Darmowy fragment

Transkrypt

1

2 Zabawa daje uczucie wszechwładnej wolności [ ]. Zwłaszcza zabawa dziecka stanowi kompensatę za ograniczoność jego woli w świecie rzeczywistym. Wcielając się w wymyślone osoby, przedmioty, czynności, traktuje te metamorfozy najbardziej serio... Zabawa ma cel sama w sobie. Jerzy Cieślikowski

3 Copyright by Bronisława Dymara, 2009 Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2009 Tłumaczenie wstępu i niektórych streszczeń: dr hab. Andrzej Murzyn Recenzenci tomu XVI: prof. zw. dr hab. Wiesława Korzeniowska prof. zw. dr hab. Bogusław Śliwerski Redakcja wydawnicza: Aleksandra Jastrzębska Korekta: Aleksandra Bylica Projekt okładki: Ewa Beniak-Haremska ISBN ISBN Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel. (012) , fax (012) impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie I, Kraków 2009

4 Spis treści Wstęp Introduction Część pierwsza Żywioł, radość i kultura zabawy poszukiwanie zagubionej istoty ludycznej edukacji Jerzy Dymara O kształtowaniu kultury zabawy Zabawa jako potrzeba egzystencjalna Zabawa jako wartość, cechy dobrze zorganizowanej zabawy Kultura ludycznej edukacji Bogactwo i różnorodność projektujących działań uczniów Przeżycie, radość i kultura współbycia homo ludens i homo creator Bronisława Dymara Żywioł i radość zabawy, czyli o zagubionych wartościach ludycznej edukacji Wokół wybranych znaczeń żywiołu Zabawa, gra i taniec radość bawienia się i istnienia w zabawie Zagubienie wartości ludycznej edukacji zmęczenie zabawą Miejsce zabawy w serii Nauczyciele Nauczycielom i pedagogice twórczego współbycia Sztuka bycia nauczycielem, wychowawcą i inspiratorem dobrej zabawy Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary... 48

5 6 Spis treści Jerzy Oszelda Zabawa z naturą istnienia Uwagi wstępne Na początku było słowo Duchowe korzenie zabawy Jesteśmy Jednym z W stronę wychowania i edukacji integralnej Aneks Aneks Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary Danuta Waloszek Zabawa jako stan istnienia dziecka Tło problemu Uszczegółowienie Semantyka zabawy Interpersonalizm zabawy Zadaniowy kontekst zabawy Kulturowy kontekst zabawy Uogólnienie podsumowanie Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary Agnieszka Olczak Zabawy w role jako sposób uczenia się przez dzieci zachowań demokratycznych Wprowadzenie Kilka słów o specyfice zabaw w role Zabawy w role źródłem wiadomości o ludziach i sobie Zabawy w role uczą działania wspólnotowego Postawy nauczycieli wspierające dziecięce zabawy w role Zalety zabaw w role krótkie podsumowanie Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary Genowefa Koć-Seniuch Przeżycie symboliczne dziecka w zabawie tematycznej Symbol w zabawie dziecięcej Wyobraźnia dziecka jako forma aktywności w zabawach tematycznych

6 Spis treści 7 Potrzeba badań symboliki dziecięcej Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary Ewa Kochanowska Zabawy ze słowem o twórczości poetyckiej dzieci w młodszym wieku szkolnym Rozważania wstępne, czyli o istocie zabaw ze słowem Twórcze aspekty dziecięcych zabaw w poetyzowanie Zabawy w rym dany Dziecko jako odbiorca i twórca naopaków wierszyków wywracanek Jak stymulować potrzeby i rozwój dziecka do zabaw ze słowem? Refleksje końcowe Aneks Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary Barbara Bogołębska Tuwimowskie inspiracje intelektualno-twórczych zabaw uczniowskich Ludyczne formy poezjowania Tuwim zbieracz osobliwości Tuwima i Słonimskiego formy nonsensowe i absurdalne Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary Katarzyna Marcol Zabawy słowne dzieci na Śląsku Cieszyńskim W co się bawią dzieci? Tradycja i nowoczesność w dziecięcych tekstach Źródła inspiracji współczesnych zabaw słownych Dziecięce poczucie piękna Specyfika zabaw słownych na Śląsku Cieszyńskim Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary Małgorzata Iwanowicz Zabawy i gry językowe w szkole Wprowadzenie Rola zabaw i gier językowych w szkolnym kształceniu polonistycznym

7 8 Spis treści Typy zabaw językowych Krzyżówki i labirynty Szarady, rebusy, łamigłówki Zabawy wyrazami i dowcipy słowne Gry językowe Rola grafiki w zabawach i grach językowych Przykłady zastosowania zabaw i gier w kształceniu językowym Podsumowanie Aneks Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary Anna Kurzeja Dziecko w świecie bajek i baśni. Baśń i bajka źródłem radości i zabawy Czym jest baśń? Uwagi o historii baśni Dom, w którym dzieciom opowiada się bajki radość słuchania Rola baśni w wychowywaniu dzieci radość tworzenia Symbolika i jej poznawanie jako droga do rozwoju wyobraźni dziecka Bajka terapeutyczna podstawą do zabawy i samopoznania Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary Barbara Pierzchała Zabawa jako podstawa rozwoju wyobraźni Rozważania o cechach wyobraźni Wyobraźnia i jej typy u dziecka Dziecko jako osoba wrażliwa Zajęcia kształtujące wyobraźnię Dziecko a twórcza moc słowa Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary Krzysztof Szczepański Zabawa jako źródło i podstawa twórczości Człowiek w pułapce radości Stać się twórcą Dziecko w pustym pokoju

8 Spis treści 9 Czym właściwie jest zabawa? Żywioły zabawa twórcza Podsumowanie Aneks Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary Szczepan Kutrowski Zabawa wyuzdanie czy sprawianie dobra? Zabawa zamówienie na pokorę i troskę Zabawa szansa czy bariera dla wspólnego języka? Zabawa w obliczu argumentów siły czy siły argumentów? Zabawa plan technosfery Jak daleko (zabawie) do przeciętniactwa, a jak blisko do sztuki? Zabawa contra subiektywizm Zabawa inspiracje dziecięce Aneks Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary Część druga Społeczne, indywidualne i kulturowe wartości zabawy. Cechy, formy, funkcje Jadwiga Bińczycka Janusz Korczak o zabawie wybór tekstów Czym jest zabawa? Prawidła zabawy Antoni Gwizdak Zabawa w pedagogice Aleksandra Kamińskiego Psychologiczne uwarunkowania zabawy Eksperyment mikołowski zarys problemu Zabawa jako element eksperymentu mikołowskiego w ujęciu Aleksandra Kamińskiego Zabawa w nauczaniu szkolnym w ujęciu Aleksandra Kamińskiego Zakończenie Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary

9 10 Spis treści Beata Oelszlaeger Zabawa i praca. Kilka uwag o uczeniu się dzieci w klasie freinetowskiej Zabawa i praca w koncepcji Celestyna Freineta Związek pracy z zabawą swoistość poglądów Swobodne teksty jako praca i zabawa Wybieranie jako poczucie wolności i zabawa Swoboda tworzenia i współbycia w interpersonalnej przestrzeni Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary Lidia Wollman Różnorodność i znaczenie dziecięcych zabaw w kontaktach z przyrodą Zabawy tematyczne Zabawy odkrywcze (badawcze) Zabawy ruchowe i sprawnościowe w świecie przyrody Zabawy terapeutyczne znaczenie ciszy Zabawy w kontakcie z dorosłymi Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary Ewa Ogrodzka-Mazur Nabywanie przez dziecko kompetencji komunikatywnych w czasie zabaw tematycznych Wstęp Kulturowo-społeczny kontekst zabaw tematycznych w okresie późnego dzieciństwa Język w komunikowaniu się dzieci w zabawach tematycznych Mimika Gesty i inne ruchy ciała Postawa ciała Dotyk Wygląd i ubiór Wokalizacja Wyznaczniki procesu komunikowania się w zabawach tematycznych Język rodzinny językiem dziecka Wzór językowy nauczyciela wychowawcy Współczesne technologie komunikacyjne Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary

10 Spis treści 11 Adam Adamski Ruch, zabawa i muzyka jako czynniki aktywizujące osobowość dziecka Wstęp Wpływ ruchu na rozwój psychofizyczny dziecka Zabawa jako główna forma aktywności i działalności dziecka Wpływ muzyki i tańca na kształtowanie osobowości dziecka Terapeutyczne funkcje zabaw muzycznych Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary Maria Noga Zabawa jako źródło twórczych działań dziecka Wstęp Twórcze zabawy ze słowem Zabawa jako podstawowa forma działalności dziecka aspekt społeczny Zabawa jako źródło aktywności twórczej dziecka w wieku przedszkolnym Zabawy i gry dydaktyczne jako szczególny rodzaj aktywności dziecka Rola nauczyciela w swobodnych zabawach dzieci Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary Małgorzata Znaj Tworzenie więzi w klasie szkolnej przez zabawę i pracę Związki między zabawą i pracą dziecka w kontekście wybranych teorii zabawy Klasa szkolna jako źródło inspiracji, poszukiwań i aktywności Współudział dzieci i wychowawcy w przygotowaniu przedstawień teatralnych Terapeutyczne i rozwojowe funkcje bawienia się w teatr Artystyczne, społeczne i indywidualne rezultaty wspólnych działań Przejawy radości i ich wartość istotą rozwoju osobowości dzieci Aneks Aneks Problemy Poszukiwania Inspiracje Streszczenie Summary