Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych w okresie przedświątecznym w roku szkolnym 2017/2018. Michał Kowalski

Transkrypt

1 Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych w okresie przedświątecznym w roku szkolnym 2017/2018 Michał Kowalski

2 Podstawa prawna Ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 800 z późn. zm.). Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) - art. 53.

3 Obligatoryjny ZFŚS W szkołach publicznych utworzenie ZFŚS jest obligatoryjne. W szkołach niepublicznych, a także publicznych prowadzonych przez inne podmioty niż jednostki samorządu terytorialnego ZFŚS jest tworzony tylko wtedy, gdy szkoła zatrudnia co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. W przypadku szkół liczących sobie od 20 do 49 pracowników ZFŚS tworzy się na wniosek organizacji związkowej.

4 Dyrektor administruje ZFŚS Osobą uprawnioną i zobligowaną do administrowania ZFŚS jest dyrektor szkoły, działający w imieniu szkoły czyli pracodawcy. Dyrektor przyznaje świadczenia pracownikom w uzgodnieniu z działającymi w szkole organizacjami związkowymi. Tzw. komisje socjalne mogą być jedynie organami doradczymi (nie mogą podejmować decyzji za dyrektora ani współdecydować razem z dyrektorem o przyznaniu danego świadczenia).

5 Dyrektor administruje ZFŚS Przykładowy proces decyzyjny: 1. Pracownik występuje z wnioskiem o przyznanie dofinansowania z okazji świąt Bożego Narodzenia. Regulamin przewiduje taką formę świadczenia. 2. Po przyjęciu wniosek kierowany jest do komisji socjalnej, która weryfikuje jego treść, bada złożone dokumenty (w szczególności oświadczenie dotyczące dochodów na członka rodziny) a następnie przekazuje je do dyrektora, wraz z pisemną opinią co do przyznania żądanego świadczenia. 3. Dyrektor przed podjęciem decyzji uzgadnia jej treść z przedstawicielem organizacji związkowej. 4. Dyrektor wydaje decyzję w sprawie świadczenia. Na decyzji wydanej w formie pisemnej widnieje też podpis przedstawiciela organizacji związkowej. 5. Decyzja jest doręczana pracownikowi.

6 Wspólna działalność socjalna Co do zasady jeden pracodawca tworzy jeden fundusz. Szkoły mogą prowadzić wspólną działalność socjalną na warunkach określonych w umowie (np. powierzając administrowanie Funduszem Centrum Usług Wspólnych albo komórce organizacyjnej urzędu gminy zajmującej się sprawami oświatowymi). Umowa zawierana pomiędzy szkołami powinna określać w szczególności: przedmiot wspólnej działalności, zasady jej prowadzenia, sposób rozliczeń, tryb wypowiedzenia i rozwiązania umowy. Umowa może także określać warunki odstąpienia od jej stosowania oraz odpowiedzialność stron z tego tytułu.

7 Regulamin ZFŚS Działalność socjalna w szkole prowadzona jest na podstawie regulaminu ZFŚS. Regulamin powinien określać: procedurę przyznawania świadczeń (z ewentualnym udziałem komisji socjalnej) osoby uprawnione do ZFŚS (chyba, że krąg uprawnionych jest tożsamy z ustawowym) katalog świadczeń z ZFŚS (nie tylko ulgowych) nie można przyznawać świadczeń nieprzewidzianych w regulaminie, szczegółowe warunki przyznawania świadczeń, zasady dokumentowania prawa do świadczeń.

8 Regulamin ZFŚS Uchwalenie nowego regulaminu ZFŚS, jak również zmian do dotychczasowego wymaga uzgodnienia z działającą w szkole zakładową lub międzyzakładową organizacją związkową. Jeżeli w szkole działa kilka organizacji związkowych, muszą one przedstawić wspólne stanowisko w ciągu 30 dni od przedstawienia im projektu regulaminu lub jego nowelizacji. Jeżeli tego nie uczynią we wskazanym terminie, wtedy uchwalenie regulaminu wymaga jedynie rozpatrzenia stanowisk wszystkich organizacji związkowych (nie są one wówczas wiążące) Jeżeli w szkole nie ma ani jednej organizacji związkowej, wówczas projekt regulaminu albo jego nowelizacji wymaga uzgodnienia z pracownikiem wybranym przez ogół pracowników szkoły do reprezentowania ich interesów.

9 Regulamin ZFŚS Regulamin ZFŚS jak również zmiany w jego treści przyjmuje dyrektor jako organ reprezentujący szkołę będącą pracodawcą. W tym zakresie kompetencji decyzyjnych nie ma ani rada pedagogiczna ani organ prowadzący ani też ewentualny organ doradczy w zakresie przyznawania świadczeń z ZFŚS (tzw. komisja socjalna). Wyjątkowo kompetencja ta może zostać przyznana innemu podmiotowi w przypadku prowadzenia przez kilka szkół wspólnej działalności socjalnej (na warunkach przewidzianych w umowie między tymi szkołami).

10 Regulamin ZFŚS Uchwalenie nowego regulaminu ZFŚS, jak również zmian w dotychczasowym wymaga uzgodnienia z działającą w szkole zakładową lub międzyzakładową organizacją związkową. Jeżeli w szkole działa kilka organizacji związkowych, muszą one przedstawić wspólne stanowisko w ciągu 30 dni od przedstawienia im projektu regulaminu lub jego nowelizacji. Jeżeli tego nie uczynią we wskazanym terminie, wtedy uchwalenie regulaminu wymaga jedynie rozpatrzenia stanowisk wszystkich organizacji związkowych (nie są one wówczas wiążące) Jeżeli w szkole nie ma ani jednej organizacji związkowej, wówczas projekt regulaminu albo jego nowelizacji wymaga uzgodnienia z pracownikiem wybranym przez ogół pracowników szkoły do reprezentowania ich interesów.

11 Katalog uprawnionych do świadczeń Z mocy samego prawa ze świadczeń z ZFŚS w danej szkole mogą korzystać: pracownicy i ich rodziny, emeryci i renciści - byli pracownicy i ich rodziny, osoby z prawem do świadczenia kompensacyjnego byli pracownicy i ich rodziny. Krąg uprawnionych może zostać rozszerzony w regulaminie ZFŚS. Osoby uprawnione (zarówno z mocy ustawy, jak i regulaminu ZFŚS) powinny mieć taki sam dostęp do świadczeń z ZFŚS, oczywiście z uwzględnieniem kryterium socjalnego.

12 Katalog uprawnionych do świadczeń Uprawnienie do korzystania z ZFSS będzie miał nie każdy emeryt, rencista lub pobierający świadczenie kompensacyjne, który pracował w szkole, ale tylko taki, dla którego dana szkoła administrująca ZFŚS była ostatnim miejscem pracy przed przejściem na emeryturę, rentę lub świadczenie kompensacyjne (uchwała Sądu Najwyższego z 15 listopada 1999 r. I PZP 56/91). Podjęcie zatrudnienia na podstawie stosunku pracy w trakcie pobierania emerytury, renty lub świadczenia kompensacyjnego skutkuje utratą statusu beneficjenta ZFŚS w szkole, w której dana osoba korzystała z ZFŚS jako emeryt, rencista lub uprawniony do świadczenia kompensacyjnego.

13 Katalog uprawnionych do świadczeń Szkoła, do której jest włączane gimnazjum, przejmuje zobowiązanie do sprawowania opieki w zakresie ZFŚS nad emerytami i rencistami byłymi pracownikami gimnazjum. Warunkiem przyznania świadczenia w żądanej wysokości po włączeniu jest bowiem: uregulowanie takiego świadczenia w regulaminie ZFŚS szkoły, do której zostało włączone gimnazjum, spełnianie przesłanek przyznania świadczenia przewidzianych w regulaminie ZFŚS szkoły, do której włączono gimnazjum.

14 Kryterium socjalne Świadczenie z ZFŚS może być przyznane zarówno na wniosek beneficjenta jak i z inicjatywy administratora (w zależności od treści regulaminu ZFŚS). Przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu (tzw. kryterium socjalne). W praktyce zarówno przyznanie jak i wysokość danego świadczenia ulgowego uzależnia się od dochodu na osobę w rodzinie beneficjenta ZFŚS (a nie od dochodu samego beneficjenta).

15 Kryterium socjalne Nie można różnicować uprawnień socjalnych beneficjentów z ZFŚS innymi kryteriami m.in.: stażem pracy, wymiarem czasu pracy, formą zatrudnienia, stanowiskiem pracy, podstawą istnienia uprawnienia do ZFŚS, korzystaniem z urlopu (z wyjątkiem bezpłatnego) lub stanu nieczynnego. Nieprawidłowe jest przyznawanie świadczeń ulgowych z ZFŚS na zasadzie wszystkim po równo (dotyczy to nie tylko świadczeń pieniężnych). Nie należy również uzależniać przyznawania świadczeń od ilości środków zgromadzonych na rachunku ZFŚS.

16 Kryterium socjalne Kryterium socjalne nie obejmuje świadczeń innych niż ulgowe, a mianowicie: organizowania wypoczynku, organizowania działalności kulturalno-oświatowej (np. spotkania opłatkowe), organizowania działalności sportowo-rekreacyjnej, organizowania opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowanej przez dziennego opiekuna lub nianię, w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielania zwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową (pożyczki mieszkaniowe).

17 Kryterium socjalne Zasady dokumentowania wysokości dochodu na osobę w rodzinie przez beneficjenta powinny zostać precyzyjnie uregulowane w regulaminie ZFŚS. Dokumentowaniu mogą służyć oświadczenia beneficjentów (ich wzory warto wprowadzić do regulaminu jako załączniki) ale też np. zeznania roczne PIT. Beneficjent odmawiający udokumentowania dochodu na osobę w rodzinie powinien być potraktowany tak, jakby znajdował się w kategorii uprawnionych z najlepszą sytuacją socjalną.

18 Jak odzyskać nadpłacone świadczenie Przepisy prawa nie wyposażają dyrektora szkoły w środki kontroli wykorzystania świadczeń zgodnie z przeznaczeniem. Jednakże w przypadku nienależnego przyznania świadczenia, zarówno z uwagi na omyłkę po stronie dyrektora, jak i niezawinione lub zawinione wprowadzenie w błąd przez pracownika, pracodawca ma prawo żądać zwrotu świadczenia od pracownika. Żądanie będzie bezzasadne, jeżeli pracownik wykaże zużycie lub utratę tego świadczenia skutkujące ustaniem stanu wzbogacenia, chyba że pracodawca udowodni, iż pracownik powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.

19 Jak odzyskać nadpłacone świadczenie Jeżeli dyrektor poweźmie uzasadnione przypuszczenie, że beneficjent mógł posłużyć się oświadczeniem, które było niezgodne z prawdą bądź innym fałszywym dokumentem, wówczas powinien zawiadomić organy ścigania o możliwości popełnienia przestępstwa oszustwa. Prawomocne skazanie nauczyciela za przestępstwo popełnione umyślnie skutkuje wygaśnięciem jego stosunku pracy. Jednocześnie dyrektor może zawiadomić wojewodę o uchybieniu godności zawodu nauczyciela, celem doprowadzenia do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, a w dalszej konsekwencji ukarania nauczyciela nawet wydaleniem z zawodu nauczycielskiego co również powoduje wygaśnięcie stosunku pracy. W odniesieniu do pracownika niepedagogicznego potwierdzony zarzut stanowi podstawę do rozwiązania jego stosunku pracy bez wypowiedzenia, ponieważ naruszenie obowiązków związanych z przyznawaniem świadczeń ZFŚS uchodzi za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.

20 Konsekwencje nieprawidłowości w zakresie ZFŚS Podejmowanie działań niezgodnych z przepisami ustawy o ZFŚS stanowi wykroczenie, za które dyrektor szkoły lub inny pracownik upoważniony przez niego do podejmowania czynności w zakresie dysponowania ZFŚS może zostać ukarany grzywną, jeżeli błąd zostanie wykryty w toku postepowania prowadzonego przez Państwową Inspekcję Pracy. W przypadku niewłaściwego administrowania środkami ZFŚS, działające w szkole związki zawodowe mają prawo żądać zwrotnego przekazania tych środków do Funduszu. Żądanie to może być dochodzone przed sądem. W przypadku przyznawania świadczeń z ZFŚS niezgodnie z kryterium socjalnym (np. na zasadzie każdemu po równo ) zarówno ZUS, jak i urząd skarbowy mogą uznać, że świadczenia te nie podlegają zwolnieniu od opodatkowania i oskładkowania. Beneficjent ZFŚS może domagać się, nawet przed sądem, wypłacenia lub wydania mu świadczenia przyznanego decyzją dyrektora, ale niewypłaconego lub niewydanego.

21 ZFŚS w okresie przedświątecznym na co zwrócić szczególną uwagę Popularnymi świadczeniami w okresie świątecznym są paczki ze słodyczami lub prezentami dla dzieci. Zawartość paczek powinna być zróżnicowana według kryterium socjalnego na zasadzie im niższy dochód na osobę w rodzinie, tym wyższa wartość paczki. Ewentualnie dopuszcza się różnicowanie paczki jedynie w oparciu o kryterium liczby dzieci w rodzinie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 7 grudnia 2016 r. III AUa 2209/15). Może dojść do sytuacji, gdy oboje pracowników rodziców występuje z wnioskiem o przyznanie paczki dla tego samego dziecka. W takim przypadku warto wprowadzić zastrzeżenie do regulaminu ZFŚS, zgodnie z którym jedno dziecko może otrzymać w danym okresie tylko jedną paczkę, niezależnie od liczby wniosków złożonych przez jego rodziców. Wyjątkowo dopuszczalne jest ograniczenie przyznawania paczek ze względu na wiek dziecka. Paczki podlegają zwolnieniu z opodatkowania PIT do kwoty 380 zł i nie wliczają się do podstawy wymiaru składek ZUS.

22 ZFŚS w okresie przedświątecznym na co zwrócić szczególną uwagę W okresie przedświątecznym często przyznaje się także bony towarowe i karty podarunkowe. Wartość bonu lub karty musi być zróżnicowana w zależności od kryterium od socjalnego. Beneficjent z niższym dochodem na osobę w rodzinie powinien otrzymać bon lub kartę o wyższej wartości. Administrator ZFŚS musi zapewnić odpowiednią liczbę bonów lub kart dla pracowników. W braku bonu lub karty nie można go zastępować innymi świadczeniem, chyba że beneficjent zmodyfikuje swój wniosek, a świadczenie zastępcze będzie przewidziane w regulaminie ZFŚS. Bony towarowe nie podlegają zwolnieniu z opodatkowania PIT, jak również nie są wliczane do podstawy wymiaru składek ZUS.

23 ZFŚS w okresie przedświątecznym na co zwrócić szczególną uwagę W okresie przedświątecznym pracownicy mogą także korzystać z bonusów finansowych z ZFŚS, o ile takowe zostały przewidziane w regulaminie a ich wysokość jest różnicowana w oparciu o kryterium socjalne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 31 maja 2017 r. III AUa 836/16). Niekoniecznie muszą być to zapomogi zdrowotne czy losowe. Świadczenia finansowe ale też innego rodzaju nie należą się nauczycielowi, który w danej szkole jedynie uzupełnia pensum.

24 ZFŚS w okresie przedświątecznym na co zwrócić szczególną uwagę Dość częstą postacią świadczeń niemających charakteru ulgowego, występującą w okresie świątecznym, są tzw. spotkania opłatkowe. Tego typu imprezy są dostępne dla wszystkich beneficjentów ZFŚS na zasadzie powszechnej dostępności, o ile można uznać je za przejaw działalności rekreacyjnej (wyrok Sądu Najwyższego z 23 października 2008 r. II PK 74/08). Aby spotkanie opłatkowe zostało uznane za świadczenie niemające charakteru ulgowego i zarazem niepodlegające kryterium socjalnemu, nie należy ograniczać go jedynie do samego poczęstunku. Spotkanie powinno być połączone z formą rekreacji np. z jasełkami, koncertem kolęd, występem chóru czy kuligiem.

25 25 Dziękuję za uwagę Zapraszam na