Nadawcza Radiostacja Transatlantycka Babice

Transkrypt

1 Opracowanie: mgr inż. Krzysztof Słomczyński Wojskowe Biuro Zarządzania Częstotliwościami Warszawa,

2 HISTORIA (1) : Po odzyskaniu niepodległości w wyniku pierwszej wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej, Ministerstwo Poczt i Telegrafów przystąpiło do utworzenia państwowej sieci radiotelegraficznej, na którą składały się radiostacje o zasięgu europejskim w Grudziądzu, Krakowie i Poznaniu, oraz radiostacja o zasięgu międzykontynentalnym, którą zlokalizowano w pobliżu Warszawy, na bagnistym terenie poligonu artylerii i wojsk saperskich obok Fortu Babice. Zamówiono w firmie amerykańskiej Radio Corporation of America dwa potężne alternatory wielkiej częstotliwości o mocy 200 kilowatów każdy, konstrukcji pracującego w USA szwedzkiego inżyniera Ernesta Frederika Wernera Alexandersona. Radiostacja otrzymała znaki wywoławcze AXL i AXO oraz częstotliwości pracy 16,4 khz i 14,29 khz. Równocześnie wybudowano system antenowy, składający się z dziesięciu stalowych masztów o wysokości 127 metrów, rozmieszczonych wzdłuż linii prostej na dystansie czterech kilometrów. Maszty wykonała warszawska firma Towarzystwo Przemysłu Metalowego K. Rudzki i Ska. Wzniesiono betonowy budynek radiostacji, wykonano system uziemień. Wzdłuż linii masztów wytyczono drogę i ustawiono betonowe posterunki wartownicze. 2

3 HISTORIA (2) : Uroczyste otwarcie Nadawczej Radiostacji Transatlantyckiej Babice odbyło się w dniu 17 listopada 1923 roku, w obecności Prezydenta Rzeczypospolitej Stanisława Wojciechowskiego. Pomimo późniejszej rozbudowy ośrodka w Babicach i wyposażeniu go w lampowe nadajniki krótkofalowe, urządzenia systemu Alexandersona pracowały nieprzerwanie do wybuchu drugiej wojny światowej w roku Z ośrodkiem nadawczym w Babicach współpracował ośrodek odbiorczy w Grodzisku Mazowieckim, wyposażony w antenę Beverage a o długości 17 kilometrów. Wkraczająca we wrześniu 1939 roku armia niemiecka objęła radiostację w stanie nieuszkodzonym; była ona używana przez okupanta do utrzymywania łączności z okrętami podwodnymi Kriegsmarine operującymi na Atlantyku. W przeddzień rozpoczęcia ofensywy sowieckiej, w dniu 16 stycznia 1945 roku ustępujące wojska niemieckie wysadziły w powietrze budynki i urządzenia radiostacji oraz wszystkie dziesięć masztów antenowych. Teren stacji objęły wkraczające wojska, resztki urządzeń i masztów wywieziono. 3

4 LOKALIZACJA (1) : Fragment mapy topograficznej z roku 1934, na której zaznaczono położenie 10 masztów antenowych i budynku radiostacji obok Fortu IIa (Babice) 4

5 URZĄDZENIA RADIOSTACJI (1) : Zestaw nadawczy konstrukcji Alexandersona: alternator wielkiej częstotliwości, silnik elektryczny i przekładnia podwyższająca obroty. Masa całości: 50 ton. (zdjęcie współczesne bliźniaczej radiostacji SAQ w Grimeton - Szwecja) 5

6 URZĄDZENIA RADIOSTACJI (2) : Montaż zestawu Alexandersona w budynku radiostacji Babice 6

7 URZĄDZENIA RADIOSTACJI (3) : Schemat zestawu nadawczego systemu Alexandersona do anteny Cewki antenowe Transformator antenowy w.cz. 64 uzwojenia Wzmacniacz magnetyczny 250V = Alternator Alexandersona 200 kw Przekładnia podwyższająca Dwufazowy silnik asynchroniczny 2200V 500 KM 50V = Linia kluczująca 7

8 STAN OBECNY (1) : Pozostałości podstawy jednego z masztów antenowych 8

9 STAN OBECNY (2) : Jeden z trzech pozostałych posterunków wartowniczych 9

10 LOKALIZACJA (2) : Miejsca położenia masztów antenowych i budynku radiostacji naniesione na fragment współczesnego planu Warszawy. W Parku Leśnym Babice można odszukać podstawy masztów 2, 3, 4, 5, 6 i 7. Podstawa masztu 10 znajduje się w pobliżu ogródków działkowych opodal ulicy Księżycowej. Dla upamiętnienia dawnej radiostacji transatlantyckiej, Fort Babice nazwano Fortem Radiowo, zaś prowadząca do niego ulica nosi nazwę ulicy Radiowej 10

11 GRIMETON - SAQ Bliźniacza stacja w Grimeton (Szwecja), wyposażona w takie same urządzenia jakie posiadała stacja w Babicach, jest nadal w stanie pełnej sprawności technicznej. Stacja Grimeton jest uruchamiana kilka razy w roku, nadając na częstotliwości 17,2 khz okolicznościowe komunikaty pod znakiem wywoławczym SAQ. Ostatnio stacja-muzeum SAQ uzyskała status światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO. 11