Bazylea 2 Filar III Ujawnienia według stanu na 31 grudnia 2011 roku

Transkrypt

1 Bazylea 2 Filar III Ujawnienia według stanu na 31 grudnia 2011 roku

2 Spis treści Tabela 1 Wymogi ogólne... 4 Tabela 2 Zakres stosowania Tabela 3 Struktura kapitału nadzorczego Tabela 4 Adekwatność kapitałowa Tabela 5 Ryzyko kredytowe: zasady ogólne ujawnień dla wszystkich banków Tabela 6 Ryzyko kredytowe: ujawnienia dla portfeli wobec których stosowana jest metoda standardowa oraz kredytów specjalistycznych i ekspozycji kapitałowych w świetle metod IRB Tabela 7 Ryzyko kredytowe: ujawnienia dla portfeli dla których stosowana jest metoda IRB Tabela 8 Techniki redukcji ryzyka (CRM) Tabela 9 Ryzyko Kontrahenta Tabela 10 Transakcje sekurytyzacyjne Tabela 11 Ryzyka rynkowe: ujawnienia dla banków stosujących modele wewnętrzne (IMA) dla ryzyka pozycji, ryzyka walutowego i ryzyka cen towarów Tabela 12 Ryzyko operacyjne Tabela 13 Zaangażowania kapitałowe: ujawnienia dotyczące pozycji księgi bankowej Tabela 14 Ryzyko stóp procentowych na pozycjach w księdze bankowej Tabela 15 System wynagrodzeń i motywacyjny oraz związane z nim praktyki Glosariusz/Skróty Deklaracja Menedżera, odpowiedzialnego za przygotowanie sprawozdań finansowych

3 Uwagi: 1. Wszystkie kwoty, jeśli nie zaznaczono inaczej, zostały wyrażone w tysiącach euro. 2. Dane odnoszą się do norm ostrożnościowych stosowanych w procesie konsolidacji. 3. Wszelkie rozbieżności w danych zawartych w niniejszym dokumencie wynikają z zaokrąglania. 4. Zarówno w odniesieniu do metody standardowej, jak metodologii IRB, nieważone kwoty dotyczące "gwarancji udzielonych i zobowiązań do wypłaty funduszy" są uwzględniane na podstawie ekwiwalentu kredytowego o ile nie wskazano inaczej. 5. Publikacja niniejszego dokumentu została zrealizowana zgodnie ze szczegółowym Rozporządzeniem Wewnętrznym (Zasady Ładu Korporacyjnego Grupy), którego przedmiotem są "Wytyczne Ładu Korporacyjnego, które definiują zasady i przepisy publikacji Ujawnienia Publicznego (Filar III - Bazylea II)". 3

4 Tabela 1 Wymogi ogólne Ujawnienia jakościowe Grupa UniCredit monitoruje swoje ryzyko i zarządza nim przy użyciu rygorystycznych metod i procedur, które okazały się skuteczne we wszystkich fazach cyklu ekonomicznego. Zarządzanie ryzykiem Grupy i kontrola tego ryzyka należą do zadań jednostki Zarządzania Ryzykiem Spółki Dominującej, która samodzielnie realizuje zadania związane ze sterowaniem, koordynacją i kontrolą, w szczególności za pośrednictwem "Menedżerów Ryzyka Portfela", którzy odpowiadają za odpowiednie ryzyka z perspektywy zarówno całej Grupy, jak poszczególnych pionów. Ponadto model ten uwzględnia szczególny punkt odniesienia dla Włoch poprzez jednostkę "CRO Italy", której przydzielono obowiązki, związane z ryzykiem kredytowym, operacyjnym i reputacji w skali Włoch, a także związane z menedżerską koordynacją jednostek Zarządzania Ryzykiem we włoskich Spółkach Grupy. Jednostka Zarządzania Ryzykiem w szczególności odpowiada za realizację następujących zadań: optymalizacja jakości aktywów Grupy, minimalizacja kosztów poszczególnych rodzajów ryzyka, zgodnie z celami w zakresie ryzyka oraz stopy zwrotu, przyjętymi dla poszczególnych pionów biznesowych; definiowanie w uzgodnieniu z funkcją Planowania, Finansów i Administracji apetytu na ryzyko oraz oceny adekwatności kapitałowej Grupy w ramach Procesu Oceny Adekwatności Kapitału Wewnętrznego (Internal Capital Adequacy Assesment Process ICAAP), zgodnie z wymogami Filara II Nowej Umowy Kapitałowej; definiowanie zgodnie ze standardami Nowej Umowy Kapitałowej oraz wymogami Banku Włoch (Banca d'italia) zasad, metodologii, wytycznych, polityki i strategii Grupy w zakresie zarządzania ryzykiem oraz we współpracy z Departamentem Organizacyjnym, definiowanie właściwych procesów i ich wdrażanie; ustanowienie systemu kontroli ryzyka kredytowego i ryzyka koncentracji, zarówno na poziomie jednego kontrahenta jak i grup gospodarczych i znaczących klastrów (np.: obszarów przemysłowych, sektorów gospodarki), monitorowanie i sprawozdawczość wcześniej zdefiniowanych limitów; definiowanie i zapewnianie Pionom Biznesowym oraz spółkom zależnym kryteriów wyceny, zarządczych, monitorowania i sprawozdawczości, dotyczących powołanych rodzajów ryzyka oraz zapewnienie spójności systemów i procedur kontroli, zarówno na poziomie Grupy, jak na poziomie poszczególnych spółek zależnych; wspieranie Pionów Biznesowych w realizacji ich celów, wniesienie wkładu w rozwój produktów i prowadzonej działalności (jak np. innowacje produktów kredytowych, możliwości konkurencyjne związane z Nową Umową Kapitałową itp.); weryfikowanie przy użyciu procesu walidacji wstępnej i bieżącej adekwatności systemów pomiaru ryzyka, przyjętych w skali całej Grupy, sterowanie procesem dokonywania wyborów metodologicznych w kierunku wyższych i homogenicznych standardów jakościowych oraz kontrolowanie spójności wykorzystania powołanych powyżej systemów z tymi procesami; ustanowienie adekwatnego systemu prewencyjnej analizy ryzyka w celu kwantyfikacji wpływu szybkiego pogorszenia cyklu ekonomicznego lub innych czynników szokowych (tzn. testów warunków skrajnych) na strukturę ekonomiczną i finansową Grupy. Powyższe jest prawdziwe dla poszczególnych rodzajów ryzyka, a także dla ich integracji i porównania do dostępnego kapitału; tworzenie kultury ryzyka w skali całej organizacji. 4

5 Zgodnie z architekturą jednostki Zarządzania Ryzykiem, w celu wzmocnienia potencjału niezależnego sterowania, koordynacji i kontroli ryzykami Grupy, poprawy wydajności i elastyczności procesu podejmowania decyzji w sprawach ryzyka oraz określenia interakcji pomiędzy interesariuszami odpowiedzialnymi za poszczególne ryzyka, ustanowiono trzy oddzielne poziomy działania Komitetów ds. Ryzyka: "Komitet Ryzyka Grupy", odpowiadający za strategiczne decyzje Grupy dotyczące ryzyka; "Komitety ds. Ryzyka Portfela Grupy", odpowiadające za rozpatrywanie, kontrolę i zarządzanie różnymi ryzykami portfela; "Komitety Transakcyjne Grupy", które będą odpowiadać za ocenę poszczególnych kontrahentów/transakcji, wywierających wpływ na ogólny profil ryzyka portfela. 5

6 Ryzyko kredytowe Struktura i organizacja Zarządzanie ryzykiem kredytowym w Spółce Holdingowej jest realizowane na dwóch poziomach: jednostek, którym powierzono obowiązki na poziomie Grupy; jednostek, którym powierzono obowiązki na poziomie Kraju; Jednostki którym powierzono obowiązki na poziomie Grupy obejmują: Departament Ryzyka Operacyjnego i Reputacyjnego Grupy w odniesieniu do ryzyka kredytowego, który składa się z następujących struktur: Departament Ryzyka Kredytowego Grupy (Menedżer ds. Ryzyka Kredytowego Portfela), który odpowiada m.in. za prowadzenie następujących działań: o o o o o definiowanie strategii i limitów ryzyka, przeprowadzanie testów warunków skrajnych i analizy portfela; opracowywanie raportów, niezbędnych do monitorowania trendów w portfelu kredytowym Grupy; kontrolowanie limitu ryzyka kredytowego; opracowywanie metod pomiaru ryzyka kredytowego; opracowywanie Regulacji Grupy dotyczących ryzyka kredytowego oraz monitorowanie ich zatwierdzania i wdrażania przez Podmioty Grupy; Jednostka Ryzyka Kredytowego Grupy, która odpowiada m.in. za prowadzenie następujących działań: o o przypisywanie ratingu niektórym istotnym kontrahentom (Top Banking, Top Corporate); podejmowanie decyzji w ramach przyznanych uprawnień lub przedkładanie kompetentnym organom decyzyjnym propozycji przełamania ratingu w związku z systemami ratingowymi działającymi w skali Grupy oraz lokalnymi systemami ratingowymi; Departament Transakcji Kredytowych Grupy, który poprzez Analityka Ryzyka LPAC oraz jednostkę Analizy Ryzyka Kraju i jednostkę Doradztwa ds. Transakcji Kredytowych Grupy odpowiada m.in. za podejmowanie następujących działań: o o o o dostarczanie fachowego doradztwa w zakresie transakcji LPAC (jak np. Finansowanie Projektów, Zakupy & Finansowanie Lewarowane itp.); analizowanie i monitorowanie ryzyka kraju; podejmowanie decyzji lub zbieranie propozycji do przedłożenia kompetentnym organom decyzyjnym w sprawie limitów transgranicznych; dostarczanie fachowego doradztwa w zakresie propozycji kredytowych, skierowanych do Komitetu Kredytów Transakcyjnych Grupy lub Komitetu Kredytowego Grupy. 6

7 Departament Ryzyka Handlowego Grupy, zajmujący się ryzykiem kredytowym, który składa się z następujących struktur: Ryzyka FIBS i Kredytów Handlowych, który odpowiada m.in. za następujące obszary: o o o dostarczanie fachowego doradztwa w zakresie propozycji kredytowych, skierowanych do "Instytucji finansowych, banków i rządów państw" (FIBS) ze strony Spółek Grupy, działających w charakterze Zespołu Kompetencyjnego Grupy; podejmowanie decyzji w ramach przyznanych uprawnień lub przedkładanie kompetentnym organom decyzyjnym propozycji związanych z kontrahentami "FIBS" obsługiwanymi przez Spółkę Holdingową; wydawanie w ramach przyznanych uprawnień lub proponowanie kompetentnym organom decyzyjnym wydania Niewiążącej Opinii Spółki Holdingowej w sprawie propozycji kredytowych, związanych z FIBS, ze strony Spółek Grupy; Analiza ryzyka produktów specjalnych, która odpowiada m.in. za następujące obszary: o dostarczanie fachowego doradztwa w zakresie propozycji kredytowych związanych z "Produktami Specjalnymi", realizowanych przez Spółki Grupy, działające w charakterze Zespołu Kompetencyjnego Grupy; o podejmowanie decyzji w ramach przyznanych uprawnień lub przedkładanie kompetentnym organom decyzyjnym propozycji kredytowych, związanych z "Produktami Specjalnymi", obsługiwanymi przez Spółkę Holdingową (jak np. ABS, Sekurytyzacja); Departament Kontroli Ryzyka Grupy, który odpowiada m.in. za wewnętrzną walidację systemów pomiaru ryzyka poprzez kompetentne jednostki Departamentu Wewnętrznej Walidacji Grupy; Departament Biura Ryzyka Operacyjnego Grupy, odpowiedzialny m.in. za opracowywanie raportów w sprawie skonsolidowanego ryzyka kredytowego na podstawie danych, dostarczonych przez kompetentne jednostki Departamentu Ryzyka Kredytowego, Operacyjnego i Reputacji Grupy, a także za zarządzanie i koordynację wszystkich inicjatyw IT, związanych z ryzykiem kredytowym; Departament Kredytów Specjalnych Grupy, odpowiedzialny m.in. za koordynację, rozwiązywanie i wsparcie w odniesieniu do działań "restrukturyzacyjnych" i "windykacyjnych", realizowanych przez Spółki Grupy, zarządzanie działalnością "restrukturyzacyjną" i "windykacyjną" w odniesieniu do właściwych obszarów lub zdefiniowanych jako "strategiczne/newralgiczne", a także za zarządzanie procesem związanym z niewykonaniem zobowiązania (default), w odniesieniu do klientów ponadnarodowych, posiadających ekspozycję na wiele Spółek Grupy.. Na poziomie krajowym działania związane ze sterowaniem i kontrolą ryzyka kredytowego, a także za prowadzenie działalności "operacyjnej" (jak np. udzielanie kredytów, monitorowanie wyników itp.) leżą w zakresie obowiązków spółek zależnych, kontrolowanych przez CRO. W UniCredit S.p.A. funkcje te są realizowane przez struktury organizacyjne "CRO Włochy", która podlega "CRO Grupy", a w szczególności przez: Departament Zarządzania Ryzykiem - Włochy, odpowiedzialny m.in. za ład korporacyjny i kontrolę ryzyka kredytowego, wynikającego z działalności podlegającej "Przewodniczącemu Krajowemu we Włoszech"; Zakres obowiązków Departamentu obejmuje m.in.: o definiowanie polityk w zakresie kredytu operacyjnego oraz zapewnienie spójności stosowania zasad Grupy w obszarze ryzyka kredytowego, a także sprawdzanie zgodności produktów kredytowych z zasadami, zdefiniowanymi przez kompetentne jednostki GRM; 7

8 o o opracowywanie metod, modeli i narzędzi służących do oceny wiarygodności kredytowej; podejmowanie decyzji lub składanie propozycji na ręce kompetentnych władz w sprawie wniosków o uchylenie ratingu w odniesieniu do lokalnych systemów ratingowych, służących do pomiaru ryzyka kredytowego kontrahentów z sektora przedsiębiorstw; Departament Ryzyka Finansowania Konsumenckiego, odpowiedzialny za ład korporacyjny oraz kontrolę ryzyka kredytowego, związanego z produktami finansowania konsumenckiego (kredyt konsumencki, pożyczki zabezpieczane na wynagrodzeniu oraz rewolwingowe karty kredytowe). Zakres obowiązków Departamentu obejmuje m.in.: o o o o definiowanie polityk w zakresie kredytu operacyjnego oraz zapewnienie spójności stosowania Zasad Grupy w obszarze ryzyka kredytowego, a także sprawdzanie zgodności produktów kredytowych z zasadami, zdefiniowanymi przez kompetentne jednostki GRM; opracowywanie metod, modeli i narzędzi służących do oceny wiarygodności kredytowej; analizowanie i monitorowanie składu i ryzyka wewnętrznego portfela finansowania klientów; koordynowanie i zarządzanie procesami underwritingu oraz działalność na rzecz klientów i właściwych produktów, a także zapobieganie oszustwom oraz działalność zarządcza; Departament Kredytów Specjalnych - Włochy, odpowiedzialny za zarządzanie działalnością restrukturyzacyjną i windykacyjną na obszarze Włoch z wyjątkiem spraw wykraczających poza przypisany próg lub określonych jako "strategiczne/newralgiczne". Departament Operacji Kredytowych - Włochy składający się z następujących struktur: o o Operacje Kredytowe F&MIS, Korporacyjne Operacje Kredytowe, Operacje Kredytowe Private Banking, oraz Departamenty Underwriting 1 i Underwriting 2, które odpowiadają za obsługę przypisanych do nich klientów, zarządzanie działalnością w dziedzinie underwritingu kredytowego na rzecz klientów UniCredit S.p.A. (z uwzględnieniem kredytów hipotecznych) poprzez ocenę wiarygodności kredytowej kontrahent oraz za podejmowanie decyzji w ramach delegowanych uprawnień w sprawie linii kredytowych lub przekazywanie propozycji kompetentnym organom decyzyjnym; Departament Monitoringu, odpowiedzialny za monitorowanie wyników podlegających mu pozycji; o Departament Administracji Kredytowej, odpowiedzialny za nadzorowanie działalności administracyjnej w fazach następujących po wydaniu decyzji w procesie underwritingu kredytowego, zarządzania działalnością związaną z kredytami subsydiowanymi oraz działalności kredytowej i administracyjnej związanej z Configi; o Departament Wsparcia Operacji Kredytowych - Włochy, odpowiedzialny m.in. za zapewnienie jakości kredytów, propagowanie wytycznych dotyczących procesów badania wiarygodności kredytowej kontrahentów. Ponadto należy tutaj wspomnieć o toczącym się przeglądzie struktury organizacyjnej CRO Włochy; nowa struktura organizacyjna wejdzie w życie w ciągu następnych kilku miesięcy i z tej przyczyny związane z nią ujawnienia zostaną przedstawione w następnych publikacjach. 8

9 W zakresie ryzyka kredytowego działają następujące komitety: Komitet Kredytowy Grupy, który odpowiada za omawianie i podejmowanie decyzji kredytowych, w tym "restrukturyzacji" i "windykacji", właściwych strategii oraz podejmowanych działań naprawczych (w tym klasyfikacji statusu tam, gdzie jest to właściwe) w odniesieniu do pozycji pod obserwacją, a także za konkretne limity transakcji, związanych z rynkami kapitału dłużnego w księdze handlowej, limity ekspozycji na jednego emitenta w księdze handlowej; Komitet Ryzyka Kredytowego i Transgranicznego Grupy, odpowiedzialny za monitorowanie ryzyka kredytowego i transgranicznego na poziomie Grupy, w tym składanie na ręce Komitetu Ryzyka Grupy do akceptacji lub informacji strategii, polityk, metodologii i limitów ryzyka transgranicznego, a także za regularną sprawozdawczość w zakresie portfelu i profilu ryzyka transgranicznego; Transakcyjny Komitet Kredytowy Grupy, który odpowiada w ramach delegowanych uprawnień za omawianie i zatwierdzanie lub wydawanie niewiążących opinii na rzecz Spółek Grupy, propozycji kredytowych z wyłączeniem "restrukturyzacji" i "windykacji", strategie i właściwe działania naprawcze podejmowane w odniesieniu do pozycji pod obserwacją, konkretne limity transakcji związanych z rynkami kapitału dłużnego, limity ekspozycji na jednego emitenta w księdze handlowej; Transakcyjny Komitet Kredytowy Grupy - Włochy, który odpowiada za omawianie i zatwierdzanie w ramach delegowanych uprawnień propozycji kredytowych składanych przez Jednostkę Biznesową Bankowość Korporacyjna - Sieć Włochy, Bankowość Inwestycyjna - Sieć Włochy, Bankowość Prywatna - Sieć Włochy, F&MIS - Sieć Włochy oraz Finanse Konsumenckie i/lub wystawianie niewiążących opinii w sprawie włoskich Spółek Grupy w odniesieniu do propozycji kredytowych (z wyłączeniem restrukturyzacji i windykacji), klasyfikacji statusu spraw, strategii oraz działań podejmowanych w odniesieniu do pozycji pod obserwacją; Komitet Kredytów Specjalnych Grupy, który odpowiada za ocenę w ramach delegowanych uprawnień spraw dotyczących "restrukturyzacji" lub "windykacji" oraz za monitorowanie ogólnego portfela restrukturyzacji i windykacji oraz zapewnienie koordynacji i wsparcia w odniesieniu do działań restrukturyzacyjnych i windykacyjnych, zarządzanych w ramach Grupy; Komitet Ratingowy Grupy, odpowiedzialny za podejmowanie decyzji i/lub wystawianie niewiążących opinii na rzecz Spółek Grupy na temat propozycji uchylenia ratingu. 9

10 Ład i polityki korporacyjne Relacje pomiędzy Spółką Dominującą a Spółkami Grupy, prowadzącymi działalność związaną z udzielaniem kredytów podlegają przepisom, zawartym w szczegółowych zasadach ładu korporacyjnego, które przypisują Spółce Dominującej uprawnienia w zakresie ładu korporacyjnego, wsparcia i kontroli w następujących obszarach: polityki i strategie kredytowe, rozwój modeli, walidacja systemów ratingowych, ryzyko koncentracji kredytów, emisje produktów kredytowych, monitorowanie i sprawozdawczość ryzyka portfela kredytowego. W szczególności Spółki Grupy muszą podjąć starania o opinię jednostki Zarządzania Ryzykiem Grupy przed przyznaniem kredytodawcy detalicznemu lub instytucjonalnemu linii kredytowej o wartości przekraczającej określony limit, lub przed przeglądem takiej linii kredytowej, co także dotyczy obowiązku spełnienia limitu kontrahenta w odniesieniu do koncentracji ryzyka, na które musi być trzymany kapitał regulacjyjny. Zgodnie w rolą przydzieloną w tym zakresie Spółce Dominującej, a konkretnie jednostce Zarządzania Ryzykiem Grupy w ramach ładu korporacyjnego Grupy, "Ogólna Polityka Kredytowa Grupy" (General Group Credit Policy) definiuje zasady i przepisy obowiązujące w skali całej Grupy na celu wyznaczenia i ujednolicenia zasad zarządzania i oceny ryzyka kredytowego zgodnie z wymogami regulacyjnymi oraz najlepszymi praktykami biznesowymi Grupy. Zasady ogólne są uzupełnione zasadami szczegółowymi, dotyczącymi określonych przedmiotów (obszary biznesowe, działalność w segmentach, rodzaje kontrahentów/transakcji itp.) Dokumenty takie podzielono na dwie kategorie: polityki dotyczące tematów związanych z całą Grupą, opracowywanych przez Spółkę Dominującą i wysyłane do wszystkich Spółek Grupy. Jako przykład można podać niektóre polityki w stosunku do klientów FIBS (Instytucje finansowe, banki i rządy państw), limitów krajowych, finansowania projektów oraz przejęć i finansowania lewarowanego, zarządzania zabezpieczeniami w odniesieniu do instrumentów pochodnych OTC, transakcji repo i kredytów w postaci papierów wartościowych, a także w kwestii oceny, monitorowania i zarządzania limitami ryzyka underwritingu w przypadku kredytów konsorcjalnych, finansowania nieruchomości komercyjnych (CREF) oraz strukturyzowanego finansowania handlu i eksportu (STEF); polityki opracowywane lokalnie przez poszczególne Spółki Grupy. Dokumenty takie zawierają szczegółowe zasady kredytowania dotyczące poszczególnych regionów, spółek zależnych itp. w sytuacji, gdy są wymagane z powodu cech rynków lokalnych i mają zastosowanie jedynie w obszarze działania danej Spółki Grupy. Na poziomie zarówno Spółki Grupy jak Spółki Dominującej (o ile jest to konieczne) polityki te są uszczegółowiane poprzez Instrukcje Operacyjne, opisujące szczegółowe zasady i instrukcje dotyczące codziennej działalności. Polityki Kredytowe charakteryzują się ogólnie statycznym podejściem i są w razie konieczności rewidowane. Z tej przyczyny należy je uzupełnić Strategiami Ryzyka Kredytowego, aktualizowanymi co najmniej raz w roku oraz zdefiniować docelowych klientów/produkty, segmenty działalności oraz obszary geograficzne dla Spółki Grupy/właściwych jednostek Grupy prowadzących działalność kredytową. 10

11 Metoda zarządzania i pomiarów Ryzyko Kredytowe reprezentuje w zasadzie ryzyko utraty wartości zaangażowania kredytowego, wynikające z nieoczekiwanych, niekorzystnych zmian jakości kredytowej klienta. Dla celów pomiaru, ryzyko kredytowe zostało zdefiniowane jako ryzyko poniesienia strat wynikających z prawdopodobieństwa niezdolności kontrahenta, pożyczkobiorcy, klienta lub emitenta zobowiązań finansowych (obligacji, bonów itp.) do spłacenia odsetek i/lub kapitału lub wszelkich innych kwot przypadających do zapłaty (Ryzyko Niewykonania Zobowiązania/Default Risk). W szerszym znaczeniu ryzyko kredytowe można także zdefiniować jako potencjalne straty wynikające albo z niedotrzymania warunków przez pożyczkobiorcę/emitenta lub zmniejszenie wartości rynkowej zobowiązania finansowego z powodu pogorszenia się jego jakości kredytowej. W tym obszarze Grupa bada nowe metody obejmujące także komponent wartości rynkowej ryzyka kredytowego księgi bankowej. Ryzyko kredytowe jest mierzone na poziomie poszczególnych kredytobiorców/transakcji oraz całego portfela. Metody i narzędzia stosowane w odniesieniu do kredytobiorców indywidualnych zarówno w fazie zatwierdzania, jak monitorowania kredytu, obejmują proces ratingu kredytowego, prowadzony wobec różnych segmentów klientów w celu zapewnienia jego maksymalnej efektywności. Prowadzona w ramach oceny wniosku kredytowego ocena wiarygodności kredytowej klienta rozpoczyna się od analizy sprawozdań finansowych oraz danych jakościowych (pozycjonowanie wobec konkurencji, struktura korporacyjna i organizacyjna itp.), czynników regionalnych i przemysłowych oraz zachowania klienta w ramach danej spółki czy systemu bankowego (np. Centrale dei rischi ), oraz wyników ratingu, takich jak np. prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania przez klienta (PD) w rocznym horyzoncie czasowym. Prowadzony w regularnych odstępach czasu monitoring koncentruje się na zarządzaniu wynikami przez kredytobiorcę z wykorzystaniem wszystkich dostępnych informacji wewnętrznych i zewnętrznych w celu opracowania oceny punktowej, która obrazuje syntetyczną ocenę ryzyka, dla każdego z monitorowanych klientów. Ocena punktowa jest obliczana przy użyciu funkcji statystycznej, uwzględniającej dostępne informacje przy użyciu zbioru sprawdzonych zmiennych istotnych, umożliwiających prognozowanie niewykonania zobowiązania w ciągu kolejnych 12 miesięcy. Rating wewnętrzny lub poziom ryzyka przypisany danemu klientowi/transakcji stanowi część procesu podejmowania decyzji kredytowej. Ujmując to innymi słowami, przy stałej kwocie kredytu, uprawnienia decyzyjne przyznane poszczególnym organom są odwrotnie proporcjonalne do poziomu ryzyka kredytobiorcy. Stosowany model organizacyjny obejmuje także dedykowaną jednostkę, która jest oddzielona od funkcji zatwierdzania kredytu i funkcji biznesowych i odpowiada za zarządzanie tzw. uchylaniem ratingu, tzn. wszelkimi zmianami ratingu, obliczonego automatycznie przez model. Rating kredytowy każdego kredytobiorcy jest weryfikowany co najmniej raz w roku na podstawie nowo pozyskanych informacji. Każdy kredytobiorca jest również oceniany w kontekście wszelkich grup spółek, z którymi jest związany, poprzez uwzględnienie z zasady teoretycznego maksymalnego ryzyka dla całej grupy gospodarczej. Poza metodologiami przewidzianymi w systemach ratingowych, zarządzanie ryzykiem kredytowym wykorzystuje także modele portfeli przystosowane do mierzenia ryzyka kredytowego na podstawie zagregowanego portfela i jednocześnie do identyfikacji wkładu sub-portfela lub jednej osoby zobowiązanej w ogólną pozycją ryzyka. Istnieją trzy podstawowe miary ryzyka kredytowego portfela, które są obliczane i następnie oceniane w rocznym horyzoncie czasowym: Strata oczekiwana (ang. Expected Loss, EL) Wartość narażona na ryzyko w analizie ryzyka kredytowego (ang. Credit VaR) 11

12 Warunkowa oczekiwana wartość straty pod warunkiem, że osiągnie ona lub przekroczy VaR (ang. Expected Shortfall, ES) W celu wyznaczenia wartości narażonej na ryzyko w analizie ryzyka kredytowego (Credit VaR) dla portfela należy określić rozkład strat portfela; rozkład ten jest reprezentowany przez prawdopodobieństwa otrzymania różnych wartości straty portfela w danym horyzoncie czasowym (straty dyskretne). Strata związana z danym prawdopodobieństwem jest wynikiem procentowej wartości straty w przypadku niewykonania zobowiązania (LGD) oraz wartości ekspozycji w momencie niewykonania zobowiązania (EAD) z uwzględnieniem korelacji między takimi zdarzeniami. Strata oczekiwana (EL) na poziomie portfela reprezentuje zagregowaną średnią stratę na portfelu, spowodowaną potencjalnym niewykonaniem zobowiązań przez dłużników. EL portfela stanowi jedynie sumę takich strat dla poszczególnych dłużników, które mogą zostać oszacowane jako iloczyn PD LGD EAD i które są niezależne od korelacji niewykonania zobowiązania dla danego portfela. EL jest z reguły uwzględniana jako element kosztowy. Wartość narażona na ryzyko VaR reprezentuje stratę, jaką można ponieść z określonym prawdopodobieństwem w danym przedziale czasowym (VaR przy przedziale ufności 1-α). W UniCredit wybrano wartość α =0,03%, która odpowiada przedziałowi ufności 99,97%). Kapitał Ekonomiczny oblicza się przez odjęcie od VaR straty oczekiwanej (EL); wynik tego działania stanowi punkt wyjścia do określenia kapitału wewnętrznego, przyjętego do pokrycia potencjalnych, nieoczekiwanych strat wynikających z czynników ryzyka, VaR jest szeroko stosowana jako miara ryzyka portfela, która jednak nie dostarcza informacji na temat potencjalnych strat w wypadku przekroczenia limitu VaR. Informacje takie zapewnia parametr Niedobór Oczekiwany (ES), który reprezentuje wartość oczekiwaną strat powyżej progu VaR. Wartości VaR i ES portfela kredytowego są silnie uzależnione od korelacji zdarzeń niewykonania zobowiązania i mogą zostać ograniczone przez właściwą dywersyfikację portfela. Modele portfela kredytowego zapewniają także miary kapitału ekonomicznego, realokowanego na poszczególnych kredytobiorców, uwzględnionych w analizowanych portfelach i służą jako podstawa do obliczenia miary wyników skorygowanych o ryzyko. Miary kapitału ekonomicznego (na bazie VaR Kredytu) stanowią także podstawowy punkt wyjścia do opracowania i wykorzystania strategii kredytowych oraz analizy limitów kredytowych i koncentracji ryzyka. Oprogramowanie do wyliczania kapitału ekonomicznego jest także stosowane w analizie warunków skrajnych portfela kredytowego, począwszy od zmiennych makroekonomicznych, wywierających wpływ na różne segmenty klientów, jak kraj, wielkość itp. Wszystkie powołane powyżej parametry ryzyka są przedmiotem regularnych działań monitorujących dla każdego systemu ratingowego i wszystkich jego składników: modeli, procesów, architektury IT i jakości danych. Celem jest przedstawienie dowodów zgodności systemów z podkreśleniem obszarów ulepszeń, a także możliwych niezgodności metodologii, które mogłyby ograniczyć pełną porównywalność pomiędzy uzyskanymi miarami ryzyka. Wewnętrzny model VaR Kredytu podlega także ocenie w kontekście walidacji Filara II nowej umowy kapitałowej Bazylea 2. 12

13 Strategie kredytowe Zgodnie z postanowieniami Filara II, strategie kredytowe dla portfeli kredytowych w skali całej Grupy stanowią jeden z zaawansowanych instrumentów zarządzania ryzykiem kredytowym. Zgodnie z procesem budżetowania oraz ramami Filara II/Skłonności do podejmowania ryzyka, ich celem jest zapewnienie przyjęcia konkretnych celów w zakresie docelowych poziomów apetytu na ryzyko przez Pion i Spółkę Grupy z uwzględnieniem oczekiwanej wrażliwości portfeli kredytowych Grupy na niekorzystny rozwój sytuacji gospodarczej oraz kwantyfikacji ryzyka koncentracji branżowej. Strategie ryzyka kredytowego są podejmowane dla osiągnięcia następujących trzech celów: zdefiniowanie optymalnego składu portfela kredytowego przez minimalizację ogólnego wpływu ryzyka kredytowego dla danego wynagrodzenia, od skłonności do podejmowania ryzyka po alokację kapitału Grupy oraz kryteria tworzenia wartości. zapewnienie wsparcia dla odpowiednich jednostek i Pionów na poziomie Spółki Dominującej i Spółek Grupy, gdy te ostatnie podejmują działania w celu optymalizacji przekształcenia portfela poprzez plany strategiczne i inicjatywy biznesowe; opracowanie zbioru wytycznych i zapewnienie wsparcia przy opracowywaniu budżetów kredytowych i biznesowych, zgodnie z wizją strategiczną Grupy. Strategie ryzyka kredytowego są opracowywane w drodze syntezy analizy odgórnej ryzyka z przeglądem funkcji biznesowych na poziomie portfela, w ścisłej współpracy pomiędzy Departamentami Zarządzania Ryzykiem na poziomie centralnym i lokalnych Departamentów Zarządzania Ryzykiem. Strategie kredytowe wdrażane są z wykorzystaniem wszystkich dostępnych środków pomiaru ryzyka kredytowego, w szczególności modelu VaR Kredytu, który umożliwia właściwe i ostrożne zarządzanie ryzykiem portfela, wykorzystującym zaawansowane metodologie i narzędzia. Jednocześnie w zmiennych wejściowych dla modeli optymalizacji portfela kredytowego wdrażane są i transformowane zbiory informacji jakościowych, pochodzących ze struktur poszczególnych pionów i uwzględniających różne cechy terytorialne. Zarządzanie ryzykiem portfela odbywa się ze zwróceniem szczególnej uwagi na koncentrację ryzyka kredytowego w świetle jego znaczenia dla sumy bilansowej. Zgodnie z definicją określoną w Nowej Umowie Kapitałowej II, powyższe ryzyko koncentracji składa się z pojedynczego zaangażowania lub grupy skorelowanych zaangażowań, które potencjalnie mogą stać się źródłem strat w skali uniemożliwiającej Grupie kontynuowanie jej normalnej działalności gospodarczej. W celu zidentyfikowania, zarządzania, pomiaru i monitorowania ryzyka koncentracji, właściwe jednostki Spółki Dominującej określają limity kredytowe i je monitorują przy wykorzystaniu różnych procedur operacyjnych dla dwóch różnych typów ryzyka koncentracji: związanego z dużym zaangażowaniem kredytowym wobec jednego podmiotu lub grupy wzajemnie powiązanych podmiotów ("ryzyko hurtowe" w odniesieniu do korporacji międzynarodowych, instytucji finansowych i banków); wynikającego z wielu zaangażowań wobec kontrahentów, należących do tego samego sektora gospodarki ("ryzyko branżowe"). Ujmując to bardziej ogólnie, analizy strategii kredytowej, wrażliwości i adekwatności kapitałowej są prowadzone w ramach strategii ryzyka kredytowego poprzez testy warunków skrajnych (Filar I i Filar II). Symulacje testów warunków skrajnych stanowią wszechstronny element definicji strategii ryzyka kredytowego. Procedura testów warunków skrajnych umożliwia ponowne oszacowanie niektórych parametrów ryzyka, takich jak prawdopodobieństwo niedotrzymania warunków (PD), Strata Oczekiwana (EL), Kapitał Ekonomiczny oraz aktywa ważone ryzykiem (RWA) przy założeniu ekstremalnego, ale możliwego scenariusza ekonomicznych i finansowych warunków skrajnych. Warunki skrajne są stosowane nie tylko dla celów regulacyjnych (wymogi dla 13

14 Filara I i Filara II), ale także jako menedżerskie wskaźniki wrażliwości portfela na poszczególne spółki, linie biznesowe, branże/regiony, grupy klientów oraz inne, istotne klastry, odczuwające pogorszenie warunków ekonomicznych. Zgodnie z wymogami przewidzianymi obowiązującymi przepisami, testy warunków skrajnych są prowadzone na bieżąco, zgodnie ze zaktualizowanymi scenariuszami warunków skrajnych, a ich wyniki są przedstawiane zarówno kierownictwu wysokiego szczebla, jak władzom nadzoru. Poza regularnymi testami warunków skrajnych prowadzone są także symulacje testów warunków skrajnych ad hoc, realizowane na żądanie władz nadzoru. 14

15 Techniki redukcji ryzyka kredytowego Grupa UniCredit stosuje różne techniki redukcji ryzyka kredytowego w celu ograniczenia potencjalnych strat kredytowych w wypadku niewykonania zobowiązania przez osoby zobowiązane. Grupa UniCredit, działając zgodnie z zasadami "Międzynarodowej Konwergencji Pomiarów Kapitału i Standardów Kapitałowych" (Nowa Umowa Kapitałowa Bazylea II), jest zdecydowana spełnić wymogi związane z uznaniem technik Redukcji Ryzyka Kredytowego (Credit Risk Mitigation CRM) dla celów kapitału regulacyjnego zgodnie z różnymi metodami (Standardowa lub A-IRB), przyjętymi zarówno w skali wewnętrznej w ramach działalności, jak stosowanych w celu obliczenia wymogu kapitału ryzyka kredytowego. Szczególnie w odniesieniu do Redukcji Ryzyka Kredytowego zastosowanie mają ogólne wytyczne opracowane przez Spółkę Dominującą w celu określenia obowiązujących w skali całej Grupy zasad mających na celu wyznaczenie i ujednolicenie zasad zarządzania i redukcji ryzyka kredytowego zgodnie z zasadami i najlepszymi praktykami Grupy, a także zgodnie z odpowiednimi wymogami regulacyjnymi. Zgodnie z literą Ogólnych Wytycznych Redukcji Ryzyka Kredytowego Grupy wszystkie Spółki Grupy wdrożyły rozporządzenia wewnętrzne, określające procesy, strategie i procedury zarządzania zabezpieczeniami. W szczególności odnośne rozporządzenia wewnętrzne określają zasady przyjmowania, wyceny i monitorowania zabezpieczeń oraz zapewniają rzetelność, wykonalność prawną i terminową likwidację wartościowego zabezpieczenia zgodnie z systemem prawnym każdego państwa. Spółki Grupy przeprowadziły oceny zarządzania zabezpieczeniami oraz weryfikacje zgodności z Redukcją Ryzyka Kredytowego w szczególności w ramach aplikacji Wewnętrznego Systemu Ratingu w celu oceny adekwatności posiadanej dokumentacji i procedur, dotyczących instrumentów Redukcji Ryzyka Kredytowego, stosowanych w odniesieniu do kapitału nadzorczego. Zgodnie z polityką kredytową, zabezpieczenia lub gwarancje przyjmowane są wyłącznie jako wsparcie dla kredytów i nie mogą zastępować zdolności kredytobiorcy do spełnienia zobowiązań. Z tego powodu poza ogólną oceną wiarygodności kredytowej pożyczkobiorcy i jego zdolności do spłaty, są one także przedmiotem szczegółowej oceny i analizy ich roli pomocniczej w spłacie ekspozycji. Główne typy zabezpieczeń linii kredytowych, udzielanych przez Spółki Grupy, obejmują przede wszystkim nieruchomości, zarówno mieszkaniowe jak komercyjne, zabezpieczenia finansowe (w tym depozyty środków, papiery dłużne, papiery kapitałowe oraz jednostki udziałowe w Przedsięwzięciach w ramach Wspólnych Inwestycji w Transferowalne Papiery Wartościowe (UCITS)). Inne rodzaje zabezpieczeń (zastaw na towarach lub zastaw na kredytach i polisach na życie) są mniej powszechnie stosowane. Grupa wykorzystuje także dwustronne umowy kompensacyjne na instrumentach pochodnych rynku nieregulowanego (jak umowy ISDA i CSA), transakcje repo oraz pożyczki papierów wartościowych. System zarządzania technikami redukcji ryzyka kredytowego został wbudowany w proces zatwierdzania kredytów oraz w proces monitorowania ryzyka kredytowego, które w szerokim stopniu wspierają proces oceny i kontroli jakości danych, dotyczących zzabezpieczeń/gwarancji oraz ich właściwe powiązanie z kategoriami, zdefiniowanymi dla celów szacowania LGD. Środki kontroli i związane z nimi obowiązki zostały właściwie sformalizowane i udokumentowane w zasadach wewnętrznych i kartach stanowiska pracy. Ponadto wdrażane są procesy kontroli wszystkich właściwych informacji, dotyczących identyfikacji i oceny ochrony kredytowej i ich prawidłowego wprowadzenia do systemu. W odniesieniu do oceny techniki redukcji ryzyka kredytowego, Grupa UniCredit podkreśla znaczenie procesów i kontroli wymogu pewności prawnej dla ochrony, a także oceny przydatności zabezpieczenia lub gwarancji. W wypadku gwarancji osób fizycznych, należy poddać ocenie osobę gwarantującą (lub osoba zbywającą w wypadku instrumentu credit default swap CDS) w celu określenia jego lub jej profilu wypłacalności i ryzyka. W wypadku zabezpieczeń proces wyceny jest prowadzony na podstawie zasad ostrożnościowych z odniesieniem do korzystania z "wartości rynkowych" oraz stosowania odpowiednich "haircuts" w celu zapewnienia, że w wypadku likwidacji nie wystąpią jakiekolwiek straty nieoczekiwane. Procesy monitorowania technik redukcji ryzyka kredytowego zapewniają spełnienie ogólnych i szczegółowych wymogów, ustanowionych przez polityki kredytowe oraz zasady wewnętrzne i regulacyjne. 15

16 Sprawozdawczość i monitoring Zasadniczym celem działań związanych ze sprawozdawczością i monitoringiem, realizowanych przez jednostkę Zarządzania Ryzykiem Grupy, jest przeprowadzenie analizy głównych czynników i parametrów ryzyka kredytowego (zaangażowanie na datę niewykonania zobowiązania (EAD), strata oczekiwana (EL), migracja, koszt ryzyka itp.) w celu niezwłocznego podjęcia odpowiednich działań odnośnie do portfeli, sub-portfeli i poszczególnych kontrahentów. Jednostka Zarządzania Ryzykiem Grupy realizuje sprawozdawczość w zakresie ryzyka kredytowego na poziomie portfela oraz opracowuje raporty na poziomie Grupy, zarówno okresowe jak i specjalne (na żądanie kierownictwa wysokiego szczebla lub podmiotów zewnętrznych jak np. urzędy regulacyjne czy agencje ratingowe) w celu przeprowadzenia analizy głównych czynników ryzyka oraz ich zmian w czasie, a więc wykrywania wszelkich oznak pogarszającej się sytuacji już na wczesnych etapach zmian oraz wdrożenia odpowiednich działań korygujących. Wyniki portfela kredytowego są analizowane w odniesieniu do jego głównych czynników ryzyka (takich jak wskaźniki wzrostu i ryzyka), segmenty klientów, sektory przemysłu, regiony i wyniki z kredytów o obniżonej wartości a także odpowiednie pokrycie. Na poziomie Grupy działania sprawozdawcze dotyczące portfeli są prowadzone w bliskiej współpracy z Głównymi Inspektorami ds. Ryzyka na poziomie Spółek Grupy oraz Menedżerami Portfela Ryzyka Kredytowego, którzy w ramach swoich zakresów obowiązków sprawozdawczych prowadzą szczegółową działalność sprawozdawczą. Począwszy od drugiej połowy 2010 roku, działalność sprawozdawczą prowadzą dwie dedykowane jednostki Zarządzania Ryzykiem Grupy - jednostkę Sprawozdawczości Ryzyka Grupy w ramach Departamentu Biura Operacyjnego Zarządzania Ryzykiem Grupy oraz zespół ds. Analityki Portfela Kredytowego Grupy, działający wewnątrz Departamentu Ryzyka Kredytowego Grupy. Jednostka Sprawozdawczości Ryzyka Grupy odpowiada za sprawozdawczość w zakresie ryzyka na poziomie Grupy z wykorzystaniem informacji, dostarczanych przez inne kompetentne struktury Zarządzania Ryzykiem Grupy. Zespół ds. Analityki Portfela Kredytowego Grupy działający we współpracy Departamentem Biura Operacyjnego Zarządzania Ryzykiem Grupy odpowiada za sprawozdawczość we właściwym zakresie szczegółowości w odniesieniu do danego obszaru geograficznego i Jednostek Biznesowych oraz za bezpośrednie opracowywanie danych, związanych z obszarem biznesowym "Bankowość Korporacyjna, Bankowość Inwestycyjna i Bankowość Prywatna" oraz za zbieranie i agregowanie informacji, dotyczących obszaru biznesowego "Rodziny i Małe i Średnie Przedsiębiorstwa" oraz "Państwa Europy Środkowej i Wschodniej", dostarczanych przez Departament ds. Rodzin i MIS oraz Oficera ds. Ryzyka Europy Środkowej i Wschodniej. Podczas całego 2011 r. działalność sprawozdawcza była dodatkowo usprawniana w drodze intensywnego uszczegółowiania procesów zbierania i konsolidacji danych, rozpoczętego pod koniec 2010 r. Działania te skutkowały znaczącą poprawą warunków i jakości informacji zgłaszanych w sprawozdaniach skonsolidowanych, takich jak np. Sprawozdanie dot. Zarządzania Ryzykiem w Przedsiębiorstwie (Enterprise Risk Management Report ERM). Ponadto jednostki odpowiedzialne za sprawozdawczość w skali poszczególnych portfeli i segmentów biznesowych także wniosły swój wkład w monitorowanie ekspozycji na ryzyko kredytowe w zakresie przypisanych im kompetencji. Wszystkie działania monitoringowe prowadzone w celu identyfikacji możliwości spadku jakości aktywów kontrahentów Grupy i szybkiego reagowania na takie zjawiska zostały natomiast wzmocnione przez dedykowane jednostki działające w ramach Zarządzania Ryzykiem Grupy, takie jak np. jednostki należące do Departamentu Ryzyka Kredytowego Grupy, które odpowiadają za działalność sprawozdawczą ukierunkowaną na analizowanie głównych komponentów tego ryzyka i ich ewolucji w czasie w celu szybkiego wykrywania wszelkich objawów ich pogorszenia i podejmowania właściwych działań naprawczych. 16

17 Ryzyko rynkowe Ryzyko rynkowe wynika z wpływu zmian zmiennych rynkowych (stopy procentowe, ceny papierów wartościowych, kursy wymiany itp.) na wartość ekonomiczną portfela Grupy, w tym na aktywa przechowywane w księdze handlowej oraz w księdze bankowej, zarówno na typową działalność prowadzoną w ramach bankowości komercyjnej, jak na wybór inwestycji strategicznych. Zarządzanie ryzykiem rynkowym Grupy UniCredit obejmuje więc wszystkie działania, związane z transakcjami gotówkowymi i zarządzaniem strukturą kapitału, zarówno w Spółce Dominującej, jak w poszczególnych podmiotach Grupy. Aktualny model organizacyjny gwarantuje możliwość sterowania, kontroli i koordynacji niektórymi zagregowanymi ryzykami (tzw. Ryzykami Portfela ) poprzez specjalistyczne ośrodki zadaniowe (Menedżerowie Ryzyka Portfela), całkowicie skoncentrowane i wyspecjalizowane w zakresie takich ryzyk, działające z perspektywy Grupy i poszczególnych pionów. Zgodnie z przyjętą strukturą organizacyjną, na pierwszym poziomie sprawozdawczości w zakresie "Zarządzania Ryzykiem Grupy", odpowiedzialnym za zarządzanie ryzykiem rynkowym działają jednostki odpowiedzialne za następujące obszary: "Ryzyko Transakcyjne Grupy" w odniesieniu do ryzyka rynkowego, związanego z pozycjami Księgi Handlowej; "Ryzyko Bilansowe i Płynności Grupy" w odniesieniu do ryzyka rynkowego, związanego z pozycjami Księgi Bankowej. Strategie i procesy strategii zarządzania ryzykiem Rada Dyrektorów Spółki Dominującej opracowuje wytyczne strategiczne dla podejmowania ryzyka rynkowego poprzez opracowanie zasad alokacji kapitału dla Spółki Dominującej i jej spółek zależnych na podstawie skłonności do podejmowania ryzyka oraz celów procesu tworzenia wartości w funkcji przyjętego ryzyka. Komitet ds. Ryzyka Grupy Spółki Dominującej zapewnia doradztwo i zalecenia w odniesieniu do decyzji, podejmowanych przez Prezesa Zarządu (CEO), a także w procesie opracowywania propozycji Prezesa Zarządu (CEO), składanych Radzie Nadzorczej w następujących sprawach: skłonności Grupy do podejmowania ryzyka, w tym celów kapitalizacji, kryteriów alokacji kapitału, potencjału podejmowania ryzyka, polityki w zakresie kosztów kapitału własnego i dywidend, a także wewnętrznych limitów kapitałowych; ogólnych strategii optymalizacji ryzyka, ogólnych wytycznych i ogólnych polityk w zakresie zarządzania ryzykiem Grupy; modeli wewnętrznych, stosowanych do pomiarów wszystkich rodzajów ryzyka w celu obliczenia kapitału regulacyjnego; struktury limitów według rodzajów ryzyka; polityk strategicznych i planów finansowania. Komitet Ryzyka Grupy odpowiada za strategiczne decyzje dotyczące ryzyka na poziomie Grupy oraz składa Radzie Nadzorczej propozycje, dotyczące struktury limitów według rodzajów ryzyka. 17

18 Ponadto Komitet podejmuje decyzje w następujących sprawach: definiowanie wytycznej w sprawie polityk finansowych Grupy (strategie zarządzania aktywami i pasywami, w tym profil czasu trwania w skali Grupy); alokacja ryzyka na Jednostki Biznesowe oraz Spółki Grupy, szczegółowe wytyczne i strategie dotyczące ryzyka oraz w konsekwencji ustalanie limitów na osiąganie celów w kategoriach skłonności do podejmowania ryzyka i limitów według rodzaju ryzyka; metody pomiaru i kontroli zagregowanego ryzyka Grupy (wynikającego z agregacji poszczególnych rodzajów ryzyka); wytyczne, polityki i strategie w odniesieniu do ryzyka nieruchomości, ryzyka inwestycji finansowych oraz ryzyka biznesowego; plany interwencji w wypadku wystąpienia aspektów krytycznych, przedstawionych w wewnętrznych sprawozdaniach z walidacji i w czasie; tematy wymagające interpretacji standardów przewidzianych Nową Umową Kapitałową (Bazylea II), a także odpowiednie działania projektowe i procesowe. Poza GRC, zarządzanie Ryzykiem Rynkowym należy także do obowiązków następujących Komitetów: Komitet Ryzyka Rynkowego Grupy; Komitet Aktywów i Pasywów Grupy; Komitet Ryzyka Rynkowego Grupy odpowiada za monitorowanie Ryzyka Rynkowego na poziomie Grupy, ocenę wpływu transakcji - zatwierdzonych przez kompetentne władze - wywierających istotny wpływ na ogólny profil portfela Ryzyka Rynkowego, za składanie na ręce Komitetu Ryzyka Grupy do zatwierdzenia lub do informacji strategii, polityk, metodologii i limitów ryzyka rynkowego, a także za regularną sprawozdawczość w zakresie portfela ryzyka rynkowego; Ponadto Komitet odpowiada także za zapewnienie spójności polityk, metodologii i praktyk w zakresie Ryzyka Rynkowego na poziomie Pionów, Jednostek Biznesowych i Spółek Grupy. Komitet Ryzyka Rynkowego Grupy kontroluje i monitoruje portfel ryzyka rynkowego Grupy. Komitet Aktywów i Pasywów Grupy odpowiada za monitorowanie ryzyka płynności, ryzyka stóp procentowych i ryzyka walutowego Księgi Bankowej, oraz za składanie na ręce Komitetu Ryzyka Grupy do zatwierdzenia lub informacji strategii w zakresie zarządzania aktywami i pasywami - w tym profilu czasu trwania na poziomie Grupy - ogólnego przeglądu pozycjonowania Zarządzania Aktywami i Pasywami Grupy (ALM), a także za strategie, polityki, metodologie i limity dotyczące ryzyka płynności oraz ryzyka stóp procentowych i ryzyka walutowego Księgi Bankowej. Ponadto Komitet ten odpowiada za zapewnienie spójności polityk, metodologii i praktyk w zakresie ryzyka płynności oraz ryzyka stóp procentowych i kursów walutowych Księgi Bankowej na poziomie Regionalnych Ośrodków Płynności, Pionów, Jednostek Biznesowych i Spółek Grupy w celu optymalizacji wykorzystania zasobów finansowych takich, jak płynność i kapitał oraz w celu uzgodnienia związanego z nimi popytu ze strategiami biznesowymi w skali Grupy. Ponadto Komitet monitoruje ewolucję aktywów i pasywów w skali całej Grupy oraz wykonanie planu finansowania. Analizuje też wpływ ruchów stóp procentowych, ograniczeń płynności i ekspozycji na kursy walutowe. 18

19 Księga Handlowa Księga Handlowa obejmuje pozycje posiadane na instrumentach finansowych i towarach przeznaczone do obrotu lub stosowane jako zabezpieczenie innych elementów samej Księgi Handlowej. Instrumenty finansowe kwalifikujące się traktowania kapitałowego w księdze handlowej muszą być albo wolne od wszelkich restrykcyjnych zobowiązań odnośnie ich zbywalności, albo muszą nadawać się do pełnego hedgingu. Ponadto pozycje muszą być poddawane częstej i precyzyjnej wycenie, a portfel musi być aktywnie zarządzany. Ryzyko zmiany wartości instrumentu finansowego w czasie (aktywa lub pasywa, gotówkowego lub pochodnego) określają następujące standardowe czynniki ryzyka rynkowego: Ryzyko kredytowe: ryzyko, że wartość instrumentu spadnie ze względu na zmiany spreadów kredytowych; Ryzyko cen kapitałowych papierów wartościowych: ryzyko, że wartość instrumentu spadnie ze względu na zmiany cen akcji lub indeksów; Ryzyko stopy procentowej: ryzyko, że wartość instrumentu spadnie ze względu na zmiany stóp procentowych; Ryzyko walutowe: ryzyko, że wartość instrumentu spadnie ze względu na zmiany kursów walutowych; Ryzyko zmiany cen towarów: ryzyko, że wartość instrumentu spadnie ze względu na zmiany cen towarów (np. złota, ropy surowej). Grupa UniCredit zarządza ryzykiem rynkowym i monitoruje je przy użyciu następujących środków: Loss Warning Level (poziom ostrzegawczy o stracie), zdefiniowany jako kroczący okres 60 dni zakumulowany ekonomiczny rachunek zysków i strat podejmującego ryzyko; Combined Stress Test Warning Level, który reprezentuje potencjalną stratę wartości portfela, obliczoną na podstawie scenariusza awaryjnego; Wartość narażona na ryzyko (VaR) reprezentuje potencjalną stratę wartości portfela w danym okresie czasu dla danego przedziału ufności; Wrażliwości, które reprezentują zmianę wartości rynkowej instrumentu finansowego ze względu na ruchy odpowiednich czynników ryzyka rynkowego. Na podstawie powyższych miar zdefiniowano dwa zbiory limitów: limity Globalnego Ryzyka Rynkowego (Loss Warning Levels, Combined Stress Test Warning Level, VaR): ich celem jest ustanowienie granicy pomiędzy absorpcją kapitału ekonomicznego a stratą ekonomiczną, akceptowaną dla działań podejmowanych w ramach reżimu działalności handlowej; limity te muszą być spójne z przypisanym budżetem przychodów i zdefiniowaną zdolnością podejmowania ryzyka; Limity Granularnego Ryzyka Rynkowego (limity Wrażliwości): istnieją niezależnie od limitów Globalnego Ryzyka Rynkowego, ale działają zgodnie z nimi, w sposób skonsolidowany na poziomie Spółek Grupy (o ile dotyczy); w celu zapewnienia skuteczniejszej i bardziej szczegółowej kontroli różnych rodzajów ryzyka, stanowisk i produktów, limity te dotyczą głównie wrażliwości i warunków skrajnych. 19

20 Księga Bankowa Hedging banku od ryzyka stopy procentowej na Księdze Bankowej jest głównie inicjowany przez działalność jego klientów z aktywnym uwzględnieniem zmian sytuacji na rynku. Celem strategii hedgingowych jest uwzględnienie zachowania klientów w odniesieniu np. do wcześniejszej spłaty kredytów hipotecznych i innych kredytów. Pozycja stopy procentowej w Księdze Bankowej jest weryfikowana co najmniej raz w miesiącu przez Komitet Aktywów i Pasywów Grupy.. Zaangażowanie Komitetu w zarządzanie ryzykiem stopy procentowej obejmuje: Ustalania limitów i monitoring; Strategie hedgingowe; Wytyczne i polityki; Decyzje dotyczące polityki cen transferowych funduszy; Metodologie pomiaru ryzyka. Należy zwrócić uwagę na fakt, że Komitet Aktywów i Pasywów Grupy opracowuje wytyczne i Ramy Ryzyka dla Ośrodków Regionalnych. Z kolei regionalne Komitety Aktywów i Pasywów prowadzą ten proces w zakresie swoich obowiązków, podczas gdy Komitet Aktywów i Pasywów Grupy monitoruje pozycję ogólną. Zarządzanie Ryzykiem proponuje limity, które wymagają zatwierdzenia przez Komitet Ryzyka Grupy. 20