ABS nie tylko w samochodach

Transkrypt

1 Uniwersyteckie Centrum Badań Nad Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym Rozwojem Warszawa, 6 kwietnia 2017 ABS nie tylko w samochodach społeczny wymiar Konwencji o różnorodności biologicznej Bożena Haczek Departament Ochrony Przyrody Ministerstwa Środowiska

2 ABS ABS (ang. Anti-Lock Braking System) układ stosowany w pojazdach mechanicznych w celu zapobiegania blokowaniu kół podczas hamowania, jako element układu hamulcowego.

3 ABS ABS - kopolimer akrylonitrylo-butadienostyrenowy u dużej twardości i odporności na zarysowania, używany do obudowy aparatury elektronicznej, sprzętu AGD, środków transportu

4 ABS - wg Wikipedii ABS Absolutny Brak Szyi ( stosowany do koksów i innych pakerów, którym kark sięga aż do samej potylicy ) ABS potocznie o mięśniach brzucha ABS - określenie antykoncepcji, z angielskiego Anty Baby System. ABS papier wartościowy zabezpieczony aktywami (asset backet security) ABS Bank Spółdzielczy z siedzibą w Andrychowie ABS firma handlująca nasieniem buhajów

5 1992 Konwencja o różnorodności biologicznej

6 Cele Konwencji ochrona różnorodności biologicznej zrównoważone użytkowanie jej elementów uczciwy i sprawiedliwy podział korzyści wynikających z wykorzystywania zasobów genetycznych

7 Nowe podejście do środowiska przyrodniczego Art. 3: państwa mają suwerenne prawo wykorzystywania swoich własnych zasobów zgodnie z własną polityką w zakresie środowiska oraz ponoszą odpowiedzialność za zapewnienie, że działalność w ramach ich jurysdykcji lub kontroli nie powoduje szkody w środowisku innych państw lub na obszarach znajdujących się poza jurysdykcją krajową.

8 ABS Art. 15.1: uznając suwerenne prawa państw do ich zasobów naturalnych, uprawnienie do określenia dostępu (Access) do zasobów genetycznych należy do rządów państw oraz podlega ustawodawstwu krajowemu Art. 15.7: każda Strona podejmuje odpowiednie działania, mając na celu sprawiedliwy i równy dostęp do wyników badań i rozwoju oraz podział korzyści (Benefit Sharing) wynikających z komercyjnego lub innego wykorzystania zasobów genetycznych z państwem dostarczającym takie zasoby.

9 Podstawowe pojęcia Materiał genetyczny jakikolwiek materiał roślinny, zwierzęcy, mikrobiologiczny lub innego pochodzenia, zawierający geny Zasoby genetyczne - materiał genetyczny posiadający faktyczną lub potencjalną wartość dla ludzkości Wykorzystanie zasobów genetycznych prowadzenie prac badawczo-rozwojowych nad ich składem genetycznym i/lub biochemicznym

10 Biopiractwo praktyka zawłaszczania dziedzictwa genetycznego przyrody przez wielkie koncerny, patentujące poszczególne geny i modyfikowane genetycznie organizmy, a nawet całe gatunki dzikich organizmów, np. roślin leczniczych, o których wiedzę zdobywa się od pierwotnych mieszkańców krajów tropikalnych, którzy w rezultacie oficjalnie tracą prawo do korzystania z tradycyjnej, wypracowanej przez pokolenia wiedzy swego ludu na rzecz wielkich firm farmaceutycznych (Wikipedia)

11 Przykłady biopiractwa Ayahuasca wino duszy na bazie roślin z Amazonii opatentowane w USA

12 Przykłady biopiractwa Ryż basmati odmiana z Indii i Pakistanu opatentowana przez RiceTec z Teksasu

13 2002 Bonn Guidelines

14 Założenia Bonn Guidelines Dobrowolność stosowania Praktyczność (niskie koszty stosowania) Akceptowalność przez dawców i biorców Komplementarność z innymi dokumentami Łatwość użycia Elastyczność Przejrzystość

15 Cele Bonn Guidelines ułatwienie dostępu do zasobów genetycznych i podziału korzyści pomoc w wypracowaniu krajowych strategii i regulacji prawnych dot. ABS pomoc w negocjowaniu i wdrażaniu porozumień ABS podnoszenie świadomości nt ABS promowanie wspierania krajów rozwijających się

16 2010, 2014 Protokół z Nagoi

17

18 Protokół z Nagoi Celem: uczciwy i sprawiedliwy podział korzyści wynikających z wykorzystania zasobów genetycznych, w tym przez odpowiedni dostęp do zasobów genetycznych oraz transfer właściwych technologii, z uwzględnieniem wszystkich praw do tych zasobów i technologii, a także odpowiednie finansowanie, tym samym wnosząc wkład w ochronę różnorodności biologicznej i zrównoważone wykorzystanie jej elementów

19 Zakres Protokołu Zasoby genetyczne w obrębie jurysdykcji Stron Protokołu, z wyjątkiem: - zasobów genetycznych człowieka - 64 roślin z aneksu do Międzynarodowego Traktatu o Zasobach Genetycznych Roślin dla Wyżywienia i Rolnictwa - zasoby genetyczne objęte Pandemic Influenza Preparedness Framework WHO Tradycyjna wiedza związana z zasobami genetycznymi

20 Protokół z Nagoi Umożliwia Stronom uregulowanie dostępu do zasobów genetycznych Polska nie wprowadza takich regulacji Zobowiązuje Strony do wprowadzenia instrumentów zapewniających zgodność użytkowników z przyjętymi wymaganiami rozporządzenie UE nr 511/2014

21 Główne obowiązki użytkowników (Protokół) Zgodność z ustawodawstwem krajowym dawcy zasobów genetycznych Uzyskanie wstępnej zgody (Prior Informed Consent) Pisemne uzgodnienie warunków transakcji (Mutually Agreed Terms) wraz z klauzulą podziału korzyści

22 Główne obowiązki użytkowników (511/2014) Poszukiwanie, przechowywanie i przekazywanie kolejnym użytkownikom wszelkich dokumentów związanych z legalnością dostępu Składanie oświadczenia o dopełnieniu należytej staranności: podczas starania się o środki na finansowanie badań naukowych na końcowym etapie opracowywania produktu przed jego wprowadzeniem na rynek

23 Oświadczenia Wynikają z art. 7 rozporządzenia 511/2014 Składane są do Ministra Środowiska: - obecnie na adres: abs@mos.gov.pl - docelowo: przez system DECLARE - wg formularza w zał. II i III do Rozp. Wykonawczego KE 2015/1866

24 Dodatkowe narzędzia (511/2014) Unijny rejestr kolekcji zasobów genetycznych Unijny rejestr najlepszych praktyk stosowanych przez użytkowników Forum Konsultacyjne Wytyczne KE do stosowania rozporządzenia 511/2014

25 Wymogi rozporządzenia 511/2014, wymagające regulacji ustawowej Art.6 wyznaczenie organu krajowego Art.9 wyznaczenie podmiotu do przeprowadzania kontroli użytkowników Art.5 wyznaczenie podmiotu sprawdzającego czy kolekcja zasobów genetycznych spełnia kryteria wpisania do unijnego rejestru kolekcji Art.11 wprowadzenie odpowiednich sankcji za niedostosowanie się do regulacji ABS

26 Ustawa ABS Ustawa z dnia 19 lipca 2016 r. o dostępie do zasobów genetycznych i podziale korzyści z ich wykorzystania Dz.U. z dnia 26 sierpnia 2016 r. poz Weszła w życie 10 września 2016 r.

27 Organ krajowy Jeden organ krajowy Minister Środowiska Zadania dotyczące kontroli użytkowników oraz kontroli kolekcji wpisywanych do rejestru wykonuje Inspekcja Ochrony Środowiska (Główny Inspektor oraz inspektorzy wojewódzcy)

28 Administracyjne kary pieniężne Nakładane decyzją WIOŚ za naruszenie art. 4 lub art. 7 rozporządzenia 511/2014 Wysokość zależna od: rodzaju i zakresu naruszenia, wpływu na różnorodność biologiczną, wartości wykorzystanych ZG, potencjalnych korzyści, dotychczasowej działalności podmiotu, skutków naruszenia.

29 Administracyjne kary pieniężne Nieuzyskanie, niezachowanie lub nieprzekazanie stosownych dokumentów: 1000 do zł Dalsze wykorzystywanie zasobów genetycznych mimo nieuzyskania zezwolenia na dostęp i nieustanowienia MAT: do zł Niezłożenie oświadczenia przy ubieganiu się o środki na badania naukowe: 1000 do zł Niezłożenie oświadczenia na końcowym etapie opracowania produktu: 5000 do zł

30 Regulacje prawne ABS Protokół z Nagoi, podpisany przez Polskę r. Rozporządzenie PE i Rady Nr 511/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. ws środków zapewniających zgodność użytkowników w Unii z wymogami wynikającymi z Protokołu z Nagoi Rozporządzenie wykonawcze Komisji 2015/1866 z dnia 13 października 2015 r. Ustawa z dnia 19 lipca 2016 r. o dostępie do zasobów genetycznych i podziale korzyści z ich wykorzystania

31 Informacje Strona CBD: Strona ABS CH: Strona KE: nature/biodiversity/international/abs/index _en.htm Strona MŚ:

32 Biodiversity is life Biodiversity is our life Dziękuję za uwagę