszczenia Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 1994 r. w sprawie stopy procentowej dla naliczania dywidendy obligatoryjnej, wysokości składki na Fundusz Pracy i wysokości niektórych stawek należności budżetowych (Monitor Polski Nr 69, poz. 625) są niezgodne z art. 1 i art. 3 ust. 2 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy na podstawie art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz.U.Nr 84, poz. 426), z art. 1 i art. 21 ust. 3 cytowanej Ustawy Konstytucyjnej, a także z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych, z art. 27 ust. 1 oraz art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych i z art. 33 ust. 7 ustawy z dnia 5 stycznia 1991 r. Prawo budżetowe, 2) że art. 7 ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady opodatkowania oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 1995 r. Nr 5, poz. 25) jest niezgodny z art. 1 powołanych wyżej przepisów konstytucyjnych oraz zgodnie z wnioskiem Prezydenta RP o uznanie, że art. 1 pkt 17 lit. a i pkt 20 lit. a ( w zakresie dotyczącym art. 30 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych) przytoczonej wyżej ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. są niezgodne z art. 1 cytowanych przepisów konstytucyjnych

2 2 I o r z e k a : 1. art. 1 pkt 17 lit. a ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady opodatkowania oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 1995 r. Nr 5, poz. 25) w zakresie, w jakim podwyższa stawki podatkowe dotyczące 1995r., jest niezgodny z art. 1 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy przez art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz.U. Nr 84, poz. 426) przez to, że wprowadza zmiany w podatku dochodowym od osób fizycznych w toku roku podatkowego, co narusza pewność prawa i zaufanie obywateli do państwa wynikające z zasady demokratycznego państwa prawnego, 2. art. 7 cytowanej ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. w zakresie odnoszącym się do jej art. 1 pkt 17 lit. a jest niezgodny z art. 1 powołanych wyżej przepisów konstytucyjnych przez to, że wprowadził niekorzystne dla podatników zmiany podatku dochodowego od osób fizycznych z mocą wsteczną i bez stosownego okresu dostosowawczego, co narusza zasadę pewności prawa i zaufania obywateli do państwa, 3.art. 1 pkt 20 lit. a wymienionej wyżej ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. w zakresie dotyczącym art. 30 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 1993 r. Nr 90, poz. 416 i Nr 134, poz. 646 oraz z 1994 r. Nr 43, poz. 163, Nr 90, poz. 419, Nr 113, poz. 547, Nr 123, poz. 602 i Nr 126, poz. 626) nie pogarszając sytuacji podatników w 1995 r. jest zgodny z art. 1 powołanych wyżej przepisów konstytucyjnych. II postanawia: na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. z 1991 r. Nr 109, poz. 470; z 1993 r. Nr 47, poz. 213; z 1994 r. Nr 122, poz. 593; z 1995 r. Nr 13, poz. 59) umorzyć postępowanie w zakresie dotyczącym pkt 3 i pkt 4 obwieszczenia Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 1994 r. w sprawie stopy procentowej dla naliczania dywidendy obligatoryjnej, wysokości składki na Fundusz Pracy i wysokości niektórych stawek należności budżetowych (Mon.Polski Nr 69, poz. 625). Uzasadnienie Zakres sprawy wyznaczony jest przez trzy odrębne wnioski, którym wcześniej nadano bieg i stosowne sygnatury. Są to wnioski: grupy posłów z dnia 4 stycznia 1995 r. (sygn. U. 2/95), grupy posłów z dnia 25 stycznia 1995 r. (sygn. K.1/95), Prezydenta RP z dnia 30 stycznia 1995 r. (sygn. K. 2/95). I

3 3 Prezes Trybunału Konstytucyjnego w dniu 1 lutego 1995 r. zarządził łączne rozpoznanie w/w spraw pod wspólną sygnaturą K. 1/95. Połączone sprawy dotyczą wprawdzie tej samej materii, tj. stawek podatku dochodowego od osób fizycznych, jednak różnią się zarówno co do zakresu zaskarżenia, jak i argumentacji. W pierwszym wniosku grupa posłów z Klubu Parlamentarnego Unii Wolności wniosła o uznanie, że punkty 3 i 4 obwieszczenia Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 1994 r. w sprawie stopy procentowej dla naliczania dywidendy obligatoryjnej, wysokości składki na Fundusz Pracy i wysokości niektórych stawek należności budżetowych (M.P. Nr 69, poz. 625) są niezgodne z art. 1 i art. 3 ust. 2 przepisów konstytucyjnych oraz z art. 1 i art. 21 ust. 3 Małej Konstytucji, a także z art. 2 ust. 2 ustawy o zobowiązaniach podatkowych, z art. 27 ust. 1 i art. 32 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz z art. 33 ust. 7 ustawy Prawo budżetowe. Ponadto Wnioskodawcy wnieśli o zawieszenie w trybie art. 10 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym stosowania zakwestionowanych przepisów. W uzasadnieniu z dnia 5 stycznia 1995 r. do powyższego wniosku autorzy twierdzą, że Minister Finansów wydając zakwestionowane przepisy dokonał zmiany ustawowo określonej skali podatkowej podatku dochodowego od osób fizycznych oraz zmienił ustawowo określone stawki stosowane przy ustalaniu zaliczek na wymieniony wyżej podatek. Wnioskodawcy zarzucają Ministrowi Finansów, że wydając cytowane obwieszczenie, bezzasadnie powołał się na upoważnienie zawarte w art. 33 ust. 7 ustawy Prawo budżetowe. Zgodnie z tym upoważnieniem Minister Finansów zdaniem wnioskodawców uprawniony jest do informowania, natomiast w pkt 3 i 4 podmiotowego obwieszczenia użył sformułowania ustala się oraz zastępuje się, co wskazuje, że Minister Finansów traktuje obwieszczenie jako akt tworzący obowiązki. Ponadto Wnioskodawcy utrzymują, że art. 33 ust. 7 Prawa budżetowego dotyczy tych stawek należności budżetowych oraz składek na państwowe fundusze celowe, które mocą odpowiednich ustaw określane są corocznie w ustawie budżetowej. Oznacza to, zdaniem autorów wniosku, że postanowienie art. 33 ust. 7 Prawa budżetowego nie może dotyczyć tych stawek podatkowych, których ustalenie nie jest odesłane do ustawy budżetowej, lecz które stanowią integralny element ustawy podatkowej, jak ma to miejsce w przypadku stawek podatku dochodowego od osób fizycznych. Wnioskodawcy twierdzą ponadto, że na ocenę sprawy nie ma wpływu fakt umieszczenia w projekcie ustawy budżetowej na 1995 r. przepisów zmieniających ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ustawa budżetowa bowiem nie może być w świetle przepisów prawa budżetowego uznana za ustawę odpowiednią w zakresie stanowienia obowiązku podatkowego w sytuacji, gdy obowiązki w tym zakresie regulowane są odrębnymi ustawami. W piśmie z dnia 25 stycznia 1995 r. przedstawiciel Wnioskodawców wniósł o rozszerzenie przedmiotu postępowania objętego wnioskiem z dnia 4 stycznia 1995 r. W szczególności wniósł o zbadanie zgodności art. 7 ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady opodatkowania oraz niektórych innych ustaw z art. 1 przepisów konstytucyjnych. W uzasadnieniu powyższego pisma przedstawiciel Wnioskodawców wykazując związek z wnioskiem z 4 stycznia 1995 r. wskazał, że w zakwestionowanym art. 7 cytowanej ustawy ustanowiono datę jej wejścia w życie na dzień 1 stycznia 1995 r., co powoduje, że ustawa ta zacznie działać z mocą wsteczną. Stanowi to zdaniem przedstawiciela Wnioskodawców naruszenie zasady państwa prawa. Prezes TK omówione wyżej pismo potraktował jako odrębną sprawę oznaczoną sygnaturą K.1/95.

4 4 We wniosku z dnia 30 stycznia 1995 r. Prezydent RP wniósł o stwierdzenie niezgodności art. 1 pkt 17 lit. a i pkt 20 lit. a (dot. art. 30 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) powołanej wyżej ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. z art. 1 przepisów konstytucyjnych. Ponadto Prezydent RP wniósł o rozważenie możliwości podjęcia przez TK postępowania z inicjatywy własnej w stosunku do innych przepisów cytowanej ustawy kształtujących sytuację obywateli w sposób mniej korzystny niż to przewidywała ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 1993 r. Nr 90, poz. 416 z późn. zm.) i inne ustawy tam nowelizowane. W uzasadnieniu wniosku Prezydent RP zwraca uwagę, że zaskarżona ustawa została opublikowana w Dzienniku Ustaw z dnia 20 stycznia 1995 r., a weszła w życie z dniem 1 stycznia 1995 r. Powoduje to zdaniem Prezydenta naruszenie podstawowych zasad demokratycznego państwa prawnego, a w szczególności: niedziałania prawa wstecz, ochrony praw słusznie nabytych, braku okresu dostosowawczego oraz zakazu wprowadzania zmian w prawie podatkowym w czasie trwania roku podatkowego. Prezydent powołuje się w tym zakresie na doktrynę prawa i orzecznictwo TK. Prezydent podnosi także fakt, że w ostatnich latach wzrasta dochód narodowy oraz że prognozy na rok 1995 również są korzystne. Powoduje to, że nie może być mowy o ważnym interesie społecznym, czy też stanie wyższej konieczności gospodarczej, jako uzasadnieniu podwyżek stóp podatkowych. W dalszej części uzasadnienia wniosku Prezydent RP twierdzi, że proces legislacyjny dotyczący zakwestionowanej ustawy rozpoczął się za późno, skoro jej publikacja w Dzienniku Ustaw nastąpiła dwadzieścia dni po wejściu jej w życie i po rozpoczęciu roku podatkowego. Prezydent podnosi, że dyrektywą dla ustawodawcy winien tu być art. 27 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który nakłada na Ministra Finansów w terminie do 30 listopada roku poprzedzającego rok podatkowy obowiązek ustalenia skali podatku dochodowego. Prezydent wyprowadza z tego wniosek, iż jest to ostateczny termin, w którym winny się zakończyć wszelkie prace legislacyjne związane ze zmianami w przepisach podatkowych na rok następny. Wskazuje także na to, że rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 listopada 1994 r. w sprawie skali podatku dochodowego od osób fizycznych oraz wysokości kwot przychodów podlegających opodatkowaniu zryczałtowanemu mówi o stopach podatkowych 20%, 30% i 40%, a obwieszczenie tego samego Ministra z dnia 29 grudnia 1994 r. mówi o stopach podatkowych 21%, 33% i 45%. W końcowej części uzasadnienia Prezydent zwraca uwagę na fakt, że zakwestionowany art. 1 pkt 20 lit. a m.in. nadaje nowe brzmienie artykułowi 30 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ustawodawca dał Ministrowi Finansów możliwość podwyższania do 12% stopy podatku dochodowego od osób fizycznych pobieranego w formie ryczałtu od przychodów, podczas gdy w 1994 r. było to tylko 9%. Jest to zatem twierdzi Prezydent regulacja mniej korzystna dla podatników, wchodząca w życie także z mocą wsteczną. Uczestnicy postępowania: Sejm RP, Minister Finansów oraz Prokurator Generalny, przedłożyli pisemne stanowiska, w których nie podzielają zarzutów podniesionych przez Wnioskodawców, przy czym Marszałek Sejmu RP ustosunkował się tylko do wniosku Prezydenta RP. Nawiązując do zarzutów odnoszących się do naruszenia przez ustawę z dnia 2 grudnia 1994 r., w zakresie dotyczącym zakwestionowanych przepisów, zasady niedziałania prawa wstecz wszyscy wymienieni wyżej uczestnicy postępowania zwracają uwagę na przyczyny, które doprowadziły do opóźnionego ogłoszenia powyższej ustawy w Dzienniku Ustaw. W szczególności podkreślali, że do tej sytuacji doprowadził Prezydent RP, podczas gdy pozostali uczestnicy procesu legislacyjnego nie mieli na nią wpływu.

5 5 Przypominają oni fakty, które wystąpiły w toku procesu legislacyjnego poprzedzającego podpisanie ustawy przez Prezydenta. Najpełniejszą argumentację w tym zakresie przedstawił Prokurator Generalny. Podniósł nawet wątpliwości dotyczące istoty uprawnień Prezydenta do kontroli ustaw w drodze rozbudowanych środków zaskarżenia. Ponadto Prokurator Generalny twierdzi, że analiza treści rozdziału 3 i 4 Małej Konstytucji wskazuje na to, że skoro obowiązek dbałości o interesy Skarbu Państwa oraz wykonywanie budżetu ciąży na rządzie, to względy te przemawiają na rzecz powściągliwego korzystania przez Prezydenta RP z uprawnień do kwestionowania ustaw dotyczących szeroko rozumianej problematyki gospodarczej. We wszystkich pisemnych stanowiskach uczestnicy postępowania powołują się na to, że obywatele nie byli zaskoczeni rozwiązaniami przyjętymi w zaskarżonych przepisach. Na ten kierunek przyszłych zmian wskazywała bowiem już uchwała Sejmu z 20 października 1994 r. w sprawie założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1995 r., szerokie omawianie proponowanych zmian przez przedstawicieli władz państwowych oraz środki przekazu, a także umieszczenie ich w projekcie ustawy budżetowej oraz zamieszczenie stosownych informacji w obwieszczeniu Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 1994 r. Ponadto Prokurator Generalny, a zwłaszcza Minister Finansów podkreślają, że przeciwko zarzutowi o wprowadzeniu zakwestionowanych przepisów z mocą wsteczną przemawia fakt, że podatek dochodowy od osób fizycznych jest rozliczany w systemie rocznym, a ostateczna jego wysokość ustalana jest dopiero po upływie całego roku. W związku z tym, zdaniem Ministra Finansów, opublikowanie w Dzienniku Ustaw z dnia 20 stycznia 1995 r. ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. nie może powodować zmiany wcześniej ustalonego podatku na podstawie dotychczasowych przepisów, gdyż ex lege ustalenie to następuje dopiero po upływie roku podatkowego, czyli po 31 grudnia 1995 r. We wszystkich pisemnych stanowiskach uczestników postępowania znajduje się argumentacja przemawiająca przeciwko zarzutowi naruszenia przez zakwestionowane przepisy zasady ochrony praw nabytych. Zdaniem Marszałka Sejmu wysokość należnego podatku w przeciwieństwie do innych praw, przykładowo emerytalnych, trudno kwalifikować jako prawa nabyte. Minister Finansów zwraca uwagę na to, że podatki z samej istoty są zobowiązaniem a nie prawem podatników i traktowanie wysokości podatku, jako nabytego przywileju jest nieporozumieniem. Podobne argumenty przytoczył Prokurator Generalny. Wszyscy uczestnicy postępowania, w swoich pisemnych stanowiskach polemizują także z zarzutem dotyczącym podwyższenia z 9% do 12% górnej wysokości stawki podatku pobieranego w formie ryczałtu. W szczególności podkreślono fakt, że na 1995 r. Minister Finansów w rozporządzeniu z dnia 23 grudnia 1994 r., korzystając z upoważnienia ustawowego, najwyższą stawkę tego ryczałtu określił na poziomie 8,5%, a więc na poziomie niższym nawet od maksymalnej wysokości określonej w przepisach obowiązujących przed zmianami wprowadzonymi przez kwestionowaną ustawę z dnia 2 grudnia 1994 r. Wreszcie Minister Finansów oraz Prokurator Generalny wnieśli o umorzenie postępowania w zakresie dotyczącym wniosku grupy posłów o poddanie kontroli Trybunału Konstytucyjnego pkt 3 i 4 obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 1994 r. Wymienieni wyżej uczestnicy postępowania podnoszą, że postanowienia zawarte w cytowanych przepisach zostały zawarte w ustawie z 2 grudnia 1994 r. ogłoszonej w dniu 20 stycznia 1995 r. Spowodowało to nieaktualność wspomnianych punktów obwieszczenia Ministra Finansów i konieczność wydania nowego obwieszczenia informującego o ich skreśleniu.

6 6 Na rozprawie przedstawiciel Wnioskodawców grupy posłów, oświadczył, że nie sprzeciwia się wnioskom o umorzenie postępowania w zakresie zarzutów odnoszących się do pkt 3 i pkt 4 obwieszczenia Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 1994 r. Ponadto sprecyzował wniosek o stwierdzenie niekonstytucyjności art. 7 ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady opodatkowania oraz niektórych innych ustaw. W szczególności przedstawiciel grupy posłów wniósł o poddanie kontroli powyższego przepisu w związku z art. 1 pkt 17 lit. a i pkt 20 lit. a (w zakresie dotyczącym art. 30 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych) przytoczonej wyżej ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. Poza tym podtrzymał argumentację przytoczoną w pisemnych wnioskach grupy posłów. Przedstawiciel Prezydenta RP powtórzył zarzuty zawarte we wniosku pisemnym rozwijając przytoczoną tam argumentację. Nie podtrzymywał natomiast sugestii o podjęcie postępowania z inicjatywy własnej Trybunału Konstytucyjnego w zakresie wykraczającym poza zarzuty wniosku. Pozostali uczestnicy postępowania w pełni podtrzymali swoje stanowiska złożone wcześniej na piśmie. Udzielali także obszernych wyjaśnień i odpowiedzi na pytania uczestników postępowania i Trybunału Konstytucyjnego Między innymi przedstawiciel Ministra Finansów wyjaśnił, że na gruncie obowiązującej ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, niemożliwy jest podział roku podatkowego na różne okresy, w których obowiązywać by miały odmienne reguły opodatkowania dochodu. Możliwe byłoby to tylko w odniesieniu do poboru zaliczek na podatek. Ponadto przedstawiciel Ministra Finansów oświadczył, że podwyższone stawki podatku dochodowego od osób fizycznych ( z 20% na 21 %, z 30% na 33% oraz z 40% na 45%) dają spodziewany efekt w budżecie na rok 1995 wyrażający się kwotą 18 bilionów starych złotych. 1. Przed przystąpieniem do analizy merytorycznej wniosków Trybunał Konstytucyjny rozpatrzył zawartą we wniosku Prezydenta RP sugestię podjęcia przez TK postępowania z inicjatywy własnej w stosunku do innych (aniżeli zakwestionowane przez Prezydenta) przepisów cytowanej ustawy z 2 grudnia 1994 r. kształtujących sytuację obywateli w sposób mniej korzystny niż to przewidywała ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 1993 r. Nr 90, poz. 416 z późn.zm.) i inne ustawy tam nowelizowane Trybunał Konstytucyjny nie podjął tej sugestii Prezydenta. Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 3 oraz art. 20 ust. 1 pkt 2-4 uchwały Sejmu z dnia 31 lipca 1985 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 39, poz. 184), Wnioskodawcy winni m.in. dokładnie określić kwestionowany akt normatywny lub jego część, sformułować zarzuty niezgodności z Konstytucją i uzasadnić je. W przytoczonej wyżej sugestii Prezydenta RP w ogóle brak jakichkolwiek wywodów prawnych i nie wiadomo, czy zdaniem Wnioskodawcy owe inne przepisy są niezgodne z konstytucją. Z ogólnego sformułowania Wnioskodawcy wnika, że sugeruje on poddanie kontroli Trybunału Konstytucyjnego nie tylko bliżej nie określonych przepisów podatku dochodowego od osób fizycznych, lecz także podatku dochodowego od osób prawnych, ustawy o zobowiązaniach podatkowych, ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze oraz o zmianie niektórych innych ustaw, a także ustawy z dnia 9 maja 1991 r. o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Trybunał II III

7 7 Konstytucyjny uznał, że wobec braku uzasadnionych podejrzeń co do niekonstytucyjności poszczególnych przepisów wymienionych wyżej ustaw, nie podejmie postępowania z inicjatywy własnej w stosunku do całości tych ustaw. Zresztą na rozprawie przedstawiciel Prezydenta wspomnianej wyżej sugestii nie podtrzymał. 2. Wszystkie trzy wnioski, które wyznaczają zakres sprawy dotyczą tego samego problemu: podwyższenia stawek podatku dochodowego od osób fizycznych. Wnioski różnią się jedynie zarzutami co do sposobu podwyższania tych stawek, a w przypadku wniosku Prezydenta obejmują także samą zasadę ich podwyższenia. W pierwszym wniosku grupa posłów zakwestionowała podwyższenie stawek podatkowych w drodze obwieszczenia Ministra Finansów. Drugi wniosek posłów zarzucił naruszenie zasady niedziałania prawa wstecz przez art. 7 ustawy z 2 grudnia 1994 r. Wreszcie Prezydent w swoim wniosku zakwestionował dwa przepisy wymienionej ustawy (art. 1 pkt 17 lit. a oraz pkt 20 lit.a, dot. art. 30 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ), w których wprowadzono podwyższenie stawek podatkowych z 20% na 21%, z 30% na 33% i z 40% na 45%,a także podniesiono z 9% na 12% górną granicę podatku pobieranego od przychodów w określonych przez ustawę przypadkach (art. 30 ust. 1 pkt 6). W uzasadnieniu wniosku Prezydent zarzuca nie tylko naruszenie zasady niedziałania prawa wstecz, lecz także zasady ochrony praw nabytych, brak okresu dostosowawczego oraz zasady zakazującej wprowadzania zmian w prawie podatkowym w czasie roku podatkowego. Trybunał Konstytucyjny zdecydował, że najpierw należy rozstrzygnąć problem konstytucyjności zakwestionowanych przepisów ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r., a dopiero w drugiej kolejności zarzuty dotyczące obwieszczenia Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 1994 r. 3. Jeśli chodzi o ustawę z dnia 2 grudnia 1994 r. zakwestionowane zostały dwa przepisy materialne, które zawierają wyższe stawki podatkowe oraz przepis końcowy ustanawiający wejście w życie ustawy z dniem 1 stycznia 1995 r., podczas gdy Dziennik Ustaw z tekstem tej ustawy nosi datę 20 stycznia 1995 r. Podobne zarzuty do tych, które podniesiono we wnioskach były już wcześniej przedmiotem orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Wśród zasad wyprowadzonych z norm konstytucyjnych dotyczących prawa daninowego, Trybunał Konstytucyjny w swoim dotychczasowym orzecznictwie uznając w zasadzie swobodę Parlamentu do kształtowania wysokości podatków przy zachowaniu reguł prawidłowej legislacji wymienił m.in. zasady odnoszące się do podatków pobieranych w skali roku podatkowego (kalendarzowego). Takim podatkiem jest podatek dochodowy od osób fizycznych. Do niniejszej sprawy w pierwszej kolejności odnosi się zasada zakazująca dokonywania zmian podatków, o których mowa wyżej, w trakcie roku podatkowego, tj. w okresie, w którym już obowiązują reguły odnoszące się do całego tego okresu. Zasada ta najwyraźniej została wypowiedziana przez Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z dnia 29 marca 1994 r. w sprawie oznaczonej sygn.k.13/93, która również dotyczyła problematyki podatku dochodowego od osób fizycznych. Potrzeba sformułowania owej zasady pojawiła się na tle pytania, czy w przypadku retroaktywności ustawowej normy podatkowej dotyczącej tzw. podatku rocznego, niekonstytucyjność tej normy obejmuje jedynie okres od 1 stycznia do dnia jej publikacji w Dzienniku Ustaw, czy też należy uznać, że niekonstytucyjność ta dotyczy całego roku podatkowego. Odpowiadając na powyższe pytanie Trybunał Konstytucyjny wziął pod uwagę dwie sprawy. Pierwsza ma charakter bardziej formalnotechniczny, aniżeli merytoryczny. W szczególności chodzi o to, że podatek dochodowy od osób fizycznych wymierzany jest od sumy dochodów uzyskanych w ciągu roku

8 8 podatkowego, przy czym sprawą drugorzędną jest to, w jakiej dacie tego roku dochody wpłynęły do podatnika. Oznacza to, że rozliczenie tego podatku może nastąpić dopiero w następnym roku kalendarzowym. Powyższa okoliczność wywołuje takie trudności podziału roku podatkowego na różne okresy, w których obowiązywać by miały odmienne reguły opodatkowania, że prawodawca dokonując zmian podatku w czasie roku podatkowego decyduje się na łamanie zasady nieretroaktywności i wprowadza nowe reguły z mocą wsteczną od początku roku kalendarzowego. Takie argumenty podnoszone były w powołanej wyżej sprawie K.13/93 zarówno przez przedstawicieli Sejmu, jak i Prokuratora Generalnego oraz Ministra Finansów, który potwierdził to stanowisko na rozprawie. Jest to jednak problem natury technicznej i związanych z nim trudności o charakterze rachunkowym. Drugą, znacznie ważniejszą przyczyną, dla której Trybunał Konstytucyjny sformułował przytoczoną wyżej zasadę, są wymogi pewności prawa i zaufania obywateli do państwa wynikające z art. 1 przepisów konstytucyjnych. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie podkreślał, że powyższe zasady w prawie daninowym nabierają szczególnego znaczenia. W zakresie bowiem ustanawiania obowiązku podatkowego władztwo państwa rysuje się wyjątkowo ostro. Dlatego gwarancje prawne ochrony interesu jednostki mają w prawie podatkowym tak duże znaczenie i to zarówno w płaszczyźnie materialno-prawnej, jak i proceduralnej. Chodzi o możliwość rozporządzania przez obywateli swoimi interesami przy uwzględnianiu obowiązku podatkowego jeszcze przed rozpoczęciem roku podatkowego. Stwarza to wymóg takiego sposobu wprowadzania regulacji prawnych, aby ustawodawstwo dotyczące podatków płaconych w skali rocznej znane było podatnikom ze stosowanym wyprzedzeniem czasowym przed początkiem roku podatkowego, a tym bardziej, aby nie było wprowadzane z mocą wsteczną. Jest to wyraz sformułowanej jeszcze przed dwoma wiekami przez Adama Smitha zasady pewności podatku. Zasady tej nie podważa podnoszona głównie przez Ministra Finansów argumentacja dotycząca rozliczania podatku dochodowego od osób fizycznych w systemie rocznym oznaczająca, że ostateczna jego wysokość ustalana jest dopiero po upływie całego roku. Z przytoczonych wyżej wywodów wynika bowiem, że omawiana tu zasada odnosi się do określania reguł prawnych, w tym wysokości stawek podatkowych, według których następować będzie pobór podatku, a nie samego wykonania (stosowania) tych reguł. W rozpatrywanej sprawie Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zakwestionowane przepisy ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady opodatkowania oraz niektórych innych ustaw ogłoszone zostały w Dzienniku Ustaw z dnia 20 stycznia 1995 r. Skoro w art. 7 powyższej ustawy prawodawca postanowił, że wchodzi ona w życie z dniem 1 stycznia 1995 r., a przepisy, na podstawie których m.in. podwyższono stawki podatkowe mają zastosowanie do dochodów uzyskanych od tego dnia (tj. również od 1 stycznia 1995 r.) należy stwierdzić, że nastąpiło naruszenie omówionej wyżej zasady zakazu zmian prawa daninowego w zakresie podatków pobieranych w skali rocznej w toku roku podatkowego. Powyższe stwierdzenie implikuje wnioski odnoszące się do dwóch innych zasad które Trybunał Konstytucyjny wywiódł z art. 1 przepisów konstytucyjnych w zakresie dotyczącym podatków pobieranych w skali rocznej, a więc także podatku dochodowego od osób fizycznych. Chodzi tu o zasadę zakazu regulacji prawnych z mocą wsteczną oraz o obowiązek wprowadzenia stosownego okresu dostosowawczego (vacatio legis), których uszczegółowieniem jest omówiony wyżej zakaz zmian reguł pobierania podatku rocznego w toku roku podatkowego. Jest oczywiste, że w rozpatrywanej sprawie obydwie te zasady zostały naruszone, przy wyraźnym pogorszeniu sytuacji prawnej podatników. Wskazuje na to porównanie daty publikacji Dziennika Ustaw zawierającego tekst zakwestionowanych przez

9 9 Wnioskodawców przepisów ustawy (20 stycznia 1995 r.) z datą jej wejścia w życie (1 stycznia 1995 r.). Naruszenie tych dwóch zasad zostało zdeterminowane przez naruszenie pierwszej z omówionych wyżej zasad. Dlatego nie ma potrzeby bliższego referowania tych spraw. Można jedynie w tym miejscu powołać się na bogate orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego i doktrynę, która na ogół bardzo przychylnie ocenia to orzecznictwo. Trybunał Konstytucyjny zajął się także problemem, który podniesiony został przez uczestników postępowania w nawiązaniu do przyczyn zwłoki dojścia do skutku zakwestionowanej ustawy. Jest prawdą, że opóźnienie to nastąpiło m.in. w związku z tym, że Prezydent RP najpierw złożył veto wobec tej ustawy, a następnie po ponownym jej uchwaleniu przez Sejm wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie w trybie tzw. kontroli wstępnej konstytucyjności jednego z jej przepisów. Na skutek tego, że Prezydent nie wziął udziału w pierwszym terminie rozprawy przed Trybunałem Konstytucyjnym, sprawa przeciągnęła się na następny rok i ustawa doszła do skutku w trakcie roku podatkowego. Niezależnie od tego, w jakim stopniu powyższe fakty doprowadziły do opóźnienia publikacji ustawy, sytuacja do jakiej doszło może też świadczyć o tym, że proces legislacyjny dotyczący przedmiotowej ustawy rozpoczął się zbyt późno. W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych przewidziano minimalną vacatio legis dla wprowadzenia niezbędnych, związanych z inflacją, zmian podatku. Chodzi tu o okres jednego miesiąca poprzedzającego rok podatkowy. Wynika to z treści art. 27 ust. 4 cytowanej ustawy, który stanowi, że Minister Finansów w terminie do 30 listopada roku poprzedzającego rok podatkowy ustala, w drodze rozporządzenia, skalę podatku dochodowego na każdy rok podatkowy, z uwzględnieniem ustawowych zasad waloryzowania tzw. progów podatkowych. Minister Finansów wykonał tę dyspozycję ustawy i rozporządzeniem z dnia 29 listopada 1994 r. m.in. wskazał na stawki 20%, 30% i 40%. Wspomniane wyżej rozporządzenie zostało opublikowane w Dz.U. Nr 126 z dnia 30 listopada 1994 r. Zakładając racjonalność działania prawodawcy należy przyjąć, że termin opublikowania tego rozporządzenia jest ostatecznym terminem, po którym nie można już dokonywać zmian mogących mieć wpływ na wysokość podatku w nadchodzącym roku podatkowym. Termin ten został naruszony nie tylko przez opublikowanie zakwestionowanych przepisów w dniu 20 stycznia 1995 r., ale nawet w wyniku bezpośrednich działań samego Sejmu, który uchwalił je dopiero w dniu 2 grudnia 1994 r. Trybunał Konstytucyjny porusza powyższe kwestie tylko na marginesie rozpatrywania sprawy. Nie jest zadaniem TK ocenianie odpowiedzialności podmiotów uczestniczących w procesie legislacyjnym za opóźnianie tego procesu. Poza tym przyczyny, które spowodowały zwłokę wejścia w życie ustawy nie mają wpływu na ocenę naruszenia zasad, o których była mowa wyżej. Zasady te mają bowiem na celu ochronę podatników. Powody złamania owych zasad nie powinny oddziaływać negatywnie na sytuację podatników. Nie mogą oni ponosić konsekwencji działań, czy zaniechań organów państwa uczestniczących w procesie legislacyjnym. Trybunał Konstytucyjny nie podzielił natomiast poglądu Prezydenta RP wyrażonego w uzasadnieniu wniosku, że podwyższenie stopy podatkowej stanowi naruszenie praw słusznie nabytych. Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje bowiem swoje wcześniejsze stanowisko wyrażane w innych sprawach, że ustawodawca ma stosunkowo dużą swobodę przy kształtowaniu wysokości podatków decydując zarówno o ich podwyższaniu, jak i obniżaniu. Reasumując należy stwierdzić, że zakwestionowany art. 1 pkt 17 lit. a w związku z art. 7 ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. jest niezgodny z art. 1 przepisów konstytucyjnych. Podwyższenie stawek podatkowych wprowadza bowiem w 1995 r. bardziej niekorzystne dla podatników regulacje prawne z naruszeniem zasady zakazu zmian tzw.podatku rocznego w trakcie roku podatkowego, zasady niedziałania prawa wstecz oraz zasady

10 10 ustanawiania w prawie podatkowym stosownej vacatio legis, co jest niezgodne z zasadą pewności prawa i zaufania obywateli do państwa. Trybunał Konstytucyjny inaczej ocenił zarzut niekonstytucyjności art. 1 pkt 20 lit. a w związku z art. 7 omawianej wyżej ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. w zakresie dotyczącym podwyższenie górnej granicy stawki podatku pobieranego w formie ryczałtu. Powołane wyżej przepisy z dniem 1 stycznia 1995 r. wprowadziły nową 12% maksymalną stawkę w miejsce dotychczasowej 9% stawki określonej w art. 30 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że przeprowadzenie powyższej zmiany nastąpiło w sposób retroaktywny, gdyż ustawa z 2 grudnia opublikowana została w Dzienniku Ustaw z dnia 20 stycznia 1995 r., a zgodnie z jej art. 7 weszła w życie z dniem 1 stycznia 1995 r. Jednak analiza stanu prawnego, według którego stosuje się stawki podatkowe od podatku pobieranego w formie ryczałtu, o którym mowa w zakwestionowanym przepisie, prowadzi do wniosku, że przepis ten w 1995 r. nie wpływa na pogorszenie sytuacji podatników. Minister Finansów, zgodnie z art. 30 ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych może, w drodze rozporządzenia, m.in. obniżyć stawkę podatkową, o której wyżej mowa. Uprawnienie to miał zarówno przed, jak i po nowelizacji wprowadzonej zakwestionowanym przepisem. Korzystając z tego uprawnienia Minister Finansów rozporządzeniem z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów osób fizycznych (Dz.U. Nr 140, poz. 786) określił stawkę zryczałtowanego podatku w zakresie objętym zaskarżeniem na 8,5% począwszy od 1 stycznia 1995 r. Stawka ta jest więc niższa nawet od maksymalnej stawki obowiązującej przed nowelizacją (tj. stawki 9%). Skoro więc art. 1 pkt 20 lit. a ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. w zakwestionowanym zakresie nie pogorszył sytuacji podatników, gdyż Minister Finansów utrzymał w 1995 r. stawkę podatku na poziomie niższym, aniżeli poziom dopuszczalny w zaskarżonym przepisie, Trybunał Konstytucyjny uznał, że ewentualne negatywne następstwa tego przepisu mogą wystąpić dopiero w 1996 r., tj. po zakończeniu roku podatkowego, kiedy już nie będzie można mówić o niezgodnej z konstytucją retroaktywności prawa. W tej sytuacji należało orzec, że retroaktywne wejście w życie powyższego przepisu nie spowodowało w tym zakresie żadnych zmian w sytuacji podatników w 1995 roku. Nie nastąpiło tym samym naruszenie omówionych wyżej zasad wynikających z art. 1 przepisów konstytucyjnych. Oczywiście w przypadku, gdyby w toku roku podatkowego 1995 r. Minister Finansów podniósł omawianą wyżej stawkę podatku, należałoby zrewidować powyższe stanowisko Trybunału Konstytucyjnego. Minister Finansów nie może bowiem wprowadzać w ciągu roku podatkowego niekorzystnych dla podatników zmian wysokości podatku dochodowego od osób fizycznych. Sprawę objętą pierwszym wnioskiem grupy posłów, dotyczącą pkt 3 i pkt 4 obwieszczenia Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 1994 r. należało umorzyć. Podpisanie przez Prezydenta RP ustawy budżetowej spowodowało, że projekt ustawy budżetowej stał się bezprzedmiotowy, jako podstawa dla, choćby przejściowego, ustalania wysokości podatku dochodowego od osób fizycznych. To z kolei powoduje, że obwieszczenie Ministra Finansów utraciło w tym zakresie znaczenie prawne. Nie ma ono bowiem samoistnego bytu prawnego, lecz jest wynikiem mocy prawnej, jaka przypisana jest projektowi ustawy budżetowej. Odnosi się to również do przypadków, w których IV V

11 11 Minister Finansów przekroczył kompetencje udzielone mu przez ustawę Prawo budżetowe i umieścił w obwieszczeniu informacje, które nie powinny tam się znaleźć. Ponadto treść zakwestionowanej części obwieszczenia znalazła się w ustawie z 2 grudnia 1994 r., zaś zakwestionowane punkty obwieszczenia z dnia 29 grudnia 1994 r. zostały skreślone w kolejnym obwieszczeniu Ministra Finansów z dnia 16 lutego 1995 r. Trybunał Konstytucyjny przed podjęciem postanowienia o umorzeniu postępowania zbadał, czy wymienione wyżej punkty obwieszczenia Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 1994 r. nie wywarły skutków prawnych, utrzymujących się po ich formalnym uchyleniu. Jest to ważne dlatego, iż Trybunał Konstytucyjny stoi na stanowisku, że Minister Finansów zamieszczając w swoim obwieszczeniu zakwestionowane punkty przekroczył kompetencje udzielone mu w art. 33 ust. 7 prawa budżetowego. Przepis ten stanowi, że Minister Finansów ogłasza w drodze obwieszczenia informacje dotyczące m.in. należności budżetowych, ale tylko tych, które są wymagalne w danym roku budżetowym. Wymagalność należności podatkowych wynikać może wyłącznie z ustawy, a nie z projektu ustawy budżetowej. Minister Finansów umieszczając w swoim obwieszczeniu pkt 3 i 4 doprowadził do tego, że organy skarbowe zaczęły pobierać podatek dochodowy od osób fizycznych nie w oparciu o ustawę, lecz na podstawie cytowanego obwieszczenia Ministra Finansów. W tym sensie zakwestionowane punkty nabrały charakteru normatywnego naruszając art. 1 i art. 3 ust. 2 cytowanych przepisów konstytucyjnych, art. 1 Małej Konstytucji, art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych, art. 27 ust. 1, art. 32 i art. 34 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 33 ust. 7 ustawy z dnia 5 stycznia 1991 r. Prawo budżetowe. Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że naruszenie powyższych przepisów w omawianym tu zakresie stanowi wyjątkowo drastyczne złamanie zasady zaufania obywateli do państwa oraz obowiązku działania wszystkich organów państwa na podstawie przepisów prawa. Równocześnie jednak Trybunał Konstytucyjny doszedł do wniosku, że punkty 3 i 4 cytowanego obwieszczenia Ministra Finansów nie zdołały wywrzeć negatywnych skutków w zakresie obowiązku podatkowego. Skutki te wywiera bowiem obecnie ustawa z dnia 2 grudnia 1994 r. Ustawa ta została wprawdzie, w części dotyczącej podwyższenia stawek podatkowych, uznana za niezgodną z konstytucją, ale jeszcze obowiązuje z mocą od 1.I.1995 r.. Zakładając, że Sejm nie oddali orzeczenia wydanego w tym zakresie przez Trybunał Konstytucyjny, należy stwierdzić, że cytowane obwieszczenie Ministra Finansów mogło wywrzeć skutki jedynie w zakresie zaliczek na podatek, a nie samego podatku, który ostatecznie rozliczony zostanie po upływie całego roku. Problemem zaliczek na podatek określonych w art. 1 pkt 21 i 23 cytowanej ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r., wobec braku zakwestionowania tych przepisów przez Wnioskodawców, Trybunał Konstytucyjny się nie zajmował. Sprawa ta ma jednak o tyle znaczenie drugorzędne, że w przypadku utraty mocy obowiązującej art. 1 pkt 17 lit. a badanej ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r., ustawodawca zapewne przywróci pierwotny poziom zaliczek na podatek. Na marginesie rozważań dotyczących zakwestionowanych punktów obwieszczenia Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 1994 r., Trybunał Konstytucyjny zwrócił uwagę na szereg problemów i wątpliwości, jakie sprawa ta wywołuje. Przede wszystkim należy podkreślić, że art. 21 ust. 3 Małej Konstytucji reguluje sprawę projektu budżetu inaczej niż niegdyś art. 8 Małej Konstytucji z 1947 r. Art. 21 ust. 3 mówi o prowadzeniu gospodarki finansowej przez Rząd, a więc nabrać mocy obowiązującej mogą tylko te postanowienia projektu, które bezpośrednio stanowić mają podstawę dla owego prowadzenia gospodarki. W efekcie dochodzi do pewnego rozszczepienia projektu ustawy budżetowej: te jej postanowienia, które objęte są zakresem

12 12 art. 21 ust. 3 Małej Konstytucji nabierają charakteru normatywnego, natomiast postanowienia pozostałe takiego charakteru nie nabierają i nie wchodzą do systemu obowiązującego prawa. Stosować tu należy interpretację zwężającą: skoro cały przepis art. 21 ust. 3 Małej Konstytucji ma charakter wyjątku, to może on nadawać moc prawną tylko postanowieniom projektu bezpośrednio służącym prowadzeniu gospodarki finansowej, a nie jakimkolwiek innym. Treścią art. 50 projektu ustawy budżetowej na rok 1995 jest zmiana obowiązku podatkowego osób fizycznych i już z tego względu postanowienie to nie powinno być zamieszczone w powyższym projekcie. Jest to bowiem niezgodne z art. 21 ust. 3 Małej Konstytucji. Treścią pojęcia prowadzenie gospodarki finansowej nie może być bowiem ustanawianie obowiązków podatkowych. Skoro przyjąć zakaz interpretacji rozszerzającej, to niesporne jest, że prowadzenie gospodarki nie obejmuje określania źródeł dochodów budżetowych, zwłaszcza gdy bezpośrednio dotyka to sytuacji prawnej jednostki. Jest to bowiem materia zastrzeżona konstytucyjnie dla ustawy i w braku wyraźnej normy konstytucyjnej nie może być normowana w żadnym innym akcie prawnym. W każdym więc razie, postanowienia projektu ustawy budżetowej dotyczące zmian przepisów podatkowych nie powinny nabrać mocy obowiązującej w zastosowany tu sposób. Co więcej, na tle utrwalonego już orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego należy stwierdzić, że postanowienia takie w ogóle nie mogą znajdować się w ustawie budżetowej (ani tym bardziej w jej projekcie) z uwagi na konstytucyjny zakaz obładowywania budżetu. Samo ich wprowadzenie do projektu ustawy budżetowej było sprzeczne z art. 21 ust. 1 i 4 Małej Konstytucji. Już tylko tytułem uzupełnienia należy dodać, że w rządowym projekcie ustawy budżetowej na rok 1995 nie było art. 50 mówiącego o podwyższonych stawkach podatkowych. Pojawił się on dopiero w autopoprawce z dnia 14 grudnia 1994 r. Poprawki do projektu ustawy budżetowej nie są jednak tym samym, co sam projekt tej ustawy. Art. 21 ust. 3 mówi wyraźnie o projekcie ustawy budżetowej, czym niejako zamraża treści mogące wejść w życie w trybie nadzwyczajnym do projektu oryginalnego wynika to m.in. z art. 33 ust. 1 prawa budżetowego. Ponadto możnaby postawić pytanie, czy nieprzyjęcie powyższej autopoprawki przez Sejm w czasie głosowania nad ustawą budżetową w dniu r. nie pozbawiło po tym dniu dalszego bytu wspomnianej autopoprawki. Na tym tle może się nawet zrodzić wątpliwość, czy obwieszczenie Ministra Finansów z 29 grudnia 1994 r. w ogóle ma charakter normatywny. Informując bowiem o treści określonych postanowień projektu budżetu obwieszczenie ma charakter informacji prawdziwej co do treści, ale mylącej co do konsekwencji, które z tych treści można wyprowadzić. Jest więc ono w sumie informacją fałszywą. Z tych wszystkich względów Trybunał Konstytucyjny postanowił rozpoznać sprawę i umorzyć w tej części postępowanie, a w pozostałym zakresie orzec jak w sentencji.