Nowe fundusze. lepsze zasady. Przewodnik dla początkujących. Wydanie 2008

Transkrypt

1 Nowe fundusze lepsze zasady Przegląd nowych zasad finansowych i możliwości finansowania na lata Przewodnik dla początkujących Wydanie 2008 i Komisja Europejska

2 Europe Direct to serwis, który pomoże Państwu znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące Unii Europejskiej. Numer bezpłatnej infolinii*: * Niektórzy operatorzy telefonii komórkowej nie udostępniają połączeń z numerami lub pobierają za nie opłaty. Wiele informacji o Unii Europejskiej znajduje się w Internecie w portalu Europa ( Dane katalogowe znajdują się na końcu niniejszej publikacji. Luksemburg: Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich, 2008 ISBN Wspólnoty Europejskie, 2008 Powielanie materiałów dozwolone pod warunkiem podania źródła. Printed in Belgium WYDRUKOWANO NA PAPIERZE BIAŁYM BEZCHLOROWYM.

3 Nowe fundusze lepszezasady Przegląd nowych zasad finansowych i możliwości finansowania na lata Stawiasz pierwsze kroki w świecie funduszy unijnych? Zapoznaj się z przeglądem głównych możliwości finansowania (str. 3 16) Możliwości finans o - wania dla Ciebie Czy uważasz, że procedury finansowe są zbyt skomplikowane? Zobacz, co uległo zmianie (str ) Łatwiejszy dostęp do środków unijnych Czy fundusze są przyznawane w sposób przejrzysty, a kontrola jest skuteczna? Sprawdź tutaj (str ) Większa przejrzystość i lepsza kontrola O jaką stawkę toczy się gra? Sprawdź na liście nowych programów (str ) Kwoty dostępne w latach

4 Nowe programy unijne na lata wytyczają kierunek rozwoju gospodarczego. Aby zrealizować ten ambitny cel, unijne regulacje finansowe muszą być adekwatne do sytuacji, z jakimi spotykamy się w życiu codziennym. Maksymalna prostota, biurokracja zredu ko wana do minimum to najważniejsze idee leżące u podstaw nowych zasad. Wynik to uproszczone procedury oraz większa przejrzystość i odpo wiedzial ność, które zapewnią skuteczniejszą kontrolę nad tym, jak wydawane są pieniądze publiczne. Dalia Grybauskaitė Komisarz ds. programowania finansowego i budżetu Dlaczego nowe zasady Unia Europejska uruchamia w 2007 r. nowy zestaw programów o łącznej wartości do 975 mld euro w ciągu siedmiu lat. Dostęp do nowych funduszy będzie łatwiejszy niż w przeszłości, ich przyznawanie będzie się odbywało w sposób bardziej przejrzysty i podlegający rozliczeniu, a wszystko to dzięki reformie zasad zarządzania finansami w UE. Nowe zasady będą skutkować zmniejszeniem biurokracji. Dzięki temu dostęp do dotacji unijnych będzie łatwiejszy, zwłaszcza dla beneficjentów o ograniczonych zasobach, takich jak niewielkie organizacje pozarządowe i małe firmy. Po raz pierwszy w historii unijne dotacje na badania będą przyznawane naukowcom działającym indywidualnie. Większa odpowiedzialność i przejrzystość są niezbędne, aby fundusze UE, które są przecież środkami publicznymi, były wykorzystywane w należyty sposób na wszystkich szczeblach. Nowe zasady wprowadzają obowiązek publikowania list beneficjentów otrzymujących pieniądze unijne za pośred nictwem administracji rządowej w państwach członkowskich, krajach trzecich lub przez organizacje międzynarodowe, a także przewidują wymianę informacji na temat dowiedzionych przypadków oszustw. Państwa członkowskie ulepszą również sprawozdawczość dotyczącą tego, jak wydatkowane są środki unijne zarządzane bezpośrednio przez nie. Tego rodzaju działania zwiększą efektywność polityki UE i pomogą chronić interesy podatników. Pomyślny przebieg nowego okresu finansowania obejmującego lata to wyzwanie dla wszystkich stron zaangażowanych w to przedsięwzięcie: przede wszystkim dla samych beneficjentów, którzy wykorzystają fundusze do realizacji swych projektów, ale też dla Parlamentu Europejskiego, który udzielił swego wsparcia procesowi modernizacji zasad zarządzania finansami, dla państw członkowskich, które w rzeczywistości zarządzają ponad 80% środków unijnych, a także dla Komisji Europejskiej, która jest ostatecznie odpowiedzialna za to, w jaki sposób wydatkowane są fundusze unijne. Nowe zasady zapewnią wszystkim podmiotom mającym do czynienia z funduszami unijnymi lepsze, prostsze i praktycz niejsze rozwiązania, jednocześnie gwarantując skuteczną kontrolę nad wydatkami publicznymi.

5 Możliwości finansowania dla Ciebie Stawiasz pierwsze kroki w świecie funduszy unijnych i czujesz się zagubiony wśród różnych mechanizmów finansowania, podmiotów biorących w nich udział oraz programów? Jeśli tak, niniejszy przewodnik jest adresowany do Ciebie. W tym rozdziale znajdziesz: porady dotyczące pierwszych kroków krótki przegląd różnych form finansowania unijnego praktyczne przykłady dla wybranych grup beneficjentów funduszy unijnych. Pierwsze kroki W zależności od rodzaju finansowania i profilu projektu możesz liczyć na pomoc osób lub sieci informacyjnych, których zadaniem jest dostarczenie Ci wszelkich informacji koniecznych przy stawianiu pierwszych kroków! Wiele przydatnych informacji można również znaleźć w Internecie. 1. Skontaktuj się z sieciami informacyjnymi UE Spółki i MŚP Inni potencjalni beneficjenci Możliwości finans o - wania dla Ciebie Sieć Enterprise Europe Network -europe-network.ec. europa.eu/index_en.htm 600 organizacji partnerskich w ponad 40 krajach Europe Direct zadzwoń: odwiedź lokalny ośrodek Europe Direct: europedirect wyślij lub skontaktuj się z operatorem on-line: europedirect Informacje są dostępne we wszystkich językach urzędowych UE. 2. Odwiedź portal Europa Portal Komisji dotyczący dotacji: Portal Komisji dotyczący zamówień publicznych: 3

6 ...Możliwości finansowania dla Ciebie 3. Skontaktuj się z władzami krajowymi, regionalnymi lub lokalnymi Ponieważ większość funduszy unijnych jest zarządzana na szczeblu krajowym lub regionalnym, władze krajowe, regionalne lub lokalne często dostarczają niezbędnych informacji i zapewniają wsparcie. Listę instytucji zarządzających funduszami strukturalnymi w każdym regionie można znaleźć pod adresem: authority_en.cfm Lista adresów internetowych krajowych ministerstw rolnictwa dostępna jest na stronie: 4. Skontaktuj się ze swoją organizacją zawodową Jeśli Twój projekt jest związany z konkretnym rodzajem działalności, możesz uzyskać wsparcie ze strony odpowiedniej organizacji zawodowej. Niektóre fundusze UE są powiązane z konkretnym zawodem: nauczyciele i instruktorzy mogą otrzymać wsparcie w ramach programu Uczenie się przez całe życie, a filmowcy w ramach programu Media Organizacje zawodowe mogą więc dysponować wiedzą w zakresie dostępu do funduszy UE i udzielić Ci praktycznych porad. Formy finansowania 1. Jakie są główne rodzaje finansowania z budżetu UE Czy poszukujesz środków na sfinansowanie projektu? DOTACJE przyznawane na współfi - nansowanie realizacji kon - kretnych projektów lub celów, zazwyczaj na podsta wie zaproszenia do składa nia wniosków Czy poszukujesz możliwości zbytu swoich towarów lub usług? ZAMÓWIENIA PUBLICZNE przyznawane na podstawie zaproszenia do składania ofert (procedury zamówień publicznych) w celu zakupu usług lub towarów, aby zapewnić funkcjonowanie instytucji lub programów UE 2. Kto zarządza pieniędzmi i podejmuje decyzje dotyczące przyznawania dotacji i zamówień Państwa członkowskie UE ponad 76% budżetu UE zarządzane jest przez władze krajowe i regio nalne. Ta część budżetu obejmuje fundusze strukturalne i dopłaty rolne. Komisja Europejska około 22% programów objęte jest zarządzaniem centralnym (np. w dziedzinie badań, edukacji, zdrowia, działań skierowanych do młodzieży). Kraje trzecie i organizacje między nar - odowe (np. Czerwony Krzyż, ONZ): 2%. 4

7 Możliwości finansowania dla Ciebie Małe przedsiębiorstwa Z jakich głównych źródeł finansowania możesz skorzystać Jeśli prowadzisz małe lub średnie przedsiębiorstwo (MŚP), możesz skorzystać z funduszy unijnych przez dotacje, pożyczki, a w niektórych przypadkach gwarancje. Wsparcie jest dostępne bezpośrednio (dotacje unijne) albo w ramach programów zarządzanych na szczeblu krajowym. MŚP mogą również korzystać z wielu środków pomocy niefinansowej w formie programów oraz usług pomocniczych dla przedsiębiorstw. Finansowanie w formie dotacji unijnych Finansowanie to jest zazwyczaj przeznaczone na projekty tematyczne nastawione na osiągnięcie konkretnych celów w dziedzinie środowiska, badań, szkoleń opracowanych i wdrażanych przez różne departamenty Komisji Europejskiej lub agencje wykonawcze. MŚP lub inne organizacje (np. stowarzyszenia przedsiębiorców, podmioty wspierające przedsiębiorstwa, konsultanci) mogą zazwyczaj ubiegać się bezpośrednio o wsparcie w ramach programów, szczególnie jeśli realizują projekt o charakterze ponadnarodowym, z elementami dającymi trwałą wartość dodaną. Fundusze strukturalne Bezpośrednia pomoc dla MŚP w celu współfinansowania prowadzonych przez nie inwestycji jest możliwa wyłącznie w regionach słabiej rozwiniętych gospodarczo (tzw. regionach konwergencji). W innych regionach pierwszeństwo muszą mieć działania przynoszące silny efekt dźwigni finansowej (szkolenia w dziedzinie przedsiębiorczości, usługi wsparcia, inkubatory przedsiębiorczości, mechanizmy transferu technologii, tworzenie sieci kontaktów itp.), a nie bezpośrednia pomoc dla poszczególnych MŚP. Komisja Europejska, Europejski Bank Inwestycyjny oraz Europejski Fundusz Inwestycyjny uruchomiły wspólną inicjatywę mającą na celu poprawę dostępu do funduszy przeznaczonych dla MŚP w słabiej rozwiniętych regionach. Inicjatywa, pod nazwą JEREMIE (Joint European Resources for Micro to Medium Enterprises Wspólne zasoby europejskie dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw), pozwoli państwom członkowskim oraz poszczególnym regionom na wykorzystanie części swoich funduszy strukturalnych na zapewnienie gwarancji dla pożyczek, a także finansowanie kapitału zakładowego i kapitału wysokiego ryzyka MŚP. Program wchodzi w życie w 2008 r. Możliwości finans o - wania dla Ciebie Instrumenty finansowe Projekty te nie zapewniają MŚP bezpośredniego finansowania i są zazwyczaj obsługiwane przez pośredników finansowych, takich jak banki, instytucje kredytowe lub fundusze inwestycyjne. Mają na celu zwiększenie kwoty kredytu dostępnego dla MŚP oraz zachęcenie wspomnianych pośredników do rozwijania ich zdolności udzielania kredytów MŚP. W ramach Programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP Competitiveness and Innovation Framework Programme) przydzielono 1130 mln euro na instrumenty finansowe na lata Na instrumenty te składają się trzy programy, zarządzane we współpracy z Europejskim Funduszem Inwestycyjnym (EFI) oraz innymi międzynarodowymi instytucjami finansowymi: Instrument na rzecz wysokiego wzrostu i innowacji w MŚP (GIF High Growth and Innovative SME Facility) ma na celu zwiększenie dostępnego kapitału dla innowacyjnych MŚP zarówno na początkowym etapie (GIF1), jak i w fazie rozwoju (GIF2). GIF dzieli ryzyko i zyski z inwestorami kapitału prywatnego, zapewniając istotne zwiększenie dostępności kapitału dla innowacyjnych spółek; System gwarancji dla MŚP (SME Guarantee Facility) zapewnia dodatkowe gwarancje w celu zwiększenia MŚP dostępności finansowania długu; System rozwijania zdolności wspiera pośredników finansowych w niektórych państwach członkowskich. 5

8 ...Możliwości finansowania dla Ciebie Jak złożyć wniosek W przypadku dotacji unijnych procedurę składania wniosku określono w zaproszeniach do składania wniosków dotyczących konkretnych programów, a składa się go bezpośrednio do Komisji Europejskiej lub agencji wykonawczej, która realizuje dany program. Programy finansowane z funduszy strukturalnych są zarządzane na szczeblu krajowym lub regionalnym, gdzie dokonywany jest wybór projektów. Instrumenty finansowe skierowane do MŚP są zazwyczaj udostępniane przez pośredników finansowych, takich jak banki lub instytucje kredytowe. Gdzie szukać dodatkowych informacji Sieć Enterprise Europe Network 600 organizacji partnerskich w ponad 40 krajach Europejski portal dla MŚP (w tym przegląd głównych możliwości finansowania): Możliwości finansowania według obszaru polityki patrz portal Komisji dotyczący dotacji: Strona Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej zawiera informacje dotyczące działalności Unii Europejskiej na rzecz wspierania rozwoju regionalnego: Obejmują one listę instytucji zarządzających funduszami strukturalnymi w każdym regionie: Europejski Fundusz Społeczny: Inicjatywa JEREMIE: Więcej informacji na temat instrumentów finansowych: oraz Nowy instrument pomocy przedakcesyjnej (IPA) oferuje możliwości finansowania nie tylko spółkom unijnym, ale także firmom z krajów kandydujących do UE. Więcej informacji na stronie: instrument-pre-accession_pl.htm Czy wiesz, że... UE definiuje MŚP jako przedsiębiorstwa zatrudniające do 250 pracowników. Dodatkowo ich roczny obrót nie może prze kraczać 50 mln euro, a całkowity bilans 43 mln euro. 6

9 Możliwości finansowania dla Ciebie Organizacje pozarządowe Z jakich głównych źródeł finansowania możesz skorzystać Organizacje pozarządowe i organizacje społeczeństwa obywatelskiego stanowią w sposób oczywisty grupę docelową kwalifikującą się do otrzymania znacznej części środków finansowych ze strony Unii, ponieważ są aktywne w wielu obszarach objętych polityką Unii Europejskiej jako organizacje nienastawione na osiąganie zysku, co stanowi warunek wstępny uzyskania funduszy z kasy unijnej. Trudno znaleźć program UE, który w ten czy inny sposób nie oferuje możliwości finansowania organizacjom pozarządowym. Finansowanie jest dostępne zarówno w ramach programów prowadzonych przez władze krajowe i lokalne, finansowanych z funduszy strukturalnych, jak i w ramach programów prowadzonych przez Komisję. Szacuje się, że co roku na projekty organizacji pozarządowych Komisja przyznaje bezpośrednio ponad 1 mld euro, głównie w dziedzinie stosunków zewnętrznych na programy dotyczące współpracy na rzecz rozwoju, praw człowieka, demokracji, a w szczególności pomocy humanitarnej (400 mln euro). Znaczne kwoty przydzielane są również w samej UE w następujących sektorach: społecznym (70 mln euro), edukacji (50 mln euro) oraz ochrony środowiska. W praktyce Twoja organizacja pozarządowa może otrzymać fundusze dwojakiego rodzaju: Możesz złożyć wniosek dotyczący konkretnego projektu w ramach programu unijnego, który obejmuje Twój obszar działalności, a jeśli zostanie on przyjęty, ten konkretny projekt będzie współfinansowany przez UE przez dotację na działanie. W ramach niektórych programów i pod warunkiem że Twoja organizacja pozarządowa dąży do osiągnięcia celu będącego przedmiotem interesu ogólnoeuropejskiego lub [ ] ma cel stanowiący część polityki Unii Europejskiej, UE może bezpośrednio współ finansować Twoją organizację przez dotację operacyjną. Jeśli Twoja organizacja spełnia ten warunek, dotacja jest przydzielana po dokonaniu analizy Twojej działalności, jej zakresu, rocznego planu pracy, zgodności z priorytetami polityki itp., nie na podstawie oceny projektu. Możliwości finans o - wania dla Ciebie Przykłady centralnie zarządzanych programów, które przewidują dotacje operacyjne na organizacje pozarządowe, obejmują: program Europa dla obywateli (działanie 2: Aktywne społeczeństwo obywatelskie w Europie), program Kultura 2007 (druga grupa działań: wsparcie podmiotów czynnie zaangażowanych w dziedzinie kultury na poziomie europejskim), a także program Progress (wsparcie organizacji pozarządo wych działających na poziomie UE w dziedzinach integracji społecznej, zwalczania dyskryminacji oraz wsparcia równości szans dla kobiet). Jak złożyć wniosek Zależy to od rodzaju finansowania: fundusze strukturalne są zarządzane na szczeblu krajowym lub regionalnym, w związku z czym wnioski są składane do władz krajowych lub regionalnych i przez nie oceniane; jeśli chodzi o dotacje unijne, procedury składania wniosków opisane są w zaproszeniach do składania wniosków dotyczących poszczególnych programów; wnioski należy składać bezpośrednio do Komisji Europejskiej lub agencji wykonawczej prowadzącej dany program. 7

10 ...Możliwości finansowania dla Ciebie Gdzie szukać dodatkowych informacji Informacje na temat możliwości finansowania według obszarów polityki można znaleźć w portalu Komisji dotyczącym dotacji: Komisja Europejska a społeczeństwo obywatelskie: Strona internetowa Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej zawiera informacje na temat działalności Unii Europejskiej na rzecz rozwoju regionalnego: Informacje te obejmują listę organów zarządzających funduszami strukturalnymi w każdym regionie: Europejski Fundusz Społeczny: Biuro Współpracy EuropeAid: Czy wiesz, że Czy Twoja organizacja jest organizacją pozarządową? Organizacje pozarządowe oraz organizacje społeczeństwa obywatelskiego to nie są terminy prawne. Konkretne kryteria decydujące o tym, czy dana organizacja uznawana jest za kwalifikującą się do pozyskania funduszy UE, zawarte są w poszczególnych zaproszeniach do składania wniosków. Niemniej jednak organizacje pozarządowe to wygodny termin na określenie organizacji, które mają następujące cechy: nie mają na celu przynoszenia zysku (choć mogą zatrudniać pracowników za wynagrodzeniem i prowadzić działalność przynoszącą dochody, nie rozprowadzają zysków wśród członków); działają na zasadzie dobrowolności; muszą być w pewnym stopniu sformalizowane lub zinstytucjona lizowane (np. działać na podstawie statutu lub innych dokumentów wyznaczających ich zadania, cele i zakres działania); odpowiadają przed członkami i darczyńcami; są niezależne, w szczególności od władz publicznych, partii politycznych lub organizacji komercyjnych; nie są nastawione na osiąganie własnych celów. Ich celem jest służenie wybranym grupom społecznym lub społeczeństwu jako całości. Wielkość organizacji pozarządowych, a także zakres ich działalności mogą być bardzo zróżnicowane. Niektóre organizacje pozarządowe liczą niewiele osób; inne mogą mieć tysiące członków i setki pracowników. Z funkcjonalnego punktu widzenia organizacje pozarządowe mogą koncentrować się na działalności operacyjnej lub wspierającej. Operacyjne organizacje pozarządowe przyczyniają się do świadczenia usług (takich jak usługi w dziedzinie opieki społecznej), podczas gdy podstawowym celem wspierających organizacji pozarządowych jest wywieranie wpływu na politykę władz publicznych i opinię publiczną. 8

11 Możliwości finansowania dla Ciebie Młodzież Z jakich głównych źródeł finansowania możesz skorzystać Program Uczenie się przez całe życie Jeśli chcesz studiować za granicą, może Ci w tym pomóc Erasmus, stanowiący część programu Uczenie się przez całe życie. Jak dotąd ze stypendiów w ramach programu Erasmus skorzystało ponad 1,5 mln studentów. Komisja Europejska ma nadzieję, że liczba ta wzrośnie do 3 mln studentów do 2012 r., tak więc skorzystaj z tej szansy! W ramach programu Uczenie się przez całe życie Comenius stwarza możliwości finansowania kształcenia młodzieży pobierającej naukę do ukończenia szkoły średniej, głównie przez partnerstwo szkół w całej Europie; Leonardo da Vinci oferuje możliwości osobom kształcącym się w szkołach zawodowych i objętym szkoleniami zawodowymi, np. przez staże szkoleniowe w innym kraju. Młodzież w działaniu Z programu współfinansowane są projekty na rzecz zwiększenia czynnego zaangażowania obywatelskiego młodych, pracy w wolontariacie, wzajemnego zrozumienia i otwartości na świat, a także zapewnienia pomocy młodym pracownikom i wspierania polityki dotyczącej młodzieży. Program jest otwarty dla młodych osób w wieku lat (13 30 dla niektórych, określonych działań). Przykłady działań, które mogą zostać sfinansowane, obejmują: wymianę młodzieży; inicjatywy młodzieżowe, w ramach których młodzi ludzie uczestniczą bezpośrednio w działaniach, które sami zaprojektowali; projekty mające na celu zwiększenie uczestnictwa młodych osób w systemie demokracji przedstawicielskiej; projekty dotyczące wolontariatu (uwaga indywidualni wolontariusze nie mogą składać wniosków bezpośrednio; wnioski mogą pochodzić jedynie od zarejestrowanych organizacji akredytowanych w Wo lontariacie Europejskim: EVS European Voluntary Service); szkolenia i nawiązywanie kontaktów wśród osób pracujących z młodzieżą i działających w organizacjach młodzieżowych; kampanie informacyjne dla młodych ludzi. Możliwości finans o - wania dla Ciebie Jak złożyć wniosek Program Uczenie się przez całe życie Aby zakwalifikować się na stypendium z programu Erasmus, musisz być studentem oficjalnych studiów licencjackich lub magisterskich w jednym z 31 krajów uczestniczących w programie (państwa członkowskie UE oraz Norwegia, Liechtenstein, Islandia i Turcja), a także musisz mieć ukończony z pozytywnym wynikiem przynajmniej pierwszy rok studiów. Biuro współpracy z zagranicą lub biuro programu Erasmus na Twojej uczelni to pierwsze miejsce, do którego należy zgłosić się w celu uzyskania informacji o tym, jak wziąć udział w programie. Aż 90% uczelni w UE uczestniczy w programie Erasmus. Stypendia są przyznawane studentom w wyniku selekcji przeprowadzonej przez uczelnię macierzystą. Uczelnie przyjmujące studentów w ramach programu Erasmus nie mogą pobierać od nich żadnych opłat. Kwota stypendium w programie Erasmus jest różna w poszczególnych krajach, jednak z założenia nie jest przeznaczona na pokrycie wszystkich wydatków studenta. Można ją połączyć z dodatkowymi funduszami zapewnianymi przez uczelnię lub inne instytucje. 9

12 ...Możliwości finansowania dla Ciebie Będziesz musiał podpisać porozumienie o programie studiów z własną uczelnią i instytucją, do której wyjeżdżasz w ramach programu wymiany. Porozumienie o programie studiów to nieformalna umowa, w której dokładnie wskazano, na jakie zajęcia będziesz uczęszczać. Pod koniec okresu studiów zagranicznych goszcząca Cię uczelnia przedstawi raport podsumowujący Twoje wyniki. Okres nauki za granicą jest liczony jako integralna część programu studiów w Twojej uczelni macierzystej. W celu uzyskania informacji dotyczących procedur składania wniosków o uczestnictwo w innych programach w ramach programu Uczenie się przez całe życie należy skontakto wać się z Agencją Wykonawczą ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego. Młodzież w działaniu Każdy kraj uczestniczący w programie (państwa członkowskie UE oraz Islandia, Liechtenstein, Norwegia i Turcja) ma agencję krajową, której zadaniem jest dobór projektów lokalnych, zarządzanie dotacjami i dostarczanie niezbędnych informacji. Dlatego jeżeli myślisz o sfinansowaniu jakiegoś projektu przez program Młodzież w działaniu, skontaktuj się z agencją w swoim kraju. Ograniczona liczba konkretnych rodzajów projektów jest obsługiwana bezpośrednio na szczeblu europejskim, w większości wypadków przez Agencję Wykonawczą ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego. Wnioski muszą być składane na odpowiednich formularzach dostarczonych przez agencję krajową lub wykonawczą. Gdzie szukać dodatkowych informacji Dyrekcja Generalna ds. Edukacji i Kultury, zaproszenia do składania wniosków: Przewodnik po programie Uczenie się przez całe życie : Program Młodzież w działaniu : eac-youthinaction@ec.europa.eu Europejski Portal Młodzieżowy: Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego: youth@ec.europa.eu Eurodesk (sieć dostarczająca informacji istotnych dla młodzieży i osób pracujących z młodzieżą na temat istniejących w Europie możliwości w dziedzinie edukacji, szkolenia i działań skierowanych do młodzieży): Ośrodki zasobów SALTO: SALTO to skrót od: Support and Advanced Learning and Training Opportunities (Wsparcie i zaawansowane możliwości edukacyjno-szkoleniowe). Są to struktury ustanowione w programie Młodzież w działaniu w celu zapewnienia szkoleń i informacji organizacjom młodzieżowym. Czy wiesz, że... Do programu Młodzież w działaniu projekty zgłaszać mogą także nieformalne grupy młodzieży! Około 1/3 studentów programu Erasmus otrzymuje ofertę pracy za granicą. 10

13 Możliwości finansowania dla Ciebie Pracownicy naukowi Z jakich głównych źródeł finansowania możesz skorzystać Siódmy program ramowy Siódmy program ramowy (7PR), dysponujący kwotą ponad 53 mld euro na lata , to główny instrument UE służący finansowaniu badań. 7PR składa się z pięciu głównych bloków: Współpraca: wsparcie projektów prowadzonych przez ponadnarodowe konsorcja w dziesięciu obszarach tematycznych, począwszy od zagadnień dotyczących ochrony zdrowia aż po badania przestrzeni kosmicznej; Pomysły: wsparcie projektów z zakresu pionierskich badań wdrażanych przez zespoły badawcze lub pracowników naukowych pracujących indywidualnie; Ludzie: mobilność pracowników naukowych i rozwój kariery zawodowej; Możliwości: wsparcie zdolności badawczych i infrastruktury badawczej; Badania jądrowe: w tym badania dotyczące energii termojądrowej. Podobnie jak wszystkie inne dotacje unijne, 7PR opiera się na współfinansowaniu. Poziom dofinansowania działań w zakresie badań i rozwoju technologicznego wynosi zazwyczaj 50%, choć niektóre organizacje (MŚP lub organizacje publiczne typu non-profit itp.) mogą otrzymać do 75%. Pewne działania (np. tworzenie sieci kontaktów, szkolenia) mogą otrzymać do 100% zwrotu kosztów kwalifikowanych. Dotacje są rozdzielane na podstawie zaproszenia do składania wniosków oraz procedury ocen ekspertów. Możliwości finans o - wania dla Ciebie Jak złożyć wniosek Udział w 7PR jest otwarty dla wielu organizacji i osób. Mogą to być na przykład: grupy badawcze na uczelniach lub w instytutach naukowo-badawczych; spółki zamierzające wprowadzić innowacje; MŚP (małe i średnie przedsiębiorstwa) lub grupy MŚP; administracja publiczna; pracownicy naukowi (od początkujących do doświadczonych); instytucje prowadzące infrastruktury badawcze; organizacje społeczeństwa obywatelskiego; organizacje i pracownicy naukowi z krajów trzecich i organizacji międzynarodowych. We wszystkich państwach członkowskich UE, a także w kilku innych krajach ustanowiono krajowe punkty kontaktowe w celu udzielania zindywidualizowanej pomocy. Skontaktuj się z nimi, aby omówić własną sytuację i przedstawić swoje pomysły. Ich zadaniem jest wskazanie Ci tej części 7PR, która może być dla Ciebie interesująca, oraz udzielenie pomocy przy przygotowaniu wniosku. Konkretne możliwości finansowania są ogłaszane w formie zaproszenia do składania wniosków, publikowanego w Dzienniku Urzędowym UE; możesz je również znaleźć na stronach internetowych dotyczących badań realizowanych przy wsparciu unijnym CORDIS, w części poświęconej 7PR. Wnioski składa się wyłącznie przez Internet za pomocą EPSS (Electronic Proposal Submission Service elektroniczny system składania wniosków). W wypadku zaakceptowania wniosku Komisja Europejska rozpoczyna negocjacje finansowe i techniczne dotyczące szczegółów projektu, których ukoronowaniem jest zawarcie umowy w sprawie dotacji. Umowa określa prawa i obowiązki beneficjentów oraz UE, w tym wkład finansowy UE w koszty badań. 11

14 ...Możliwości finansowania dla Ciebie Gdzie szukać dodatkowych informacji Lista krajowych punktów kontaktowych: Strona internetowa CORDIS: Strona zawiera wiele informacji dotyczących 7PR, w tym ostatnie aktualizacje, kalendarz zaproszeń do składania wniosków, treść zaproszeń, najczęściej zadawane pytania (FAQ) itp. Strona Komisji Europejskiej dotycząca badań: Strona zawiera proste zestawienia objaśniające funkcjonowanie 7PR, w formie przystosowanej do ściągnięcia z serwera, dostępne w 23 językach. Research Enquiry Service (usługa polegająca na udzielaniu odpowiedzi na pytania dotyczące badań): Europejska Rada ds. Badań Naukowych: Czy wiesz, że Po raz pierwszy w historii unijnych programów badawczych 7PR może obecnie wspierać także projekty indywidualnych pracowników naukowych lub zespołów przez programy nowej Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych prowadzone pod kierunkiem badaczy. Znaczna część wydatków w ramach nowych funduszy strukturalnych zostanie przeznaczona na politykę promującą rozwój i konkurencyjność. Zapoznaj się z przyjętymi planami krajowymi, aby sprawdzić, jakie opcje finansowania związanego z badaniami są dostępne. 12

15 Możliwości finansowania dla Ciebie Rolnicy Z jakich głównych źródeł finansowania możesz skorzystać Dopłaty bezpośrednie Jeśli jesteś rolnikiem w UE, najprawdopodobniej kwalifikujesz się do dopłat bezpośrednich, głównej formy dofinansowania rolnictwa w UE. W wyniku reformy wspólnej polityki rolnej z 2003 r. wprowadzono nowy system dopłat bezpośrednich, zwany systemem płatności jednolitych, w ramach którego pomoc nie jest już powiązana z produkcją. Głównym celem płatności jednolitych jest dopłacanie do dochodów rolników w zamian za przestrzeganie przez nich norm z zakresu ochrony środowiska, dobrostanu zwierząt, bezpieczeństwa żywności oraz utrzymywania ziemi w dobrym stanie. Rolnicy są zachęcani do podejmowania decyzji w zależności od nadchodzących z rynku sygnałów. Pod pewnymi ograniczonymi warunkami państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o zmniejszeniu przysługujących dopłat i nadal udzielać dopłat bezpośrednio związanych z produkcją. Rozwój obszarów wiejskich W ramach polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata państwa członkowskie UE zainwestują ponad 91 mld euro w poprawę konkurencyjności w sektorze rolnictwa i leśnictwa, ochronę środowiska i krajobrazu, poprawę warunków życia i promocję dywersyfikacji działalności gospodarczej. Czwarty obszar (inicjatywa LEADER) wprowadza możliwości finansowania oferowane inicjatywom lokalnym w zakresie rozwoju obszarów wiejskich. Możliwości finans o - wania dla Ciebie Jak złożyć wniosek Dopłaty bezpośrednie Dopłaty bezpośrednie są zarządzane przez agencje płatnicze wyznaczone przez władze krajowe. Aby zakwalifikować się do otrzymywania płatności jednolitych, rolnik musi posiadać uprawnienia do dopłat i ziemię. Uprawnienia są obliczane na podstawie dopłat uzyskanych przez rolnika w okresie referencyjnym (model historyczny) lub na podstawie liczby hektarów uprawianej ziemi kwalifikujących się do dopłat (model regionalny). Rozwój obszarów wiejskich Fundusze te są rozprowadzane w ramach programów zarządzanych przez władze krajowe: rząd wyznacza instytucję, której zadaniem na szczeblu zarządzania projektem jest informowanie potencjalnych beneficjentów o tym, jak można uzyskać wsparcie, o zasadach mających zastosowanie oraz dostępnej kwocie finansowania ze strony UE. 13

16 ...Możliwości finansowania dla Ciebie Gdzie szukać dodatkowych informacji Można skontaktować się z ministerstwem rolnictwa w swoim kraju lub z lokalnym stowarzyszeniem rolniczym: Informacje dotyczące polityki z zakresu rolnictwa i rozwoju wsi: Czy wiesz, że Aby otrzymywać dopłaty bezpośrednie, rolnicy muszą spełniać normy dotyczące zdrowia publicznego, zdrowia zwierząt i roślin, ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt, a także utrzymywać ziemię w dobrym stanie z rolniczego i środowiskowego punktu widzenia. Gdy rolnicy nie spełniają wspomnianych norm, dopłaty bezpośrednie, o jakie mogą wystąpić, mogą zostać zmniejszone lub nawet w całości wycofane w danym roku. 14

17 Możliwości finansowania dla Ciebie Organy publiczne Z jakich głównych źródeł finansowania możesz skorzystać Organy publiczne, w tym władze lokalne, mogą korzystać z wielu możliwości finansowania ze środków unijnych, od inwestycji służących rozwojowi możliwości instytucjonalnych i zwiększaniu skuteczności usług publicznych, po projekty z zakresu infrastruktury. Poniżej podano kilka przykładów spośród wielu dostępnych opcji. Polityka spójności Stąd pochodzi większość środków finansowych przeznaczonych na projekty dotyczące infrastruktury lokalnej lub inicjatywy służące zwiększeniu zatrudnienia. Pieniądze są dostępne przez programy w ramach funduszy strukturalnych, które są zwykle zarządzane przez władze krajowe lub regionalne. W latach UE wyda ponad 347 mld euro na projekty regionalne służące promowaniu tworzenia nowych miejsc pracy i rozwoju: ponad 80% tych funduszy zostanie przeznaczone na 84 najbiedniejsze regiony Unii w 17 państwach członkowskich; prawie 16% środków będzie dostępne dla pozostałych regionów; ponad 2,5% zostanie wydane na współpracę ponadgraniczną poprzez wspólne inicjatywy lokalne i regionalne. Finansowanie z Europejskiego Funduszu Społecznego będzie dostępne dla administracji krajowych, regionalnych i lokalnych w celu wzmocnienia ich możliwości instytucjonalnych oraz działalności, szczególnie w zakresie tych usług, które mają bezpośredni wpływ na rynek pracy (służby zatrudnienia, instytucje edukacyjne i szkoleniowe). Programy JESSICA i JASPERS Nazwy te odnoszą się do dwóch nowych inicjatyw mających na celu wsparcie administracji publicznej oraz władz lokalnych, realizowanych w ramach współpracy między Komisją Europejską, Grupą Europejskiego Banku Inwestycyjnego i innymi międzynarodowymi instytucjami finansowymi. Program JESSICA (Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas wspólne europejskie wsparcie na rzecz trwałych inwestycji w obszarach miejskich) pomoże organom publicznym nawiązać współpracę z partnerami, w tym przedsiębiorstwami prywatnymi, w celu stworzenia funduszy przeznaczonych na odnowę zasobów miejskich oraz projekty rozwojowe. Program JASPERS (Joint Assistance in Supporting Projects in European Regions wspólna inicjatywa wsparcia projektów w regionach europejskich) oferuje administracji publicznej wsparcie w zakresie przygotowania projektów wysokiej jakości, które kwalifikują się do wsparcia z funduszy strukturalnych. Pierwszeństwo mają duże projekty oraz projekty w nowych państwach członkowskich. Zapewnione wsparcie może obejmować aspekty techniczne, gospodarcze i finansowe, a także wszelkie inne prace przygotowawcze niezbędne do dostarczenia w pełni opracowanego projektu. Funding Możliwości opportunities finans o - wania for dla you Ciebie Inne dotacje unijne Również programy zarządzane centralnie oferują możliwości finansowania administracji publicznej, także władzom lokalnym. Obejmują szeroki zakres obszarów polityki UE, w tym działalność kulturalną ( Kultura 2007 ), zatrudnienie i solidarność społeczną (program Progress ), badania naukowe (Siódmy program ramowy), a także innowacyjne podejście do informatyki w sektorze publicznym (ICT Policy Support Programme Program wspierania polityki w zakresie technologii informacyjnych i komunikacyjnych, który stanowi część Programu na rzecz konkurencyjności i innowacji ). Program Europa dla obywateli oferuje szerokie możliwości inicjatywom w zakresie partnerstwa miast przez finansowanie spotkań obywateli oraz tworzenie tematycznych sieci kontaktów między miastami partnerskimi. Projekty mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa publicznego mogą być współfinansowane z kasy unijnej. Organy publiczne zajmujące się ochroną porządku publicznego, zapobieganiem przestępczości oraz ochroną ofiar i świadków mogą otrzymać fundusze z programu Zapobieganie i zwalczanie przestępczości. Program ten zajmuje się w szczególności terroryzmem, handlem ludźmi, 15

18 ...Możliwości finansowania dla Ciebie przestępstwami wobec dzieci, nielegalnym handlem bronią i narkotykami, korupcją i oszustwami. Całkowita kwota, jaka ma być wydatkowana w ramach programu Zapobieganie i zwalczanie przestępczości w latach , wynosi ponad 605 mln euro. Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji Państwo członkowskie stojące przed groźbą nagłych masowych zwolnień wynikających ze zmian w światowej wymianie handlowej może zwrócić się o wsparcie, tak aby pomóc pracownikom, którzy stracili pracę, ponownie wejść na rynek pracy. Dostępna będzie maksymalna kwota 500 mln euro rocznie. Rządy państw będą mogły finansować takie działania, jak wsparcie w poszukiwaniu pracy, zindywidualizowane szkolenia, promocja przedsiębiorczości, a także tymczasowe dodatki pracownicze, takie jak zasiłki dla osób uczestniczących w szkoleniach lub pracowników powyżej 50. roku życia. Uwaga - środki te będą udostępniane poszczególnym pracownikom (nie zaś spółkom) wyłącznie przez władze krajowe, a nie przez władze regionalne lub lokalne. Jak złożyć wniosek Zależy to od rodzaju finansowania: fundusze strukturalne są zarządzane na szczeblu krajowym lub regionalnym i w rezultacie wnioski są przedkładane władzom krajowym lub regionalnym i przez nie oceniane; jeśli chodzi o dotacje unijne, procedury składania wniosków opisane są w zaproszeniach do składania wniosków dotyczących poszczególnych programów; wnioski należy składać bezpośrednio do Komisji Europejskiej lub agencji wykonawczej prowadzącej dany program. Gdzie szukać dodatkowych informacji Strona internetowa Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej zawiera informacje dotyczące działalności Unii Europejskiej na rzecz wspierania rozwoju regionalnego: Informacje te obejmują listę organów zarządzających funduszami strukturalnymi w każdym regionie: Europejski Fundusz Społeczny: Informacje dotyczące przydziału środków finansowych w podziale na regiony: Możliwości finansowania według obszaru polityki zajrzyj na strony portalu Komisji dotyczące dotacji: Programy JESSICA i JASPERS: Komitet Regionów: Rada Gmin i Regionów Europy: Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji: ICT Policy Support Programme Program wspierania polityki w zakresie technologii informacyjnych i komunikacyjnych: Czy wiesz, że Ruch na rzecz miast partnerskich rozpoczął się w Europie zaraz po drugiej wojnie światowej. Co roku Komisja Europejska przyznaje Złote Gwiazdy Partnerstwa dziesięciu wyróżniającym się projektom, które przyczyniły się do pogłębienia integracji europejskiej. 16

19 Łatwiejszy dostęp do środków unijnych Zasady zarządzania finansami unijnymi zostały określone w rozporządzeniu finansowym i w jego przepisach wykonawczych, które razem z podstawami prawnymi, odpowiadającymi poszczególnym sektorom, regulują wszystkie transakcje dotyczące funduszy unijnych. W tym dziale znajdziesz przykłady najważniejszych usprawnień praktycznych, które ułatwią dostęp do funduszy unijnych. Usprawnienia praktyczne w zakresie dotacji Do nowo zdefiniowanych dotacji o niewielkiej kwocie (maksymalnie do 25 tys. euro) zastosowanie będą mieć lżejsze wymogi dotyczące dokumentacji. Organizacje będące beneficjentami wsparcia muszą częściowo finansować swoje projekty (tzw. współfinansowanie). Obecnie w uzasadnionych wypadkach będzie można zastąpić tę formę formą niepieniężną (na przykład pracą wykonywaną przez część personelu). W celu uzyskania znacznych płatności na początku projektu (tzw. prefinansowanie) organizacje będące beneficjentami, takie jak organizacje pozarządowe, muszą przedstawić gwarancje finansowe, które często stanowią znaczną przeszkodę finansową. Na mocy nowych przepisów, po ocenie ryzyka, wymóg ten w przypadku prefinansowania dotacji na kwotę poniżej 60 tys. euro może zostać uchylony. Dla organizacji będących beneficjentami progi, co do których wymagana jest kontrola zewnętrzna, zostały podwyższone z 300 tys. euro do 500 tys. euro lub więcej w wypadku konkretnych projektów oraz z 75 tys. euro do 100 tys. euro lub więcej na finansowanie kosztów operacyjnych organizacji. W celu szybkiego informowania wnioskodawców o możliwości przyjęcia ich wniosków procedura składania i oceny może zostać podzielona na dwa odrębne etapy, co umożliwi odrzucenie we wczesnym stadium wniosków, które nie mają szans na przyjęcie. Zasady rządzące zakupami dokonywanymi przez beneficjentów w celu wdrożenia dotacji zostały uproszczone. Dla zakupów poniżej 60 tys. euro zasady, jakich musi przestrzegać beneficjent, będą ograniczone do dwóch podstawowych: do zasady rzetelnego zarządzania finansami i zasady braku jakiegokolwiek konfliktu interesów. Łatwiejszy dostęp do środków unijnych 17

20 ...Łatwiejszy dostęp do środków unijnych Usprawnienia praktyczne dotyczące zamówień publicznych Uproszczone procedury zastosowane zostaną do dokonywanych przez Komisję Europejską zakupów o wartości poniżej 60 tys. euro zamiast wcześniejszych 50 tys. euro. Wymagania dotyczące udowodnienia zdolności finansowej mogą zostać uchylone dla zamówień poniżej nowego progu. Dla zamówień o niskiej wartości nieproporcjonalnym obciążeniem może być wymaganie od sprzedawcy dowodu, że nie był uprzednio skazany za nadużycia, nie znajduje się w stanie upadłości oraz opłaca podatki i ubezpieczenia społeczne. Nowe przepisy podnoszą znacznie progi, poniżej których oferenci mogą zastąpić te dokumenty zwykłym oświadczeniem na własną odpowiedzialność. Podobne uproszczenia zostały wprowadzone dla zamówień publicznych w dziedzinie pomocy zewnętrznej, jednak z jeszcze wyższymi progami (200 tys. euro dla usług, 150 tys. euro dla zaopatrzenia, 5 mln euro dla robót). Instytucje unijne będą mogły przeprowadzać procedury udzielania zamówień wspólnie z władzami państwa członkowskiego, co zapewni większą elastyczność i bardziej efektywne wykorzystanie pieniędzy podatników. W sytuacjach kiedy jest to technicznie wykonalne i opłacalne, zamówienia o większej wartości finansowej będą przyznawane w formie odrębnych transz w celu zwiększenia skuteczności i konkurencji. Terminy wyłączenia z zamówień unijnych zostaną wyraźnie określone. Zarządzanie budżetem W występujących pod koniec roku sytuacjach związanych z pomocą humanitarną lub zarządzaniem kryzysami Komisja Europejska będzie mogła reagować natychmiastowo dzięki wykorzystaniu niewydatkowanych środków, jakie nadal są dostępne, bez konieczności zwracania się o uprzednią zgodę do władz budżetowych. Podobnie ograniczenia prawne przed uruchomieniem działań pilotażowych i przy gotowawczych w dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa zostaną skorygowane, tak aby zwiększyć zdolność reagowania. Łatwiejsze będzie delegowanie zarządzania tymi środkami na rzecz uznanych organizacji krajowych w krajach trzecich otrzymujących pomoc z Unii Europejskiej. Komisji Europejskiej będzie łatwiej powierzać niektóre zadania Europejskiemu Bankowi Inwestycyjnemu oraz Europejskiemu Funduszowi Inwestycyjnemu, tak aby wykorzystać ich wiedzę i doświadczenie. Komisja Europejska, po uwzględnieniu standardów międzynarodowych, będzie mogła traktować procedury udzielania zamówień stosowane przez agencje krajowe i kraje trzecie jako równorzędne z własnymi. Kadra zarządzająca w instytucjach unijnych uzyska większą elastyczność w prowadzeniu działalności: dzięki skuteczniejszym mechanizmom zarządzania (takim jak większa możliwość uzyskania dotacji płatnych w formie ryczałtu lub finansowania przez stawki ryczałtowe); dzięki usunięciu pewnych nadmiernie biurokratycznych ograniczeń (takich jak odzyskiwanie odsetek od zaliczek, w przypadku gdy sprawa dotyczy bardzo małych kwot). Gdzie szukać dodatkowych informacji Rozporządzenie finansowe oraz jego przepisy wykonawcze: 18