DYSLEKSJA WYZWANIE DLA NAUCZYCIELI

Transkrypt

1 DYSLEKSJA WYZWANIE DLA NAUCZYCIELI Klaudia Fic Wydział Biologii Uniwersytet Gdański

2 M. Bogdanowicz, O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu, Wyd. Linea, Lubin 1994

3 DEFINICJA DYSLEKSJI Specyficzna rozwojowa dysleksja to zaburzenia manifestujące się trudnościami w nauce czytania, mimo stosowania obowiązujących metod nauczania, normalnej inteligencji i sprzyjających warunków społecznokulturowych. Jest spowodowana zaburzeniami podstawowych funkcji poznawczych.

4 DYSLEKSJA 10-15% dzieci może być objętych dysleksją Częściej występuje u chłopców Jest nieuleczalna Może występować w różnym natężeniu od łagodnego do silnego

5 ROZRÓŻNIENIE TERMINÓW Dysleksja - to trudność w opanowaniu umiejętności czytania Dysortografia - to trudność w opanowaniu poprawnej pisowni Dysgrafia - oznacza trudność w zakresie techniki pisania, niski poziom graficzny pisma, a więc o tzw. brzydkie, niekaligraficzne pismo

6 KONCEPCJE POWSTAWANIA DYSLEKSJI ETIOLOGIA DYSLEKSJI 1. Genetyczna Dziedziczenie zmian. 2. Opóźnionego dojrzewania CUN Spowolnienie dojrzewania CUN i zaburzenia funkcjonalne 3. Organiczna Mikrouszkodzenia struktur mózgu, które odpowiadają za czytanie i pisanie. 4. Psychodysleksji Zaburzenia funkcjonalne C.U.N - emocjonalne

7 RODZAJE DYSLEKSJI (M. BOGDANOWICZ) Dysleksja typu wzrokowego Zaburzenia percepcji i pamięci wzrokowej Zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej i wzrokowoprzestrzennej Dysleksja typu słuchowego Zaburzenia percepcji i pamięci słuchowej dźwięków mowy Zaburzenia funkcji językowych Dyslekcja integracyjna Pojedyncze funkcje nie wykazują zakłóceń, a zaburzenia dotyczą ich koordynacji

8 RODZAJE DYSLEKSJI (D. BAKKER ) Typ P percepcyjny Gdy dziecko czyta prawą półkulą, podczas, gdy w procesie czytania powinna już dominować aktywność lewej półkuli (u starszych uczniów) Typ L - lingwistyczny Stwierdza się gdy dziecko czyta lewą półkulą, podczas gdy jako początkujący uczeń znajduje się jeszcze na elementarnym etapie nauki czytania (dekodowania), które wymaga dominacji prawej półkuli.

9

10 OBJAWY DYSLEKSJI ROZWOJOWEJ Specyficzne trudności w czytaniu: 1. czytanie niepewne; 2. pomijanie wyrazów lub ich dodawanie; 3. przestawianie liter w wyrazie oraz niewłaściwe ich łączenie; 4. zniekształcanie wyrazów i odczytywanie innych wyrazów; 5. pomijanie linii lub odczytywanie jej ponownie; częste gubienie miejsca; 6. niepewność w czytaniu szczególnie krótkich wyrazów wyglądających podobnie, np. od-do; 7. trudności w dzieleniu dłuższych wyrazów na sylaby i syntetyzowaniu sylab w wyrazy we właściwym porządku (sylaby często są gubione); 8. pomijanie interpunkcji; 9. trudności w wyszukiwaniu najistotniejszej myśli w danym fragmencie tekstu;

11 OBJAWY DYSLEKSJI ROZWOJOWEJ Specyficzne błędy w pisaniu: 1. słaby poziom pracy pisemnej w porównaniu z odpowiedziami ustnymi; 2. prace pisemne na niskim poziomie graficznym i estetycznym; 3. utrzymywanie się trudności z różnicowaniem liter: b-p, p-g, p-q,n-u, m-w; 4. niewłaściwy dobór liter do głosek, podobnych fonetycznie: b-p, t-d, m-n 5. niewłaściwe stosowanie małych i dużych liter; 6. trudności w różnicowaniu wyrazów podobnie brzmiących (np. bułkapółka); 7. dodawanie, pomijanie lub niewłaściwe umiejscowienie liter lub wyrazów; 8. złe rozmieszczenie pracy pisemnej w przestrzeni, niemożność zachowania marginesu; 9. tracenie wątku podczas zapisywania opowiadania; 10. brak lub niewłaściwe stosowanie interpunkcji;

12 ODRÓŻNIENIE DYSLEKSJI OD INNYCH TRUDNOŚCI W CZYTANIU I PISANIU Bierzemy pod uwagę czas potrzebny do opanowania umiejętności czytania Dzieci dyslektyczne w klasie czwartej albo nadal nie umieją czytać, albo nadal pozostają na etapie elementarnego czytania Istnienie dysleksji potwierdza diagnoza wielospecjalistyczna

13 CZY WSZYSTKIE DZIECI Z PROBLEMAMI W CZYTANIU I PISANIU SĄ DYSLEKTYCZNE? Przyczyny trudności w pisaniu i czytaniu: Opóźnienie rozwoju umysłowego Zaniedbanie środowiskowe Błędy dydaktyczne szkoły Wady wzroku i słuchu Dzieci niedojrzałe emocjonalnie i społecznie do pracy w szkole Potrzebna jest, więc diagnoza psychologiczna i pedagogiczna, poprzedzona wielogodzinnym badaniem i wywiadem od rodziców i nauczyciela!

14 ROZPOZNAWANIE DYSLEKSJI Diagnoza wielospecjalistyczna psycholog, pedagog, psychiatra dziecięcy, logopeda, ewentualnie inni specjaliści (okulista, laryngolog, foniatra, neurolog dziecięcy)

15 ROZPOZNAWANIE DYSLEKSJI - PEDAGOG Zebranie wywiadu w celu poznania dotychczasowej kariery szkolnej dziecka, jego postępów i trudności w uczeniu się, motywacji do uczenia się i warunków (w domu i w szkole). Badanie diagnostyczno-pedagogiczne obejmuje ocenę poziomu czytania i pisania, znajomość reguł ortografii, wiedzy w zakresie gramatyki. Przeprowadza wnikliwą analizę błędów i trudności dziecka w pisaniu.

16 ROZPOZNAWANIE DYSLEKSJI - PSYCHOLOG Zbiera wywiad o dotychczasowym rozwoju dziecka i warunkach tego rozwoju. Przeprowadza badanie w celu określenia sprawności intelektualnej dziecka. Wykonuje badania percepcji i pamięci wzrokowej, słuchowej, motoryki, integracji percepcyjno-motorycznej, funkcji językowych oraz orientacji w schemacie ciała i w przestrzeni.

17 WPŁYW DYSLEKSJI NA NAUKĘ Problemy językowe Problemy ze stosowaniem właściwych metod nauki i rozwiązywania problemów Dzieci mogą np. nie wiedzieć jak zinterpretować usłyszane pytanie, jak wypracować najlepszą odpowiedź lub zapamiętać niezbędne informacje

18 DYDAKTYKA - UCZENIE POLISENSORYCZNE: Nauczanie wielozmysłowe Angażowanie systemu percepcyjno-motorycznego dziecka

19 UCZENIE POLISENSORYCZNE Integracja percepcyjno motoryczna: Ćwiczenia na materiale nieliterowym - figury geometryczne i odpowiadające im piosenki Ćwiczenia na materiale literowym Nauczanie liter przez powiązanie doznań słuchowych, wzrokowych, dotykowych i kinestetycznych Marta Bogdanowicz Ćwiczenia grafomotoryczne Gdańsk 1992 Anna Kaszuba Lizurej W krainie ortografii Wyd. Innowacje Zofia Pomirska Wygraj z dysortografią. Zbiór ćwiczeń Wyd. Pedagogiczne ZNP Zdzisława Saduś Zeszyty ćwiczeń do nauki ortografii dla uczniów starszych klas szkoły podstawowej i szkół ponadpodstawowych Wyd. Oświatowe Promyk

20 JAK NAUCZYCIEL MOŻE POMÓC DZIECKU W KLASIE? 1. Uczeń nie powinien być odpytywany z głośnego czytania w obecności klasy. 2. Nauczyciel powinien oceniać wysiłek ucznia i wkład pracy, a nie efekty 3. Wskazane jest, aby uczeń siedział blisko nauczyciela, łatwiej go wówczas kontrolować, a przy tym bliskość ośmiela i zachęca do zwrócenia się o pomoc. 4. Raz w tygodniu nauczyciel powinien przejrzeć zeszyt ucznia, może też pozwolić mu na pisanie ołówkiem, aby łatwiej było poprawiać błędy. 5. Uczeń nie powinien być ponaglany w czasie pisania czy czytania, nie powinien być też krytykowany; nie należy mu przerywać, zwracając uwagę na błędy 6. Wskazany jest też wydłużony czas pracy na testach czy sprawdzianach, nauczyciel powinien upewnić się, czy uczeń zrozumiał polecenia. 7. Estetykę pisma i poprawność ortograficzną oceniać należy opisowo, a prac napisanych nieczytelnie nie dyskwalifikować uczeń powinien je przeczytać nauczycielowi. 8. Uczeń powinien mieć do dyspozycji podczas lekcji słownik ortograficzny (powinien leżeć na jego ławce).

21 WIARA W SIEBIE Dziecko, które ma wysoką samoocenę uczy się lepiej i ma większą motywację do zdobywania wiedzy Nauczyciel powinien stawiać możliwości odnoszenia motywacyjnych sukcesów

22 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

23 LITERATURA M. Bogdanowicz, O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu, Wyd. Linea, Lubin 1994 R. Gavin, Dysleksja, Wyd. K.E. Liber, Warszawa 2006 Strony internetowe: