JAK WSPOMAGAĆ ROZWÓJ INTELIGENCJI JĘZYKOWEJ?

Transkrypt

1 JAK WSPOMAGAĆ ROZWÓJ INTELIGENCJI JĘZYKOWEJ? Inteligencja językowa jest inteligencją słów i rozwija się od najwcześniejszego dzieciństwa. Badanie wykazują, że określone obszary mózgu odpowiadają za poszczególne aspekty języka. Inteligencja językowa jest zlokalizowana w lewej części mózgu, łączy się jednak z obszarami innych inteligencji, dlatego możemy rozmawiać o matematyce, muzyce, architekturze itp. i dlatego też rozwój tej inteligencji jest tak bardzo ważny. Większa część ludzkiego myślenia opiera się na słowach. Słowa pomagają nam wyrażać myśli i poglądy oraz pojęcia i przekazywać je innym. Umiejętność posługiwanie się słowami oraz przekazywanie tego, czego dowiedziało się dzięki słuchaniu i mówieniu, czytaniu i pisaniu stanowi dla dziecka jeden z kluczy do sukcesu w nauce i w życiu. Potrzebuje ono jednak pomocy w rozwijaniu tej zdolności. Chociaż inteligencja językowa rozwija się najintensywniej we wczesnych latach życia (okres pierwszych trzech lat) może być rozwijana i stymulowana w każdym wieku. Można ją wzmacniać na dowolnym etapie życia. Stosowanie dodatkowych stymulacji wówczas, gdy dziecko uczy się sprawnie posługiwać mową, aby pisać i czytać ze zrozumieniem jest wyzwaniem dla każdego nauczyciela. Spojrzenie na tę umiejętność jako na jeden tylko aspekt inteligencji językowej pozwala na wzmocnienie jej rozwoju w wielu innych sytuacjach, z których priorytetowymi są te, w których dziecku daje się czas i możliwość wyrażania swoich poglądów słowami. Angielskie badania dowiodły, że większość rodziców i nauczycieli daje dziecku sekundę na udzielenie odpowiedzi, tymczasem dziecko do 10 roku życia potrzebuje aż pięciu sekund na uporządkowanie myśli. Czas do namysłu, który dajemy sobie i dzieciom uczy je nie tylko, że warto się zastanawiać nad tym co się mówi, ale przez sam fakt podjęcia dialogu z sobą (bo tym właśnie jest myślenie) bardzo korzystnie wpływa na rozwój inteligencji werbalnej, co w efekcie przyczynia się do wzrostu umiejętności pisania i czytania, na czym z kolei oparty jest sukces w szkole. Warto więc poświecić czas rozwijaniu u dzieci tych umiejętności. 1

2 JEŚLI DZIECKO... Mówi nieśmiało i niepewnie w obecności innych. CO MOŻNA ZROBIĆ CZEGO DZIECKO SIĘ Zachęcać dziecko do rozmów o tym, co je interesuje, starać się jak najczęściej zadawać indywidualne pytania nie na forum publicznym, DOWIADUJE Rozmawianie z jedną osobą pozwala czuć się pewniej w rozmowie. Ma trudności z utrzymaniem uwagi i słuchaniem kiedy inni mówią. Nie lubi czytać i ma problemy z tekstami drukowanymi. Spokojnie wytłumaczyć jak czuje się osoba, której ktoś nie słucha, nagradzać zawsze, kiedy dziecko słucha uważnie, angażować do gier i zabaw polegających na słuchaniu i mówieniu, umówić się (tylko z dzieckiem) na sygnał rozpoznawalny przez nie napominający o konieczności skupienia uwagi. Znaleźć coś co mogłoby zainteresować dziecko, przeczytać samemu i zachęcić do rozmowy na ten temat, dawać do przeczytania inne teksty (instrukcje, opisy, poradnik hodowli chomika itp.), namawiać rodziców do wspólnego czytania, czytać z dzieckiem Jeżeli uważnie słuchasz tego, co mówią inni dowiadujesz się więcej i nie masz problemów szkolnych. ( nie zapomnisz czegoś przynieść, będziesz wiedział jak zrobić itp.) Czytanie może być dobrą zabawą, może być interesujące, dzięki czytaniu mogę się dowiedzieć o czymś, co mnie interesuje, inni mogą mi pomóc w nauce czytania Kiedy ma coś napisać mówi, że nie umie, albo że nie wie co ma napisać. Znaleźć dobry dla dziecka powód napisania czegoś, co będzie przydatne, może namówić do pisania dziennika, wtedy jednak zawsze trzeba z napisanego tekstu skorzystać lub go przeczytać. Pisanie ma cel i znaczenie, kiedy robi się to dobrze i efekty pracy dzieli z innymi. 2

3 Gry i zabawy usprawniające inteligencję językową zabawy rozwijające rozumienie i sprzyjające nauce czytania. Gry literowe np.. ile znajdziesz wokół siebie przedmiotów zaczynających się na daną literę, ile słów powstanie jeśli zmienisz jedną literę w wyrazie np. sok (np. sos, sak, rok, bok, kok, lok, tok, ) Gry słowne np. Dwadzieścia pytań ktoś ma cos na myśli, a pozostali zadają pytania (można ustalić kilka kategorii, np.: zwierzę, roślina, minerał, przybory szkolne, zjawisko) wolno odpowiadać tylko tak lub nie. Gry frazeologiczne np. Inicjały, w którym gracze układają zabawne zdanie z liter swojego imienia, np. Kinga kontestuje i negocjuje granice aktywności, Beata bardzo aktywnie atakuje trudne akweny), numerów rejestracyjnych, tworzyć zdania czy krótkie opowiadania, w których każde słowo zaczyna się na tę sama literę. Gry zdaniowe uczenie się wymawiania i tworzenia łamańców językowych : typu kiedy susza szosa sucha. Gry fabularne np. jedna osoba zaczyna opowiadać historię, przerywa w dowolnym momencie, a następna musi kontynuować, w klasie można to zrobić w grupach. Gry pamięciowe np. Poszedłem na rynek i kupiłem sobie... czy Wyjeżdżam, więc zabieram do mojej walizki... pierwsza osoba wymienia jakąś rzecz, następna powtarza rzecz poprzednika i dodaje swoja, itd. 3

4 Aby dzieci polubiły czytanie nauczyły się rozumieć tekst i z niego korzystały potrzeba im pomocy jednym z jej sposobów jest dyskusja o tym, co czytamy. Pytania, które można zadać dziecku w kontekście każdego przeczytanego opowiadania, uczą czytania za zrozumieniem, ułatwiają pracę z tekstem: Kiedy? Gdzie? Kto? Co? Jak? Dlaczego? Kiedy to się zdarzyło? Jak dawno temu? Co zdarzyło się wcześniej? Co zdarzy się potem? Co to znaczy: Dawno, dawno temu? Gdzie się to zdarzyło? Jakie to było miejsce? Czy to jest miejsce prawdziwe czy wymyślone? Czy potrafisz je sobie wyobrazić?/narysować?/ Gdzie to mogłoby się wydarzyć? Kto to napisał? O kim to jest? Kto jest najważniejszą postacią? Kto jeszcze jest ważny? Czy możesz sobie wyobrazić /narysować?/ tę postać? Jakim on ( ona ) jest człowiekiem? Co to za opowiadanie? Co się wydarzyło? Co mogło lub powinno się wydarzyć? Co myśleli, mówili, czuli bohaterowie? Na co czekali bohaterowie, co miało się wydarzyć? Czego pragnęli? Na co liczyli? Jak do tego doszło? Jak się wszystko zaczęło? Jak się twoim zdaniem skończy? Jak ty byś zakończył/a to opowiadanie? Dlaczego właśnie tak się stało w opowiadaniu? Dlaczego spisano te historię? Dlaczego spisano ja w taki sposób? Kto i dlaczego opowiada historię? Dlaczego to czytamy? 4

5 Niechęć do czytania książek ma u dzieci bardzo różnorodne podłoże, jednym z nich jest strach przed ogromem pracy, który trzeba wykonać. Oto etapy pomocy dziecku w nauce czytania i polubieniu tego rodzaju aktywności. 1. Wspólne oglądanie książek Zacznijmy od okładki: przeczytajmy tytuł i zwróćmy uwag na nazwisko autora i ilustratora. Jaka to książka? Porozmawiajmy o tym co znajduje się na okładce i w jaki sposób tytuł pomaga się dowiedzieć o tym jaka jest książka? Czego możemy się dowiedzieć z okładki? Przeczytajmy dziecku książkę, czy jej fragment pokazując słowa, które czytamy. (w klasie dzieci śledzą wzrokiem tekst) Czytajmy w naturalnym tempie, modulując głos. O czym jest książka? Zadajemy dziecku pytania o ilustracje, wydarzenia i postaci z książki. Jaki jest sens opowiadania? Zanim odwrócimy kolejną kartkę, czy przeczytamy kolejny rozdział zachęcajmy dziecko, żeby spróbowało przewidzieć co stanie się dalej. (Starsze dzieci mogą to robić w formie pisemnej). Co mogłoby się teraz wydarzyć? 2. Łączenie słów i dźwięków. Przeczytajmy tytuł, pokazując odczytywane słowa i zachęćmy dziecko, żeby powtórzyło tytuł. Przeczytało samo. Co znaczy tytuł? Od czasu do czasu po przeczytaniu jakiegoś zdania zachęć dziecko, żeby je powtórzyło, a wtedy pokazujemy poszczególne słowa. O czym jest to zdanie? Poproś dziecko, aby czytało wypowiedzi jednej z postaci głosem tej postaci. Co mówi ta postać? Poproś dziecko, żeby śledziło tekst, sprawdzając, czy doszliśmy do końca strony i mówiło kiedy odwrócić kartkę. Czy wiesz, kiedy odwrócić stronę? Rozmawiajmy z dzieckiem o przeczytanym tekście, sprawdzajmy czy ma jakieś pytania, które chciałoby zadać. Czy chcesz zadać jakieś pytanie? 3. Wspólne czytanie. przeczytajmy wspólnie tytuł na stronie, dziecko wskazuje poszczególne słowa. Potem dziecko czyta tytuł samodzielnie. Potrafisz przeczytać tytuł? Podczas czytanie zostawmy czasem jakiś wyraz, na przykład wyraz powtórzony albo ostatni wyraz w zdaniu. Czy potrafisz przeczytać brakujący wyraz? (Jeśli dziecko nie potrafi tego zrobić, odczekajmy parę sekund, dając mu czas do namysłu, przeczytajmy wyraz, poprośmy, żeby powtórzyło i kontynuujmy) Kiedy skończymy czytać stronę albo wybrany fragment poprośmy aby dzieci wskazały słowa, które się powtarzały. Czy widzisz to słowo jeszcze gdzieś? Zachęcajmy dziecko, żeby przeczytało jakąś część książki z nami, jeśli potrafi. Można czytać wspólnie albo na role, albo po jednym zdaniu. Potrafisz czytać razem ze mną? Zachęcajmy dziecko do rozmawianie o książce: o jego ulubionym fragmencie, bohaterze, sytuacji, mówienia o tym co mu się podobało i dlaczego. Co ci się najbardziej podobało? 5

6 4. Słuchanie, kiedy dziecko czyta. Nauczmy dziecko rozpoznawania dźwięku każdej litery. Jaki dźwięk oznacza ta litera? Czytajmy książkę wspólnie, zawsze włączajmy się do czytania, zawsze czytając modulujmy głos. Wspólnie na pewno nauczymy się czytać. Poprośmy dzieci, aby czytały z podziałem na role, przygotowywały do głośnego czytania swoje ulubione fragmenty, nawet jeśli będzie to krótki wiersz, czy fragment komiksu. Na pewno potrafisz już przeczytać. Zachęcajmy dziecko, aby przeczytało coś samodzielnie, opowiadajmy o tym, o czym jest książka, wybierajmy to, co może dziecko zainteresować. Nie ma większego znaczenia na czym dziecko wyrobi sobie nawyk czytania. Sprawdzaj zawsze, zadając pytanie czy dziecko zrozumiało to, co przeczytało. Potrafisz czytać samodzielnie i rozumiesz to, co czytasz. Zawsze zachęcajmy dziecko, żeby rozmawiało na temat przeczytanej książki, szukajmy analogii z życiem dziecka, opowiadajmy o swoich przeżyciach, które nam się kojarzą. Co jest w tym dziwnego, zaskakującego, zagadkowego, czego nowego się dowiedziałeś? Najważniejsze zasady: nie popędzaj dziecko potrzebuje czasu do namysłu czytając myśl o czym czytasz i moduluj głos wybieraj teksty interesujące dla dzieci rozmawiaj o przeczytanym tekście nie przedłużajmy i nie próbujmy robić zbyt wiele, dziesięć minut dziennie to wystarczający program chwalmy i zachęcajmy, nie krytykujmy możliwości dziecka i nie porównujmy z innymi starajmy się aby czytanie było czasem relaksu Julita Sikorska Materiały wewnętrzne Zespołu Szkolno- Przedszkolnego nr 5 6