morskich farm wiatrowych uwarunkowania prawne

Transkrypt

1 Rozwój morskich farm wiatrowych uwarunkowania prawne Adam Szalc K a n c e l a r i a P r a w n a E l ż a n o w s k i, Cherka & Wspólnicy Sp.k. Zainteresowanie budową morskich farm wiatrowych, tzw. offshore ostatnio znacząco wzrasta. Motywuje to kraje europejskie do wprowadzania nowych regulacji prawnych w tym obszarze, coraz istotniejszym dla branży elektroenergetycznej. Budowa pierwszej morskiej farmy wiatrowej w Danii w 1991 r. zapoczątkowała szybki rozwój farm offshore. Moc tej pierwszej farmy wyniosła 4,95 MW, zaś obecnie turbiny farm wiatrowych na morzach w Europie osiągają ponad 4700 MW, a liczba farm stale rośnie. Czynnikami decydującymi o umieszczaniu farm wiatrowych na morzu są oprócz większej stabilności i siły wiatru także dostępność znacznie większej przestrzeni dla lokalizacji farmy, jak i fakt, że inwestor nie musi borykać się z niechęcią lub protestami mieszkańców, które nierzadko się zdarzają na lądzie. Wznoszenie i wykorzystywanie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń, w tym farm wiatrowych, w polskich obszarach morskich reguluje Ustawa z 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej 1 (zwana dalej Ustawą ). Wspomniana ustawa, wielokrotnie zmieniana, została w maju 2011 r. gruntownie znowelizowana w zakresie dotyczącym budowy morskich farm wiatrowych. Ustawa z 26 maja 2011 r. o zmianie ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej 2 miała nadać impuls budowie pierwszych polskich farm wiatrowych offshore, to nie wszystkie wprowadzone przez nią zmiany można ocenić jako trafione. Warunkiem dla wzniesienia i wykorzystywania sztucznej wyspy, konstrukcji lub urządzenia w polskim obszarze morskim jest uzyskanie stosownego pozwolenia, które wydaje minister właściwy do spraw gospodarki morskiej, czyli obecnie Minister Infrastruktury. Do wyjątków należeć będzie sytuacja, gdy adresatem wniosku o wydanie pozwolenia powinien być dyrektor właściwego urzędu morskiego. Uprawnienie do wydawania pozwoleń przysługuje mu jedynie wówczas, gdy dany obszar objęty jest przyjętym w drodze rozporządzenia planem zagospodarowania przestrzennego określonym w art. 37a Ustawy. Pozwolenie wydawane jest po uprzednim zaopiniowaniu przez sześciu ministrów, właściwych do spraw gospodarki, kultury i dziedzictwa narodowego, rybołówstwa, środowiska, spraw wewnętrznych oraz Ministra Obrony Narodowej. Przy czym negatywna opinia nie oznacza automatycznie odmowy wydania pozwolenia, bo o tym decyduje ostatecznie wydający je organ. Do odmowy wydania pozwolenia wniosku- 1 Dz.U z późn. zm 2 Dz.U

2 jącemu podmiotowi bezwzględnie obliguje Ministra Infrastruktury (albo dyrektora urzędu morskiego) spełnienie jednej z przesłanek wskazanych przez ustawodawcę. Są nimi: zagrożenie dla środowiska i zasobów morskich, interesu gospodarki narodowej, obronności i bezpieczeństwa państwa, bezpieczeństwa żeglugi morskiej, bezpiecznego uprawiania rybołówstwa morskiego, bezpieczeństwa lotów statków powietrznych, podwodnego dziedzictwa archeologicznego lub bezpieczeństwa związanego z badaniami, rozpoznawaniem i eksploatacją zasobów mineralnych dna morskiego oraz znajdującego się pod nim wnętrza ziemi. Nowelizacja z maja 2011 r. określiła termin przeprowadzenia międzyresortowych uzgodnień w zakresie pozwolenia na wznoszenie sztucznych wysp, urządzeń i konstrukcji jako nie dłuższy niż 90 dni. Wprowadzenie terminu ma zapobiec nieuzasadnionemu wydłużaniu uzgodnień, w szczególności, że niewydanie opinii w określonym czasie traktuje się jako brak zastrzeżeń. Nowelizacja wprowadziła też zakaz budowy i wykorzystywania elektrowni wiatrowych na morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym. Oznacza to de facto ograniczenie w stawianiu farm w odległości do 12 mil morskich od brzegu (taką bowiem granicę ustawa określiła dla morza terytorialnego) i możliwość wznoszenia offshore- ów jedynie w tzw. wyłącznej strefie ekonomicznej (na zewnątrz morza terytorialnego). Granice tej strefy, co do zasady, ustalają umowy międzynarodowe. Tak daleko idące ograniczenie wydaje się jednak niczym nie uzasadnione, skoro wskazywaną przyczyną jego wprowadzenia była obawa co do wpływu farm wiatrowych na krajobraz morski. Rzeczywistemu przekształceniu mógłby on ulec, gdyby farmy powstały w odległości 6 6,5 mil morskich od brzegu (albo mniejszej). Dotychczasowe przepisy przyznawały pozwoleniu okres ważności 5 lat. Był to okres ewidentnie zbyt krótki, uznawany za największą barierę prawną dla rozwoju morskich farm wiatrowych. Ze względu na konieczność przeprowadzenia wielu specjalistycznych i długotrwałych badań środowiska morskiego, jak też wykonania poprawnego opracowania technicznego, przygotowanie samego projektu farmy wiatrowej na morzu, wraz z wnioskiem o pozwolenie na wznoszenie i wykorzystywanie, trwa średnio ok. 7 lat. Z wejściem w życie nowelizacji z 26 maja 2011 r. powyższy okres uległ wydłużeniu. Obecnie pozwolenie jest wydawane na czas niezbędny do Prawo w energetyce Prawo w energetyce Prawo w energetyce Prawo w energetyce Prawo w energetyce wznoszenia i wykorzystywania sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń, jednak nie dłuższy niż 30 lat. Sześciokrotne wydłużenie maksimum stwarza możliwość faktycznego rozwoju polskich projektów offshore, dając inwestorom realne perspektywy zwrotu z zaangażowanego kapitału. Jednocześnie ustawodawca przewidział przedłużanie ważności pozwolenia o kolejne 20 lat, jeżeli farma offshore była wzniesiona i wykorzystywana zgodnie z wymaganiami określonymi w pozwoleniu, a stosowny wniosek złoży co najmniej na 120 dni przed upływem ważności pozwolenia podmiot, który uzyskał pozwolenie. Ponadto, ustawa zawiera obecnie mechanizmy zabezpieczające przed blokowaniem lokalizacji nie realizowanymi projektami. W przypadku nieuzyskania w ciągu 6 lat pozwolenia na budowę dla całości lub części przedsięwzięcia objętego pozwoleniem na wznoszenie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń, nie rozpoczęcia budowy sztucznej wyspy, konstrukcji lub urządzenia w ciągu 3 lat od dnia, w którym decyzja o pozwoleniu na budowę stała się ostateczna albo nie podjęcia ich wykorzystywania w terminie 5 lat od dnia rozpoczęcia budowy, organ, który wydał pozwolenie, stwierdza decyzją jego wygaśnięcie. Ten sam skutek, wraz z dodatkowym obciążeniem karą pieniężną, spowoduje stwierdzenie niezgodności z warunkami określonymi w pozwoleniu przy wznoszeniu lub wykorzystywaniu sztucznej wyspy, konstrukcji i urządzeń przez organ wydający pozwolenie. Możliwość obciążenia wspomnianą karą w wysokości do 1 mln specjalnych praw ciągnienia (SDR) określanych przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy, stanowi jak się wydaje najskuteczniejszy mechanizm dyscyplinujący. Postępowanie w sprawie wydania pozwolenia na wznoszenie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń rozpoczyna się wnioskiem strony, z dniem jego doręczenia właściwemu organowi. Ustawa w art. 27k ust. 2 wyraźnie wskazuje, że decyzja o wydaniu pozwolenia jest decyzją administracyjną, co oznacza, że zastosowanie w przedmiotowym postępowaniu mają przepisy kodeksu postępowania administracyjnego 3 (zwany dalej: k.p.a.). Nakładają one obowiązki tak na stronę wnioskującą, jak i na organ administracyjny. Przede wszystkim dają stronie określone uprawnienia w przypadku niewłaściwego i niezgodnego z prawem prowadzenia sprawy przez organ, porządkują postępowanie o wydanie pozwolenia i określają dla niego ramy prawne. Oprócz wskazania osoby, od której pochodzi wniosek, adresu i zakresu żądania (to minimum zostało określone w k.p.a.), ustawa zobowiązuje 3 Dz.U t.j. 100

3 też wnioskującego do podania siedziby, szczegółowego określenia przedsięwzięcia wymagającego pozwolenia i jego celu, wraz ze wskazaniem: proponowanej lokalizacji określonej za pomocą współrzędnych geograficznych naniesionych na mapę morską (wyznaczających akwen przeznaczony na realizację i eksploatację przedsięwzięcia), powierzchni akwenu, okresu niezbędnego do realizacji i eksploatacji przedsięwzięcia, charakterystycznych parametrów technicznych i wartości planowanego przedsięwzięcia (łącznie z przedstawieniem etapów i harmonogramu realizacji przedsięwzięcia oraz sposobów przekazywania prądu na ląd) oraz oceny skutków ekonomicznych, społecznych i oddziaływania na środowisko. Ponadto do wniosku należy dołączyć: zaświadczenie albo oświadczenie (złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań) o wpisie do właściwego rejestru, zawierające w szczególności numer tego wpisu (np. numer wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego), opis technologii planowanego przedsięwzięcia, informacje o środowisku znajdującym się w zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia, opis i ocenę potencjalnych oddziaływań przedsięwzięcia na środowisko i jego zasoby naturalne, opis środków zmniejszających szkodliwe oddziaływanie na środowisko morskie, opis przyjętych założeń i zastosowanych metod prognozy oraz wykorzystanych danych o środowisku morskim (ze wskazaniem trudności powstałych przy gromadzeniu niezbędnych informacji), projekt programu monitoringu, w tym monitoringu środowiska i zarządzania procesem inwestycyjnym i eksploatacyjnym, oraz opis elementów środowiska objętych ochroną na podstawie ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody 4, znajdujących się w zasięgu przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia. Wniosek wraz z załącznikami należy złożyć w siedmiu egzemplarzach. Zebranie tak obszernej dokumentacji niezbędnej do przedłożenia organowi stanowi niewątpliwie duży wysiłek dla podmiotu wnioskującego o wydanie pozwolenia. W przypadku, gdy wniosek nie czyni zadość wymaganiom ustalonym w ustawie, organ jest zobowiązany do wezwania wnoszącego do usunięcia braków w terminie 7 dni z pouczeniem, że nie usunięcie braków spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania (art. 64 ust.2 k.p.a.). To daje stronie możliwość odpowiedniego uzupełnienia wniosku. Znane powiedzenie w życiu nie ma nic za darmo z pewnością nie jest obce ustawodawcy. Zgodnie z art. 27b ustawy, za wydanie pozwolenia na wznoszenie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń, organ wydający pobiera opłatę w wysokości stanowiącej równowartość 300 jednostek obliczeniowych specjalnych praw ciągnienia (SDR) oraz dodatkowo, jeżeli pozwolenie przewiduje zajęcie wyłącznej strefy ekonomicznej pod sztuczną wyspę, konstrukcję i urządzenie (w zakres czego niewątpliwie wchodzą inwestycje w farmy offshore), opłatę w wysokości 1% wartości planowanego przedsięwzięcia. Należy zwrócić szczególną uwagę na sposób i moment uiszczania wspomnianych opłat. Opłatę w wysokości stanowiącej równowartość 300 jednostek obliczeniowych SDR pobiera się przed wydaniem pozwolenia. Ustawa nie zobowiązuje wnioskodawcy do uiszczania jej wraz ze złożeniem wniosku, nie nakłada też obowiązku załączania do wniosku dowodu opłaty. Użycie przez ustawodawcę terminu pobiera się dość wyraźnie sugeruje, że po stronie organu istnieje obowiązek wezwania strony do uiszczenia opłaty. Organ może wystosować takie żądanie w dowolnym momencie, zawsze jednak przed podjęciem decyzji o wydaniu pozwolenia. Drugiej opłaty, stanowiącej 1% wartości planowanego przedsięwzięcia, nie uiszcza się jednorazowo. Nowelizacja z 2011 r. wprowadziła ratalny system dokonywania płatności za uzyskanie pozwolenia na wznoszenie i wykorzystywanie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń w wyłącznej strefie ekonomicznej. Wnioskodawca zobowiązany jest uiścić 10% pełnej kwoty opłaty po uzyskaniu pozwolenia na sztuczne wyspy (w ciągu 90 dni od dnia, w którym decyzja o pozwoleniu stała się ostateczna), 30% po uzyskaniu pozwolenia na budowę (w ciągu 30 dni od dnia, w którym decyzja o pozwoleniu na budowę przedsięwzięcia stała się ostateczna lub od dnia, w którym rozpoczęto budowę przedsięwzięcia, jeżeli pozwolenie na budowę nie jest wymagane), 30% po oddaniu przedsięwzięcia do użytku (w ciągu 30 dni od dnia, w którym rozpoczęto wykorzystanie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń) i wreszcie ostatnie 30% po 3 latach od dnia dokonania poprzedniej wpłaty. Takie rozłożenie powyższej opłaty na raty zostało wprowadzone przez ustawodawcę z uwagi na bardzo dużą wartość przedsięwzięć offshore, których 1% stanowić może wiele milionów złotych. Inwestor mógłby mieć problem z poniesieniem milionowej opłaty we wstępnej, projektowej fazie inwestycji. W trakcie kolejnych etapów przedsięwzięcia może się okazać, że jego 4 Dz.U t.j. ELEKTRO NERGETYKA nr 4 (10) /

4 ukończenie jest niemożliwe bądź nieopłacalne, stąd słuszny pomysł ustawodawcy na zmniejszenie ryzyka inwestora. Należy jednak pamiętać, że wymienione opłaty, stanowiące dochód budżetu państwa, nie podlegają zwrotowi. Ponadto, zgodnie z art. 27b ust.3 ustawy, pozwolenie na wznoszenie i wykorzystywanie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń daje podmiotowi, który je uzyskał, prawo do korzystania z polskiego obszaru morskiego wyłącznie do celów określonych w pozwoleniu, a prawa wynikające z pozwolenia nie mogą być przenoszone na inne podmioty. Choć z pozoru na morzu nie występują żadne bariery, to w rzeczywistości powierzchnie akwenów interesujących inwestorów są ograniczone. Dlatego ustawodawca wykazał się dalekowzrocznością i w nowelizacji z 26 maja 2011 r. wprowadził instytucję postępowania rozstrzygającego przy pojawieniu się konkurencyjnych wniosków dla tego samego obszaru. Zaistnienie takiej sytuacji jest tym bardziej możliwe, że złożenie wniosku o wydanie pozwolenia dotyczącego wyłącznej strefy ekonomicznej skutkuje niezwłocznym zamieszczeniem ogłoszenia o możliwości składania kolejnych wniosków o wydanie pozwolenia dotyczących akwenu objętego tym wnioskiem w Biuletynie Informacji Publicznej, na stronie podmiotowej urzędu obsługującego Ministra Infrastruktury. Możliwość składania kolejnych wniosków jest jednak ograniczona czasowo do 60 dni od dnia zamieszczenia ogłoszenia. Jeżeli w tym terminie zostanie złożony co najmniej jeden kolejny kompletny wniosek Minister Infrastruktury przeprowadza postępowanie rozstrzygające. W początkowej fazie, Minister informuje wnioskodawców o jego wszczęciu, a następnie wzywa ich do przedłożenia w terminie 21 dni dodatkowych informacji i dokumentów pozwalających na ustalenie spełnienia przez wnioskodawców określonych ustawowo kryteriów, oraz ocenę wniosków i wyłonienie zwycięzcy. Kryteria, według których Minister Infrastruktury ocenia wnioski złożone w postępowaniu rozstrzygającym, to m.in.: 1) Zgodność planowanych przedsięwzięć z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego lub w przypadku jego braku możliwość przeznaczenia akwenu na wnioskowane cele z uwzględnieniem opinii wydawanych przez 6 innych ministrów (wspominych wcześniej). 2) Proponowane przez wnioskodawców okresy obowiązywania pozwolenia, w tym daty rozpoczęcia i zakończenia budowy i eksploatacji planowanych przedsięwzięć. Prawo w energetyce Prawo w energetyce Prawo w energetyce Prawo w energetyce Prawo w energetyce 3) Sposób zabezpieczenia środków finansowych przeznaczonych na wniesienie opłaty za pozwolenie. 4) Sposoby finansowania planowanych przedsięwzięć, z uwzględnieniem środków własnych, kredytów, pożyczek oraz proponowanego dofinansowania realizacji inwestycji ze środków publicznych. 5) Możliwości stworzenia zaplecza kadrowego, organizacyjnego i logistycznego, pozwalającego na realizację planowanych przedsięwzięć. 6) Wkład planowanych przedsięwzięć w realizację unijnych i krajowych polityk sektorowych. Poszczególnym kryteriom Minister Infrastruktury nadaje określoną wagę wyrażoną w punktach, dokonując tego w sposób uznaniowy. Niestety, ustawodawca nie wskazał z góry, jaką wagę przyznać poszczególnym kryteriom ani też, kiedy wagi kryteriów są ujawniane uczestnikom postępowania przed czy dopiero po jego zakończeniu. Należy również zauważyć, że kryteria wymienione w Ustawie stanowią katalog otwarty: minister może rozstrzygnąć postępowanie posługując się w ocenie wniosków zupełnie innym, dodatkowym kryterium. Wszystkie kryteria oceny wniosków obowiązujące w danym postępowaniu muszą zostać uprzednio określone we wspominanym już ogłoszeniu o możliwości składania kolejnych wniosków o wydanie pozwolenia. Minister musi również uprzednio wskazać, które kryterium będzie najistotniejsze w danym postępowaniu. Bliższe przyjrzenie się kryteriom ustawowym pozwala stwierdzić, że większość z nich albo nie znajdzie zastosowania (jak np. kryterium zgodności przedsięwzięć z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego, które aktualnie nie istnieją i nic nie zapowiada szybkiego ich powstania, czy uwzględnienie opinii ministrów w zakresie przeznaczenia akwenu na wnioskowane cele gdy cel wnioskodawców jest jeden i ten sam, czyli wybudowanie morskiej farmy wiatrowej), albo nie powinny pozwolić na przyznanie zróżnicowanych ocen (jak np. kryterium wkładu planowanych przedsięwzięć w realizację unijnych i krajowych polityk sektorowych każde planowane przedsięwzięcie offshore rodzajowo takie samo, wywiera bowiem, co do zasady, taki sam wpływ na realizację unijnych i krajowych polityk sektorowych) 5. Pozostaje wierzyć, że mając możliwość określenia innych, dodatkowych kryteriów, Minister Infrastruktury wskaże takie, które pozwolą na obiektywne i rzeczowe zróżnicowanie wnioskodawców. Zgodnie z art. 27i ustawy podmiotem wyłonionym w postępowaniu 5 Dr K.Lasocki, Nowa era energetyki offshore w Polsce czy nowe problemy? Nowelizacja ustawy o obszarach morskich RP z 26 maja 2011r. ( 102

5 jest ten wnioskodawca, który po pierwsze osiągnie określone przez ministra minimum kwalifikacyjne (minimum punktowe), a po drugie uzyska największą liczbę punktów spośród wszystkich uczestników. Niestety, mocno kontrowersyjnym i jak sądzę błędnym rozwiązaniem jest nadanie postępowaniu rozstrzygającemu charakteru postępowania odrębnego, do którego nie stosuje się przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Być może było to spowodowane chęcią uproszczenia postępowania rozstrzygającego i nadania Ministrowi Infrastruktury zwiększonych uprawnień oraz dużego zakresu swobody oceny, przy jednoczesnym ograniczeniu praw wnioskodawców. Na pewno jednak rodzi wiele wątpliwości prawnych: ustawa praktycznie wyłącza możliwość odnoszenia się do zasad ogólnych postępowania administracyjnego zawartych w k.p.a. (taki jak zasada praworządności, prawdy obiektywnej czy szybkości postępowania), a ponadto nie reguluje wielu istotnych kwestii dotyczących postępowania. Wyraża się to np. w braku pojęcia strony postępowania, pojęcia podmiotów na prawach strony, sposobu określania terminów, dokonywania doręczeń i wezwań, ustanawiania pełnomocników, czy możliwości działania w przypadku bezczynności organu administracyjnego 6. Brak zastosowania klarownych reguł zawartych w kodeksie postępowania administracyjnego może być traktowany jako podstawa do kwestionowania przez przegranego decyzji przyznających pozwolenie innemu (drugiemu) wnioskodawcy. Kontrowersje budzić może też postępowanie odwoławcze, a właściwie praktyczny jego brak. Uczestnik postępowania rozstrzygającego ma prawo złożyć wniosek do Ministra Infrastruktury (w terminie 14 dni od ogłoszenia wyników danego postępowania) o unieważnienie postępowania w drodze decyzji, wyłącznie z uwagi na rażące naruszenie przepisów prawa lub rażące naruszenie interesów uczestnika konkursu. Od decyzji w sprawie unieważnienia postępowania rozstrzygającego uczestnikowi tego postępowania przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez Ministra Infrastruktury. Po wyczerpaniu powyższego trybu uczestnikowi postępowania rozstrzygającego przysługuje skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Inny tryb kontroli rozstrzygnięć podejmowanych w postępowaniu rozstrzygającym uczestnikowi postępowania nie przysługuje. Podsumowanie Aktualnie obowiązująca ustawa o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej daje silne podstawy do rozwoju morskich farm wiatrowych i tworzenia pierwszych polskich projektów offshore. Nowelizacja z 26 maja 2011 r. była niezwykle istotna dla wzrostu zainteresowania inwestycjami w morską energetykę wiatrową. Jednocześnie jest źródłem wielu dyskusyjnych i kontrowersyjnych przepisów, co istotnie zaciemnia pozytywne i potrzebne zmiany wprowadzone przez ustawodawcę. Pozostaje mieć nadzieję, że wszystkie krytyczne uwagi ze strony doktryny i zainteresowanych inwestycjami w elektrownie wiatrowe na polskim morzu zostaną dostrzeżone i przeanalizowane, oraz że dzięki nim ustawodawca przygotuje w przyszłości nowe, lepsze prawo. Literatura: 1. Ustawa z dn. 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz.U z późn. zm.) 2. Ustawa z dn. 26 maja 2011 r. o zmianie ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz.U ) 3. Uzasadnienie do ustawy z dn. 26 maja 2011 r. o zmianie ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej 4. Ustawa z dn. 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U t.j.) 5. Dr K. Lasocki, Nowa era energetyki offshore w Polsce czy nowe problemy? Nowelizacja ustawy o obszarach morskich RP z 26 maja 2011 r. ( Adam Szalc aplikant adwokacki, absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Specjalizuje się w prawie cywilnym, handlowym i gospodarczym, w prawie energetycznym i w procedurze administracyjnej. Obecnie Starszy Prawnik w Kancelarii Elżanowski, Cherka & Wspólnicy Sp. K., której klientami są największe podmioty z branży energetycznej. Prowadzi kompleksową obsługę prawną podmiotów sektora przemysłowego i energetycznego, doradza w przygotowaniu i negocjacjach kontraktów handlowych, w zakresie rynków regulowanych i w sprawach korporacyjnych. 6 Por. op cit. ELEKTRO NERGETYKA nr 4 (10) /