PROJEKT I: WYMIANA MIĘDZYPOKOLENIOWA

Transkrypt

1 PROJEKT I: WYMIANA MIĘDZYPOKOLENIOWA DLACZEGO WARTO? Żyjemy w czasach, kiedy mamy coraz mniej okazji do kontaktów z ludźmi starszymi. Znikają rodziny wielopokoleniowe. Świat zmienia się na tyle szybko, że wiedza gromadzona przez całe życie, szybko traci na wartości. Seniorzy nie są już postrzegani jako skarbnica wiedzy i mądrości. Coraz częściej w młodych ludziach pojawiają się wątpliwości w stylu: Skoro starsi nie obsługują komputera, to czego mogą mnie nauczyć?,,,co mój dziadek czy babcia może wiedzieć o życiu w dzisiejszych czasach?. Brak naturalnych przestrzeni do kontaktów wielopokoleniowych w rodzinie, w przestrzeni miasta czy wsi sprawia, że młodzi i starsi mało o sobie wiedzą, rzadko współpracują. Po obu stronach rodzą się stereotypy. Warto spotkać ze sobą różne pokolenia, aby przełamywać stereotypy, konfrontować odmienne spojrzenia na te same sprawy, wymieniać się wiedzą i umiejętnościami, i wspierać w tych obszarach, gdzie młodzi i starsi mogą się uzupełniać. Brzmi to może banalnie, warto to sprawdzić w praktyce. Wyniki mogą was zaskoczyć! CO MOŻNA ROBIĆ MIĘDZYPOKOLENIOWO? Właściwie wszystko. Młodzi i starsi w naturalny sposób mogą się spotkać w różnych działaniach: w klubie rowerowym, w trakcie akcji sąsiedzkiej czy na scenie teatru. Łącznikiem jest w takich wypadkach wspólna pasja czy zainteresowania. Jeśli chcecie zrobić coś międzypokoleniowo, to przede wszystkim musicie wiedzieć dokładnie, jaki jest cel tego działania? Czemu konkretnie spotkanie tych dwóch grup ma służyć? Czy chcecie wspólnie ze słuchaczami uniwersytetu trzeciego wieku zagospodarować czas dzieciakom z zaniedbanej dzielnicy? Czy też dowiedzieć się więcej o historii swego miasta? A może chcecie włączyć seniorów w działania wokół Dni Równości, bo to dla was ważna sprawa? 1

2 W JAKICH OBSZARACH MOŻNA RAZEM ZDZIAŁAĆ? praca ze wspomnieniami, lokalną historią, praca wokół tradycji, obrzędów; działania sąsiedzkie, integrujące różne grupy wiekowe; inicjatywy obywatelskie (mieszkańcy w różnym wieku łączą siły, aby rozwiązać ważny problem); inicjatywy skupiające pasjonatów danej dziedziny w różnym wieku; inicjatywy artystyczne czy edukacyjne umożliwiające konfrontację spojrzeń i wymianę umiejętności osób w różnym wieku (np. teatralne, plastyczne); międzypokoleniowa wymiana umiejętności; wolontariat młodych osób na rzecz starszych, samotnych; działania wokół nowych technologii (młodzi przewodnikami starszych po świecie techniki); inicjatywy rodzinne, wzmacniające więzi wielopokoleniowe. JAK BUDOWAĆ SPOTKANIE MIĘDZYPOKOLENIOWE? Przeprowadzić dobry międzypokoleniowy projekt, nie jest wcale łatwo. Musicie odpowiedzieć na potrzeby dwóch, bardzo różnych grup i znaleźć punkt wspólny, który sprawi, że i seniorzy, i młodzi będą chcieli wspólnie spędzić czas i uda się przy tym osiągnąć jakąś ważną społecznie zmianę. Nie jest to łatwe. 1. Wspólne planowanie Działania międzypokoleniowe najlepiej zaplanować wspólnie. Projekty wymyślone przez młodych dla starszych (i odwrotnie) bez rozpoznania wzajemnych potrzeb, najczęściej nie sprawdzają się. Rozmijają się z rzeczywistymi oczekiwaniami uczestników. Jeśli do współpracy chcecie włączyć konkretne osoby czy grupy, warto spotkać się i wspólnie przedyskutować pomysły na działanie, zebrać uwagi i propozycje. A jeśli z różnych powodów takie spotkanie nie jest możliwe, możecie w inny sposób zebrać potrzebne wam informacje, np. podczas wizyty w klubie seniora czy na UTW, przeprowadzając ankietę czy wywiad wśród starszych mieszkańców Dobrze sprawdzają się też projekty wymyślane i zarządzane przez międzypokoleniową parę. Do podjęcia takich projektów szczególnie was zachęcamy. 2. Szacunek i wzajemne zrozumienie Budowanie relacji między osobami młodymi i starszymi musi opierać się na otwartości, wzajemnej ciekawości i poszanowaniu różnic. To właśnie te różnice mają pozytywny wpływ na dynamikę projektu, sprzyjają wymianie wiedzy, poglądów i umiejętności. 3. Korzyści dla obu stron 2

3 Dobry projekt międzypokoleniowy jest ciekawą przygodą dla obu stron. Nie ma tutaj miejsca na poświęcanie się czy uczestniczenie z obowiązku. Dlatego zawsze warto zadać sobie pytanie: Czy to jest ciekawe, atrakcyjne dla młodzieży, jakie korzyści z tego wyniesie? i odwrotnie Czy to jest ciekawe dla starszych, w jaki sposób skorzystają z tego projektu?. To jest najlepszy test. 4. Wyjść poza stereotyp Projekt międzypokoleniowy powinien przełamywać utarte wyobrażenia na temat ludzi młodych i starszych. Stwarzać przestrzeń do poznawania się, ustalenia nowych ról. Niestety bardzo wiele projektów zamiast łamać stereotypy, umacnia je i wtłacza starszych i młodych w stereotypowe role przynudzającego staruszka czy niewychowanego młodego. I właśnie tego za wszelką cenę powinniście unikać. 5. Wzajemna wymiana Projekt międzypokoleniowy powinien zakładać wymianę dwukierunkową: młodzi uczą się czegoś od starszych i na odwrót. Należy unikać sytuacji, kiedy to tylko jedna ze stron stawia się wyraźnie w pozycji nauczyciela my starsi nauczymy młodych dobrego wychowania czy też my młodzi nauczymy starszych komputera. Aby projekt się udał, starsi muszą wyrzec się dydaktyzmu i pouczania młodzieży, a młodzi poczucia wyższości i pobłażliwego traktowania starszych. 6. Pracujmy warsztatowo Najważniejszym celem projektów międzypokoleniowych jest budowanie relacji między ludźmi, wzbudzanie pozytywnych emocji wśród uczestników. Dlatego też, najlepszą formą pracy są systematyczne działania warsztatowe, w małych grupach. W projekcie, w którym uczestniczą dzieci z trzech klas szkolnych i liczny klub seniora, trudno zbudować intymną atmosferę i przeprowadzić wspólne działanie. Nie wszystkie spotkania w projekcie muszą być wspólne. Czasami istnieje wręcz potrzeba przygotowania młodych do kolejnego etapu, jakim będzie współpraca ze starszymi, np. jeśli młodzi mają zbierać wspomnienia od starszych mieszkańców, powinni przejść przez warsztaty dziennikarskie czy historyczne. 7. Wybór uczestników Zastanówcie się, do kogo konkretnie wasza propozycja jest skierowana? Jakich cech czy umiejętności oczekujecie od uczestników? Warto tutaj pamiętać, że osoby starsze nie są jednorodną grupą różnicuje je nie tylko rozpiętość wieku czy wykształcenie, ale także doświadczenia życiowe i zawodowe, a także stan zdrowia. Zastanówcie się czy szukacie seniorów, którzy lubią pracować z dziećmi czy też, np. emerytowanych dziennikarzy czy osób posiadających bogatą wiedzą historyczną. 8. Obawa przed obciachem 3

4 Bywa też tak, że udział młodzieży we wspólnych działaniach z osobami starszymi może być postrzegany przez rówieśników jako obciach. Podobna sytuacja czasem ma miejsce w przypadku działań, które koncentrują się wokół pracy z tradycją, ludowymi obrzędami. Na pewno jest to dobry temat do rozmowy. Porozmawiajcie o tym w grupie, podzielcie się z innymi swoimi wątpliwościami. Być może okaże się, że strach przed obciachem wcale nie jest tak wielki, jak na początku wam się wydawało. Inspiracje Jedna ulica. Tysiące wspomnień. Łukasz Szczepański (27 lat) i Hanna Stosio (61 lat) zaprosili seniorów i licealistów do odtworzenia historii jednej z ulic w Stoczku Łukowskim. Dziś, ruchliwej drogi przelotowej, a kiedyś pełnej drewnianych domów, nietypowych sklepów i punktów usługowych. Starsi opowiedzieli historie obiektów uwiecznionych na starych zdjęciach, nagrali osobiste wspomnienia o nieistniejącej już łaźni, sklepach czy kawiarniach. Tych opowieści można było posłuchać (na odtwarzaczach MP3) na specjalnym spacerze zorganizowanym dla mieszkańców. Powstała mapka i broszura o historii tej ulicy. Podczas cyklicznych spotkań młodzież uczyła seniorów cyfrowej obróbki zdjęć, obsługi skanera czy pisania i i wyszukiwania wiadomości w Internecie. Projekt realizowany był przy wsparciu Miejskiego Ośrodka Kultury. Emocjonalna mapa dzielnicy. Młode dziewczyny z feministycznego kolektywu UFA w Warszawie postanowiły zaprosić starsze mieszkanki Muranowa do wspólnego poznawania historii dzielnicy i zacieśnienia sąsiedzkich więzi. Uczestniczki projektu wzięły udział w warsztatach fotograficznych, plastycznych, sitodruku, a następnie sfotografowały ważne dla nich miejsca na Muranowie. Zwieńczeniem projektu była emocjonalna mapa Muranowa wykonana na kilkumetrowym płótnie przy wykorzystaniu różnych technik plastycznych. Kurs upiększania świata. Pani Renata Kiełbińska zaangażowała do współpracy dwie, do tej pory zupełnie obce dla siebie grupy młodych ludzi zainteresowanych techniką graffiti i seniorów odwiedzających osiedlowy klub. Po sześciu miesiącach wspólnych warsztatów graffiti i zajęć architektonicznych, międzypokoleniowa brygada przeprowadziła gruntowną rewitalizację placu przed klubem i pomieszczeń klubu. Plac ze zdewastowanego zmienił się w przyjazne miejsce wypoczynku z oryginalnymi ławkami zaprojektowanymi i wykonanymi przez uczestników warsztatów oraz z miejscem do malowania graffiti. Podsumowaniem działań był piknik z udziałem ponad 150 mieszkańców połączony ze wspólnym posadzeniem symbolicznego drzewka. Wkrętariusze. Usterka? Żaden problem. Seniorzy mieszkający na osiedlu Brzeźno w Gdańsku mogą w końcu zapomnieć o cieknącym kranie, niedziałającym gniazdku i zepsutych drzwiczkach 4

5 kuchennych. A wszystko za sprawą Wkrętariuszy, czyli międzypokoleniowego zespołu wolontariuszy wyposażonego w podstawowe narzędzia do napraw. Seniorzy i młodzież odwiedzają starsze osoby potrzebujące drobnych napraw czy prac porządkowych. Liderami projektu jest Wiesław Siemiński (71) i Agata Chruszcz (25 lat), a organizacją wspierającą Regionalne Centrum Wolontariatu. Kalejdoskop Umiejętności. Dzieci z Janowic Wielkich miały za zadanie dotrzeć do ciekawych osób starszych w swojej miejscowości. W ten sposób odkryły 23 nietuzinkowe postaci: pana Jana, który kolekcjonuje stare, szklane fotografie, pana Lucjana, który maluje obrazy i wyrabia zbroje rycerskie, panią Zofię która rzeźbi i wykonuje ozdoby z wikliny, pana Andrzeja, który kolekcjonuje modele samolotów i statków czy starsze mistrzynie haftu. Kolejnym krokiem było przeprowadzenie przez dzieci wywiadów z seniorami i wykonanie zdjęć. Starsi zostali zaproszeni na wspólne spotkania w świetlicy wiejskiej, podczas których opowiadali o swoich pasjach i prowadzili warsztaty dla dzieci. Projekt prowadziła Krystyna Pisarska przy wsparciu Fundacji Czarodziejska Góra. Pamiętnik mojej babci. Pierwsza randka babci i wnuczki? List miłosny sprzed pięćdziesięciu lat a dzisiaj? Na te pytania szukali odpowiedzi uczestnicy warsztatów teatralnych, w których wzięli udział studenci uniwersytetu trzeciego wieku i licealiści ze Szprotawy. Uczestnicy projektu uczyli się, jak można na scenie pokazać różne barwy miłości, jak o niej pisać i mówić. Wspólnie stworzyli scenariusz spektaklu i scenografię. W efekcie przygotowane zostało widowisko słownomuzyczne. Projekt zrealizowała Elżbieta Plucińska (77 lat) przy wsparciu Szprotawskiego Domu Kultury. Mała księga opowieści. Młoda liderka, Anna Wilkus (24 lat) uruchomiła na Wodzisławskim Uniwersytecie Trzeciego Wieku warsztaty międzypokoleniowe, w których wzięło udział 15 słuchaczy WUTW i 22 przedszkolaków. Przez kilka miesięcy dwie grupy spotykały się regularnie na warsztatach twórczych: literackich i plastycznych. Tak powstała książeczka Mała księga opowieści zawierająca opowiadania o codziennych sprawach i emocjach, związanych z domem, rodziną i miłością. Tekstom towarzyszą rysunki dzieci. Materiał przygotowany przez Stowarzyszenie Inicjatyw Twórczych ę wytworzony w ramach projektu zrealizowanego w programie Akademia Orange. Źródło: Przykład 5

6 Regionalne Centrum Wolontariatu w Słupsku rozpoczęło realizację projektu Dziadki dziatkom, dziatki dziadkom. Projekt współfinansowany jest z budżetu Wojewody Pomorskiego. Założeniem projektu jest integracja międzypokoleniowa seniorów z młodzieżą. Działania zaplanowane w projekcie: promocja projektu; cykl spotkań rekreacyjno- kulturalno- sportowych (np. wycieczka, wyjście do teatru, wspólna zabawa itp.); cykl warsztatów dla wolontariuszy i seniorów (młodzież poprowadzi warsztaty dla seniorów, np. z obsługi telefonu komórkowego, aparatu fotograficznego, komputera, a seniorzy poprowadzą warsztaty dla młodzieży, np. z savoir vivru, nakrywania do stołu, robótek ręcznych; przygotowanie prezentacji multimedialnej z realizacji projektu; organizacji gali z okazji Międzynarodowego Dnia Wolontariusza. Sprawozdanie z realizacji programu: 22 lipca odbyło się pierwsze spotkanie integracyjne w projekcie "Dziadki dziatkom, dziatki dziadkom". Wolontariusze oraz pracownicy Dziennego Domu Pomocy Społecznej w Słupsku przygotowali grilla dla seniorów biorących udział w projekcie. Na spotkaniu wspólnie piekliśmy kiełbaski, śpiewaliśmy karaoke, a także tańczyliśmy przy biesiadnej muzyce. Było bardzo miło. Z niecierpliwością czekamy na kolejne spotkania. 1 października w Dziennym Domu Pomocy Społecznej w Słupsku odbyła się uroczystość z okazji "Dnia Seniora". Z tej okazji pracownicy Regionalnego Centrum Wolontariatu oraz wszyscy wolontariusze biorący udział w projekcie "Dziadki-dziatkom, dziatki-dziadkom" złożyli najserdeczniejsze życzenia wszystkim seniorom. 06 października odbyło się szkolenie dla seniorów z języka angielskiego. Wolontariusze przygotowali materiały dla mieszkańców DDPS w Słupku, na kursie uczyli seniorów m.in. liczyć w języku angielskim, kolorów oraz podstawowych zwrotów. Seniorzy nie mogą doczekać się następnego spotkania. 13 października odbyło się już drugie szkolenie z języka angielskiego. Tym razem seniorzy i wolontariusze spotkali się w siedzibie Regionalnego Centrum Wolontariatu w Słupsku. Na zajęciach wolontariusze uczyli seniorów zarówno pisowni, jak i wymowy nazw zwierząt oraz części ciała. Wszystkim dopisywał humor. 20 października seniorzy z DDPS w Słupsku oraz wolontariusze bawili się wspólnie w Parku Wodnym w Redzikowie. Po doskonałym wypoczynku pośród mnóstwa wodnych atrakcji, 6

7 uczestnicy rywalizowali na torach w kręgielni. Wynik nie miał tu jednak większego znaczenia, liczyła się wyłącznie dobra zabawa. 3 listopada odbyły się trzecie warsztaty z języka angielskiego. Wolontariusze m.in. uczyli seniorów angielskich piosenek. Materiał przygotowany przez Centrum Wolontariatu w Warszawie: 7