sprawozdanie 2009 geschäftsbericht 2009
|
|
- Maksymilian Kaczmarek
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 sprawozdanie 2009 geschäftsbericht 2009
2 Spis treści INhaltsverzeichnis Słowo wstępne 1 O FUNDACJI 2 Cele Statutowe 2 Rada Fundacji 2 Zarząd Fundacji 2 About THe Foundation 4 REALIZACJA ZADAŃ STATUTOWYCH 6 Pomoc ofiarom prześladowań nazistowskich 6 Pomoc finansowa 6 Pomoc rzeczowa 6 Wolontariat 8 Działalność informacyjno-doradcza 10 Praca edukacyjna 10 Lekcje historii 10 Warsztaty dziennikarskie 12 Konkurs 12 Projekty internetowe 12 Wystawy 12 Publikacje 16 Podróże pamięci 18 Gromadzenie i udostępnianie dokumentacji 20 Archiwum Fpnp 20 Baza danych 20 Program Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką 22 KALENDARIUM WYDARZEŃ 2009 ROKU 26 Podziękowanie 34 NASZ APEL 35 einleitung 1 ÜBER DIE STIFTUNG 3 Satzungsziele 3 Stiftungsrat 3 Stiftungsvorstand 3 About THe Foundation 4 REALISIERUNG DER SATZUNGSZIELe 7 Unterstützung der NS-Opfer 7 Finanzielle Hilfe 7 Sachhilfe 7 Freiwilligendienst 9 Informations- und Beratungstätigkeit 11 Bildungsarbeit 11 Geschichtsunterricht 11 Journalisten-Workshop 13 Wettbewerb 13 Internetprojekte 13 Ausstellungen 15 Publikationen 17 Begegnungsreisen 17 Sammlung und Zurverfügungstellung der Dokumentation 21 Archiv der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung 21 Datenbank 21 Polnische Staatsbürger Opfer und Verfolgte unter der deutschen Be satzung 23 Das Jahr Danksagung 34 Unser Appell 36
3 Szanowni Państwo Sehr geehrte Damen und Herren przekazując w Wasze ręce sprawozdanie z działalności Fundacji w 2009 roku, pragniemy nie tylko zdać relację z realizacji naszych zadań, opowiedzieć o nowych inicjatywach i najważniejszych wydarzeniach ubiegłego roku, ale przede wszystkim przybliżyć Państwu naszą misję. Misją tą jest niesienie pomocy żyjącym ofiarom prześladowań nazistowskich, zachowanie pamięci o zbrodniach II wojny światowej oraz zabiegi na rzecz polsko-niemieckiego zbliżenia i pojednania. Pomoc humanitarna, informacja, edukacja i współpraca międzynarodowa, to cztery filary, na których opieramy naszą działalność. Wśród inicjatyw rozpoczętych w 2009 roku ogromnie ważne miejsce zajmuje program dokumentacyjny Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką, którego realizatorem na lata została nasza Fundacja, wygrywając konkurs publiczny. Program ten ma na celu zebranie po raz pierwszy w jednym miejscu rozproszonych dotychczas informacji o osobach pomordowanych i ofiarach prześladowań więźniach hitlerowskich więzień, obozów koncentracyjnych i gett, o jeńcach wojennych, robotnikach przymusowych i osobach wysiedlanych. Cenną ideą tego programu jest to, że każdy z nas może sam przyczynić się do ocalenia pamięci o bliskich osobach, członkach swoich rodzin, przyjaciołach, sąsiadach, czy dawnych towarzyszach. Wystarczy wejść na i wypełnić ankietę, do czego wszystkich gorąco zachęcam. Cieszy mnie ogromnie, że wciąż rośnie grupa wolontariuszy i przyjaciół Fundacji, którzy chcą pomagać osobom poszkodowanym, a także przyczynić się do zachowania pamięci o wydarzeniach II wojny światowej. Wszystkim wolontariuszom młodym, starszym i najstarszym tym z Polski i tym z zagranicy chciałbym przekazać wyrazy podziwu i uznania oraz złożyć serdeczne podziękowania. wir überreichen in Ihre Hände den Jahresbericht 2009 unserer Stiftung und möchten damit nicht nur Bericht über die Realisierung unserer Aufgaben erstatten, über neue Initiativen und die wichtigsten Ereignisse des vergangenen Jahres erzählen, sondern vor allem Ihnen unsere Mission näher bringen. Die Mission besteht darin, den lebenden NS-Opfern Hilfe zu leisten, die Erinnerung an die Verbrechen des Zweiten Weltkrieges zu bewahren sowie Aktivitäten einzuleiten, die zu einer deutsch-polnischen Annäherung und Aussöhnung führen. Humanitäre Hilfe, Information, Bildung und internationale Zusammenarbeit sind die vier Säulen, auf denen unsere Tätigkeit basiert. Unter den 2009 eingeleiteten Initiativen spielt vor allem das Programm Polnische Staatsbürger Opfer und Verfolgte unter der deutschen Besatzung eine große Rolle, da die Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung zur Ausführung des Dokumentationsprogramms für die Jahre im Zuge einer Ausschreibung ausgewählt wurde. Das Ziel des Programms ist es, Informationen über möglichst viele Personen, die zu jener Zeit polnische Staatsbürger waren und unter den Repressionen des NS-Regimes in den Jahren leiden mussten, in einer zentralen Datenbank zu erfassen. Eine wertvolle Idee des Programms ist die Tatsache, dass jeder von uns dazu beitragen kann, dass die Erinnerung Familienmitglieder, Freunde, Nachbarn oder ehemalige Bekannte nicht in Vergessenheit gerät. Alles was man dafür tun muss, ist einen Fragebogen auf der Seite auszufüllen, was ich jedem empfehle. Es freut mich, dass nach wie vor die Anzahl an Freiwilligen und Freunde der Stiftung steigt, die den ehemaligen Kriegsopfern helfen wollen und sich für die Bewahrung der Erinnerung engagieren. Allen Freiwilligen, ob jung oder alt, möchte ich, voller Bewunderung und Anerkennung, Danke sagen.
4 4 Sprawozdanie 2009 O FUNDACJI Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie została ustanowiona w dniu 27 listopada 1991 roku. Powstała w wyniku porozumienia zawartego pomiędzy rządem RP i RFN. Jest organizacją non profit, działa na rzecz ofiar prześladowań nazistowskich i polsko-niemieckiego dialogu. Prowadzi działalność społeczną, humanitarną i edukacyjną. Misją FPNP jest świadczenie pomocy ofiarom prześladowań nazistowskich, upowszechnianie wiedzy o historii II wojny światowej i okupacji niemieckiej w Polsce oraz aktywne działanie na rzecz polsko-niemieckiego pojednania. Cele Statutowe Celem Fundacji jest: 1. świadczenie pomocy ofiarom prześladowań nazistowskich w Polsce, 2. gromadzenie i udostępnianie dokumentacji nazistowskich prześladowań obywateli polskich, 3. prowadzenie działalności edukacyjno-informacyjnej i naukowo-badawczej dla upowszechniania prawdy historycznej o II wojnie światowej, 4. inicjowanie przedsięwzięć służących pojednaniu i porozumieniu między narodami, w tym zwłaszcza między Polakami i Niemcami. Fundatorem w stosunku do Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie jest Skarb Państwa, w imieniu którego występuje Minister Skarbu Państwa. Rada Fundacji Do zadań Rady Fundacji należy ogólna ocena działalności Fundacji, ocena wykorzystania funduszy Fundacji, rozpatrywanie i zatwierdzanie sprawozdań finansowych oraz bilansu. Członków Rady Fundacji powołuje i odwołuje Fundator. Członkowie Rady Fundacji pełnią swe funkcje honorowo. W 2009 roku w skład Rady Fundacji wchodzili: Andrzej Przewoźnik Przewodniczący Edmund Baranowski Włodzimierz Borodziej Czesław Cywiński Piotr Kadlčik (do r.) Jarosław Kalinowski Stefan Kozłowski Jerzy Kranz Janusz Krupski Zdzisław Lichtarski Tomasz Miedziński (od r.) Krzysztof Miszczak Lech Mróz Lech Nijakowski Jan Ołdakowski Bogusław Sonik Jacek Taylor Zarząd Fundacji Zarząd kieruje działalnością Fundacji, zarządza jej majątkiem oraz reprezentuje ją na zewnątrz. W skład Zarządu Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie w 2009 roku wchodzili: Dariusz Pawłoś Przemysław Sypniewski Przewodniczący Sekretarz
5 Geschäftsbericht ÜBER DIE STIFTUNG Die Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung wurde am 27. November 1991 auf der Grundlage des Abkommens zwischen den Regierungen der Republik Polen und der Bundesrepublik Deutschland gegründet. Sie ist eine Non-Profit- Organisation, die sich für überlebende Opfer des Dritten Reiches und die deutsch-polnische Verständigung engagiert. Sie ist in gesellschaftlichen, humanitären und Bildungsbereichen tätig. Die Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung sieht ihre Aufgabe darin, den überlebenden NS-Opfern Hilfe zu leisten, Wissen über den Zweiten Weltkrieg und die deutsche Besatzung Polens zu verbreiten sowie aktiv für eine deutsch-polnische Aussöhnung einzutreten. Satzungsziele Zweck der Stiftung ist es: 1. Hilfe für die überlebenden Opfer der NS-Verfolgung in Polen zu leisten 2. Dokumentation über die NS-Verfolgung der polnischen Bürger zu sammeln und zur Verfügung zu stellen 3. bildungs-, Informations-, Lehr- und Forschungstätigkeiten zur Verbreitung des historischen Wissens über den Zweiten Weltkrieg zu führen 4. Maßnahmen, die zur Versöhnung und Verständigung zwischen den Völkern, insbesondere zwischen Polen und Deutschen, beitragen, zu initiieren. Stifter der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung ist das Staatsschatzministerium, in dessen Namen der Minister des Staatsschatzes auftritt. Stiftungsrat Zu den Aufgaben des Stiftungsrates gehören die allgemeine Beurteilung der Tätigkeit der Stiftung, die Beurteilung der Verwendung der Mittel der Stiftung, Erörterung und Bestätigung der Finanzberichte und der Bilanz der Stiftung. Die Mitglieder des Stiftungsrates werden vom Stifter berufen und abberufen. Mitglieder des Stiftungsrates sind ehrenamtlich tätig. Im Jahre 2009 gehörten dem Stiftungsrat an: Andrzej Przewoźnik Przewodniczący Edmund Baranowski Włodzimierz Borodziej Czesław Cywiński Piotr Kadlčik (bis zum ) Jarosław Kalinowski Stefan Kozłowski Jerzy Kranz Janusz Krupski Zdzisław Lichtarski Tomasz Miedziński (ab dem ) Krzysztof Miszczak Lech Mróz Lech Nijakowski Jan Ołdakowski Bogusław Sonik Jacek Taylor Stiftungsvorstand Der Vorstand leitet die Arbeit der Stiftung, er vertritt sie nach außen und verwaltet ihr Vermögen. Im Jahre 2009 gehörten dem Stiftungsvorstand der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung an: Dariusz Pawłoś Przemysław Sypniewski Vorsitzender Sekretär
6 6 Sprawozdanie 2009 Foundation "Polish-German Reconciliation" is a non-profit organisation founded 1992 based on a treaty between the governments of the Republic Poland and the German Federal Republic. Committed to: Victims of Nazi regime, German-Polish understanding, dialogue between societies and generations. Helping, informing, educating and cooperating. These are the four basic principles of our activity. for polish schools and foreign visitor groups, competitions, international conferences, exhibitions and scientific meetings concerning WWII. The payments of financial aids to prisoners of concentration camps and people forced to hard physical work in the "Third Reich" alongside with the support of the victims, remembrance and Polish-German approach have been the essential missions of our foundation for meanwhile more than 18 years. During that period we paid financial aids of 4,7 billion PLN (1,3 billion Euro) to more than victims. The financial resources for these payments were provided by various foreign foundations. The files we gathered during that period are meanwhile more than 5 kilometres long. They contain the fates of more than half a million people and are therefore one of the most important sources of historical knowledge in Europe. We are proud of our archive, which is the largest of it s kind in Poland containing documents about slave- and forced labour of inestimable high value. An impression of how valuable these documents are is given by the various requests of international partners which rely on our support and experience. Since we were founded in 1992 more than The Foundation "Polish-German Reconciliation" initiates and supports the international dialogue and works for the international understanding and reconciliation. The mission led to dozens of publications, scientific research and educational activity, among them: Reports and memories of former prisoners of concentration camps and forced labourers, memoirs, narrations, albums and historical-scientific disquisitions. We also organise prepared school lessons
7 Geschäftsbericht Since 2001 the Foundation runs voluntary programmes. Until now, we cooperated with several international sending organizations, which send us young volunteers for their social service or an internship. Since April 2009 we also actively participate in European Voluntary Service (EVS). EVS is one part of the Youth in Action Programme, initiated by the European Commission in order to support informal learning activities for young people. In this programme, young people take part individually or in groups in non-profit, unpaid activities. The aim of the EVS is to develop solidarity, promote active citizenship and mutual understanding among young people. It promotes mobility within and beyond the EU s borders, non-formal learning and intercultural dialogue, and encourages the inclusion of all young people, regardless of their educational, social and cultural background. one hundred German communities, cities, institutions and associations as well as private individuals from all over the world got in contact with contemporary witnesses through the agency of our foundation. Currently, the Foundation is carrying out the programme "Victims of the Nazi Regime-Database of Polish citizens repressed under the German Occupation ". The main goal of the programme is to create a personal database containing all possible information about victims of the German repressions on Polish citizens during the Second World War. As a result of this programme, all data, concerning the victims of Nazi repressions (e.g. prisoners of concentration camps and ghettos, prisoners of war, people deported to force labour and expellees), which had been hitherto spread out or inaccessible, will be collected in one place and available for scientific research. The information was gathered from archives of various institutions interested in this field, and, more importantly, directly from the victims and their families. The internet portal is the biggest site open to the public for searching information about people, who suffered, were repressed or died as a result of Nazi repressions. In the Foundation "Polish-German Reconciliation", the intention of EVS projects is to aid victims of Nazi repression. At 14th of September our long term volunteer program EVS 2009/10: Joining the Foundation "Polish-German Reconciliation" officially began. The team of volunteers consisted of 8 EVS-volunteers from France, Ukraine, Portugal, Germany and Iceland. In addition to them there were 2 other volunteers from Germany. And of course we had the Polish student volunteers, so altogether we had a group of multinational, motivated volunteers. The main activity of European Volunteers in our institution is two help the Nazi victims. Therefore young people are visiting two seniors homes getting in contact with surviving witnesses of Second World War and as well as visit individuals to their homes, where they support them with daily tasks or simply to get company. Besides that all volunteers work at archive and the office, realizing different kinds of projects.
8 8 Sprawozdanie 2009 REALIZACJA ZADAŃ STATUTOWYCH Pomoc ofiarom prześladowań nazistowskich Niesienie pomocy byłym ofiarom represji nazistowskich stanowi jeden z głównych celów naszej działalności. Realizujemy ten cel, prowadząc różnego rodzaju programy pomocy finansowej, rzeczowej i usługowej. Pomoc finansowa Od lutego 2009 roku prowadzimy nowy Program zapomóg specjalnych, stworzony z myślą o tych ofiarach niemieckich represji, które z różnych względów nie otrzymały dotychczas żadnych świadczeń finansowych pochodzących z funduszy zagranicznych. Z programu mogą skorzystać osoby znajdujące się w bardzo ciężkiej sytuacji materialnej i życiowej. W 2009 roku pomoc przeznaczono dla 130 osób. Wspólnie ze Światowym Związkiem Żołnierzy AK realizowaliśmy program pomocy humanitarnej pod hasłem Pamiętamy nie jesteście sami adresowany do byłych żołnierzy Armii Krajowej, uruchomiony dzięki dotacji przekazanej przez Bank PKO BP. Na sfinansowanie programu nasza fundacja i bank przeznaczyły łącznie kwotę 6 mln zł. Do końca 2009 roku pomoc trafiła do ponad osób. Kontynuowaliśmy też wypłaty zasiłków pieniężnych w ramach Programu pomocy socjalnej i medycznej, do którego wnioski można było składać do końca 2007 roku. W 2009 roku pomoc finansową otrzymało osób. Od lutego do grudnia 2009 roku beneficjentów Fundacji skorzystało z bezpłatnych kuracji sanatoryjnych w Bochni, Ciechocinku, Inowrocławiu, Iwoniczu-Zdroju, Jeleniej-Górze, Kołobrzegu i Ustroniu Morskim. Była to trzecia edycja Programu sanatoryjnego, cieszącego się ogromną popularnością wśród naszych seniorów. Za każdym razem otrzymujemy wiele listów z podziękowaniami i słowami uznania od osób, które skorzystały z tej formy pomocy. Łącznie na wypłaty finansowe na rzecz ofiar nazizmu, prowadzone od 2004 roku w ramach programów pomocy humanitarnej, FPNP przeznaczyła prawie 200 mln zł (ponad 50% tej kwoty wypłacono w ramach ostatniego Programu pomocy socjalnej i medycznej ). Pomoc rzeczowa Dzięki nawiązaniu współpracy z firmami, instytucjami i organizacjami w Niemczech oraz pomocy osób prywatnych już od kilku lat z powodzeniem pozyskujemy dla naszych beneficjentów używany, a także nowy sprzęt rehabilitacyjny. Dzięki naszym partnerom z firmy Schulte-Derne Reha- und Medizintechnik z Brandenburga i Arbeiter-Samariter-Bund Deutschland e.v. mogliśmy przekazać osobom potrzebującym pomoc rzeczową w postaci wózków inwalidzkich, chodzików, krzeseł sanitarnych, kul itp. oraz środki higieniczno-sanitarne. Udało się nam również pozyskać środki na zakup nowych wózków inwalidzkich; pomoc finansowa na ten cel pochodziła z niemieckiej Fundacji Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość (EVZ). W 2009 roku przekazaliśmy osobom potrzebującym mieszkającym indywidualnie i w ośrodkach pomocy społecznej 174 szt. sprzętu rehabilitacyjnego. W ramach programu ortopedycznego prowadzonego wspólnie z niemiecką Akcją Aktywna Solidarność z Magdeburga w niemieckich klinikach przeprowadzono w 2009 roku 5 kolejnych bezpłatnych operacji wszczepienia endoprotez stawów biodrowych i kolanowych byłym ofiarom nazizmu. Zgłoszenia do tego programu były przyjmowane do 2007 roku. Ta piękna inicjatywa niemieckich ortopedów przyczyniła się do poprawy jakości życia wielu osób cierpiących na ciężkie schorzenia stawów, byłych ofiar nazizmu z Europy Środkowej i Wschodniej. Od początku realizacji programu w niemieckich klinikach zoperowano 307 polskich pacjentów; na zabiegi czeka jeszcze kilkadziesiąt osób.
9 Geschäftsbericht REALISIERUNG DER SATZUNGSZIELE Unterstützung der NS-Opfer Die Unterstützung der überlebenden NS-Opfer stellt eins der wichtigsten Ziele der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung dar. Dieses wird in Form von finanzieller Hilfe, Sachhilfe und verschiedenen Dienstleistungen realisiert. Finanzielle Hilfe Seit Februar 2009 führt die Stiftung ein neues Programm der speziellen finanziellen Unterstützung durch, das für NS- Opfer geschaffen wurde, die aus verschiedenen Gründen bisher keine finanzielle Unterstützung aus ausländischen Mitteln bekommen haben. Das Programm kommt Personen zu Gute, die sich in einer sehr schlechten finanziellen Lebenssituation befinden wurden im Rahmen dieses Programms ca PLN für 130 Personen ausbezahlt. Seit 2008 führt die Stiftung das Programm der humanitären Beihilfe Wir haben Euch nicht vergessen Ihr seid nicht alleine durch, das an ehemalige Soldaten der Heimatarmee gerichtet ist. Dieses Programm haben wir dank einer Spende der Bank PKO BP gestartet. Für die Finanzierung des Programms, dessen Realisierung für die Jahre geplant wurde, bestimmten die Stiftung und die Bank einen Gesamtbetrag von 6 Mio. PLN. Bis Ende 2009 wurde diese Art der Hilfe in Höhe von 2,8 Mio. PLN an über Personen ausbezahlt. Die Durchführung des Programms ist dank der Unterstützung des Weltverbandes der Soldaten der Heimatarmee möglich hat die Stiftung die Auszahlungen der finanziellen Beihilfe an Personen fortgesetzt, die am Programm der sozialen und medizinischen Hilfe teilgenommen haben erhielten Personen eine finanzielle Beihilfe in einer Gesamtsumme von PLN im Rahmen der zweiten Etappe der Auszahlungen. Im Februar 2009 wurde das Sanatoriumprogramm gestartet, das an NS-Opfer in Polen gerichtet ist und in dessen Rahmen Personen bis Dezember 2009 eine Kur in den polnischen Sanatorien in Bochnia, Ciechocinek, Inowrocław, Iwonicz- Zdrój, Jelenia-Góra, Kołobrzeg und Ustronie Morskie gemacht haben. In der sechsmonatigen Antragsfrist erreichten unsere Stiftung etwa Anträge auf einen Kuraufenthalt. Es handelte sich bereits um die dritte Edition dieses Programms, das sich bei den Begünstigten der Stiftung einer sehr großer Beliebtheit erfreut. Nach jeder Edition erhalten wir eine Großzahl an Briefen, in den die Teilnehmer ihre Anerkennung und Dankbarkeit ausdrücken. Seit 2004 brachte die Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung insgesamt fast 200 Mio. PLN für humanitäre Hilfe auf (über 50% dieses Betrags wurden im Rahmen des letzten Programms der sozialen und humanitären Hilfe ausgezahlt). Sachhilfe Dank der Zusammenarbeit mit deutschen Firmen, Institutionen und Vereinen und dank der Unterstützung von Privatpersonen können wir seit einigen Jahren unsere Begünstigten mit gebrauchten und neuen Reha-Geräten versorgen. Dank unseren Partnern von der Firma Schulte-Derne Reha- und Medizintechnik aus Brandenburg und dem Arbeiter-Samariter-Bund
10 10 Sprawozdanie 2009 Wolontariat W pracy na rzecz ofiar nazizmu pomagają Fundacji wolontariusze. Współpracują z nami zarówno Polacy, jaki i młodzi ludzie z Niemiec i całej Europy. Naszymi partnerami w Niemczech są organizacje Initiative Christen für Europa i Aktion Sühnezeichen. Na terenie Polski intensywnie współpracujemy z Fundacją Świat na Tak. W 2009 roku zdecydowaliśmy się rozwinąć wolontariat na skalę europejską i zaangażowaliśmy się w projekty EVS wolontariatu europejskiego będące częścią programu Komisji Europejskiej Młodzież w Działaniu. Po otrzymaniu statusu organizacji goszczącej wolontariuszy europejskich, w 2009 roku Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie przyjęła ośmioro wolontariuszy z pięciu krajów na okres 9 miesięcy. Gościliśmy młodych ludzi z Ukrainy, Francji, Niemiec, Islandii i Portugalii. Angażowali się oni w pracę socjalną na rzecz byłych ofiar nazizmu, odwiedzając osoby poszkodowane w ich domach lub placówkach opiekuńczych, a także realizowali projekt edukacyjny Audioguidem po wojennej Warszawie. Wolontariusze pomagają nam w ramach wolontariatu socjalnego i instytucjonalnego. Wolontariat socjalny to pomoc w zakupach, drobnych pracach domowych, załatwianiu spraw, ale także wspólne rozmowy, spacery, wyjścia do teatru, do kościoła, spisywanie czy nagrywanie opowieści z czasów wojny. Wszystko to pomaga starszym osobom zapomnieć o samotności, chorobach czy traumatycznych przeżyciach z przeszłości. Podopiecznym (ok. 50 indywidualnym osobom) pomaga stale grupa ponad 40 wolontariuszy w różnym wieku, mieszkających zarówno na terenie Warszawy, jak i w całej Polsce (w Krakowie, Poznaniu czy Bydgoszczy). Zgłoszeń od osób potrzebujących otrzymujemy znacznie więcej, wciąż jednak bardzo trudno zorganizować taką pomoc na wsi i w odległych małych miejscowościach. Nasi wolontariusze pomagają też ofiarom nazizmu mieszkającym w Domu Pomocy Społecznej Kombatant przy ul. Dickensa oraz Domu Pomocy Społecznej przy ul. Korotyńskiego w Warszawie. Młodzi ochotnicy pracują z nami także w ramach wolontariatu instytucjonalnego. Uczestniczą w przygotowywaniu publikacji, konferencji, wystaw, spotkań. W służbę wolontariacką włączają się nie tylko ludzie młodzi. Pracują z nami wolontariusze w każdym wieku, są wśród nich również osoby, które same w czasie wojny doznały represji ze strony Niemiec. Dialog międzypokoleniowy i aktywizacja osób starszych są kolejnymi zadaniami, które staramy się realizować poprzez spotkania edukacyjne młodzieży z seniorami, wspólne wyjazdy, ale także zaangażowanie beneficjentów Fundacji w pracę na rzecz środowiska osób represjonowanych.
11 Geschäftsbericht Deutschland e.v, konnten wir Rollstühle, Rollatoren, Krücken etc. sowie sanitäre und medizinische Mittel an die Begünstigten unserer Stiftung weitergeben. Es ist uns ebenfalls gelungen, Mittel für die Anschaffung von neuen Rollstühlen zu erwerben. Finanzielle Hilfe dafür kam von der deutschen Stiftung Erinnerung, Verantwortung und Zukunft übergaben wir den Bedürftigen, die sowohl individuell als auch in Fürsorgeeinrichtungen wohnen, 174 Reha-Geräte. Im Rahmen des Orthopädischen Programms, das in Zusammenarbeit mit der deutschen Aktion Aktive Solidarität aus Magdeburg realisiert wird, wurden in deutschen Kliniken unentgeltlich fünf weitere endoprothetische Operationen am Hüft- und Kniegelenken durchgeführt. Anträge für dieses Programm wurden bis Ende 2007 entgegengenommen. Diese wertvolle Initiative deutscher Ärzte hat vielen an Gelenkschmerzen leidenden NS-Opfern aus Mittel- und Osteuropa eine ersehnte Erleichterung verschaffen. Bisher wurden in den deutschen Kliniken insgesamt 307 Patienten aus Polen operiert; auf Operationen warten noch einige Dutzend Personen. Freiwilligendienst Bei der Arbeit zu Gunsten der NS-Opfer helfen der Stiftung Freiwillige aus ganz Europa. Unsere Partnerorganisationen in Deutschland sind Initiative Christen für Europa und Aktion Sühnezeichen Friedensdienste. Auf polnischem Gebiet arbeiten wir intensiv mit der Stiftung Świat na tak zusammen entschieden wir uns den Freiwilligendienst in ganz Europa anzubieten und engagierten uns für EVS-Projekte Europäischer Freiwilligendienst, der Bestandteil des Programms der Europäischen Kommission Jugend in Aktion bildet. Nachdem die Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung den Status einer Aufnahmeorganisation erhalten hatte, wurden acht Freiwillige aus fünf Ländern für eine Zeit von neun Monaten in der Stiftung aufgenommen. Es waren junge Menschen aus Deutschland, Frankreich, Island, Portugal und der Ukraine. Sie engagierten sich zu Gunsten von NS-Opfern, die sie zu Hause oder in Fürsorgeeinrichtungen besuchten und unterstützten. Sie realisierten auch das Bildungsprojekt Mit dem Audioguide durch Warschau während des Krieges. Die Freiwilligen helfen uns im Rahmen des sozialen und des institutionellen Freiwilligendienstes. Der soziale Freiwilligendienst erfolgt als Unterstützung beim Einkaufen, bei kleinen Hausarbeiten, aber auch als gemeinsame Gespräche, Spaziergänge, Theaterbesuche und als Festhalten von Erzählungen aus der Kriegszeit. Das alles hilft den älteren Menschen ihre Einsamkeit, Krankheit oder auch ihre traumatischen Erlebnisse aus der Vergangenheit zu vergessen. 50 älteren Menschen helfen regelmäßig ca. 40 Freiwillige verschiedenen Alters, die sowohl in Warschau, als auch in ganz Polen (in Krakau, Posen und Bromberg) wohnen. Der Bedarf an Unterstützung ist wie wir an der großen Zahl der Meldungen gesehen haben sehr groß, doch es ist immer noch sehr schwierig für uns, diese Art von Unterstützung in kleinen Dörfern oder abgelegenen Ortschaften anzubieten. Außer den individuellen Besuchen, kümmern sich die Freiwilligen auch um NS-Opfer, die in der Fürsorgeeinrichtungen Kombatant in der Dickens-Straße und in der Fürsorgeeinrichtung in der Korytyński-Straße in Warschau wohnen. In unserer Stiftung arbeiten auch junge Menschen im Rahmen des Freiwilligendienstes im Büro. Sie werden in unsere Arbeit eingebunden und helfen bei der Vorbereitung von Publikationen, Konferenzen oder Ausstellungen halfen die Freiwilligen hauptsächlich bei der Realisierung des Programms Polnische Staatsbürger Opfer und Verfolgte unter der deutschen Besatzung. Zum Kreis unserer Freiwilligen gehören nicht nur junge Menschen. So gibt es auch Ehrenamtliche, die selbst zu den überlebenden NS-Opfer zählen. Der Dialog zwischen den Generationen und die Aktivierung älterer Menschen sind weitere Aufgaben, die die Stiftung realisiert. Begegnungen von Jugendlichen und Senioren, gemeinsame Ausflüge, aber auch das Engagement der Begünstigten der Stiftung in die Arbeit zu Gunsten der NS-Opfer dienen der Verwirklichung dieser Ziele.
12 12 Sprawozdanie 2009 Działalność informacyjno-doradcza FPNP prowadzi stały Punkt Informacyjny dla ofiar nazizmu i ich rodzin, który odwiedza tygodniowo osób. Uruchomiliśmy trzy numery telefonów informacyjnych (średnia miesięczna liczba połączeń to 1 000, co daje w ciągu roku ok połączeń). Osoby posługujące się Internetem mogą skontaktować się z nami drogą mailową. Najpopularniejszą formą kontaktu jest jednak tradycyjna poczta. Wymiana korespondencji z osobami poszkodowanymi wciąż utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie i dotyczy w większości pomocy socjalnej. W 2009 roku wpłynęło do Fundacji ogółem listów i podań, wysłano natomiast pisma i zawiadomienia. Punkt Informacyjny działa w ramach Sieci Informacji, Doradztwa i Integracji (SIDI) dla ofiar prześladowań nazistowskich w Polsce. Projekt ten realizujemy dzięki dotacji niemieckiej Fundacji Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość. Jego celem jest pomoc i aktywizacja osób starszych poprzez zorganizowanie sieci punktów informacyjnych na terenie Polski, udzielanie porad prawnych i medycznych, organizowanie szkoleń dla osób starszych oraz rozwój wolontariatu. W czerwcu 2009 roku rozpoczął działalność punkt w Warszawie (w siedzibie FPNP), a w listopadzie w Gdańsku, kolejne przygotowywane są we Wrocławiu i Katowicach. W Warszawie z porad prawnych skorzystało prawie 260 osób, a z porad lekarza-geriatry 230 osób. Praca edukacyjna W 2009 roku obchodziliśmy dwie szczególnie ważne dla nas rocznice: 70. rocznicę wybuchu II wojny światowej oraz 65. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego. Był to dla Fundacji szczególnie intensywny rok. Realizowaliśmy szereg projektów skierowanych do młodzieży, popularyzujących wiedzę o II wojnie światowej oraz upamiętniających ofiary represji nazistowskich, przystąpiliśmy też do Koalicji na rzecz historii najnowszej w edukacji, zawiązanej z inicjatywy Ministerstwa Edukacji Narodowej. Lekcje historii Spotkania z cyklu Świadkowie historii są adresowane do zainteresowanych historią II wojny światowej nauczycieli i uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i liceów. W ich trakcie młodzież ma okazję zapoznać się z dokumentami i zdjęciami archiwalnymi zgromadzonymi przez Fundację oraz porozmawiać ze świadkami i uczestnikami tamtych wydarzeń. Spotkaniom towarzyszą projekcje filmów lub pokazy slajdów. Te niezwykłe lekcje historii chętnie organizujemy w naszym Archiwum. Część z nich odbywa się również w szkołach. W 2009 roku zorganizowaliśmy 12 spotkań, w których wzięło udział ogółem ponad uczniów. W 2009 roku, we współpracy z organizacją People to People International (PTPI) z USA, zorganizowaliśmy serię 8 spotkań ze świadkiem historii dla amerykańskiej młodzieży podróżującej po Europie. Ponad 300 młodych Amerykanów odwiedzających Warszawę, Kraków i Oświęcim, miało okazję poznać ważne karty najnowszej historii Polski, słuchając wspomnień Jerzego Kowalewskiego, byłego więźnia Auschwitz, Gross-Rosen i Dachau. W sali spotkań Archiwum FPNP gościliśmy kilka grup młodych Niemców, uczestników podróży studyjnych do Polski. W lipcu 2009 roku odbyły się także cykliczne warsztaty dla niemieckich studentów w ramach Szkoły Letniej Uniwersytetu Warszawskiego Polska dzisiaj. Chętnie wspieramy inicjatywy edukacyjne podejmowane przez środowiska lokalne. W 2009 roku zorganizowaliśmy na zakończenie roku szkolnego we współpracy z Towarzystwem Przyjaciół Legionowa i Muzeum Historycznym w Legionowie spotkanie młodzieży z Zenonem Kickim, świadkiem historii, byłym więźniem obozu koncentracyjnego Gross-Rosen. Dla członków międzyszkolnego Klubu Miłośników Historii w Gimnazjum nr 44, realizującego program Życie codzienne w Powstaniu Warszawskim, zorganizowaliśmy spotkania uczniów z byłymi żołnierzami Powstania oraz osobami wysiedlonymi ze stolicy po jego upadku.
13 Geschäftsbericht Informations- und Beratungstätigkeit Die Stiftung betreibt ein Informationszentrum für überlebende NS-Opfer und ihre Familien, das von Personen wöchentlich besucht wird. Für Menschen mit einer Gehbehinderung und Personen, die außerhalb von Warschau wohnen, sind drei telefonische Auskunfts- und Beratungsdienste zugänglich (durchschnittliche Anzahl der Anrufe im Monat, etwa im Jahr); für Internetnutzer besteht die Möglichkeit einer Kontaktaufnahme per . Die beliebteste Form uns zu kontaktieren ist jedoch immer noch der traditionelle Brief. Der Briefwechsel mit den NS-Opfern betrifft vor allem die Sozialhilfe. Im Jahr 2009 sind bei der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung insgesamt Briefe und Anträge eingegangen, versendet wurden dagegen Schreiben und Benachrichtigungen. Das Informationszentrum funktioniert im Rahmen des Projekts Informations-, Beratungs- und Integrationsnetzwerk (SIDI) für NS-Opfer in Polen. Das Projekt wird dank der Zuwendung der deutschen Stiftung Erinnerung, Verantwortung und Zukunft realisiert. Das Ziel des Projekts ist Unterstützung und Aktivierung von älteren Menschen und ihren Familien, die während des Zweiten Weltkriegs unterdrückt worden sind, durch: Organisation eines Netzwerkes von Informationszentren in Polen Juristische und medizinische Beratung Organisation von Schulungen für ältere Menschen Entwicklung des Freiwilligendienstes. Im Juni 2009 nahm der erste Informationspunkt in Warschau seine Tätigkeit auf (im Sitz der Stiftung), im November der nächste in Danzig. Zwei weitere Informationspunkte sollen in Breslau und in Kattowitz entstehen. In Warschau ließen sich 260 Personen juristisch und 230 geriatrisch beraten. Im Rahmen des Projekts wurden 2009 auch Informationsflugblätter über die Tätigkeit des Informations-, Beratungs- und Integrationsnetzwerkes sowie über den Freiwilligendienst herausgegeben. BILDUNGSARBEIT Die Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung realisierte im Jahr 2009 viele an die Jugend gerichtete Projekte, deren Ziel war es, das Wissen über den Zweiten Weltkrieg zu verbreiten und des Schicksals der NS-Opfer zu gedenken. Wir traten der Koalition für Neuste Geschichte in der Bildung bei, die aus der Initiative des Bildungsministeriums entstanden ist, um Jugendlichen die neueste Geschichte in einer interessanteren Form und mit größerem Erfolg näher zu bringen. Der Impuls zur Erweiterung und Abwechslung des Bildungsangebotes für Schuljugend war die Ernennung des Schuljahres 2009/10 als das Jahr der Neuesten Geschichte. Geschichtsunterricht Treffen mit Zeitzeugen richten sich an für die Geschichte des Zweiten Weltkrieges interessierte Schüler und Lehrer der Grundschulen, der Gymnasien und der Oberschulen. Im Rahmen dieser Treffen haben die Teilnehmer die Möglichkeit, sich mit Archivdokumenten und Fotos aus den Beständen der Stiftung bekannt zu machen und mit Repressionsopfern aus der Zeit des Zweiten Weltkriegs zu sprechen. Die Treffen werden oft durch Film- und Diapräsentationen ergänzt. Diesen außergewöhnlichen Geschichtsunterricht organisieren wir gern in unserem Archiv. Teilweise findet er auch in Schulen statt veranstalteten wir zwölf solcher Treffen, an denen insgesamt über Schüler teilnahmen organisierten wir in Zusammenarbeit mit der Organisation People to People International (PTPI) aus Kansas, USA, acht Treffen mit Zeitzeugen für amerikanische Jugendgruppen, die auf einer Reise durch Europa waren. Über 300 junge Amerikaner, die Warschau, Krakau und Auschwitz besuchten, hatten die Möglichkeit, Herrn Jerzy Kowalewski, einen ehemaligen Häftling der KZ Auschwitz, Groß-Rosen und Dachau zu treffen und die wichtigsten Aspekte der neuesten Geschichte Polens kennen zu lernen. Im Stiftungsarchiv waren auch Jugend- und Erwachsenengruppen aus Deutschland zu Gast, Teilnehmer von Studienreisen. Im Juli 2009 begrüßte die Stiftung eine weitere Studentengruppe aus der Bundesrepublik Deutschland, für die jedes Jahr ein Workshop im Rahmen der Sommerschule der Universität Warschau Polen heute organisiert wird.
14 14 Sprawozdanie 2009 Warsztaty dziennikarskie Zarazić młodych ludzi, którzy marzą o zawodzie dziennikarza, zainteresowaniem historią II wojny światowej. Przybliżyć im niezwykłe i tragiczne przeżycia, jakie stały się kiedyś udziałem ich rówieśników. Rozbudzić ciekawość i pokazać młodym ludziom, że żyją jeszcze wśród nas świadkowie i uczestnicy wydarzeń, które warto poznać z ich ust. Poznać i ocalić od zapomnienia. Takie cele chcieliśmy osiągnąć, organizując warsztaty dziennikarskie dla uczniów gimnazjów i liceów. Projekt ten, finansowany w ramach programu Patriotyzm Jutra, którego operatorem było Muzeum Historii Polski, zrealizowaliśmy we współpracy ze Stowarzyszeniem Młodych Dziennikarzy Polis. W trakcie 14 spotkań uczniowie gimnazjów i liceów poznawali tajniki pracy dziennikarskiej. Nabyte umiejętności młodzież wykorzystywała przeprowadzając wywiady ze świadkami historii. Zebrane i opracowane przez uczestników warsztatów wojenne wspomnienia wydaliśmy w formie broszury. Konkurs We wrześniu 2009 roku Fundacja ogłosiła ogólnopolski konkurs: Nasi bliscy, nasze dzieje, nasza pamięć Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką adresowany do młodzieży gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Jego uczestnikami są klasy, samorządy uczniowskie, kółka historyczne w szkołach, domach kultury, drużyny harcerskie i inne organizacje młodzieżowe. Konkurs służy popularyzacji programu dokumentacyjnego Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką, zaktywizowanie młodzieży do uzupełnienia istniejącej bazy ofiar prześladowań nazistowskich o nieznane dotychczas nazwiska, a także zainteresowaniu młodzieży historią wojny i okupacji, losami własnej rodziny, miasta, wsi czy gminy. Patronat honorowy nad konkursem objęli Władysław Bartoszewski Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. Dialogu Międzynarodowego, Katarzyna Hall Minister Edukacji Narodowej, Janusz Kurtyka Prezes Instytutu Pamięci Narodowej, Andrzej Przewoźnik Sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Sławomir Radoń Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, Bogdan Zdrojewski Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Janusz Krupski Kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Udział w konkursie zgłosiło ponad 500 zespołów konkursowych z kilkuset placówek oświatowych. Projekty internetowe Ważnym narzędziem w pracy edukacyjnej jest sieć Internet. Na naszej stronie można spotkać Świadków historii przeczytać ich relacje, wspomnienia, wywiady, obejrzeć archiwalne zdjęcia i dokumenty. Można tu znaleźć także elektroniczne wersje wszystkich wystaw, które są dziełem Fundacji lub powstały z naszym udziałem. Zapraszamy też do internetowej czytelni. Zamieszczamy tu artykuły i opracowania historyczne poświęcone różnym aspektom II wojny światowej, okupacji niemieckiej na ziemiach polskich, pracy przymusowej na rzecz III Rzeszy, prześladowań obywateli polskich i wysiedleń. Wystawy Wystawę plenerową Nazajutrz. Losy mieszkańców Warszawy po 1 sierpnia 1944, ukazującą sytuację powstańców i cywilnej ludności stolicy po wybuchu Powstania Warszawskiego, zaprezentowaliśmy w październiku 2009 roku na
15 Geschäftsbericht Die Stiftung arbeitet auch mit dem zwischenschulischen Klub der Geschichtsfreunde am Gymnasium Nr. 44 in Warschau zusammen. Im Rahmen des vom Klub realisierten Programms Alltagsleben im Warschauer Aufstand, organisierten wir Treffen der Schüler mit ehemaligen Aufständischen und mit Personen, die aus der Hauptstadt nach der Niederlage des Aufstands ausgesiedelt wurden. Die Jugendlichen trafen sich auch mit ausländischen Freiwilligen der Stiftung und diskutierten über verschiedene Arten des Geschichtsunterrichts in ihren Herkunftsländern. Wir unterstützen gerne Bildungsinitiativen, die durch lokale Organisationen unternommen werden organisierten wir zum Schuljahresabschluss in Zusammenarbeit mit dem Freundeskreis Legionowo und dem Geschichtsmuseum in Legionowo ein Treffen von Jugendlichen mit Zenon Kicki, einem Zeitzeugen und ehemaligen Häftling des Konzentrationslagers Groß-Rosen. Journalisten-Workshop Junge Menschen, die vom Journalistenberuf träumen, mit der Geschichte des Zweiten Weltkrieges begeistern. Ihnen außergewöhnliche und tragische Erlebnisse, die damals einen Teil des Alltagslebens ihrer Altersgenossen darstellten, näher bringen. Ihr Interesse wecken und ihnen zeigen, dass die Zeugen und Teilnehmer von historischen Ereignissen noch unter uns leben und dass es wert ist, davon aus erster Hand zu erfahren. Geschichte entdecken und vor dem Vergessen bewahren. Diese Ziele wollten wir mit einem Journalisten-Workshop für Gymnasien- und Oberschüler erreichen. Das Projekt, das im Rahmen des Programms Patriotismus von morgen finanziert wurde und dessen Veranstalter das Museum der Geschichte Polens war, haben wir in Zusammenarbeit mit dem Verein der Jungen Journalisten Polis realisiert. Im Rahmen des Workshops fanden 14 Treffen statt, bei denen Schüler in Geheimnisse der Journalistenarbeit einweiht wurden. Die neu gewonnenen Fertigkeiten setzten die Jugendlichen bei der Durchführung von Interviews mit Zeitzeugen ein. Das Ergebnis des Workshops ist ein Band von Erinnerungen, der von den Teilnehmern vorbereitet und in Buchform veröffentlicht wurde. Wettbewerb Im September 2009 schrieb die Stiftung den Wettbewerb Unsere Nächsten, unsere Geschichte, unsere Erinnerung Opfer und Verfolgte unter der deutschen Besatzung aus, der an Jugendliche der Gymnasien und höheren Schulen adressiert war. Als Teilnehmer waren Klassen, Schülerbeiräte, Geschichte-AGs in Schulen und Kulturhäusern, Pfadfindergruppen und andere Jugendorganisationen zugelassen. Der Wettbewerb dient der Popularisierung des Programms Polnische Staatsbürger Opfer und Verfolgte unter der deutschen Besatzung, der Mobilisierung von Jugendlichen zur Ergänzung der bestehenden Datenbank um noch unbekannte Namen, und um das Interesse der Jugendlichen für die polnische Geschichte während der Zeit des Krieges und der Besatzung sowie für die Schicksale der eigenen Familienangehörigen, ihrer Stadt oder ihres Dorfes zu wecken. Die Schirmherrschaft für den Wettbewerb übernahmen Władysław Bartoszewski Staatssekretär und außenpolitischer Berater des Ministerpräsidenten, Katarzyna Hall Bildungsministerin, Janusz Kurtyka Vorsitzender des Instituts für Nationales Gedenken, Andrzej Przewoźnik Generalsekretär des Rates zum Schutz des Gedenkens an Kampf und Märtyrertum, Sławomir Radoń Direktor der Staatsarchive, Bogdan Zdrojewski Minister für Kultur und nationales Erbe, Janusz Krupski Leiter des Amtes für Kombattanten und Repressionsopfer. Ihre Teilnahme bestätigten fast 500 Gruppen aus verschiedenen Bildungseinrichtungen. Internetprojekte Ein wichtiges Bildungsmedium ist natürlich das Internet. Auf unserer Webseite kann man unter anderen Zeitzeugen finden ihre Berichte, Erinnerungen, Interviews lesen, sich verschiedene Archivbilder und Dokumente ansehen. Es gibt hier auch digitalisierte Versionen aller Ausstellungen, die von uns oder in Zusammenarbeit mit unserer Stiftung erarbeitet wurden. Interessant ist auch die Internetbibliothek. Hier veröffentlichen wir historische Artikel und Arbeiten zu verschiedenen Aspekten des Zweiten Weltkriegs, der deutschen Besatzung, der Zwangsarbeit im Dritten Reich, der Verfolgungen polnischer Zivilbevölkerung und der Aussiedlungen.
16 16 Sprawozdanie 2009 Placu Konstytucji w Warszawie. Projekt ten zrealizowaliśmy przy współpracy z Archiwum Miasta st. Warszawy i Muzeum Powstania Warszawskiego, dzięki wsparciu Urzędu Miasta st. Warszawy. Wydruk plansz oraz katalogu został sfinansowany ze środków InfoQultura w Warszawie. Wystawa Wojenne Ślady. Dwóch fotografów. Dwie perspektywy, ukazująca pierwsze i ostatnie miesiące okupacji niemieckiej na Zamojszczyźnie, powstała we współpracy z lubelskim oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej, Muzeum Zamojskim w Zamościu oraz stowarzyszeniem Zug der Erinnerung [Pociąg Pamięci], i została zaprezentowana w Zamościu w październiku 2009 roku. Druk plansz oraz materiałów towarzyszących sfinansowało stowarzyszenie Pociąg Pamięci. Niemieckojęzyczną wystawę Erinnerung bewahren [Zachować Pamięć], przedstawiającą losy więźniów obozów koncentracyjnych i gett, robotników deportowanych do pracy przymusowej, jeńców wojennych, kobiet i dzieci wywiezionych do różnego rodzaju obozów i na roboty, od 2007 roku prezentujemy w kolejnych niemieckich miastach. W 2009 roku wystawa odwiedziła Rendsburg ( ), Brauweiler ( ), Stadtallendorf ( ) i Bremerhaven ( ), towarzyszyły jej okolicznościowe koncerty, odczyty oraz spotkania i konkursy dla młodzieży. Wystawę Naznaczeni, poświęconą mieszkańcom wsi polskiej na robotach przymusowych w III Rzeszy w latach , przygotowaną wspólnie z Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, prezentowaliśmy kolejno w: Muzeum Historycznym w Zamościu ( ), Centrum Pomnika Dzieci Zamojszczyzny w Siedlcach (31.03
17 Geschäftsbericht Ausstellungen Die Situation der zivilen Bevölkerung in der Hauptstadt nach dem Ausbruch des Warschauer Aufstands war das Hauptthema der Ausstellung Am Tag darauf. Das Schicksal der Warschauer Bevölkerung nach dem 1. August 1944, die wir in Zusammenarbeit mit dem Stadtarchiv Warschau, des Museums des Warschauer Aufstands und mit Unterstützung des Magistrats Warschaus erarbeitet haben. Die Ausstellung wurde im Oktober 2009 auf dem Konstytucji-Platz in Warschau präsentiert. Den Druck der Schautafeln und der Kataloge finanzierte InfoQultura in Warschau. Unsere Zusammenarbeit mit dem deutschen Verein Zug der Erinnerung führte zur Entstehung einer Ausstellung über die ersten und letzten Monate der deutschen Besatzung der Region Zamosch. Die Ausstellung Kriegsspuren. Zwei Fotografen, zwei Perspektiven wurde erarbeitet in Zusammenarbeit mit der Lubliner Abteilung des Instituts für Nationales Gedenken und dem Museum in Zamosch sowie dem Verein Zug der Erinnerung. Die Eröffnung und erste Präsentation fand im Oktober 2009 in Zamosch statt. Den Druck der Schautafeln finanzierte der Verein Zug der Erinnerung. Die deutsche Fassung der Wanderausstellung Erinnerung bewahren. Sklaven- und Zwangsarbeiter des Dritten Reiches aus Polen wird seit 2007 in verschiedenen deutschen Städten gezeigt besuchte die Ausstellung die Städte Rendsburg ( ), Brauweiler ( ), Stadtallendorf ( ) und Bremerhaven ( ). Im Rahmenprogramm zur Präsentation fanden Konzerte, Vorträge sowie Treffen mit Jugendlichen und Schülerwettbewerbe statt. Die polnische Fassung der Ausstellung Erinnerung bewahren. Sklavenund Zwangsarbeiter des Dritten Reiches aus Polen wurde im Vermietungs- und Tourismuszentrum in Stettin präsentiert ( ) sowie im regionalen Museum in Radom (zweites Exemplar der Ausstellung, ). Die Ausstellung Naznaczeni [Die Gezeichneten] über die polnische Landbevölkerung, die in den Jahren zur Zwangsarbeit in das Dritte Reich deportiert wurde, präsentierten wir in: Verein Kinderheim Denkmal der Kinder von Zamosch in Siedlce ( ), Historisches Museum in Zamosch ( ), Museum des Martyriums der polnischen Dörfer in Michniów ( ), Regionales Museum in Opoczno ( ), Regionales Museum in Piotrków Trybunalski ( ). Die Stiftung arbeitete mit dem Verein Zug der Erinnerung bei der Organisation der Ausstellung Zug der Erinnerung in Guben an der deutsch-polnischen Grenze zusammen. Die Ausstellung wurde vom 2. bis zum 5. Dezember 2009 auf dem Bahnhof in Guben präsentiert, wo der Zug der Erinnerung Station machte. Über Menschen besuchten die Ausstellung.
18 18 Sprawozdanie ), Muzeum Martyrologii i Męczeństwa Wsi Polskiej w Michniowie ( ), Muzeum Regionalnym w Opocznie ( ), Muzeum Regionalnym w Piotrkowie Trybunalskim ( ). Nasza wystawa Zachować pamięć. Praca przymusowa i niewolnicza obywateli polskich na rzecz Trzeciej Rzeszy w latach była prezentowana w Centrum Wynajmu i Turystyki w Szczecinie ( ) oraz w Muzeum Regionalnym w Radomiu drugi egzemplarz wystawy ( ). Fundacja podjęła też współpracę ze stowarzyszeniem Zug der Erinnerung, pomagając przy organizacji wystawy Pociąg Pamięci w Guben na granicy polsko-niemieckiej. Wystawę, prezentowaną od 2 do 5 grudnia 2009 roku na dworcu kolejowym w Guben, gdzie zatrzymał się Pociąg Pamięci, odwiedziło ponad 2 tysiące osób. Publikacje W 2009 roku dorobek wydawniczy Fundacji powiększył się o kilka nowych publikacji. Znalazła się wśród nich książka prof. Tomasza Szaroty pt. Die Deutschen in den Augen der Polen während des Zweiten Weltkrieges (Niemcy widziani oczami Polaków podczas II wojny światowej), opublikowana jako uzupełnienie wystawy Niemieckiego Muzeum Historycznego pod tytułem Deutsche und Polen Abgründe und Hoffnungen (Niemcy i Polacy Otchłań i Nadzieja), otwartej w Berlinie, w maju 2009 roku. Druk publikacji został sfinansowany ze środków Ambasady RP w Berlinie. Największym projektem wydawniczym, zrealizowanym w całości w 2009 roku, było opracowanie niemieckiej wersji atlasu historycznego Wysiedlenia, przesiedlenia, ucieczki, wydawnictwa Demart SA. Jest to pozycja, która w 2009 roku została wybrana Książką Historyczną Roku w konkursie organizowanym przez Instytut Pamięci Narodowej, Polskie Radio SA i Telewizję Polską SA w kategorii najlepsza książka popularnonaukowa poświęcona historii Polski w XX wieku. Atlas jest dokumentalnym zapisem deportacji, przesiedleń, ucieczek, przymusowych poborów do wojska i wywózek do pracy przymusowej. Przedstawia doświadczenia różnych narodów zamieszkujących tereny przedwojennej Polski. W 2009 roku udało nam się także wydrukować drugie wydanie katalogu Zachować pamięć. Praca niewolnicza i przymusowa Polaków na rzecz Trzeciej Rzeszy Ten bogato ilustrowany dwujęzyczny album zawierający materiał zdjęciowy i teksty, prezentowane na wystawie pod tym samym tytułem, jest pozycją, z której jesteśmy szczególnie dumni. Większość fotografii zamieszczonych w katalogu pochodzi z prywatnych zbiorów byłych robotników przymusowych i niewolniczych. Poszczególne części katalogu opatrzone są komentarzem historycznym, przygotowane specjalnie pod kątem niemieckiego odbiorcy, z uwzględnieniem zagadnień, które mogą być mało znane w Niemczech (np. masowe wysiedlenia Polaków z Wielkopolski i Zamojszczyzny i osiedlanie zamiast nich osadników niemieckich, obozy przesiedleńcze, germanizacja polskich dzieci, obozy dla małoletnich czy Kinderheimy). Kolejną pozycją był wydany na 65. rocznicę Powstania Warszawskiego, dwujęzyczny (polsko-angielski) katalog wystawy Nazajutrz. Losy mieszkańców Warszawy po 1 sierpnia 1944.
19 Geschäftsbericht Publikationen 2009 hat die Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung ihren Bestand an eigenen Publikationen um einige neue Positionen erweitert. Darunter befand sich die Arbeit von Prof. Tomasz Szarota Die Deutschen in den Augen der Polen während des Zweiten Weltkrieges, die ergänzend zur Ausstellung Deutsche und Polen. Abgründe und Hoffnungen veröffentlicht wurde, welche vom Deutschen Historisches Museum erarbeitet und im Mai 2009 in Berlin eröffnet wurde. Der Druck der Veröffentlichung wurde aus Mitteln der polnischen Botschaft in Berlin finanziert. Als das größte Publikationsprojekt, das 2009 realisiert wurde, gilt die Erarbeitung einer deutschen Fassung des Atlas Zwangsumsiedlung, Flucht und Vertreibung, veröffentlicht vom Demart-Verlag. Eine Publikation, die 2009 als Geschichtsbuch des Jahres in der Kategorie bestes populärwissenschaftliches Buch zur Geschichte Polens in 20. Jahrhundert gewählt wurde, in einem vom Institut für Nationales Gedenken, dem Polnischen Rundfunk und Polnischen Fernsehen veranstalteten Wettbewerb. Der Atlas ist eine dokumentarische Aufzeichnung von Deportationen, Aussiedlungen, Fluchtbewegungen, Zwangsrekrutierungen und Zwangsarbeitstransporten. Er stellt die Erfahrungen der verschiedenen Nationen dar, die auf dem Gebiet Polens vor dem Zweiten Weltkrieg lebten. In seiner Form soll er nicht nur den gegenwärtigen Stand des geschichtlichen Wissens präsentieren und sich in die geführte Diskussion in den Fachkreisen einfügen, sondern auch die Frage der Massenaussiedlungen einer breiterer Leserschaft näher bringen, dank der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung, auch dem deutschen Leser wurde ebenfalls die zweite Auflage des Katalogs Erinnerung bewahren. Sklaven- und Zwangsarbeiter des Dritten Reiches aus Polen veröffentlicht. Auf dieses reich bebilderte, zweisprachige Album, das das Bildmaterial und die Texte aus der gleichnamigen Ausstellung enthält, sind wir besonders stolz. Die Mehrheit der Fotos, die im Katalog präsentiert werden, stammt aus privaten Sammlungen von ehemaligen Sklaven- und Zwangsarbeitern. Einzelne Kapitel des Katalogs wurden mit geschichtlichen Kommentaren versehen, die im Hinblick auf den deutschen Leser vorbereiten wurden mit Berücksichtigung historischer Fragen, die nicht allgemein bekannt in Deutschland sein dürften (z.b. die Massenaussiedlungen von Polen aus den Regionen Großpolens und der Region Zamosch und ihre Besiedelung durch deutsche Umsiedler, Umsiedlungslager, Germanisierung der polnischen Kinder, Kinder- und Jugendlager oder Kinderheime). Eine weitere Publikation war der zum 65. Jahrestag des Warschauer Aufstands zweisprachig (Polnisch-Englisch) herausgegebene Katalog zur Ausstellung Nazajutrz. The day after. [Am Tag danach. Das Schicksal der Warschauer Bevölkerung nach dem 1. August 1944]. Begegnungsreisen Im Verlauf der letzten Jahre arbeiteten mehr als hundert deutsche Städte, Gemeinden, Vereine und Institutionen sowie eine große Anzahl an Privatpersonen mit uns zusammen. Dank dieser Kontakte veranstalten wir bereits seit mehreren Jahren spezielle Programme für ehemalige Zwangsarbeiter in Form von Begegnungsreisen. Die Reiseteilnehmer werden von deutschen Bürgermeistern, Organisationen und organisierter Lokalbevölkerung eingeladen. Sie besuchen die Orte, an die sie deportiert wurden und treffen sich mit deutschen Jugendlichen. Im April 2009 fand zum sechsten Mal eine Begegnungsreise nach Sassnitz auf Rügen statt, im Mai besuchten die Begünstigten unserer Stiftung Berlin und im August Helmstedt. Im September/Oktober veranstaltete
20 20 Sprawozdanie 2009 Podróże pamięci W ostatnich latach nawiązało z nami współpracę ponad sto niemieckich miast, gmin, stowarzyszeń i instytucji oraz wiele osób prywatnych. Dzięki tym kontaktom już od kilku lat organizujemy specjalne programy dla byłych robotników przymusowych i więźniów obozów koncentracyjnych podróże pamięci. Ich uczestnicy wyjeżdżają do Niemiec na zaproszenie niemieckich organizacji, lokalnej społeczności, władz samorządowych i miejsc pamięci. Odwiedzają miejsca swojej deportacji i uwięzienia, uczestniczą w spotkaniach z niemiecką młodzieżą. W kwietniu 2009 roku odbyła się już po raz szósty podróż pamięci do Sassnitz na wyspie Rugia, w maju beneficjenci Fundacji odwiedzili Berlin, a w sierpniu Helmstedt. Na przełomie września i października Fundacja Heinrich-Böll-Stiftung zorganizowała cykl spotkań byłej robotnicy przymusowej, pani Katarzyny Frankowskiej, w kilku miastach w Szlezwiku-Holsztynie i Brandenburgii. Natomiast w grudniu, na zaproszenie władz miasta, z wizytą studyjną do Lipska udała się pani Maria Kosk. Spotkania świadków historii z niemiecką młodzieżą organizowaliśmy także wspólnie ze stowarzyszeniem Pociąg Pamięci. Poszkodowani z Polski, w tym przedstawiciele środowiska Dzieci Zamojszczyzny, odbyli szereg spotkań z uczniami niemieckich szkół w Berlinie, Bornie, Dortmundzie i Saarbrücken. Fundacja pomagała także zorganizować wyjazdy byłych więźniów obozów koncentracyjnych na obchody rocznicowe wyzwolenia do Mauthausen, Mittelbau-Dora oraz Flossenbürga. W czerwcu 2009 roku młodzi wolontariusze z Polski, laureaci organizowanego przez nas konkursu dla wolontariuszy Fundacji Świat na Tak, wzięli udział w pięciodniowej wycieczce edukacyjnej do Berlina. Program obejmował spacer do najważniejszych punktów miasta, wizytę w Reichstagu, zwiedzanie wystawy: Rok Polacy i Niemcy. Otchłań i nadzieja w Niemieckim Muzeum Historycznym, wycieczkę do Poczdamu, rejs statkiem po kanałach Sprewy, zwiedzanie stałej wystawy w Muzeum Żydowskim w Berlinie. W Niemieckim Muzeum Historycznym zaaranżowano spotkanie z młodzieżą niemiecką. Ten atrakcyjny wyjazd udało się zorganizować dzięki dotacji Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. W lipcu 2009 roku przedstawicielki stowarzyszenia Jugend für Dora e.v. przyjechały do Polski, by w ramach projektu Przyszłość świadków historii przeprowadzić wywiady z byłymi więźniami obozu koncentracyjnego Mittelbau-Dora. Pracownicy FPNP uczestniczyli w tych przedsięwzięciach jako organizatorzy, tłumacze i opiekunowie. W 2009 roku Fundacja włączyła się również w organizację nietypowej podróży pamięci. Była to podróż studyjna do Polski i na Białoruś pod hasłem: Wrzesień 1939 w Polsce i na Białorusi, której głównym inicjatorem było Bildungs- und Begegnungswerk Dortmund. Uczestnicy podróży odwiedzili miejsca ważne dla historii II wojny światowej oraz podążali śladami historii żydowskiej i polskiej na Białorusi.
Zamość Rotunde im Museum des Martyriums
Zamość Rotunde im Museum des Martyriums Geschichte Gedenkstätte zur Erinnerung an die Opfer deutscher Verbrechen im ehemaligen Artilleriegefechtsstand der Festung Zamość, an der ul. Męczenników [Straße
Bardziej szczegółowoEuropäische Begegnungsstätten Europejskie Miejsca Spotkań
20 Europäische Begegnungsstätten Europejskie Miejsca Spotkań Europäische Begegnungsstätten Zusammenfassung Ausbau der Infrastruktur von Begegnungsstätten und deren Betrieb zwecks Realisierung gemeinsamer
Bardziej szczegółowoPRZYKŁADOWY ARKUSZ CZĘŚCI USTNEJ EGZAMINU MATURALNEGO 2013 JĘZYK NIEMIECKI
PRZYKŁADOWY ARKUSZ CZĘŚCI USTNEJ EGZAMINU MATURALNEGO 201 JĘZYK NIEMIECKI KWIECIEŃ 201 ZESTAW ISN_0 1 minuty (Wersja dla zdającego) W czasie pobytu za granicą mieszkasz u znajomych. Z nimi odwiedziłeś/-łaś
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO część ustna
EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO część ustna 2012 Halina Wachowska Egzamin maturalny 2012 r. Część ustna 1 3 minuty Jesteś na wymianie młodzieżowej w Niemczech. Koleżankę / kolegę z Niemiec interesuje
Bardziej szczegółowoSeite 1 DEUTSCH HAT KLASSE NIEMIECKI MA KLASĘ W SZKOLE PODSTAWOWEJ
Seite 1 DEUTSCH HAT KLASSE NIEMIECKI MA KLASĘ W SZKOLE PODSTAWOWEJ WARSZAWA, 31.03.2017 AGENDA 1. WPROWADZENIE Seite 2 2. O PROJEKCIE DHK/NMK 3. PARTYCYPACJA W DHK/NMK 4. PROJEKT DHK/NMK W SZKOLE PODSTAWOWEJ
Bardziej szczegółowoStowarzyszenie Rodzin i Osób Niepełnosprawnych 44-280 Rydułtowy ul. Obywatelska 50/3
Stowarzyszenie Rodzin i Osób Niepełnosprawnych 44-280 Rydułtowy ul. Obywatelska 50/3 Die Familien- und Behindertenverei 44-280 Rydułtowy ul. Obywatelska 50/3 ata utworzenia SRiON - 26.03.1997r. - Gründung
Bardziej szczegółowoSIEĆ INFORMACJI, DORADZTWA I INTEGRACJI DLA OFIAR NAZIZMU FUNDACJI POLSKO-NIEMIECKIE POJEDNANIE
S PRAWOZDANIE 2013 G ESCHÄFTSBERICHT 2013 S PRAWOZDANIE 2013 G ESCHÄFTSBERICHT 2013 4 S PRAWOZDANIE 2013 Szanowni Państwo, 2013 rok zaczął się dla Fundacji Polsko Niemieckie Pojednanie bardzo szczęśliwie
Bardziej szczegółowowww.mniejszosci.narodowe.mac.gov.pl www.jezyki-mniejszosci.pl
www.mniejszosci.narodowe.mac.gov.pl www.jezyki-mniejszosci.pl Polski system oświaty umożliwia uczniom należącym do mniejszości narodowych i etnicznych podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej,
Bardziej szczegółowoDigitalizacja szlaku konnego w Borach Dolnośląskich i jego promocja. Digitalisierung Reitwege in Bory Dolnośląskie und deren Werbung
Digitalizacja szlaku konnego w Borach Dolnośląskich i jego promocja Digitalisierung Reitwege in Bory Dolnośląskie und deren Werbung Konferencja organizowana w ramach projektu Digitalizacja szlaku konnego
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWE OGNISKO PLASTYCZNE im. L. Konarzewskiego Seniora w Rydułtowach DAS LUDWIK-KONARZEWSKI- SENIOR-KULTURZENTRUM FÜR KUNST IN RYDUŁTOWY
PAŃSTWOWE OGNISKO PLASTYCZNE im. L. Konarzewskiego Seniora w Rydułtowach DAS LUDWIK-KONARZEWSKI- SENIOR-KULTURZENTRUM FÜR KUNST IN RYDUŁTOWY HISTORIA PLACÓWKI Geschichte der Schule 1 grudnia 1945 roku
Bardziej szczegółowoROK HISTORII NAJNOWSZEJ w Zespole Szkół im A. Mickiewicza w Bielsku Podlaskim
ROK HISTORII NAJNOWSZEJ w Zespole Szkół im A. Mickiewicza w Bielsku Podlaskim Konkurs Nasi bliscy, nasze dzieje, nasza pamięć - straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką Ministerstwo Edukacji
Bardziej szczegółowoInformacja i promocja w projekcie, realizacja zasady dostępności/ Kommunikationsmaßnahmen und Projektzugänglichkeit
Informacja i promocja w projekcie, realizacja zasady dostępności/ Kommunikationsmaßnahmen und Projektzugänglichkeit Wspólny Sekretariat Programu Współpracy INTERREG Polska Saksonia 2014-2020/ Gemeinsames
Bardziej szczegółowoPRACTPLANT WIZYTA STUDYJNA WE FRANKFURCIE N. ODRĄ / SŁUBICACH STUDIENBESUCH IN FRANKFURT (O) / SLUBICE LUTY / FEBRUAR 2014
WIZYTA STUDYJNA WE FRANKFURCIE N. ODRĄ / SŁUBICACH STUDIENBESUCH IN FRANKFURT (O) / SLUBICE 12-14 LUTY / FEBRUAR 2014 Józef T. Finster O projekcie PRACTPLANT Über das Projekt PRACTPLANT Historia projektu
Bardziej szczegółowoFreiwillige Feuerwehr Reken Ochotnicza Straż Pożarna Reken
Ochotnicza Straż Pożarna Reken - Hilfeleistung bei Notständen und bei Unfällen -Pomoc w stanach zagrożenia i w wypadkach -Brandbekämpfung und Menschenrettung - Zwalczanie pożarów i ratownictwo ludzi -Brandschutzaufklärung
Bardziej szczegółowoPRZYKŁADOWY ARKUSZ CZĘŚCI USTNEJ EGZAMINU MATURALNEGO 2013 JĘZYK NIEMIECKI
PRZYKŁADOWY ARKUSZ CZĘŚCI USTNEJ EGZAMINU MATURALNEGO 201 JĘZYK NIEMIECKI KWIECIEŃ 201 ZESTAW ISN_0 1 minuty (Wersja dla zdającego) Wybierasz się ze znajomymi na pieszą wycieczkę po okolicy. Porozmawiaj
Bardziej szczegółowoLodz Museum der Unabhängigkeitstraditionen Abteilung Radogoszcz
Lodz Museum der Unabhängigkeitstraditionen Abteilung Radogoszcz Geschichte Das Museum befindet sich in der ehemaligen Fabrik von Samuel Abbe an der Ecke der Straßen ul. Sowińska und ul. Zgierska. Ab Dezember
Bardziej szczegółowoPrzykładowy egzamin maturalny z języka niemieckiego część ustna. Przykładowy egzamin maturalny z języka niemieckiego (wersja dla egzaminującego)
Rozmowa wstępna Przykładowy egzamin maturalny z języka niemieckiego (wersja dla egzaminującego) Rozmowa wstępna ¹ 2 minuty Guten Tag./Guten Morgen. Mein Name ist, und das ist meine Kollegin/mein Kollege.
Bardziej szczegółowoSteuerberaterin Ria Franke
Polnische Arbeitnehmer mit Wohnsitz in Polen Polscy pracownicy z miejscem zamieszkania w Polsce Steuerberaterin Ria Franke Verdienst > 450 / Monat Wynagrodzenie > 450 /miesięcznie Entscheidung über die
Bardziej szczegółowoWolontariat w Polsce podstawowe fakty. Ehrenamt in Polen -Grundlegende Fakten. Anna Pytlik 30.08.2014, Rydułtowy
Wolontariat w Polsce podstawowe fakty Ehrenamt in Polen -Grundlegende Fakten Anna Pytlik 30.08.2014, Rydułtowy Podstawa prawna Rechtsgrund Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z
Bardziej szczegółowo1983-2013. 30 lat współpracy 30 Jahre Schüleraustausch
1983-2013 30 lat współpracy 30 Jahre Schüleraustausch 1983 Poznań 1983 - Posen Wymianę szkolną pomiędzy Bismarckschule z Hanoweru a V Liceum Ogólnokształcącym im. Klaudyny Potockiej w Poznaniu zapoczątkowali:
Bardziej szczegółowoMATERIAŁ DIAGNOSTYCZNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO
dysleksja MATERIAŁ DIAGNOSTYCZNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO Arkusz III POZIOM ROZSZERZONY Czas pracy 110 minut ARKUSZ III GRUDZIEŃ ROK 2005 Instrukcja dla ucznia 1. Sprawdź, czy arkusz zawiera 8 ponumerowanych
Bardziej szczegółowoAnna Garczewska, Krzysztof Garczewski Polskie i niemieckie narracje historyczne w filmach na tle prawa i polityki
Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora ost-west-forum Gut Gödelitz e.v. Anna Garczewska, Krzysztof Garczewski Polskie i niemieckie narracje historyczne w filmach na tle prawa i polityki Pułtusk
Bardziej szczegółowoErinnerung an die Opfer Pamięci Ofiar
Erinnerung an die Opfer Pamięci Ofiar Krematorium w Sachsenhausen. Foto: Archiv. Einladung Die Konzentrationslager des Dritten Reiches Erinnerung an die Opfer Ort: Gedenkstätte und Museum Sachsenhausen
Bardziej szczegółowoWSPÓŁPRACA POLSKO NIEMIECKA W LATACH 2008 2015 POLNISCH - DEUTSCHEN ZUSAMMENARBEIT IN DEN JAHREN 2008-2015
WSPÓŁPRACA POLSKO NIEMIECKA W LATACH 2008 2015 POLNISCH - DEUTSCHEN ZUSAMMENARBEIT IN DEN JAHREN 2008-2015 Krystyna Adaśko - dyrektor PCE i PPP w Wołowie Ewa Mazurek - psycholog Poradni Wychowawczej w
Bardziej szczegółowoInhaltsverzeichnis / Spis treści
Inhaltsverzeichnis / Spis treści Zu diesem Band / O publikacji 11 / 17 Zwangsarbeit in Pommern 1939-1950 Forschungsstand in Deutschland und in Polen Praca przymusowa na Pomorzu 1939-1950 Stan badań naukowych
Bardziej szczegółowoCena franco szt. Dźwig/netto / 1.000szt. (obszar zastosowania: domki jednorodzinne, bliźniaki, domki szeregowe, wielorodzinne) 0,70 kg/dm³ 8
Unsere Homepage www.juwoe.de Kein Medium ist so aktuell wie das Internet In dieser Preisliste finden Sie alle unsere neuen und bekannten Produkte. Aber was ist mit Ziegeln, die erst nach dem Druck entwickelt
Bardziej szczegółowoLehrerfachnetzwerk Sieć fachowej współpracy nauczycieli
16 Lehrerfachnetzwerk Sieć fachowej współpracy nauczycieli Lehrerfachnetzwerk Zusammenfassung Netzwerk für Spracherwerb und Vermittlung von Kenntnissen über das Nachbarland für sächsische Lehrer Einreicher
Bardziej szczegółowoOd pogranicza do spotkania Vom Grenzraum zum Begegnungsraum
Zwischen Randow und Oder Od pogranicza do spotkania Vom Grenzraum zum Begegnungsraum Między rzekami Randow i Odrą für die Region, für uns dla regionu, dla nas Sie möchten sich für das Zusammenleben in
Bardziej szczegółowoWarschau Gefängnismuseum Pawiak
Warschau Gefängnismuseum Pawiak Geschichte Das Museum befindet sich am Ort des zwischen 1830 und 1835 von den russischen Machthabern während der Teilung Polens erbauten Gefängnisses Pawiak, zwischen der
Bardziej szczegółowoCzy mogę podjąć gotówkę w [nazwa kraju] bez dodatkowych opłat? Fragen, ob Gebühren anfallen, wenn man in einem bestimmten Land Geld abhebt
- Allgemeines Czy mogę podjąć gotówkę w [nazwa kraju] bez dodatkowych opłat? Fragen, ob Gebühren anfallen, wenn man in einem bestimmten Land Geld abhebt Jakie opłaty obowiązują za korzystanie z obcych
Bardziej szczegółowoKostenloses Internet in Posen und Umgebung
Kostenloses Internet in Posen und Umgebung Posen bietet seinen Bewohnern und allen Touristen kostenlose WLAN-Hotspots. Für Gäste, die geschäftlich in der Stadt sind, ist es ein wesentliches Kommunikationsmittel,
Bardziej szczegółowoCzy mogę podjąć gotówkę w [nazwa kraju] bez dodatkowych opłat? Fragen, ob Gebühren anfallen, wenn man in einem bestimmten Land Geld abhebt
- Allgemeines Czy mogę podjąć gotówkę w [nazwa kraju] bez dodatkowych opłat? Czy mogę podjąć gotówkę w [nazwa kraju] bez dodatkowych opłat? Fragen, ob Gebühren anfallen, wenn man in einem bestimmten Land
Bardziej szczegółowoOd pogranicza do spotkania Vom Grenzraum zum Begegnungsraum
Zwischen Randow und Oder Od pogranicza do spotkania Vom Grenzraum zum Begegnungsraum Między rzekami Randow a Odrą Wer und was ist perspektywa? Die Akteure von perspektywa sind die Bewohnerinnen und Bewohner
Bardziej szczegółowoInformacja i promocja w projekcie, realizacja zasady dostępności/ Kommunikationsmaßnahmen und Projektzugänglichkeit
Informacja i promocja w projekcie, realizacja zasady dostępności/ Kommunikationsmaßnahmen und Projektzugänglichkeit Wspólny Sekretariat Programu Współpracy INTERREG Polska Saksonia 2014-2020/ Gemeinsames
Bardziej szczegółowoPropozycje przykładowych zadań przygotowujących do ustnego egzaminu maturalnego w nowej formule
Propozycje przykładowych zadań przygotowujących do ustnego egzaminu maturalnego w nowej formule Lektion 11 Kannst du mir bitte helfen? I. Ich kann das nicht! ABI SPRECHEN 1 (rozmowa z odgrywaniem roli)
Bardziej szczegółowoBildungszusammenarbeit in der Grenzregion. Współpraca w edukacji na pograniczu
Bildungszusammenarbeit in der Grenzregion Współpraca w edukacji na pograniczu Bildungszusammenarbeit in der Grenzregion Współpraca w edukacji na pograniczu Berufliche Kompetenzen kompetencje zawodowe Kooperation
Bardziej szczegółowoAnfrage. 95 Jahre 95 lat
Anfrage KONTAKT: Telefon +49 561 40090160 Fax 032223735277 email anfrage@24.pflegeteam.net Skype pflegeteam.net Internet www.24.pflegeteam.net Adres pocztowy: Wallensteinstr. 3 Doradztwo: Tylko po wcześniejszym
Bardziej szczegółowoI. REGULAMIN Niniejszy Regulamin jest jedynym dokumentem, który określa zasady przeprowadzenia konkursu dla wolontariuszy Fundacji Świat na Tak.
1 Regulamin konkursu Razem lepiej dla wolontariuszy Fundacji Świat na Tak organizowanego przez Fundację Polsko-Niemieckie Pojednanie i Fundację Świat na Tak I. REGULAMIN Niniejszy Regulamin jest jedynym
Bardziej szczegółowoBardzo formalny, odbiorca posiada specjalny tytuł, który jest używany zamiast nazwiska
- Wstęp polski Szanowny Panie Prezydencie, niemiecki Sehr geehrter Herr Präsident, Bardzo formalny, odbiorca posiada specjalny tytuł, który jest używany zamiast nazwiska Szanowny Panie, Sehr geehrter Herr,
Bardziej szczegółowoSprawozdanie. Geschäftsbericht. z działalności Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie w roku Fundacja Polsko-Niemieckie
Sprawozdanie z działalności Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie w roku 2008 Fundacja Polsko-Niemieckie P O J E D N A N I E Stiftung Polnisch-Deutsche AUSSö HNUNG Geschäftsbericht der Stiftung Polnisch-Deutsche
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO POZIOM ROZSZERZONY 12 MAJA 2016 CZĘŚĆ I. Godzina rozpoczęcia: 14:00. Czas pracy: 120 minut
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. Układ graficzny CKE 2013 KOD UZUPEŁNIA ZDAJĄCY PESEL miejsce na naklejkę dysleksja EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO POZIOM
Bardziej szczegółowoauch też brauchen potrzebować dauern trwać euch was, wami hier tutaj ihn go (jego) immer zawsze lesen; er liest czytać; on czyta mit
www.niemiecki.co auch brauchen dauern euch hier ihn immer lesen; er liest mit Monat (der), die Monate noch schon sehr seit so Sohn (der), die Söhne też potrzebować trwać was, wami tutaj go (jego) zawsze
Bardziej szczegółowoSeminarium / Seminar Rolnictwo ekologiczne produkcja roślinna Ökolandbau Schwerpunkt Pflanzenproduktion
Seminarium / Seminar Rolnictwo ekologiczne produkcja roślinna Ökolandbau Schwerpunkt Pflanzenproduktion Kowary, 19-20.05.2011 Dolnośląsko-Saksońska Akademia Rolnictwa i Ochrony Środowiska Niederschlesisch-Sächsische
Bardziej szczegółowoUniwersytety trzeciego wieku jako odpowiedź na potrzeby środowiska osób starszych SENIORZY NA WYKŁADY! 68
Sprawozdanie 2012 Geschäftsbericht 2012 SPIS TREŚCI O FUNDACJI 6 Cele Statutowe 6 Rada Fundacji 6 Zarząd Fundacji 6 POMOC OFIAROM PRZEŚLADOWAŃ NAZISTOWSKICH 8 Sieć Informacji, Doradztwa i Integracji (SIDI)
Bardziej szczegółowoMISTRZOWIE ĆWICZENIA + ZADANIA. POZIOM A1/A2 LEKCJA 7. (45 minut)
MISTRZOWIE DRYBLINGU ĆWICZENIA + ZADANIA POZIOM A1/A2 LEKCJA 7. (45 minut) 2 Poziom A1/A2 3 7. Sicherheit geht vor 1. Na stadionie doszło do sprzeczki między kibicami. Porównaj opisy osób, które otrzymałeś
Bardziej szczegółowoNowa formuła części ustnej egzaminu maturalnego z języka nowożytnego obowiązująca od roku szkolnego 2011/2012
Nowa formuła części ustnej egzaminu maturalnego z języka nowożytnego obowiązująca od roku szkolnego 2011/2012 W części ustnej egzaminu maturalnego nie określa się poziomu. Egzamin składa się z rozmowy
Bardziej szczegółowoWymiana polsko-niemiecka Schüleraustausch 2013
Wymiana polsko-niemiecka Schüleraustausch 2013 Licealiści Zespołu Szkół im. H. Kołłątaja w Jordanowie gościli w październiku przez siedem dni grupę młodzieży z Niemiec z Markgräfler Gymnasium z miejscowości
Bardziej szczegółowoPlatforma Dostawców VW
PROCES REJESTRACJI Proces rejestracji Dostawcy na światowej platformie dostawców Koncernu VW składa się z trzech etapów: informacja własna od dostawcy (SSR) akceptacja umowy ramowej B2B wypełnienie bazy
Bardziej szczegółowoPRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO
ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU ROZPOCZĘCIA EGZAMINU! Miejsce na naklejkę Wypełnia zespół nadzorujący KOD ZDAJĄCEGO dysleksja PESEL ZDAJĄCEGO MJN-R1_4P-091 PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY
Bardziej szczegółowoSPRAWDZIAN OD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015 CZĘŚĆ 2. JĘZYK NIEMIECKI
SPRAWDZIAN OD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015 CZĘŚĆ 2. JĘZYK MIECKI PRZYKŁADOWY ZESTAW ZADAŃ DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZEM UMYSŁOWYM W STOPNIU LEKKIM (S8) Czas pracy: 45 minut Czas pracy będzie wydłużony zgodnie z
Bardziej szczegółowoPRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO
ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU ROZPOCZĘCIA EGZAMINU! Miejsce na naklejkę dysleksja MJN-R1_1P-091 PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO STYCZEŃ ROK 2009 POZIOM ROZSZERZONY
Bardziej szczegółowoIII Oś priorytetowa Programu Współpracy INTERREG. Polska Saksonia
III Oś priorytetowa Programu Współpracy INTERREG Polska Saksonia 2014-2020 Priotitätsachse III des Kooperationsprogramms INTERREG Polen Sachsen 2014-2020 Wspólny Sekretariat Programu Współpracy INTERREG
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO
Miejsce na naklejkę z kodem szkoły dysleksja MJN-R2A1P-062 EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO POZIOM ROZSZERZONY Czas pracy 110 minut ARKUSZ III MAJ ROK 2006 Instrukcja dla zdającego 1. Sprawdź, czy
Bardziej szczegółowoFundacja Elke i Stefana Petriuk
Statut fundacji: Fundacja Elke i Stefana Petriuk im. malarza Wilhelma Blanke zarejestrowana w Sądzie Rejonowym w Zielonej Górze VIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, 9 październik 2014
Bardziej szczegółowoDemographischer Wandel in Polen, Deutschland und Europa. Przemiany demograficzne w Polsce, Niemczech i Europie. Interdisciplinary Polish Studies 2
Demographischer Wandel in Polen, Deutschland und Europa Przemiany demograficzne w Polsce, Niemczech i Europie Interdisciplinary Polish Studies 2 Tim Buchen, Dagmara Jajeśniak-Quast, Mark Keck-Szajbel,
Bardziej szczegółowoPrzyimki. Präpositionen
Przyimki Präpositionen Przyimki to słowa współpracujące z rzeczownikiem lub z zaimkiem: pod stołem do szkoły w pokoju dla ciebie z rodzicami od babci Tak samo funkcjonują przyimki w języku niemieckim.
Bardziej szczegółowoWIZYTA STUDYJNA WE FRANKFURCIE N. ODRĄ / SŁUBICACH STUDIENBESUCH IN FRANKFURT (O) / SLUBICE 12-14 LUTY / FEBRUAR 2014
PRACTPLANT WIZYTA STUDYJNA WE FRANKFURCIE N. ODRĄ / SŁUBICACH STUDIENBESUCH IN FRANKFURT (O) / SLUBICE 12-14 LUTY / FEBRUAR 2014 Projekt PRACTPLANT (nr projektu 0855.01.J2.2.280813.1.10) jest dofinansowany
Bardziej szczegółowoARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM
Miejsce na identyfikację szkoły ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM JĘZYK NIEMIECKI POZIOM ROZSZERZONY CZĘŚĆ I LISTOPAD 2012 Instrukcja dla zdającego Czas pracy: 120 minut 1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny
Bardziej szczegółowoFILM 5 Nazwy miesi cy
FILM 5 Nazwy miesi cy Lekcja zosta a opracowana z myêlà o grupie uczniów znajàcych s ownictwo zwiàzane z kalendarzem: miesiàce, pory roku. Te zaj cia warto zrealizowaç po rozdziale 7. podr cznika Das ist
Bardziej szczegółowoTłumaczenie pisma Stowarzyszenia Castillo Morales e.v. z dnia
Tłumaczenie pisma Stowarzyszenia Castillo Morales e.v. z dnia 8.04.2019 Stowarzyszenie Castillo Morales e.v. Brehmestr. 13 13187 Berlin Ważna informacja dla kolegów / koleżanek w Polsce, zainteresowanych
Bardziej szczegółowoPrzykładowy egzamin maturalny z języka niemieckiego - wersja dla egzaminującego
1 Rozmowa wstępna Przykładowy egzamin maturalny z języka niemieckiego (wersja dla egzaminującego) Rozmowa wstępna 2 minuty W egzaminie ustnym nastąpiły niewielkie zmiany. Guten Tag./Guten Morgen. Mein
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY OD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015 JĘZYK NIEMIECKI POZIOM PODSTAWOWY ROZWIĄZANIA ZADAŃ I SCHEMATY PUNKTOWANIA (A1)
EGZAMIN MATURALNY OD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015 JĘZYK NIEMIEKI POZIOM PODSTAWOWY ROZWIĄZANIA ZADAŃ I SHEMATY PUNKTOWANIA (A1) GRUDZIEŃ 2013 Zadanie 1. (0 5) proste, typowe wypowiedzi ustne, artykułowane
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY 2012 JĘZYK NIEMIECKI
Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie EGZAMIN MATURALNY 2012 JĘZYK NIEMIECKI POZIOM PODSTAWOWY Kryteria oceniania odpowiedzi MAJ 2012 ZADANIA ZAMKNIĘTE Zadanie 1. Obszar standardów ze słuchu 1.1.
Bardziej szczegółowododatkowych opłat? Fragen, ob Gebühren anfallen, wenn man in einem bestimmten Land Geld abhebt
- Allgemeines Kann ich in [Land] gebührenfrei Geld abheben? Czy mogę podjąć gotówkę w [nazwa kraju] bez dodatkowych opłat? Fragen, ob Gebühren anfallen, wenn man in einem bestimmten Land Geld abhebt Welche
Bardziej szczegółowoODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII W POLSCE I W NIEMCZECH - WPROWADZENIE Erneuerbare Energiequellen in Polen und in Deutschland eine Einführung
ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII W POLSCE I W NIEMCZECH - WPROWADZENIE Erneuerbare Energiequellen in Polen und in Deutschland eine Einführung BMUB, 9 Dezember 2014 Zainstalowana moc - Energia wiatrowa Installierte
Bardziej szczegółowoARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM JĘZYK NIEMIECKI
Miejsce na identyfikację szkoły ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM JĘZYK NIEMIECKI POZIOM ROZSZERZONY CZĘŚĆ I LISTOPAD 2011 Czas pracy: 120 minut Instrukcja dla zdającego 1. Sprawdź, czy ar kusz eg za mi
Bardziej szczegółowoPolsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży (PNWM) das Deutsch-Polnische Jugendwerk (DPJW)
zip zap Sprachanimationen Workshops Animacje językowe warsztaty 2015 Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży (PNWM) już od 2008 roku organizuje warsztaty z animacji językowej Zip-Zap W ubiegłych latach wzięło
Bardziej szczegółowoHerzliche Einladung an alle Schüler der 1.-7. Klasse Serdecznie zapraszamy wszystkich uczniów klas 1-7
Herzliche Einladung an alle Schüler der 1.-7. Klasse Serdecznie zapraszamy wszystkich uczniów klas 1-7 Kinderwallfahrt 2015 Pielgrzymka dzieci 2015 Religiöse Kinderwoche (RKW) 2015 Wakacje z Bogiem (RKW)
Bardziej szczegółowoOpracowanie: Danuta Kubińska
Opracowanie: Danuta Kubińska Scenariusz lekcji. Przedmiot: język niemiecki Podręcznik: Alles klar 2b rozdział 9 Czas: 2 godziny lekcyjne Miejsce: pracownia języka niemieckiego Temat: Das Wichtigste in
Bardziej szczegółowoDochodź do zdrowia tam, gdzie żyją Twoi bliscy
Informationen für polnische Staatsbürger Informacje dla obywateli polskich Gesund werden, wo die Familie lebt Rehabilitation in Polen Dochodź do zdrowia tam, gdzie żyją Twoi bliscy Rehabilitacja w Polsce
Bardziej szczegółowoProgram Współpracy INTERREG Polska Saksonia Kooperationsprogramm Interreg Polen Sachsen
Program Współpracy INTERREG Polska Saksonia 2014-2020 Kooperationsprogramm Interreg Polen Sachsen 2014-2020 Paweł Kurant Kierownik Wspólnego Sekretariatu Geschäftsleiter des Gemeinsamen Sekretariats Zgorzelec
Bardziej szczegółowoPRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO
Miejsce na nalepkę z kodem szkoły PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO DLA ABSOLWENTÓW KLAS DWUJĘZYCZNYCH Arkusz I Czas pracy 90 minut Instrukcja dla zdającego 1. Proszę sprawdzić, czy arkusz
Bardziej szczegółowoJĘZYK NIEMIECKI POZIOM PODSTAWOWY
EGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 JĘZYK NIEMIECKI POZIOM PODSTAWOWY ROZWIĄZANIA ZADAŃ I SCHEMAT PUNKTOWANIA MAJ 2014 ZADANIA ZAMKNIĘTE Zadanie 1. Obszar standardów ze słuchu Zadanie 2. Obszar
Bardziej szczegółowoGrenzüberschreitende Metropolregion Stettin: Die Stadt Szczecin und ihr Speckgürtel
Grenzüberschreitende Metropolregion Stettin: Die Stadt Szczecin und ihr Speckgürtel Zusammenfassung Institutionalisierung grenzübergreifender Kooperation im Metropolraum Szczecin, noch ohne Beteiligung
Bardziej szczegółowoEntwicklung Beschäftigte aus den 8 neuen EU-Mitgliedstaaten in Deutschland/ Wzrost liczby zatrudnionych z 8 nowych państw członkowskich w Niemczech
Bilanz des geöffneten deutschen Arbeitsmarktes für polnische Arbeitnehmer/innen und Engagement für Faire Mobilität Bilans całkowitego otwarcia niemieckiego rynku pracy dla polskich pracowników i uczestnictwo
Bardziej szczegółowoSprawdź swoje kompetencje językowe
Sprawdź swoje kompetencje językowe 1. Jaki to rok? Napisz cyframi. 2pkt achtzehnhundertzweiundneunzig zweitausendfünfzehn 2. Wybierz prawidłową odpowiedź. 5pkt Er (wohnt - schreibt - kommt) in Berlin.
Bardziej szczegółowoEU-Net Oderpartnership
EU-Net Oderpartnership Netzwerktreffen Stettin, 23.01.2009 Das Projekt EU-Net Oderpartnership wird vom Land Berlin gefördert und aus Mitteln des Europäischen Fonds für Regionale Entwicklung (EFRE) kofinanziert.
Bardziej szczegółowo1. Noch ist nicht verloren, Solange wir. Das, was fremde Übermacht uns raubte, Werden wir mit dem Schwert wiedergewinnen. Marsch, marsch, Dąbrowski...
TEXT DER POLNISCHER NATIONALHYMNE Z tekstu Hymnu Polski Mazurka Dąbrowskiego przetłumaczonego na język niemiecki usunięto wyrazy. Uzupełnijcie luki wyrazami z ramki. Policzcie ile wyrazów, którymi uzupełniliście
Bardziej szczegółowoKonsument Deutsch-Polnisches Verbraucherinformationszentrum Konsument Polsko-Niemieckie Centrum Informacji Konsumenckiej
40 Konsument Deutsch-Polnisches Verbraucherinformationszentrum Konsument Polsko-Niemieckie Centrum Informacji Konsumenckiej Konsument - Deutsch-Polnisches Verbraucherinformationszentrum Zusammenfassung
Bardziej szczegółowoAkademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora
Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora Polska mi^dzy Niemcami arosja Materiaty z mi^dzynarodowych kolokwiöw Gödelitz, 27-29 marca 2009 Pultusk, 24-26 wrzesnia 2010 pod redakcjq Karola Czejarka
Bardziej szczegółowoStand Up. design by Mikomax Team
design by Mikomax Team PL / EN / DE / Coraz więcej pracowników skarży się na dyskomfort fizyczny w pracy. Nawet najlepszy fotel biurowy nie rozwiąże tego problemu. Doraźne rozwiązania również nie jeśli
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO
ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU ROZPOCZĘCIA EGZAMINU! Miejsce na naklejkę dysleksja MJN-R1_1P-092 EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO MAJ ROK 2009 POZIOM ROZSZERZONY CZĘŚĆ I
Bardziej szczegółowoTEMAT ZAJĘĆ: Kalender und Wetter Arbeit mit dem Film. Kalendarz i pogoda praca z filmem.
Lekcja przeznaczona jest dla klasy pierwszej gimnazjum. Przygotowałam ją w oparciu o podręcznik Das ist Deutsch! KOMPAKT 1 oraz film do tej samej serii, odcinek Pogoda. Jeśli ktoś pracuje z inną serią,
Bardziej szczegółowoRozdział I Postanowienia ogólne
Statut FPNP Ujednolicony tekst Statutu FPNP, uwzględniający zmiany zawarte w Oświadczeniu Fundatora z dnia 17.01.2001 r., zatwierdzone postanowieniem Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy Sąd Gospodarczy
Bardziej szczegółowoStudia i Materiały Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Nr 47. Redaktor serii: ks. Artur Malina
Studia i Materiały Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach Nr 47 Redaktor serii: ks. Artur Malina Biblioteki kościelne i klasztorne w Polsce Historia i współczesność Redakcja: Ks. Henryk
Bardziej szczegółowoZentrum für Extremsport in Zgorzelec Centrum Sportów Ekstremalnych w Zgorzelcu
12 Zentrum für Extremsport in Zgorzelec Centrum Sportów Ekstremalnych w Zgorzelcu Zentrum für Extremsport in Zgorzelec Zusammenfassung Bau einer Extremsport-Anlage in Zgorzelec, gemeinsamer Betrieb Einreicher
Bardziej szczegółowoPRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO
Miejsce na naklejkę z kodem dysleksja PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO ARKUSZ III STYCZEŃ ROK 2005 Instrukcja dla zdającego czas pracy 110 minut 1. Proszę sprawdzić, czy arkusz egzaminacyjny
Bardziej szczegółowoEuropäische Territoriale Zusammenarbeit nach dem Jahre 2013 im Kontext der deutsch-polnischen Zusammenarbeit PO PL-BB
Europejska Współpraca praca Terytorialna po roku 2013 w kontekście współpracy pracy polsko-niemieckiej / Europäische Territoriale Zusammenarbeit nach dem Jahre 2013 im Kontext der deutsch-polnischen Zusammenarbeit
Bardziej szczegółowoProjekt. Dolnośląsko-Saksońska Akademia Rolnictwa i Ochrony Środowiska. Niederschlesisch-Sächsische Akademie für Landwirtschaft und Umweltschutz
Projekt Dolnośląsko-Saksońska Akademia Rolnictwa i Ochrony Środowiska Niederschlesisch-Sächsische Akademie für Landwirtschaft und Umweltschutz Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu Konferencja
Bardziej szczegółowoJĘZYK NIEMIECKI DLA ABSOLWENTÓW KLAS DWUJĘZYCZNYCH
Egzamin maturalny maj 2009 JĘZYK NIEMIECKI DLA ABSOLWENTÓW KLAS DWUJĘZYCZNYCH KLUCZ PUNKTOWANIA ZADAŃ CZĘŚĆ I HÖRVERSTEHEN ZADANIA ZAMKNIĘTE Zadanie 1. Poprawna odpowiedź (1 pkt) A. X B. X C. D. X E. X
Bardziej szczegółowoNazwa projektu: Nowe czasy nowe zagrożenia wspólne wyzwania. Polsko-niemiecka specjalistyczna grupa ratownictwa wysokościowego.
Nazwa projektu: Nowe czasy nowe zagrożenia wspólne wyzwania. Polsko-niemiecka specjalistyczna grupa ratownictwa wysokościowego. Projektbezeichnung: Neue Zeiten Neue Gefahren gemeinsame Herausforderungen.
Bardziej szczegółowoZadania opracowane z wykorzystaniem ćwiczeń z podręcznika PUNKT, wydawnictwo WSiP. Temat: Das kann ich schon lekcja powtórzeniowa - metoda stacji.
KONSPEKT LEKCJA OTWARTA KLASA: V d PROWADZĄCY: EWA SZÓSTAK 14.01.2010 Zadania opracowane z wykorzystaniem ćwiczeń z podręcznika PUNKT, wydawnictwo WSiP Temat: Das kann ich schon lekcja powtórzeniowa -
Bardziej szczegółowoTypowo polskie, typowo niemieckie: czy to tylko stereotypy?
Spotkanie dyskusyjne Typowo polskie, typowo niemieckie: czy to tylko stereotypy? 19 maja 2011 r. ////// godz.17 20 Endorfina Foksal, ul. Foksal 2, Warszawa Typowo polskie, typowo niemieckie: czy to tylko
Bardziej szczegółowoPróbny egzamin maturalny z języka niemieckiego
Próbny egzamin maturalny z języka niemieckiego Wersja dla zdającego Zestaw 1 podróżowanie sport jedzenie Zadanie 1 / 3 minuty Jesteś na wakacjach u znajomego/ znajomej w Niemczech. Wspólnie ustalacie plan
Bardziej szczegółowoPerspektiven der Eisenbahnverbindungen nach Polen Perspektywy połączeń kolejowych do Polski
Ministerium für Infrastruktur und Landwirtschaft Perspektiven der Eisenbahnverbindungen nach Polen Perspektywy połączeń kolejowych do Polski Minister für Infrastruktur und Landwirtschaft des Landes Brandenburg
Bardziej szczegółowoFuturo. design by Przemysław Mac Stopa
design by Przemysław Mac Stopa PL / EN / DE / Optymalizacja powierzchni biurowej i tym samym kosztów biura jest kluczowa. Wyzwaniem jest jednak połączenie tego wymagania z utrzymaniem wysokiego komfortu
Bardziej szczegółowoJęzyk niemiecki. Poziom podstawowy Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI POZIOM PODSTAWOWY
Poziom podstawowy Język niemiecki Język niemiecki. Poziom podstawowy KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI POZIOM PODSTAWOWY Zadanie 1. Za każde poprawne rozwiązanie przyznajemy 1 punkt. Maksimum 5. R F 1.1. Arthus-Bertrand
Bardziej szczegółowoOdc. 3. Oddział ratunkowy po wypadku w pracy
Odc. 3. Oddział ratunkowy po wypadku w pracy Lista dialogowa: Ała! Jeszcze trochę... Wiem że boli... Już jesteśmy. Guten Tag, wie kann ich Ihnen helfen? Mein Kollege hatte einen Unfall auf der Baustelle,
Bardziej szczegółowo