PORADNIK EKOLOGICZNEGO ROLNIKA

Transkrypt

1 PORADNIK EKOLOGICZNEGO ROLNIKA Szkolenia dla rolników i mieszkańców gminy dotyczące ochrony środowiska poprzez praktyczne stosowanie Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej i podstawowych zasad ekologii w gospodarstwach na terenie gminy Buczek Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi ul. Łąkowa Łódź tel.: fax: fundusz@wfosigw.lodz.pl Urząd Gminy w Buczku ul. Główna Buczek tel.: fax: sekretariat@buczek.org.pl

2 Realizując wewnętrzną kampanię Czysta gmina bezpieczna gmina dążymy do tego, by podnosić świadomość mieszkańców w zakresie ekologii, ochrony środowiska, Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej i zasady cross compliance, które będą musieli spełniać rolnicy, by móc sięgnąć po dopłaty w pełnej wysokości. Wodociągując gminę, zakładając kanalizację, czy zachęcając do budowy przydomowych oczyszczalni zależało nam na poprawieniu warunków życia mieszkańcom i zachowania standardów z zakresu ochrony środowiska. Wszystkie nasze działania skierowane były i są na poprawę warunków ekologicznych w gospodarstwach indywidualnych rolników a poprzez to również w całej gminie. Dbałość poszczególnych rolników o środowisko przyczyni się do stworzenia Gminy czystej i bezpiecznej a tym samym bardziej atrakcyjnej dla potencjalnych turystów jak również dla osób, które nie znalazły jeszcze swojego miejsca na zamieszkanie lub rozpoczęcie działalności a przede wszystkim dla naszych mieszkańców. Mamy nadzieję, że uda nam się przeprowadzić jeszcze wiele działań, które będą służyły podniesieniu poziomu czystości i bezpieczeństwa w gminie. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi ul. Łąkowa Łódź tel.: fax: fundusz@wfosigw.lodz.pl Urząd Gminy w Buczku ul. Główna Buczek tel.: fax: sekretariat@buczek.org.pl PORADNIK EKOLOGICZNEGO ROLNIKA Niniejsza publikacja jest skierowana do wszystkich mieszkańców gminy Buczek uczestniczących w szkoleniach na temat Szkolenia dla rolników i mieszkańców gminy dotyczące ochrony środowiska poprzez praktyczne stosowanie Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej i podstawowych zasad ekologii w gospodarstwach na terenie gminy Buczek - dzięki dofinansowaniu z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi. Podajemy w niej informacje z zakresu ochrony środowiska poprzez prawidłową gospodarkę wodno-ściekową na terenie gminy Buczek a także zasady Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej. Jedną z zasad ZDPR jest ochrona zasobów wodnych zgodnie z którą ścieki bytowe pochodzące z gospodarstwa są w odpowiedni sposób gromadzone i odprowadzane. 2

3 Polska polityka ekologiczna opiera się na konstytucyjnej zasadzie zrównoważonego rozwoju, zawartej w art. 5 Konstytucji RP Rzeczpospolita Polska ( ) zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju., dlatego jej zalecenia należy uwzględnić we wszystkich dokumentach strategicznych oraz programach, których realizacja może mieć wpływ na stan środowiska. Podstawowymi dokumentami zawierającymi wytyczne w zakresie zrównoważonego rozwoju są: 1. Polityka ekologiczna państwa na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata Strategia Zrównoważonego Rozwoju Polski do 2025 roku Nadrzędnym, strategicznym celem polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) i tworzenie podstaw do zrównoważonego rozwoju społecznogospodarczego. W celu realizacji postanowień ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U nr 239, poz z póź. zm.) (art. 43 ust. 1) dokumenty strategiczne zakładają podjęcie działań mających na celu realizację inwestycji wskazanych w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK), który obejmuje przedsięwzięcia polegające na wyposażeniu aglomeracji w systemy kanalizacyjne dla ścieków komunalnych i zapewnienia biologicznego oczyszczania ścieków przez wprowadzenie ich do wód w aglomeracjach o równoważnej liczbie mieszkańców (RLM) większej od Zakłada się, iż w przypadku aglomeracji o RLM wynoszącej od 2000 do , inwestycje zrealizowane będą do 31 grudnia 2015 r., a w przypadku aglomeracji o RLM wynoszącej powyżej , do 31 grudnia 2010 r. Natomiast w miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacyjnych nie przyniosłaby korzyści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty, należy stosować systemy indywidualne lub inne rozwiązania zapewniające ochronę środowiska (art. 42 ust. 4 ustawy Prawo wodne). Gospodarka wodnościekowa jest jednym z głównych czynników decydujących o standardach środowiska przyrodniczego, jakości przestrzeni oraz jakości życia mieszkańców. Głównym problemem z zakresu gospodarki wodnościekowej jest przede wszystkim dysproporcja między długością sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, występująca głównie na obszarach wiejskich, powodująca zagrożenie środowiska nieoczyszczonymi ściekami. Na obszarach wiejskich znikomy procent ludności korzysta z kanalizacji. Skutkiem takiego stanu rzeczy jest odprowadzanie olbrzymich ilości nieoczyszczonych ścieków komunalno-bytowych wprost do ziemi, wód podziemnych i powierzchniowych, co zmusza do podjęcia działań zapobiegających dalszej degradacji środowiska. Ponadto tereny wiejskie charakteryzują się rozproszoną zabudową, co dodatkowo utrudnia objęcie ich kanalizacją zbiorczą, nie tylko ze względów technicznych, ale również ekonomicznych. Mając na uwadze powyższe oraz pamiętając o racjonalnej polityce zrównoważonego rozwoju, należy dokonać analizy dostępnych technologii i rozwiązań odprowadzania i utylizacji ścieków na terenie gminy oraz możliwości formalnoprawnych i finansowych wdrożenia w gminie uzupełniających rozwiązań oczyszczania ścieków w stosunku do projektu zbiorczej kanalizacji. C elem Gminy Buczek jest dążenie do podnoszenia poziomu i jakości życia jej mieszkańców poprzez poprawę jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego. 3

4 Ciągle jeszcze najpowszechniejszym sposobem rozwiązania problemu ścieków jest gromadzenie ich w zbiornikach bezodpływowych (potocznie nazywanych szambami ). Nieoczyszczone lub oczyszczone w niedostatecznym stopniu ścieki zagrażają glebie, a przede wszystkim wodom powierzchniowym Nieoczyszczone lub oczyszczone i podziemnym! Nie od dziś wiadomo, iż powszechną praktyką w niedostatecznym stopniu ścieki zagrażają stosowaną wśród ludności jest rozszczelnianie szamb, skąd nieoczyszczone ścieki trafiają wprost do gruntu. Przyjęta praktyka powierzchniowym i podziemnym! glebie, a przede wszystkim wodom obniża koszty wywozu ścieków, ale ma dramatyczny wpływ na stan środowiska naturalnego oraz stanowi zagrożenie dla zdrowia, a czasami nawet dla życia mieszkańców, dlatego tym bardziej należy dążyć do uporządkowania gospodarki ściekowej. Kanalizacja indywidualna jest w pierwszej kolejności realizowana na tych obszarach, na których największa liczba mieszkańców zadeklaruje wolę uczestnictwa w programie budowy indywidualnych oczyszczalni ścieków. Taki sposób realizacji programu umożliwi uzyskanie największego dla wybranych obszarów efektu ekologicznego. Celem jest budowa około 300 przydomowych oczyszczalni ścieków poprzez przekazanie podczas szkoleń przeprowadzonych w sołectwach wiedzy nt. ochrony środowiska, zwykłej dobrej praktyki rolniczej i ekologii. Podczas szkoleń zostanie przekazana również wiedza nt. dalszego właściwego użytkowania oczyszczalni, które przyniesie konkretne efekty w zakresie ekologii. Planuje się wyposażyć każdą zabudowaną nieruchomość, która nie jest podłączona lub nie planowane jest podłączenie jej do kanalizacji zbiorczej, w indywidualną oczyszczalnię ścieków. Realizacja programu jest prowadzona na terenie całej gminy. Rozproszony efekt ekologiczny daje w konsekwencji najlepszą promocję programu wśród mieszkańców. Realizacja programu budowy przydomowych oczyszczalni ścieków i przekazanie wiedzy z zakresu ochrony środowiska poprzez szkolenia gwarantuje szybkie osiągnięcie efektu ekologicznego. pełny efekt ekologiczny powstanie z chwilą uruchomienia każdej zainstalowanej oczyszczalni gospodarka ściekowa na nieskanalizowanych obszarach gminy nie jest prowadzona zgodnie z wymogami ustawy o ochronie środowiska, powszechną praktyką stosowaną wśród ludności jest rozszczelnianie szamb, skąd nieoczyszczone ścieki trafiają wprost do gruntu zagrażając glebie, a przede wszystkim wodom powierzchniowym i podziemnym. szkolenia dla rolników i mieszkańców gminy, które zostaną przeprowadzone w każdym sołectwie mają na celu podniesienie świadomości w zakresie ochrony środowiska, przekazanie wiedzy nt. Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej, rolnictwa ekologicznego i podstawowych zasad ekologii w gospodarstwach rolnych i domowych na terenie gminy Buczek Zakres ZDPR jest następujący: 1. Stosowanie i przechowywanie nawozów (w tym omówienie zabiegu wapnowania) 2. Rolnicze wykorzystanie ścieków na terenie gospodarstwa 3. Rolnicze wykorzystanie komunalnych osadów ściekowych 4. Zasady stosowania środków ochrony roślin 5. Gospodarowanie na użytkach zielonych 6. Utrzymanie czystości i porządku w gospodarstwie 7. Ochrona siedlisk przyrodniczych 8. Ochrona gleb 9. Ochrona zasobów wodnych 4

5 1 STOSOWANIE I PRZECHOWYWANIE NAWOZÓW Wszystkie nawozy naturalne (odchody zwierząt, obornik, gnojowica, gnojówka) i nawozy mineralne są podstawowymi czynnikami plonotwórczymi, które dostarczają roślinom składników pokarmowych i zwiększają żyzność gleby. Stosowanie nawozów: Zgodnie z obowiązującą Ustawą o nawozach i nawożeniu z dnia 10 lipca 2007 r. (Dz. U ) w Polsce można stosować wyłącznie nawozy i środki wspomagające uprawę roślin, które zostały dopuszczone do obrotu. Cennym źródłem składników pokarmowych dla roślin mogą być także nawozy naturalne (obornik, gnojówka, gnojowica). Zarówno jednak nawozy naturalne jak mineralne niewłaściwie przechowywane lub niewłaściwie zastosowane (w nadmiarze lub w nieodpowiednim terminie) mogą stanowić poważne zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt a także dla otaczającego nas środowiska naturalnego. Bardzo szkodliwy dla środowiska może być także powszechnie stosowany obornik. Zawarte w nim związki azotu i fosforu łatwo mogą być wymywane do gleby i do wód gruntowych. Może to spowodować przenawożenie gleby pod pryzmą i w jej sąsiedztwie a także doprowadzić do zanieczyszczenia wód związkami azotu i fosforu. Zgodnie z ww. ustawą podmiot, który prowadzi chów lub hodowlę drobiu powyżej stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior: Posiada plan nawożenia opracowany zgodnie z zasadami dobrej praktyki rolniczej, na podstawie składu chemicznego nawozów oraz potrzeb pokarmowych roślin i zasobności gleb w wyłączeniem tych podmiotów, które zbywają w całości nawozy naturalne. Zagospodarowuje co najmniej 70% gnojówki i gnojowicy na użytkach rolnych, których jest posiadaczem i na których prowadzi uprawę roślin, a pozostałe może zbyć do bezpośredniego rolniczego wykorzystania wyłącznie na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Umowę strony przechowują co najmniej przez 8 lat od dnia jej zawarcia. Nabywca nawozu naturalnego, opracowuje w terminie 30 dni od dnia zawarcia umowy plan nawożenia, jednak nie później niż do dnia rozpoczęcia stosowania nawozu naturalnego. 5

6 4. 5. Okręgowa stacja chemiczno-rolnicza wydaje opinię o planie nawożenia za którą pobiera opłatę. Podmiot oraz nabywca nawozów naturalnych przekazuje do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska plan nawożenia wraz z opinią w terminie 14 dni od wydania opinii. ZDPR zabrania więc przechowywania obornika w pryzmach na polu. Gnojówkę i gnojowicę przechowuje się wyłącznie w szczelnych zbiornikach o pojemności umożliwiającej gromadzenie co najmniej 4-miesięcznej produkcji tego nawozu. Zbiorniki te powinny być zbiornikami zamkniętymi w rozumieniu przepisów wydanych na podstawie ustawy Prawo budowlane zapis ten wchodzi wżycie z dniem 1 stycznia 2011 r. Obornik powinien być przechowywany na nieprzepuszczalnych płytach, zabezpieczony w taki sposób, aby wycieki nie przedostawały się do gruntu zapis ten wchodzi z dniem 1 stycznia 2009 r. i dotyczy podmiotów, którzy prowadzą chów lub hodowlę drobiu powyżej stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior. Wymagana wielkość urządzeń w przeliczeniu na 1 DJP wynosi: w przypadku utrzymania zwierząt w systemie ściółkowym 2 m 3 /1 DJP dla gnojówki i wody gnojowej, 2,5 m 3 /1 DJP dla obornika, w przypadku utrzymania zwierząt w systemie bezściółkowym wielkość wymagana i 7 m 3 /1 DJP dla gnojowicy. ZDPR nakłada na rolników także obowiązek bezpiecznego dla środowiska przechowywania nawozów mineralnych. Bezpiecznego to znaczy takiego, które maksymalnie zabezpiecza przed niezamierzonym i niekontrolowanym przedostaniem się składników nawozowych (azotanów, fosforanów) do gleby i wód gruntowych. Nawozy mineralne należy więc przechowywać w oryginalnych opakowaniach, w zamkniętych magazynach a przynajmniej w pomieszczeniach zadaszonych. Dopuszcza się składowanie tych nawozów na pryzmach, ale tylko na nieprzepuszczalnym podłożu i pod przykryciem z wodoszczelnego materiału. Nawozy dostarczane luzem powinny być przechowywane w magazynach lub pod zadaszeniem. Także nawozy luzem dopuszcza się składować na pryzmach, ale także uformowanych na nieprzepuszczalnym podłożu i pod wodoszczelnym przykryciem. Pryzmy nie mogą być zakładane na spadkach terenu oraz w strefach ochrony pośredniej wód i w strefach wrażliwych. Nie dopuszczalne jest składowanie w pryzmach saletry amonowej i innych nawozów zawierających azotan amonowy w ilości odpowiadającej powyżej 28% azotu całkowitego Jak stosować dawki nawozów: Zgodnie z zasadami Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej, całkowita dawka nawozu naturalnego zastosowana w ciągu roku na 1 ha użytków rolnych nie może przekraczać 170 kg azotu (w czystym składniku). Rocznie zastosować więc można nie więcej jak 40 ton obornika lub 45 m 3 gnojowicy na 1 ha. Jeżeli ilość nawozów naturalnych produkowanych w gospodarstwie w przeliczeniu na azot w czystym składniku przekracza 170 kg/ha, świadczy to o nadmiernej obsadzie inwentarza. W tej sytuacji rolnik ma trzy możliwości: zmniejszyć obsadę inwentarza, powiększyć powierzchnię użytków rolnych (zakup, dzierżawa) albo zawrzeć umowę z sąsiadem na odbiór nadwyżki nawozów. ZDPR określa także zalecane i dopuszczalne terminy stosowania nawozów naturalnych. Nawozy naturalne w postaci stałej bądź płynnej można stosować na pola w okresie od 1 marca do 30 listopada. Inne terminy stosowania dopuszczalne są tylko w stosunku upraw pod osłonami. Gnojówkę lub gnojowicę najlepiej jest stosować wczesną wiosną na jeszcze nie obsianą glebę. Dopuszcza się stosowanie tych nawozów na rośliny (pogłównie), z wyjątkiem roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi lub skarmiania przez zwierzęta. Z punku widzenia ZDPR optymalnym terminem stosowania obornika także jest wczesna wiosna. O ile to nie jest konieczne należy unikać wywożenia obornika w okresie późnego 6

7 lata lub wczesnej jesieni z uwagi na stosunkowo duże straty azotu w tym okresie w formie gazowej (amoniak) oraz wymywania do wód gruntowych (azotany). Lepszym terminem będzie późna jesień. Nawozy naturalne powinny być przykryte lub wymieszane za pomocą narzędzi uprawowych nie później jednak niż następnego dnia po ich zastosowaniu w celu uniknięcia ulatniania się składników lub wypłukiwania przez deszcz. Pogłówne stosowanie tych nawozów dopuszczalne jest tylko na użytkach zielonych i wieloletnich uprawach polowych. Obornik, gnojówka lub gnojowica mogą być stosowane w odległości nie mniejszej niż 20 m od strefy ochronnej źródeł wody, ujęć wody, brzegu zbiorników i cieków wodnych. Na tych obszarach nawozy mineralne w postaci stałej mogą być stosowane tylko ręcznie. Kiedy nie stosuje się nawozów: ZDPR zabrania stosowania jakichkolwiek nawozów mineralnych i naturalnych na glebach zalanych wodą, podtopionych, zamarzniętych do głębokości 30 cm lub pokrytych śniegiem. Zabrania także stosowania gnojówki lub gnojowicy na glebach bez okrywy roślinnej położonych na stokach o nachyleniu większym niż 10%, w postaci płynnej podczas wegetacji roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi. Zakres kontroli: Kontrola będzie polegać m.in. na sprawdzeniu: czy nie przekroczona została dopuszczalna dawka nawozu naturalnego na 1 ha UR wyliczona na podstawie obsady zwierząt. W przypadku nadwyżki ponad 170 kg N/ha rolnik będzie musiał udokumentować sposób zagospodarowania tej nadwyżki. czy rolnik stosuje nawozy mineralne dopuszczone do obrotu oraz czy przestrzega wymogów dotyczących właściwego ich przechowywania. czy rolnik przestrzega zakazów związanych ze stosowaniem nawozów mineralnych i naturalnych. 2 ROLNICZE WYKORZYSTANIE ŚCIEKÓW NA TERENIE GOSPODARSTWA Rolnicze wykorzystanie ścieków na terenie gospodarstwa: Ścieki mogą być dwojakiego rodzaju: powstające w gospodarstwie lub z poza gospodarstwa czyli dostarczane przez jednostki zewnętrzne. Na ścieki powstające w gospodarstwie składają się: wody zużyte na cele bytowe i gospodarcze np. mycie zwierząt, mycie urządzeń udojowych, higienizacja pomieszczeń wody opadowe lub roztopowe z powierzchni zanieczyszczonych 7

8 Ścieki dostarczane przez jednostki zewnętrzne to: ścieki odprowadzane z terenów przemysłowych, handlowych ścieki komunalne będące ściekami bytowymi lub mieszaniną ścieków bytowych z komunalnymi lub roztopowymi Wszystkie rodzaje ścieków mogą być traktowane jako źródło składników nawozowych w rolnictwie. Można nimi nawozić lub nawadniać grunty orne i użytki zielone. Pamiętać jednak należy, że ścieki zawierają nie tylko składniki nawozowe. Mogą także charakteryzować się podwyższoną zawartością metali ciężkich oraz obecnością przetrwalnikowych form chorobotwórczych, które stanowią potencjalne zagrożenie dla środowiska oraz zdrowia ludzi i zwierząt. Jak stosować ścieki: ZDPR zezwala na stosowanie ścieków do rolniczego wykorzystania ale nakłada zwłaszcza na jednostkę oferującą ścieki pewne warunki: ścieki muszą spełniać normy sanitarne a zawartość metali ciężkich nie może przekraczać określonych norm jednostka oferująca ścieki musi uzyskać od starosty pozwolenie wodno prawne na rolnicze wykorzystanie ścieków musi być wykonana analiza gleb które mają być nawożone tymi ściekami. Analiza musi uwzględniać nie tylko P, K, Mg ale także zawartość metali ciężkich. jednostka oferująca ścieki zobowiązana jest także do ustalenia wysokości dawek z uwzględnieniem zapotrzebowania roślin, zasobności gleby i nawożenia mineralnego. Roczne i sezonowe dawki ścieków nie mogą przekroczyć zapotrzebowania roślin na N, P, K i wodę. Nie mogą także utrudniać samooczyszczania się gleby. Stosowanie ścieków jest zabronione: do nawożenia roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi i zwierzęta na ziemię zamarzniętą lub przykrytą śniegiem na GO o spadku większym niż 10% oraz na UZ i plantacjach drzew leśnych o spadku większym niż 20% Zakres kontroli ARiMR: Kontrola polega m.in. na sprawdzeniu czy rolnik posiada: kopię pozwolenia wodno-prawnego oraz wyniki analizy gleb plan nawożenia uwzględniającego ścieki przeznaczone do rolniczego wykorzystania ewentualnie miejsce stosowania tzn. czy odbywa się na obszarach dozwolonych 8

9 3 ROLNICZE WYKORZYSTANIE KOMUNALNYCH OSADÓW ŚCIEKOWYCH Rolnicze wykorzystanie osadów komunalnych: Komunalne osady ściekowe są to osady powstające w komorach fermentacyjnych oraz w innych instalacjach służących do oczyszczania ścieków komunalnych. Mogą być wykorzystywane do nawożenia wszystkich upraw rolniczych z wyjątkiem: łąk i pastwisk oraz roślin warzywnych i jagodowych przeznaczonych do bezpośredniego spożycia. Mogą być stosowane na gruntach rekultywowanych na cele rolnicze. Wielkość dawki zależy od jakości osadu, rodzaju i zasobności gleby oraz zapotrzebowania uprawianych roślin. Jakie osady ściekowe można stosować: Do rolniczego wykorzystania nadają się takie komunalne osady ściekowe, w których zawartość metali ciężkich i bakterii z rodzaju Salmonella nie przekracza norm ustalonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska, a odczyn gleby na której mają być stosowane nie przekracza ph 5,6. Stosowanie osadów nie może pogarszać jakości gleb, jakości wód ani powodować zagrożenia dla zdrowia ludzi. Jakie są wymagania przy stosowaniu osadu ściekowego: Wymagania przy stosowaniu osadów ściekowych są podobne jak przy stosowaniu ścieków i dotyczą głównie producentów osadów. Ważność analizy gleby jest ograniczona i dotyczy w tym przypadku tylko okresu po ostatnim zastosowaniu osadów. Rolnik zobowiązany jest do przechowywania wyników analiz osadów i gleb oraz posiadać informację o dawkowaniu osadów na poszczególnych działkach. Stosowanie osadów ściekowych zabronione jest na: gruntach, na których uprawiane są rośliny przeznaczone do bezpośredniego spożycia przez ludzi gruntach wykorzystywanych jako łąki i pastwiska na glebach o dużej przepuszczalności (piaski luźne, piaski gliniaste) i poziomie wody gruntowej poniżej 1,5 m 9

10 Zakres kontroli: na gruntach o spadku powyżej 10% na uprawy pod przykryciem, na obszarach upraw ogrodniczych i warzywnych oprócz drzew owocowych na obszarach parków narodowych i rezerwatów przyrody na gruntach o szerokości 50 m przylegających do brzegów wód powierzchniowych na terenach zalewowych, podtapianych i bagiennych na glebach zamarzniętych i pokrytych śniegiem na terenach położonych w odległości mniejszej niż 100 m od ujęć wody, domów mieszkalnych, zakładów przetwórstwa spożywczego Kontrola polega na sprawdzeniu czy rolnik posiada: wyniki analizy gleb, także na metale ciężkie wyniki analiz osadów ściekowych plany nawożenia Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza z siedzibą w Łodzi ul. Zbocze 16 A, Łódź, tel. (042) wykonuje: analizy gleb na zakwaszenie oraz zawartość składników pokarmowych analizy materiału roślinnego analizy nawozów mineralnych oznaczania skażenia gleb 4STOSOWANIE ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN Stosowanie środków ochrony roślin: Zalecenia i wymogi Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej (ZDPR) w zakresie stosowania środków ochrony roślin podstawę prawną znajdują w ustawie o ochronie roślin uprawnych. Stosowanie się do tych wymogów jest bardzo ważne z punktu widzenia skuteczności i efektywności zabiegów ochrony roślin ale jeszcze ważniejsze z punktu widzenia ochrony środowiska. Chemiczne środki ochrony roślin powinny być stosowane jako uzupełnienie metod agrotechnicznych i biologicznych i tylko w przypadku, kiedy szkodliwość agrofaga (chwasty, choroby, szkodniki) przekracza próg ekonomicznej szkodliwości. 10

11 Jakie środki można stosować w gospodarstwie: W gospodarstwach rolnych mogą być stosowane tylko środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu i stosowania określone przepisami o ochronie roślin lub o rolnictwie ekologicznym. Wykaz zamieszczany jest co roku w Monitorze Polskim. Informacja na ten temat znajduje się także na opakowaniu pestycydu. Jak stosować środki ochrony roślin: Środki ochrony roślin należy stosować do celów określonych w etykiecie instrukcji stosowania i ściśle według podanych w niej zaleceń. Zabiegi chemicznej ochrony roślin powinny być wykonywane tylko sprawnym technicznie (atestowanym) opryskiwaczem, przez osoby posiadające aktualne zaświadczenie o przeszkoleniu w tym zakresie. Nie ma obowiązku atestacji opryskiwaczy ręcznych. Środki ochrony roślin na terenie otwartym można stosować jeżeli prędkość wiatru nie przekracza 3 m/s, a miejsce stosowania środka jest oddalone co najmniej 5 m od dróg publicznych i co najmniej 20 m od budynków mieszkalnych i zabudowań inwentarskich, pasiek, upraw zielarskich, ogrodów działkowych, rezerwatów przyrody, wód powierzchniowych oraz od granicy wewnętrznego terenu ochrony strefy pośredniej źródeł i ujęć wód. W odległości mniejszej niż 20 m od ww. obiektów zabrania się też zakładania upraw wymagających intensywnego stosowania środków ochrony roślin. Jakie są obowiązki rolnika: Przy stosowaniu środków ochrony roślin rolnicy zobowiązani są do przestrzegania okresów karencji i prewencji. Właściciele gruntów, na których wykonywane były zabiegi ochrony roślin zobowiązani są także do prowadzenia ewidencji wykonywanych zabiegów oraz do jej przechowywania przez co najmniej dwa lata od dnia wykonania zabiegu. Ewidencja wykonywanych zabiegów jest wymogiem ustawowym. Ewidencja ta powinna zawierać: gatunek rośliny i powierzchnię, na której wykonywany był zabieg termin wykonania zabiegu nazwę preparatu oraz dawkę na 1 ha Zakres kontroli: Kontrola polega na sprawdzeniu: czy stosowane środki dopuszczone są do obrotu i stosowania (na podstawie rachunków zakupu środków) zaświadczenia o przeszkoleniu oraz aktualności atestu opryskiwacza ciągnikowego przestrzegania okresów prewencji sposobu i terminu stosowania środków ochrony roślin na podstawie prowadzonej przez rolnika ewidencji zabiegów oraz rachunków zakupu czy przestrzegany jest zakaz zakładania w odległości mniejszej niż 20 m od wyżej wspomnianych miejsc i obiektów upraw wymagających intensywnego stosowania środków ochrony roślin 11

12 Zgodnie z ustawą o ochronie roślin z dnia 18 grudnia 2003 DZ. U. z 2004 r Nr 11 poz. 94 każdy rolnik powinien: jeśli posiada opryskiwacz to tylko przebadany (atestowany), atestacja wykonana przez Stację Kontroli Opryskiwaczy ważna przez 3 lata jeżeli wykonuje zabiegi ochrony roślin to powinien mieć ukończony kurs ze stosowania środków ochrony roślin sprzętem naziemnym, które ważne jest 5 lat od daty wystawienia każdy rolnik powinien ewidencjować zabiegi ochrony roślin przeprowadzone na jego działkach rolnych i przechowywać przez okres 2 lat 5GOSPODAROWANIE NA UŻYTKACH ZIELONYCH Gospodarowanie na użytkach zielonych: ZDPR bardzo dużą uwagę zwraca na przestrzeganie zakazu wypalania roślinności. Dotyczy to zarówno roślinności na łąkach, pastwiskach, nieużytkach, rowach, pasach przydrożnych, jak również ściernisk i słomy po zbiorze zbóż. W przypadku podpalenia traw przez osoby spoza gospodarstwa właściciel tych gruntów zobowiązany jest zgłosić ten fakt na policję. Gospodarowanie na użytkach zielonych powinno być prowadzone w sposób bezpieczny dla środowiska tzn. nie powodujący trwałego uszkodzenia darni przez nadmierny wypas i nie powodujący zanieczyszczenia wód związkami azotu. W przypadku pastwisk największym zagrożeniem jest nadmierna obsada zwierząt. Zbyt duża obsada może spowodować trwałe uszkodzenie darni a także nadmiernie zanieczyścić teren odchodami co prowadzić może w efekcie do zanieczyszczenia wód związkami azotu. Pamiętać należy aby unikać wypasania zwierząt w okresach, gdy gleba jest nadmiernie uwilgotniona oraz w drugiej połowie października. Późną jesienią bardzo małe jest wykorzystanie składników pokarmowych z odchodów zwierzęcych, zostają one wtedy łatwo wymywane do wód podziemnych. Nie należy także wypasać zwierząt na terenach źródliskowych i w bezpośrednim sąsiedztwie wód powierzchniowych. Zakres kontroli: Kontrola polega na sprawdzeniu: czy nie stosowano wypalania roślinności a w przypadku jeżeli było podpalenie przez osoby spoza gospodarstwa czy ten fakt zgłaszany był na policję czy nie stosowano nadmiernego wypasu, który mógłby doprowadzić do zanieczyszczenia wód powierzchniowych 12

13 6OCHRONA SIEDLISK PRZYRODNICZYCH Ochrona siedlisk przyrodniczych: Podstawowe ograniczenia w swobodnym użytkowaniu gruntów wynikać mogą z przepisów o ochronie przyrody. Dotyczy to zwłaszcza obszarów położonych na terenach o szczególnych walorach przyrodniczych, na terenie parków narodowych, parków krajobrazowych itp. Dla tych terenów opracowywane są szczegółowe plany ochrony przyrody zatwierdzane w przypadku parków narodowych przez Ministra Środowiska a w przypadku parków krajobrazowych i rezerwatów przyrody przez wojewodę. Plany te konsultowane są także z samorządami lokalnymi. Postanowienia planów ochrony przyrody w formie określonych ograniczeń muszą się znaleźć w miejscowych planach przestrzennego zagospodarowania gminy. Ograniczanie intensyfikowania procesów produkcji rolniczej na tych terenach ma na celu racjonalne użytkowanie naturalnych zbiorowisk roślinnych i zwierzęcych dla zapewnienia trwałości istnienia tych organizmów. Rolnicy gospodarujący na terenie obszarów chronionych zobowiązani są do bezwzględnego stosowania się do zaleceń wynikających z lokalnych planów ochrony tych obszarów. Pamiętać należy także o ochronie torfowisk i wszelkiego rodzaju oczek wodnych traktowanych jako naturalne zbiorniki wodne w rolnictwie. Zakres kontroli: Kontrola polega na sprawdzeniu: czy rolnik prowadzi działalność rolniczą zgodnie z wymaganiami zapisanymi w planach ochrony tych obszarów 7UTRZYMANIE CZYSTOŚCI I PORZĄDKU Jakie wymagania musi spełnić rolnik: Rolnicy, tak jak i inni właściciele nieruchomości zobowiązani są do utrzymywania czystości i porządku poprzez: posiadanie urządzeń do gromadzenia odpadów komunalnych oraz utrzymywanie ich w odpowiednim stanie technicznym, sanitarnym i porządkowym gromadzenie powstających na terenie gospodarstwa odpadów komunalnych wywożenie odpadów bądź ich utylizowanie na miejscu 13

14 Rolnicy są zobowiązani do udokumentowania korzystania z usług w zakresie usuwania odpadów przez jednostkę posiadającą zezwolenie na wykonywanie takich usług. Oznacza to, że rolnik powinien posiadać umowę i dowód płacenia za składowanie odpadów na składowisku do tego przeznaczonym. Zakres kontroli: Kontrola polega na sprawdzeniu: czy na terenie gospodarstwa panuje ład i porządek czy gospodarstwo wyposażone jest w urządzenie do składowania odpadów 8OCHRONA GLEB Ochrona gleb: Ochrona gleb rozumiana jest jako zapobieganie erozji. Szkodliwość erozji polega na niszczeniu wierzchniej warstwy gleby poprzez wymywanie i spływy powierzchniowe (erozja wodna) lub przemieszczanie cząstek glebowych przez wiatr (erozja wietrzna). Oba te procesy prowadzą do zmniejszenia żyzności gleby i oznaczają niższe plony. Poza tym zniszczona gleba traci swoje właściwości polegające na magazynowaniu wody i składników mineralnych oraz na zapobieganiu ujemnym skutkom nagromadzania substancji szkodliwych dla roślin, zwierząt i ludzi. Na gruntach podatnych na erozję należy stosować specjalne zabiegi przeciwerozyjne polegające na: trwałym zadarnieniu lub zalesieniu czy zakrzaczeniu gruntów położonych na stokach o nachyleniu powyżej 20% (12 ) stosowaniu płodozmianu przeciwerozyjnego na gruntach o nachyleniu 10-20% a tam gdzie to jest możliwe uprawy poprzeczno stokowej zakładanie śródpolnych pasów zadrzewień na obszarach szczególnie podatnych na erozję wodną, które pełnią funkcję barier ograniczających spływ gleby. Pasy zadrzewień śródpolnych ograniczają prędkość wiatrów a więc także ograniczają erozję wietrzną. utrzymaniu stałego poziomu uwilgotnienia gleby. Jest to szczególnie ważne na glebach torfowych, gdzie szkodliwy jest zarówno niedobór jak i nadmiar wody. W jej utrzymaniu pomagają dobrze utrzymane urządzenia melioracyjne. Rolnik zobowiązany jest do utrzymywania sprawności technicznej urządzeń przeciwerozyjnych oraz urządzeń melioracji szczegółowych na swoich gruntach (rowy). 14

15 W przypadku posiadania gruntów na stokach nachylonych 12o (20%) tereny te muszą być zadarnione. Nie wolno przekształcać ich w grunty orne. Zakres kontroli: Kontrola polega będzie dotyczyć: właściwego utrzymania urządzeń przeciwerozyjnych i urządzeń melioracji szczegółowych na swoich gruntach sposobu utrzymania UZ na stokach o nachyleniu 12 (20%) 9OCHRONA ZASOBÓW WODNYCH Ochrona zasobów wodnych: Zanieczyszczenia, które wsiąkają w glebę na terenie gospodarstwa wcześniej czy później wrócą do nas z wodą, którą pijemy i poimy zwierzęta. Dlatego tak ważną rzeczą jest usunięcie wszelkich źródeł zanieczyszczeń na terenie gospodarstwa. Niedopuszczalne jest odprowadzanie ścieków z gospodarstwa domowego i innych części gospodarstwa do rowów melioracyjnych, wód otwartych oraz stosowanie szamb z nieszczelnym dnem. Jakie warunki powinien spełnić rolnik: Rolnik prawidłowego gromadzenia i odprowadzania ścieków bytowych wytworzonych na terenie gospodarstwa. Zabrania się odprowadzania ścieków do wód powierzchniowych i do ziemi. W najkorzystniejszej sytuacji są gospodarstwa, które mają możliwość przyłączenia gospodarstwa do zewnętrznej sieci kanalizacyjnej. Bardzo dobrym rozwiązaniem są przyzagrodowe oczyszczalnie ścieków. Jeżeli nie ma takiej możliwości to gospodarstwo powinno być wyposażone we właściwe urządzenia do gromadzenia ścieków szamba z nieprzepuszczalny dnem i ścianami oraz ze szczelnym, zamykanym przykryciem. Zakres kontroli: Kontrola polega na sprawdzeniu czy: jeżeli gospodarstwo rolne jest wyposażone w szambo, to czy ma zawartą umowę z przedsiębiorstwem asenizacyjnym na wywóz nieczystości płynnych. czy ścieki bytowe pochodzące z gospodarstwa są w odpowiedni sposób gromadzone i odprowadzane 15

16 Druki 16

17 Druki 17

18 Druki 18

19 Druki 19

20 Druki 20

21 Druki 21

22 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi ul. Łąkowa Łódź tel.: fax: fundusz@wfosigw.lodz.pl Urząd Gminy w Buczku ul. Główna Buczek tel.: fax: sekretariat@buczek.org.pl 22

23 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi ul. Łąkowa Łódź tel.: fax: fundusz@wfosigw.lodz.pl Urząd Gminy w Buczku ul. Główna Buczek tel.: fax: sekretariat@buczek.org.pl 23

24 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi ul. Łąkowa Łódź tel.: fax: fundusz@wfosigw.lodz.pl Urząd Gminy w Buczku ul. Główna Buczek tel.: fax: sekretariat@buczek.org.pl 24

25 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi ul. Łąkowa Łódź tel.: fax: fundusz@wfosigw.lodz.pl Urząd Gminy w Buczku ul. Główna Buczek tel.: fax: sekretariat@buczek.org.pl 25

26 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi ul. Łąkowa Łódź tel.: fax: fundusz@wfosigw.lodz.pl Urząd Gminy w Buczku ul. Główna Buczek tel.: fax: sekretariat@buczek.org.pl 26

27 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi ul. Łąkowa Łódź tel.: fax: fundusz@wfosigw.lodz.pl Urząd Gminy w Buczku ul. Główna Buczek tel.: fax: sekretariat@buczek.org.pl 27

28 Projekt i druk: