EKSPERTYZA DENDROLOGICZNA STATYKI DĘBU SZYPUŁKOWEGO

Transkrypt

1 Warszawa Prof. dr hab. inż. Marek Siewniak EKSPERTYZA DENDROLOGICZNA STATYKI DĘBU SZYPUŁKOWEGO Zawiadowca ROSNĄCEGO PRZY UL. KOLEJOWEJ W KONINIE. Wykonana zintegrowaną, bezinwazyjną metodą tensometryczną Elasto-Inclino. Ekspertyzę wykonano na podstawie umowy z UM Konin, Umowa Nr 11/OŚ/2015. Wizja terenowa i pomiary wykonane zostały w dn Przedmiotowe drzewo rośnie na pasie zieleni przy parkingu, bezpośrednio przy ogrodzeniu terenu dworca kolejowego w Koninie. Fot. 1 2: Dąb szypułkowy (Quercus robur) Zawiadowca ; sytuacja ogólna, pokrój drzewa, gruby posusz. Widok od ul. Kolejowej i od peronu Dąb poddany został badaniom Elasto-Inklino (Static Integrated Messurment). Jest to zintegrowana metoda tensometryczna, bezinwazyjna. Badania ubicia warstwy korzenienia się drzew dokonano przy pomocy penetrometru Dickey-john, a odczyn gleb zmierzono ph- 1

2 metrem typu Takemura Electric Works Ltd. Pomiary dendrometryczne zostały wykonane wysokościomierzem laserowym Trupulse, średnicomierzem i taśmą. -charakterystyka gatunku: dąb szypułkowy jest gatunkiem rodzimym, długowiecznym. Osiąga dość duże rozmiary. Konstrukcja kłody z nisko osadzonymi konarami jest zwykle bardzo korzystna. Drewno dobrze twardzieluje i dysponuje skutecznymi mechanizmami ochronnymi (CODIT). Nie mniej jednak przy zranieniach ulega infekcji przez liczne huby i wtedy ulega biokorozji. Jest dość tolerancyjny na warunki siedliskowe. Jest atakowany dość powszechnie przez liczne szkodniki owadzie i choroby grzybowe. Często jest trafiany i silnie uszkadzany przez pioruny. Stosunkowo dobrze znosi przejściowe zatapianie terenu. -opis stanowiska: drzewo rośnie przy parkingu miejskim. -opis warunków siedliskowych: warunki glebowe są niekorzystne. W obrębie rzutu korony poziom gruntu po stronie parkingu prawdopodobnie podczas budowy parkingu - został podwyższony. Miąższość nasypanej warstwy wynosi od 10 d0 70 cm. Ok. 30% powierzchni w obrębie rzutu korony zostało umocnione; obecnie jest to kostka Bauma. Pas ażurowej nawierzchni pasa do parkowania jest szczelnie zasklepiony i przestał działać. Za drzewem9 pod płotem) ludzie załatwiają potrzeby fizjologiczne, i widoczne są początki nekrozy łyka i miazgi w wyniku oparzenia przez mocznik. ( O negatywnym wpływie budowy parkingu w trakcie budowy jak i podczas eksploatacji świadczy zły stan pozostałych drzew, lub ich brak, inwazja agresywnej huby lakownica). PH gleby wynosi 7,2. Nawierzchnia ziemi skarpy jest nieubita, ale woda opadowa spływa bezproduktywnie na parking. Gleba jest przeazotowana. Za ogrodzeniem po stronie kolejowej drzewo ma wąski pas brzegu stawu kolejowego. -opis drzewa: drzewo ma wymiary pomnika przyrody. Dąb jest drzewem starym (ok. dwustu trzystuletnim). Warunki świetlne i przestrzenne wzrostu i rozwoju drzewa są korzystne. Dąb był i jest ciągle drzewem dominującym. Część korony rozwijała się nad kolejowym stawem. --wymiary: por. protokół pomiarowy --pień: konstrukcja pnia jest typowa dla gatunku, korzystna po względem statycznym. Pień jest lekko odchylony od pionu w kierunku na południowy wschód. Dwie duże, świeże rany po niedawnych amputacjach konarów. Hub nie stwierdzono. Dziupli nie ma. Na najgrubszym, rozłożystym, dolnym konarze groźny symptom nieszczęśliwej belki Podłużna szczelina wskazuje, że konar ma niewystarczającą wytrzymałość na złamanie. Przy ranach po 2

3 amputacji konarów pojawiły się regeneracyjne odrosty. Dotychczas poza amputacją konarów nie wykonywano zabiegów pielęgnacyjnych. Fot. 3 4: Dąb szypułkowy (Quercus robur) Zawiadowca ; Rany po amputacjach, podwyższenie poziomu gruntu Fot. 5: Dąb szypułkowy (Quercus robur) Zawiadowca ; wielka rana, podwyższenie poziomu gruntu

4 Fot. 6: Dąb szypułkowy (Quercus robur) Zawiadowca ; Podłużna szczelina naprężeniowa Fot. 7 8: Dąb szypułkowy (Quercus robur) Zawiadowca ; gruby posusz

5 Fot. 9: Dąb szypułkowy (Quercus robur) Zawiadowca ; złamany konar, powyżej miejsca amputacji korona: korona jest lekko asymetryczna, rozłożysta, osadzona na wielkich konarach. Korona jest ażurowa. Witalność korony jest średnia. Liczny posusz gruby ( od strony kolei) oraz średni i drobny w całej koronie. Liście są licznie minowane przez larwy i szkieletyzowane przez chrząszcze skoczonosa dębowca (Rhynchaenus quercus). Na liściach dość licznie objawy mącznika. Objawów regeneracji w koronie nie ma. Dotychczas nie wykonywano zabiegów pielęgnacyjnych. Tylko niektóre konary były skracane. Powyżej jednej z amputacji doszło do złamania konara. W miejscu złamania widoczne są ślady białej zgnilizny drewna. (Można przypuszczać, że sprawcą jest czyreń dębowy (Phellinus robustus). --korzenie: w obrębie rzutu korony nawierzchnia jest nieprzyjazna dla korzeni. Przypuszczalny zasięg systemu korzeniowego ograniczony z jednej strony przez nowy parking, z drugiej strony przez stary basen kolejowy. W obrębie rzutu korony prowadzone były prace i ziemne i budowlane przy budowie parkingu. --witalność: Stan zdrowotny całego drzewa średni. Drzewo znajduje się w fazie witalności 1 wg Rollofa. FW 1 zwana fazą degeneracji, co oznacza drzewo o lekko zahamowanym przyroście pędów. Istnieje możliwość dalszej regeneracji. --statyka: -zagrożenia: powód zlecenia ekspertyzy obawy o stabilność drzewa w gruncie, wytrzymałość pnia na złamanie, rozłamanie konarów. Spontaniczne obłamywanie się konarów. 5

6 -wrażliwość otoczenia: wrażliwość otoczenia jest wysoka - licznie użytkowany parking, Protokół pomiarowy/meßprotokoll: Warszawa Gatunek/Baumart Quercus robur Adres/Adresse: Konin ul. Kolejowa Stanowisko/Standort: parking, dworzec kolej./parkplatz, Bahnhof Korona opis/kronenbeschreibung: normalna, rozłożysta, posusz /normal, ausgeladen Totholz Wysokość drzewa/baumhöhe: 22,0 m Pierśnica równolegle do obciążenia/bhd zugparal. 129 cm Pierśnica prostopadle do obciążenia/bhd zugsenkr. 141 cm Obwód pnia 1,3/ Stammumfang 1,3 417 cm Grubość korowiny/borkendicke 5 cm Wysokość zaczepienia liny/höhe Seilpunkt 7,9 m Odległość/Entfernung 20,5 m Temperatura 22 0 C Wysokość npm/höhe ü. Seelevel 130 m Kierunek obciążenia/lastrichtung W Świadek/Zeuge M. Rosa Tabela 1.: Wyniki pomiarów/meßergebnisse: Quercus robur Nr i wysokość pp Dynamometr kn elastometr Inklinometr Uwagi/Bemerk. Meßpunkt 1. 0, , , ,

7 Tabela 2.: Wytrzymałość pnia na złamanie i stabilność drzewa w gruncie. Quercus robur Punkt Wysokość wytrzymałość pomiar. nr (m) aktual. S b (%) 1. 0, , , ,4 476 stabilność w gruncie S k (%) 81 Uwagi Wyniki: 1. Wyliczona hipotetyczna wytrzymałość geometryczna pełnego pnia wynosi S g = 777 %. Obecna rzeczywista minimalna wytrzymałość pnia na złamanie w punkcie pomiarowym nr 2 na wysokości 1,26 m; S b = 215 %. Drugie słabe miejsce pnia znajduje się na wysokości 1,47 m (punkt pomiarowy nr 3 ); S b = 231 %. 2. Hipotetyczna stabilność drzewa w gruncie wynosi 777 %. Aktualna stabilność drzewa w gruncie S k = 81 %. Wartość ta odzwierciedla ogólny stan drzewa i nawierzchni. 3. Stosunek wytrzymałości podstawowej S g do wytrzymałości aktualnej S b i stabilności aktualnej wynosi: S g : S b : S k = 1 : 0,27 : 0,1 Wnioski i zalecenia 1. Wytrzymałość pnia na złamanie zmalała do 0,27. Wartość aktualnej wytrzymałości pnia na złamanie Sb = 231 % jest wystarczająca. Pień posiada wystarczającą rezerwę wytrzymałości na złamanie. Stabilność drzewa w gruncie zmalała do 0,1. Wartość aktualnej stabilności w gruncie Sk = 81 % jest dalece niewystarczająca. System korzeniowy nie zapewnia stabilności drzewa w gruncie. Inne zagrożenia rozłożyste konary grożą łamaniem i opadaniem na parking. 7

8 2. Średnia witalność drzewa rokuje pewne możliwości utrzymania stanu witalnego i poprawę stanu statycznego. 3. Dąb szypułkowy jest drzewem niebezpiecznym, zwłaszcza w tej lokalizacji. 4. Zalecenia a-redukcja korony jest konieczna wg poniższej tabeli. Tabela 2a.: Wytrzymałość pnia na złamanie i stabilność drzewa w gruncie po redukcji korony. Quercus robur Punkt pomiar. nr Wysokość (m) 1. 0, , , ,4 887 wytrzymałość aktual. Wzrośnie do S b1 (%) stabilność w gruncie wzrośnie do S k1 (%) 160 Uwagi Wysokość drzewa powinna zostać obniżona o 3 m (z 22 do 19 m). Cała korona powinna zostać skrócona równomiernie o 3m. Nie powinno się ciąć gałęzi grubszych niż ø 5 cm. Dalsze amputacje grubych konarów są niedopuszczalne. Minimalna wytrzymałość pnia na złamanie wzrośnie do Sb 1 = 398%. Stabilność w gruncie wzrośnie do wartości Sk 1 = 160%. Prace wykonać zgodnie z. Poradnikiem profesjonalisty nr 1. Cięcie drzew, krzewów i pnączy. Centrum Dendrologiczne, Pawłowice b- Usunięcie posuszu z nad parkingu. Nad stawem dopóki teren będzie niedostępny posusz może pozostać na drzewie. c- Likwidacja stanowisk parkingowych w zasięgu rzutu korony dębu i usunięcie nieprzepuszczalnej nawierzchni na ziemie urodzajną. Mogą zostać posadzone krzewy (niskie) lub trwałe byliny. d- Łagodne, płynne usunięcie nasypanej warstwy ziemi w obrębie rzutu korony. 8

9 5. W przypadku pozostawienia drzewo wymagać będzie stałej kontroli.(posusz). Zaleca się powtórzenia kontroli tensometrycznej za trzy lata. 6. Ocena wartości kompozycyjnej, kulturowej i roli jako pomnika w otoczeniu. Dąb Zawiadowca jest wyraźnym akcentem w pasie zieleni pomiędzy terenem kolejowym a miastem. Dąb pełni funkcje estetyczne i ekologiczne; izoluje miasto od uciążliwości ważnej linii kolejowej. Dąb Zawiadowca może podkreślać historyczne wydarzenie budowy i znaczenie linii kolejowej i samego dworca dla miasta. Lepiej wyeksponowany nad kolejowym zbiornikiem wody może przyczynić się podniesienia wartości estetycznych i komfortu podróżnych kolejowych jak i użytkowników parkingu. 7. Sugestie aranżacji otoczenia w kontekście planowanej rozbudowy dworca PKP, Przy budowie parkingu ucierpiały drzewa, niektóre zostały wycięte. Uratowanie dębu Zawiadowca nie tylko utrzyma funkcje całego zadrzewienia ale i uwypukli walory samego drzewa pomnikowego. 8. Propozycje niezbędnych zakazów w stosunku do drzewa. Dąb Zawiadowca nie ma statusu pomnika przyrody. Podlega więc zasadom ogólnej ochrony przyrody w mieście (Ustawa o Ochronie Przyrody wraz z wszystkimi aktami uzupełniającymi). 9. Zasadność ustanowienia dębu pomnikiem przyrody z ewentualnymi zakazami (strefa ochronna). Ustanowienie zakazów i ograniczeń w związku z ochroną pomnika przyrody po jej ustanowieniu leży w gestii uchwały rady miasta. Ustanowienie pranej strefy ochronnej w promieniu 15 od pnia drzewa będzie związane z problemem rozwiązania kolizji z basenem i parkingiem. Szczególnej troski wymagać będzie rozwiązanie kolizji z basenem. Dąb Zawiadowca nosi wszelkie potrzebne znamiona zarówno pod względem dendrometrycznym jak i znaczenia historyczno-kulturowego do objęcia go ochroną pomnikową. Jego witalność aczkolwiek obniżona rokuje możliwości znacznego przedłużenia jego egzystencji. W chwili obecnej konieczna są następujące prace pielęgnacyjnozabezpieczające (por. też p. 4): 9

10 - eliminacja stanowisk parkingowych w obrębie rzutu korony, - zmiana nawierzchni, - stosowne wygrodzenie, - uporządkowanie otoczenia (zaplecza sklepu, basenu w tym wykonanie prac pielęgnacyjnych drzew sąsiednich), - tablica informacyjna o drzewie, znaczeniu i zagrożeniu przez spadające suche gałęzie. 10. W obrębie dębu szypułkowego nie stwierdziłem żadnych organizmów chronionych. Praca została wykonana wg aktualnego stanu wiedzy i z całą sumiennością zgodnie z wymaganiami pomiarowej metody tensometrycznej ELASTO-INCLINO. Opracowanie komputerowe dokonało Ingenieur-, und Sachverständigensbüro Dr.Ing. L.Wessolly, Stuttgart 10