INFORMACJE Z ZAKRESU PROFILU RYZYKA I POZIOMU KAPITAŁU BANKU SPÓŁDZIELCZEGO W KROTOSZYNIE WEDŁUG STANU NA DZIEŃ ROKU

Transkrypt

1 Załącznik do Uchwały nr 53/24/V/2015 Zarządu Banku Spółdzielczego w Krotoszynie. z dnia 26 maja 2015 r. Spółdzielcza Grupa Bankowa Bank Spółdzielczy w Krotoszynie INFORMACJE Z ZAKRESU PROFILU RYZYKA I POZIOMU KAPITAŁU BANKU SPÓŁDZIELCZEGO W KROTOSZYNIE WEDŁUG STANU NA DZIEŃ ROKU Krotoszyn, maj 2015 rok

2 SPIS TREŚCI WSTĘP I. Struktura organizacyjna i zasady zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Krotoszynie 4 II. Cele i zasady polityki zarządzania poszczególnymi ryzykami.5 III. Fundusze własne..42 IV. Adekwatność kapitałowa...43 V. Ryzyko kredytowe..47 VI. Ryzyko kredytowe kontrahenta 59 VII. Ryzyko kredytowe do wyliczania kwoty ekspozycji ważonych ryzykiem.62 VIII. Ekspozycje kapitałowe nieuwzględnione w portfelu handlowym...62 IX. Ryzyko stopy procentowej dla pozycji zakwalifikowanych do portfela bankowego...63 X. Wymogi kapitałowe na kwoty ekspozycji sekurytyzacyjnych ważone ryzykiem.64 XI. Dźwignia finansowa 63 XII. Polityka zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze. 63 XIII. Oświadczenia Zarządu 65 2

3 Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Banku Spółdzielczego w Krotoszynie według stanu na dzień roku WPROWADZENIE Niniejszy dokument został opracowany celem spełnienia wymogów wynikających z Uchwały Komisji Nadzoru Finansowego w sprawie szczególnych zasad i sposobu ogłaszania przez banki informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących adekwatności kapitałowej oraz zakresu informacji podlegających ogłaszaniu. Informacje te zostały przygotowane zgodnie z przyjętą przez Bank Polityką informacyjna w zakresie profilu ryzyka i poziomu kapitału, która określa szczegółowe informacje o zakresie ujawniania informacji w zakresie adekwatności kapitałowej, sposobie ich weryfikacji oraz publikacji. Informacje zawarte w dokumencie dotyczą roku obrotowego zakończonego dnia 31 grudnia 2014 r. Informacje te są ogłaszane z częstotliwością roczną, nie później niż w terminie 30 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego przez Zebranie Przedstawicieli. Informacje są ogólnie dostępne dla wszystkich uczestników rynku w Centrali i Oddziałach Banku Spółdzielczego w Krotoszynie. O ile nie zaznaczono inaczej, dane liczbowe prezentowane są w pełnych złotych, a ewentualne różnice w sumach i udziałach mogą wynikać z zaokrągleń kwot do pełnych złotych oraz zaokrągleń udziałów procentowych do dwóch miejsc dziesiętnych. 3

4 I Struktura organizacyjna i zasady zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Krotoszynie 1. Bank Spółdzielczy w Krotoszynie z siedzibą w Krotoszynie, ul. Piastowska 14, przedstawia informacje o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczące adekwatności kapitałowej wg stanu na dzień roku. 2. W 2014 roku Bank Spółdzielczy w Krotoszynie prowadził działalność operacyjną w jednostce macierzystej w Krotoszynie oraz w: 1) Oddziale BS w Kobylinie, Kobylin, Al. Powstańców Wlkp. 39 2) Oddziale BS w Sulmierzycach, Sulmierzyce, Al. Klonowicza 13 3) Oddziale BS w Zdunach, Zduny, Rynek 19 4) Filii BS w Krotoszynie, Krotoszyn, Os. Korczaka 3 5) Filii BS w Krotoszynie, Krotoszyn, ul. Szosa Benicka 20 6) Filii BS w Krotoszynie, Krotoszyn, ul. Ceglarska 1A/2a 7) Punkcie kasowym przy Urzędzie Skarbowym, Krotoszyn, ul. Polna 32 Działalność operacyjna prowadzona była również za pośrednictwem banku internetowego. 3. Bank Spółdzielczy w Krotoszynie oznakowany jest numerem REGON , numerem NIP Bank Spółdzielczy w Krotoszynie jest zrzeszony w SGB-Banku Spółka Akcyjna w Poznaniu na podstawie umowy zrzeszenia. 5. Zarząd Banku Spółdzielczego w Krotoszynie działa w składzie 3 osobowym. W trakcie 2014 skład osobowy zarządu nie uległ zmianie. Członków Zarządu powołuje, zgodnie z przepisami prawa, na wniosek Prezesa Zarządu, Rada Nadzorcza, działając wg Statutu Banku Spółdzielczego w Krotoszynie, Regulaminu działania Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Krotoszynie oraz Procedury oceny kwalifikacji członków Zarządu oraz Zarządu Banku Spółdzielczego w Krotoszynie, biorąc pod uwagę wyniki oceny wstępnej kwalifikacji, doświadczenia i reputacji kandydata. Oceny następczej kwalifikacji, doświadczenia i reputacji Członków Zarządu dokonuje Rada Nadzorcza zgodnie z Procedurą oceny kwalifikacji członków Zarządu oraz Zarządu Banku Spółdzielczego w Krotoszynie. 4

5 Członków Rady Nadzorczej powołuje Zebranie Przedstawicieli zgodnie z zapisami Statutu Banku Spółdzielczego w Krotoszynie, Regulaminu wyboru Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Krotoszynie oraz Procedury oceny kwalifikacji członków Rady Nadzorczej oraz Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Krotoszynie, biorąc pod uwagę kwalifikacje, doświadczenie i reputację kandydata. Oceny następczej dokonuje Zebranie Przedstawicieli, zgodnie z Procedurą oceny kwalifikacji członków Rady Nadzorczej oraz Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Krotoszynie. 6. W obszarze zarządzania ryzykami w roku 2014 nie odnotowano zmian. W Banku stosowana jest zasada rozdzielności funkcji związanych z bezpośrednią obsługą klienta (gromadzenie dokumentów, przygotowanie danych do analiz) od oceny ryzyka przez decydentów. 7. Przepływ informacji dotyczącej ryzyka kierowanej do Zarządu i Rady Nadzorczej w Banku jest sformalizowany i objęty instrukcją System Informacji Zarządczej w Banku Spółdzielczym w Krotoszynie definiującą: częstotliwość, zakres, odbiorców i terminy sporządzania raportów i sprawozdań dotyczących ryzyka. Systemem informacji zarządczej są objęte wszystkie rodzaje ryzyka uznawane przez Bank za istotne. Zakres i częstotliwość raportowania jest dostosowany do skali narażenia na ryzyko, a także zmienności ryzyka, zapewniając możliwość podejmowani decyzji oraz odpowiedniej redukcji przypadku zmiany ekspozycji na ryzyko. 8. Bank Spółdzielczy w Krotoszynie na dzień roku nie posiadał udziałów w podmiotach zależnych nie objętych konsolidacją. II Cele i zasady polityki zarządzania poszczególnymi ryzykami 1. Bank stosuje następujące metody wyliczania wymogów kapitałowych: 1) metodę standardową w zakresie ryzyka kredytowego, 2) metodę podstawowego wskaźnika w zakresie ryzyka operacyjnego. 2. Działalność bankowa obciążona jest wieloma rodzajami ryzyka, miedzy innymi takimi jak ryzyko kredytowe, ryzyko koncentracji, stopy procentowej, płynności, operacyjne, braku zgodności, biznesowe i kapitałowe. Podejmowanie ryzyka zmusza Bank do koncentrowania uwagi na powstających zagrożeniach, poszukiwania form obrony przed zagrożeniami i dostosowywania działalności do zmieniających się warunków zewnętrznych. Ostrożnościowe 5

6 podejmowanie ryzyka, oznacza utrzymywanie racjonalnej równowagi pomiędzy prowadzeniem działalności przychodowej i kontrolowaniem ryzyka. Kontrolowanie wpływu tych rodzajów ryzyka na działalność Banku jest jednym z kluczowych celów zarządzania Bankiem, a poziom ryzyka stanowi istotny składnik procesu planowania. Zarządzanie ryzykiem w Banku realizowane jest w oparciu o opracowane w formie pisemnej i zatwierdzone przez Zarząd wewnętrzne strategie i procedury, które odnoszą się do identyfikacji, pomiaru, zarządzania, monitorowania, raportowania i kontroli poszczególnych rodzajów ryzyka. Strategia zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Krotoszynie określa podstawowe zadania organów Banku w tym zakresie: Rada Nadzorcza Banku: 1) zatwierdza Strategię działania Banku oraz zasady ostrożnego i stabilnego zarządzania Bankiem, obejmujące m.in. możliwy do zaakceptowania ogólny poziom ryzyka Banku; 2) zatwierdza procedury dotyczące procesów: a) szacowania kapitału wewnętrznego, b) planowania i zarządzania kapitałowego; 3) zatwierdza strukturę organizacyjną Banku, zawartą w Regulaminie organizacyjnym, dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka; 4) zatwierdza ogólne zasady polityki dotyczącej zmiennych składników wynagrodzeń; 5) zatwierdza plan pozyskania i utrzymania środków obcych stabilnych; 6) zatwierdza zasady przeprowadzania testów warunków skrajnych w odniesieniu do portfela ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipoteczne; 7) sprawuje nadzór nad zarządzaniem ryzykiem braku zgodności rozumianym jako skutki nieprzestrzegania przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz przyjętych przez Bank standardów postępowania, a także zatwierdza założenia polityki Banku w zakresie ryzyka braku zgodności, ocenia efektywność zarządzania ryzykiem braku zgodności; 8) sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie podejmowania ryzyka ze Strategią działania i planem finansowym Banku; 6

7 9) zapewnia wybór członków Zarządu posiadających odpowiednie kwalifikacje do sprawowania wyznaczonych im funkcji; 10) sprawuje nadzór nad wprowadzeniem systemu zarządzania ryzykiem występującym w działalności Banku oraz ocenia adekwatność i skuteczność tego systemu, głównie poprzez zapoznawanie się z raportami i sprawozdaniami dotyczącymi oceny narażenia Banku na poszczególne rodzaje ryzyka (w tym ryzyka braku zgodności) i na ich podstawie dokonuje oceny stopnia efektywności i adekwatności zarządzania ryzykiem; 11) ocenia, czy działania Zarządu w zakresie kontroli nad działalnością Banku są skuteczne i zgodne z polityką Rady Nadzorczej. Zarząd Banku: 1) odpowiada za opracowanie, wprowadzenie oraz aktualizację pisemnych strategii oraz procedur dotyczących identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka w zakresie: a) systemu zarządzania ryzykiem, w tym ryzyka braku zgodności, b) systemu kontroli wewnętrznej, c) szacowania kapitału wewnętrznego, zarządzania i planowania kapitałowego, d) dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego; 2) odpowiada za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem, w tym ryzyka braku zgodności, systemu kontroli wewnętrznej, procesu szacowania kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz za nadzór nad efektywnością tych procesów; 3) odpowiada za zorganizowanie skutecznego procesu oceny adekwatności kapitałowej i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz nadzór nad jego efektywnością, wprowadzając w razie potrzeby niezbędne korekty i udoskonalenia; 4) wprowadza zatwierdzoną przez Radę Nadzorczą strukturę organizacyjną dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka; 5) wprowadza podział zadań realizowanych w Banku, który zapewnia niezależność funkcji pomiaru, monitorowania i kontrolowania ryzyka od działalności operacyjnej skutkującej podejmowaniem ryzyka przez Bank; 7

8 6) zatwierdza rodzaje limitów wewnętrznych oraz ich wysokość dostosowaną do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka Banku; 7) odpowiada za przejrzystość działań Banku, w szczególności za politykę informacyjną w zakresie działalności Banku, pozwalającą na ocenę skuteczności działania Rady Nadzorczej i Zarządu Banku w zakresie zarządzania Bankiem, monitorowania stanu bezpieczeństwa działalności Banku i za ocenę sytuacji finansowej Banku; 8) zapewnia zgodność działania Banku z obowiązującymi przepisami prawa; 9) zapewnienia, że Bank prowadzi politykę służącą zarządzaniu wszystkimi istotnymi rodzajami ryzyka w działalności Banku i posiada procedury w tym zakresie; 10) odpowiada za opracowanie, wprowadzenie oraz aktualizację polityki zmiennych składników wynagrodzeń; 11) uwzględnia rezultaty badań prowadzonych przez audyt wewnętrzny oraz biegłych rewidentów przy podejmowaniu decyzji w ramach zarządzania Bankiem; 12) przekazuje Radzie Nadzorczej, okresowe informacje przedstawiające w sposób rzetelny, przejrzysty i syntetyczny rodzaje i wielkość ryzyka w działalności Banku. 3. Do podstawowych ryzyk, które podlegają szczególnemu nadzorowi, Bank zalicza: 1. ryzyko kredytowe; 2. ryzyko operacyjne; 3. ryzyko walutowe; 4. ryzyko koncentracji; 5. ryzyko płynności; 6. ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej; 7. ryzyko kapitałowe; 8. ryzyko braku zgodności. 8

9 Ryzyko kredytowe i koncentracji zaangażowań, ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie oraz detalicznych ekspozycji kredytowych Cele i zasady zarządzania ryzykiem kredytowym i koncentracji zaangażowań, ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie oraz detalicznych ekspozycji kredytowych. Bank zarządza ryzykiem kredytowym w oparciu o wewnętrzne procedury zarządzania ryzykiem kredytowym i koncentracji zaangażowań, wprowadzane i aktualizowane Uchwałami Zarządu. Ryzyko kredytowe rozumiane jest jako ryzyko niespłacenia przez dłużnika zaciągniętego kredytu (w całości lub w części) wraz z odsetkami i prowizją lub nieregulowanie wierzytelności Banku z tytułu udzielonych gwarancji i poręczeń. Badaniu podlega dywersyfikacja ryzyka kredytowego mierzona jako odpowiednie rozproszenie posiadanych aktywów i zobowiązań pozabilansowych ważonych ryzykiem. Cele strategiczne w zakresie ryzyka kredytowego obejmują: 1) wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem kredytowym zapewniającego stabilny rozwój optymalnego jakościowo portfela kredytowego; 2) dostarczanie Zarządowi Banku informacji o poziomie ryzyka kredytowego umożliwiających podejmowanie ostrożnościowych, zasadnych decyzji dotyczących działalności kredytowej Banku; 3) utrzymywanie jakości portfela kredytowego Banku, wyrażonej udziałem kredytów zagrożonych w kredytach ogółem na poziomie nie wyższym od 2,50%. 4) ograniczanie ryzyka utraty wartości aktywów, wynikającego z pozostałych (poza kredytami) aktywów Banku. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) stosowanie odpowiednich standardów zawartych w regulacjach kredytowych, w szczególności dotyczących oceny zdolności kredytowej klientów Banku oraz prowadzenia monitoringu kredytów; 2) ustanawianie skutecznych i adekwatnych do ponoszonego ryzyka zabezpieczeń spłaty kredytów, w szczególności weryfikacja ich wartości i płynności, zarówno podczas oceny wniosku kredytowego, jak i w ramach prowadzonego monitoringu, ograniczanie ryzyka prawnego w procesie ustanawiania zabezpieczeń; 9

10 3) inwestowanie nadwyżek zgromadzonych środków na lokatach w banku zrzeszającym lub za pośrednictwem banku zrzeszającego w papierach wartościowych Skarbu Państwa lub Narodowego Banku Polskiego; 4) utrzymywanie w bilansie Banku tylko portfeli aktywów o charakterze bankowym; 5) utrzymywanie aktywów obciążonych najwyższym ryzykiem kredytowym, tj. portfela kredytów podmiotów niefinansowych na poziomie 80% ich udziału w sumie bilansowej powiększonej o zobowiązania pozabilansowe udzielone dotyczące finansowania. Cele strategiczne w zakresie ryzyka koncentracji obejmują: 1) utrzymywanie umiarkowanie zdywersyfikowanego portfela kredytowego w zakresie uwarunkowanym terenem działania Banku; 2) bezwzględne przestrzeganie limitów koncentracji zaangażowań określonych w ustawie Prawo bankowe. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) angażowanie się Banku w branże, w których obsłudze Bank posiada wieloletnie doświadczenie; 2) ograniczenie kredytowania klientów, których zaangażowanie w Banku wyniosłoby 10% uznanego kapitału; 3) ograniczanie ryzyka koncentracji w ten sam rodzaj zabezpieczenia w postaci hipoteki poprzez opracowanie i stosowanie odpowiednich standardów postępowania dotyczących zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie. Cele strategiczne w zakresie ryzyka związanego z udzielaniem kredytów zabezpieczonych hipotecznie obejmują: 1) wdrożenie, weryfikacja i aktualizacja zasad zarządzania ryzykiem w obszarze związanym z ekspozycjami zabezpieczonymi hipotecznie, które będą uwzględniały w sposób adekwatny do skali prowadzonej działalności zapisy dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie; 2) prowadzenie działalności w zakresie związanym z udzielaniem kredytów zabezpieczonych hipotecznie mającej na celu utrzymanie zaangażowania na nieistotnym poziomie; 10

11 3) utrzymywanie udziału portfela kredytów zagrożonych zabezpieczonych hipotecznie na poziomie nie wyższym od 2,50% całego portfela kredytów zabezpieczonych hipotecznie; 4) zaangażowanie się w ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie maksymalnie do 75% ich udziału w portfelu kredytowym sektora niefinansowego. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) udzielanie kredytów zabezpieczonych hipotecznie klientom detalicznym w przypadku których poziom relacji wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych i innych niż kredytowe zobowiązań finansowych do dochodów tych klientów (wskaźnik DtI) nie przekracza: a) 40% - w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego nie przekracza przeciętnego poziomu wynagrodzenia netto w danym regionie zamieszkania, b) 50% - dla pozostałych klientów, 2) stosowanie szczegółowych limitów LtV, na maksymalnym poziomie w przypadku ekspozycji kredytowych zabezpieczonych na nieruchomościach mieszkalnych: a) 80%, b) 95% - w przypadku, gdy część ekspozycji przekraczająca 80% LtV jest odpowiednio ubezpieczona lub kredytobiorca przedstawił dodatkowe zabezpieczenie w formie blokady środków na rachunku bankowym 3) stosowanie szczegółowych limitów LtV, na maksymalnym poziomie w przypadku ekspozycji kredytowych zabezpieczonych na nieruchomościach komercyjnych (pozostałych): a) 75%, b) 80% - w przypadku, gdy część ekspozycji przekraczająca 75% LtV jest odpowiednio ubezpieczona lub kredytobiorca przedstawił dodatkowe zabezpieczenie w formie blokady środków na rachunku bankowym 4) kierowanie oferty kredytów hipotecznych głównie do klientów detalicznych i rolników, preferowanie zabezpieczeń hipotecznych w postaci gruntów rolnych, nieruchomości mieszkalnych, stosowanie maksymalnego okresu kredytowania 30 lat. 11

12 Cele strategiczne w zakresie ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych obejmują: 1) wdrożenie, weryfikacja i aktualizacja zasad zarządzania ryzykiem w obszarze związanym z detalicznymi ekspozycjami kredytowymi, które będą uwzględniały w sposób adekwatny do skali prowadzonej działalności zapisy dobrych praktyk w zakresie zarządzania detalicznymi ekspozycjami kredytowymi; 2) prowadzenie działalności w zakresie związanym z udzielaniem detalicznych ekspozycji kredytowych mającej na celu utrzymanie zaangażowania na nieistotnym poziomie; 3) utrzymywanie udziału portfela detalicznych ekspozycji zagrożonych na poziomie nie wyższym od 1,70% całego portfela detalicznych ekspozycji kredytowych. 4) zaangażowanie się w detaliczne ekspozycje kredytowe maksymalnie do 10% ich udziału w portfelu kredytowym sektora niefinansowego. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) przyjęcie maksymalnego okresu kredytowania dla detalicznych ekspozycji kredytowych na 20 lat; 2) udzielanie kredytów detalicznych tym klientom w przypadku których poziom relacji wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych i innych niż kredytowe zobowiązań finansowych do dochodów tych klientów (wskaźnik DtI) nie przekracza: a) 50% - w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego nie przekracza 110% minimalnego wynagrodzenie netto, b) 65% - w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego przekracza 110% minimalnego wynagrodzenia netto. Proces zarządzania ryzykiem kredytowym i koncentracji zaangażowań, ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie oraz detalicznych ekspozycji kredytowych Za obszar ryzyka kredytowego w Banku odpowiadają: 1) Wiceprezes ds. Finansowo-Księgowych w zakresie nadzoru nad zarządzaniem, pomiarem i monitorowaniem ryzykiem kredytowym i koncentracji zaangażowań, ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie oraz detalicznych ekspozycji kredytowych, 2) Wiceprezes ds. Handlowych w zakresie nadzoru nad działalnością kredytową (handlową/operacyjną). 12

13 W procesie zarządzania ryzykiem kredytowym i koncentracji zaangażowań, ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie w Banku uczestniczą: 1. Rada Nadzorcza która: 1) w ramach pełnionego nadzoru właścicielskiego dokonuje okresowej oceny i nadzoruje wszystkie aspekty polityki zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku, 2) zatwierdza cele strategiczne w zarządzaniu ryzykiem kredytowym, zawarte w obowiązującej w Banku strategii zarządzania ryzykiem, 3) podejmuje decyzje kredytowe. 2. Zarząd: 1) zatwierdza zasady zarządzania ryzykiem kredytowym, 2) wyznacza osoby odpowiedzialne za opracowanie, wprowadzenie i aktualizację zasad zarządzania ryzykiem kredytowym, 3) odpowiada za skuteczność zarządzania ryzykiem kredytowym, 4) podejmuje decyzje kredytowe. 3. Wydział Ryzyka wykonujący zadania związane z: 1) okresowym weryfikowaniem i aktualizowaniem procedur kredytowych obejmujących zarządzanie wszystkimi aspektami ryzyka kredytowego, przygotowywaniem propozycji zmian procedur dla Zarządu 2) zapewnieniem zgodności procedur ze strategią działania Banku i strategią zarządzania ryzykiem, 3) opracowywaniem i aktualizowaniem zasad oceny wartości zabezpieczeń, 4) proponowaniem wysokości przyjętych limitów, 5) dokonywaniem pomiaru i monitorowania ryzyka, 6) sporządzaniem raportów dla Zarządu i Rady Nadzorczej, 7) opiniowaniem wniosków kredytowych, 8) monitorowaniem ryzyka pojedynczej transakcji w zakresie badania sytuacji ekonomiczno-finansowej oraz adekwatności przyjętych zabezpieczeń. 5. Wydział Kredytów i Windykacji, stanowiska ds. kredytów / kredytów i windykacji w Oddziałach Banku odpowiadający w szczególności za: 1) pozyskiwanie klientów (z uwzględnieniem identyfikacji podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie), 2) gromadzenie dokumentacji kredytowej do wniosku o kredyt (z uwzględnieniem identyfikacji podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie), 13

14 3) weryfikację danych o klientach (z uwzględnieniem identyfikacji podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie), 4) dokonywanie analizy zdolności i wiarygodności kredytowej, ocenę jakości i skuteczności zabezpieczenia i wydanie odpowiedniej rekomendacji decyzji kredytowej (w ramach posiadanych uprawnień, z uwzględnieniem identyfikacji podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie), 5) przygotowanie umów kredytowych, 6) uruchamianie kredytów, 7) bieżący kontakt z klientem, 8) badaniem terminowości spłat kredytów. Zakres i rodzaj systemu raportowania Wyszczególnienie wg odbiorców informacji Rada Nadzorcza Banku Ocena poziomu poszczególnych rodzajów ryzyka bankowego Raport z realizacji ustalonego przez Radę Nadzorczą apetytu na ryzyko wyrażonego wskaźnikami ilościowymi Raport o poziomie ponoszonego przez Bank ryzyka z tytułu detalicznych ekspozycji kredytowych Stanowiska odpowiedzialne za sporządzenie/ przedstawienie Zarząd Częstotliwość sporządzania Półrocznie Kwartalnie Kwartalnie Termin wykonania do dnia posiedzenia RN po okresie oceny Zarząd Banku Ocena i raporty z zakresu ryzyka kredytowego i koncentracji zaangażowań, ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie oraz detalicznych ekspozycji kredytowych Wydział Ryzyka Kwartalnie do 15-go dnia miesiąca po danym kwartale Raporty z zakresu ryzyka kredytowego i koncentracji zaangażowań, ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie oraz detalicznych ekspozycji kredytowych Wydział Ryzyka Miesięcznie do 7-go dnia roboczego po danym miesiącu 14

15 Za obszar ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych w Banku odpowiadają: 1. Rada Nadzorcza, w ramach wypełniania swoich funkcji: 1) nadzoruje realizację zasad zarządzania ryzykiem DEK, 2) zatwierdza, określony w obowiązującej w Banku Strategii zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Krotoszynie, apetyt na ryzyko oraz maksymalny poziom wskaźnika DtI, 3) podejmuje decyzje kredytowe. 2. Zarząd Banku: 1) zatwierdza zasady zarządzania ryzykiem DEK, 2) wyznacza osoby odpowiedzialne za opracowanie, wprowadzenie i aktualizację zasad zarządzania ryzykiem DEK, 3) odpowiada za skuteczność zarządzania ryzykiem DEK, 4) dokonuje oceny realizacji strategii zarządzania ryzykiem w zakresie ryzyka DEK i zasad zarządzania ryzykiem DEK oraz informuje o wynikach oceny Radę Nadzorczą, 5) podejmuje decyzje kredytowe 3. Za realizację strategii zarządzania ryzykiem w zakresie ryzyka DEK i zasad zarządzania ryzykiem DEK odpowiada bezpośrednio Wiceprezes ds. Finansowo Księgowych. 4. Za operacyjne zarządzanie ryzykiem związanym z DEK odpowiadają osoby/komórki organizacyjne Banku wskazane w obowiązujących w Banku Zasadach zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku Spółdzielczym w Krotoszynie oraz w Zasadach zarządzania ryzykiem koncentracji w Banku Spółdzielczym w Krotoszynie. 5. Za monitorowanie ryzyka związanego z DEK odpowiadają osoby/komórki organizacyjne Banku wskazane w Zasadach zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku Spółdzielczym w Krotoszynie oraz w Zasadach zarządzania ryzykiem koncentracji w Banku Spółdzielczym w Krotoszynie. Odpowiadają one również za opracowanie propozycji a następnie aktualizowanie niniejszych Zasad oraz ich wprowadzanie. 15

16 Lp. Tytuł sprawozdania/raportu w zakresie ryzyka DEK 1. Raport kredytów trudnych Jednostka sporządzająca Wydział Kredytów i Windykacji Oddziały Banku Odbiorca informacji Wydziału Ryzyka Częstotliwość / Termin Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 5-go dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 2. Wykaz ekspozycji kredytowych w windykacji Wydział Kredytów i Windykacji Oddziały Banku Wydziału Ryzyka Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 5-go dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 3. Wykaz ekspozycji kredytowych, dla których zakończono proces windykacji za okres. Wydział Kredytów i Windykacji Oddziały Banku Wydziału Ryzyka Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 5-go dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 4. Raport liczbowy obejmujący: 1) analizę ilościową z uwzględnieniem: a) dynamiki obliga DEK, b) dynamiki oraz struktury produktowej obliga DEK w podkategoriach, c) poziomu, dynamiki i struktury zagrożonych DEK oraz wysokości utworzonych rezerw, 2) analizę wskaźnikową obejmującą w szczególności poniższe wskaźniki udziału: a) ekspozycji zagrożonych DEK (ogółem i w poszczególnych kategoriach) w DEK ogółem, b) rezerw w zagrożonych DEK ogółem, 3) monitorowanie limitów. Wydział Ryzyka Zarząd Banku Miesięcznie wg stanu na ostatni dzień miesiąca Do 7-go dnia roboczego miesiąca następującego po analizowanym miesiącu, jeżeli miesiącem analizy jest miesiąc kończący kwartał do 15-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 5. Rejestr odstępstw od przyjętych standardów kredytowania Wydział Ryzyka Zarząd Banku Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 15-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 6. Raport ekspozycji kredytowych, dla których w procesie oceny zdolności kredytowej zastosowano oświadczenie o dochodach Wydział Ryzyka Zarząd Banku Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 15-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 16

17 7. Raport kredytów trudnych Wydział Ryzyka Zarząd Banku Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 15-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 8. Wykaz ekspozycji kredytowych w windykacji Wydział Ryzyka 9. Wykaz ekspozycji kredytowych, dla których zakończono proces windykacji za okres. 10. Testy warunków skrajnych Ocena ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych obejmująca analizę raportów wskazanych w poz Raport liczbowy obejmujący monitorowanie limitów Ocena ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych obejmująca analizę informacji zawartych w raportach wskazanych w poz Wydział Ryzyka Wydział Ryzyka Wydział Ryzyka Wydział Ryzyka Wydział Ryzyka Zarząd Banku Zarząd Banku Zarząd Banku Zarząd Banku Rada Nadzorcza Banku Rada Nadzorcza Banku Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 15-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 15-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał Rocznie, w dowolnie wybranym terminie Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał, z zastrzeżeniem, iż analiza testów warunków skrajnych dokonywana jest po ich przeprowadzeniu Do 15-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 15-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał Półrocznie wg stanu na ostatni dzień kończący okres półroczny, z zastrzeżeniem, iż analiza testów warunków skrajnych dokonywana jest po ich przeprowadzeniu Do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym okres półroczny 17

18 Ocena poziomu ryzyka kredytowego i koncentracji zaangażowań, ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie oraz detalicznych ekspozycji kredytowych Obligo kredytowe na dzień r. wyniosło tys. zł Struktura podmiotowa ekspozycji kredytowych wskazuje, że w obligu dominują kredyty dla rolnictwa stanowiąc 59,1%. Następną grupą pod względem wielkości są osoby prywatne, których udział w obligu wynosi 20,9%. W strukturze produktowej kredytów największy udział stanowiły kredyty komercyjne na działalność rolniczą i działalność gospodarczą 52,0% obliga kredytowego, następnie kredyty preferencyjne 27,1% obliga kredytowego. Kredyty zagrożone na dzień r. wynosiły ogółem tys. zł, co wpłynęło na ukształtowanie się wskaźniki kredytów zagrożonych na poziomie 1,02%. Stan rezerw celowych na dzień r. wyniósł 353 tys. zł. Bank jest znacząco zaangażowany (bilans + pozabilans) w kredytowanie rolnictwa (61,66% portfela; 525,48% FW), a następnie w branżę przetwórstwa przemysłowego ( 7,43% portfela; 63,31% FW ) Odnosząc się do struktury stosowanych zabezpieczeń największa koncentracja występuje w przypadku hipoteki pozostałej - 62,26% portfela, a następnie weksla własnego i poręczenia wekslowego (14,23% portfela). Analiza koncentracji zaangażowań zarówno w podziale na branże jak i rodzaj zabezpieczenia wskazała, że nie wystąpiły przekroczenia ustanowionych limitów. W obszarze ryzyka koncentracji przekroczony został jednakże limit ustalony dla dużych zaangażowań. Wykorzystanie tego limitu wyniosło 101,9%. Ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie (bilans+pozabilans) na dzień r. stanowiły 71,99% obliga kredytowego sektora niefinansowego. Detaliczne ekspozycje kredytowe (bilans+pozabilans) na dzień r. wynosiły stanowiły 8,15% portfela kredytowego sektora niefinansowego. Limity wewnętrzne dla powyższych ekspozycji ukształtowały się na nieprzekraczalnym poziomie. W ocenie Banku ryzyko kredytowe uznaje się za niskie. Poziom ryzyka kredytowego wymagał oszacowania dodatkowego wymogu kapitałowego na ryzyko koncentracji wynikającego z Filaru II NUK, który na koniec 2014 roku wyniósł 36 tys. zł. 18

19 Ryzyko płynności Cele i zasady zarządzania ryzykiem płynności. Bank zarządza ryzykiem płynności w oparciu o wewnętrzne procedury zarządzania ryzykiem płynności, wprowadzane i aktualizowane Uchwałami Zarządu. Cele strategiczne w zakresie ryzyka płynności obejmują: 1. Cele strategiczne w zakresie ryzyka płynności obejmują: 1) zapewnienie finansowania aktywów i terminowego wykonywania zobowiązań w toku normalnej działalności Banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty; 2) zapobieganie powstania sytuacji kryzysowej, zwłaszcza z powodu czynników wewnątrzbankowych oraz posiadanie aktualnego i skutecznego planu awaryjnego na wypadek wystąpienia takiej sytuacji. 2. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) utrzymanie dotychczasowej struktury pasywów Banku, gdzie głównym źródłem finansowania aktywów są depozyty podmiotów niefinansowych oraz instytucji samorządowych; 2) pozyskiwanie depozytów o możliwie długich terminach wymagalności, tak aby Bank mógł otwierać po stronie aktywnej pozycje o dłuższym horyzoncie czasowym; 3) utrzymywanie na bezpiecznym poziomie nadzorczych miar płynności, przy jednoczesnym minimalizowaniu kosztów z tym związanych; 4) finansowanie kredytów przez depozyty stabilne (osad), nadwyżkę funduszy własnych nad majątkiem trwałym oraz długoterminowe (z terminem zapadalności pow. 1 roku) kredyty zaciągnięte w banku zrzeszającym przy jednoczesnym minimalizowaniu kosztów z tym związanych; 5) utrzymywanie płynnościowej struktury bilansu na poziomie zapewniającym występowanie nadwyżki skumulowanych aktywów nad skumulowanymi pasywami w okresie do 1 roku oraz nadwyżki skumulowanych pasywów nad skumulowanymi aktywami w okresie powyżej 1 roku; 6) zapewnienie globalnej wypłacalności Banku, oznaczającej posiadanie skumulowanej luki płynności na poziomie nieujemnym; 19

20 7) dywersyfikacja źródeł finansowania poprzez ograniczanie udziału środków dużych deponentów w bazie depozytowej; 8) dążenie do podnoszenia stabilności źródeł finansowania głównie poprzez pozyskiwanie środków od osób fizycznych po akceptowalnej cenie; 9) identyfikacja wszelkich zagrożeń związanych z ryzykiem utraty płynności w zależności od stwierdzonego charakteru zagrożenia postępowanie według procedur awaryjnych określonych w obowiązujących w Banku zasadach zarządzania ryzykiem płynności. Proces zarządzania ryzykiem płynności W procesie zarządzania ryzykiem płynności uczestniczą: 1. Rada Nadzorcza w ramach pełnionego nadzoru dokonuje okresowej oceny wszystkich aspektów zarządzania ryzykiem płynności w banku, w tym zgodności prowadzonej polityki z obowiązującą strategią oraz planem finansowym. 2. Za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem płynności odpowiada Zarząd. 3. Nadzór nad zarządzaniem ryzykiem płynności w Banku sprawuje Wiceprezes ds. Finansowo-Księgowych. 4. Zadania związane z utrzymywaniem płynności banku wykonuje komórka zarządzająca. 5. Zadania związane z identyfikowaniem, pomiarem, monitorowaniem i kontrolowaniem ryzyka płynności w banku wykonuje komórka monitorująca. 6. Oceny bieżącej i planowanej pozycji płynności płatniczej banku dokonuje Zarząd. Zakres i rodzaj systemu raportowania Szczegółowy zakres i tryb przekazywania informacji zgodnie z Instrukcją sporządzania informacji zarządczej przedstawia poniższa tabela: Lp. Tytuł sprawozdania/raportu Jednostka sporządzająca Odbiorca informacji Częstotliwość 1. Planowanie przepływów pieniężnych na dzień Wydział Finansowo- Księgowy Naczelnik Wydziału Finansowo- Księgowego Codziennie, w każdym dniu roboczym 2. Przepływy środków pieniężnych Wydział Finansowo- Księgowy Naczelnik Wydziału Finansowo- Księgowego Miesięcznie/ codziennie, w każdym dniu roboczym 20

21 3. Zestawienie kalkulacji nadzorczych miar płynności przez Bank o sumie bilansowej do 200 mln zł Wydział Ryzyka Naczelnik Wydziału Finansowo- Księgowego Codziennie, w każdym dniu roboczym Zarząd miesięcznie 4. Raport stabilności bazy depozytowej Wydział Ryzyka Zarząd miesięcznie 5. Zestawienie terminów płatności aktywów i pasywów Wydział Ryzyka Zarząd miesięcznie 6. Koncentracja dużych zaangażowań pasywnych Banku Wydział Ryzyka Zarząd miesięcznie 7. Analiza ryzyka płynności na podstawie wybranych wskaźników ekonomicznych Wydział Ryzyka Zarząd miesięcznie 8. Testy warunków skrajnych Wydział Ryzyka Zarząd miesięcznie 9. Scenariusze sytuacji kryzysowych Wydział Ryzyka Zarząd miesięcznie 10. Potencjalne możliwości przywrócenia bezpiecznego poziomu nadzorczych miar płynności Wydział Ryzyka Zarząd miesięcznie 11. Dane w układzie historycznym dotyczące ryzyka płynności Wydział Ryzyka Zarząd miesięcznie 12. Wskaźnik zrywalności depozytów terminowych podmiotów niefinansowych Wydział Ryzyka Zarząd miesięcznie 13. Poziom udzielonych przez Bank zobowiązań pozabilansowych w podziale na rodzaj zobowiązań Wydział Ryzyka Zarząd miesięcznie 14. Poziom aktywów płynnych Wydział Ryzyka Zarząd miesięcznie 15. Ocena limitu zapasów gotówki w kasach Wydział Ryzyka Zarząd miesięcznie 16. Limit poziomu długoterminowych aktywów o terminie płatności powyżej 5 lat Wydział Ryzyka Zarząd miesięcznie 17. Średnia miesięczna wartość sumy bilansowej Wydział Ryzyka Zarząd miesięcznie 18. Pogłębiona analiza płynności długoterminowej Wydział Ryzyka Zarząd rocznie 19. Ocena z zakresu ryzyka płynności Wydział Ryzyka Zarząd Rada Nadzorcza kwartalnie półrocznie 21

22 Ocena poziomu ryzyka płynności Wielkość zgromadzonych depozytów na dzień r. ukształtowała się na poziomie tys. zł. Depozyty bieżące wynosiły tys. zł i stanowiły 42,66% bazy depozytowej, a depozyty terminowe ukształtowały się na poziomie tys. zł i stanowiły 57,34% bazy depozytowej. Bazę depozytową ocenia się jako stabilną. Pomiar przy zastosowaniu metody osadu wskazał, że stabilność bazy depozytowej na dzień r. kształtowała się na poziomie 81,77%. Na dzień r. Bank posiadał poziom aktywów płynnych w wysokości tys. zł., co stanowiło 23,87% aktywów ogółem. Analiza prognozy wpływów i wypływów wskazuje, że skumulowana luka do 1 roku jest dodatnia i oznacza prognozowaną nadwyżkę środków co gwarantuje bezpieczeństwo w horyzoncie krótko- i średnioterminowej płynności. W dłuższych okresach czasu (powyżej 1 roku) wystąpiła nadwyżka pasywów nad aktywami, co oznacza, że Bank posiada wystarczającą ilość długoterminowych środków do sfinansowania aktywów o długich terminach zapadalności. Ryzyko płynności występujące w Banku uznaje się jako niskie z uwagi na stabilną bazę depozytową, dostęp do źródeł finansowania umożliwiających realizację bieżących i przewidywalnych potrzeb płynnościowych oraz pokrycie pasywów niestabilnych aktywami płynnymi i wysokopłynnymi. Wskaźniki określające ryzyko płynności są na odpowiednim poziomie. Poziom ryzyka płynności nie wymagał oszacowania dodatkowego wymogu kapitałowego wynikającego z Filaru II NUK. 22

23 Ryzyko stopy procentowej Cele i zasady zarządzania ryzykiem stopy procentowej Bank zarządza ryzykiem stopy procentowej w oparciu o wewnętrzne procedury zarządzania ryzykiem stopy procentowej, wprowadzane i aktualizowane stosownymi Uchwałami Zarządu Banku. Cele strategiczne w zakresie ryzyka stopy procentowej obejmują: 1) optymalizacja wyniku odsetkowego w warunkach zmienności rynkowych stóp procentowych; 2) ograniczanie negatywnego wpływu zmian stóp procentowych poprzez doskonalenie narzędzi pomiaru i odpowiednie kształtowanie struktury aktywów i pasywów wrażliwych na zmiany stóp procentowych; 3) utrzymywanie poziomu ryzyka w ramach ustanowionych limitów opisanych w wewnętrznej procedurze dotyczącej zasad zarządzania ryzykiem stopy procentowej. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) ograniczenie ryzyka stopy procentowej tylko do portfela bankowego i tylko do pozycji wynikających z produktów bilansowych; 2) ograniczenie kwoty pozycji wrażliwych na zmiany stóp procentowych z terminami przeszacowania powyżej 1 roku do maksymalnie 3% sumy bilansowej; 3) zmniejszanie ryzyka bazowego poprzez: a) stosowanie dla produktów klientowskich stóp bazowych w postaci stawek własnych Banku (w zakresie przewidzianym w przepisach prawa) - zwłaszcza dla aktywów wrażliwych, b) oferowanie klientom produktów depozytowych, których oprocentowanie uzależnione byłoby od stawek rynkowych (stóp rynku międzybankowego); 4) ograniczanie ryzyka opcji klienta poprzez stosowanie opłat za opcję, zwłaszcza dla możliwości zerwania depozytu przed umownym terminem. Realizacja celów strategicznych w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej oparta jest m.in. na następujących zasadach: 1) badaniu i ocenie podlega wpływ zmian stóp procentowych na wynik odsetkowy oraz fundusze własne banku, 23

24 2) zarządzanie ryzykiem stopy procentowej koncentruje się na zarządzaniu ryzykiem przeszacowania, ryzykiem bazowym, na kontroli ryzyka opcji klienta oraz na analizie zmian w zakresie krzywej dochodowości, 3) bank ogranicza ryzyko stopy procentowej poprzez stosowanie systemu limitów i odpowiednie kształtowanie struktury aktywów, pasywów i zobowiązań pozabilansowych. Bank dążyć będzie do kształtowania struktury aktywów, pasywów i pozycji pozabilansowych w taki sposób, by uzyskać optymalne efekty w zakresie poziomu wyniku odsetkowego, przy zakładanych zmianach rynkowych stóp procentowych; jednocześnie zachowany będzie warunek bezpieczeństwa wyniku odsetkowego przy nieoczekiwanej zmianie tych stóp w kierunku przeciwnym od zakładanego. Wyznaczany poziom ryzyka stopy procentowej stanowi pochodną wielkości i kierunków zmian stóp procentowych oraz wielkości i terminów przeszacowania niedopasowanych pozycji wrażliwych na zmianę stóp procentowych. W celu utrzymania założonego w planach strategicznych i rocznych planach finansowych profilu ryzyka, bank zmienia swoje narażenie na ryzyko stopy procentowej za pomocą określonych strategii wykonawczych: 1) inwestowania (głównie poprzez sterowanie terminami zapadalności lokat o stałym oprocentowaniu deponowanych w banku zrzeszającym oraz papierów wartościowych), 2) kredytowania (ustalanie parametrów produktów kredytowych), 3) finansowania zewnętrznego, 4) ustalania oprocentowania, 5) zarządzania terminami przeszacowania stóp procentowych dla poszczególnych aktywów i pasywów. W celu efektywnego zarządzania strukturą pozycji oprocentowanych, bank podejmuje następujące działania: 1) prowadzi bieżący monitoring kształtowania się najważniejszych rynkowych stóp procentowych oraz stóp ustalanych przez Radę Polityki Pieniężnej NBP, 2) analizuje kształtowanie się oprocentowania poszczególnych, własnych produktów bankowych na tle stóp rynkowych oraz porównywalnej oferty konkurencyjnych banków, 3) zarządza poszczególnymi grupami aktywów i pasywów w taki sposób, aby zapewnić realizację optymalnej, w danych warunkach, wysokości marży odsetkowej banku. 24

25 W ramach ryzyka stopy procentowej bank wyróżnia następujące kategorie ryzyka: 1) ryzyko przeszacowania, 2) ryzyko bazowe, 3) ryzyko opcji klienta, 4) ryzyko krzywej dochodowości. Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej w banku ma charakter: 1) skonsolidowany oznacza to, że obejmuje wszystkie jednostki i komórki organizacyjne banku, 2) całościowy uwzględniane są przy analizie wszystkie istotne dla banku rodzaje ryzyka stopy procentowej, w ścisłym powiązaniu z innymi rodzajami ryzyka. Do pomiaru narażenia na ryzyko stopy procentowej bank wykorzystuje następujące metody: 1) analizę luki przeszacowania stopy procentowej, 2) symulacje zmian wyniku odsetkowego, 3) analizę zmian wartości ekonomicznej banku wykorzystującą metodę duration, 4) analizę podstawowych wskaźników ekonomicznych związanych z ryzykiem stopy procentowej. Organizacja procesu zarządzania ryzykiem stopy procentowej: 1. Rada Nadzorcza w ramach pełnionego nadzoru właścicielskiego dokonuje okresowej oceny kluczowych aspektów zarządzania ryzykiem stopy procentowej w banku, w tym zgodności prowadzonej polityki z obowiązującą strategią oraz planem finansowym. 2. Za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem stopy procentowej odpowiada Zarząd. 3. Nadzór nad kształtowaniem pozycji bilansowych wrażliwych na zmiany stóp procentowych banku sprawuje Wiceprezes ds. Handlowych. 4. Nadzór nad identyfikowaniem, pomiarem, monitorowaniem i kontrolą ryzyka stopy procentowej w banku sprawuje Wiceprezes ds. Finansowo - Księgowych. 5. Zadania związane z kształtowaniem pozycji bilansowych wrażliwych na zmiany stóp procentowych banku wykonuje odpowiednio: 1) Zarząd w zakresie ustalania oprocentowania produktów oraz decyzji kształtujących poziom pozycji bilansowych wrażliwych na zmiany stóp procentowych, 2) komórka zarządzająca w zakresie składania propozycji zmian w strukturze aktywów i pasywów oraz propozycji zmian oprocentowania produktów oraz w zakresie kształtowania poziomu pozycji bilansowych wrażliwych na zmiany stóp 25

26 procentowych, np. przez przyjmowanie depozytów, udzielanie kredytów, składanie depozytów w banku zrzeszającym.. 6. Zadania związane z identyfikowaniem, pomiarem, monitorowaniem i kontrolowaniem poziomu ryzyka stopy procentowej w banku oraz związane z kontrolą zależności pomiędzy ryzykiem stopy procentowej a innymi ryzykami bankowymi wykonuje komórka monitorująca. 7. Oceny bieżącego i planowanego poziomu ryzyka stopy procentowej banku dokonuje Zarząd i komórka monitorująca. Zakres i rodzaj systemu raportowania ryzyka stopy procentowej Szczegółowy zakres i tryb przekazywania informacji zgodnie z Instrukcją sporządzania informacji zarządczej przedstawia poniższa tabela: Lp. Tytuł sprawozdania/raportu Jednostka sporządzająca Odbiorca informacji Częstotliwość 1. Zestawienie aktywów i pasywów według stóp referencyjnych Wydział Ryzyka Zarząd Miesięcznie 2. Zestawienie aktywów i pasywów według terminów przeszacowania 3. Scenariusze zmian wyniku odsetkowego w skali 12 miesięcy Wydział Ryzyka Zarząd Miesięcznie Wydział Ryzyka Zarząd Miesięcznie 4. Podstawowe wskaźniki ekonomiczne Wydział Ryzyka Zarząd Miesięcznie 5. Kontrola limitów Wydział Ryzyka Zarząd Miesięcznie 6. Ryzyko opcji klienta Wydział Ryzyka Zarząd Miesięcznie 7. Ryzyko krzywej dochodowości Wydział Ryzyka Zarząd Miesięcznie 8. Testy warunków skrajnych dla ryzyka stopy procentowej Zestawienie aktywów i pasywów zależnych od redyskonta wg terminów przeszacowania na koniec okresu sprawozdawczego Zestawienie aktywów i pasywów zależnych od stawki WIBID, WIBOR wg terminów przeszacowania na koniec okresu sprawozdawczego Wydział Ryzyka Zarząd Kwartalnie Wydział Ryzyka Zarząd Miesięcznie Wydział Ryzyka Zarząd Miesięcznie 26

27 11. Zestawienie aktywów i pasywów zależnych od stawki własnej Banku wg terminów przeszacowania na koniec okresu sprawozdawczego 12. Ocena z zakresu ryzyka stopy procentowej Wydział Ryzyka Wydział Ryzyka Zarząd Miesięcznie Zarząd Rada Nadzorcza Kwartalnie Półrocznie Ocena poziomu ryzyka stopy procentowej według stanu na dzień r. Na koniec 2014 roku aktywa wrażliwe na zmianę stóp procentowych stanowiły 94,91% sumy bilansowej, natomiast pasywa wrażliwe 68,54% sumy bilansowej. Środki o stałym oprocentowaniu występowały zarówno po stronie aktywów jak i pasywów. Aktywa o stałym oprocentowaniu stanowiły 13,13% sumy bilansowej, natomiast pasywa o stałym oprocentowaniu 22,51% sumy bilansowej. Poziom aktywów o zmiennej stopie procentowej kształtował się w wysokości 81,78% sumy bilansowej, podczas gdy 46,04% sumy bilansowej stanowiły pasywa o zmiennej stopie procentowej. Oprocentowane aktywa uzależnione od: - stawki własnej Banku wynosiły tys. zł. i stanowiły 31,08% sumy bilansowej, - stawki WIBOR, WIBID wynosiły tys. zł. i stanowiły 28,35% sumy bilansowej, - stopy redyskonta weksli NBP wynosiły tys. zł. i stanowiły 33,47% sumy bilansowej. Oprocentowane pasywa uzależnione od: - stawki własnej Banku wynosiły tys. zł. i stanowiły 61,27% sumy bilansowej oraz 89,39%, - stawki WIBOR, WIBID wynosiły tys. zł. i stanowiły 2,23% sumy bilansowej, - stopy redyskonta weksli NBP wynosiły tys. zł. i stanowiły 5,04% sumy bilansowej. Uwzględniając ryzyko przeszacowania oraz ryzyko bazowe, zmiana wyniku odsetkowego na skutek zmiany oprocentowania o 1% wyniosła 737 tys. zł. Wartość ta stanowiła 12,8% annualizowanego wyniku odsetkowego. 27

28 W celu dokonania oceny potencjalnego wpływu na sytuację finansową banku dużych zmian parametrów rynkowych przeprowadzono test warunków skrajnych dla ryzyka stopy procentowej obejmujący łącznie dwa aspekty badania sytuacji szokowej, tj.: 1) w zakresie ryzyka przeszacowania i ryzyka bazowego łącznie, przy założeniu szokowej zmiany stóp procentowych o 200 punktów bazowych, 2) w zakresie wpływu zmian stóp procentowych o 200 punktów bazowych na wartość ekonomiczną banku. Wyniki przeprowadzonego testu wskazały, iż zmiana dochodu odsetkowego wyniosła tys. zł, co stanowi 10,33% funduszy własnych Banku. Ryzyko stopy procentowej występujące w Banku uznaje się jako znaczące. Poziom ryzyka stopy procentowej wymagał oszacowania dodatkowego wymogu kapitałowego wynikającego z Filaru II NUK, który na koniec 2014 roku wyniósł 97 tys. zł. Ryzyko operacyjne Cele i zasady zarządzania ryzykiem operacyjnym. Bank zarządza ryzykiem operacyjnym w oparciu o wewnętrzne procedury zarządzania ryzykiem operacyjnym, wprowadzane i aktualizowane Uchwałami Zarządu Banku. Celem strategicznym w zakresie ryzyka operacyjnego jest: 1) optymalizacja efektywności gospodarowania poprzez zapobieganie i minimalizowanie strat operacyjnych oraz wyeliminowanie przyczyn ich powstawania, racjonalizacja kosztów, jak również zwiększenie szybkości oraz adekwatności reakcji Banku na zdarzenia od niego niezależne; 2) wdrożenie efektywnej struktury zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym określenie ról i odpowiedzialności w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym. Przez ryzyko operacyjne Bank rozumie możliwość wystąpienia straty wynikającej z niedostosowania lub zawodności procesów wewnętrznych, ludzi i systemów lub ze zdarzeń zewnętrznych, w tym również ryzyko prawne. 28

29 Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym stanowi integralny element procesu zarządzania Bankiem. W procesie zarządzania ryzykiem operacyjnym uczestniczy każdy pracownik Banku, ze względu na fakt, że ryzyko operacyjne dotyczy wszystkich komórek i obszarów działalności Banku. Za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym utrzymywanie poziomu ryzyka w granicach wyznaczonej tolerancji odpowiada Zarząd Banku; w szczególności odpowiedzialność za obszar zarządzania ryzykiem operacyjnym przypisana jest Wiceprezesowi ds. Finansowo-Księgowych. Identyfikacja ryzyka operacyjnego w Banku obejmuje: 1) ryzyko operacyjne powstające w istniejących produktach, procesach, systemach Banku, 2) ryzyko operacyjne powstające na etapie opracowywania nowych produktów oraz procesów. Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku obejmuje: 1) identyfikację procesów, a w ich ramach: a) krytycznych procesów biznesowych, b) procesów kluczowych; 2) identyfikację ryzyka; 3) pomiar i ocenę ryzyka; 4) stosowanie narzędzi redukcji ryzyka; 5) monitorowanie ryzyka, w tym: a) raportowanie zdarzeń operacyjnych, b) raportowanie strat operacyjnych, c) monitorowanie limitów nałożonych na poziom KRI. Efektywna identyfikacja ryzyka obejmuje wszystkie istotne obszary działalności Banku. Do skutecznej identyfikacji i pomiaru ryzyka Bank wykorzystuje następujące narzędzia: 1) rejestr zdarzeń i strat operacyjnych; 2) rejestr skarg i reklamacji klientów Banku; 3) wyniki testów (PCD, planów awaryjnych); 4) dokumentów z audytu wewnętrznego i zewnętrznego; 5) innych materiałów kontroli wewnętrznej. 29