EKSPERTYZA DENDROLOGICZNA STATYKI SZEŚCIU DRZEW ROSNĄCYCH W OGRODACH MUZEUM ŁAZIENKI KRÓLEWSKIE.

Transkrypt

1 Warszawa, Prof. dr hab. inż. Marek Siewniak Mgr inż. Maciej Fabirkiewicz 1 EKSPERTYZA DENDROLOGICZNA STATYKI SZEŚCIU DRZEW ROSNĄCYCH W OGRODACH MUZEUM ŁAZIENKI KRÓLEWSKIE. Wykonana zintegrowaną, bezinwazyjną metodą tensometryczną Elasto-Inklino. Spis treści 0. Wstęp Topola carska (Populus xberolinensis`petrowskiana`) sekcja Ma Topola biała (Populus alba) sekcja Ku Buk pospolity odm. czerwonolistna (Fagus sylvatica `Purpurea`), sekcja Kn Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) sekcja Ba Dąb szypułkowy (Quercus robur ) (Droga Chińska) sekcja Bc Dąb szypułkowy (Quercus robur) (ul. Gagarina) sekcja Md Wnioski ogólne: Wstęp Ekspertyzę wykonano na podstawie umowy 103/06/2017k z dn Wizja terenowa i pomiary wykonane zostały w dn Badane drzewa rosną na terenie ogrodów MŁK i zostały wybrane wg symptomów zewnętrznych, sygnalizujących problemy statyczne. Sześć drzew poddane zostało badaniom Elasto-Inklino (Static Integrated Messurment). Jest to zintegrowana metoda tensometryczna, bezinwazyjna mierząca i określająca w sposób obiektywny wytrzymałość pnia na złamanie jak i stabilność drzewa w gruncie, czyli wytrzymałość systemu korzeniowego na wykrot. Dodatkowo wykonane zostało badanie stanu wnętrza pnia, pod kątem skali wypróchnienia przy pomocy tomografu sonicznego PICUS3. Pomiary dendrometryczne zostały wykonane wysokościomierzem laserowym Trupulse, średnicomierzem i taśmą. 1 W pracach terenowych czynny udział wzięli pracownicy MŁK: inż.arch.kraj Robert Jancelewicz i Kierwonik Działu Technicznego P. Andrzej Chomczyk. 1

2 2

3 1. Topola carska (Populus xberolinensis`petrowskiana`) sekcja Ma Fot. 1: Topola carska (Populus xberolinensis `Petrowskiana`); sytuacja ogólna, pokrój drzewa , Ogród Modernistyczny, sekcja Ma. charakterystyka statyczna gatunku: Duże, szybkorosnące i krótkowieczne drzewo. Gatunek światłożądny. Konkurencyjność w drzewostanie wysoka. Rzadko spotykane, jako soliterowe drzewo w krajobrazie kulturowym. Mieszaniec uprawiany od ok. 100 lat. Konstrukcja pnia korzystna, pień przewodnikowy z niedużymi gałęziami. Pokrój wąsko stożkowaty. Drewno miękkie, nie twardzielujące, mechanicznie słabe kompartymentalizacja słaba chemicznie mało odporne. Mechanizmy obronne bardzo słabe. Drewno starszych drzew wykazuje zwykle mniej lub bardziej zaawansowane zgnilizny. Często wycieki z drewna mokrego. opis stanowiska: drzewo rośnie przy alei w pobliżu wgłębnika z różanką przed pomnikiem Chopina. opis warunków siedliskowych: warunki glebowe są korzystne, nawierzchnia częściowo trawiasta, częściowo porośnięta bluszczem. opis drzewa: topola jest podwójnym soliterem ważnym kompozycyjnie. Warunki wzrostu drzewa są korzystne. wymiary: por. protokół pomiarowy 3

4 pień: konstrukcja pnia jest niekorzystna; na wys. 4,8 m rozwidlenie kompresyjne V. Pień jest odchylony od pionu w kierunku południowo-wschodnim o ok. 5 o. Dolną część pnia porasta bluszcz. Powyżej rozwidlenia na obu pniach 2. rzędu rozciągają się podłużne defekty w postaci ran, listew i wypróchnień najprawdopodobniej efekty uszkodzeń po piorunowych. Pień był podkrzesywany. Nieliczne pędy regeneracyjne wskazują na umiarkowaną witalność drzewa. Fot. 3-4: Topola carska (Populus xberolinensis`petrowskiana`); konstrukcja i stan pnia , Ogród Modernistyczny, sekcja Ma. korona: korona jest symetryczna, charakterystyczna dla odmiany, rozłożona równomiernie na obu pniach, wysoko osadzona, ażurowa. Witalność korony jest średnia. Wydziela się posusz średni i drobny. Pędy i gałęzie są silnie opanowane przez raka bakteryjnego topoli. Objawów wyraćnej regeneracji (reiteraty, pędy regeneracyjne) nie ma. Dotychczas nie wykonywano zabiegów pielęgnacyjnych. korzenie: w obrębie rzutu korony nawierzchnia jest ziemna, w pobliżu przebiega aleja o nawierzchni mineralnej. Zasięg systemu korzeniowego nie jest ograniczony. Defektów gruntu ani śladów prac ziemnych nie stwierdzono. Dotychczas zabiegi pielęgnacyjne nie były wykonywane. witalność: fazę witalności określono jako FW1. Stan zdrowotny całego drzewa średni. Drzewo znajduje się w fazie witalności 1 wg Rollofa. FW 1 zwana fazą degeneracji, oznacza drzewo o lekko zahamowanym przyroście pędów. Istnieje możliwość dalszej dalszego wzrostu i rozwoju. rokowania dalszego rozwoju: drzewo jest dość witalne aby dalej się rozwijać, 4

5 obecność gatunków chronionych: nie stwierdzono obecności stanowisk lęgowych populacji chronionych gatunków zwierząt oraz innych chronionych gatunków zwierząt i roślin. wrażliwość otoczenia: wrażliwość otoczenia jest wysoka. Intensywny ruch pieszy, wysokie wartości materialne/kulturowe statyka: powód zlecenia ekspertyzy podejrzenie o zagrożenie z powodu niskiej wytrzymałości pnia na złamanie, niskiej stabilności w gruncie. Tabela 1.: Centrum Dendrologiczne Pawłowice Warszawa Protokół pomiarowy/meßprotokoll: Gatunek/Baumart Populus xberolin.`petrowskiana` nr 1 Adres/Adresse: Muzeum Łazienki Królewskie Stanowisko/Standort: park historyczny/historischer Park Korona opis/kronenbeschreibung: normalna/normal Wysokość drzewa/baumhöhe: 35 m Pierśnica równolegle do obciążenia/bhd zugparal. 151 cm Pierśnica prostopadle do obciążenia/bhd zugsenkr. 123 cm Obwód pnia1,3/stammumfang1,3 435 cm Grubość korowiny/borkendicke 5 cm Wysokość zaczepienia liny/höhe Seilpunkt 10,8 m Odległość/Entfernung 47 m Temperatura 17 o C Wysokość npm/höhe ü. Seelevel 90 m Kierunek obciążenia/lastrichtung E Świadek/Zeuge R. Jancelewicz Tabela 1.: Wyniki pomiarów/meßergebnisse: P. x xberolin.`petrowskiana` Nr i wysokość pp Dynamometr Elastometr Inklinometr Meßpunkt (m) (kn) (µm) ( 0/100) 1. 0, (2) (8) (11) (12) 2. 1, (2) (8) (10) (13) 3. 3, (4) (8) (14) (21) Uwagi/Bemerk. 5

6 pomiar elasto-inklino: pomiary elasto wykonano w sektorach zachodnich. pomiary inklino dokonano na wysokości 0,5 m. Tabela 2.: Punkt pomiar. nr Wytrzymałość pnia na złamanie i stabilność drzewa w gruncie P. x xb.`petrows.` Wysokość wytrzymałość stabilność w Uwagi (m) aktual. Sb gruncie Sk (%) (%) 1. 0, , , tomogram Wyniki: 1. Wyliczona hipotetyczna wytrzymałość geometryczna pełnego pnia wynosi Sg = 241 %. Obecna rzeczywista minimalna wytrzymałość pnia na złamanie w punkcie pomiarowym nr 2 na wysokości 1,4 m; Sb = 91 %. Drugie i trzecie słabe miejsca pnia znajdują się na wysokościach 0,5 i 3,05 m (punkt pomiarowy nr 1 i nr 3); Sb = 102 i 106 %. Porównanie wytrzymałości pnia na złamanie w różnym wypróchnienia metodą SIA Podstawowa wytrzymałość pnia na złamanie. Aktualna wytrzymałość pnia na złamanie. Elipsą zaznaczono orientacyjny stan pnia w najsłabszym miejscu. 6

7 Tomogram potwierdza stan pnia i niską wytrzymałość na złamanie. Tomogram wskazuje, że jest tu ubytek otwarty. 7

8 2. Hipotetyczna stabilność drzewa w gruncie wynosi 241%. Aktualna stabilność drzewa w gruncie Sk = 100%. Wartość ta odzwierciedla ogólny stan drzewa i nawierzchni. 3. Stosunek wytrzymałości podstawowej Sg do wytrzymałości aktualnej Sb i stabilności aktualnej wynosi: Sg : Sb : Sk = 1 : 0,37 : 0,41 Wnioski: 1. Wytrzymałość pnia na złamanie zmalała do 0,37. Wartość aktualnej wytrzymałości pnia na złamanie Sb = 91 % jest niewystarczająca. Przyjęta w EU wymagana wartość bezpiecznej wytrzymałości pnia na złamanie Sb = 150% (współczynnik bezpieczeństwa 1,5). 2. Stabilność drzewa w gruncie zmalała do 0,41. Wartość aktualnej stabilności w gruncie Sk = 100% jest niewystarczająca. System korzeniowy nie zapewnia wymaganej stabilności w gruncie. Przyjęta w EU wymagana wartość stabilności w gruncie Sk = 150% (współczynnik bezpieczeństwa 1,5). 3. Inne zagrożenia nie ma. 4. Średnia witalność drzewa rokuje możliwości pewnej poprawy stanu witalnego stanu statycznego. 5. Topola carska jest drzewem niebezpiecznym, zwłaszcza w tej lokalizacji. Uzasadniony jest wniosek o jego usunięcie. 6. Alternatywa pozostawienie drzewa. Konieczna jest redukcja korony. Uzyskanie wymaganych wartości wytrzymałości pnia na złamanie (Sb) stabilności w gruncie (Sk) powyżej 300% wymaga zmniejszenia wysokości drzewa do 32,0 m, co związane byłoby z redukcją wysokości o ok. 3m. 8

9 Wpływ redukcji korony na podstawową wytrzymałość pnia na złamanie (Sg) Wzrastający współczynnik bezpieczeństwa pnia na złamanie -- korona wąska, -- korona eliptyczna, --korona kulista, -- korona sercowata 7. W przypadku pozostawienia drzewo wymagać będzie: b. silnej redukcji korony jak w p.6, zabezpieczenia korony dwoma wiązaniami (dynamiczne i półdynamiczne), powiązania z sąsiednią topolą liną BOA 4t stałej kontroli (posusz), powtórzenia kontroli tensometrycznej za trzy lata. 8. Podobnego postępowania wymagają najprawdopodobniej pozostałe trzy topole carskie w sekcji Ma. 9

10 10

11 2. Topola biała (Populus alba) sekcja Ku Fot. 5-6: Topola biała (Populus alba); sytuacja ogólna i pokrój drzewa , Ogród Królewski sekcja Ku. charakterystyka statyczna gatunku: Topola biała (Populus alba) jest dużym, szybkorosnącym i krótkowiecznym drzewem rodzimym. Gatunek światłożądny. Konkurencyjność w drzewostanie wysoka; bardzo wytrwały, jako soliterowe drzewo w krajobrazie kulturowym. Często krzyżuje się z topolą osiką. Konstrukcja zwykle rozłożysta, grube konary często się łamią. Drewno miękkie, nie twardzielujące. Drewno jest mechanicznie słabe, chemicznie mało odporne. Mechanizmy obronne bardzo słabe kompartymentalizacja. Drewno starszych drzew wykazują zwykle mniej lub bardziej zaawansowane zgnilizny. System korzeniowy jest płytki, rozległy i ekspansywny, wytwarza liczne odrosty korzeniowe. Drzewo znika z krajobrazu wraz z regulacją i ze zmianami dolin dużych rzek. opis stanowiska: drzewo rośnie vis a vis północnego wejścia do Nowej Oranżerii, z drugiej strony drzewa jest udostępniona do pobytowego użytkowania łąka. opis warunków siedliskowych: warunki glebowe są korzystne, nawierzchnia w obrębie rzutu korony trawiasta; częściowo umocniona aleja, o wielokrotnie zmieniających się nawierzchniach. opis drzewa: imponujące, soliterowe drzewo, charakterystyczne dla dolinowej lokalizacji Łazienek. wymiary: por. protokół pomiarowy pień: konstrukcja pnia jest niekorzystna; rozwidlenie w odziomku w trzy grube pnie; są to raczej trzy drzewa wyrosłe z tego samego miejsca i stopniowo zrastające się 11

12 kalusami. Pień jest odchylony od pionu w kierunku południowo-wschodnim o ok. 5 o. Po amputowanych konarach pozostały niezabliźnione rany rozwijające się w dziuple. Huba siarkowa wywołuje od wielu lat brunatna zgniliznę drewna pnia; na różnych wysokościach obserwuje się jej owocniki. Szkodników nie stwierdzono. Pień był podkrzesywany i od lat 60 XX w. wzmacniany różnymi wiązaniami. Kilka obejm powoduje strangulacje pni. Wiązania spełniły swą role i utrzymują trzy pnie. Na pniu widoczne są deformacje jako symptomy obniżonej statyki np.: ośle ucho, zrakowacenia. strangulacja, mokre drewno wycieki, listwy popiorunowe, wyboczenia. Obecnie objawów regeneracji (pasy kalusa, pędy regeneracyjne) już nie ma. Fot. 7-10: Topola biała (Populus alba); konstrukcja i stan pnia , Ogród Królewski sekcja Ku. 12

13 Fot : Topola biała (Populus alba); stare zabiegi , Ogród Królewski sekcja Ku. korona: kulista korona jest symetryczna, rozłożysta, wysoko osadzona, ażurowa; z dołu podjęta jest próba budowy korony wtórnej. Witalność korony jest średnia. Wydziela się posusz gruby, średni, drobny. Chorób ani szkodników nie stwierdzono. Objawów regeneracji (reiteraty, pędy regeneracyjne.) nie ma. Widoczny jest posusz średni i drobny. Fot. 13: Topola biała(populus alba); stare zabezpieczenia korony ,Ogród Królewski sekcja Ku. korzenie: w obrębie rzutu korony nawierzchnia jest częściowo trawiasta i częściowo umocniona zmieniającymi się nawierzchniami alei. Przy odziomku widoczny są bloki 13

14 gruzu ceglanego. Charakterystyczne dla gatunku płytkie korzenie są widoczne na powierzchni i ustawicznie uszkadzane przez kosiarki. Zasięg systemu korzeniowego jest przypuszczalnie ograniczony przez aleje. Dotychczas zabiegi pielęgnacyjne nie były wykonywane. Fot : Topola biała(populus alba); charakterystyczne płytkie korzenie i ich uszkodzenia przez kosiarki , Ogród Królewski, sekcja Ku. witalność: fazę witalności określono jako FW1/2. Stan zdrowotny całego drzewa średni/słaby. Drzewo znajduje się w fazie witalności 1/2 wg Rollofa z wyraźną tendencją do obniżania stanu zdrowotnego. FW1/2 zwana fazą degeneracji/stagnacji co oznacza, że przyrost jest wyraźnie zahamowany. Procesy obumierania korony są wyraźne. Rokowania powrotu do FW 1 są nikłe. rokowania dalszego rozwoju: drzewo ma jeszcze wystarczającą żywotność. obecność gatunków chronionych: nie stwierdzono obecności stanowisk lęgowych populacji chronionych gatunków zwierząt oraz innych chronionych gatunków zwierząt i roślin. wrażliwość otoczenia: jest wysoka; intensywny ruch pieszy, wysokie wartości materialne/kulturowe statyka: powód zlecenia ekspertyzy podejrzenie o zagrożenie z powodu niskiej wytrzymałości pnia na złamanie, niskiej stabilności w gruncie i możliwości rozłamania się konarów i pni. 14

15 Tabela 1.: Centrum Dendrologiczne Pawłowice Warszawa Protokół pomiarowy/meßprotokoll: Gatunek/Baumart Populus alba nr 2 Adres/Adresse: Muzeum Łazienki Królewskie Stanowisko/Standort: park historyczny/historischer Park Korona opis/kronenbeschreibung: zredukowana, stężona/ gekuerzt, dreimal gesichert Wysokość drzewa/baumhöhe: 30,3 m Pierśnica równolegle do obciążenia/bhd zugparal. 272 cm Pierśnica prostopadle do obciążenia/bhd zugsenkr. 175 cm Obwód pnia1,3/stammumfang1,3 720 cm Grubość korowiny/borkendicke 8 cm Wysokość zaczepienia liny/höhe Seilpunkt 13,6 m Odległość/Entfernung 39,5 m Temperatura 18 o C Wysokość npm/höhe ü. Seelevel 80 m Kierunek obciążenia/lastrichtung N Świadek/Zeuge R. Jancelewicz Tabela 1.: Wyniki pomiarów/meßergebnisse: Populus alba nr 2 Nr i wysokość pp Meßpunkt (m) Dynamometr ( kn) blok Uber Rolle Elastometr (µm) Inklinometr ( 0/100) 1. 0, (12) (13) (14) (14) (15) 2. 1, (2) (6) (6) (6) Uwagi/Bemerk. 3. 2, (0) (1) (2) (2) 4. 3, (4) (5) (6) (8) 5. 6, (4) (4) (4) (4) 15

16 pomiary elasto wykonano w sektorach południowych. pomiary inklino dokonano na wysokości 0,3 m. Tabela 2.: Wytrzymałość pnia na złamanie i stabilność drzewa w gruncie Populus alba nr 2 Punkt pomiar. nr Wysokość (m) wytrzymałość aktual. Sb (%) stabilność w gruncie Sk (%) 1. 0, , tomogram 3. 2, , ,1 601 Uwagi Wyniki: 1. Wyliczona hipotetyczna wytrzymałość geometryczna pełnego pnia wynosi Sg = 1156 %. Obecna rzeczywista minimalna wytrzymałość pnia na złamanie w punkcie pomiarowym nr 1 na wysokości 0,3 m; Sb = 180 %. Drugie słabe miejsce pnia znajduje się na wysokości 1,23 m (punkt pomiarowy nr 2); Sb = 219 %. 16

17 17

18 Niewielkie fragmenty pozostałego zdrowego drewna nie stanowią regularnej rury; zapewniają stosunkowo wysoką wytrzymałość pnia na złamanie i wystarczające zaopatrzenie w wodę. 2. Hipotetyczna stabilność drzewa w gruncie wynosi 1156 %. Aktualna stabilność drzewa w gruncie Sk = 275 %. Wartość ta odzwierciedla ogólny stan drzewa i nawierzchni. 3. Stosunek wytrzymałości podstawowej Sg do wytrzymałości aktualnej Sb i stabilności aktualnej wynosi: Sg : Sb : Sk = 1 : 0,15 : 0,23. Wnioski: 1. Wytrzymałość pnia na złamanie zmalała do 0,15. Wartość aktualnej wytrzymałości pnia na złamanie Sb = 180 % wystarczająca. Pień posiada nie posiada rezerwy wytrzymałości na złamanie. Przyjęta w EU wymagana wartość bezpiecznej wytrzymałości pnia na złamanie Sb = 150% (współczynnik bezpieczeństwa 1,5). 2. Stabilność drzewa w gruncie zmalała do 0,23. Wartość aktualnej stabilności w gruncie Sk = 275 % jest wystarczająca. System korzeniowy zapewnia wymaganą stabilność w gruncie. Przyjęta w EU wymagana wartość stabilności w gruncie Sk = 150% (współczynnik bezpieczeństwa 1,5). 3. Inne zagrożenia możliwe obłamywanie się konarów. 4. Średnia witalność drzewa rokuje pewne możliwości poprawy stanu witalnego Stanu statycznego drzewo nie jest w stanie poprawić. Redukcja korony jest celowa/konieczna/niemożliwa. Redukcja korony jest konieczna. Uzyskanie wymaganej stabilności w gruncie (Sk =150%) wymaga zmniejszenia wysokości drzewa 29 m. 5. Topola biała jest drzewem o wartościach parametrów statycznych leżących w zakresie bezpiecznym, jednak w pobliżu przyjętej granicy bezpieczeństwa. Drewno pnia jest w stanie zaawansowanego rozkładu. Huba siarkowa powoduje intensywną brunatną zgniliznę. 6. W przypadku pozostawienia drzewo wymagać będzie: zabezpieczenia jednym (lub dwoma odciągami) sprowadzającymi łamiące się drzewo bezpiecznie na trawnik lub w zadrzewienie, z pominięciem alei i Nowej Oranżerii. delikatnej redukcji korony o ok. 1m, 18

19 Założenia dodatkowych wiązań (dynamiczne na pniach) i podwiązań (konarów) z lin BOA stałej kontroli (posusz), powtórzenia kontroli tensometrycznej za trzy lata, zaniechania użytkowania pobytowego (leżakowanie) w promieniu potencjalnego rażenia padającego drzewa. 19

20 20

21 3. Buk pospolity odm. czerwonolistna (Fagus sylvatica `Purpurea`), sekcja Kn Fot : Buk zwyczajny odm. czerwonolistna (Fagus sylvatica `Purpurea`); sytuacja ogólna i pokrój drzewa , Ogród Królewski sekcja Kn. charakterystyka statyczna gatunku: Buk pospolity (Fagus sylvatica) jest gatunkiem rodzimym (nie występującym naturalnie na Mazowszu), długowiecznym. Drzewo cienioznośne. W drzewostanie wygrywa konkurencje z innymi gatunkami. Rzadko spotykany, jako soliter w krajobrazie kulturowym. Buk jest wrażliwy na uciążliwości siedliskowe ( immisje, insolacja, zagęszczenie gleby, umocnienie nawierzchni, zmiany poziomu lustra wody, susza powietrza). Drewno wytwarza często twardziel fałszywą. Buk dysponuje silnymi mechanizmami obronnymi kompartymentalizacja. Jednak często wytwarzanie ścian kompertymentalizacji jest często nie skuteczne. Drewno w starszym wieku jest szybko rozkładane przez kilka gatunków hub(flagowiec olbrzymi, huba łuskowata, huba pospolita, zgliszczak pospolity). Dotyczy to szczególnie odziomka i nabiegów korzeniowych. Konstrukcja drzew powstałych z siewek zwykle prawidłowa i korzystna. Drzewa powstałe przez szczepienie/okulizowanie mają zwykle w starszym wieku poważne problemy statyczne w miejscach uszlachetnienia. opis stanowiska: drzewo rośnie przed pałacem, na stromym brzegu zbiornika wodnego, w miejscu silnie uczęszczanym. opis warunków siedliskowych: warunki glebowe obecnie są korzystne, uprawiana jest rabata kwiatowa i gazon. W latach 60.XX w. nawierzchnia w obrębie rzutu korony była umocniona mączka ceglaną. Woda opadowa spływa powierzchniowo do zbiornika. 21

22 Fot. 18: Buk zwyczajny odm. czerwonolistna (Fagus sylvatica `Purpurea`); warunki glebowe i nawierzchnia , Ogród Królewski sekcja Kn. opis drzewa: buk jest soliterem, silnie skontrastowanym barwą i formą z pałacem. Warunki wzrostu drzewa są trudne. wymiary: por. protokół pomiarowy pień: konstrukcja pnia jest korzystna. Pień jest lekko odchylony od pionu w kierunku wschodnim na zbiornik i most. Ogromna dziupla w odziomku jest efektem zranienia i zasypania mączką ceglaną. Szkodników nie stwierdzono. Od wielu lat rozwijają się owocniki huby łuskowatej (Polyporus squamosus). Wcześniejsze pasy kalusa obumierają. Czyszczono i impregnowano ubytek dolny. Fot : Buk zwyczajny odm. czerwonolistna (Fagus sylvatica `Purpurea`); stan pnia, owocnik huby łuskowatej, ubytek dolny, , Ogród Królewski, 22

23 korona: korona jest symetryczna, rozłożysta, ażurowa. Listowie rzadkie, liście drobne całkowicie oblepione wełną woskową i spadzią. Witalność korony jest niska. Wydziela się posusz gruby, średni, drobny. Od wielu lat rozwijają się populacje mszyc m.in. mszyca bukowa liściowa (Phyllaphis fagi). Objawów regeneracji (reiteraty, pędy regeneracyjne.) nie ma. Posusz jest usuwany na bieżąco. korzenie: w obrębie rzutu korony nawierzchnia była umocniona szczelną warstwą mączki ceglanej. Zasięg systemu korzeniowego jest ograniczony. Defektów gruntu ani śladów prac ziemnych nie stwierdzono. Poprawiono strukturę gleby. witalność: fazę witalności określono jako FW2. Stan zdrowotny całego drzewa słaby. Drzewo znajduje się w fazie witalności 2 wg Rollofa. FW 2 zwana fazą stagnacji, oznacza drzewo o wyraźnie zahamowanym przyroście pędów, z możliwością nieznacznej regeneracji, ale bez możliwości powrotu do fazy 1. Stan zdrowotny słaby. rokowania dalszego rozwoju: buk znajduje się w stadium zaawansowanego obumierania, chronicznie osłabiane przez mszyce, obecność gatunków chronionych: nie stwierdzono obecności stanowisk lęgowych populacji chronionych gatunków zwierząt oraz innych chronionych gatunków zwierząt i roślin. wrażliwość otoczenia: jest wysoka; intensywny ruch pieszy, wysokie wartości materialne/kulturowe statyka: powód zlecenia ekspertyzy podejrzenie o zagrożenie z powodu niskiej wytrzymałości pnia na złamanie, niskiej stabilności w gruncie i możliwości rozłamania konarów Tabela 1.: Centrum Dendrologiczne Pawłowice Warszawa Protokół pomiarowy/meßprotokoll: Gatunek/Baumart Fagus sylvatica nr 3 Adres/Adresse: Muzeum Łazienki Królewskie Stanowisko/Standort: park historyczny/historischer Park Korona opis/kronenbeschreibung: normalna/normal Wysokość drzewa/baumhöhe: 15,4 m Pierśnica równolegle do obciążenia/bhd zugparal. 118 cm Pierśnica prostopadle do obciążenia/bhd zugsenkr. 121 cm Obwód pnia1,3/stammumfang1,3 378 cm Grubość korowiny/borkendicke 1,5 cm Wysokość zaczepienia liny/höhe Seilpunkt 4,5 m 23

24 Odległość/Entfernung Temperatura Wysokość npm/höhe ü. Seelevel Kierunek obciążenia/lastrichtung Świadek/Zeuge 19,4 m 19 o C 80 m W R. Jancelewicz Tabela 1.: Wyniki pomiarów/meßergebnisse: Fagus sylvatica nr 3 Nr i wysokość pp Meßpunkt (m) Dynamometr ( kn) Elastometr (µm) Inklinometr ( 0/100) Uwagi/Bemerk , (11) Ufersituation, Wurzelanlauf (17) (23) 2. 0, (10) (22) (30) (33) 3. 1, (16) (29) 4. 2, (-) (-) (-) pomiar elasto-inklino: pomiary elasto wykonano w sektorach wschodnich. pomiary inklino dokonano na wysokości 0,5 m. Tabela 2.: Wytrzymałość pnia na złamanie i stabilność drzewa w gruncie F. sylvatica nr 3 Punkt pomiar. nr Wysokość (m) wytrzymałość aktual. Sb (%) stabilność w gruncie Sk (%) Uwagi 1. -0, , Tomogram na wys.105 cm 3. 1, , Wyniki: 1. Wyliczona hipotetyczna wytrzymałość geometryczna pełnego pnia wynosi Sg = 1761 %. Obecna rzeczywista minimalna wytrzymałość pnia na złamanie w punkcie pomiarowym nr 2 na wysokości 0,5 m; Sb = 371%. 24

25 25

26 2. Hipotetyczna stabilność drzewa w gruncie wynosi 1761%. Aktualna stabilność drzewa w gruncie Sk = 225 %. Wartość ta odzwierciedla ogólny stan drzewa i nawierzchni. 3. Stosunek wytrzymałości podstawowej Sg do wytrzymałości aktualnej Sb i stabilności aktualnej wynosi: Sg : Sb : Sk = 1 : 0,21 : 0,12 Wnioski: 1. Wytrzymałość pnia na złamanie zmalała do 0,21. Wartość aktualnej wytrzymałości pnia na złamanie Sb = 371 % jest wystarczająca. Pień posiada rezerwę wytrzymałości na złamanie. Przyjęta w EU wymagana wartość bezpiecznej wytrzymałości pnia na złamanie Sb = 150% (współczynnik bezpieczeństwa 1,5). 2. Stabilność drzewa w gruncie zmalała do 0,12. Wartość aktualnej stabilności w gruncie Sk = 225 % jest wystarczająca. System korzeniowy zapewnia wymaganą stabilność w gruncie. Przyjęta w EU wymagana wartość stabilności w gruncie Sk = 150% (współczynnik bezpieczeństwa 1,5). 3. Inne zagrożenia grube konary mogą się łamać. 4. Niska witalność drzewa nie rokuje możliwości poprawy ani stanu witalnego ani stanu statycznego. 5. Buk zwyczajny jest drzewem bezpiecznym. 6. Dalsze trwanie drzewa wymaga zwiększenia witalności. Należy: zwalczyć mszyce, poprawić warunki glebowe, zrezygnować z gazonu i rozbudować rabatę kwiatową, wykonać analizę chemiczną gleby, i nawozić zgodnie z zaleceniami przy czym podwoić dawkę potasu, stałej kontroli (posusz), powtórzenia kontroli tensometrycznej za trzy lata. 26

27 4. Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) sekcja Ba Fot : Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior); sytuacja ogólna, pokrój drzewa, , Ogród Królewski sekcja Ba. charakterystyka statyczna gatunku: jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) jest dużym drzewem rodzimym, związanym w stanie naturalnym z siedliskami wilgotnymi. Gatunek światłożądny. Konkurencyjność w drzewostanie wysoka. Drzewo bardzo wytrwałe, jako soliterowe drzewo w krajobrazie kulturowym. Uprawiany dość często przy budynkach, w mieście, przy drogach i ulicach a także w parkach. Drewno pierścieniowo-naczyniowe twardzieluje; często wytwarzana jest tzw. twardziel fałszywa wtedy jest szybko rozkładane przez huby. Konstrukcja pnia i korony drzewa soliterowego zwykle dość korzystna. Jesion dysponuje słabymi mechanizmami obronnymi kompartymentalizacja. W starszym wieku często atakowany jest przez szkodniki owadzie i (epidemiczne) choroby grzybowe. W warunkach naturalnych system korzeniowy jest płaski i zwarty. W warunkach miejskich korzenie są płaskie, rozległe; często tworzona jest tzw. słoniowa stopa. opis stanowiska: drzewo rośnie w ulicy, podwórzu, przy budynku, w parku, w lesie, opis warunków siedliskowych: warunki glebowe dobre, nawierzchnia w obrębie rzutu korony częściowo trawiasta i częściowo mineralne nawierzchnie rośnie na brzegu zadrzewienia. alei. Jesion opis drzewa: jesion należy do największych i prawdopodobnie najstarszych drzew w parku. warunki wzrostu drzewa korzystne. Drzewo przewyższa sąsiedni drzewostan. wymiary: por. protokół pomiarowy 27

28 pień: konstrukcja pnia jest niekorzystna; rozwidlenie kompresyjne V ale dobrze zrośnięte. Pień jest krzywy i odchylony od pionu w kierunku południowo-zachodnim o ok. 5 o. Chorób ani szkodników nie stwierdzono. W butlowato rozszerzonym odziomku wielka dziupla. Pień był wysoko podkrzesywany. Objawów regeneracji (pasy kalusa, pędy regeneracyjne.) nie ma. Dotychczas nie wykonywano zabiegów pielęgnacyjnych. Fot. 24: Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior); konstrukcja pnia, odziomek w kształcie stopy, rozwidlenie , Ogród Królewski sekcja Ba. korona: korona jest symetryczna, mała, rozłożysta, wysoko osadzona, ażurowa. Witalność korony jest średnia. Wydziela się posusz gruby, średni, drobny. Chorób ani szkodników nie stwierdzono. Objawów regeneracji (reiteraty, pędy regeneracyjne.) nie ma. Założone dwa wiązania dynamiczne. Fot : Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior); ażurowa korona, zabezpieczenie rozwidlenia , Ogród Królewski sekcja Ba. 28

29 korzenie: w obrębie rzutu korony nawierzchnia jest trawiasta i mineralne aleje. Zasięg systemu korzeniowego jest przypuszczalnie ograniczony. Z dwóch stron poprowadzono aleje. Kształt odziomka i nabiegów korzeniowych sugeruje, że przed laty obniżony został poziom gruntu. witalność: fazę witalności określono jako FW1/2. Stan zdrowotny całego drzewa średni/słaby. Drzewo znajduje się w fazie witalności 1/2 wg Rollofa z wyraźną tendencją do obniżania stanu zdrowotnego. FW1/2 zwana fazą degeneracji/stagnacji co oznacza, że przyrost jest wyraźnie zahamowany. Procesy obumierania korony są wyraźne. Rokowania powrotu do FW 1 są nikłe rokowania dalszego rozwoju: żywotne drzewo ma szansę na dalszy rozwój. obecność gatunków chronionych: nie stwierdzono obecności stanowisk lęgowych populacji chronionych gatunków zwierząt oraz innych chronionych gatunków zwierząt i roślin. wrażliwość otoczenia: średni ruch pieszy, przebywanie na ławeczkach pieszy czynią, że wrażliwość otoczenia jest dość wysoka. statyka: powód zlecenia ekspertyzy podejrzenie o zagrożenie z powodu niskiej wytrzymałości pnia na złamanie, niskiej stabilności w gruncie. Tabela 1.: Centrum Dendrologiczne Pawłowice Warszawa Protokół pomiarowy/meßprotokoll: Gatunek/Baumart Fraxinus excelsior nr 4 Adres/Adresse: Muzeum Łazienki Królewskie Stanowisko/Standort: park historyczny/historischer Park Korona opis/kronenbeschreibung: normalna, wysoko osadzona/normal, hochaufgesetzt Wysokość drzewa/baumhöhe: 34 m Pierśnica równolegle do obciążenia/bhd zugparal. 143 cm Pierśnica prostopadle do obciążenia/bhd zugsenkr. 158 cm Obwód pnia1,3/stammumfang1,3 438 cm Grubość korowiny/borkendicke 3 cm Wysokość zaczepienia liny/höhe Seilpunkt 18,3 m Odległość/Entfernung 54 m Temperatura 19 o C Wysokość npm/höhe ü. Seelevel 80 m Kierunek obciążenia/lastrichtung SW Świadek/Zeuge R. Jancelewicz 29

30 Tabela 1.: Wyniki pomiarów/meßergebnisse: Fraxinus excelsior nr 4 Nr i wysokość pp Meßpunkt (m) Dynamometr ( kn) Elastometr (µm) Inklinometr ( 0/100) 1. 0, (0) (3) (4) (9) (19) 2. 1, (11) (22) (30) (39) (-) 3. 3, (-) (-) (-) (-) Uwagi/Bemerk. pomiary elasto: wykonano w sektorach północnych- wschodnich. pomiary inklino dokonano na wysokości 0,5 m. Tabela 2.: Wytrzymałość pnia na złamanie i stabilność drzewa w gruncie nr 4 F. excelsior Punkt pomiar. nr Wysokość (m) wytrzymałość aktual. Sb (%) 1. 0, , , stabilność w gruncie Sk (%) Uwagi 58 Tomogram na wys. 0,34 m Wyniki: 1. Wyliczona hipotetyczna wytrzymałość geometryczna pełnego pnia wynosi Sg = 308 %. Obecna rzeczywista minimalna wytrzymałość pnia na złamanie w punkcie pomiarowym nr 1 na wysokości 0,85 m; Sb = 43 %. Drugie słabe miejsce pnia znajduje się na wysokości 1,72 m (punkt pomiarowy nr 2 ); Sb = 73 %. 30

31 31

32 Skrajnie wypróchniały pień powyżej pustego odziomka. 2. Hipotetyczna stabilność drzewa w gruncie wynosi 308 %. Aktualna stabilność drzewa w gruncie Sk = 58%. Wartość ta odzwierciedla ogólny stan drzewa i nawierzchni. 3. Stosunek wytrzymałości podstawowej Sg do wytrzymałości aktualnej Sb i stabilności aktualnej wynosi: Sg : Sb : Sk = 1 : 0,13 : 0,18. Wnioski: 1. Wytrzymałość pnia na złamanie zmalała do 0,13. Wartość aktualnej wytrzymałości pnia na złamanie Sb = 43 % jest dramatycznie niewystarczająca. Pień w każdej chwili grozi złamaniem. Przyjęta w EU wymagana wartość bezpiecznej wytrzymałości pnia na złamanie Sb = 150% (współczynnik bezpieczeństwa 1,5). Drzewo o wartości Sb poniżej 100% uważa się za niebezpieczne. 2. Stabilność drzewa w gruncie zmalała do 0,18. Wartość aktualnej stabilności w gruncie Sk = 58 % jest dalece niewystarczająca. System korzeniowy nie zapewnia wymaganej stabilności w gruncie. Przyjęta w EU wymagana wartość stabilności w gruncie Sk = 150% (współczynnik bezpieczeństwa 1,5). Drzewo o wartości Sk poniżej 100% uważa się za niebezpieczne. 3. Inne zagrożenia nie ma. 4. Jesion zwyczajny jest drzewem niebezpiecznym, zwłaszcza w tej lokalizacji. Uzasadniony jest wniosek o jego pilne usunięcie. Do czasu uśnięcia jesionu należy rozważyć zamknięcie alei. 5. Istnieje możliwość zabezpieczenia drzewa przy pomocy jednego lub dwóch odciągów, tak aby łamiące się drzewo sprowadzić na zadrzewienie. 32

33 5. Dąb szypułkowy (Quercus robur ) (Droga Chińska) sekcja Bc Fot. 27: Dąb szypułkowy(quercus robur); sytuacja ogólna, pokrój drzewa , Ogród Królewski sekcja Bc. charakterystyka statyczna gatunku: Dąb szypułkowy (Quercus robur) jest gatunkiem rodzimym, długowiecznym. Oba nasze rodzime dęby krzyżują się spontanicznie i spotka się często mieszańce (Quercus xrosea). Gatunek światłożądny. Konkurencyjność w drzewostanie niska. Natomiast w krajobrazie kulturowym dąb szypułkowy jako drzewo soliterowe jest bardzo wytrwały, osiąga dość duże rozmiary. Jest dość tolerancyjny na warunki siedliskowe. Jest atakowany dość powszechnie przez liczne szkodniki owadzie i choroby grzybowe. Często jest trafiany i silnie uszkadzany przez pioruny. Stosunkowo dobrze znosi przejściowe zatapianie terenu. Konstrukcja pnia z nisko osadzonymi konarami jest zwykle bardzo korzystna. Rozłożyste konary w starszym wieku ulegające biokorozji ulegają często złamaniom lub rozłamaniom. Drewno pierścieniowo-naczyniowe dobrze twardzieluje i dysponuje skutecznymi mechanizmami ochronnymi kompartymentalizacja. Nie mniej jednak przy zranieniach ulega infekcji przez liczne huby (m.in. Phellinus robustus, Laetiporus sulphureus, Ganoderma sp., Fistulina hepatica, Meripilus giganteus) i wtedy ulega biokorozji. System korzeniowy palowy - głęboki. opis stanowiska: drzewo przy skrzyżowaniu alei głównej z aleją boczną w rozległym świetlistym zadrzewieniu, 33

34 opis warunków siedliskowych: warunki glebowe są korzystne, pewna konkurencja wypycha drzewo na zewnątrz i od pionu. nawierzchnia w obrębie rzutu korony po części trawiasta, po części umocnione mineralnie nawierzchnie alejowe - wcześniej nawierzchnie były asfaltowe i z mączki ceglanej. opis drzewa: gonne drzewo wyrosło w zadrzewianiu, w warunkach średniej konkurencji. wymiary: por. protokół pomiarowy, pień: konstrukcja pnia jest korzystna; Pień jest smukły pochylony w kierunku południowo-wschodnim. Na wysokości ok. 10 m pień rozwidla się dwukrotnie. Nie ma ran ani dziupli. Na pniu rozwijają się zrakowacenia (bakteryjny poprzeczy rak dębu 2 ) powodujące strangulacje pnia; jest to symptom obniżonej statyki. Szkodników nie stwierdzono. Pień był podkrzesywany. Objawów regeneracji (pasy kalusa, pędy regeneracyjne.) nie ma. Dotychczas nie wykonywano zabiegów pielęgnacyjnych. 2 Dęby w tym zadrzewieniu łamały się przed laty z tego powodu. 34

35 Fot : Dąb szypułkowy(quercus robur); konstrukcja i stan pnia, widoczne zrakowacenie( Pseudomonans syringae) , Ogród Królewski sekcja Bc. korona: korona jest asymetryczna, rozłożysta, wysoko osadzona, ażurowa. Witalność korony jest średnia. Wydziela się posusz średni, drobny. Chorób ani szkodników nie stwierdzono. Objawów regeneracji (reiteraty, pędy regeneracyjne.) nie ma. Dotychczas nie wykonywano zabiegów pielęgnacyjnych. korzenie: w obrębie rzutu korony nawierzchnia jest częściowo trawiasta, częściowo umocniona mineralna. Zasięg systemu korzeniowego jest przypuszczalnie ograniczony. Podczas prac ziemnych podczas budowy i kolejnych renowacji alei mogło dojść do uszkodzenia korzeni. Dotychczas zabiegi pielęgnacyjne nie były wykonywane. witalność: fazę witalności określono jako FW1/2. Stan zdrowotny całego drzewa średni/słaby. Drzewo znajduje się w fazie witalności 1/2 wg Rollofa z wyraźną tendencją do obniżania stanu zdrowotnego. FW1/2 zwana fazą degeneracji/stagnacji co oznacza, że przyrost jest wyraźnie zahamowany. Procesy obumierania korony są wyraźne. Rokowania powrotu do FW 1 są nikłe rokowania dalszego rozwoju: dąb jest dość witalny aby mógł się dalej rozwijać. obecność gatunków chronionych: nie stwierdzono obecności stanowisk lęgowych populacji chronionych gatunków zwierząt oraz innych chronionych gatunków zwierząt i roślin. wrażliwość otoczenia: jest średnia/wysoka; intensywny ruch pieszy, 35

36 statyka: powód zlecenia ekspertyzy podejrzenie o zagrożenie z powodu niskiej wytrzymałości pnia na złamanie, niskiej stabilności w gruncie. Tabela 1.: Centrum Dendrologiczne Pawłowice Warszawa Protokół pomiarowy/meßprotokoll: Gatunek/Baumart Adres/Adresse: Stanowisko/Standort: Korona opis/kronenbeschreibung: Wysokość drzewa/baumhöhe: Pierśnica równolegle do obciążenia/bhd zugparal. Pierśnica prostopadle do obciążenia/bhd zugsenkr. Obwód pnia1,3/stammumfang1,3 Grubość korowiny/borkendicke Wysokość zaczepienia liny/höhe Seilpunkt Odległość/Entfernung Temperatura Wysokość npm/höhe ü. Seelevel Kierunek obciążenia/lastrichtung Świadek/Zeuge Quercus robur nr 5 (Droga Chińska) Muzeum Łazienki Królewskie park historyczny/historischer Park podkrzesana, wysoko osadzona/aufgeastet, hochaufgesetz 31,7 m 107 cm 114 cm 349 cm 7 cm 13,4 m 46 m 19 o C 80 m SE R. Jancelewicz Tabela 1.: Wyniki pomiarów/meßergebnisse: Quercus robur nr 5 Nr i wysokość pp Meßpunkt (m) Dynamometr ( kn) Elastometr (µm) Inklinometr ( 0/100) 1. 0, (7) (12) (19) (22) 2. 1, (4) (5) (14) (15) 3. 2, (4) (8) (11) (17) (23) 4. 4, (12) (18) (20) Uwagi/Bemerk. 36

37 pomiary elasto wykonano w sektorach zachodnich. pomiary inklino dokonano na wysokości 0,23 m. Tabela 2.: Wytrzymałość pnia na złamanie i stabilność drzewa w gruncie Quer. Robur nr 5 Punkt pomiar. nr Wysokość (m) wytrzymałość aktual. Sb (%) 1. 0, , , , stabilność w gruncie Sk (%) Uwagi 200 Tomogram, na zrakowaceniu Wyniki: 1. Wyliczona hipotetyczna wytrzymałość geometryczna pełnego pnia wynosi Sg = 257 %. Obecna rzeczywista minimalna wytrzymałość pnia na złamanie w punkcie pomiarowym nr 3 na wysokości 2,67 m; Sb = 148 %. 37

38 38

39 2. Hipotetyczna stabilność drzewa w gruncie wynosi 257 %. Aktualna stabilność drzewa w gruncie Sk = 200 %. Wartość ta odzwierciedla ogólny stan drzewa i nawierzchni. 3. Stosunek wytrzymałości podstawowej Sg do wytrzymałości aktualnej Sb i stabilności aktualnej wynosi: Sg : Sb : Sk = 1 : 0,57 : 0,77. Wnioski: 1. Wytrzymałość pnia na złamanie zmalała do 0,55. Wartość aktualnej wytrzymałości pnia na złamanie Sb = 148 % jest prawie wystarczająca. Pień nie posiada rezerwy wytrzymałości na złamanie. Przyjęta w EU wymagana wartość bezpiecznej wytrzymałości pnia na złamanie Sb = 150% (współczynnik bezpieczeństwa 1,5). 2. Stabilność drzewa w gruncie zmalała do 0,77. Wartość aktualnej stabilności w gruncie Sk = 200 % jest wystarczająca. System korzeniowy zapewnia wymaganą stabilność w gruncie. Przyjęta w EU wymagana wartość stabilności w gruncie Sk = 150% (współczynnik bezpieczeństwa 1,5). 3. Inne zagrożenia nie ma. 4. Średnia witalność drzewa rokuje pewne możliwości poprawy stanu witalnego Stanu statycznego drzewo nie będzie mogło samorzutnie poprawić. Redukcja korony jest konieczna ale niewskazana. 5. Dąb staje się drzewem niebezpiecznym 6. W przypadku pozostawienia drzewo wymagać będzie: podwiązania liną BOA 4t do sąsiedniego dębu. stałej kontroli (posusz), powtórzenia kontroli tensometrycznej za trzy lata. 39

40 40

41 6. Dąb szypułkowy (Quercus robur) (ul. Gagarina) sekcja Md Fot : Dąb szypułkowy(quercus robur); sytuacja ogólna, pokrój drzewa silnie wychylony i wygięty pień, odbudowywana korona wtórna , Ogród Królewski sekcja Md. charakterystyka statyczna gatunku: por.p.5 opis stanowiska: drzewo rośnie przy alei w brzeżnej partii parku przy ulicy Gagarina, opis warunków siedliskowych: warunki glebowe są korzystne, nawierzchnia w obrębie rzutu korony jest trawiasta.. opis drzewa: dąb jest drzewem dominującym. Drzewo rosło tutaj znacznie wcześniej niż otaczający drzewostan parkowy. Dąb miał dwa pnie rozwidlające się na wysokości ok. 1 m. Południowy pień się rozerwał, świadczy o tym wielka dziupla prowadząca do kompletnie wypróchniałego odziomka. Południowy pień odrastający od wypróchniałego odziomka wraz z rozrastaniem się, coraz bardziej się pochyla. Wierzchołek sięga nad ulice Gagarina. Warunki wzrostu drzewa są korzystne. wymiary: por. protokół pomiarowy pień: konstrukcja pnia jest niekorzystna; rozwidlenie kompresyjne V uległo rozerwaniu. Od lat 80 tych XX w. pochylony pień południowy utrzymywany jest trzema odciągami linowymi. Pień jest odchylony od pionu w kierunku południowozachodnim o ok. 25 o. Wokół dziupli rozrasta się imponujący wieniec kalusa. Chorób ani szkodników nie stwierdzono. Na pniu widoczne są deformacje jako symptomy obniżonej statyki np.: reakcyjne drewno- wzrost kompensacyjny, rozwidlenia rozdarcia, mokre drewno wycieki. 41

42 Fot : Dąb szypułkowy(quercus robur); konstrukcja pnia, dziupla po wyłamanym pni u północnym , Ogród Królewski sekcja Md. korona: korona jest w trakcie przebudowy; po oderwaniu się południowej połowy drzewa korona rozrasta się po górnej stronie pochylającego się pnia celem przebudowy jest fizjologiczno-statyczna optymalizacja. Korona jest wysoko osadzona, ażurowa. Witalność korony jest średnia. Wydziela się posusz średni i drobny. Chorób ani szkodników nie stwierdzono. Objawów regeneracji (reiteraty, pędy regeneracyjne.) nie ma. korzenie: w obrębie rzutu korony nawierzchnia jest trawiasta. Zasięg systemu korzeniowego jest nieograniczony. Defektów gruntu ani śladów prac ziemnych nie stwierdzono. Dotychczas zabiegi pielęgnacyjne nie były wykonywane. witalność: fazę witalności określono jako FW1/2. Stan zdrowotny całego drzewa średni/słaby. Drzewo znajduje się w fazie witalności 1/2 wg Rollofa z wyraźną tendencją do obniżania stanu zdrowotnego. FW1/2 zwana fazą degeneracji/stagnacji co oznacza, że przyrost jest wyraźnie zahamowany. Procesy obumierania korony są wyraźne. Rokowania powrotu do FW 1 są nikłe rokowania dalszego rozwoju: drzewo jest dość witalne pod względem fizjologicznym może się dalej rozwijać. obecność gatunków chronionych: nie stwierdzono obecności stanowisk lęgowych populacji chronionych gatunków zwierząt oraz innych chronionych gatunków zwierząt i roślin. wrażliwość otoczenia: jest średnia dość intensywny ruch pieszy. 42

43 statyka: powód zlecenia ekspertyzy podejrzenie o zagrożenie z powodu niskiej wytrzymałości pnia na złamanie, niskiej stabilności w gruncie. Tabela 1.: Centrum Dendrologiczne Pawłowice Warszawa Protokół pomiarowy/meßprotokoll: Gatunek/Baumart Adres/Adresse: Stanowisko/Standort: Korona opis/kronenbeschreibung: Wysokość drzewa/baumhöhe: Pierśnica równolegle do obciążenia/bhd zugparal. Pierśnica prostopadle do obciążenia/bhd zugsenkr. Obwód pnia1,3/stammumfang1,3 Grubość korowiny/borkendicke Wysokość zaczepienia liny/höhe Seilpunkt Odległość/Entfernung Temperatura Wysokość npm/höhe ü. Seelevel Kierunek obciążenia/lastrichtung Świadek/Zeuge Quercus robur nr 6 (Gagarina) Muzeum Łazienki Królewskie park historyczny/historischer Park podkrzesana, wychylona/aufgeastet, geniegt 27,4 m 148 cm 131 cm 339 cm 5 cm 8,3 m 76 m 22 o C 80 m NE R. Jancelewicz Tabela 1.: Wyniki pomiarów/meßergebnisse: Quercus robur nr 6 Nr i wysokość pp Meßpunkt (m) Dynamometr ( kn) Elastometr (µm) Inklinometr ( 0/100) 1. 0, (4) (6) (10) (14) (19) 2. 0, (7) (15) (18) (20) 3. 2, (2) (6) (12) (16) (19) Uwagi/Bemerk. 43

44 pomiary elasto wykonano w sektorach wschodnich południowo-zachodnich. pomiary inklino dokonano na wysokości 0,4 m. Tabela 2.: Wytrzymałość pnia na złamanie i stabilność drzewa w gruncie Quercus robur nr 6 Punkt pomiar. nr Wysokość (m) wytrzymałość aktual. Sb (%) stabilność w gruncie Sk (%) Uwagi 1. 0, , Tomogram na wys. 0,95m 3. 2, Wyniki: 1. Wyliczona hipotetyczna wytrzymałość geometryczna pełnego pnia wynosi Sg = 727 %. Obecna rzeczywista minimalna wytrzymałość pnia na złamanie w punkcie pomiarowym nr 1 i nr 2 na wysokości 0,44 i 0,91 m; Sb = 116 %. Fot. 37: Dąb szypułkowy(quercus robur); konstrukcja pnia, dziupla po wyłamanym pniu północnym, poziom sekcji tomografem sonicznym(niebieski pas) , Ogród Królewski sekcja Md. 44

45 Tomogram potwierdza zaawasowany stan wypróchnienia dolenj części pnia. 45

46 2. Hipotetyczna stabilność drzewa w gruncie wynosi 727 %. Aktualna stabilność drzewa w gruncie Sk = 160 %. Wartość ta odzwierciedla ogólny stan drzewa i nawierzchni. 3. Stosunek wytrzymałości podstawowej Sg do wytrzymałości aktualnej Sb i stabilności aktualnej wynosi: Sg : Sb : Sk = 1 : 0,15 : 0,22. Wnioski: 1. Wytrzymałość pnia na złamanie zmalała do 0,15. Wartość aktualnej wytrzymałości pnia na złamanie Sb = 116 % jest niewystarczająca. Pień nie posiada wytrzymałości na złamanie. Przyjęta w EU wymagana wartość bezpiecznej wytrzymałości pnia na złamanie Sb = 150% (współczynnik bezpieczeństwa 1,5). Pochylony pień podtrzymywany jest trzema, naprężonymi odciągami 2. Stabilność drzewa w gruncie zmalała do 0,22. Wartość aktualnej stabilności w gruncie Sk = 160 % jest wystarczająca. System korzeniowy zapewnia wymaganą stabilność w gruncie. Przyjęta w EU wymagana wartość stabilności w gruncie Sk = 150% (współczynnik bezpieczeństwa 1,5). 3. Inne zagrożenia nie ma. 4. Średnia witalność drzewa rokuje pewne możliwości poprawy ani stanu witalnego. Stan statyczny nie ulegnie poprawie ze względu na postępującą zgniliznę. 5. Dąb szypułkowy jest drzewem niebezpiecznym. Uzasadniony jest w niosek o usunięcie. 6. Egzystencja dębu szypułkowego jest uzależniona od podtrzymujących odciągów. Konieczna będzie ustawiczna kontrola drzewa i odciągów. 7. W przypadku pozostawienia drzewo wymagać będzie: rekonstrukcji odciągów, ustawicznej kontroli i konserwacji odciągów, stałej kontroli drzewa (posusz), powtórzenia kontroli tensometrycznej za trzy lata. Praca została wykonana wg aktualnego stanu wiedzy i z całą sumiennością zgodnie z wymaganiami pomiarowej metody tensometrycznej ELASTO-INCLINO. Opracowanie komputerowe dokonało Ingenieur-, und Sachverständigensbüro Dr. Ing. L.Wessolly, Stuttgart 46

47 7. Wnioski ogólne: 1. Wszystkie badane drzewa są cenne z kompozycyjnego i historycznego punktu widzenia. Jednocześnie ich statyka jest słaba, bardzo słaba lub niedopuszczalnie słaba; w konsekwencji drzewa stwarzają różne zagrożenie. Są to drzewa specjalnej troski. Pozostawienie niektórych z nich jest możliwe tylko pod warunkiem ich mechanicznego zabezpieczenia i systematycznej kontroli. 2. Zestawienie wyników pomiaru statyki i wniosków/zaleceń. Tabela zbiorcza: Zestawienie wyników pomiaru statyki i wniosków/zaleceń nr gatunek FW Sg (%) Sb (%) Sk (%) 1. Topola carska wniosek Usunąć/alter. pozostawić 2. Topola biała 1/ pozostawić zalecenia Redukcja korony, 2 wiązania, kontrola elastoinklino za 3 lata Redukcja korony, wiązania, odciągi, ograniczenie leżakowania, kontrola elasto-inklino za 3 lata 3. Buk zwyczajny pozostaje 4. Jesion wyniosły 1/ Usunąć. Alter. pozostawić 5. Dąb szypułkowy. 1/ pozostaje 6. Dąb szypułkowy 1/ Pozostaje na odciągach Zwalczyć mszyce,popr. war. gleb.kontrola elastoinklino za 5 lat. 2 lub 3 odciągi, kontrola elasto-inklino za 3 lata podwiązanie do sąsied. dębu, kontrola elastoinklino za 3 lata Rekonstrukcja odciągów, kontrola elasto-inklino za 3 lata FW faza witalności wg Rollofa Sg podstawowa/hipotetyczna wytrzymałość (zdrowego) pnia na złamanie i podstawowa stabilność drzewa w gruncie, Sb aktualna wytrzymałość pnia na złamanie, Sk aktualna stabilność drzewa w gruncie. 47