Program nauczania, sylabusy

Transkrypt

1 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W TARNOWIE Instytut Matematyczno-Przyrodniczy Zakład Ochrony Środowiska Kierunek: Ochrona środowiska Studia stacjonarne Program nauczania, sylabusy (obowiązujący od roku 2014/2015) Specjalności: 1. Odnawialne źródła energii i gospodarka odpadami (OZEiGO) 2. Ochrona i gospodarowanie zasobami przyrody (OiGZP) Tarnów 2014

2 Spis treści Program nauczania, sylabusy...1 Sylwetka absolwenta...5 Stosowane metody...5 Kursy wspólne dla obu specjalności...6 I rok, I semestr...6 Podstawy chemii - repetytorium...6 Podstawy biologii repetytorium...7 Matematyka kurs rozszerzony...8 Matematyka kurs podstawowy...9 Technologie informacyjne kurs podstawowy...11 Technologie informacyjne kurs rozszerzony...12 Zdalne nauczanie, poszukiwanie i przechowywanie informacji środowiskowej...12 Zoologia...13 Geologia i geomorfologia...15 Hydrologia, meteorologia, klimatologia,...16 Ekologia...18 I rok II semestr...20 Chemia ogólna i nieorganiczna...20 Laboratorium z chemii ogólnej i nieorganicznej...21 Ćwiczenia obliczeniowe z chemii ogólnej i nieorganicznej...22 Fizyka ogólna...23 Zajęcia terenowe z hydrologii...25 Zajęcia terenowe z meteorologii i klimatologii...26 Hydrobiologia...28 Botanika...29 Biologia pierwotniaków...30 Biologia ryb, płazów i gadów...31 Biologia ptaków...33 II rok III semestr...34 Chemia organiczna...34 Chemia analityczna...36 Edukacja dla zrównoważonego rozwoju...37 Globalne problemy ekologiczne i zrównoważony rozwój...38 Ochrona powietrza...40 Fizjologia roślin...41 Ekologia i ewolucja człowieka...42 II rok IV semestr...44 Biochemia...44 Zajęcia terenowe z ekologii...45 Zajęcia terenowe z hydrobiologii...46 Wprowadzenie do prawa ochrony środowiska...47 III rok V semestr...49 Gospodarka wodno-ściekowa...49 Statystyka...51 Kodeks postępowania administracyjnego...52 Esej przyrodniczy...53 Fotografia przyrodnicza...54 III rok VI semestr...55 Skażenia i zanieczyszczenia środowiska oraz monitoring środowiska...55 Wybrane technologie w ochronie środowiska...57 Ocena oddziaływania na środowiska...59 Metody i technologie oczyszczania ścieków

3 Kursy dla specjalności Odnawialne Źródła Energii i Gospodarka Odpadami...64 I rok, II semestr...64 Fizyka ciepło i elektryczność...64 GIS w ochronie środowiska...66 II rok, III semestr...67 Gospodarka odpadami komunalnymi...67 Wstęp do odnawialnych źródeł energii i energia słoneczna...70 Energooszczędność...73 Energetyka konwencjonalna a środowisko...76 II rok, IV semestr...77 Chemia fizyczna...78 Laboratorium z chemii fizycznej...79 Laboratorium z biochemii...80 Podstawy ochrony przyrody...81 Metody chemiczne w gospodarce odpadami...83 Posługiwanie się dokumentacją techniczną...85 Energia wodna...86 Prawne i ekonomiczne aspekty odnawialnych źródeł energii...87 Prawne i ekonomiczne aspekty gospodarki odpadami...89 III rok, V semestr...91 Mikrobiologia kurs rozszerzony...91 Laboratorium z mikrobiologii...93 Mikrobiologia osadów ściekowych...95 Gospodarka odpadami przemysłowymi...95 Komputerowe wspomaganie technologii OZE i gospodarki odpadami...97 Energetyka jądrowa...99 Energia wiatru Energia geotermalna Biotechnologia w ochronie środowiska Biomasa jako źródło energii i surowców Odnawialne źródła energii i gospodarka odpadowa zajęcia terenowe III rok, VI semestr Aplikowanie o fundusze na ochronę środowiska Kursy dla specjalności Ochrona i Gospodarka Zasobami Przyrody I rok, II semestr GIS w ochronie przyrody Podstawy genetyki II rok, III semestr Genetyka populacyjna Ochrona przyrody konserwatorska Ochrona przyrody czynna Gleboznawstwo i rekultywacja gruntów Fizjologia i zachowanie zwierząt II rok, IV semestr Oznaczanie roślin Oznaczanie owadów Zajęcia terenowe z ochrony przyrody Obszary Natura Zajęcia terenowe z zoologii Zajęcia terenowe z botaniki Zajęcia terenowe z geologii i geomorfologii Monitoring siedlisk przyrodniczych Ochrona gatunkowa, monitoring roślin i zwierząt III rok, V semestr

4 Mikrobiologia kurs podstawowy Ochrona i zarządzanie krajobrazem Prawne i ekonomiczne aspekty ochrony przyrody Nadzór przyrodniczy nad inwestycjami Wprowadzenie do rekultywacji i kompensacji przyrodniczych Podstawy gospodarki odpadami komunalnymi i przemysłowymi III rok, VI semestr Aplikowanie o fundusze na ochronę przyrody Ekspertyzy, opinie i inwentaryzacje przyrodnicze Seminaria Seminarium OZE i Gospodarka Odpadami Seminarium Ochrona i Gospodarka Zasobami Przyrody Seminarium dyplomowe OZE i Gospodarka Odpadami Seminarium dyplomowe Ochrona i Gospodarka Zasobami Przyrody Praktyki Praktyka przyrodnicza Praktyka dyplomowa

5 Cele kształcenia Celem kształcenia na kierunku ochrona środowiska jest przekazanie studentom niezbędnego w praktyce ochrony środowiska zasobu wiedzy oraz ukształtowanie u absolwenta sprawności umysłowej, określonych umiejętności i kompetencji społecznych, które umożliwią im samodzielne rozwiązywanie wyłaniających się problemów związanych z praktyczną ochroną środowiska, jak i samodzielne doskonalenie swego warsztatu pracy. Powyższe cele realizowane są na dwóch specjalnościach: Odnawialne źródła energii i gospodarka odpadami (dalej w skrócie OZEiGO) i Ochrona i gospodarowanie zasobami przyrody (dalej w skrócie OiGZP). Wybrano te specjalności, gdyż należy spodziewać się powstawania największej liczby miejsc pracy z nimi związanych. Realizowane są także przedmioty dotyczące ogólnych zagadnień ochrony środowiska i przyrody nie wchodzących w zakres specjalności. Ponadto kształcący się na specjalności OZEiGO poznają zagadnienia z zakresu OiGZP, a także odwrotnie, ale w mniejszym wymiarze. Taki system pozwala na dobre przygotowanie praktyczne do zawodu w wybranej specjalności, przy równoczesnym osiągnięciu efektów kształcenia w szerszym zakresie. Interdyscyplinarny charakter ochrony środowiska i bardzo szeroki zakres zagadnień z nią związanych nie pozwala na osiągnięcie zadawalających efektów praktycznych bez podziału na specjalności. W kształceniu na obu specjalnościach szczególną wagę przykłada się do rozumienia ram prawnych, w których ochrona środowiska dokonuje się w praktyce i do umiejętności działania w obrębie tych ram. Sylwetka absolwenta Absolwent kierunku ochrona środowiska posiada interdyscyplinarną wiedzę ogólną z zakresu nauk matematyczno-przyrodniczych i nauk o środowisku oraz umiejętności wykorzystania jej w pracy zawodowej i życiu z zachowaniem zasad prawnych i etycznych. Rozumie i umie analizować procesy dokonujące się w przyrodzie oraz wpływ człowieka na środowisko. Absolwent zna podstawowe procesy i problemy istotne dla ochrony środowiska oraz kieruje się w swoich działaniach zasadami zrównoważonego rozwoju. Absolwent posiada umiejętności rozwiązywania problemów zawodowych, gromadzenia, przetwarzania oraz pisemnego i ustnego przekazywania informacji, a także pracy zespołowej. Absolwent jest przygotowany do podjęcia pracy w zakładach przemysłowych, laboratoriach badawczych i kontrolnych oraz instytucjach i służbach odpowiedzialnych za ochronę środowiska np. w urzędach administracji rządowej i samorządowej, parkach narodowych i krajobrazowych, a także w rolnictwie i drobnej wytwórczości. Umiejętności zdobyte w ramach specjalności będą także przydatne przy prowadzeniu działalności gospodarczej na własny rachunek, zwłaszcza ukierunkowanej na szybko rozwijający się sektor eksperckich usług środowiskowych. Po uzyskaniu przygotowania pedagogicznego absolwent może podjąć pracę w szkolnictwie. Absolwent zna język obcy na poziomie biegłości B2 Europejskiego Systemu u Kształcenia Językowego Rady Europy oraz umie posługiwać się językiem specjalistycznym z zakresu problematyki środowiskowej. Absolwent po ukończeniu studiów uzyskuje tytuł zawodowy licencjata i jest przygotowany do podjęcia studiów drugiego stopnia. Stosowane metody W celu realizacji programu studiów i osiągnięcia założonych efektów kształcenia stosowane są w pracy ze studentami sprawdzone i uznane metody, jak np. wykład, ćwiczenia tzw. tablicowe (np. matematyka, chemia, fizyka, zoologia, botanika, ekologia), praktyczne (większość kursów), dyskusja (seminaria dyskusja po prezentacjach multimedialnych) i konwersatorium (np. globalne problemy ekologiczne i zrównoważony rozwój, edukacja ekologiczna). W kursach dotyczących obu specjalności ogromną rolę pełnić będą zajęcia o charakterze projektowym (ocena oddziaływania na środowisko, 5

6 biomasa jako źródło energii i surowców, aplikowanie o fundusze na ochronę środowiska, czy aplikowanie o fundusze na ochronę przyrody). Stosuje się prezentacje multimedialne (wykłady z większości przedmiotów oraz wstępne części ćwiczeń tablicowych), a także wymaga się na zajęciach seminaryjnych, a także na innych typach zajęć, aby studenci samodzielnie przygotowywali prezentacje. Coraz szerzej stosuje się platformę e-learningową (Moodle). Przedmioty chemiczne i biologiczne, fizyka, technologie informacyjne, GIS w ochronie środowiska, statystyka i szereg kursów specjalistycznych prowadzone są z zastosowaniem metody ćwiczeń laboratoryjnych w stojących do dyspozycji studentów laboratoriach przedmiotowych lub komputerowych, gdzie studenci ćwiczą przy pomocy specjalistycznego sprzętu lub programów komputerowych, indywidualnie lub w małych grupach. Uzupełnieniem metod nauczania są zajęcia prowadzone w terenie w tym: z zastosowaniem urządzeń pomiarowych (np. hydrobiologia, hydrologia, meteorologia i klimatologia, zoologia, botanika, geologia i geomorfologia, gleboznawstwo i rekultywacja gruntów) połączone z kameralnymi ćwiczeniami praktycznymi na pozyskanym materiale badawczym; wyjazdy studyjne np. do oczyszczalni ścieków (metody i technologie oczyszczania ścieków, ocena oddziaływania na środowisko), na składowiska odpadów (gospodarka odpadami komunalnymi, ocena oddziaływania na środowisko), do Stacji Naukowej PAN w Szymbarku (monitoring środowiska); wizyty studyjne (np. na przedmiocie gospodarka wodno-ściekowa na sesje Rady Miasta i do stacji uzdatniania wody, w kursie gospodarka odpadami przemysłowymi do zakładu recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji). Podczas zajęć wykorzystywane są wizualne i audiowizualne środki np. prezentacje multimedialne i filmy, mapy topograficzne i tematyczne, schematy i projekty instalacji. OPIS KURSÓW (SYLABUSY) Kursy wspólne dla obu specjalności I rok, I semestr Podstawy chemii - repetytorium Ochrona Środowiska profil ogólnoakademicki, specjalności OZEiGO i OiGZP Podstawy chemii - repetytorium Kod Erasmusa 13.3 Punkty ECTS 2 do wyboru pierwszy zimowy stacjonarne 30 (30 godz. ćwiczenia) mgr Agata Lada mgr Agata Lada polski brak 6

7 Stosowane metody Treści kształcenia (pełny Wiedza: Posiada podstawową wiedzę z chemii pozwalającą na zrozumienie zachodzących procesów i reakcji chemicznych. Umiejętności: Samodzielnie pisze równania reakcji chemicznych z uwzględnieniem nazewnictwa reagentów; wykonuje podstawowe obliczenia chemiczne. Kompetencje społeczne: Rozumie konieczność nieustannego doskonalenia się (poszerzania wiedzy). OS1_W03, OS1_U01, OS1_K01 Seminarium z elementami ćwiczeń rachunkowych. Sprawdzian pisemny z wiedzy zdobytej podczas zajęć. Uzyskanie minimum 50% punktów ze sprawdzianu z wiedzy zdobytej podczas zajęć, obecność na zajęciach zgodnie z regulaminem studiów. Repetytorium wybranych zagadnień z podstaw chemii. Systematyka i nomenklatura związków nieorganicznych. Podstawowe zasady stosowane w pisaniu równań reakcji chemicznych: otrzymywania tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów oraz soli. Formy zapisu równań reakcji chemicznych - zapis cząsteczkowy i zapis jonowy skrócony. Wybrane pojęcia i wielkości wykorzystywane w podstawowych obliczeniach chemicznych: mol, masa molowa, objętość molowa, stężenie procentowe, stężenie molowe, gęstość roztworu. Obliczenia chemiczne dotyczące stężeń, stechiometrii równań reakcji chemicznych oraz obliczenia wydajności reakcji. 1. Krzysztof M. Pazdro, Anna Rola-Noworyta Akademicki zbiór zadań z chemii ogólnej, Oficyna edukacyjna Krzysztof Pazdro, Maria Litwin, Szarota Styka-Wlazło To jest chemia I, Podręcznik do liceum ogólnokształcącego i technikum, Zakres rozszerzony, Nowa Era 2013 Podstawy biologii repetytorium Ochrona Środowiska profil ogólnoakademicki, specjalności OZEiGO i OiGZP Podstawy biologii - repetytorium Kod Erasmusa 13.1 Punkty ECTS 2 do wyboru pierwszy zimowy stacjonarne 30 (30 godz. ćwiczenia) Prof. dr hab. Jan Kozłowski Prof. dr hab. Jan Kozłowski, dr hab. Janusz Fyda, dr hab. Alina Stachurska- Swakoń, dr Mariusz Klich polski brak 7

8 Stosowane metody Treści kształcenia (pełny Wiedza: Posiada podstawową wiedzę z biologii pozwalającą na zrozumienie zachodzących procesów w przyrodzie. Umiejętności: Potrafi wyjaśniać podstawowe pojęcia i relacje biologiczne. Kompetencje społeczne: Rozumie konieczność nieustannego doskonalenia się (poszerzania wiedzy). OS1_W03, OS1_U03, OS1_K01 Ćwiczenia prowadzone metodą seminaryjną Sprawdzian pisemny z wiedzy zdobytej podczas zajęć. Zaliczenie na ocenę. Aby zaliczyć ćwiczenia, niezbędna jest obecność na co najmniej 13 z 15 godzin zajęć oraz zaliczenie sprawdzianu z wiedzy zdobytej podczas zajęć. Repetytorium wybranych zagadnień z podstaw biologii. Przy pomocy testów wstępnych ustalane będą podstawowe braki, a program zajęć będzie dostosowywany na bieżąco do potrzeb. Celem kursu jest uzupełnienie podstawowej wiedzy biologicznej, którą studenci powinni wynieść ze szkoły średniej, ale niestety często nie wynoszą. Dlatego trudno jest zadeklarować dokładny zakres kursu, ponieważ powinien on uwzględniać konkretne braki konkretnej grupy studentów. Najpierw będzie przeprowadzony test sprawdzający podstawową wiedzę i na tej podstawie ustalana będzie tematyka dla konkretnych grup osób. Literatura podstawowa: Arkusze maturalne z biologii Biologia. Matura Vademecum Literatura : Campbell, N.A. i inni. Biologia. Rebis, Matematyka kurs rozszerzony Ochrona Środowiska profil ogólnoakademicki, specjalności OZEiGO i OiGZP Matematyka kurs rozszerzony Kod Erasmusa 11.1 Punkty ECTS 4 Do wyboru Pierwszy Zimowy stacjonarne 45 (45 godz. ćwiczeń) Dr hab. Mirosław Baran, prof. PWSZ Dr hab. Mirosław Baran, prof. PWSZ, mgr Barbara Dziadkowiec, vacat Polski Brak 8

9 Stosowane metody Treści kształcenia (pełny Wiedza: Rozumie podstawowe pojęcia analizy matematycznej i algebry liniowej. Umiejętności: Potrafi formalizować i wykorzystywać aparat związany z funkcjami oraz macierzami w zagadnieniach nauk przyrodniczych, w szczególności dotyczących środowiska. Kompetencje społeczne: Rozumie społeczne aspekty praktycznego stosowania zdobytej wiedzy i umiejętności matematycznych. OS1_W02, OS1_W03, OS1_W06, OS1_U01, OS1_U02, OS1_K01 Ćwiczenia rachunkowe, wykorzystywanie platformy edukacyjnej, wykorzystywanie darmowego programu on-line wolframalpha, w tym z użyciem komend programu MATHEMATICA. Kolokwia sprawdzające zdobytą wiedzę i umiejętności. Zaliczenie na podstawie frekwencji (obecność na 28 z 30 zajęć), punktów uzyskanych za rozwiązywanie zadań domowych (2p za zadanie) oraz z dwóch obowiązkowych kolokwiów (po 20 możliwych do zdobycia punktów), przy czym na ocenę wyższą niż 4.0 warunkiem koniecznym jest napisanie każdego z kolokwiów na 50% punktów. Zaliczenie od 20 p, ocena 5.0 od 40 punktów. Kurs matematyki obejmuje algebrę liniową i analizę matematyczną. Pierwsza część ćwiczeń dotyczy teorii układów równań liniowych z rozwinięciem aparatu do tego potrzebnego (macierze, wyznaczniki). Część zajęć poświęcona analizie to ćwiczenia kursu rachunku różniczkowego z wykorzystaniem podstawowych funkcji elementarnych oraz przećwiczenie podstawowych metod liczenia całek z zastosowaniem do rozwiązywania najprostszych równań różniczkowych. Rozwiązywanie zadań na obliczanie procentów i układanie proporcji. Rozwiązywanie układów 2 równań liniowych. Wyznaczniki 3x3 i 4x4. Zastosowania geometryczne wyznacznika, iloczyn wektorowy i mieszany. Mnożenie i odwracanie macierzy. Obliczanie rzędu macierzy. Rozwiązywanie układów równań i problemów do nich prowadzących. Wyznaczanie odległości od prostych i płaszczyzn. Funkcje kwadratowe, wielomiany, przykłady,funkcji wymiernych. Funkcje wykładnicze i logarytmiczne. Rysowanie wykresów funkcji w różnych skalach. Przykłady zależności funkcyjnych w przyrodzie. Obliczanie granic prostych ciągów, badanie zbieżności szeregów, obliczenia z ich użyciem. Obliczanie pochodnych funkcji elementarnych i wielomianów Taylora. Badanie przebiegu zmienności prostych funkcji. Obliczanie prostych całek i ich zastosowania geometryczne. Przykłady rozwiązań równań różniczkowych zwyczajnych występujących w chemii i biologii. Ekstrema lokalne funkcji dwóch zmiennych. Prosta regresji i metoda najmniejszych kwadratów. Zastosowania programu wolframalpha do obliczeń. 1. W. Krysicki, L. Włodarski, Analiza matematyczna w zadaniach, t. I,II, PWN, Warszawa, M. Gewert, Z. Skoczylas, Wstęp do analizy i algebry, teoria, przykłady, zadania, Oficyna Wydawncza GiS, Wrocław, J. Laszuk, Zbiór zadań testowych z matematyki, Warszawa, E. Steiner, Matematyka dla chemików, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, Matematyka kurs podstawowy Ochrona środowiska profil ogólno akademicki, specjalności OZEiGO i OiGZP Matematyka kurs podstawowy 9

10 Kod Erasmusa 11.1 Punkty ECTS 4 do wyboru pierwszy zimowy stacjonarne 45 (45 godz. ćwiczeń) Dr hab. Mirosław Baran, prof. PWSZ Dr hab. Mirosław Baran, prof. PWSZ, mgr Barbara Dziadkowiec, vacat Polski Brak Stosowane metody Treści kształcenia (pełny Wiedza: Rozumie podstawowe pojęcia związane z liczbami rzeczywistymi i geometrią płaszczyzny. Umiejętności: Potrafi formalizować i wykorzystywać aparat związany z liczbami rzeczywistymi i funkcjami trygonometrycznymi w zagadnieniach nauk przyrodniczych, w szczególności dotyczących środowiska. Kompetencje społeczne: Rozumie społeczne aspekty praktycznego stosowania zdobytej wiedzy i umiejętności z dziedziny matematyki. OS1_W02, OS1_W03, OS1_W06, OS1_U01, OS1_U02, OS1_K01 Ćwiczenia rachunkowe, wykorzystywanie platformy edukacyjnej, wykorzystywanie darmowego programu wolframalpha, w tym z użyciem najprostszych komend programu MATHEMATICA. Test końcowy sprawdzający zdobytą wiedzę i umiejętności. Zaliczenie na podstawie frekwencji (obecność na 28 z 30 zajęć), punktów uzyskanych za rozwiązywanie zadań domowych (2p za zadanie) oraz z dwóch obowiązkowych kolokwiów (po 20 możliwych do zdobycia punktów), przy czym na ocenę wyższą niż 4.0 warunkiem koniecznym jest napisanie każdego z kolokwiów na 50% punktów. Zaliczenie od 20 p, ocena 5.0 od 40 punktów. Podstawy i zastosowania arytmetyki liczb rzeczywistych. Geometria figur na płaszczyźnie. Działania na liczbach całkowitych. Działania na ułamkach. Proporcje. Obliczanie procentów. Wzory skróconego mnożenia. Niewymierności kwadratowe. Wartość bezwzględna, cecha, mantysa liczby rzeczywistej. Równania, nierówności, szacowania z wartością bezwzględną. Wyznaczanie i rysowanie prostych na płaszczyźnie. Elementy geometrii płaszczyzny i trygonometrii. Obliczanie pól figur na płaszczyźnie. Rozwiązywanie układów równań z dwoma niewiadomymi. Wyznaczniki 3 stopnia, ich zastosowania do rozwiązywania układów równań z 3 niewiadomymi oraz do obliczania pól trójkątów. Obliczanie wyznaczników wyższego stopnia programem wolframalpha. Obliczenia związane z macierzami i rozwiązywaniem układów równań przy użyciu programu wolframalpha. Przegląd podstawowych funkcji elementarnych. Najprostsze granice ciągów i funkcji. Badanie funkcji z użyciem programu wolframalpha. Zastosowania geometryczne całek, wykorzystanie do obliczeń całek programu wolframalpha z użyciem najprostszych komend programu Mathematica. 1. W. Krysicki, L. Włodarski, Analiza matematyczna w zadaniach, t. I,II, PWN, Warszawa, M. Gewert, Z. Skoczylas, Wstęp do analizy i algebry, teoria, przykłady, zadania, Oficyna Wydawncza GiS, Wrocław, J. Laszuk, Zbiór zadań testowych z matematyki, Warszawa, E. Steiner, Matematyka dla chemików, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa,

11 Technologie informacyjne kurs podstawowy Ochrona Środowiska profil ogólnoakademicki, specjalności OZEiGO i OiGZP Technologie informacyjne kurs podstawowy Kod Erasmusa 11.3 Punkty ECTS 4 do wyboru pierwszy zimowy stacjonarne Stosowane metody Metody sprawdzania i kryteria oceny efektów kształcenia 60 (60 godz. laboratorium komputerowe) Dr hab. Krzysztof Wiąckowski Dr hab. Janusz Fyda, dr Mariusz Klich, dr hab. Krzysztof Wiąckowski polski Brak Wiedza: Posiada podstawową wiedzę o budowie komputera i oprogramowaniu. Umiejętności: Potrafi korzystać z komputera i programów Microsoft Office na poziomie średnio-zaawansowanym. Kompetencje społeczne: Rozumie potrzebę kształcenia, samokształcenia i doskonalenia umiejętności informatycznych. OS1_W06, OS1_W11, OS1_U01, OS1_K01 Prezentacja, konwersatorium, praca samodzielna z komputerem, Obecność i aktywność na zajęciach, umiejętność obsługi komputera i programów użytkowych. Sporządzenie projektu z wykorzystaniem edytora, arkusza kalkulacyjnego, PowerPointa Zaliczenie na ocenę na które składają się: udział w zajęciach (25%), wykazanie się umiejętnością obsługi programów komputerowych (50%), raport końcowy (25%). Treści kształcenia (pełny Podstawowe wiadomości o systemie Windows. Posługiwanie się programami pakietu Microsoft Office. Obsługa edytora tekstów. Podstawowe funkcje arkusza kalkulacyjnego. Przygotowania prezentacji multimedialnej i strony internetowej. Wyszukiwanie informacji w Internecie i posługiwanie się pocztą elektroniczną. Główne elementy składowe komputera PC, rozumienie podstawowych pojęć i zastosowań technik informatycznych tj. przechowywanie i przetwarzanie danych, codzienne zastosowania oprogramowania użytkowego, wykorzystanie sieci informatycznych itp. Obsługa sytemu Windows na poziomie umożliwiającym swobodne wykorzystanie funkcji porządkujących środowisko pracy każdego użytkownika komputera np. zarządzanie oknami aplikacji, plikami, folderami itp. Obsługa i poprawne użytkowanie edytora tekstu do tworzenia, edycji, formatowania, drukowania i przechowywania dokumentów. Posługiwanie się arkuszem kalkulacyjnym na poziomie podstawowym. Umiejętność wyszukiwania informacji w ogólnoświatowej sieci komputerowej i obsługa poczty elektronicznej. Różne wydania dostępnych podręczników, instrukcji i samouczków dotyczących omawianych zagadnień. Źródła internetowe. 11

12 Technologie informacyjne kurs rozszerzony Kod Erasmusa 11.3 Punkty ECTS 4 Stosowane metody Metody sprawdzania i kryteria oceny efektów kształcenia Ochrona Środowiska profil ogólnoakademicki, specjalności OZEiGO i OiGZP Technologie informacyjne kurs rozszerzony do wyboru Pierwszy Zimowy Stacjonarne 60 (60 godz. laboratorium komputerowe) Dr hab. Krzysztof Wiąckowski Dr hab. Janusz Fyda, dr hab. Krzysztof Wiąckowski, dr Mariusz Klich Polski Brak Wiedza: Posiada wiedzę o gromadzenia i analizie danych, rozumie konieczność systematycznego ich porządkowania. Umiejętności: Potrafi utworzyć bazę danych i wykonywać proste analizy matematyczne i statystyczne. Kompetencje społeczne: Rozumie potrzebę kształcenia, samokształcenia i doskonalenia w dziedzinie informatyki, potrafi pracować samodzielnie. OS1_W06, OS1_W12, OS1_U01, OS1_K01 Prezentacja, konwersatorium, praca samodzielna z komputerem, Obecność i aktywność na zajęciach, umiejętność obsługi komputera i programów użytkowych. Sporządzenie bazy danych, wykonanie analiz statystycznych i prezentacji. Zaliczenie na ocenę na które składają się: udział w zajęciach (25%), wykazanie się umiejętnością obsługi programów komputerowych i wykonanie przykładowych baz danych, analiz statystycznych, korespondencji seryjnych itp. (75%). Treści kształcenia (pełny Posługiwanie się programami pakietu Microsoft Office ze szczególnym uwzględnieniem modułów umożliwiających gromadzenie danych tekstowych, numerycznych i alfanumerycznych, ich selekcjonowanie i analizę. Obsługa i poprawne użytkowanie edytora tekstu do tworzenia, edycji, formatowania, drukowania i przechowywania tabel zawierających różne typy danych. Umiejętność tworzenia, redagowania oraz modyfikowania i drukowania korespondencji seryjnej wykorzystującej różnego rodzaju bazy danych (adresowe, osobowe, telefoniczne itp.). Posługiwanie się modułem umożliwiającym tworzenie baz danych w Excelu do tworzenia obszernych zbiorów danych różnego typu. Projektowanie i obsługa relacyjnych baz danych przy pomocy programu Access. Definiowanie formularzy, porządkowanie bazy według podanych kryteriów, a także sporządzanie kwerend i raportów. Podstawy statystyki umożliwiające wykonywanie prostych analiz statystycznych. Różne wydania dostępnych podręczników, instrukcji i samouczków dotyczących omawianych zagadnień. Przede wszystkim źródła internetowe. Zdalne nauczanie, poszukiwanie i przechowywanie informacji środowiskowej 12

13 Ochrona Środowiska profil ogólnoakademicki, specjalności OZEiGO i OiGZP Zdalne nauczanie, poszukiwanie i przechowywanie informacji środowiskowej Kod Erasmusa 11.3 Punkty ECTS 2 Obowiązkowy pierwszy zimowy stacjonarne 15 (15 godz. laboratorium informatyczne) Prof. dr hab. Jan Kozłowski Prof. dr hab. Jan Kozłowski polski brak Wiedza: Student zna szereg nowoczesnych narzędzi używanych współcześnie do wspomagania pracy z użyciem zasobów sieciowych. Umiejętności: Student potrafi poruszać się na platformie edukacyjnej Moodle, posługiwać się szeregiem źródeł internetowych i poszukiwać informacji w zasobach sieciowych. Kompetencje społeczne: Trening w korzystaniu z narzędzi sieciowych umożliwi łatwe samodzielne uczenie się obsługiwania i korzystania z nowych narzędzi, jakie pojawią się w przyszłości. Wzrośnie poziom e- kompetencji studenta. OS1_W06, OS1_U03, OS1_U11, OS1_K01, OS1_K02 Stosowane metody Praca przy komputerach podłączonych do sieci z pomocą prowadzącego. Treści kształcenia (pełny Zoologia Bieżące sprawdzanie wykonywanych zadań i projektów Zaliczenie na ocenę. Warunkiem zaliczenia jest opanowanie zagadnień przewidywanych w programie oraz wykonanie miniprojektów związanych z poszukiwaniem informacji. Korzystanie z platformy e-learningowej Moodle; praca i przechowywanie informacji w chmurze ; posługiwanie się Wikipedią i innymi tego typu źródłami informacji; korzystanie z elektronicznych zasobów Głównego Urzędu Statystycznego dla potrzeb ochrony środowiska. Kurs ma przygotować studentów już w pierwszym semestrze do korzystania z nowoczesnych narzędzi, takich jak platforma e-learningowa Moodle w wersji aktualnie używanej w PWSZ w Tarnowie, wykorzystywanie zasobów w chmurze do pracy indywidualnej i zbiorowej, krytyczne posługiwanie się Wikipedią i innymi tego typu źródłami informacji z poszanowaniem praw autorskich, wykorzystywanie platformy Google Scholar oraz korzystanie z elektronicznych zasobów Głównego Urzędu Statystycznego do poszukiwania informacji środowiskowej. Wyłącznie materiały dostępne w sieci, w tym pakiety pomocowe używanych zasobów. Ochrona Środowiska profil ogólnoakademicki, specjalności OZEiGO i OiGZP Zoologia 13

14 Kod Erasmusa 13.1 Punkty ECTS 5 Obowiązkowy Pierwszy Zimowy Stacjonarne 60 (30 godz. wykład, 30 godz. laboratorium) Dr hab. Janusz Fyda Dr hab. Janusz Fyda, dr Mariusz Klich Polski Brak Wiedza: Posiada wiedzę o budowie, funkcjonowaniu, biologii i różnorodności zwierząt. Stosowane metody Metody sprawdzania i kryteria oceny efektów kształcenia Treści kształcenia (pełny Umiejętności: Potrafi rozpoznać organizmy należące do podstawowych typów i gromad. Kompetencje społeczne: Rozumie potrzebę uczenia się i rozwijania zainteresowań przyrodniczych. OS1_W03, OS1_W05, OS1_U02, OS1_K01 Wykład, prezentacje mutimedialne, projekcje filmów, ćwiczenia laboratoryjne Wykład: końcowy egzamin pisemny; Laboratoria: sprawdziany pisemne z przerobionego materiału, testy sprawdzające, przygotowanie do ćwiczeń z zadanej literatury Zaliczenie laboratorium: obecność na co najmniej 80% zajęć, uzyskanie pozytywnych ocen ze sprawdzianów lub zaliczenie sprawdzianu z całości materiału w przypadku nie zaliczenia sprawdzianów cząstkowych. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest uzyskanie zaliczenia z laboratorium. Egzamin jest pisemny, pytania są otwarte i zamknięte. Egzamin jest zdany po uzyskaniu minimum 50% punktów. Kurs zoologii omawiający podstawy taksonomii, biologii, a także budowę zewnętrzną i wewnętrzną podstawowych typów zwierząt bezkręgowych i kręgowców. Dla wybranych organizmów prezentowane są zagadnienia dotyczące ich występowania i ekologii oraz zagrożeń wynikających z antropopresji. Podstawowy kurs zoologii omawiający na wstępie główne działy zoologii, podstawy taksonomii oraz różnorodność gatunkową zwierząt. Na kolejnych wykładach dokonany będzie przegląd taksonomiczny ważniejszych typów bezkręgowców i kręgowców. Omówione będą pierwotniaki i wielokomórkowce ze szczególnym uwzględnieniem organizmów istotnych dla określenia jakości i zanieczyszczenia środowiska, a także potencjalnie chorobotwórczych, pasożytniczych i niebezpiecznych dla człowieka. Dokładnie i wszechstronnie przedstawione zostaną kręgowce. Na przykładzie znanych przedstawicieli z różnych grup taksonomicznych omówiona zostanie budowa i ewolucja głównych układów życiowych. Podkreślone będą przystosowania do życia w różnych środowiskach, a także rola bezkręgowców i kręgowców w środowisku i gospodarce człowieka. Wspomniane będą również bezkręgowce i kręgowce prawnie chronione w Polsce, a także gatunki ginące i zagrożone wyginięciem umieszczone w Czerwonej księdze. Na ćwiczeniach prowadzone będą obserwacje żywych i utrwalonych okazów oraz preparatów histologicznych z użyciem mikroskopów i lup binokularnych. 14

15 Podstawowa: Rajski Zoologia ;Hempel-Zawitkowskiej J. (red.), Zoologia. PWN, W-wa, Richard D. Jurd. Krótkie Wykłady- Biologia zwierząt PWN 2007 i późniejsze wydania A. Rajski, Zoologia, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 1995 i póżniejsze Pomocnicza: Grabda E. (red.) Zoologia. Bezkręgowce. Tom I i II. PWN, W- wa, Jura Cz. Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy, PWN, W-wa, Szarski H. Historia zwierząt kręgowych PWN 2013 Grodziński Z., Anatomia i embriologia ryb.; Szarski H (red), Anatomia porównawcza kręgowców. Klucze do oznaczania: ryb, płazów, ptaków i ssaków. Geologia i geomorfologia Ochrona Środowiska profil ogólnoakademicki, specjalności OZEiGO i OiGZP Geologia i geomorfologia Kod Erasmusa 07.0 Punkty ECTS 3 Obowiązkowy Pierwszy Zimowy Stacjonarne 40 (15 godz. wykład, 15 godz. ćwiczenia prakt., 10 godz. laboratorium) Dr Jarosław Gabała Dr Jarosław Gabała Polski Brak Wiedza: Zna najważniejsze procesy geologiczne i rzeźbotwórcze. Zna główne zasoby litosfery i możliwości ich wykorzystania. Rozumie podstawowe zmiany i zagrożenia środowiska spowodowane działalnością człowieka na powierzchni ziemi oraz w przypowierzchniowych warstwach skorupy ziemskiej. Stosowane metody Umiejętności: Potrafi opisać i zinterpretować wybrane zjawiska i procesy geologiczne i geomorfologiczne zachodzące współcześnie i w geologicznej skali czasu. Umie korzystać z map geologicznych i hydrogeologicznych. Potrafi rozpoznać podstawowe rodzaje skał i wykreślić oraz zinterpretować przekrój geologiczny. Kompetencje społeczne: Wykazuje dbałość o wysoką jakość wykonywanych zadań, rozumie znaczenie odpowiedzialności przy podejmowaniu decyzji oddziałujących na środowisko. OS1_W01, OS1_W02, OS1_W03; OS1_U01, OS1_U02, OS1_U05, OS1_U08, OS1_K07, OS1_K08 Wykład, ćwiczenia praktyczne przedmiotowe oraz pokaz. Wykład: pisemne zaliczenie końcowe. Ćwiczenia praktyczne: wykonanie rysunkowych prac problemowych, na końcu semestru sprawdzian praktycznych umiejętności z wybranych tematów przerobionych na ćwiczeniach. Laboratorium: sprawdzenie praktycznej umiejętności rozpoznawania skał i wykonanie pracy rysunkowej. 15

16 Treści kształcenia (pełny Pisemne zaliczenie po wykładach - test z pytaniami otwartymi i zamkniętymi. Konieczne jest otrzymanie minimum 50% punktów. Warunkiem dopuszczenia do zaliczenia pisemnego jest zaliczenie ćwiczeń. Ćwiczenia praktyczne i laboratorium: Do zaliczenia niezbędna jest obecność na co najmniej 8 z 10 lub 13 z 15 zajęć - w przypadku nieobecności na zajęciach obowiązuje nadrobienie materiału i wykonanie pracy rysunkowej. Zaliczenie ćwiczeń obejmuje - poprawne wykonanie wszystkich prac rysunkowych, a na końcu semestru na praktycznym sprawdzianie umiejętności uzyskanie minimum 50% punktów z wybranych tematów ćwiczeń. Na laboratorium: Zaliczenie umiejętności rozpoznawania podstawowych rodzajów skał i poprawne wykonanie przekroju geologicznego. Budowa geologiczna Ziemi oraz najważniejsze procesy geologiczne i rzeźbotwórcze. Zasoby litosfery. Podstawowa wiedza o rozwoju życia na Ziemi. Antropogeniczne przekształcenia litosfery. Praca z mapą topograficzną i geologiczną. Ziemia jako planeta układu słonecznego. Budowa Ziemi. Geosfery: jądro, płaszcz, litosfera. Pochodzenie minerałów i skał. Najważniejsze procesy geologiczne i rzeźbotwórcze; elementy rzeźby powierzchni Ziemi utworzone przez procesy endogeniczne (wulkanizm, plutonizm, metamorfizm) i egzogeniczne (eoliczne, fluwialne, zachodzące na stoku, w środowisku morskim, zlodowacenia, wietrzenie, kras). Rola procesów geologicznych w powstawaniu skał. Naturalne krążenie pierwiastków w litosferze powstawanie surowców mineralnych. Pochodzenie kontynentów i oceanów, deformacje i ruchy skorupy ziemskiej, tektonika płyt litosfery. Antropogeniczne przekształcenia litosfery ich waloryzacja oraz sposoby ograniczania. Gospodarowanie zasobami litosfery w myśl zasad zrównoważonego rozwoju. Ćwiczenia praktyczne: Podstawowe techniki pracy z mapą topograficzną i jej analizy. Profil poprzeczny doliny rzecznej. Studium spadków terenu. Prosty profil geologiczny na przykładzie kuesty. Czytanie mapy geologicznej (SMGP). Warunki hydrogeologiczne w Kotlinie Sandomierskiej (MHgP) i Karpatach zasoby wód i energii geotermalnej. Laboratorium: Geologiczna skala czasu i sposoby datowania zdarzeń w historii Ziemi. Podstawy stratygrafii. Geologiczna i geomorfologiczna charakterystyka Polski ze szczególnym uwzględnieniem Karpat i Wyżyn Polskich - rozpoznawanie podstawowych rodzajów skał (1 i 2). Zasady konstrukcji i czytanie przekrojów geologicznych. Wykreślanie przekroju geologiczno-inżynierskiego. Wykład: 1. T. H. Van Andel, Nowe spojrzenie na starą planetę, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, W. Mizerski, Geologia dynamiczna dla geografów, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, S. Stanley, Historia Ziemi, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, M. Klimaszewski, Geomorfologia, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, Ćwiczenia praktyczne i laboratorium: 1. W. Mizerski, S. Orłowski, Geologia historyczna dla geografów, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, W, Mizerski, Geologia Polski dla geografów, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, R. Dulias i in., Przewodnik do ćwiczeń z geomorfologii, Wyd. UŚ, Katowice, P. Czubla i in., Przewodnik do ćwiczeń z geologii, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, K. Szamałek, Podstawy geologii gospodarczej i gospodarki surowcami mineralnymi, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, Hydrologia, meteorologia, klimatologia, Ochrona Środowiska profil ogólnoakademicki, specjalności OZEiGO i OiGZP 16

17 Hydrologia, meteorologia, klimatologia. Kod Erasmusa 07.7, 07.4 Punkty ECTS 4 Obowiązkowy Pierwszy Zimowy Stacjonarne 45 (15 godz. wykład, 15 godz. ćwiczenia, 15 godz. ćwiczenia praktyczne) Dr Jarosław Gabała Dr Jarosław Gabała Polski Brak Wiedza: Rozumie funkcjonowanie hydrosfery oraz identyfikuje zagrożenia zasobów wodnych. Rozumie funkcjonowanie atmosfery i identyfikuje zagrożenia stanu atmosfery. Stosowane metody Treści kształcenia (pełny Umiejętności: Potrafi opisywać i interpretować zjawiska i procesy hydrologiczne w powiązaniu ze stanem środowiska przyrodniczego; potrafi wyznaczać podstawowe charakterystyki hydrologiczne; umie posługiwać się podstawowymi technikami pomiarowymi w hydrologii. Potrafi opisywać i interpretować zjawiska i procesy meteorologiczne i klimatologiczne w powiązaniu ze stanem środowiska przyrodniczego; potrafi wyznaczać podstawowe charakterystyki meteorologiczne; posługuje się najprostszymi technikami pomiarowymi w meteorologii. Kompetencje społeczne: Wykazuje dbałość o wysoką jakość wykonywanych zadań, rozumie odpowiedzialność przy podejmowaniu decyzji oddziałujących na środowisko. OS1_W01, OS1_W02, OS1_W03; OS1_U01, OS1_U02, OS1_U05, OS1_U08, OS1_K07, OS1_K08 Wykład, ćwiczenia praktyczne przedmiotowe oraz pokaz. Wykład: pisemne zaliczenie końcowe. Ćwiczenia praktyczne: wykonanie rysunkowych i obliczeniowych prac problemowych, na końcu semestru sprawdzian praktycznych umiejętności z wybranych tematów przerobionych na ćwiczeniach. Pisemne zaliczenie po wykładach - test z pytaniami otwartymi i zamkniętymi. Konieczne jest otrzymanie minimum 50% punktów. Warunkiem dopuszczenia do zaliczenia pisemnego jest zaliczenie ćwiczeń. Ćwiczenia praktyczne: Do zaliczenia niezbędna jest obecność na co najmniej 13 z 15 zajęć, w przypadku nieobecności na zajęciach obowiązuje nadrobienie materiału i wykonanie pracy rysunkowej. Zaliczenie obejmuje - poprawne wykonanie wszystkich prac rysunkowych i obliczeniowych, na końcu semestru na praktycznym sprawdzianem umiejętności z wybranych tematów ćwiczeń uzyskanie minimum 50% punktów. Podstawowe właściwości hydrosfery w jej części lądowej - wody powierzchniowe i podziemne - i oceanicznej. Zasoby wodne, ich wykorzystanie, główne zagrożenia oraz sposoby ochrony. Podstawowe procesy w atmosferze Ziemi oraz elementy klimatu. Zagrożenia atmosfery zanieczyszczeniami oraz współczesne problemy klimatu wraz z podejmowanymi przeciwdziałaniami. Hydrologia: Występowanie i obieg wody w przyrodzie. Charakterystyka różnych rodzajów wód powierzchniowych: rzeki (sieci wód płynących, stany wód, miary odpływu, niżówki, wezbrania i powodzie), jeziora (geneza, typy zasilania, termika i wahania stanów), mokradła. Wody podziemne ich pochodzenie, typologia i zasoby. Morza i oceany pochodzenie, chemizm, 17

18 dynamika i rola m.in. w kształtowaniu klimatu. Bałtyk zagrożone morze śródlądowe. Bilans wodny Ziemi. Meteorologia i klimatologia: Atmosfera ziemska ewolucja, budowa, właściwości, dynamika i zachowanie. Bilans energetyczny układu Ziemia atmosfera. Obieg ciepła i wody w atmosferze; równowaga atmosfery. Ogólna cyrkulacja atmosfery. Antropogeniczne zmiany atmosfery: Dziura ozonowa i kwaśne deszcze. Pogoda, elementy opisu i prognozowanie meteorologia synoptyczna. Czynniki i procesy klimatotwórcze. Klimat i system klimatyczny strefy klimatyczne Ziemi. Zmiany klimatu: Przyczyny i skutki naturalnych i antropogenicznych zmian klimatu. Wykorzystanie wiedzy o klimacie w rolnictwie, turystyce i urbanistyce (zagrożenia i kształtowanie klimatu obszarów zurbanizowanych). Ćwiczenia (meteorologia i klimatologia): Energia słoneczna i jej zasoby. Powierzchniowa prezentacja zjawisk metodą izolinii. ciśnienia powietrza i podstawowe dane o wietrze. Róża wiatrów i jej analiza. Użyteczne zasoby wiatru. Równowaga atmosfery. Meteorologia zanieczyszczeń: zanieczyszczania i samooczyszczanie atmosfery, rozprzestrzenianie zanieczyszczeń drogą atmosferyczną i róża stężeń dla zanieczyszczeń. Pogoda i obserwacje pogody. Analiza mapy synoptycznej. Ćwiczenia praktyczne (hydrologia): Zlewnia, Jednolite Części Wód. Wyznaczanie działów wodnych, Spadek cieku, profil podłużny doliny rzecznej. Odpływ, natężenie odpływu. Przepływy ekstremalne i antropogeniczne zmiany odpływu. Wody podziemne; zwierciadło wód podziemnych. Elementy gospodarowania wodą: Zasoby wodne, Ingerencja człowieka w obieg wody - wzbogacanie zasobów, ograniczanie niedoborów, zapobieganie powodziom. Zapotrzebowanie na wodę. Potrzeby wodne gospodarki. Ochrona zasobów wodnych. Meteorologia i klimatologia: 1. A. Woś, Meteorologia dla geografów, Wyd. Uniw. im. A. Mickiewicza, Poznań, J. Zwoździak, A. Zwoździak, A. Szczurek, Meteorologia w ochronie atmosfery, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, K. Kożuchowski, J. Wibig, J. Degirmendżić, Meteorologia i klimatologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, Hydrologia: 1. E. Bajkiewicz-Grabowska, Z. Mikulski, Hydrologia ogólna, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, W. Chełmicki, Woda. Zasoby, degradacja, ochrona, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, E. Bajkiewicz-Grabowska i inni, Przewodnik do ćwiczeń z hydrologii ogólnej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, P. Kowalczak, Konflikty o wodę, Wydawnictwo KURPISZ S.A., Przeźmierowo, J. Żelazo, Z. Popek, Podstawy rekultywacji rzek, Wydawnictwo SGGW, Warszawa, Zlewnia, własności i procesy [red. J. Pociask-Karteczka], Wyd. UJ, Kraków, Ekologia Kod Erasmusa 07.2 Punkty ECTS 5 Ochrona Środowiska profil ogólnoakademicki, specjalności OZEiGO i OiGZP Ekologia Obowiązkowy Pierwszy 18

19 Stosowane metody Zimowy Stacjonarne 60 (30 godz. wykład, 30 godz. laboratorium) Prof. dr hab. Jan Kozłowski Prof. dr hab. Jan Kozłowski, Dr hab. Janusz Fyda, Dr Mariusz Klich, Dr hab. Krzysztof Wiąckowski Polski Brak Wiedza: Rozumie procesy ekologiczne i ewolucyjne warunkujące różnorodność biologiczną funkcjonowanie biosfery w układach naturalnych i będących pod wpływem antropopresji. Umiejętności: Identyfikuje zagrożenia ekologiczne; umie tworzyć sprawozdania z ćwiczeń laboratoryjnych, poprawne pod względem merytorycznym i formalnym. Kompetencje społeczne: Potrafi odróżniać hasła dotyczące ochrony środowiska oparte na podstawach naukowych od haseł propagandowych. OS1_W01, OS1_W02, OS1_W08, OS1_U01, OS1_U02, OS1_U08, OS1_K01, OS1_K02, OS1_K07, OS1_K08 Wykład, projekcje filmów, ćwiczenia laboratoryjne z elementami ćwiczeń rachunkowych, lekcje na e-platformie. Wykład: egzamin końcowy pisemny; laboratoria: sprawdziany pisemne z przerobionego materiału, testy sprawdzające przygotowanie do ćwiczeń z zadanej literatury, zaliczanie sprawozdań. Aby zaliczyć laboratorium, niezbędna jest obecność na co najmniej 13 z 15 zajęć, zaliczenie sprawozdań z wszystkich odbytych ćwiczeń oraz uzyskanie 40% punktów ze sprawdzianów lub zaliczenie sprawdzianu z całości w przypadku nie zdobycie tego limitu punktów. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie laboratorium. Egzamin jest pisemny, pytania otwarte i zamknięte. Konieczne jest otrzymanie minimum 50% punktów, przy czym za niewłaściwe odpowiedzi w testach wyboru stosuje się ujemną punktację. Treści kształcenia (pełny Podstawowy kurs ekologii. Omawiane są zjawiska ekologiczne na poziomie osobnika, populacji, biocenozy, ekosystemu i biosfery, a także podstawy geografii roślin i zwierząt. Podkreślane są związki z ewolucją świata organicznego Podstawowy kurs ekologii. Po przedstawieniu zakresu i podstawowych zasad ekologii omawiane jest funkcjonowanie biosfery jako całości, ze szczególnym uwzględnieniem procesów redoks zachodzących w przyrodzie (autotrofia, heterotrofia, chemolitotrofia), procesów produkcji i dekompozycji i cykli biogeochemicznych (z uwzględnieniem wpływu człowieka). Omawiane są główne biomy świata i różnice pomiędzy pojęciami biom i kraina biogeograficzna. Następnie omawiane są procesy ekologiczne zachodzące na poszczególnych poziomach organizacji: osobnik (w tym czynniki ograniczające), populacja (także podstawy genetyki populacji, zagadnienie eksploatacji, zjawiska demograficzne w populacjach ludzkich), biocenoza, ekosystem (składniki, produkcja pierwotna i wtórna, łańcuchy i sieci troficzne, obieg materii, przepływ energii, budżet energetyczny). Szczególnie akcentowane są związki ekologii z ewolucją oraz omawiane są te zagadnienia ewolucyjne, których znajomość jest niezbędna dla zrozumienia funkcjonowania systemów ekologicznych i decydujące o bioróżnorodności (mechanizmy powstawania i wymierania gatunków). Uzupełnieniem wykładu są ćwiczenia (zajęcia laboratoryjne połączone z obliczeniowymi), na których studenci w praktycznym działaniu pogłębiają zrozumienie procesów ekologicznych. 19

20 Podstawowa 1. A Górecki, J. Kozłowski, M. Gębczyński, Ćwiczenia z ekologii, Filia Uniwersytetu w Białymstoku, A. Mackenzie, A.S. Ball, S.R. Virdee, Ekologia. Seria "Krótkie wykłady". Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, Uzupełniająca 1. J. Weiner, Życie i ewolucja biosfery, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, Źródła internetowe I rok II semestr Chemia ogólna i nieorganiczna Ochrona Środowiska profil ogólnoakademicki, specjalności OZEiGO i OiGZP Chemia ogólna i nieorganiczna Kod Erasmusa 13.3 Punkty ECTS 5 Obowiązkowy Pierwszy Letni Stacjonarne 60 (30 godz. ćwiczenia 30 godz. laboratorium) mgr Agata Lada mgr Agata Lada Polski Brak Wiedza: Zna fundamentalne prawa i pojęcia chemiczne, zasadę budowy atomów i cząsteczek, chemii roztworów i obliczeń stechiometrycznych, właściwości głównych pierwiastków chemicznych i ich związków, ze szczególnym uwzględnieniem występujących w środowisku naturalnym. Zna zasady BHP obowiązujące w laboratoriach chemicznych. Stosowane metody Metody sprawdzania i kryteria oceny efektów kształcenia Umiejętności: Potrafi stosować układ okresowy i konfigurację elektronową do oceny właściwości pierwiastków, przewidywanie aktywności związków chemicznych na podstawie budowy ich cząsteczek. Potrafi wykonać proste doświadczenia chemiczne, wyciągnąć wnioski z przeprowadzonych eksperymentów. Rozpoznaje zagrożenia związane z używaniem odczynników chemicznych. Kompetencje społeczne: Rozumie potrzebę dalszego kształcenia oraz podnoszenia kompetencji zawodowych; potrafi pracować w zespole; jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo pracy na swoim stanowisku, wykazuje dbałość o wysoką jakość wykonywanych zadań. OS1_W01, OS1_W02, OS1_W03, OS1_W09, OS1_W10, OS1_U01, OS1_U02, OS1_U04, OS1_K01, OS1_K02, OS1_K05, OS1_K07 Ćwiczenia z częścią wykładową i elementami ćwiczeń rachunkowych. Ćwiczenia laboratoryjne. Pokaz eksperymentu. Sprawdziany pisemne z wiedzy zdobytej podczas zajęć, sprawdzian praktyczny z podstawowych technik laboratoryjnych, zaliczanie sprawozdań. 20

21 Treści kształcenia (pełny Praktyczne wykonanie wszystkich doświadczeń, zaliczenie wszystkich sprawozdań, uzyskanie minimum 50% punktów ze sprawdzianów cząstkowych lub uzyskanie minimum 50% punktów ze sprawdzianu poprawkowego z całego zakresu materiału. Obecność na zajęciach zgodnie z regulaminem studiów. Podstawy języka chemii i prawa chemiczne. Elementy struktury atomów i cząsteczek. Układ okresowy pierwiastków. Równowagi w roztworach wodnych. Wybrane zagadnienia z: termochemii, elektrochemii, kinetyki i statyki. Analiza jakościowa kationów. Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne. Struktura elektronowa atomów, orbitale atomowe i reguły ich zapełniania. Układ okresowy jako konsekwencja struktury elektronowej atomów. Struktura cząsteczek chemicznych, orbitale cząsteczkowe, hybrydyzacja, struktura a właściwości cząsteczek. Pierwsza zasada termodynamiki, prawo Hessa. Reguła przekory. Szybkość reakcji chemicznych, rząd reakcji. Utlenianie i redukcja jako proces wymiany elektronów. Ogniwa elektrochemiczne. Elektroliza. Dysocjacja elektrolityczna. Teoria kwasów i zasad. Bufory. Iloczyn rozpuszczalności. Regulamin pracy w laboratorium chemicznym i zasady udzielania pierwszej pomocy. Zapoznanie się z podstawowymi czynnościami laboratoryjnymi. Sporządzanie roztworów o zadanym stężeniu molowym i procentowym. Przeliczanie stężeń. Preparatyka nieorganiczna. Elementy analizy jakościowej kationów. Równowagi kwasowo-zasadowe w roztworach wodnych. Równowagi jonowe w układach heterogenicznych ciało stałe-ciecz. 1. F.A. Otton, G. Wilkinson, P.L. Gaus, Chemia Nieorganiczna Podstawy, PWN, Warszawa, 1995 (lub wydania późniejsze). 2. L. Jones, P.W. Atkins, Chemia ogólna Cząsteczki, materia, reakcje, PWN, Warszawa, A. Bielański: Chemia ogólna i nieorganiczna, PWN, Warszawa 2007r. 4. M.Wesołowski, K. Szafer, D. Zimna, Zbiór Zadań z analizy chemicznej, WNT, 1997r. 5. Skrypt dla studentów Ochrony Środowiska : Chemia ogólna i nieorganiczna Laboratorium z chemii ogólnej i nieorganicznej Ochrona Środowiska profil ogólnoakademicki, specjalności OZEiGO i OiGZP Laboratorium z chemii ogólnej i nieorganicznej Kod Erasmusa 13.3 Punkty ECTS 2 do wyboru Pierwszy Letni Stacjonarne 15 (15 godz. laboratorium) mgr Agata Lada mgr Agata Lada Polski Kurs dla studentów, którzy chcą poszerzyć wiedzę z zastosowania wybranych zagadnień chemicznych w eksperymencie. Wiedza: Rozumie podstawowe zjawiska chemiczne, na podstawie doświadczenia potrafi wyjaśnić zachodzące reakcje chemiczne, posiada wiedzę z matematyki niezbędną do zrozumienia przemian chemicznych, zna podstawowe techniki i narzędzia badawcze służące do wyjaśnienia zjawisk chemicznych, zna podstawowe zasady BHP obowiązujące na zajęciach z 21

22 Stosowane metody Treści kształcenia (pełny chemii. Umiejętności: Posługuje się podstawowymi metodami matematycznymi, umie korzystać z literatury naukowej, potrafi wykonać proste doświadczenia chemiczne, potrafi wyciągać wnioski z przeprowadzonych eksperymentów. Kompetencje społeczne: Rozumie potrzebę dalszego kształcenia oraz podnoszenia kompetencji zawodowych potrafi pracować w zespole jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo pracy na swoim stanowisku, wykazuje dbałość o wysoką jakość wykonywanych zadań. OS1_W01, OS1_W02, OS1_W03, OS1_W10, OS1_W09, OS1_U01 OS1_U02, OS1_U04 OS1_K01, OS1_K02, OS1_K05, OS1_K07 Ćwiczenia laboratoryjne z elementami ćwiczeń rachunkowych Sprawdziany pisemne z wiedzy zdobytej podczas zajęć, zaliczanie sprawozdań. Praktyczne wykonanie wszystkich doświadczeń, zaliczenie wszystkich sprawozdań, uzyskanie minimum 50% punktów ze sprawdzianów cząstkowych lub uzyskanie minimum 50% punktów ze sprawdzianu poprawkowego z całego zakresu materiału. Obecność na zajęciach zgodnie z regulaminem studiów. Analiza anionów. Utlenianie i redukcja, ogniwa elektrochemiczne, wybrane metody rozdzielania substancji. Analiza wybranych anionów. Reaktywność metali, własności utleniające manganianu(vii) potasu oraz własności utleniające i redukujące nadtlenku wodoru. Ogniwo galwaniczne budowa i praktyczne zastosowanie. Rozdzielanie substancji na drodze chromatografii, ekstrakcii, destylacji. Sublimacja. 1. Adam Bielański: Chemia ogólna i nieorganiczna, PWN, Warszawa, Skrypt dla studentów Ochrony Środowiska : Chemia ogólna i nieorganiczna 3. Jerzy Minczewski, Zygmunt Marzenko, Chemia Analityczna 1,2, PWN, Anna Reizer, Ćwiczenia z podstaw chemii i analizy jakościowej, UJ. Ćwiczenia obliczeniowe z chemii ogólnej i nieorganicznej Ochrona Środowiska profil ogólnoakademicki, specjalności OZEiGO i OiGZP Ćwiczenia obliczeniowe z chemii ogólnej i nieorganicznej Kod Erasmusa 13.3 Punkty ECTS 2 do wyboru Pierwszy Letni Stacjonarne 15 (15 godz. ćwiczenia) mgr Agata Lada mgr Agata Lada Polski Kurs dla studentów, którzy pomimo zaliczenia kursu Podstawy chemii repetytorium mają problemy z zadaniami obliczeniowymi. Wiedza: Posiada podstawową wiedzę z chemii pozwalającą na zrozumienie zachodzących procesów i reakcji chemicznych. Posiada wiedzę z matematyki niezbędną do zrozumienia przemian chemicznych. 22