Nowe zasady ochrony gatunkowej grzybów - założenia merytoryczne i prawne. Andrzej Kepel

Transkrypt

1 Nowe zasady ochrony gatunkowej grzybów - założenia merytoryczne i prawne Andrzej Kepel

2 Zadania ochrony gatunkowej Początkowo: zabezpieczanie okazów (zakazy) Od kilku lat także: ochrona siedlisk gatunków (zakazy i zwolnienia) Obecnie także lub przede wszystkim: zachowanie gatunku (populacji) we właściwym stanie ochrony (zasady derogacji, oceny oddziaływania na środowisko, postępowanie szkodowe)

3 Główne nowości w zasadach ochrony gatunkowej modyfikacje w kompetencjach do udzielania derogacji słuszny interes strony nie może być podstawą do wydania derogacji dla gatunków objętych ochroną ścisłą (oraz ptaków i gatunków z Zał. IV DS) zróżnicowanie zakazów w zależności od pochodzenia okazów istotne znaczenie i nowe listy ogólnych wyłączeń od zakazów

4 Kategorie gatunkowej ochrona ścisła ochrona częściowa ochrona strefowa ochrona regionalna gatunki, które można pozyskiwać gatunki, które wymagają ochrony czynnej

5 Kryteria wyboru gatunków do ochrony gatunkowej ochrona ścisła A) zagrożone w Polsce (najwyższe kategorie IUCN: EXP, EW, CR, EN) oraz: a) stanowią obiekt pożądania człowieka, albo b) objęcie ochroną ścisłą zmniejszy istotne zagrożenie, albo c) są (prawdopodobnie) wymarłe ale w przypadku odnalezienia - powinny być niezwłocznie chronione B) obowiązek ich ochrony ścisłej wynika z przepisów międzynarodowych

6 Kryteria wyboru gatunków do ochrony gatunkowej c.d. ochrona częściowa C) zagrożone lub rzadkie w Polsce, jeśli objęcie ich ochroną częściową może w istotny sposób zmniejszyć choć jedno z istotnych zagrożeń D) gatunki eksploatowane, a niekontrolowane pozyskanie może zagrozić populacji E) podobne do gatunków silnie zagrożonych F) mogą wymagać ograniczania liczebności G) mogą pełnić rolę gatunków osłonowych innych gatunków lub siedlisk H) pełnią ważne funkcje w ekosystemach lub są pożyteczne dla gospodarki I) obowiązek ochrony wynika przepisów międzynarodowych

7 Kryteria wyboru gatunków do ochrony gatunkowej c.d. ochrona strefowa J) jednym z głównych zagrożeń jest niszczenie ich ostoi i stanowisk albo niepokojenie w tych miejscach, - jednocześnie możliwe jest zidentyfikowanie, wyznaczenie w terenie i wyłączenie z użytkowania na tyle dużej liczby tych miejsc, aby ta forma ochrony mogła mieć istotne znaczenie dla populacji tych gatunków K) gatunki te są charakterystyczne dla rzadkich i zagrożonych siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk innych wymagających ochrony gatunków i objęcie ochroną ich stanowisk może się w znaczący sposób przyczynić do ochrony tych siedlisk

8 Kryteria wyboru gatunków do ochrony gatunkowej c.d. ochrona regionalna L) zmniejszająca się, względnie stabilna lub nierozpoznana pod względem dynamiki populacja tych gatunków na terenie danego województwa jest tak nieliczna lub ma tak małą liczbę znanych stanowisk, że wg współczesnej wiedzy może to stanowić zagrożenie dla ich istnienia w tym regionie, oraz M) co najmniej jedno istotne dla nich zagrożenie może być zmniejszone dzięki objęciu ochroną.

9 Kryteria wyboru gatunków do ochrony gatunkowej c.d. gatunki, które można pozyskiwać pozyskiwanie można dopuścić w stosunku do gatunku objętego ochroną gatunkową częściową, który spełnia kryterium D (eksploatowany), a reglamentowane i monitorowane pozyskanie może być dopuszczone przy zachowaniu właściwego stanu jego ochrony, a także przy zachowaniu celów przyrodniczych, dla których objęto go ochroną

10 Kryteria wyboru gatunków do ochrony gatunkowej c.d. gatunki, które wymagają ochrony czynnej (wskazanie tych gatunków nie pociąga za sobą żadnych skutków prawnych) wybór na podstawie oceny eksperckiej, z uwzględnieniem wymagań siedliskowych oraz zidentyfikowanych zagrożeń - przede wszystkim gatunki, których występowanie jest ograniczone do siedlisk o charakterze nietrwałym, zanikających w wyniku sukcesji

11 Zasady ogólne dotyczące wyboru gatunków do ochrony ochroną nie powinno się obejmować gatunków obcych, chyba że: - obowiązek ochrony wynika z przepisów międzynarodowych, albo - jednym z istotnych zagrożeń jest komercyjne użytkowanie lub kolekcjonerstwo, a zakazy dotyczyć będą jedynie czynności związanych z przewożeniem przez granicę, kupnem, sprzedażą albo innym wykorzystywaniem do celów zarobkowych, lub z posiadaniem w rozporządzeniu należy dążyć do tego, aby listy były możliwie krótkie i czytelne (np. łączenie całych rodzajów w pojedynczych punktach, ew. z zaznaczeniem wyjątków)

12 Z kryteriów wynika, że nie ma zwykle podstaw do ochrony gatunków: efemerycznych w naszym kraju, dla ochrony których polskie stanowiska nie mają znaczenia dla których głównym zagrożeniem są czynniki nie podlegające istotnej redukcji pod wpływem ochrony gatunkowej chronionych wystarczająco w ramach form ochrony obszarowej trudno wykrywalnych lub trudno rozpoznawalnych, co znacząco ograniczy efektywność ochrony gatunkowej

13 Główne zmiany w odniesieniu do grzybów niektóre gatunki wyłączone z ochrony, inne dodane wiele gatunków przechodzi z ochrony ścisłej do częściowej znaczące ograniczenie zakazów dopuszczenie pozyskiwania nowych gatunków

14 Fot. A. Kepel Rys. P. Wylegała Dziękuję za uwagę Fot. A. Bogdanowska Fot. A. Kepel