Informacja dotycząca adekwatności kapitałowej Banku Spółdzielczego w Międzyrzecu Podlaskim podlegająca ujawnieniom na dzieo

Transkrypt

1 Załącznik nr 1 do Uchwały Zarządu BS nr 45/2015 z dnia r. Informacja dotycząca adekwatności kapitałowej Banku Spółdzielczego w Międzyrzecu Podlaskim podlegająca ujawnieniom na dzieo roku 1

2 SPIS TREŚCI 1. Wstęp Informacje ogólne o Banku Cele i strategie w zakresie zarządzania ryzykiem Zakres stosowania art Fundusze własne art Wymogi kapitałowe art Informacje ogólne Wymogi kapitałowe Minimalne wymogi kapitałowe Dodatkowe wymogi kapitałowe Ryzyko kredytowe Informacje jakościowe Definicja należności przeterminowanych i zagrożonych stosowanych dla celów rachunkowości Opis metod przyjętych do ustalania korekt wartości rezerw, w tym rezerw na ryzyko ogólne Techniki redukcji ryzyka kredytowego Informacje ilościowe Łączna kwota ekspozycji kredytowych według wyceny bilansowej, bez uwzględnienia technik redukcji ryzyka kredytowego Wartość ekspozycji wg stanu na dzień r. oraz średnia kwota ekspozycji w podziale na klasy (średnia wyznaczona jako średnia arytmetyczna wartości ekspozycji z poszczególnych kwartałów wraz z zobowiązaniami pozabilansowymi) Struktura branżowa ekspozycji Struktura ekspozycji według okresów zapadalności Wartość ekspozycji zagrożonych, w tym przeterminowanych oraz kwoty korekt wartości rezerw Ryzyko stopy procentowej Ryzyko przeszacowania Ryzyko bazowe Ryzyko walutowe Ryzyko płynności Ryzyko operacyjne Ryzyko braku zgodności Ryzyko biznesowe Ekspozycje kapitałowe nieuwzględniane w portfelu handlowym Informacje jakościowe Informacje ilościowe Dźwignia finansowa Polityka zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze

3 1. Wstęp. Bank zgodnie z wymogami określonymi w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych(zwanego dalej Rozporządzeniem ) w Części Ósmej dokonuje ujawnienia informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących profilu ryzyka Banku, funduszy własnych, wymogów kapitałowych polityki w zakresie wynagrodzeń oraz innych informacji w niniejszym dokumencie zwanym dalej Informacją dotyczącą adekwatności podlegającą ujawnieniom według stanu na 31 grudnia 2014 r. Bank w zakresie ujawnianych informacji: 1) stosuje pominięcie informacji uznanych za nieistotne - informacje nieistotne to w opinii Banku informacje, których pominięcie lub nieprawidłowe ujawnienie nie powinno zmienić lub wpłynąć na ocenę lub decyzję użytkownika opierającego się na tych informacjach przy podejmowaniu decyzji ekonomicznych, 2) stosuje pominięcie informacji uznanych za zastrzeżone lub poufne Bank uznaje informacje za zastrzeżone, jeżeli ich podanie do wiadomości publicznej w opinii Banku osłabiłoby jego pozycję konkurencyjną. Bank uznaje informacje za poufne, jeśli Bank zobowiązał się wobec klienta lub innego kontrahenta do zachowania poufności. W przypadku pominięcia informacja o tym jest podawana w treści Ujawnienia. (o ile Bank ujawnia część informacji np. w sprawozdaniu finansowym) Bank informuje, że niniejszy dokument nie obejmuje całego zakresu ujawnianych informacji, określonych w Części Ósmej Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 CRR. Ujawnienia informacji w innych dokumentach przez Bank wynika z art. 434 ust.2 CRR, dokumenty te są dostępne na stronie internetowej Banku, oraz w Centrali Banku. Informacje nie zawarte w niniejszym dokumencie, a objęte obowiązkiem ujawnienia zostały zawarte w następujących dokumentach: 1) części sprawozdania finansowego informacja dodatkowa, 2) sprawozdanie zarządu Informacje ogólne o Banku. Bank Spółdzielczy w Międzyrzecu Podlaskim z siedzibą w Międzyrzecu Podlaskim, ul. Warszawska 22, przedstawia informacje o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczące adekwatności kapitałowej wg stanu na dzień roku. Bank Spółdzielczy w Międzyrzecu Podlaskim został założony w 1925 r. jako Kasa Stefczyka - Spółdzielnia z Odpowiedzialnością Nieograniczoną. W kwietniu 1945 roku Kasa Stefczyka - Spółdzielnia z nieograniczoną odpowiedzialnością przekształcona została w 3

4 Bank Spółdzielczy z odpowiedzialnością ograniczoną w Międzyrzecu Podlaskim. W kolejnych latach wielokrotnie była zmieniana nazwa Banku: od 1 stycznia 1950 roku funkcjonowała Gminna Kasa Spółdzielcza, w 1957 roku Gminna Kasa Spółdzielcza stała się Kasą Spółdzielczą w Międzyrzecu Podlaskim, następnie Spółdzielnią Oszczędnościowo- Pożyczkową Kasa Spółdzielcza, by w roku 1962 przyjąć nazwę Bank Spółdzielczy w Międzyrzecu Podlaskim pod którą funkcjonuje do dziś. Bank Spółdzielczy w Międzyrzecu Podlaskim działa w oparciu o Statut, przyjęty Uchwałą Walnego Zebrania Przedstawicieli w dniu r, wprowadzony do KRS, zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku. W roku 2014 nie dokonano żadnych zmian w Statucie. Bank Spółdzielczy w Międzyrzecu Podlaskim działa na terenie województwa lubelskiego oraz powiatu łosickiego i siedleckiego wchodzących w skład województwa mazowieckiego. Bank został wpisany do rejestru sądowego Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku, VI Wydział Gospodarczy KRS nr W 2014 roku Bank prowadził działalność w ramach struktury organizacyjnej: 1) Oddział Międzyrzec Podlaski, ul. Warszawska 22, pełniący rolę Centrali, 2) Punkt Kasowy nr 1 Międzyrzec Podlaski, ul. Wyszyńskiego 7, 3) Punkt Kasowy nr 2 Międzyrzec Podlaski, ul. Partyzantów 59D, 4) Oddział Drelów, Plac Bankowy 2, 5) Oddział Komarówka Podlaska, ul. Ks. Rudnickiego 3, 6) Oddział Kąkolewnica, ul. Lubelska 6. Bank Spółdzielczy w Międzyrzecu Podlaskim oznakowany jest numerem REGON , numerem NIP oraz numerem kodu bankowego Bank zrzeszony jest w Banku Polskiej Spółdzielczości S.A., z którym została zawarta umowa zrzeszenia w dniu r. Podstawą prawną prowadzonej przez Bank działalności są: - ustawa Prawo Bankowe z dnia 29 sierpnia 1997r. (Dz.U. z 2012r. poz z późn, zmianami), - ustawa z dnia 16 września 1982r. Prawo spółdzielcze, - ustawa 07 grudnia 2000r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (Dz.U.nr 119 z 2000r poz.1252 z późn. zmianami), - ustawa z dnia r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (Dz.U. nr 84 z 2009r. poz. 711 z późn. zmianami) - Statut Banku Spółdzielczego w Międzyrzecu Podlaskim. 4

5 2. Cele i strategie w zakresie zarządzania ryzykiem. Zarządzanie ryzykiem w Banku odbywa się zgodnie z długofalową Strategią zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka w Banku Spółdzielczym w Międzyrzecu Podlaskim przygotowaną przez Zarząd i zatwierdzoną przez Radę Nadzorczą Banku. Strategia jest zgodna z założeniami Strategii Banku Spółdzielczego na lata i podlega corocznemu przeglądowi zarządczemu i weryfikacji. Strategia zarządzania ryzykami w Banku Spółdzielczym jest powiązana z innymi regulacjami o charakterze strategicznym. Bank sporządza w okresach rocznych część Polityk zarządzania poszczególnymi ryzykami, które zatwierdzane są Uchwałami Zarządu oraz Rady Nadzorczej. Strategia zarządzania ryzykami zawiera cele definiujące apetyt na ryzyko Banku, rozumiany jako maksymalny, akceptowalny poziom ryzyka, jaki Bank może ponosić. Cele definiujące apetyt na ryzyko mają charakter wskaźników ilościowych, w tym limitów wewnętrznych, a także założeń dotyczących zasad zarządzania ryzykiem o charakterze jakościowym. Szczegółowy opis procedur w zakresie zarządzania istotnymi ryzykami w Banku zawierają poszczególne Instrukcje, weryfikowane na bieżąco, nie rzadziej niż raz w roku, zatwierdzone Uchwałą Zarządu, a także Uchwałą Rady Nadzorczej (Instrukcja ICAAP). Informacje zawarte w art. 435 ust. 1 lit a-d Rozporządzenia CRR, tzn. dotyczące strategii i procesów zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka; struktury i organizacji odpowiedniej funkcji zarządzania ryzykiem, w tym informacji na temat jej ujawnień i statutu lub innych odpowiednich rozwiązań w tym względzie; zakresu i charakteru systemów raportowania i pomiaru ryzyka; strategii w zakresie zabezpieczenia i ograniczenia ryzyka, a także strategii i procesów monitorowania stałej skuteczności instrumentów zabezpieczających i czynników łagodzących ryzyko stanowią załączniki do niniejszej Informacji dotyczącej adekwatności kapitałowej podlegające ujawnieniom : - Statut Banku Spółdzielczego w Międzyrzecu Podlaskim, - Strategia zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka w Banku Spółdzielczym w Międzyrzecu Podlaskim, - Strategia Banku Spółdzielczego w Międzyrzecu Podlaskim na lata , - Strategia zarządzania ryzykiem operacyjnym, W Banku funkcjonuje zorganizowany proces zarządzania ryzykiem, w którym uczestniczą organy Banku, wyznaczone komitety i komórki organizacyjne oraz pracownicy. W Banku z dokonanego pomiaru ryzyk sporządzane są raporty, które następnie są przedstawiane Zarządowi oraz Radzie Nadzorczej. Rada Nadzorcza ocenia skuteczność działań Zarządu mających na celu zapewnienie efektywności procesu zarządzania ryzykiem. Proces zarządzania ryzykiem w Banku obejmuje następujące działania: 5

6 - identyfikacja ryzyka polegająca na określeniu źródeł ryzyka zarówno aktualnych, jak i potencjalnych, które wynikają z bieżącej i planowanej działalności Banku, - pomiar ryzyka, - zarządzanie ryzykiem polegające na podejmowaniu decyzji dotyczących akceptowalnego poziomu ryzyka, planowaniu działań, wydawaniu rekomendacji zaleceń, tworzeniu procedur i narzędzi wspomagających, - monitorowanie polegające na stałym nadzorze poziomu ryzyka w oparciu o przyjęte metody pomiaru ryzyka, - raportowanie obejmujące dostarczanie cyklicznej informacji dla Kierownictwa Banku o skali narażenia na ryzyko i podjętych działaniach. W procesie zarządzania ryzykiem, strategiczne cele określa Rada Nadzorcza, która ocenia skuteczność działań Zarządu Banku, mających na celu zapewnienie efektywności procesu zarządzania ryzykiem. W procesie zarządzania ryzykiem w Banku uczestniczą następujące organy, jednostki i komórki organizacyjne, do których podstawowych zadań należy: 1) Rada Nadzorcza: dokonuje okresowej oceny realizacji przez Zarząd założeń Strategii w odniesieniu do zasad zarządzania ryzykiem oraz alokacji kapitału na pokrycie istotnych rodzajów ryzyka w Banku. W tym celu Zarząd Banku okresowo przedkłada Radzie Nadzorczej syntetyczną informację na temat skali i rodzajów ryzyka, na które narażony jest Bank, prawdopodobieństwa jego występowania, skutków i metod zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad kontrolą systemu zarządzania ryzykiem oraz ocenia jej adekwatność i skuteczność. Rada Banku zatwierdza w planie ekonomiczno-finansowym ogólny poziom (profil) ryzyka Banku. 2) Zarząd Banku: odpowiada za opracowanie i wdrożenie strategii zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, w tym za zorganizowanie, wdrożenie i funkcjonowanie systemu zarządzania ryzykiem oraz, jeśli to konieczne dokonania weryfikacji w celu usprawnienia tego systemu. Instrukcje i procedury zarządzania ryzykiem obejmują pełny zakres działalności Banku. 3) Komitet Zarządzania Ryzykami: inicjuje i koordynuje działania w zakresie identyfikacji, pomiaru, limitowania, monitorowania i raportowania ryzyka oraz opiniuje regulacje wewnętrzne Banku pod kątem poszczególnych rodzajów ryzyka. Opiniuje podejmowanie działań, zmierzających do utrzymania ryzyka na akceptowalnym poziomie. Skład i szczegółowe zadania Komitetu określa Regulamin działania Komitetu Zarządzania Ryzykami. 4) Komitet Kredytowy: uczestniczy w procesie opiniowania transakcji kredytowych oraz ich klasyfikacji pod kątem ryzyka ponoszonego przez Bank. Skład i szczegółowe zadania Komitetu określa Regulamin działania Komitetu Kredytowego. 6

7 5) Zespół zarządzania ryzykami sprawozdawczości i analiz: monitoruje realizację wyznaczonych celów i zadań strategicznych, procesów tworzenia zysku oraz przedstawia i monitoruje pozycję Banku w zakresie bezpieczeństwa finansowego i operacyjnego. Podstawowe zadania Zespołu to gromadzenie, przetwarzanie, pomiar i raportowanie odpowiednim organom i komórkom Banku, informacji dotyczących podejmowanego przez Bank ryzyka oraz opracowywanie regulacji wewnętrznych w zakresie zarządzania ryzykami oraz szacowania wewnętrznych wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka. 6) Audyt wewnętrzny: ma za zadanie kontrolę i ocenę skuteczności działania systemu zarządzania ryzykiem oraz dokonywanie przeglądów prawidłowości przestrzegania zasad zarządzania ryzykiem, obowiązujących w Banku. Audyt wewnętrzny dostarcza obiektywnej oceny adekwatności i skuteczności funkcjonującego systemu zarządzania oraz zgodności przeprowadzanych operacji bankowych z wewnętrznymi regulacjami Banku. Zadania audytu wewnętrznego mogą zostać zlecone do realizacji odpowiednim komórkom Banku Zrzeszającego. 7) Pozostali pracownicy Banku: mają obowiązek przestrzegania zasad zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, obowiązujących w Banku w formie wewnętrznych regulacji i zaleceń, uczestnictwa w postępowaniu wyjaśniającym przyczyny wystąpienia zdarzeń generujących ryzyko oraz raportowania tych zdarzeń. Szczegółowe zadania pracowników Banku zawarte są w regulacjach Banku z zakresu zarządzania ryzykami. Do głównych zadań w zakresie zarządzania ryzykiem w Banku należy: 1) Dostarczanie informacji na temat ryzyka i jego profilu. 2) Stosowanie działań profilaktycznych redukujących ryzyko i jego skutki. 3) Monitorowanie dopuszczalnego poziomu ryzyka. 4) Szacowanie wymogów kapitałowych na pokrycie poszczególnych rodzajów ryzyka. 5) Uwzględnienie efektów pomiaru ryzyka w metodach szacowania wymogów kapitałowych. 6) Agregacja procesów szacowania wymogów kapitałowych z procesami zarządzania ryzykiem w Banku. 7) Raportowanie wyników oceny ryzyk oraz adekwatności kapitałowej Zarządowi oraz w sposób syntetyczny Radzie Nadzorczej. 8) Audyt skuteczności zarządzania ryzykiem w Banku. 9) Wykorzystywanie przez Zarząd oraz Radę Nadzorczą wyników kontroli wewnętrznej i audytu do bieżącego zarządzania oraz nadzoru nad zarządzaniem Bankiem. Zatwierdzone przez Zarząd oświadczenie na temat adekwatności ustaleń dotyczących zarządzania ryzykiem w Banku, dające pewność, że stosowane systemy zarządzania 7

8 ryzykiem są odpowiednie z punktu widzenia profilu i strategii Banku wymagane przez Art. 435 ust.1 lit. e zawarte jest w Załączniku nr 1. Informacja na temat ryzyka, zgodna z art. 435 ust 1. lit f. w której omówiono ogólny profil ryzyka Banku związany ze strategią działalności, zawierająca kluczowe wskaźniki i dane liczbowe dotyczące ryzyka zawarta jest w Informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego. W zakresie art. 435 ust. 2 Bank informuje, że: - Członkowie Zarządu Banku pełnią po jednym stanowisku dyrektorskim. Członkowie Rady Nadzorczej Banku pełnią po jednym stanowisku dyrektorskim. Przez stanowisko dyrektorskie należy rozumieć stanowisko zajmowane w organie Banku (odpowiednio Zarządzie albo Radzie Nadzorczej) lub organach innych podmiotów. - Członków Zarządu powołuje zgodnie z przepisami prawa Rada Nadzorcza, działając według Regulaminu pracy Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Międzyrzecu Podlaskim, biorąc pod uwagę wyniki oceny wstępnej kwalifikacji, doświadczenia i reputacji kandydata. Oceny następczej kwalifikacji, doświadczenia i reputacji Członków Zarządu dokonuje Rada Nadzorcza zgodnie z Procedurą dokonywania ocen odpowiedniości członków Zarządu w Banku Spółdzielczym w Międzyrzecu Podlaskim. Członków Rady Nadzorczej powołuje Zebranie Przedstawicieli, zgodnie z zapisami Statutu Banku Spółdzielczego w Międzyrzecu Podlaskim, Regulaminu pracy Rady Nadzorczej w Banku Spółdzielczym w Międzyrzecu Podlaskim, biorąc pod uwagę kwalifikacje, doświadczenie i reputację kandydata, oceny następczej dokonuje Zebranie Przedstawicieli zgodnie z Procedurą dokonywania ocen odpowiedniości członków Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Międzyrzecu Podlaskim. W przypadku zamiaru powołania członków Zarządu Banku, Rada Nadzorcza zobowiązana jest stosować odrębną procedurę w przypadku powołania Prezesa Zarządu jak i odrębną w stosunku do pozostałych członków Zarządu, zgodnie z zapisami Polityki w sprawie doboru i oceny kwalifikacji członków organów zarządzających i osób pełniących najważniejsze stanowiska w Banku Spółdzielczym w Międzyrzecu Podlaskim. Bank z uwagi na skalę działania nie tworzy w obrębie Rady Nadzorczej komitetu ds. ryzyka. Przepływ informacji dotyczącej ryzyka kierowanej do Zarządu oraz Rady Nadzorczej w Banku jest sformalizowany i objęty odpowiednią Instrukcją sporządzania informacji zarządczej w Banku Spółdzielczym w Międzyrzecu Podlaskim, definiującą: częstotliwość, zakres, odbiorców i terminy sporządzania raportów i sprawozdań dotyczących ryzyka. Systemem informacji zarządczej są objęte wszystkie rodzaje ryzyka uznawane przez Bank za istotne. Zakres i częstotliwość raportowania jest dostosowana do skali narażenia na ryzyko, a także zmienności ryzyka zapewniając możliwość podejmowania decyzji, oraz odpowiedniej reakcji w przypadku zmiany ekspozycji na ryzyko. 8

9 Opis struktury organizacyjnej w zakresie zarządzania ryzykami ujęty został w Schemacie Organizacyjnym, stanowiącym załącznik nr 1 do Regulaminu organizacyjnego Banku Spółdzielczego w Międzyrzecu Podlaskim, zatwierdzony Uchwałą Zarządu nr 24/2015 w dniu 19 marca 2015 r. oraz Uchwałą Rady Nadzorczej z dnia 19 lutego 2015 r. W roku 2014 przeprowadzone zostały wybory do Rady Nadzorczej Banku. Spośród kandydatów przedstawiciele grup członkowskich wybrali nowych członków Rady Nadzorczej na lata W trakcie 2014r. roku skład osobowy Zarządu Banku nie uległ zmianie. W obszarze zarządzania ryzykami w roku 2014 nie odnotowano zmian. W Banku stosowana jest zasada rozdzielności funkcji związanych z bezpośrednią obsługą klienta (gromadzenie dokumentów, przygotowanie danych do analiz) od oceny ryzyka przez decydentów. 3. Zakres stosowania art. 436 Bank nie dokonuje konsolidacji do celów rachunkowości i regulacji ostrożnościowych. 4. Fundusze własne art. 437 Na dzień r. poziom uznanych kapitałów Banku, wyliczonych zgodnie z zapisami Rozporządzenia 575/2013 UE przedstawiał się: FUNDUSZE STAN NA R. FUNDUSZ UDZIAŁOWY (po amortyzacji) ,- FUNDUSZ ZASOBOWY ,46 KAPITAŁ TIER I FUNDUSZ OGÓLNEGO ,- RYZYKA TIER I ŁĄCZNIE ,46 KAPITAŁ TIER II TIER II 0 UZNANY KAPITAŁ - FWB ,46 Bank, zgodnie z zapisami Rozporządzenia 575/2013 UE, Ustawą Prawo Bankowe, art. 127 ust. 2 pkt 3 lit. b oraz Uchwałą KNF 325/2011 z dnia 20 grudnia 2011r., pomniejsza Fundusze o wartość bilansową wartości niematerialnych i prawnych, które na koniec 2014r. wyniosły ,83. Wartość uznanego kapitału po pomniejszeniu wyniosła ,63 zł. Wartość uznanego kapitału pozwoliła pokryć sumę wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka. 9

10 Na przestrzeni 2014r. zmianie uległ: - Fundusz Zasobowy: w wyniku dokonanego odpisu z zysku za 2013r. ( ,11 zł), zgodnie z oraz wpłat wpisowego (460,00zł) - Fundusz Udziałowy w wyniku wpłat (17 500,00zł) i wypłat (25 900,00zł) udziałów przez członków, - Fundusz ogólnego ryzyka w 2014 roku nie uległ zmianie i wyniósł ,00 zł, - Wartość Funduszu z aktualizacji wyceny środków trwałych w 2014r. nie uległa zmianie i wyniosła ,12zł, - Wartość Funduszu z aktualizacji wyceny aktywów finansowych w 2014r. nie uległa zmianie i wyniosła ,75zł. Uwzględniając zapisy Rozporządzenia UE oraz zaleceń dla banków spółdzielczych wydanych przez Komisję Nadzoru Finansowego precyzujących zasady wyliczania uznanego kapitału, Bank poddaje amortyzacji Fundusz Udziałowy. Na wysokość Funduszu Udziałowego składały się udziały członków Banku Spółdzielczego, z czego to osoby fizyczne i 1 osoba prawna. 5. Wymogi kapitałowe art Informacje ogólne Skrótowy opis metody stosowanej przez Bank do oceny adekwatności kapitału wewnętrznego w celu wsparcia bieżących i przyszłych działań. Proces szacowania wewnętrznego wymogu kapitałowego stanowi integralną część systemu zarządzania Bankiem oraz podejmowania decyzji o charakterze zarządczym w Banku z uwzględnieniem strategii Banku, polityki zarządzania kapitałem oraz planów kapitałowych. Celem procesu szacowania wewnętrznego wymogu kapitałowego, jest ustalenie wielkości wewnętrznego wymogu kapitałowego niezbędnego do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych, istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności Banku oraz zmian otoczenia gospodarczego, z uwzględnieniem przewidywanego poziomu ryzyka. Proces szacowania wewnętrznego wymogu kapitałowego opiera się na rzetelnych wynikach oceny ryzyka. Bank co najmniej raz w roku w ramach zarządczego przeglądu procesu szacowania wymogów wewnętrznych określa ryzyka występujące w jego działalności oraz dokonuje klasyfikacji poszczególnych rodzajów ryzyka bankowego pod względem istotności. Stosowane w Banku kryteria istotności ryzyk: Ilościowe liczone jako udział wymogów kapitałowych z tytułu danego rodzaju ryzyka w funduszach własnych. Jako istotne określa się ryzyko, na które Bank tworzy wymogi kapitałowe na poziomie wyższym niż 2 % funduszy własnych Banku, Jakościowe analizowane niezależnie od kryterium ilościowego w przypadku pozostałych ryzyk, które nie powodują wymiernych strat dla banku, nie wymagają tworzenia wymogów kapitałowych, a wymienionych w Metodyce BION, uchwałach KNF oraz 10

11 Dyrektywie UE. Bank przyjmuje ww. ryzyka za istotne na podstawie przyjętej strategii, skali i złożoności działalności. Za ryzyka istotne uznane są te ryzyka, które spełniają przynajmniej jeden z poniższych warunków: - Mają bezpośredni wpływ na wyniki finansowe Banku, co oznacza, że działalność Banku, generująca dane ryzyko, jest odzwierciedlona w rachunku zysków i strat i stanowi co najmniej 10% wyniku finansowego netto, - Podlegają bieżącemu monitoringowi, związanemu z obowiązkiem przestrzegania norm nadzorczych, - Podlegają bieżącemu zarządzaniu, wynikającemu z przepisów prawnych, - Są ryzykami trudnomierzalnymi, a poziom tych ryzyk jest uznany przez Bank za istotny, zgodnie z metodyką opisaną w dalszej części Procedury, Ryzyka uznane przez Bank za istotne będą podlegały zarządzaniu na podstawie wyodrębnionych procedur, dedykowanych danemu rodzajowi ryzyka bankowego. Ryzyka uznane przez Bank za istotne oraz ryzyka nieistotne, a mogące potencjalnie wpłynąć na sytuację Banku w kategoriach ekonomicznych, będą podlegały ocenie w procesie szacowania wewnętrznych wymogów kapitałowych. Bank w Przeglądzie zarządczym ryzyk bankowych według danych na rok, a więc obowiązujące w 2014 roku, zawarł następujące zapisy: Bank uznaje za istotne w swojej działalności następujące ryzyka: 1) Ryzyko kredytowe (w tym rezydualne), 2) Ryzyko koncentracji zaangażowań, 3) Ryzyko rynkowe, ze względu na skalę działalności handlowej rozumiane jako walutowe, 4) Ryzyko operacyjne, z uwagi na potencjalne zagrożenia wystąpienia zdarzeń operacyjnych na każdym stanowisku pracy oraz w każdym obszarze funkcjonowania Banku, jak również z uwagi na objęcie tego ryzyka zewnętrznymi normami nadzorczymi (w tym ryzyko braku zgodności); 5) Ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej, z uwagi na znaczący wpływ wyniku z tytułu odsetek na wynik finansowy Banku; 6) Ryzyko płynności, jako podstawowe ryzyko w działalności Banku - utrata płynności może w skrajnej sytuacji doprowadzić do upadku Banku, ponadto ryzyko płynności zostało objęte zewnętrznymi normami nadzorczymi; 7) Ryzyko biznesowe, 8) Ryzyko warunków skrajnych. Bank zgodnie z 14 Uchwały 258/2011 KNF oraz na podstawie zapisów Instrukcji oceny adekwatności kapitałowej dokonuje corocznej oceny istotności następujących ryzyk: 1) ryzyko kapitałowe, 2) ryzyko koncentracji zaangażowań, w tym ryzyko koncentracji branżowej, ryzyko koncentracji w jednorodny instrument finansowy, ryzyko koncentracji geograficznej oraz ryzyko koncentracji form zabezpieczeń, 3) ryzyko wyniku finansowego, 11

12 5) ryzyka trudno mierzalne, w tym: a. ryzyko cyklu gospodarczego, b. ryzyko strategiczne, c. ryzyko utraty reputacji, d. ryzyko transferowe, e. ryzyko modeli. Wszystkie ryzyka uznane za istotne posiadają pisemne procedury wewnętrzne, zgodne z obowiązującymi przepisami, tj. Ustawą Prawo Bankowe, Uchwałami Komisji Nadzoru Finansowego oraz Rekomendacjami KNF. W procesie oceny adekwatności kapitałowej Banku Spółdzielczego w Międzyrzecu Podlaskim udział biorą: 1) Rada Nadzorcza, 2) Zarząd Banku, 3) Komitet zarządzania ryzykami, 4) Komitetu Kredytowego, 5) Zespół zarządzania ryzykami sprawozdawczości i analiz, 6) Główny Księgowy, 7) Stanowisko audytu wewnętrznego / Banku Zrzeszającego w przypadku nieutworzenia w Banku komórki audytu wewnętrznego, 8) kierownicy komórek organizacyjnych Banku zobligowani są do sprawowania kontroli wewnętrznej funkcjonalnej w zakresie ponoszonych przez Bank ryzyk, zgodnie z przyjętymi regulacjami. Alokacja uznanych kapitałów (funduszy własnych Banku) na poszczególne ryzyka odbywa się zgodnie z zasadami Pakietu CRD IV/CRR oraz wewnętrznymi przepisami Banku, m.in. wewnętrznym procesem oceny adekwatności kapitałowej. Poziom łącznego współczynnika kapitałowego na dzień r. wyniósł 15,10%, był zatem na poziomie bezpiecznym i adekwatnym do ponoszonego przez Bank ryzyka. Zgodnie z Instrukcją oceny adekwatności kapitałowej Bank w roku 2014 stosował proste metody standardowe wyznaczania wymogów kapitałowych Wymogi kapitałowe Minimalne wymogi kapitałowe Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego oblicza się, jako sumę aktywów i udzielonych zobowiązań pozabilansowych ważonych ryzykiem. 1. Zgodnie z art. 112 Rozporządzenia UE, Bank stosując metodę standardową zalicza ekspozycje do jednej z kategorii, wymienionych w Rozporządzeniu UE, którym przypisane 12

13 są odpowiednie wagi ryzyka. Zestawienie aktywów oraz przypisanych im wag ryzyka dla kategorii ekspozycji występujących w Banku zawiera załącznik nr Jeżeli instytucja przeprowadzająca obliczenia kwot ekspozycji ważonych ryzykiem według metody standardowej dysponuje więcej niż jednym środkiem ograniczania ryzyka kredytowego w odniesieniu do pojedynczej ekspozycji, postępuje ona zgodnie z poniższym schematem: 1) Dokonuje podziału ekspozycji na części objęte poszczególnymi rodzajami środków ograniczania ryzyka kredytowego, 2) Oblicza kwotę ekspozycji ważonej ryzykiem osobno dla każdej z części otrzymanych w wyniku zastosowania przepisów lit. 1). 3. Dla potrzeb technik ograniczana ryzyka kredytowego Bank stosuje metodę uproszczoną ujmowania zabezpieczeń, co oznacza, że każde zabezpieczenie jest przypisane do konkretnej ekspozycji kredytowej, czyli bank nie stosuje kompleksowego ujmowania zabezpieczeń (portfelowego), w tym transakcji pochodnych. 4. Ekspozycjom, których spłata uzależniona jest od podmiotu innego niż dłużnik, przypisuje się wyższą z wag ryzyka przypisanych dłużnikowi lub temu podmiotowi. 5. Bank przy ustalaniu wag ryzyka ekspozycji kredytowych nie stosuje ocen wiarygodności kredytowej opracowanych przez zewnętrzne instytucje oceny wiarygodności kredytowej ani też ocen wiarygodności kredytowej opracowanych przez agencje kredytów eksportowych. Bank wyznacza wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego metodą podstawową. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego stanowi pomnożone przez 12,5-8% pozycji walutowej całkowitej, jeżeli przewyższa ona 2% funduszy własnych Banku lub stanowi 0 jeżeli nie przewyższa 2% funduszy własnych. Przekroczenie limitów określonych w art. 395 Rozporządzenia UE przez dłużej niż 10 dni powoduje zakwalifikowanie kwoty tego przekroczenia do portfela handlowego. Bank wylicza wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego według metody wskaźnika bazowego. Wskaźnik stanowi pomnożoną przez 12,5 średnią za okres trzech lat obrotowych, bieżącego oraz dwóch poprzedzających dany rok z sumy wyników wyliczanych jako sumę następujących pozycji rachunku zysków i strat Banku: 1) Odsetki należne i podobne przychody, 2) Odsetki do zapłaty i podobne opłaty, 3) Przychody z akcji i innych papierów wartościowych o stałej/ zmiennej stopie dochodu, 4) Należności z tytułu prowizji/opłat, 5) Koszty z tytułu prowizji/opłat, 6) Zysk netto lub strata netto z operacji finansowych, 7) Pozostałe przychody operacyjne. Na dzień r. minimalne wymogi kapitałowe wyniosły: 13

14 Rodzaj ryzyka Wartość wymogu kapitałowego Ryzyko kredytowe ,44 Ryzyko operacyjne ,67 Ryzyko koncentracji zaangażowań 0,00 Ryzyko kapitałowe 0,00 Razem Minimalne wymogi kapitałowe ,11 Kwoty minimalnego wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego w podziale na klasy ekspozycji na dzień r. kształtowały się następująco: Klasy ekspozycji Wartość wymogu kapitałowego na dzień r. 1 Ekspozycje wobec rządów centralnych lub banków centralnych 0,00 2 Ekspozycje wobec samorządów regionalnych lub władz lokalnych ,77 3 Ekspozycje wobec podmiotów sektora publicznego ,24 4 Ekspozycje wobec instytucji ,35 5 Ekspozycje wobec przedsiębiorstw ,82 6 Ekspozycje detaliczne ,35 7 Ekspozycje zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach 0,00 8 Ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania ,08 9 Pozostałe ,83 SUMA WYMOGÓW Z TYTUŁU RYZYKA KREDYTOWEGO , Dodatkowe wymogi kapitałowe Dodatkowe wymogi kapitałowe w Banku obejmują ryzyka istotne dla Banku, wymienione w Dyrektywie UE, tj.: 1. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka płynności, 2. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej w tym: 1) Ryzyka przeszacowania, 2) Ryzyka bazowego, 3) Ryzyka opcji klienta. 3. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka przekroczenia limitów dużych zaangażowań, 4. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kapitałowego, 5. Wewnętrzny wymóg z tytułu ryzyka wyniku finansowego, 6. Wewnętrzny wymóg z tytułu pozostałych ryzyk: 1) Cyklu gospodarczego, 2) Strategiczne, 3) Utraty reputacji, 4) Transferowe, 5) Rezydualne, 6) Modeli. 14

15 Szczegółowy opis metod stosowanych przez Bank w wyznaczaniu wymogów kapitałowych zawarty jest w Instrukcji szacowania kapitału wewnętrznego oraz oceny adekwatności kapitałowej w Banku Spółdzielczym w Międzyrzecu Podlaskim. Na dzień r. dodatkowe wymogi wyniosły: 1. wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka płynności - dodatkowy wymóg kapitałowy na dzień r. wyniósł ,66 zł. 2. wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej w tym: a. ryzyka przeszacowania, b. ryzyka bazowego Brak dodatkowego wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka przeszacowania i bazowego na dzień r. 3. wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka koncentracji zaangażowań kredytowych dodatkowy wymóg kapitałowy na dzień r. wyniósł ,00 zł. 4. wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia limitu sumy dużych zaangażowań brak dodatkowego wymogu kapitałowego na dzień r. 5. wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kapitałowego brak dodatkowego wymogu kapitałowego na dzień r. 6. wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka biznesowego brak dodatkowego wymogu kapitałowego na dzień r. W procesie szacowania dodatkowych wymogów kapitałowych wykorzystywane są efekty pomiaru ryzyka, dokonywanego w oparciu o obowiązujące procedury w zakresie zarządzania tymi ryzykami. Utworzenie dodatkowych wymogów kapitałowych z tytułu w nieznaczny sposób wpłynęło na wewnętrzny współczynnik kapitałowy, który ukształtował się na poziomie 14,92%. 6. Ryzyko kredytowe Ryzyko kredytowe ryzyko poniesienia straty finansowej spowodowanej brakiem zdolności klienta do obsługi długu albo odmową wypełnienia zobowiązań wynikających z umowy wobec Banku. Ryzyko kredytowe dotyczy wszystkich aktywów bilansowych, do których Bank ma tytuł prawny oraz pozycji pozabilansowych. Obejmuje ono działalność kredytową oraz działalność na rynku hurtowym (lokaty międzybankowe, dłużne papiery wartościowe itp.). Na ryzyko kredytowe składają się również: ryzyko koncentracji, ryzyko rezydualne, ryzyko detalicznych ekspozycji kredytowych oraz ryzyko ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie. Celem strategicznym w zakresie zarządzania ryzykiem kredytowym jest utrzymywanie stabilnego i zrównoważonego pod względem jakości i ilości portfela kredytowego, równocześnie cechującego się wysoką dochodowością oraz bezpieczeństwem 15

16 rozumianym jako minimalizacja ryzyka wystąpienia kredytów zagrożonych. W celu osiągania długofalowych zamierzeń w zakresie ryzyka kredytowego, w Banku badaniu poddaje się czynniki ryzyka zmian makroekonomicznych oraz ryzyka rezydualnego. Proces zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku przebiega w następujących etapach: 1) identyfikacja czynników ryzyka kredytowego, 2) ocena oraz ustalenie dopuszczalnych norm ryzyka (limity), 3) monitorowanie, pomiar i raportowanie ryzyka, 4) wdrażanie technik redukcji ryzyka, 5) zarządzanie ryzykiem rezydualnym, 6) zarządzanie ryzykiem detalicznych ekspozycji kredytowych, zgodnie z Rekomendacją T, 7) testy warunków skrajnych, 8) weryfikacja przyjętych procedur, 9) kontrola zarządzania ryzykiem kredytowym. Ryzyko kredytowe Banku należy rozpatrywać w dwóch aspektach: 1) ryzyka pojedynczej transakcji, 2) ryzyka łącznego portfela kredytowego. Ryzyko pojedynczej transakcji zależy od wysokości możliwej straty i prawdopodobieństwa jej wystąpienia. Ryzyko łączne portfela kredytowego zależne jest od wysokości pojedynczych kredytów, prawdopodobieństwa ich niespłacenia i współzależności między poszczególnymi kredytami lub kredytobiorcami. Im mniejsza jest ta wzajemna zależność tym mniejsze jest ryzyko wystąpienia sytuacji, w której czynniki powodujące niespłacenie jednego kredytu będą również wpływały na niespłacenie innych, zwiększając w ten sposób łączne ryzyko kredytowe. Metodą zabezpieczenia się przed nadmiernym ryzykiem w działalności kredytowej jest odpowiednio prowadzone zarządzanie ryzykiem zarówno w odniesieniu do pojedynczego kredytu, jak i łącznego zaangażowania kredytowego. Zarządzanie ryzykiem kredytowym w odniesieniu do pojedynczego kredytu polega na: 1) badaniu wiarygodności i zdolności kredytowej przed udzieleniem kredytu oraz prawidłowym zabezpieczaniu ekspozycji kredytowej, zgodnie z regulacjami wewnętrznymi Banku, 2) wykorzystaniu w ocenie zdolności kredytowej i zabezpieczeń dostępnych baz danych, 3) bieżącym monitoringu kredytowym, 4) dokonywaniu okresowych przeglądów ekspozycji kredytowych oraz tworzeniu rezerw celowych, 5) prawidłowym prowadzeniu windykacji i nadzoru nad trudnymi kredytami. 6) kontroli działalności kredytowej. 16

17 Zarządzanie ryzykiem kredytowym w odniesieniu do łącznego zaangażowania kredytowego przeprowadzane jest za pomocą: 1) dywersyfikacji ryzyka (limity), 2) analizy skuteczności przyjmowanych zabezpieczeń ekspozycji kredytowych, 3) monitorowaniu rynku podstawowych zabezpieczeń, przyjmowanych przez Bank, tj. rynku nieruchomości, 4) analizy struktury portfela kredytowego, 5) monitorowania ekspozycji zagrożonych, ich struktury, czynników ryzyka, 6) przedsięwzięć organizacyjno-kadrowych polegających w szczególności na: a) organizacji bezpiecznych systemów podejmowania decyzji kredytowych, b) rozdzieleniu funkcji operacyjnych od oceny ryzyka, c) prawidłowym przepływie informacji, d) odpowiednim doborze i szkoleniu kadr, e) nadzorze nad działalnością kredytową, f) organizacji odpowiedniego systemu kontroli i audytu. W Banku dokonuje się pomiaru i oceny ryzyka portfela kredytowego i koncentracji zaangażowań w cyklach miesięcznych, na podstawie analiz sporządzonych przez Zespół zarządzania ryzykami, sprawozdawczości i analiz. Dane do sporządzenia analiz, wygenerowane są z systemu operacyjnego oraz z systemów wspomagających. Wymieniane analizy zawierają zestawienia liczbowe oraz ich interpretację z rekomendacją dalszych działań. Analiza kwartalna przeprowadzana jest według stanu na ostatni dzień kwartału i przygotowywana w terminach określonych w Instrukcji sporządzania informacji zarządczej. Wyniki pomiarów zestawiane są w celach porównawczych z okresami poprzednimi. Zarząd Banku może wyznaczyć również indywidualny zakres sporządzania analiz w miarę potrzeb pojawiających się w działalności Banku. Analizy przedkładane do zaopiniowania Komitetowi Zarządzania Ryzykami. Po zaopiniowaniu przez Komitet Zarządzania Ryzykami analizy są prezentowane: a) Zarządowi - miesięczne lub kwartalnie, b) Radzie Nadzorczej - kwartalnie Informacje jakościowe Definicja należności przeterminowanych i zagrożonych stosowanych dla celów rachunkowości. Ekspozycje przeterminowane ekspozycja, której przeterminowanie przekracza 90 dni, a przeterminowana kwota przekracza, w przypadku ekspozycji detalicznych 500 złotych, zaś w przypadku pozostałych klas ekspozycji, przeterminowana kwota przekracza 3 000,00 zł. 17

18 Przeglądów oraz klasyfikacji ekspozycji kredytowych Bank dokonuje zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków z dnia r. (Dz. U. Nr 235, poz z późniejszymi zmianami). Ekspozycjami zagrożonymi są należności poniżej standardu, wątpliwe i stracone zgodnie z kryteriami określonymi w Rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków z dnia r. (Dz. U. Nr 235, poz z późniejszymi zmianami). Bank tworzy rezerwy celowe oraz rezerwę na ryzyko ogólne. Rezerwa na ryzyko ogólne tworzona jest zgodnie z art. 130 ustawy Prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z póz. zm.). Rezerwa tworzona jest w ciężar kosztów, na pokrycie niezidentyfikowanego ryzyka związanego z prowadzeniem działalności bankowej. Tworzenie i rozwiązywanie rezerwy dokonywane jest na podstawie oceny ryzyka, uwzględniającej w szczególności wielkość należności oraz udzielonych zobowiązań pozabilansowych. Zasady tworzenia rezerw celowych: Ekspozycje kredytowe wynikające z pożyczek i kredytów detalicznych W przypadku ekspozycji kredytowych wynikających z pożyczek i kredytów detalicznych, Bank tworzy rezerwy celowe w wysokości, co najmniej: 1) 1,5% podstawy tworzenia rezerw celowych od ekspozycji kredytowych zaklasyfikowanych do kategorii normalne ; 2) 100% podstawy tworzenia rezerw celowych od ekspozycji kredytowych zaklasyfikowanych do kategorii stracone. Ekspozycje kredytowe wynikające z pożyczek i kredytów mieszkaniowych oraz pożyczek i kredytów hipotecznych W przypadku ekspozycji kredytowych wynikających z pożyczek i kredytów mieszkaniowych oraz pożyczek i kredytów hipotecznych, Bank tworzy rezerwy celowe w wysokości co najmniej: 1) 1,5% podstawy tworzenia rezerw celowych od ekspozycji kredytowych zaklasyfikowanych do kategorii pod obserwacją ; 2) 20% podstawy tworzenia rezerw celowych od ekspozycji kredytowych zaklasyfikowanych do kategorii poniżej standardu ; 3) 50% podstawy tworzenia rezerw celowych od ekspozycji kredytowych zaklasyfikowanych do kategorii wątpliwe ; 4) 100% podstawy tworzenia rezerw celowych od ekspozycji kredytowych zaklasyfikowanych do kategorii stracone. Ekspozycje kredytowe klientów instytucjonalnych W przypadku ekspozycji kredytowych klientów instytucjonalnych, Bank tworzy rezerwy celowe w wysokości, co najmniej: 18

19 1) 1,5% podstawy tworzenia rezerw celowych od ekspozycji kredytowych zaklasyfikowanych do kategorii pod obserwacją ; 2) 20% podstawy tworzenia rezerw celowych od ekspozycji kredytowych zaklasyfikowanych do kategorii poniżej standardu ; 3) 50% podstawy tworzenia rezerw celowych od ekspozycji kredytowych zaklasyfikowanych do kategorii wątpliwe ; 4) 100% podstawy tworzenia rezerw celowych od ekspozycji kredytowych zaklasyfikowanych do kategorii stracone. Ekspozycje kredytowe wobec Skarbu Państwa W przypadku ekspozycji kredytowych wobec Skarbu Państwa mają zastosowanie odpowiednio przepisy jak do Ekspozycji kredytowych klientów instytucjonalnych Opis metod przyjętych do ustalania korekt wartości rezerw, w tym rezerw na ryzyko ogólne. Szczegółowe zasady dotyczące metod ustalania korekt wartości rezerw opisane są w Instrukcji klasyfikacji ekspozycji kredytowych i tworzenia rezerw celowych w Banku Spółdzielczym w Międzyrzecu Podlaskim Techniki redukcji ryzyka kredytowego. W Banku mogą być stosowane techniki ograniczania ryzyka kredytowego tj.: 1. Pomniejszanie podstawy tworzenia rezerw celowych zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków (Dz. U. nr 235 poz. 1589), zwanego dalej Rozporządzeniem. Bank przyjmuje zabezpieczenia zgodnie z Instrukcją ustanawiania prawnych form zabezpieczeń ekspozycji kredytowych. 2. Pomniejszanie wag ryzyka przypisywanych ekspozycjom kredytowym zabezpieczonym hipotecznie na nieruchomości mieszkalnej w rachunku wymogów kapitałowych na podstawie Rozporządzenia UE. 3. Techniki redukcji ryzyka kredytowego zgodnie z Rozporządzeniem UE. Na dzień r. Bank z w/w technik redukcji ryzyka kredytowego stosował pomniejszenia podstawy tworzenia rezerw celowych zgodnie z Rozporządzeniem MF. Wartości ekspozycji, co do których zastosowano technikę redukcji ryzyka kredytowego w formie pomniejszenia podstawy tworzenia rezerw celowych na dzień r. w podziale na kategorie ryzyka wyniosły: Kategoria ekspozycji Wartość nominalna Rezerwy utworzone Kwota pomniejszeń Poniżej standardu , , ,33 Wątpliwe , , ,38 Stracone , , ,57 RAZEM , , ,28 19

20 Zgodnie z zapisami Polityki kredytowej przyjmowane przez Bank zabezpieczenia powinny spełniać kryteria płynności, wartości oraz dostępu i możliwości ich kontroli. Wartość przyjmowanych zabezpieczeń powinna zapewnić odpowiedni poziom wskaźnika LtV przez cały okres kredytowania. Bank preferuje zabezpieczenia zwrotności kredytów, które pozwalają na: - skuteczną egzekucję należności w przypadku braku spłaty kredytów, - pomniejszenie podstawy tworzenia rezerw celowych, - przypisanie niższych wag ryzyka ekspozycjom kredytowym w rachunku wymogu kapitałowego. Szczegółowy opis zabezpieczeń przyjmowanych przez Bank, jak i zasad ich monitoringu znajduje się w Instrukcji prawnych form zabezpieczeń wierzytelności w Banku Spółdzielczym w Międzyrzecu Podlaskim oraz Instrukcji klasyfikacji ekspozycji kredytowych i tworzenia rezerw celowych w Banku Spółdzielczym w Międzyrzecu Podlaskim Informacje ilościowe Łączna kwota ekspozycji kredytowych według wyceny bilansowej, bez uwzględnienia technik redukcji ryzyka kredytowego. Wartość ekspozycji kredytowych sektora niefinansowego i budżetowego na dzień r.: Rodzaj kredytu Wartość nominalna Odsetki ESP Rezerwa Wartość bilansowa Należności od , , , , ,39 sektora niefinansowego w tym: normalne , , , , ,68 pod obserwacją ,10 128, ,19 zagrożone , , , , ,52 Należności od , , ,53 0, ,07 sektora budżetowego: Kredyty ogółem: , , , , , Wartość ekspozycji wg stanu na dzień r. oraz średnia kwota ekspozycji w podziale na klasy (średnia wyznaczona jako średnia arytmetyczna wartości ekspozycji z poszczególnych kwartałów wraz z zobowiązaniami pozabilansowymi). Klasy ekspozycji Wartość na dzień r. Średnia wartość ekspozycji 2014 roku wraz z zob.pozab. 1 Ekspozycje wobec rządów centralnych lub banków centralnych , ,24 2 Ekspozycje wobec samorządów regionalnych lub władz lokalnych , ,94 3 Ekspozycje wobec podmiotów sektora publicznego , ,85 4 Ekspozycje wobec instytucji , ,46 5 Ekspozycje wobec przedsiębiorstw , ,33 20

21 6 Ekspozycje detaliczne , ,02 7 Ekspozycje zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach 0,00 0,00 8 Ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania , ,84 9 Pozostałe , , Struktura branżowa ekspozycji. Struktura zaangażowania kredytowego wg branż wraz z kwotą należności zagrożonych, kwotą rezerw celowych oraz kwotą korekt wartości rezerw wg stanu na dzień r. Sektor gospodarki Zobowiązania Należności normalne i Należności Należności Rezerwy celowe pozabilansowe pod obserwacją zagrożone kapitałowe RAZEM Budownictwo , , , , ,00 Budżet , ,96 0, ,96 0,00 Handel , ,88 0, ,88 128,91 Pozostałe usługi i , , , , ,17 działalność gdzie indziej nie wymieniona Przetwórstwo , , , , ,00 przemysłowe Rolnictwo i działy , , , , ,26 specjalne produkcji rolnej Transport, gospodarka , , , , ,51 magazynowa Struktura ekspozycji według okresów zapadalności. Zgodnie ze sprawozdawczością FINREP, struktura ekspozycji wg okresów zapadalności na dzień r przedstawiała się następująco (wartość nominalna): Termin zapadalności Rodzaj podmiotu Wartość ekspozycji Bez określonego terminu Banki i oddziały instytucji kredytowych ,00 Przedsiębiorstwa 0,00 Gospodarstwa domowe 0,00 Instytucje niekomercyjne 0,00 Instytucje rządowe szczebla centralnego ,00 Instytucje samorządowe 0,00 <=1 tygodnia Banki i oddziały instytucji kredytowych ,00 Przedsiębiorstwa 0,00 Gospodarstwa domowe ,00 Instytucje niekomercyjne 0,00 Instytucje rządowe szczebla centralnego 0,00 Instytucje samorządowe 0,00 >1 tygodnia<=1 miesiąca Banki i oddziały instytucji kredytowych ,00 Przedsiębiorstwa ,00 Gospodarstwa domowe ,00 Instytucje niekomercyjne 834,00 Instytucje rządowe szczebla centralnego 0,00 Instytucje samorządowe ,00 >1 miesiąca<=3 miesięcy Banki i oddziały instytucji kredytowych 0,00 Przedsiębiorstwa ,00 Gospodarstwa domowe ,00 Instytucje niekomercyjne 1 668,00 Instytucje rządowe szczebla centralnego 0,00 Instytucje samorządowe ,00 >3 miesięcy<=6 miesięcy Banki i oddziały instytucji kredytowych 0,00 Przedsiębiorstwa ,00 Gospodarstwa domowe ,00 Instytucje niekomercyjne 2 502,00 Instytucje rządowe szczebla centralnego 0,00 Instytucje samorządowe ,00 >6 miesięcy<=1 roku Banki i oddziały instytucji kredytowych,00 Przedsiębiorstwa ,00 Gospodarstwa domowe ,00 Instytucje niekomercyjne 1 668,00 21

22 Instytucje rządowe szczebla centralnego 0,00 Instytucje samorządowe ,00 >1 roku<=2 lat Banki i oddziały instytucji kredytowych 0,00 Przedsiębiorstwa ,00 Gospodarstwa domowe ,00 Instytucje niekomercyjne 1 370,00 Instytucje rządowe szczebla centralnego 0,00 Instytucje samorządowe ,00 >2 lat<=5 lat Banki i oddziały instytucji kredytowych 0,00 Przedsiębiorstwa ,00 Gospodarstwa domowe ,00 Instytucje niekomercyjne 8 820,00 Instytucje rządowe szczebla centralnego 0,00 Instytucje samorządowe ,00 >5 lat<=10 lat Banki i oddziały instytucji kredytowych 0,00 Przedsiębiorstwa ,00 Gospodarstwa domowe ,00 Instytucje niekomercyjne ,00 Instytucje rządowe szczebla centralnego 0,00 Instytucje samorządowe ,00 >10 lat<=20 lat Banki i oddziały instytucji kredytowych ,00 Przedsiębiorstwa ,00 Gospodarstwa domowe ,00 Instytucje niekomercyjne 0,00 Instytucje rządowe szczebla centralnego 0,00 Instytucje samorządowe 0,00 >20 lat Banki i oddziały instytucji kredytowych 0,00 Przedsiębiorstwa 0,00 Gospodarstwa domowe ,00 Instytucje niekomercyjne 0,00 Instytucje rządowe szczebla centralnego 0,00 Instytucje samorządowe 0,00 Źródło: Sprawozdanie FINREP - grudzień Wartość ekspozycji zagrożonych, w tym przeterminowanych oraz kwoty korekt wartości rezerw Kredyty zagrożone w podziale na kategorie ryzyka (wartość nominalna) Grupa ryzyka Ekspozycje zagrożone wartość nominalna Poniżej standardu ,00 Wątpliwe ,88 Stracone ,36 Razem ,24 Kredyty przeterminowane w sytuacji zagrożonej (wartość nominalna) Grupa ryzyka Przedsiębiorstwa i Przedsiębiorcy Osoby Rolnicy RAZEM spółki prywatne Indywidualni prywatne Poniżej standardu 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Wątpliwa , ,14 0,00 0, ,39 Stracona 0, , ,41 0, ,94 RAZEM , , ,41 0, ,33 7. Ryzyko stopy procentowej Przez ryzyko stopy procentowej rozumie się możliwy negatywny wpływ zmian stóp procentowych na wyniki finansowe oraz w konsekwencji na kształtowanie się poziomu 22

23 funduszy własnych Banku. Wyznaczony poziom ryzyka stopy procentowej stanowi pochodną wielkości i kierunków zmian stóp procentowych oraz wielkości i terminów przeszacowania (zmiany poziomu oprocentowania) pozycji generujących przychody z tytułu odsetek i koszty odsetkowe. 1. Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej w Banku ma charakter: 1) skonsolidowany oznacza to, że obejmuje ono łącznie wszystkie jednostki i komórki organizacyjne Banku oraz, 2) całościowy uwzględniane są przy analizie wszystkie istotne dla Banku rodzaje ryzyka stopy procentowej w powiązaniu z innymi rodzajami ryzyk bankowych. 2. Pomiar ryzyka stopy procentowej obejmuje wszystkie oprocentowane pozycje bilansowe i pozabilansowe zarządzane przez jednostki i komórki organizacyjne Banku. 1. W ramach ryzyka stopy procentowej, Bank wyróżnia następujące kategorie ryzyka: 1) ryzyko przeszacowania (ryzyko niedopasowania terminów przeszacowania), 2) ryzyko bazowe, 3) ryzyko opcji klienta. 2. Najważniejsza część ryzyka stopy procentowej w Banku związana jest z ryzykiem przeszacowania oraz ryzykiem bazowym, gdyż według obserwacji historycznych, w największym stopniu wpływa na poziom zmian wyniku odsetkowego. 3. Pomiar ryzyka przeszacowania oraz bazowego polega na: 1) porównaniu, metodą luki stopy procentowej, wielkości aktywów Banku przeszacowywanych w danym przedziale czasowym z wartością pasywów przeszacowywanych w tym samym przedziale czasowym, w podziale na poszczególne stopy referencyjne, 2) wyliczaniu zmian wyniku odsetkowego w przyjętych okresach, na podstawie założonych zmian stóp procentowych. 4. Ryzyko opcji klienta bada się na dwóch poziomach: 1) w ramach opracowywania nowych produktów lub zmian w już obowiązujących regulacjach, tak by uniknąć zawierania zobowiązań zbyt ryzykownych dla Banku, 2) poprzez analizę poziomu wykorzystywania opcji klienta, na podstawie zrywalności depozytów oraz spłat kredytów przed terminem umownym. Celem strategicznym Banku w odniesieniu do ryzyka stopy procentowej jest minimalizacja negatywnych zmian w zakresie wyniku finansowego, na skutek niekorzystnych zmian rynkowych stóp procentowych; ponadto celem jest zidentyfikowanie podstawowych zagrożeń związanych z tym ryzykiem, z jednoczesnym zastosowaniem odpowiednich metod zarządzania mających na celu eliminację zagrożeń nierównomiernej reakcji różnych pozycji bilansowych na zmiany stóp procentowych, a przez to na zmiany przychodów i kosztów odsetkowych. Bank dążyć będzie do kształtowania struktury aktywów, pasywów i pozycji pozabilansowych w taki sposób, by uzyskać optymalne efekty w zakresie poziomu wyniku odsetkowego, przy zakładanych zmianach rynkowych stóp procentowych; jednocześnie 23