GRIMETON UNIKALNY OBIEKT HISTORYCZNY

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "GRIMETON UNIKALNY OBIEKT HISTORYCZNY"

Kacper Stankiewicz
8 lat temu
Przeglądów:

1 Tłumaczenie na język polski szwedzkiej ulotki informacyjnej o radiostacji SAQ w Grimeton. GRIMETON UNIKALNY OBIEKT HISTORYCZNY Ogólnoludzkie dziedzictwo Stacja nadawcza w Grimeton została przek az ana do eksploatacji w roku Zost ała wybudowana dla łączności falami radiowymi i tworzyła element ogólnoświatowej sieci długof alowych stacji nadawczych, z których wszystkie zostały wyposażone w rewolucyjne wówcz as urządzenia technicz ne, wy nalezione prz ez Amerykanina sz wedzkiego pochodzenia, Ernsta F. W. Alexandersona. Stacja w Grimeton jest obecnie unikalną, jedyną zachowaną do dzisiaj z dawnej sieci ogólnoświatowej. Oznacza to, że Szwecja, okręg Halland i gmina Varberg mogą z dumą zaprezentować zabytek techniczny nie mający sobie równego i nie spotykany nigdzie indziej i który nadal pracuje! W latach 1920-tych miał miejsce wyścig przemysłowy, który wraz z emigracją za oc ean spowodował roz wój i post ęp techniczny. Dzisiaj, po osiemdziesięciu latach, znajdujemy się w ekscytującym świecie telekomunikacji i świadomość tego może każdego przy prawić o zawrót głowy. Nie musimy cofać się wstecz o wiele lat, aby uświadomić sobie jak szybko dok onał się postęp technologiczny w dziedzinie high-tech, który jest nadal kontynuowany. Tutaj w Grimeton zamknięty został rozdział historii. Lecz równocześnie otwarty został nowy rozdział. Historia Grimeton łączy się w jedną całość z historią świat owej łączności telekomunikacyjnej. Grimeton czeka nowa przyszłość, jak o obiektu światowego dziedzict wa kulturalnego UNESCO. Dla zrozumienia kierunków nowych tec hnologii, jest ważnym zrozumieć, jak te kierunki po raz pierwszy powstawały. Tak więc Grimeton jest czymś więcej, niż tylko zamkniętym rozdziałem historii t ec hniki. Budynek radiostacji w Grimeton został zaprojektowany w stylu neo-klasycystycznym przez architekta Carla Akerblada; system antenowy umieszczono na sześciu masztach o wysokości 127 metrów. 1

Zost ała wybudowana dla łączności falami radiowymi i tworzyła element ogólnoświatowej sieci długof alowych stacji nadawczych, z których wszystkie zostały wyposażone w rewolucyjne wówcz as urządzenia

2 Grimeton łącze do Ameryki W rok u 1895 włoski fizyk i późniejszy laureat nagrody Nobla Guglielmo Marc oni ( ) wprowadził telegrafię bez drut ową, to jest możliwość przek azy wania informacji za pomocą fal radiowych. Doświadczenia I Wojny Świat owej wyk azały, że komunik acja poprzez Atlantyk nie działała zbyt dobrze, równocześnie powstała pilna potrzeba z as pokojenia rosnącego ruchu telegraficznego między Szwecją i Ameryką. W roku 1920 Parlament Szwedzki (Riksdag) podjął uc hwałę o zbudowaniu przez zarz ąd telegraficz ny (Telegrafverket) nadajnika długofalowego wraz ze stacją odbiorcz ą. Czynnikiem, który zdecydował o lokalizacji przedsięwzięcia był przebieg bezpośredniej trasy do stacji odbiorczej w Nowym Jorku wiodący wyłącz nie nad wodą na południe od Norwegii i na północ od Danii i Szkocji. Za odpowiednią lokalizację uznano wioskę Grimeton, około dziesięć kilometrów na wschód od miasta Varberg. Otwarta prz estrzeń wok ół tego miejsca z apewniała swobodną propagację fal radiowych w kierunku zachodnic h obszarów morskich, a ponadto nazwa Grimeton była łatwa do wymówienia przez Amerykanów. Wielka stacja radiowa, jak ją nazwano, została wy budowana w latach Serce nadajnika, generat or prądu zmiennego wielkiej częstotliwości (alternator) został opracowany przez urodzonego w Sz wecji inżyniera Ernsta Alexandersona ( ), pioniera techniki radiowej. Wykształc ony w Europie, został zatrudniony w firmie General Electric w Schenectady koło Nowego Jork u, a później został naczelnym inżynierem w firmie Radio Corporation of Americ a. Ernst Alexanderson Budowa, z wyjątkiem masztów antenowych, została ukończona jesienią 1923 roku. Budowa masztów została opóźniona przez strajk generalny w stalowniach szwedzkich. Zostały one ustawione w roku 1924 jako ostatni element radiostacji. Sześć masztów o wys okości 127 metrów stoi do chwili obecnej. Maszty ustawiono w odstępach 380 metrów, na ich szczycie umieszcz ono poprzeczne ramiona o długości 46 metrów, podtrzymujące 12 prz ewodów doprowadzających energię do sześciu pionowych element ów promieniujących. Szwedzka stacja odbiorcza została zbudowana w Kungs backa. Zarówno stacja nadawcza w Grimeton jak i stacja odbiorcza zostały połącz one ze stacją telegraficzną w Goteborgu, która przyjmowała nadchodząc e i wysyłane telegramy. Ruch telegraficzny wielkiej stacji radiowej Grimeton został zainaugurowany 1 grudnia 1924 roku, kiedy to wysłano pod znakiem wywoławczym SAQ sygnały na częstotliwości 16,7 khz (długość fali metrów). 2

Doświadczenia I Wojny Świat owej wyk azały, że komunik acja poprzez Atlantyk nie działała zbyt dobrze, równocześnie powstała pilna potrzeba z as pokojenia rosnącego ruchu telegraficznego między

3 Król Gustav V rozmawia z Ernstem Alexandersonem podczas uroczystej inauguracji stacji w Grimeton 2 lipca 1925 roku. W lecie 1925 roku miała miejsce oficjalna inauguracja st acji nadawczej Grimeton, prowadzącej ruch telegraficz ny do Ameryki. Inauguracji dokonał król Gustav V, który przy był do Grimeton samoc hodem ze stacji kolejowej Varberg, w towarzystwie między innymi konstruktora stacji Ernsta Alexanders ona. Nadajnik - alternator, opracowany przez Ernsta Alexandersona i zbudowany przez firmę General Electric w USA, został zainstalowany w Grimeton w roku Schemat połączeń elektrycznych radiostacji SAQ 3

Inauguracji dokonał król Gustav V, który przy był do Grimeton samoc hodem ze stacji kolejowej Varberg, w towarzystwie między innymi konstruktora stacji

4 Technicy Ivar Olss on i Oscar Sv ensson w czasie konserwacji maszt u antenowego w Grimeton w latach 1930-tych Ernst F. W. Alexanderson - szwedzki inżynier elektryk i wynalazca ( ) Alexanderson w swym prywatnym laboratorium w latach 1960-tych Po uzyskaniu dyplomu inżyniera w Królewskim Instytucie Technologii w Sztokholmie, Alexanders on konty nuował studia na Politechnic e (Technische Hoc hsc hule) w Berlinie - Charlottenburgu. Tam zetknął się z prof esorem A Slaby m, jedny m z pionierów telegrafii bez drut u. W Berlinie-Charlottenburgu Alexanderson prac ował jako wykładowca elektrofizyki i t ec hniki radiowej. W rok u 1901 Alexanderson wyemigrował do Ameryki i zatrudnił się w firmie General Electric. Dokonał wówczas szeregu istotnych wy nalazków elektrotechnicznych, w tym silnik a jednofazowego dla lokomoty w i wagonów k olejowyc h. Znacznie większe znaczenie miały prac e Alexandersona w dziedzinie techniki radiowej. Począwszy od roku 1904 pracował on nad rozwojem alternatorów wielkiej częstotliwości dla radiokomunikacji długofalowej (do 100 khz). Ten rodzaj nadajników radiowych był szerok o stos owany do transatlantyckiej komunikacji radiowej podczas i po Pierwszej Wojnie Światowej. Wynalazki Alexandersona w wielu dziedzinac h techniki radiowej miały duże znaczenie i zastosowanie. Oto kilka przykładów: opracował on wysokościomierz e i systemy lądowania dla samolotów. Jako pierwszy był w stanie przesyłać przez Atlantyk obrazy na falac h krótkich i miał istotny wkład w roz wój technologii telewizyjnej. W roku 1955 opatentował nowy typ odbiornik a telewizji kolorowej. Uzyskał łącznie 344 patenty na wynalazki i wz ory użytkowe, z których większość dokonał dla firmy General Electric. 4

Sztokholmie, Alexanders on konty nuował studia na Politechnic e (Technische Hoc hsc hule) w Berlinie - Charlottenburgu.

5 Historyczne urządzenia Ok oło dwadzieścia nadajników maszynowych Alexandersona o mocy 200 kilowat ów zostało zbudowanych przez firmę General Electric i zainstalowanych na całym świecie, z tej liczby jako jedy ny pozostał tylko nadajnik w Grimeton. Unikalna dla Grimeton jest całość instalacji, niemal wszystko co się tam obecnie znajduje zostało z budowane w latach 1920-tych. Poz a samym nadajnikiem, nadal będącym w stanie pełnej sprawności, zwiedzający znajdą tam szereg dobrz e zachowanych budynk ów, unikalne w skali światowej anteny i małą wiosk ę radiową. Nawet stara ciężarówka radiostacji, pięk nie wypolerowany Chevrolet z roku 1931 nadal jest w ruc hu. Innym zabytkiem jest pompa benzynowa firmy Gulf, znajdująca się na dziedzińcu stacji. Dz ień dzisiejszy: szwedzki krótk ofalowiec Carl-Henrik Walde SM5BF kluczuje historyczny nadajnik SAQ w Grimeton w obec ności Króla Karola Gustawa XVI i Królowej Sylwii. Sześć masztów radiostacji SAQ jest dobrze widocznych z autostrady E6, na wschód od miasta Varberg. Z autostrady E6 należy zjechać wyjazdem 54, i jechać drogą 153 w kierunk u Varnamo. Po około 5 kilometrach, mijając kościół w Godestad, należy skręcić w prawo w stronę Grimet on. Po ok oło 2 kilometrach dojeż dż a się do radiostacji SAQ. Zwiedzanie należy zgłaszać pod numerem telefonu (+46) (0)

Poz a samym nadajnikiem, nadal będącym w stanie pełnej sprawności, zwiedzający znajdą tam szereg dobrz e zachowanych budynk ów, unikalne w skali światowej anteny i małą wiosk ę radiową.

Podobne dokumenty

Nadawcza Radiostacja Transatlantycka Babice

Nadawcza Radiostacja Transatlantycka Babice Opracowanie: mgr inż. Krzysztof Słomczyński Wojskowe Biuro Zarządzania Częstotliwościami Warszawa, 2005 1 HISTORIA (1) : Po odzyskaniu niepodległości w wyniku pierwszej wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej,