Sprawozdanie. Geschäftsbericht. z działalności Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie w roku Fundacja Polsko-Niemieckie

Transkrypt

1 Sprawozdanie z działalności Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie w roku 2008 Fundacja Polsko-Niemieckie P O J E D N A N I E Stiftung Polnisch-Deutsche AUSSö HNUNG Geschäftsbericht der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung für das Jahr 2008

2 spis TREŚCI 2 Impressum 3 o fundacji 4 Cele statutowe 5 Rada Fundacji 5 Zarząd Fundacji 6 realizacja zadań statutowych 6 Praca na rzecz ofiar III Rzeszy 12 Praca edukacyjna 18 Wydawnictwa, wystawy, konferencje 21 Archiwum Fundacji i działalność naukowo-badawcza 24 Baza danych 26 Lobbing na rzecz środowiska ofiar nazizmu, PR, informacja, współpraca z mediami 26 Inicjatywy na rzecz małoletnich ofiar nazizmu 27 Public relations 28 Praca nad nowym wizerunkiem Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie 30 Współpraca z mediami 31 Nasz Apel INHALTSVERZeiCHNIS Impressum 2 ÜBER DIE STIFTUNG 3 Satzungsziele 4 Stiftungsrat 5 Stiftungsvorstand 5 REALISIERUNG DER SATZUNGSZIELE 6 Unterstützung der überlebenden 6 NS-Opfer Bildungsarbeit 12 Publikationen, Ausstellungen, 18 Konferenzen Stiftungsarchiv 21 und Forschungstätigkeit Datenbank 24 LOBBYING FÜR DIE NS-OPFERKREISE, 26 ÖFFENTLICHKEITSARBEIT, INFORMATION, ZUSAMMENARBEIT MIT MEDIEN Initiativen für minderjähriger 26 NS-Opfer Öffentlichkeitsarbeit 27 Profilwechsel der Stiftung 28 Polnisch-Deutsche Aussöhnung Zusammenarbeit mit Medien 30 Unser Appell 32

3 IMPRESSUM Wydawca: Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie ul. Krucza Warszawa Telefony: Informacja: Zarząd: Faks: Internet: Herausgeber: Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung ul. Krucza 36 PL Warszawa Telefon: Information: Vorstand: Fax: Internet: Redakcja: Magda Cieszkowska Współpraca: Jakub Deka Agnieszka Dzierżanowska Mariusz Kacperkiewicz Zenon Kaczyński Jolanta Sypniewska Magdalena Wida Kamila Wujec Korekta: Kamila Wujec Tłumaczenie: David Rojkowski Wolontariusze: Ewa Gołota Projekt, graficzne opracowanie i skład: Tomasz Kubaczyk Redaktion: Magda Cieszkowska Mitarbeit: Jakub Deka Agnieszka Dzierżanowska Mariusz Kacperkiewicz Zenon Kaczyński Jolanta Sypniewska Magdalena Wida Kamila Wujec Korrektorat: Kamila Wujec Übersetzung: David Rojkowski Freiwillige: Ewa Gołota Projekt, graphische Gestaltung und Satz: Tomasz Kubaczyk Druk: Drukarnia Murugumbel Druck: Drukarnia Murugumbel Printed in Poland Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie, Warszawa 2009 Printed in Poland Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung, Warschau 2009

4 O Fundacji ÜBER DIE STIFTUNG Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie została ustanowiona w dniu 27 listopada 1991 r. Powstała w wyniku porozumienia zawartego pomiędzy rządem Reczypospolitej Polskiej i Republiki Federalnej Niemiec. Jest organizacją non profit, działa na rzecz ofiar prześladowań nazistowskich i polskoniemieckiego dialogu. Prowadzi działalność społeczną, humanitarną i edukacyjną. Misją FPNP jest świadczenie pomocy ofiarom prześladowań nazistowskich, upowszechnianie wiedzy o historii II wojny światowej i okupacji niemieckiej w Polsce oraz aktywne działanie na rzecz polsko-niemieckiego pojednania. Die Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung wurde am 27. November 1991 auf der Grundlage des Abkommens zwischen den Regierungen der Republik Polen und der Bundesrepublik Deutschland gegründet. Sie ist eine Non-Profit-Organisation, die sich für überlebende Opfer des Dritten Reiches und die deutsch-polnische Verständigung engagiert. Sie ist in gesellschaftlichen, humanitären und Bildungsbereichen tätig. Die Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung sieht ihre Aufgabe darin, den überlebenden NS-Opfern Hilfe zu leisten, Wissen über den Zweiten Weltkrieg und die deutsche Besatzung Polens zu verbreiten sowie aktiv für eine deutsch-polnische Aussöhnung einzutreten. Sprawę pojednania traktuję niesłychanie poważnie, bo zadaniem młodych jest pamiętać, a naszym myśleć o ich przyszłości. Każda inicjatywa Fundacji - to krok w kierunku zbliżenia ludzi do ludzi ( ) Prof. Józef Szajna Wybitny malarz, scenograf, reżyser, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, więzień obozów KL Auschwitz i Buchenwald Aussöhnung ist für mich ein enorm wichtiges Anliegen, denn die Aufgabe junger Menschen ist es zu gedenken, und die unsere ihnen eine Zukunft zu bereiten. Jede Initiative der Stiftung ist ein Schritt zur Annäherung von Menschen an Menschen Prof. Józef Szajna Bedeutender polnischer Maler, Bühnenbildner und Regisseur, Professor an der Kunstakademie in Warschau, Häftling der Konzentrationslager Auschwitz und Buchenwald

5 Cele statutowe Celem Fundacji jest: 1. świadczenie pomocy ofiarom prześladowań nazistowskich w Polsce, 2. gromadzenie i udostępnianie dokumentacji nazistowskich prześladowań obywateli polskich, 3. prowadzenie działalności edukacyjno- informacyjnej i naukowo-badawczej dla upowszechniania prawdy historycznej o II wojnie światowej, 4. inicjowanie przedsięwzięć służących pojednaniu i porozumieniu między narodami, w tym zwłaszcza między Polakami i Niemcami. Fundatorem w stosunku do Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie (FPNP) jest Skarb Państwa, w imieniu którego występuje Minister Skarbu Państwa. Satzungsziele Zweck der Stiftung ist es: 1. Hilfe für die überlebenden Opfer der NS- Verfolgung in Polen zu leisten, 2. Dokumentation über die NS-Verfolgung der polnischen Bürger zu sammeln und bereit zu stellen, 3. Bildungs-, Informations-, Lehr- und Forschungstätigkeiten zur Verbreitung der historischen Wahrheit über den Zweiten Weltkrieg zu führen, 4. Maßnahmen, die zur Versöhnung und Verständigung zwischen den Völkern, insbesondere zwischen Polen und Deutschen, beitragen, zu initiieren. Stifter der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung ist das Staatsschatzministerium, vertreten durch den Staatsschatzminister. 5 WYDARZENIA: promocja książki Bogdana Bartnikowskiego Eine Kindheit hinterm Stacheldraht (Dzieciństwo w pasiakach). Wieczór z autorem zorganizowany we współpracy z Instytutem Polskim w Lipsku promocja książki Bogdana Bartnikowskiego Eine Kindheit hinterm Stacheldraht w Małej Synagodze w Erfurcie przygotowana we współpracy z Landeszentrale für politische Bildung w Thüringen. Spotkanie autora z niemiecką młodzieżą. VERANSTALTUNGEN: Buchpräsentation von Bogdan Bartnikowskis Eine Kindheit hinterm Stacheldraht. Ein Leseabend und anschlie- SSende Diskussion mit dem Autor, veranstaltet in Zusammenarbeit mit dem Polnischen Institut in Leipzig Buchpräsentation von Bogdan Bartnikowskis Eine Kindheit hinterm Stacheldraht in der Kleinen Synagoge in Erfurt, vorbereitet in Zusammenarbeit mit der Landeszentrale für politische Bildung IN Thüringen. Autorentreffen mit deutschen Jugendlichen.

6 6 Rada Fundacji Do zadań Rady Fundacji należy ogólna ocena działalności Fundacji, ocena wykorzystania funduszy Fundacji, rozpatrywanie i zatwierdzanie sprawozdań finansowych oraz bilansu. Członków Rady Fundacji powołuje i odwołuje Fundator. Członkowie Rady Fundacji pełnią swe funkcje honorowo. W 2008 roku w skład Rady Fundacji Polsko-Niemieckie Pojedanie wchodzili: Stiftungsrat Zu den Aufgaben des Stiftungsrates gehören die allgemeine Beurteilung der Tätigkeit der Stiftung, die Beurteilung der Verwendung der Mittel der Stiftung, Erörterung und Bestätigung der Finanzberichte und der Bilanz der Stiftung. Die Mitglieder des Stiftungsrates werden vom Stifter einberufen und abberufen. Alle Mitglieder des Stiftungsrates sind ehrenamtlich tätig. Im Jahre 2008 gehörten dem Stiftungsrat an: Andrzej Przewoźnik Przewodniczący Edmund Baranowski Włodzimierz Borodziej Czesław Cywiński Piotr Kadlćik Jarosław Kalinowski Stefan Kozłowski Jerzy Kranz Janusz Krupski Zdzisław Lichtarski Krzysztof Miszczak Lech Mróz Lech Nijakowski Jan Ołdakowski Boguslaw Sonik Jacek Taylor Andrzej Przewoźnik Vorsitzender Edmund Baranowski Włodzimierz Borodziej Czesław Cywiński Piotr Kadlćik Jarosław Kalinowski Stefan Kozłowski Jerzy Kranz Janusz Krupski Zdzisław Lichtarski Krzysztof Miszczak Lech Mróz Lech Nijakowski Jan Ołdakowski Bogusław Sonik Jacek Taylor Zarząd Fundacji Stiftungsvorstand Zarząd kieruje działalnością Fundacji, zarządza jej majątkiem oraz reprezentuje ją na zewnątrz. W skład Zarządu Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie w 2008 r. wchodzili: Dariusz Pawłoś Przewodniczący Zarządu Przemysław Sypniewski Sekretarz Zarządu Der Vorstand leitet die Arbeit der Stiftung, er vertritt sie nach außen und verwaltet ihr Vermögen. Im Jahre 2008 gehörten dem Stiftungsvorstand der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung an: Dariusz Pawłoś Vorstandsvorsitzender Przemysław Sypniewski Vorstandssekretär powołanie Dariusza Pawłosia na stanowisko Przewodniczącego Zarządu Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie ogłoszenie dokumentu programowego Zarządu na temat kierunków działań Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie oraz nowych inicjatyw Berufung von Dariusz Pawłoś zum Vorsitzenden der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung Der Vorstand veröffentlichte ein Programmpapier über die Tätigkeit und handlugsfelder der Stiftung Polnisch- Deutsche Aussöhnung.

7 7 Realizacja zadań statutowych REALISIERUNG DER SATZUNGSZIELE Praca na rzecz ofiar III Rzeszy Pomoc byłym ofiarom represji nazistowskich stanowi priorytetowe zadanie Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie, które jest realizowane poprzez programy pomocy finansowej, rzeczowej i wolontariackiej. Pomoc finansową dla osób starszych, poszkodowanych w czasie wojny, należących do grupy beneficjentów o najniższych dochodach w kraju, prowadziliśmy w 2008 r. na szeroką skalę. Było to możliwe m.in. dzięki uzyskaniu funduszy ze środków resztkowych plafonu polskiego Fundacji Federalnej Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość. Z funduszy tych oraz środków własnych FPNP realizowała uruchomiony w 2007 r. Program pomocy socjalnej i medycznej. Fundacja przyjmowała wnioski od czerwca do końca grudnia 2007 r., a w roku 2008 r. kontynuowała rozpatrywanie wniosków i wypłatę pomocy. Zasiłek socjalny oraz zasiłek na zakup leków przyznaliśmy osobom na kwotę ok. 95 mln złotych. O tym, że program humanitarny był niezwykle potrzebny, świadczy liczna korespondencja napływająca do FPNP, zawierająca podziękowania i wyrazy wdzięczności za otrzymaną pomoc, często nazywaną przez jej odbiorców darem serca : Unterstützung der überlebenden NS-Opfer Die Unterstützung der überlebenden NS-Opfer stellt die wichtigste Aufgabe der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung dar. Diese wird in Form von finanzieller Hilfe, Sachhilfe und durch Freiwilligenprojekte erfüllt. Die finanzielle Hilfe für ältere Personen, die während des Zweiten Weltkrieges verfolgt wurden, und die zu der Gruppe mit dem niedrigsten Einkommen in Polen gehören, wurde von uns im Jahr 2008 umfangreich durchgeführt. Dies war u.a. durch die Aufwendung der Restmittel des polnischen Plafonds der Bundesstiftung Erinnerung, Verantwortung und Zukunft möglich. Aus diesen Mitteln sowie aus Eigenmitteln der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung realisierten wir das 2007 gestartete Programm der sozialen und medizinischen Hilfe. Von Juni bis Dezember 2007 wurden von der Stiftung die Anträge dafür entgegengenommen. Im Jahr 2008 wurden die restlichen Anträge geprüft und die finanzielle Hilfe ausgezahlt. Die soziale Beihilfe sowie ein Zuschuss für Medikamente wurden Personen in Gesamthöhe von ca. 95 Mio. PLN zuerkannt. Von der Notwendigkeit des humanitären Programms zeugen die zahlreichen Zuschriften, die an uns adressiert wurden, und die Danksagungen für die Unterstützung bezeugen, spotkanie kierownictwa FPNP z przedstawicielami organizacji zrzeszających osoby poszkodowane przez III Rzeszę. W spotkaniu wzięli udział delegaci 60 organizacji z całej Polski, a także przedstawiciele Fundatora, Rady Fundacji, Kancelarii Prezydenta RP oraz Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Celem spotkania było omówienie obecnej sytuacji Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie oraz sytuacji organizacji społecznych zrzeszających ofiary nazizmu oraz możliwości pozyskiwania środków finansowych na dalszą działalność i pomoc dla poszkodowanych Treffen der Stiftungsleitung mit vertretern von organisationen der Opfer DEs dritten reiches. an diesem Treffen nahmen die Delegierten von 60 Organisationen aus ganz Polen teil, die Vertreter des Stifters, des Stiftungsrates, der Präsidentenkanzlei der Republik Polen und des kombattantenamtes. Gegenstand der Gespräche waren die gegenwärtige situation Der stiftung polnisch-deutsche aussöhnung und die situation der opferverbände sowie wege für die suche nach fianziellen mitteln für die weitere tätigkeit und unterstützung der opfer.

8 Pani Longina W. z Wałcza, pracująca przymusowo w czasie wojny w Berlinie dziękuje...za pamięć. Za pieniążki kupię leki, które są bardzo drogie. Zdrowie moje coraz bardziej podupada. Ale walczę nie poddaję się do końca. Pani Stefania K. z Łodzi, również robotnica przymusowa z Berlina pisze, że każda wasza pomoc bardzo dużo dla nas znaczy. Podeszły nasz wiek i trudności w życiu codziennym, przeważnie w samotności, sprawiają, że przy braku odpowiednich funduszy ciężko jest przeżyć każdy miesiąc. Wasza pomoc przynosi nam radość i uśmiech. Nie żałujcie nam tej pomocy. Otrzymałem od was piękny, szczodry prezent. Dziękuję wam moim darczyńcom. Jeszcze nigdy od nikogo nie otrzymałem takiej hojności. Ciągle się cieszę. Przywróciła mi się wiara w dobrych ludzi. Serdecznie pozdrawiam napisał w swoim liście pan Szczepan G. z Chełmży, pracujący jako nieletni w czasie wojny w miejscu swego zamieszkania. Warto podkreślić, że prowadzony w ciągu ostatnich dwóch lat Program pomocy socjalnej i medycznej obejmował również te osoby represjonowane, które dotychczas nie otrzymały nawet symbolicznego zadośćuczynienia, ani pomocy finansowej. die oft als Herzensgabe von den Empfängern empfunden wird: Frau Longina W. aus Wałcz, die während des Krieges in Berlin zur Zwangsarbeit eingesetzt wurde, bedankt sich dafür, dass ich nicht vergessen werde. Für das Geld kaufe ich Medikamente, die sehr teuer sind. Mit meiner Gesundheit geht es abwärts. Doch ich kämpfe ich gebe bis zum Ende nicht auf. Frau Stefania K. aus Łódź, ebenfalls eine Zwangsarbeiterin aus Berlin schreibt, dass jede Art von Hilfe von Euch sehr viel für uns bedeutet. Das hohe Alter und Probleme im Alltag, meistens leben wir in Einsamkeit, führen dazu, dass es ohne die geeigneten Mittel schwer ist, jeden Monat zu überleben. Eure Hilfe bringt uns Freude und lässt uns wieder lächeln. Setzt Eure Hilfe fort, vergesst uns nicht. Ich habe von euch ein wunderschönes, großzügiges Geschenk erhalten. Ich danke euch meinen Unterstützern. Noch nie habe ich solche Großzügigkeit erfahren. Ich freue mich immer noch. Mein Glaube an das Gute im Menschen ist wieder da. Ich grüße euch herzlichst. schrieb in seinem Brief Herr Szczepan G. aus Chełmża, der als Minderjähriger in seinem Wohnort zur Zwangsarbeit eingesetzt wurde. 8 Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie przeznaczyła od 2004 r. na pomoc humanitarną 186 mln zł. Połowę tej kwoty wypłaciliśmy w latach w ramach wspomnianego wyżej Programu pomocy socjalnej i medycznej. Erwähnenswert ist die Tatsache, dass in dem seit zwei Jahren geführten Programm der sozialen und medizinischen Hilfe auch Opferkreise berücksichtigt werden, die bislang weder eine symbolische Entschädigung noch irgendeine andere Form der finanziellen Hilfe erhalten haben promocja książki Bogdana Bartnikowskiego Eine Kindheit hinterm Stacheldraht w Moers i Kolonii, zorganizowana we współpracy z Generalnym Konsulatem RP w Kolonii, Stowarzyszeniem Erinnern für die Zukunft oraz Federalnym Stowarzyszeniem Bundesverband Information und Beratung für NS-Opfer. Promocji towarzyszyły spotkania autora książki z niemiecką młodzieżą, które odbywały się w konsulacie i niemieckich szkołach Buchpräsentation von Bogdan Bartnikowskis Eine Kindheit hinterm Stacheldraht in Moers und Köln, veranstaltet in Zusammenarbeit mit dem Generalkonsulat der Republik Polen in Köln, dem Verein Erinnern für die Zukunft und dem Bundesverband Information und Beratung für NS-Opfer. In Rahmen der Präsentation fanden Autorentreffen mit deutschen Jugendlichen im Konsulat und in deutschen Schulen statt.

9 9 Program prowadzony pod hasłem Pamiętamy nie jesteście sami, adresowany do byłych żołnierzy Armii Krajowej, realizujemy dzięki współpracy Fundacji z Bankiem PKO BP. Na sfinansowanie programu, który kontynuować będziemy do 2010 r., przeznaczyliśmy wspólnie kwotę 6 mln zł. Do końca 2008 r. pomoc w wysokości ponad 1 mln 600 tys. zł trafiła do ponad 860 osób. Realizacja programu jest możliwa dzięki pomocy Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej; program ten nadal ma charakter otwarty. W ramach pomocy rzeczowej nieustannie pozyskujemy dla naszych podopiecznych używany sprzęt rehabilitacyjny od firm i instytucji niemieckich i austriackich m.in. Schulte-Derne Reha- und Medizintechnik z Brandenburga, Stowarzyszenie Erinnern für die Zukunft z Moers, Sanitätshaus Norbert Malek z Wiednia. Dzięki temu w 2008 r. mogliśmy pomóc blisko stu indywidualnym osobom i kilku instytucjom wspierającym represjonowanych w czasie II wojny światowej. Były to m.in.: Dom Pomocy Społecznej Kombatant w Warszawie przy ul. Sterniczej, Stowarzyszenie Pomocy Byłym Więźniom Politycznym Hitlerowskich Obozów Koncentracyjnych, Gett i Więzień Gestapo, Stowarzyszenie Pola- Seit 2004 brachte die Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung 186 Mio. PLN für humanitäre Hilfe auf. Die Hälfte dieses Betrages wurde im Rahmen des Programms der sozialen und medizinischen Hilfe in den Jahren ausgezahlt. Das Programm Wir haben Euch nicht vergessen Ihr seid nicht alleine, das sich an ehemalige Soldaten der Heimatarmee richtet, wird dank einer Kooperation der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung mit der PKO Bank Polski realisiert. Für die Finanzierung des Programms, das noch bis 2010 ausgeschrieben ist, wird ein Betrag von insgesamt 6 Mio. PLN verwendet. Bis Ende 2008 haben wir mehr als 1,6 Mio. PLN an über 860 Personen ausgezahlt. Die Durchführung des Programms ist dank der Unterstützung des Weltverbandes der Soldaten der Heimatarmee möglich und wird als offenes Programm weitergeführt. Im Rahmen der Sachhilfe versorgen wir unsere Begünstigten mit gebrauchten Reha-Geräten von deutschen und österreichischen Firmen und Institutionen darunter Schulte-Derne Reha- und Medizintechnik aus Brandenburg, Erinnern für die Zukunft e.v. aus Moers, Sanitätshaus Norbert Malek aus Wien. Dank dieser Unterstützung konnten wir im Jahr 2008 beinahe hundert Personen und einigen Institutionen, die überlebende NS-Opfer unterstützen, darunter der Fürsorgeeinrichtung Kombatant in Warschau, der Hilfsgesellschaft für ehemalige politische Häftlinge der NS-Konzentrationslager, Ghettos und Gestapogefängnisse und dem Verband der vom Dritten Reich geschädigten Polen in Białystok haben wir über 120 Rollstühle, Rollatoren, Krücken etc. sowie einige Sätze an sanitären, medizinischen und orthopädischen Mitteln erhalten und weitervermittelt podróż pamięci polskich byłych robotników przymusowych Trzeciej Rzeszy do Bielefeld. Uczestnicy byli gośćmi władz miasta oraz Stowarzyszenia Praca Przymusowa w Bielefeld. W programie tej długiej wizyty znalazły się spotkania z władzami miasta, działaczami organizacji społecznych oraz kilka spotkań z młodzieżą pobyt polskich byłych robotników przymusowych Trzeciej Rzeszy w Seesen w górach Harzu. Goście z Polski przyjechali na zaproszenie władz miasta Seesen oraz stowarzyszenia Spurensuche w Goslar. Wyjazd został zorganizowany dzięki inicjatywie Uwe Thümmela, który rok wcześniej, jako wolontariusz Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie, badał losy Polaków deportowanych do pracy przymusowej w ten rejon Niemiec Begegnungsreise polnischer ehemaliger Zwangsarbeiter nach Bielefeld auf Einladung der Stadtverwaltung und des Vereins Zwangsarbeit in Bielefeld. Auf dem Programm des mehrtägigen Besuchs standen Treffen mit Jugendlichen, mit Vertretern der Stadtverwaltung, ehrenamtlichen organisationen Begegnungsreise polnischer ehemaliger Zwangsarbeiter nach Seesen im Harz. Die polnischen Gäste kamen auf Einladung des Bürgermeisters der Stadt Seesen und des Vereins Spurensuche Goslar. Die Begegnung wurde von Uwe Thümmel, einem engagierten ehemaligen Freiwilligen der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung initiiert und begleitet.

10 ków Poszkodowanych przez III Rzeszę, Oddział Terenowy Białystok. W 2008 r. pozyskaliśmy ponad 120 wózków inwalidzkich, chodzików, krzeseł sanitarnych, kul etc. oraz kilka partii środków sanitarnych, medycznych i ortopedycznych. Fundacja PNP już od kilku lat współpracuje z niemiecką Akcją Aktywna Solidarność z Magdeburga przy realizacji programu ortopedycznego, w ramach którego lekarze w niemieckich klinikach przeprowadzają bezpłatne operacje wszczepienia endoprotez stawów biodrowych i kolanowych dla byłych ofiar nazizmu z Europy Środkowej i Wschodniej. Ta piękna inicjatywa niemieckich ortopedów pozwoliła poprawić jakość życia wielu osób cierpiących na ciężkie schorzenia stawów, jest wspaniale oceniana i przyjmowana z wielką wdzięcznością w całym środowisku osób poszkodowanych przez Trzecią Rzeszę. Z bezpłatnych operacji skorzystało dotąd łącznie 302 pacjentów z Polski. W 2008 r. odbyły się 22 takie operacje. Pomoc osobom starszym, zwłaszcza samotnym i niezamożnym, jest zawsze ważna i potrzebna, ale w okresie przedświątecznym nabiera szczególnego znaczenia. Dzięki inicjatywie nauczycieli ze Szkoły Gastronomiczno-Spożywczej im. Jana Pawła II w Warszawie tuż przed Świętami Bożego Narodzenia, r., mogliśmy zaprosić beneficjentów Fundacji na szczególne świąteczne spotkanie. Zaproszeni na nasz wieczór wigilijny goście próbowali potraw, które specjalnie dla nich Die Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung arbeitet bereits seit einigen Jahren mit der deutschen Aktion Aktive Solidarität aus Magdeburg bei dem Orthopädischen Programm zusammen. Im Rahmen dieses Programms führen Ärzte in deutschen Kliniken für überlebende NS-Opfer aus Mittel- und Osteuropa unentgeltlich endoprothetische Operationen am Hüft- und Kniegelenk durch. Diese wertvolle Initiative deutscher Ärzte hat vielen an Gelenkschmerzen leidenden Menschen eine ersehnte Erleichterung verschaffen, und wird in den Opferkreisen sehr positiv und mit Dankbarkeit angenommen. Bisher wurden insgesamt 302 Patienten aus Polen operiert, allein im Jahr 2008 gab es 22 solcher Operationen. Die Unterstützung von älteren Menschen, insbesondere von Menschen, die in Einsamkeit und in bescheidenen Verhältnissen leben, ist immer wichtig und nötig, doch in der vorweihnachtlichen Zeit nimmt sie eine besondere Bedeutung an. Dank einer Initiative von Lehrern der Berufsschule für Nahrung und Gastronomie (Johannes- Paul-II.-Schule) in Warschau konnten wir vor dem Weihnachtsfest, am 17. Dezember 2008 die Begünstigten unserer Stiftung zu einem besonderen Weihnachtstreffen einladen. Die zur Weihnachtsfeier eingeladenen Gäste hatten die Gelegenheit, speziell für sie von den Schülern vorbereitete Gerichte zu kosten. Gemeinsam mit unseren Gästen, Schülern, Lehrern und Freiwilligen der Stiftung genossen wir das musikalische Programm und sangen gemeinsam Weihnachtslieder finał X jubileuszowego międzynarodowego konkursu plastycznego LUDZIE LUDZIOM ZGOTOWALI TEN LOS, zorganizowanego przez Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, Młodzieżowy Dom Kultury Nr 1 w Tychach oraz Fundację Polsko- Niemieckie Pojednanie, przy udziale partnerów zagranicznych m.in. z Czech, Rosji i Włoch. Celem konkursu było upamiętnianie ofiar Holokaustu i ludobójstwa, szerzenie prawdy historycznej o Auschwitz, inspirowanie młodzieży z różnych krajów, aby w oparciu o tę wiedzę skupiła się na własnych refleksjach i doznaniach, wyrażając je w formie artystycznej plastycznej. Na konkurs wpłynęło 998 prac. Nagrodzono 38 prac, wyróżniono 41, a 141 zakwalifikowano do wystawy Finale des 10. Internationalen Kunstwettbewerbs Menschen haben Menschen dieses Schicksal bereitet, veranstaltet vom Museum Auschwitz-Birkenau, Jugendkulturhaus Nr. 1 in Tychy und der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung, mit internationalen Partnern u.a. aus Tschechien, Russland und Italien. Von den knapp 1000 eingereichten Arbeiten wurden 38 ausgezeichnet, 141 qualifizierten sich für die Ausstellung.

11 11 przygotowali uczniowie szkoły. Wspólnie z naszymi gośćmi, a także uczniami, nauczycielami i wolontariuszami Fundacji wysłuchaliśmy koncertu muzycznego i śpiewaliśmy kolędy. Jednym z filarów naszej pracy są nasi wolontariusze. Wraz ze zmianą profilu działalności Fundacji i większym zaangażowaniem FPNP w międzynarodowy dialog międzypokoleniowy, aktywność ta nabiera szczególnego znaczenia. Współpracują z nami zarówno Polacy, jak i młodzi ludzie z Niemiec, odbywający w Polsce zastępczą służbę wojskową. Initiative Christen für Europa i Aktion Sühnezeichen to organizacje niemieckie, z którymi w tym zakresie już kolejny rok intensywnie współpracowaliśmy. Wolontariusze pomagają nam w ramach 2 projektów: wolontariatu socjalnego i instytucjonalnego. W ramach wolontariatu socjalnego, który polega na opiece nad starszymi osobami represjonowanymi w czasie wojny, współpracuje z nami już kilkadziesiąt osób. W 2008 r. w rejonie Warszawy i okolic aktywnych było około 40 wolontariuszy; w akcję włączyli się również wolontariusze mieszkający w innych miastach Polski m.in. z Krakowa i Bydgoszczy. Wolontariusze pomagają w zakupach czy drobnych pracach domowych, ale przede wszystkim nawiązują bliskie relacje, czasem nawet przyjaźnie z żyjącymi świadkami historii. Zbliżenie pokoleń jest cennym doświadczeniem dla obu stron. Młodym ludziom przybliża i pomaga zrozumieć historię, starszym daje wiele satysfakcji i radości. Oprócz indywidualnych spotkań, wolontariusze pomagają ofiarom nazizmu Ein Grundpfeiler unserer Tätigkeit ist die Arbeit mit unseren Freiwilligen. Mit dem Wandel des Tätigkeitsprofils der Stiftung und dem damit einhergehenden, verstärkten Engagement der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung für den internationalen Dialog der Generationen, nimmt die Tätigkeit in diesem Bereich eine besondere Bedeutung an. Dabei arbeiten wir gemeinsam sowohl mit polnischen Freiwilligen, als auch mit Jugendlichen aus Deutschland, die ihren Wehrersatzdienst in Polen leisten. Auf der institutionellen Ebene kooperierten wir letztes Jahr eng mit den deutschen Organisationen Initiative Christen für Europa und Aktion Sühnezeichen Friedensdienste. Die Freiwilligen unterstützen uns im Rahmen von zwei Projekten: dem sozialen Freiwilligendienst und dem Freiwilligendienst im Büro. Im Bereich des sozialen Freiwilligendienstes, bei dem die Freiwilligen überlebende NS-Opfer betreuen, arbeiten wir mit einigen Dutzend Personen zusammen waren in der Region Warschau und Umgebung ca. 40 Freiwillige aktiv; unseren Wirkungskreis konnten wir letztes Jahr auch um Freiwillige aus anderen Städten Polens, u.a. aus Krakau und Bromberg, erweitern. Die Freiwilligen helfen bei Einkäufen und im Haushalt, doch vor allem knüpfen sie Kontakte, manchmal Freundschaften mit den Zeitzeugen. Die Annäherung der Generationen ist eine wertvolle Bereicherung für beide Seiten. Den jungen Menschen hilft es, die Geschichte besser zu verstehen, den älteren Menschen bereitet es viel Freude, sich mit den Jugendlichen auszutauschen. Außer der Einzelbetreuung sind die Freiwilligen auch in der Fürsorgeeinrichtung Kombatant in Warschau tätig. W kwietniu 2008 Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie rozpoczęła pierwsze wypłaty pomocy humanitarnej w ramach programu Pamiętamy nie jesteście sami, skierowanego do byłych żołnierzy Armii Krajowej z lat Przystąpienie Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie do programu Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką, uruchomionego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP oraz Instytut Pamięci Narodowej. Konferencja prasowa w Domu Spotkań z Historią w Warszawie. Im April 2008 beginnt die Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung mit den ersten Auszahlungen der humanitären Hilfe im Rahmen des Programms Wir haben euch nicht vergessen ihr seid nicht alleine, das an ehemalige Soldaten der Heimatarmee gerichtet ist Beitritt der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung zum Programm Personenschäden und Opfer von Repressionen unter der deutschen Besatzung, das vom Ministerium für Kultur und Nationales Erbe der Republik Polen und dem Institut für Nationales Gedenken ins Leben gerufen wurde. Pressekonferenz im Haus der Begegnung mit Geschichte in Warschau.

12 mieszkającym w Domu Pomocy Społecznej Kombatant przy ul. Dickensa w Warszawie. Wolontariuszy do projektu pozyskujemy poprzez ogłoszenia, drogą indywidualnych kontaktów, ale także poprzez współpracę z innymi organizacjami, m.in. z ww. organizacjami niemieckimi, a także polską, młodzieżową Fundacją Świat na TAK, która ma swoje kluby w całej Polsce. W naszej Fundacji pracują też młodzi ludzie w ramach wolontariatu instytucjonalnego. Włączają się oni w naszą działalność, uczestniczą w przygotowywaniu publikacji, konferencji, wystaw, spotkań. Odwiedzają osoby poszkodowane przez Trzecią Rzeszę, spisują relacje, wspomnienia, przeprowadzają wywiady, które często też wykorzystują w swoich pracach dyplomowych. W 2008 r. w tego rodzaju współpracy z naszą Fundacją uczestniczyło siedmioro młodych wolontariuszy z Polski i Niemiec. Wolontariusze Fundacji, to nie tylko ludzie młodzi. Pomaganie innym, działalność społeczna, nie zna żadnych ograniczeń wiekowych. Naszymi wolontariuszami są też osoby, które same w czasie wojny doznały represji ze strony Niemiec. Dziś aktywnie angażują się w działalność na rzecz osób potrzebujących z własnego środowiska, w pracę w komisjach społecznych, rozpatrujących wnioski o przyznanie pomocy humanitarnej i oczywiście w pracę z młodzieżą. Die Ansprache potenzieller Freiwilligen erfolgt durch Anzeigen, persönliche Kontakte, aber auch in Kooperation mit anderen Institutionen, u.a. den o.e. deutschen Organisationen sowie der polnischen Stiftung Świat na TAK, die Klubs in ganz Polen hat. Die Freiwilligen arbeiten aber auch in Rahmen von Freiwilligendiensten im Büro der Stiftung. Sie werden in unsere Arbeit eingebunden und helfen bei der Organisation von Konferenzen, Ausstellungen, Treffen und bei Publikationen. Sie besuchen die Überlebenden, zeichnen ihre Aussagen und Erinnerungen auf, welche sie dann häufig für ihre Diplomarbeiten nutzen waren in diesem Bereich sieben Freiwillige aus Polen und Deutschland tätig. Zum Kreis unserer Freiwilligen gehören nicht nur junge Menschen. Anderen Menschen zu helfen, gesellschaftlich aktiv zu sein diese Tätigkeiten kennen keine Altersbeschränkungen. So gibt es auch Ehrenamtliche, die selbst zu den überlebenden NS-Opfern zählen. Sie engagieren sich heute für andere Menschen, die auf Hilfe angewiesen sind; sie sind in sozialen Kommissionen tätig, die Entscheidungen über Anträge auf humanitäre Hilfe treffen, und natürlich arbeiten sie auch mit Jugendlichen sind wir eine Kooperation mit der Stiftung Świat na TAK eingegangen, die auf dem Gebiet des Freiwilligendienstes für Jugendliche tätig ist. Im Rahmen der Kooperationsvereinbarung haben Mitarbeiter der Stiftung Schulungen für junge Freiwillige durchgeführt, podróż pamięci grupy byłych polskich robotników przymusowych do Karlsruhe na zaproszenie miasta Karlsruhe. Było to już ósme spotkanie z byłymi robotnikami przymusowymi z Europy Środkowej i Wschodniej, organizowane przez to miasto. Grupa z Polski liczyła 14 osób. W programie wizyty znalazły się m.in. spotkanie z burmistrzem miasta, H. Deneckenem, odwiedziny w dawnych miejscach pracy przymusowej, rozmowy z młodzieżą i uczniami, zwiedzanie miasta Karlsruhe i Baden-Baden Begegnungsreise einer Gruppe von 14 polnischen ehemaligen Zwangsarbeitern nach Karlsruhe auf Einladung der Stadt. Es war bereits das achte Treffen mit ehemaligen Zwangsarbeitern aus Mittel- und Osteuropa, das von dieser Stadt organisiert wurde. Auf dem Programm des Besuchs stand u.a.: ein Treffen mit dem Bürgermeister Harald Denecken, der Besuch ehemaliger Orte der Zwangsarbeit, Gespräche mit Jugendlichen und Schülern und die Besichtigung der Städte Karlsruhe und Baden-Baden.

13 13 W 2008 r. nawiązaliśmy współpracę z Fundacją Świat na TAK, zajmującą się młodzieżowym wolontariatem. W wyniku zawartego porozumienia pracownicy Fundacji przeprowadzili szkolenia dla młodych wolontariuszy, mające na celu przygotowanie ich do opieki nad osobami poszkodowanymi w czasie II wojny światowej. Dla wolontariuszy z Fundacji Świat na TAK, opiekujących się osobami poszkodowanymi przez Trzecią Rzeszę, ogłosiliśmy specjalny konkurs Razem lepiej, którego rozstrzygnięcie nastąpi w kwietniu 2009 r. Praca edukacyjna Fundacja realizuje szeroko rozumiane zadania edukacyjne, popularyzujące wiedzę o drugiej wojnie światowej oraz upamiętniające ofiary represji nazistowskich. Wspieramy również programy badawcze dotyczące tej problematyki. in denen sie die Freiwilligen für die Betreuungsarbeit mit überlebenden NS-Opfern vorbereitet haben. Für die Freiwilligen der Stiftung Świat na TAK, die NS-Opfer betreuen, haben wir einen Wettbewerb unter dem Titel Gemeinsam ist es besser veranstaltet, dessen Sieger im April 2009 verkündet wurden. Bildungsarbeit Die Stiftung Polnisch- Deutsche Aussöhnung baut ihre Aktivitäten auf dem Feld der Bildungsarbeit aus, verbreitet Wissen über den Zweiten Weltkrieg und die Erinnerung an das Schicksal der NS-Opfer. Wir unterstützen ebenfalls Forschungsprojekte, die sich mit diesen Themen beschäftigen. Die von uns organisierten Treffen mit Zeitzeugen richten sich an interessierte Schüler und Lehrer. Im Rahmen der Treffen haben die Teilnehmer die Möglichkeit, sich mit Dokumenten und Fotos des Stiftungsarchivs bekannt zu machen und die Erlebnisse der Augenzeugen und Teilnehmer des Zweiten Weltkrieges und der deutschen Besatzung zu hören. Die Treffen werden oft durch Film- und Diaprojektionen ergänzt gab es zehn solcher Treffen. Die Jugendlichen trafen sich mit außergewöhnlichen Menschen Teil podróż pamięci grupy polskich robotników przymusowych do Sassnitz na wyspie Rugia, współorganizowana przez Fundację Neue Kultur z Berlina oraz władze miasta Sassnitz. Tym razem wizyta 20 gości z Polski, w tym 11 świadków historii, związana była z prezentacją wystawy FPNP Zachować pamięć. Praca przymusowa i niewolnicza obywateli polskich na rzecz Trzeciej Rzeszy w latach w Centrum Dokumentacji PRORA. Uczestnicy byli honorowymi gośćmi na uroczystym otwarciu wystawy Begegnungsreise ehemaliger polnischer Zwangsarbeiter nach Sassnitz auf Rügen, organisiert von der Stiftung Neue Kultur aus Berlin und von der Stadtverwaltung Sassnitz. Der vierte Besuch einer 20-köpfigen polnischen Gruppe auf Rügen war mit der Präsentation der stiftungseigenen Ausstellung Erinnerung bewahren. Sklaven- und Zwangsarbeiter des Dritten Reiches aus Polen im Dokumentationszentrum PRORA verbunden. Teilnehmer der Reise waren als Ehrengäste an der Ausstellungseröffnung vertreten.

14 Organizowane przez nas spotkania ze świadkami historii są adresowane do uczniów i nauczycieli szkół podstawowych, gimnazjów i liceów. W ich trakcie młodzież ma okazję zapoznać się z dokumentami i zdjęciami o charakterze archiwalnym zgromadzonymi przez Fundację, wysłuchać relacji naocznych świadków i uczestników dramatycznych wydarzeń okresu II wojny światowej i niemieckiej okupacji. Spotkania urozmaicają też projekcje filmów i pokazy slajdów. nehmern des Warschauer Aufstands, ehemaligen KZ- Häftlingen, aber auch mit Personen, die den Krieg als ihre Altersgenossen erfahren haben. Treffen, an denen größere Gruppen bis 60 Personen teilnehmen, finden in den Schulen oder im Archiv der Stiftung Polnisch- Deutsche Aussöhnung in der Kolejowa-Straße 15/17 statt. Kleinere Gruppen bis 15 Personen laden wir in die 14 W 2008 r. odbyło się dziesięć takich spotkań. Młodzież spotykała się z wyjątkowymi osobami uczestnikami Powstania Warszawskiego, więźniami obozów koncentracyjnych, a także osobami, które okres prześladowań przeżyły będąc ich rówieśnikami. Zajęcia dla większych grup (do 60 osób) odbywają się w szkołach oraz w Archiwum FPNP przy ulicy Kolejowej 15/17. Mniejsze grupy (do 15 osób) zapraszamy do siedziby FPNP przy ul. Kruczej 36 (gmach Ministerstwa Skarbu Państwa). Kilka takich lekcji zorganizowaliśmy wspólnie z Domem Spotkań z Historią. Büroräume der Stiftung ein, in die Krucza-Straße 36 (Gebäude des Staatsschatzministeriums). Einige dieser Treffen wurden gemeinsam mit dem Haus der Begegnung mit Geschichte organisiert. In den letzten Jahren arbeiteten über hundert deutsche Gemeinden und Städte, Institutionen und Vereine, sowie eine große Anzahl an Privatpersonen aus der ganzen Welt mit uns zusammen. W ostatnich latach nawiązało z nami współpracę ponad sto niemieckich miast, gmin, stowarzyszeń i instytucji oraz wiele osób prywatnych. Wspólnie z naszymi niemieckimi partnerami organizowaliśmy w 2008 r. specjalne Gemeinsam mit unseren deutschen Partnern veranstalteten wir 2008 Begegnungsreisen für ehemalige Zwangsarbeiter. Die Reiseteilnehmer werden von deutschen Städten, Organisationen oder einzelnen Bürgern eingeladen. Sie besuchen die Orte, an denen sie die Kriegsjahre verbracht haben, treffen sich mit deutschen Jugendlichen, erzählen von ihren Kriegserlebnissen otwarcie wystawy Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie pt.: Zachować pamięć. Praca przymusowa i niewolnicza obywateli polskich na rzecz Trzeciej Rzeszy w latach w Centrum Dokumentacji PRORA. W uroczystości wzięli udział i wygłosili przemówienia: przedstawiciele Ambasady RP w Berlinie, przedstawiciele Komisji Europejskiej w Niemczech oraz Centrali Landowej ds. Edukacji Politycznej w Meklemburgii Przedpomorzu. Otwarciu wystawy towarzyszył panel dyskusyjny, w którym udział wzięli wszyscy zaproszeni goście, wśród nich także byli robotnicy przymusowi z Polski Eröffnung der Ausstellung Erinnerung bewahren. Sklaven- und Zwangsarbeiter des Dritten Reiches aus Polen im Dokumentationszentrum PRORA. An den Feierlichkeiten nahmen teil: Vertreter der Polnischen Botschaft in Berlin, Vertreter der Europäischen Kommission in Deutschland sowie der Landeszentrale für politische Bildung in Mecklenburg- Vorpommern. Die Ausstellungseröffnung wurde von einer Podiumsdiskussion begleitet, an der alle eingeladenen Gäste, unter ihnen auch ehemalige Zwangsarbeiter aus Polen teilnahmen.

15 15 programy dla byłych robotników przymusowych podróże pamięci. Ich uczestnicy wyjeżdżają do Niemiec na zaproszenie niemieckich organizacji, lokalnej społeczności i władz samorządowych. Odwiedzają miejsca swojej deportacji, uczestniczą w spotkaniach z niemiecką młodzieżą. Podczas pobytu w Niemczech byli robotnicy opowiadają o swoich przeżyciach wojennych, odwiedzają miejsca, gdzie pracowali przymusowo. I tak np. w ramach uroczystości otwarcia naszej wystawy w Centrum Dokumentacji Prora na wyspie Rugia (kwiecień 2008 r.) polscy robotnicy przymusowi odwiedzili miejscowość Sassnitz. W marcu 2008 r. FPNP zorganizowała pobyt polskich byłych robotników przymusowych oraz spotkania z młodzieżą w Bielefeld i w Seesen (Góry Harzu), w październiku w Moers, a w listopadzie pobyt ofiar deportacji ( Dzieci Zamojszczyzny ) i warsztaty z udziałem młodzieży w Oranienburgu, w ramach uroczystości związanych z otwarciem wystawy Stowarzyszenia Zug der Erinnerung. W styczniu 2008 r. zorganizowaliśmy w Lipsku oraz w Erfurcie, a w lutym 2008 r. także w Kolonii oraz Moers szereg spotkań niemieckiej młodzieży z Bogdanem Bartnikowskim, autorem książki Dzieciństwo So gab es z.b. im Rahmen der Eröffnung unserer Ausstellung im Dokumentationszentrum Prora auf Rügen eine Begegnungsreise ehemaliger polnischer Zwangsarbeiter nach Sassnitz (April 2008). Im März 2008 organisierten wir gemeinsam mit deutschen Partnern Begegnungsreisen nach Bielefeld und Seesen im Harz, im Oktober nach Moers und im November eine Begegnungsreise für Mitglieder des Verbandes der Kinder von Zamość nach Oranienburg, wo sie an einem Workshop des Vereins Zug der Erinnerung mit anderen Deportationsopfern aus Deutschland und Israel und deutschen Jugendlichen teilnahmen. Im Januar 2008 organisierten wir in Leipzig und Erfurt und im Februar in Köln und Moers eine Reihe von Treffen deutscher Schüler mit Bogdan Bartnikowski, dem Autor des Buches Eine Kindheit hinterm Stacheldraht. Das Buch wurde von der Stiftung Polnisch- Deutsche Aussöhnung mit einem Vorwort versehen, erstmalig ins Deutsche übersetzt und verlegt, um es auch deutschen Lesern, und insbesondere deutschen Jugendlichen, zugänglich zu machen. Bogdan Bartnikowski, ehemaliger Häftling des Konzentrationslagers Auschwitz, beschreibt darin seine Erfahrungen. Es ist eine der berührendsten Beschreibungen des Konzentrations polsko-niemiecka konferencja, połączona z promocją publikacji pt.: Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki Atlas ziem Polski. Konferencja pod patronatem prof. Władysława Bartoszewskiego, zorganizowana wspólnie przez Fundację Polsko-Niemieckie Pojednanie, Wydawnictwo Demart S.A. oraz Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego odbyła się w Auli Leopoldyńskiej Uniwersytetu Wrocławskiego akcja informacyjna, mająca na celu nagłośnienie programu pomocy humanitarnej realizowanego przez Fundację Polsko-Niemieckie Pojednanie i PKO BP: Pamiętamy nie jesteście sami skierowanego do byłych żołnierzy Armii Krajowej z lat Im Rahmen der Promotion der Publikation Aussiedlungen, Vertreibungen und Fluchtbewegungen Atlas der Gebiete Polens fand unter der Schirmherrschaft von Prof. Władysław Bartoszewski an der Universität Breslau eine deutsch-polnische Konferenz statt, die von der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung, dem Demart Verlag und dem Historischen Institut der Universität Breslau organisiert wurde Informationskampagne zu dem von der Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung und der PKO Bank Polski realisierten Programm der humanitären Hilfe Wir haben euch nicht vergessen ihr seid nicht alleine, das an ehemalige Soldaten der Heimatarmee gerichtet ist.

16 w pasiakach. Książkę w tłumaczeniu na język niemiecki, opatrzoną specjalną przedmową, Fundacja Polsko- Niemieckie Pojednanie przygotowała i wydała z myślą o niemieckich czytelnikach, a przede wszystkim o niemieckiej młodzieży. Bogdan Bartnikowski, były więzień KL-Auschwitz, opowiada w niej o swoich przeżyciach. Jest to jeden z najbardziej poruszających obrazów obozu koncentracyjnego widzianego oczyma dziecka. Nakład egz. jest rozpowszechniany wśród niemieckiej młodzieży w ramach imprez promocyjnych i spotkań z autorem w Niemczech, które organizuje Fundacja. Styczniowe spotkania organizowaliśmy we współpracy z Instytutem Polskim w Lipsku oraz Landeszentrale für politische Bildung w Erfurcie, a spotkania w Kolonii wraz z Generalnym Konsulatem RP w Kolonii, Stowarzyszeniem Erinnern für die Zukunft oraz Federalnym Stowarzyszeniem Bundesverband Information und Beratung für NS-Verfolgte. Spotkania, podczas których autor publikacji opowiadał o swoich tragicznych wojennych losach, cieszyły się dużym zainteresowaniem niemieckiej młodzieży. Łącznie wzięło w nich udział ponad 300 osób. Ważną funkcję informacyjną, ale także edukacyjną pełni nasza nowa, stworzona w 2008 r., strona internetowa. Umieściliśmy na niej wiele nowych elementów, za pomocą których realizujemy nasze zadania edukacyjne. Pod adresem: znajduje się lagers aus den Augen eines Kindes. Die Auflage von Exemplaren wurde bei den von uns organisierten Lesereisen in Deutschland an deutsche Jugendliche kostenlos verteilt. Die Lesereise im Januar wurde in Zusammen arbeit mit dem Polnischen Institut in Leipzig und der Landeszentrale für politische Bildung in Erfurt vorbereitet, die Treffen in Köln und Moers mit dem Generalkonsulat der Republik Polen in Köln, dem Verein Erinnern für die Zukunft sowie dem Bundesverband Information und Beratung für NS-Verfolgte. Die Treffen, bei denen der Autor über seine tragischen Kriegserlebnisse sprach, erfreuten sich eines großen Interesses bei den Jugendlichen. Insgesamt nahmen an den Lesungen über 300 Personen teil w ramach lekcji historii organizowanych przez FPNP odbyło się spotkanie członków międzyszkolnego Klubu Miłośników Historii przy Gimnazjum nr 44 w Warszawie z Eulalią Rudak przewodniczącą Fundacji Moje Wojenne Dzieciństwo, która zaprezentowała młodzieży film Wypędzenie 1944 oraz podzieliła się swoimi przeżyciami związanymi z Powstaniem Warszawskim i wypędzeniem z Warszawy po jego upadku spotkanie członków międzyszkolnego Klubu Miłośników Historii z byłym więźniem obozu koncentracyjnego Sachsenhausen i badaczem historii tego obozu, Józefem Kuźbą. Prezentacja slajdów z obozu Sachsenhausen Treffen der Geschichtsfreunde am Gymnasium Nr. 44 in Warschau mit Eulalia Rudak der Vorsitzenden der Stiftung Meine Kriegskindheit im Rahmen der Zeitzeugengespräche in der Stiftung. Präsentation des Films Vertreibung 1944 und Gespräche über Frau Rudaks Erlebnisse während des Warschauer Aufstands und über die Vertreibung aus Warschau nach dessen Zerschlagung Treffen der Geschichtsfreunde mit dem ehemaligen Häftling des Konzentrationslagers Sachsenhausen und Forscher der Lagergeschichte Józef Kuźba. Eine Diapräsentation über das Lager Sachsenhausen.

17 17 podstrona Świadkowie historii, na której prezentujemy sylwetki osób represjonowanych w latach II wojny światowej, byłych robotników przymusowych III Rzeszy, więźniów obozów koncentracyjnych i członków ruchu oporu. Obok krótkich biogramów udostępniamy teksty wspomnień, wywiady, oryginalne dokumenty i zdjęcia. Eine wichtige Funktion als Informations- aber auch Bildungsmedium erfüllt unsere 2008 erstellte Webseite. Darauf finden sich viele neue Elemente, mit deren Hilfe wir unsere Bildungsaufgaben erfüllen. Unter der Adresse: befindet sich die Seite Zeitzeugen, wo Portraits von überlebenden NS-Opfern, ehemaligen NS- Zwangsarbeitern, KZ-Häftlingen und Mitgliedern des Widerstandes präsentiert werden. Neben kurzen Lebensläufen veröffentlichen wir Berichte, Interviews, Originaldokumente und Fotos der Überlebenden wurde die digitalisierte Version unserer Ausstellung Erinnerung bewahren. Sklaven- und Zwangsarbeiter des Dritten Reiches aus Polen online gestellt. Im Hinblick auf sowohl polnische als auch deutsche Interessierte wurde die gesamte Ausstellung in beiden Sprachen erarbeitet und veröffentlicht. In der Internetbibliothek veröffentlichen wir unter dem Punkt Rekapitulation der Geschichte historische Artikel und Arbeiten zu verschiedenen Aspekten des Zweiten Weltkrieges, der deutschen Besatzung, Zwangsarbeit im Dritten Reich, der Verfolgung polnischer Zivilbevölkerung und der Aussiedlungen. In dieser Rubrik stellen wir die wichtigsten Informationen zur deutschen Besatzung Polens zur Verfügung als Spickzettel zusammengefasst; aber auch Artikel aus der Feder hervorragender polnischer und ausländischer Historiker, in denen un wyłonienie laureatów konkursu Podróż do przeszłości śladami naszych przodków organizowanego przez Ogólnopolski Związek Żołnierzy Batalionów Chłopskich oraz Zakład Historii Ruchu Ludowego w Warszawie. W konkursie tym, skierowanym do uczniów starszych klas szkół podstawowych, gimnazjów oraz szkół średnich, Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie ufundowała własne nagrody Bekanntgabe der Gewinner des Wettbewerbs Eine Reise in die Vergangenheit auf den Spuren unserer Vorfahren, das vom Polnischen Verband der Soldaten der Bauernbatallions und vom Zentrum für die Geschichte der Bauernbewegung in Warschau organisiert wurde. Die Preise für die Gewinner dieses Schülerwettbewerbs stiftete die Stiftung Polnisch-Deutsche Aussöhnung.

18 W 2008 r. umieściliśmy w Internecie elektroniczną wersję naszej wystawy Zachować Pamięć. Praca przymusowa i niewolnicza obywateli polskich na rzecz III Rzeszy Z myślą o polskich i niemieckich odbiorcach całość została przygotowana i udostępniona w dwóch wersjach językowych. 18 W internetowej czytelni pod hasłem Powtórka z historii zamieszczamy artykuły i opracowania historyczne poświęcone różnym aspektom II wojny światowej, okupacji niemieckiej na ziemiach polskich, pracy przymusowej na rzecz III Rzeszy, prześladowań obywateli polskich i wysiedleń. W dziale tym przedstawiamy najważniejsze informacje o okresie okupacji niemieckiej w Polsce swego rodzaju ściągawki z historii. Obok nich proponujemy w tym miejscu również poważniejsze artykuły pióra wybitnych historyków z Polski i zagranicy, w których można znaleźć różne, bardziej i mniej znane wątki historii, interesujące komentarze i oceny oraz rezultaty nowych badań. Dotychczas opublikowaliśmy na stronie artykuły Wojciecha Roszkowskiego: Okupacja niemiecka na ziemiach polskich i Praca przymusowa oraz teksty powstałe na podstawie materiałów archiwalnych ze zbiorów FPNP: Kwestia wysiedleń w świetle informacji, dokumentów i relacji, znajdujących się w posiadaniu Fundacji»Polsko-Niemieckie Pojednanie«oraz Obozy przejściowe w okolicach Legionowa. Fundacja angażuje się także w lokalne projekty edukacyjne. We współpracy z Towarzystwem Przyjaciół Legionowa i Muzeum Historycznym w Legionowie zrealizowano projekt Prześladowania nazistowskie w powiecie legionowskim ( ). Powstałe w jego ramach opracowanie Prześladowania nazistowskie na terenie dzisiejszego powiatu legionowskiego w latach w świetle materiałów ze zbiorów Fundacji»Polsko-Niemieckie Pojednanie«oraz pochodzące ze zbiorów archiwalnych FPNP relacje zostały opublikowane w Roczniku Legionowskim. terschiedliche, mehr oder weniger bekannte, historische Motive, interessante Kommentare sowie Bewertungen und Ergebnisse neuer Untersuchungen zu finden sind szkolenie dla wolontariuszy Fundacji Świat na TAK. Szkolenie, zorganizowane podczas obozu letniego dla liderów Klubów Ośmiu Wspaniałych w Łebie, dotyczyło opieki nad ofiarami Trzeciej Rzeszy. Warsztaty obejmowały zajęcia z zakresu umiejętności interpersonalnych oraz dyskusję: Co oni mogą mi dać? Czym ja mogę się podzielić? Kreatywna pomoc wolontariat jako wymiana doświadczeń międzypokoleniowych. Młodzi wolontariusze wzięli też udział w spotkaniu z Augustem Kowalczykiem, znanym aktorem filmowym i teatralnym, byłym więźniem hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Wystąpił on z monodramem pt. Więzień 6804, który opowiada o jego własnych wojennych losach oraz brawurowej ucieczce z obozu w 1942 roku Workshop zum Thema Betreuung von überlebenden NS-Opfern für Freiwillige der Stiftung Świat na TAK während des Sommercamps in Łeba. Treffen der Jugendlichen mit August Kowalczyk, einem bekannten Schauspieler, ehemaligem Häftling des KZ Auschwitz-Birkenau. Vorführung seines Monodramas Häftling 6804, das von seinem Kriegsschicksal und seiner Flucht aus dem Lager im Jahre 1942 handelt.