'I;!=3EG3Q+E7!a %?EA3G!G+9[=!a 7?=O+AO3a %?#+EA+Q+=33 A?G+=O3!9! E?O3!9[=?5 3=79_133 =! #+9!CIE3 S7?9[=37?% E =!CIS+=3+; E9IM!

Transkrypt

1 ROCZNIKI PEDAGOGICZNE Tom 5(41), numer =!)+/)! E+;+=?%=! +%Q37 +9+=! %9!)3;3C?%=! C!M;!=?%! 'I;!=3EG3Q+E7!a %?EA3G!G+9[=!a 7?=O+AO3a %?#+EA+Q+=33 A?G+=O3!9! E?O3!9[=?5 3=79_133 =! #+9!CIE3 S7?9[=37?% E =!CIS+=3+; E9IM! ^H"B F4FH,<Z & C,FBJ$:48, #,:"DJF\ N"D"8H,D42J,HFb 4*,,6 D,":4-2"P44 3>8:`24b & @*>" 42 (J<">4FH4R,F84N D"2&4H4b, FHJB,>\, >>"b >" &8:`R,>4, :`*,6 F D"2&4- H4b & 042>\ FHD">Z, 4N 42 FH"HJF" B"FF4&>ZN & FH"HJF " 2>"R4H "8H4&>ZN & & *,H4, >" L424R,F84, 4 BF4N4R,F84, FH4, 4<,:4 8"8 &>,*D4H\Fb & P4J<, 4 BD4<,>4H\ & 2>">4b *:b F H,<, @$V,FH&J. & P,:bN JR"V4NFb F D"2&4H4b 4N F:,*J,H &8:`R"H\ & HJ =!)+/)! E+;+=?%=! +%Q37 8"L,*DZ D,R,&,*,>4b 4 JRD,0*,>4b «;4>F846 :4>(&4FH4R,F846 J>4&,DF4H,H», >"J8, +9+=! %9!)3;3C?%=! R,>4b JRD,0*,>4b 4>FH4HJH ;4>4FH,DFH&" C,FBJ$:484 #,:"DJF\, 8">*4*"H >"J8.

2 152 =!)+/)! E+;+=?%=! +%Q37, +9+=! %9!)3;3C?%=! C!M;!=?%! FD,*J, (*, 4< 04H\ 4 R">4b & #,:"DJF4 >,- D,T4H\ Db* 2"*"R FD,*Z, $Z >4` & $Z:4 4>4- F *DJ(4<4 :`*\<4 P4J<, 4 D,T"H\ 042>,>>Z, 2"*"R4. 4<,,H 2>"R,>4, *:b F >"DJT,>4,< F:JN", 4N D"2&4H4b F>40,>4,< 4>4P4"H4&Z 4 >"DJT,>4,< 4,D"DN44 4 2"HDJ*>,>4b<4 & 2>"R4<ZN &ZFHJB",H & 8"R,FH&, & J >4N `V4N @B,8" D"2&4H4` 8"R,FH& *,H,6 F >"DJT,>4,< F:JN" @HD"0",HFb >" 4N 4>H,(D"P44 & BJH,6 *:b 4>- 8:`244 F >"DJT,>4,< F:JN" >"F 8 >4` B,DFB,8H4& @$:"*"`V4N & B:">, 7"8 >"T F *,H\<4 D,":42J`HFb & F,, D"FF<"HD4&",HFb 8"8 & FJH4 b&:b,hfb *:b JR"V4NFb F >"DJT,>4,< F:JN" HD,- @BZH" & D"2:4R>ZN &4*"N 4 >"FZV,>>"b FD,*" D"2&4&"H\ RJ&FH&" 4 JF&"4&"H\ 8J:\HJDJ F,<,6>ZN 4 HDJ- 4 >D"-

3 'I;!=3EG3Q+E7!a %?EA3G!G+9[=!a 7?=O+AO3a D"F8DZ&"H\ C,T,>4, &8:`R,>4b *,H,6 F >"DJT,>4,< F:JN" & "8H4&>J` 4 *,H\<4, H,DB4- 4 <,0*J >4<4 FH&" D"2&4H4b 4*,6 8 8"R,FH& &"0>,6- T4N *:b 042>4 4 & &Z*,:,>4, 8"8 *:b @D(">42"P44 4 LJ>8P46 *:b D"2&4H4b D,$,>8"; >48". ">":42 >"<4 F >"DJT,>4,< F:JN" F:,*J`V4, :4- 4 *">>ZN (J<">4FH4- R,F8J` 8"8 JBD"&:b,<Z6 P,FF 4*,>H4L48"P44 BD4 D,$,>8" & 042>\ D"2&4H4, 4 <,N"- b&:b,hfb &8:`R",HFb & & FJ- $X,8H" 4 &>4<">4, >" D"2&4H4, H"84N FJ$X,8H>ZN 8"8 &>JHD,>>bb 4 F" >"- BD"&:,>4b 4 FH4:\ & BD4>P4B"N b&:b`hfb: JR,H 4 4>- *4&4*J":\>ZN F&b2\ F4-

4 154 =!)+/)! E+;+=?%=! +%Q37, +9+=! %9!)3;3C?%=! C!M;!=?%! HJ"P46 F 4 & & >" ):b @D(">42"P44 @BD,*,:,>Z &8:`R",<Z, BD4 LJ>8P44: *DJ( *DJ(", FJ$X,8H".?$V"b FJH\ F D,":42J-,<ZN BD4 LJ>8P46 2"8:`R",HFb & & *:b 2">bH46 4 & FH4<J:bP44 FH,B,>4 )">>"b 8J:\HJD>"b FD,*" 4<,,H 2>"R4<J` @>" &>JHD,>>, Hb<4, 4 D,$,>8" 4 &ZD"0",HFb &>,T>, C,":42"P4b &ZT,B,D,R4F- :,>>ZN LJ>8P46 >" BD"8H48, <"FTH"$"< >" 2" D"<84 *,>4b. "8P4b, P,:\ 4 D"2&4&"H\ & :4- D,$,>8", F:JN. %Z*,:,>>Z, BD4>P4BZ 4 LJ>8P44 FD,*Z *:b & *J`V,< $Z:" &>,*D,>" & 4>H,D>"H 13 (. ;4>F8" *:b *,H,6 F >"DJT,>4,< F:JN"» 4 & &D,<b & FH"*44 F >"DJT,>4,< F:JN" & @HD"0",H BbH\ 4 >" 42 2"*"R4, &Z*,:b,HFb FB,P4L48" =" ^H"B, &Zb&:b`HFb 4

5 'I;!=3EG3Q+E7!a %?EA3G!G+9[=!a 7?=O+AO3a 155 ">":424DJ,HFb 42JR"`HFb 4>- H,D,FZ 4 >" FHD"H,(4R,F84N 4 $:40"6T4N P,:,6 GD,H46 ch4<j:4dj`v46 *,:"`H ^H4 0, FH4<J:4DJ`H 8 Q,H&,DHZ6 *:b 4>8:`244 D"2&4H4, F >"DJT,>4,< F:JN". AbHZ6 & ^LL,8- J*"R4 4 4, BD4 & D"2:4R>ZN >"BD"- &:,>46 F,$b 4 <4D", >4, :`$& J:\HJDJ T,>46 F&,DFH>48"<4 4 & 4 FL,D"N, L428J:\HJD" 4 042>4, F & D"<8"N D"2:4R>ZN 4 *D >H,D"8H4&>ZN &Z,, 4 & F, D"2&4H4b >" F4HJ"P44, F<,>b,HFb & D,":42"P44 0">4b b&:b,hfb 4>H,D"8H4&>ZN & >"BD4<,D, & @FJV,FH&:b,HFb JR"FH4b & 4 "8P4bN. 2" 4FH,8T46 JR,$>Z6 b&4:4f\ "8P44 «E*,:",< >"T 8D"T,», «%,H,D"> 04&,H &ZFHJB:,>4b "(4H- $D4("* «;Z 8JD,>4b», «!>H4 EA3)»,

6 156 =!)+/)! E+;+=?%=! +%Q37, +9+=! %9!)3;3C?%=! C!M;!=?%! 042>4», &ZFHJB:,>46 B,D,* &,H,D">"<4 4 (D"0*"> F >"DJT,>4,< F:JN" & D,T,>4, 8J:\HJD>ZN, (4R,F84N 4 *DJ(4N 4 "8P46 «a (D"<"*2b>n> #,:"DJFn», $,- D,0:4&"b F,<\b», *:b B,D>"HZN», JR,>4R,F84N «G,B:Z6 8:4<"H F ^>,D(,H4R,F84N D,T,>46», F >"DJT,>4,< F:JN", 8J:\HJD" T,>46 D"2&4&",HFb & 4 JR"FH4b & H,<"H4R,F84N, BD"2*>48"N, &ZFH"&8"N, &FHD,R"N, 4>H,::,8- HJ":\>ZN 4 D"2&:,8"H,:\>ZN 4(D"N, H"84N 8"8 «7%=», 4(DZ &"< «EB4R84 >,&,:4R84, " &,:48">», «1>"6 4 BD"&4:" *&40,>4b», BD"2*>48 &FHD,R4 24<Z F «;"F:,>4P"» 4H.*. E:,*J,H B,D,R4F:,>>Z, &ZT, D4bH4b F:ZT"V4<4 F&,DFH>48"<4 4 FHJ*,>H"<4 F JR"FH4,< *4H,:,6, F:,*J,H D"FF<"HD4&"H\ 8"8 &8:`R,>4, F >"DJT,>4,< F:JN" & 4 BD,*FH"&4- H,:\>Z6 G"84< BD4 D,":42"P44 >"<4 H">4, & 4 2) F >"DJT,>4,< F:JN" F:ZT"V4<4 *,H\< ">":42" D"2&4H4, :4R- F >"DJT,>4,< F:JN" & D"<8"N 8 4>- 8:`244 4 FHJ- B,>R"HZ6 N"D"8H,D: >" FHJB,>4 JFH">"&:4&",HFb @R,DR4&",HFb @$V,>4, & &Z*,:b`HFb BD4&:,8"H,:\>Z, *:b >48" &4*Z 4 >,F:ZT"V46 &8:`R",H- Fb "8HJ":42"P44 D,L:,8F4&>ZN >"R": >" J @BZH".

7 'I;!=3EG3Q+E7!a %?EA3G!G+9[=!a 7?=O+AO3a 157 >" FHJB,>4 &8:`R,>4, D,$,>8" F *DJ(4<4 JR"FH>48"<4 8 &4*"< 4 & F4:Z, 4>H,D,F 8 0">4` *,6FH&46 4 4N &,D$":42"P44. >" HD,H\,6 D"2&4H4, & &F,N &4*"N 8 F:,*J,H D,2J:\- D,":42"P44 4*,6 b&:b,hfb & >" BD4>bH4b 4 &2"- 4 *DJ( *DJ(". % H"84< D">FH&,: >J0>Z, *:b 4 & H,B,D\ >" 4 F&,DFH>48"<4 4 0"`V4<4, >"8"B:4&",HFb HJB84 4 4N & 42<,>b`V4NFb R,F84 D,2J:\H"HZ 4N 3>Z<4 & *,b- J F >"DJT,>4,< F:JN" 4 8 F,$b, @D4,>- & b&:b,hfb F,D\,2>Z< 2"*"R, F:J0"V4N D,- T,>4` 4>8:`244. Q,< D">\T, $J*,H,, >"R"- 4 R,< 8"R,FH&,>>,6 $J*,H &>,*D,>4, 4>8:`24&>ZN & H,< $J*,H *,H\<4

8 158 =!)+/)! E+;+=?%=! +%Q37, +9+=! %9!)3;3C?%=! C!M;!=?%! F >"DJT,>4,< *:b 4 $J*JV,6 G"8, JR"V4NFb, & & & P,FF, JF4:4&",H >" D"&>ZN F:ZT"V4<4 F&,DFH>48"<4 >, & HDJ*,, 4 & , &F, HD4 FHJB,>4 8 4>8:`244 & & BD,FH40>ZN &ZFT4N JR,$>ZN 2"&,*,>4bN D,FBJ$:484: & J>4&,DF4H,H,, J>4&,DF4H,H,, 4>FH4HJH, JBD"&:,>4b 4 J>4&,DF4H,H, 8J:\HJDZ 4 *D. :4P F >"DJT,>4,< F:JN" BD4>,F,H $J*,H J F >,F:ZT"- V4<4 8 &ZFHD"4&">4` F >4< *DJ0,F84N, B"DH>,DF84N V,>4` 8"R,FH& H"84<4, 8"8 H,N, & D"2&4H44. ;Z &BD"&, >"*,bh\fb >" $J*,H &ZFHJB"H\ (J<">4FH4R,F84N 4*,6 & & &ZFHJB",H 8"8 @$V4<4 JF4:4b<4.

9 'I;!=3EG3Q+E7!a %?EA3G!G+9[=!a 7?=O+AO3a 159 HUMANISTIC EDUCATIONAL CONCEPT IN PROVIDING SOCIAL INCLUSION OF PUPILS WITH HEARING IMPAIRMENT IN BELARUS Summary The trend of inclusive education in Belarus inspired a series of studies on the possibilities of social integration of pupils with special educational needs. The purpose of the following article is to describe the activities implementing humanistic holistic approach, which aims at social activation of pupils with hearing loss. The participants of the project were pupils from Special School with Hard of Hearing Student s Dormitory No 13 in Minsk. The undertaken actions were aimed at changing the attitudes of passive consumers, socially immature, apathetic, with no initiative men into active participants in the social life. For this reason, it was essential to develop in a young person s personality characteristics such as: inner freedom and independence, self-discipline, self-control, self-management, and the ability of self-reflection. The project was designed to achieve these goals through a specially planned series of cultural and entertainment events participated in by the deaf, their hearing friends, parents, teachers, and representatives of the state and non-governmental organizations. This active model of education consisted of five, associated with each other, phases: diagnostic, implementing special cultural and sport actions, and finally those evaluating and modifying ones. The model assumed 2 basic directions of pupils development: education in communication and action, as well as cooperation between hearing impaired students with hearing children and adults. Some competitions, festivals, meetings, intellectual games were organized using different technologies and interactive methods, e.g.: volunteering. Analysis of the above-mentioned actions shows that preparing pupils with hearing loss to social integration is a process requiring proper emotional contact and effective communication. Only then do different actions help not only to overcome passivity, lack of self-confidence, but also to arouse interests and develop creativity. Positive effects of the implemented project can be seen, since the graduates of this experimental school went on to study at numerous Belarusian universities. Key words: inclusive education, pupils with special educational needs, persons with hearing loss, attitudes, characteristics of personality, communication, cooperation. HUMANISTYCZNA KONCEPCJA EDUKACYJNA ZMIERZAJACA DO ZAPEWNIENIA INTEGRACJI SPOŁECZNEJ UCZNIÓW Z WADA SŁUCHU NA BIAŁORUSI Streszczenie Nurt edukacji włączającej na Białorusi zainspirował serię badań nad możliwościami integracji społecznej uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Celem artykułu jest opis działań wdrażających humanistyczną koncepcję holistyczną, mającą na celu zaktywi-

10 160 =!)+/)! E+;+=?%=! +%Q37, +9+=! %9!)3;3C?%=! C!M;!=?%! zowanie społeczne uczniów z uszkodzeniami słuchu. W projekcie wzięli udział uczniowie Szkoły Specjalnej z internatem dla Dzieci Niedosłyszących nr 13 w Mińsku. Podjęte działania miały przekształcać postawy biernych konsumentów, niedojrzałych społecznie, apatycznych, bez inicjatywy w twórczych, aktywnych uczestników życia społecznego. W tym celu należało wykształcić w młodym człowieku takie cechy osobowości, jak: wewnętrzna wolność i niezależność, samodyscyplina, samokontrola, samorządność, zdolność do refleksji. W projekcie zaplanowano osiągnięcie owych celów poprzez odpowiednio zaplanowany szereg imprez kulturalno-rozrywkowych, w których uczestniczyli niesłyszący, ich słyszący koledzy, rodzice, nauczyciele oraz przedstawiciele organizacji państwowych i pozarządowych. Ten aktywny model edukacji składał się z pięciu powiązanych ze sobą etapów: diagnostycznych, wdrażających konkretne działania kulturalne i sportowe oraz ewaluacyjnych i modyfikujących. Model zakładał dwa podstawowe kierunki rozwoju uczniów: kształcenie w komunikacji i w działaniu oraz współpraca uczniów z uszkodzeniami słuchu ze słyszącymi dziećmi i dorosłymi. Organizowano konkursy, festiwale, wystawy, spotkania, gry i zabawy intelektualne, wykorzystując różne technologie informatyczne oraz metody interaktywne, np. wolontariat. Analiza powyższych działań pokazuje, że przygotowanie uczniów z uszkodzeniami słuchu do integracji społecznej to proces, którego podstawą jest dobry kontakt emocjonalny i skuteczna komunikacja. Dopiero wtedy różne działania pomagają przezwyciężyć bierność, brak wiary we własne siły, rozbudzić zainteresowania, rozwijać kreatywność. Pozytywne efekty wdrożonego projektu są widoczne, gdyż absolwenci tej eksperymentalnej szkoły podjęli studia na wielu białoruskich uczelniach wyższych. Słowa kluczowe: edukacja włączająca, uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, niesłyszący, postawy, cechy osobowości, komunikacja, współpraca.