PLAN URZĄDZENIA LASU PROGRAM OCHRONY PRZYRODY W NADLEŚNICTWIE DUKLA REGIONALNA DYREKCJA LASÓW PAŃSTWOWYCH W KROŚNIE. wg stanu na dzień r.

Transkrypt

1 PLAN URZĄDZENIA LASU PROGRAM OCHRONY PRZYRODY W NADLEŚNICTWIE DUKLA REGIONALNA DYREKCJA LASÓW PAŃSTWOWYCH W KROŚNIE wg stanu na dzień r. WYKONAWCA: UCZESTNICZĄCY:

2

3 S P I S T R EŚCI Protokół posiedzenia I Komisji Techniczno-Gospodarczej z dnia 13 września 2005 r. dla Nadleśnictwa Protokół II posiedzenia Komisji Programu Ochrony Przyrody z dnia 28 marca 2006 r. dla Nadleśnictwa Protokół posiedzenia II Komisji Techniczno-Gospodarczej z dnia 30 marca 2006 r. dla Nadleśnictwa Protokół posiedzenia I Komisji Techniczno-Gospodarczej z dnia 28 czerwca 2007 r. dla Nadleśnictwa Rymanów Notatka słuŝbowa z dnia 2 sierpnia 2007 dotycząca zakresu kameralnego opracowania projektu planu urządzania lasu dla Nadleśnictwa Protokół posiedzenia II Komisji Techniczno-Gospodarczej z dnia 6 maja 2008 r. dla Nadleśnictwa 1. DANE OGÓLNE CEL, ZAKRES, PODSTAWY PRAWNE I METODYKA PROGRAMU OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA NADLEŚNICTWA Podział administracyjny i połoŝenie Nadleśnictwa Usytuowanie Nadleśnictwa na tle podziałów: przyrodniczo-leśnego i geograficznego Struktura uŝytkowania gruntów Ogólna charakterystyka kompleksów leśnych Miejsce i rola Nadleśnictwa w przestrzeni przyrodniczo-leśnej regionu i kraju Usytuowanie Nadleśnictwa w Programie Natura Usytuowanie Nadleśnictwa w krajowej sieci ekologicznej EKONET-Polska KOMPLEKSOWY OPIS STANU PRZYRODY NA OBSZARZE ZASIĘGU TERYTORIALNEGO NADLEŚNICTWA FORMY OCHRONY PRZYRODY Rezerwaty przyrody Parki krajobrazowe Obszary chronionego krajobrazu Obszary Natura Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) Specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) Siedliska przyrodnicze podlegające ochronie Pomniki przyrody... 81

4 Istniejące pomniki przyrody Drzewa o charakterze pomnikowym Proponowane pomniki przyrody nieoŝywionej Stanowiska dokumentacyjne UŜytki ekologiczne Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe Ochrona gatunkowa roślin, grzybów i zwierząt Grzyby chronione oraz rzadkie Rośliny chronione i rzadkie Zwierzęta chronione i rzadkie Bezkręgowce Ryby Płazy i gady Ptaki Ssaki Strefy ochrony miejsc rozrodu i regularnego przebywania chronionych gatunków zwierząt Obszar Ochrony Uzdrowiskowej Uzdrowiska Iwonicz Zdrój Otulina Magurskiego Parku Narodowego WALORY PRZYRODNICZO-LEŚNE Klimat Budowa geologiczna i rzeźba terenu Interesujące obiekty przyrody nieoŝywionej Warunki hydrologiczne Wody powierzchniowe Wody podziemne Ekosystemy wodno-błotne Gleby Siedliskowe typy lasu Lasy ochronne i rezerwatowe Roślinność Ogólna charakterystyka flory Charakterystyka zbiorowisk roślinnych Charakterystyka leśnych zbiorowisk roślinnych Charakterystyka wybranych zbiorowisk nieleśnych Ogólna charakterystyka fauny Charakterystyka drzewostanów Bogactwo gatunkowe i struktura pionowa Pochodzenie drzewostanów Ekologiczna ocena stanu lasu Aktualny stan siedlisk Zgodność składu gatunkowego drzewostanów z siedliskiem Borowacenie Neofityzacja, gatunki obce Monotypizacja Drzewostany ponad stuletnie Zadrzewienia i zakrzewienia...178

5 2.3. WALORY KULTUROWE Zabytki kultury materialnej i dziedzictwa kulturowego Parki i ogrody podworskie ZAGROśENIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ZagroŜenia wywołane ujemnym oddziaływaniem przemysłu ZagroŜenia biotyczne i abiotyczne PoŜary ZagroŜenia antropogeniczne ZagroŜenia ekosystemów nieleśnych ZESTAWIENIE OBIEKTÓW WALORYZACJI PRZYRODNICZEJ LASÓW I GRUNTÓW NIELEŚNYCH NADLEŚNICTWA OPIS PODSTAWOWYCH ZADAŃ Z ZAKRESU OCHRONY PRZYRODY I METOD ICH REALIZACJI W LASACH NADLEŚNICTWA ORAZ OKREŚLENIE POTRZEB Z ZAKRESU OCHRONY PRZYRODY W LASACH INNYCH FORM WŁASNOŚCI POŁOśONYCH W GRANICACH ZASIĘGU TERYTORIALNEGO NADLEŚNICTWA WYTYCZNE DO ORGANIZACJI GOSPODARSTWA LEŚNEGO, REGULACJI UśYTKOWANIA ZASOBÓW ORAZ WYKONYWANIA PRAC LEŚNYCH PLAN DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY PRZYRODY, KRAJOBRAZU I WARTOŚCI KULTUROWYCH Kształtowanie stosunków wodnych Utrzymanie stref ekotonowych Formy ochrony przyrody Zachowanie róŝnorodności biologicznej Zachowanie róŝnorodności genetycznej Zachowanie róŝnorodności gatunkowej Zachowanie róŝnorodności ekosystemowej Zachowanie róŝnorodności krajobrazowej Zachowanie siedlisk gatunków na obszarach leśnych i nieleśnych Zachowanie siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk flory i fauny Ochrona ekosystemów leśnych Ochrona ekosystemów nieleśnych EDUKACJA I UDOSTĘPNIANIE TERENU ŚCIEśKI DYDAKTYCZNE SZLAKI TURYSTYCZNE TRASY ROWEROWE TRASY NARCIARSKIE TRASY KONNE ZASADY UśYTKOWANIA SZLAKÓW TURYSTYCZNYCH INFRASTRUKTURA TURYSTYCZNA

6 5. ZADANIA Z ZAKRESU OCHRONY PRZYRODY I METODY ICH REALIZACJI W LASACH NADLEŚNICTWA ORAZ OKREŚLENIE POTRZEB Z TEGO ZAKRESU W LASACH INNYCH FORM WŁASNOŚCI POŁOśONYCH W GRANICACH ZASIĘGU TERYTORIALNEGO NADLEŚNICTWA ZESTAWIENIE PLANOWANYCH DZIAŁAŃ Z ZAKRESU OCHRONY PRZYRODY ZESTAWIENIE PLANOWANYCH DZIAŁAŃ Z ZAKRESU OCHRONY WARTOŚCI KULTUROWYCH I TURYSTYCZNYCH ORAZ EDUKACJI EKOLOGICZNEJ ZAŁĄCZNIKI MAPA PROGRAMU OCHRONY PRZYRODY PRZEBIEG PRAC WYKAZ LITERATURY I MATERIAŁÓW ŹRÓDŁOWYCH KRONIKA...303

7 Dane ogólne DANE OGÓLNE 1.1. CEL, ZAKRES, PODSTAWY PRAWNE I METODYKA PROGRAMU Program ochrony przyrody w nadleśnictwie jest wykonywany w celu ( 5 Instrukcji sporządzania programu ochrony przyrody w nadleśnictwie z 1996 r.): poprawy warunków ochrony i w miarę moŝliwości wzbogacania zasobów przyrodniczych ekosystemów leśnych, a w szczególności zachowania róŝnorodności biologicznej na wszystkich poziomach organizacji genowym, gatunkowym, populacyjnym, ekosystemowym i krajobrazowym; zinwentaryzowania i zobrazowania warunków przyrodniczych oraz zagroŝeń przyrody Nadleśnictwa (głównie ekosystemów leśnych) na tle regionu i kraju; ustalenia hierarchii grup funkcji poszczególnych kompleksów leśnych (całych lub części); wskazania kolejnych obiektów przyrodniczych do objęcia szczególnymi formami ochrony i wstępnego określenia przedmiotów oraz celów i metod ochrony; doskonalenia gospodarki leśnej i sprawowania ochrony przyrody; preferowania technologii prac leśnych przyjaznych środowisku przyrodniczemu; uświadomienia wszystkim grupom społeczeństwa obecnych i potencjalnych zagroŝeń lasów oraz środowiska przyrodniczego; umoŝliwienie w przyszłości wykonywania szeregu analiz porównawczych dotyczących zmian stanu lasu i środowiska przyrodniczego; ochrony zabytków kultury materialnej w lasach; opracowania propozycji do planów zagospodarowania przestrzennego. Program niniejszy stanowi aktualizację Programu ochrony przyrody dla Nadleśnictwa wykonanego w 2005 r. jako część Planu urządzenia lasu Nadleśnictwa na lata Aktualizację wykonano z uwagi na zmianę granic zasięgu Nadleśnictwa oraz zmiany stanu prawnego w zakresie ochrony przyrody. Program został opracowany na podstawie Instrukcji sporządzania programu ochrony przyrody w nadleśnictwie, zatwierdzonej do uŝytku słuŝbowego w dniu 28 maja 1996 r., zapisów 110 i 111 części 1 Instrukcji urządzania lasu z 2003 r. oraz wytycznych i ustaleń Komisji Techniczno-Gospodarczych. Program ma słuŝyć jako podstawowy instrument działań w zakresie: kształtowania, promowania i realizacji proekologicznej gospodarki leśnej, kształtowania świadomości ekologicznej miejscowego społeczeństwa, racjonalnej współpracy Nadleśnictwa z organizacjami ochrony przyrody i stowarzyszeniami ekologicznymi, samorządami terytorialnymi i jednostkami administracji rządowej. Zakres i sposób wykonania aktualizacji Programu ustalono na posiedzeniu I Komisji Techniczno-Gospodarczej dla Nadleśnictwa odbytym w dniu

8 52 Dane ogólne 13 września 2005 r., II Komisji Programu Ochrony Przyrody dla Nadleśnictwa z dnia 28 marca 2006 r., II Komisji Techniczno-Gospodarczej dla Nadleśnictwa odbytym w dniu 30 marca 2006 r., I Komisji Techniczno-Gospodarczej dla Nadleśnictwa Rymanów z 28 czerwca 2007 r. oraz II Komisji Techniczno- Gospodarczej dla Nadleśnictwa odbytym w dniu 6 maja 2008 r. Niniejszy Program ochrony przyrody stanowi integralną część planu urządzenia lasu Nadleśnictwa na lata Opracowany został dla gruntów Skarbu Państwa pod zarządem Nadleśnictwa oraz dla pozostałych gruntów w zasięgu terytorialnego działania Nadleśnictwa, w zakresie określonym Instrukcją urządzania lasu z 2003 r OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA NADLEŚNICTWA podkarpackie Podział administracyjny i połoŝenie Nadleśnictwa Nadleśnictwo połoŝone jest w południowej części województwa podkarpackiego, w gminach: Chorkówka,, Iwonicz Zdrój, Rymanów, Krościenko WyŜne, Miejsce Piastowe i mieście, naleŝących do powiatu krośnieńskiego oraz Krempna i Nowy śmigród w powiecie jasielskim, a takŝe w mieście Krosno, stanowiącym powiat grodzki. Pod względem organizacyjnym Nadleśnictwo podlega Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie. Zasięg terytorialny obejmuje 61162,96 ha, z czego 14875,74 ha to grunty pod zarządem Lasów Państwowych. Dzieli się na dwa obręby leśne: (część zachodnia) i Tylawa (część południowo-wschodnia). Podział Nadleśnictwa według rodzajów uŝytków gruntowych i ich przynaleŝności administracyjnej przedstawiono poniŝej. Tab. nr 1. Podział powierzchni Nadleśnictwa według rodzaju gruntów i ich przynaleŝności administracyjnej (na podstawie tabeli I). Województwo Powiat Gmina jednostki admin. jasielski krośnieński Lasy Grunty zadrzewione i zakrzewione UŜytki rolne Grunty pod wodami UŜytki ekologiczne powierzchnia [ha] Tereny róŝne Grunty zabudowane i zurbanizowane Nieu- Ŝytki Razem Krempna 1295,7574 0,0977 4,4434 1,5265 0, ,0126 Nowy śmigród 412,1605 0,0900 1,3748 0, ,0657 ogółem 1707,9179 0,1877 5,8182 1,9669 0, ,0783 Chorkówka 526,2247 0,1199 4,4671 0,1360 0, ,9652 M. 145,0733 2,6015 1,9818 0,3456 1, , , , ,3831 6, , , ,6292 0, ,6316 M. Iwonicz Zdrój 301,2213 1,7372 0,6145 2, ,6666 Iwonicz Zdrój 488,4644 0,1901 9,3061 0,2679 1,8794 0, ,7562 Krościenko WyŜne 33, ,7146 Miejsce Piastowe 269,9956 7,2296 0, ,2770

9 Dane ogólne 53 Województwo Powiat Gmina jednostki admin. Lasy Grunty zadrzewione i zakrzewione UŜytki rolne Grunty pod wodami UŜytki ekologiczne powierzchnia [ha] Tereny róŝne Grunty zabudowane i zurbanizowane Nieu- Ŝytki Razem Rymanów 292,1506 0,0649 6,8362 0,1115 0, ,2626 ogółem 12876, , ,2039 8, , , ,1084 0, ,9958 M. Miasto 2,2037 0,1141 2,3178 Krosno ogółem 2,2037 0,1141 Krosno 2,3178 Ogółem [%] 98,05 0,22 1,35 0,07 0,11 0,09 0,12 0,00 [ha] 14584, , , , , , ,4101 0, , ,00 Nadleśnictwo sąsiaduje: od południa ze Słowacją, od południowego zachodu z Magurskim Parkiem Narodowym, od zachodu z Nadleśnictwem Kołaczyce, od północy z Nadleśnictwem StrzyŜów, od północnego wschodu z Nadleśnictwem Brzozów, od wschodu z Nadleśnictwem Rymanów Usytuowanie Nadleśnictwa na tle podziałów: przyrodniczoleśnego i geograficznego Zasięg terytorialny Nadleśnictwa obejmuje następujące jednostki regionalizacji przyrodniczo-leśnej (Trampler i in. 1990): Kraina: Karpacka Dzielnica: Pogórza Środkowobeskidzkiego Mezoregion: Dołów Jasielsko-Sanockich Dzielnica: Beskidu Niskiego Mezoregion: Górnej Ropy Mezoregion: Dukielski VIII VIII.2 VIII.2.c VIII.7 VIII.7.a VIII.7.b

10 54 Dane ogólne Ryc. nr 1. PołoŜenie Nadleśnictwa na tle regionalizacji przyrodniczo-leśnej. PołoŜenie fizyczno-geograficzne (Kondracki 2000) Megaregion: Karpaty 5 Prowincja: Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem 51 Podprowincja: Zewnętrzne Karpaty Zachodnie 513 Makroregion: Beskidy Środkowe i Wschodnie Mezoregion: Beskid Niski Makroregion: Pogórze Środkowobeskidzkie Mezoregion: Kotlina Jasielsko-Krośnieńska Pogórze Jasielskie Pogórze Bukowskie

11 Dane ogólne 55 Ryc. nr 2. PołoŜenie Nadleśnictwa na tle podziału fizyczno-geograficznego (Kondracki 2000) Struktura uŝytkowania gruntów Na gruntach Nadleśnictwa dominującą formą uŝytkowania są lasy (lesistość wynosi 98%). Pozostałą część terenu zajmują łąki i pastwiska oraz mające niewielki udział w powierzchni grunty orne. Powierzchnię poszczególnych form uŝytkowania, zestawioną na podstawie tabeli I (z planu u.l.), zamieszczono poniŝej. Tab. nr 2. Zestawienie powierzchni gruntów Nadleśnictwa wg kategorii uŝytkowania Rodzaj uŝytku Pow. [ha] 1. Lasy, w tym: 14584, Grunty leśne zalesione 14396, Grunty leśne niezalesione 55, Grunty związane z gospodarką leśną 132, Grunty zadrzewione i zakrzewione 32,0769 Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 14616, UŜytki rolne 200, Grunty pod wodami 10, UŜytki ekologiczne 17, Tereny róŝne 12, Grunty zabudowane i zurbanizowane 17, NieuŜytki 0,4003 Razem (2-8) Grunty nie zaliczone do lasów 290,7486 OGÓŁEM (1-8) 14875,3919

12 56 Dane ogólne Ogólna powierzchnia terenów zarządzanych przez Nadleśnictwo wynosi 14875,3919 ha. Lasy zajmują 14584,6433 ha, co stanowi 98,04% ogólnej powierzchni Nadleśnictwa, w tym grunty zalesione 14396,6973 (96,78% pow. lasów). Grunty leśne nie zalesione zajmują 55,1939 ha (0,38% pow. lasów). Są to poletka łowieckie, wyłączenia przeznaczone do naturalnej sukcesji oraz powierzchnie przewidziane do objęcia ochroną prawną. Grunty związane z gospodarką leśną mają nieco większy udział w powierzchni zajmują 132,7521 ha (0,91% pow. lasów). Grunty nieleśne zajmują 290,7486 ha (1,95% pow. Nadleśnictwa). Największą powierzchnię stanowią: łąki 40,9517 ha (14,08% pow. gr. nieleśnych, 0,28% pow. ogólnej) i pastwiska 117,1740 ha (40,30% gr. nieleśnych, 0,79% ogólnej pow. Nadleśnictwa). Grunty orne zajmują 37,6593 ha (12,95% pow. gr. nieleśnych, 0,25% pow. ogólnej), a grunty zadrzewione i zakrzewione 32,0769 ha (11,03% pow. gr. nieleśnych, 0,22% pow. ogólnej) Ogólna charakterystyka kompleksów leśnych PoniŜej zestawiono liczbę i powierzchnię kompleksów stanowiących własność Skarbu Państwa pod zarządem Nadleśnictwa. Tab. nr 3. Liczba i wielkość kompleksów leśnych w Nadleśnictwie Wielkość kompleksu [ha] Liczba kompleksów [szt.] Łączna powierzchnia pow. [ha] pow. [%] do 1,00 ha ,67 0,47 1,01 do 5,00 ha ,84 0,91 5,01 do 20,00 ha ,12 1,54 20,01 do 100,00 ha ,44 7,75 100,01 do 200,00 ha 6 846,23 5,69 200,01 do 500,00 ha ,94 23,14 500,01 do 2000,00 ha ,89 40,17 Ponad 2000,00 ha ,61 20,32 Razem ,74 100,00 Liczba kompleksów, wchodzących w skład Nadleśnictwa wynosi 350, przy czym 88,32% areału zgrupowane jest w obrębie 23 kompleksów o powierzchni przekraczającej 100 ha. Wielkość przekraczającą 2000 ha posiada tylko jeden kompleks zajmujący 3022,61 ha (20,32% pow.), natomiast kompleksy o powierzchni mniejszej niŝ 100 ha zajmują łącznie 1588,07 ha, czyli 10,67% areału Nadleśnictwa (327 szt.).

13 Dane ogólne Miejsce i rola Nadleśnictwa w przestrzeni przyrodniczo-leśnej regionu i kraju Usytuowanie Nadleśnictwa w przestrzeni przyrodniczo-leśnej przedstawiono w poniŝszej tabeli. Tab. nr 4. Porównanie wybranych cech taksacyjnych drzewostanów Nadleśnictwa na tle regionu i kraju. Jednostka Średni wiek [lat] Przeciętny zapas [m 3 /ha] BieŜący przyrost [m 3 /ha] Udział %-owy siedlisk borowych Udział %-owy gatunków iglastych Udział %-owy lasów ochronnych Lesistość w zasięgu terytorialnym Obręb ,0 50,5 Obręb Tylawa ,0 54,3 Nadleśnictwo ,0 52,3 96,85 34,77 RD Krosno ,0 58,1 89,3 35,0 Województwo ,1 62,8 82,4 36,3 podkarpackie Kraina VIII Karpacka 200 3,3 63,7 41,4 Lasy Państwowe ,7 77,2 49,2 Polska 58 59,9 77,3 47,4 28,4 Obszar Nadleśnictwa cechuje średnia lesistość (ok. 35%), zbliŝona do lesistości RD Krosno i województwa, jednak niŝsza niŝ średnia dla Krainy Karpackiej. Zwraca równieŝ uwagę wyŝszy niŝ w RD wiek drzewostanów oraz duŝy udział lasów ochronnych. Przeciętna zasobność (290 m 3 /ha), jest wyŝsza niŝ w RD Krosno (243 m 3 /ha), województwie podkarpackim (237 m 3 /ha) i w Lasach Państwowych (222 m 3 /ha). Lasy Nadleśnictwa wyróŝniają się brakiem siedlisk borowych, przy ich 15% udziale w RD Krosno, 26,1% w województwie podkarpackim, 59,7% w Lasach Państwowych i 59,9% w kraju. Udział gatunków iglastych w składzie drzewostanów jest nieco niŝszy niŝ w Krainie Karpackiej (63,7%), RD Krosno (58,1%), województwie podkarpackim (62,8%), Lasach Państwowych (77,2%) i w kraju (77,3%). Na wielkość tego parametru rzutuje znaczny udział jodły gatunku górskiego, właściwego lokalnym siedliskom. O znacznej roli Nadleśnictwa w realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasów regionu świadczy zaliczenie ich prawie w całości (96,85%) do ochronnych, przy 89,3% udziale tej grupy lasów w RD Krosno, 82,4% w województwie podkarpackim, 49,2% w Lasach Państwowych i 47,4% w kraju. Ma to istotne znaczenie z racji połoŝenia Nadleśnictwa w zasięgu: otuliny Magurskiego Parku Narodowego, Jaśliskiego Parku Krajobrazowego oraz Obszaru Chronionego Krajobrazu Beskidu Niskiego. Ich zasięg przedstawiono na poniŝszej mapce.

14 58 Dane ogólne Ryc. nr 3. PołoŜenie Nadleśnictwa na tle wielkoobszarowych form ochrony przyrody. Udział powierzchniowy wielkoobszarowych form ochrony przyrody w powierzchni Nadleśnictwa przedstawiono w poniŝszej tabeli. Tab. nr 5. Powierzchnia wielkoobszarowych form ochrony przyrody w Nadleśnictwie. Obszar Pow. [ha] Pow. [%] Pow. [ha] Pow. [%] w zasięgu terytorialnym w tym na gruntach Jaśliski PK 12596,41 20, ,79 53,39 OChK Beskidu Niskiego 22344,13 36, ,23 36,16 Razem Nadleśnictwo 34940,54 57, ,02 89,55 otulina Magurskiego PN 3754,63 6,14 0,11 0,00 Nadleśnictwo połoŝone jest równieŝ w obszarze funkcjonalnym Zielone Karpaty. Obszar ten powstał z uwagi na wyjątkowe walory przyrodnicze, krajobrazowe i kulturowe. Obejmuje 10 powiatów województwa podkarpackiego, 9 województwa małopolskiego i 4 śląskiego, a jego łączna powierzchnia wynosi ok km 2. W odniesieniu do grup funkcji lasów, charakterystykę Nadleśnictwa przedstawiono w poniŝszej tabeli.

15 Dane ogólne 59 Tab. nr 6. Porównanie wybranych cech taksacyjnych drzewostanów w ramach grup funkcji lasów Nadleśnictwa dukla. Obręb, nadleśnictwo Grupa funkcji Przeciętny wiek [lat] Przecięt ny zapas [m 3 /ha] BieŜący przyrost tablicowy [m 3 /ha] Udział gatunków liściastych [%] Udział gatunków iglastych [%] Rezerwat IGIEŁKI ,7 7,5 32,02 67,98 Rezerwat ŁYSA GÓRA ,9 5,8 55,83 44,17 Rezerwat TYSIĄCLECIA NA GÓRZE ,6 6,4 88,79 11,21 CERGOWEJ Rezerwat WADERNIK ,0 5,4 20,00 80,00 Rezerwat MODRZYNA ,0 8,3 15,41 84,59 Rezerwat PRZEŁOM ,8 7,4 89,75 10,25 JASIOŁKI Ogółem rezerwaty ,2 6,5 65,40 34,60 lasy ochronne ogólnego przeznaczenia Obręb lasy ochronne specjalnego ,1 53,83 46,17 przeznaczenia lasy wielofunkcyjne Ogółem obręb ,3 8 54,02 45,98 lasy ochronne ogólnego przeznaczenia Obręb Tylawa lasy ochronne specjalnego ,2 8 49,37 50,63 przeznaczenia lasy wielofunkcyjne ,7 3,3 30,76 69,24 Ogółem obręb ,9 7,9 49,80 50,20 lasy ochronne ogólnego przeznaczenia Nadleśnictwo lasy ochronne specjalnego ,6 8,1 51,72 48,28 przeznaczenia lasy wielofunkcyjne ,7 3,3 30,76 69,24 Ogółem Nadleśnictwo ,6 8,0 52,02 47,98 Na tle regionu i kraju lasy Nadleśnictwa charakteryzują się wysoką zasobnością i średnim wiekiem oraz wysokim przyrostem. W odniesieniu do grup funkcji lasów widać, Ŝe parametry te dotyczą lasów ochronnych specjalnego przeznaczenia.

16 60 Dane ogólne Usytuowanie Nadleśnictwa w Programie Natura 2000 Nadleśnictwo, a dokładniej jego południowa część, leŝy w obszarze specjalnej ochrony ptaków (OSO), utworzonym na podstawie Załącznika I do Dyrektywy Ptasiej (dyrektywa Rady 79/409/EWG zmodyfikowana dyrektywą 94/24/EWG o ochronie dziko Ŝyjących ptaków) o nazwie Beskid Niski (kod PLC180002), który został ustanowiony Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 5 września 2007 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 z 2004 roku. (Dz. U. z dnia 28 września 2007 r., Nr 179, poz. 1275). Jego powierzchnia wynosi ,6 ha. Nadzór nad w/w Obszarem sprawuje wojewoda podkarpacki. Teren Nadleśnictwa połoŝony jest takŝe w granicach projektowanych specjalnych obszarów ochrony siedlisk (SOO), wyodrębnionych na podstawie Załącznika I i II Dyrektywy Siedliskowej (dyrektywa Rady 1992/43/EWG zmodyfikowana dyrektywą 97/62/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory). Są to: Ostoja Jaśliska, Łysa Góra, Trzciana, Jasiołka, Rymanów i Ostoja Magurska. Szerzej omówiono je w pkt Usytuowanie Nadleśnictwa w krajowej sieci ekologicznej EKONET-Polska Teren Nadleśnictwa odgrywa istotną rolę w Krajowej Sieci Ekologicznej ECONET-PL (Ecological Network Poland), będącej częścią Europejskiej Sieci Ekologicznej EECONET (European Ecological Network). Sieć ta ma być spójnym przestrzennie i funkcjonalnie systemem reprezentatywnych i najlepiej zachowanych pod względem róŝnorodności biologicznej obszarów Europy i słuŝyć ich zachowaniu. Jej elementami są: obszary węzłowe (z wyodrębniającymi się w nich biocentrami i strefami buforowymi), korytarze ekologiczne oraz obszary wymagające unaturalnienia. W naszym kraju obejmuje 78 obszarów węzłowych, stanowiących 31% powierzchni oraz 110 korytarzy ekologicznych, obejmujących 15% powierzchni Polski. Ogółem łączna powierzchnia objęta siecią ECONET-PL to 46% terytorium kraju. Nadleśnictwo leŝy w obrębie Obszaru Węzłowego Beskidu Niskiego 44M. Obszar ten, gdzie stopień naturalności siedlisk jest wysoki a lokalizacja stwarza moŝliwości dość swobodnej migracji gatunków, częściowo uznano równieŝ za biocentrum, w którym ostoję znalazły cenne obiekty przyrodnicze o znaczeniu krajowym i międzynarodowym. Jednostki te naleŝą do strefy krajobrazowej Karpat, terenu charakteryzującego się wysokim stopniem lesistości i stosunkowo niewielkim przekształceniem szaty roślinnej. Powiązania funkcjonalne Obszaru Węzłowego Beskidu Niskiego z sąsiednimi jednostkami przedstawiono poniŝej.

17 Dane ogólne 61 Ryc. nr 4. Obszary sieci EKONET-PL w południowo-wschodniej Polsce.

18 62 Kompleksowy opis stanu przyrody na obszarze zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa 2. KOMPLEKSOWY OPIS STANU PRZYRODY NA OBSZARZE ZASIĘGU TERYTORIALNEGO NADLEŚNICTWA 2.1. FORMY OCHRONY PRZYRODY Rezerwaty przyrody Modrzyna rezerwat częściowy powołany zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 25 sierpnia 1953 r. (M.P. z dnia 20 września 1953 r.; nr A-84; poz. 1000). Na mocy tego zarządzenia objęto ochroną 6,80 ha. Zarządzeniem MLiPD (z dnia 8 lipca 1959 r.) powierzchnię zwiększono do 14,46 ha (M.P. z dnia 31 lipca 1959 r.; nr 66; poz. 342). Na podstawie prac aktualizacyjnych wykonanych w ramach sporządzania planu u.l. Nadleśnictwa na lata powierzchnię tą zmieniono na 17,84 ha i przyjęto ją w Planie ochrony rezerwatu. W aktualnym planie u.l. ujęto powierzchnię wynikającą z planu ochrony. Rezerwat połoŝony jest na terenie wsi Barwinek w gminie województwa podkarpackiego. Obejmuje oddz.: 252f, g (wg stanu na r.) w leśnictwie Barwinek, obrębu leśnego Tylawa. Rezerwat naleŝy do typu: florystycznych, podtypu: krzewów i drzew (PFI.kd) klasyfikacja wg głównego przedmiotu ochrony oraz do typu: leśnych i borowych, podtypu: lasów górskich i podgórskich (EL.lgp) klasyfikacja wg głównego typu ekosystemu (Rozp. MŚ z dnia 30 marca 2005 r. w sprawie rodzajów, typów i podtypów rezerwatów przyrody; Dz. U. z dnia 14 kwietnia 2005 r.). Powstał w celu zachowania naturalnego stanowiska modrzewia polskiego. W 1997 r. stwierdzono tu łącznie 596 Ŝywych egzemplarzy modrzewia oraz 48 sztuk martwych. Najstarsze okazy rosną w otoczeniu wielogeneracyjnego drzewostanu jodłowego, współtworzącego rzadkie zbiorowisko opisane jako mieszany grąd jodłowy Dryopterido dilatatae-abietetum typicum. Część okazów porasta dawne pastwisko, zarośnięte około 40 lat temu. Z roślin chronionych występuje tu m.in.: wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum i podkolan biały Platanthera bifolia. Spotkać tu moŝna równieŝ rzadkiego grzyba soplówkę jodłową Hericium coralloides, objętego ścisłą ochroną gatunkową. Rezerwat posiada plan ochrony na okres od r. do r., który jednakŝe wskutek zmiany przepisów stracił waŝność. Wymaga dostosowania do nowych wymogów prawnych i ponownego zatwierdzenia. Rezerwat Tysiąclecia na Cergowej Górze rezerwat częściowy powołany zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 14 stycznia 1963 r. (M.P. z dnia 26 lutego 1963 r.; nr 15; poz. 90). Według zarządzenia jego powierzchnia wynosi 61,35 ha, natomiast na podstawie najnowszych pomiarów geodezyjnych 61,67 ha. W planie ochrony rezerwatu na lata przyjęto powierzchnię 63,50 ha.

19 Kompleksowy opis stanu przyrody na obszarze zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa 63 Rezerwat połoŝony jest na gruntach wsi Jasionka i Cergowa, w gminie w województwie podkarpackim. Obejmuje oddz.: 29, 30a, 31, 32, 33, 34 (wg stanu na r.) w leśnictwie Cergowa obrębu leśnego. Rezerwat naleŝy do typu: fitocenotycznych, podtypu: zbiorowisk leśnych (Pfi.zl) klasyfikacja wg głównego przedmiotu ochrony oraz do typu: leśnych i borowych, podtypu: lasów górskich i podgórskich (EL.lgp) klasyfikacja wg głównego typu ekosystemu (Rozp. MŚ z dnia 30 marca 2005 r. w sprawie rodzajów, typów i podtypów rezerwatów przyrody; Dz. U. z dnia 14 kwietnia 2005 r.). Powstał w celu zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych fragmentu lasu mieszanego o cechach zespołu naturalnego z bogatą i ciekawą florą. Jest to pozostałość dawnej Puszczy Karpackiej, a drzewostan objęty ochroną w znacznym stopniu buduje ponad 100-letni starodrzew bukowy z domieszką jawora, jodły i brzostu. Zbiorowiska leśne to głównie zespół Ŝyznej buczyny karpackiej Dentario glandulosae-fagetum zróŝnicowany na dwie formy wysokościowe i trzy podzespoły oraz grąd subkontynentalny Tilio-Carpinetum. W runie liczne są rzadkie gatunki roślin, podlegające ochronie gatunkowej. NaleŜy do nich m.in.: cis pospolity Taxus baccata, kłokoczka południowa Staphylea pinnata, obrazki alpejskie Arum alpinum, lilia złotogłów Lilium martagon oraz liczne gatunki z rodziny storczykowatych Orchidaceae. Masyw Cergowej Góry prezentuje ponadto wysokie walory widokowe stanowiąc jeden z najbardziej charakterystycznych elementów krajobrazu Beskidu Niskiego. Z uwagi na ciekawą budowę geologiczną, warunkującą specyficzny kształt masywu, uznany został równieŝ za cenną osobliwość geomorfologiczną. Rezerwat posiada plan ochrony na okres od r. do r., który jednakŝe wskutek zmiany przepisów stracił waŝność. Wymaga dostosowania do nowych wymogów prawnych i ponownego zatwierdzenia. Przełom Jasiołki rezerwat częściowy powołany zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 10 listopada 1976 r. (M.P. z dnia 8 grudnia 1976 r.; nr 42; poz. 206). Według zarządzenia jego powierzchnia wynosiła 123,41 ha, jednak w późniejszym okresie z obiektu wyłączono drogę publiczną Tylawa- Jaśliska o areale 1,67 ha. W planie ochrony rezerwatu na lata przyjęto powierzchnię 121,32 ha, i jest ona zgodna z najnowszymi pomiarami geodezyjnymi. Rezerwat połoŝony jest na terenie wsi Daliowa, w gminie województwa podkarpackiego. Obejmuje oddz.: 40d, 41j, 61, 63, 64a-d, 65 (wg stanu na r.) w leśnictwie Daliowa obrębu leśnego Tylawa. Rezerwat naleŝy do typu: fitocenotycznych, podtypu: zbiorowisk leśnych (Pfi.zl) klasyfikacja wg głównego przedmiotu ochrony oraz do typu: leśnych i borowych, podtypu: lasów górskich i podgórskich (EL.lgp) klasyfikacja wg głównego typu ekosystemu (Rozp. MŚ z dnia 30 marca 2005 r. w sprawie rodzajów, typów i podtypów rezerwatów przyrody; Dz. U. z dnia 14 kwietnia 2005 r.). Powstał w celu zachowania drzewostanów o charakterze naturalnym. Są to głównie drzewostany bukowe tworzące zespół Ŝyznej buczyny karpackiej Dentario glandulosae-fagetum, zróŝnicowany na dwie formy wysokościowe podgórską i reglową oraz trzy podzespoły. Wśród nich do rzadkich i jednocześnie cennych naleŝą dwa zbiorowiska zajmujące siedliska wilgotne: buczyna z miesiącznica trwałą D.g.-F. lunarietosum oraz z czosnkiem niedźwiedzim D.g.-F.

20 64 Kompleksowy opis stanu przyrody na obszarze zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa allietosum. Obok nich występują dwa inne cenne zespoły, rzadkie w Karpatach, jak: jaworzyna karpacka Phyllitido-Aceretum i jaworzyna z miesiącznicą trwałą Lunario- Aceretum. W runie, liczącym 282 gatunki roślin naczyniowych, obecnych jest 25 taksonów objętych ochroną gatunkową. Do najciekawszych naleŝą: języcznik zwyczajny Phyllitis scolopendrium, pióropusznik strusi Matteucia struthiopteris, tojad dzióbaty Aconitum variegatum, tojad wiechowaty A. paniculatum, buławnik mieczolistny Cephalanthera longifolia i listera jajowata Listera ovata. Towarzyszą im liczne gatunki górskie i wschodniokarpackie. Rezerwat prezentuje ponadto wybitne wartości krajobrazowe ze względu na osobliwe formy urzeźbienia, bogactwo geosystemów i pokrycie terenu lasem o charakterze Puszczy Karpackiej. Rezerwat posiada plan ochrony na okres od r. do r., który jednakŝe wskutek zmiany przepisów stracił waŝność. Wymaga dostosowania do nowych wymogów prawnych i ponownego zatwierdzenia. W planie ochrony Jaśliskiego Parku Krajobrazowego zaprojektowano powiększenie obiektu o oddz. 68, 69. Igiełki rezerwat częściowy o pow. 27,88 ha utworzony zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych z dnia 8 grudnia 1989 r. (M.P. z dnia 31 grudnia 1989; nr 44; poz. 357). PołoŜony jest na gruntach wsi Mszana, w gminie w województwie podkarpackim. W jego skład wchodzą oddziały: 75c, d, 76d (wg stanu na r.) leśnictwa Folusz obrębu leśnego. Rezerwat naleŝy do typu: florystycznych, podtypu: krzewów i drzew (PFI.kd) klasyfikacja wg głównego przedmiotu ochrony oraz do typu: leśnych i borowych, podtypu: lasów górskich i podgórskich (EL.lgp) klasyfikacja wg głównego typu ekosystemu (Rozp. MŚ z dnia 30 marca 2005 r. w sprawie rodzajów, typów i podtypów rezerwatów przyrody; Dz. U. z dnia 14 kwietnia 2005 r.). Powstał w celu zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych naturalnego stanowiska cisa pospolitego Taxus baccata na terenie Beskidu Niskiego. W 1997 roku stwierdzono tu 251 okazów cisa rosnących głównie w obrębie drzewostanu jodłowego oraz płatów roślinności zachowanych przy przepływających przez rezerwat ciekach wodnych. We florze rezerwatu odnaleźć moŝna równieŝ inne rośliny, objęte ochroną gatunkową. Są to m.in.: bluszcz pospolity Hedera helix, kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine i storczyk szerokolistny Dactylorhiza majalis. Rezerwat posiada plan ochrony na okres od r. do r., który jednakŝe wskutek zmiany przepisów stracił waŝność. Wymaga dostosowania do nowych wymogów prawnych i ponownego zatwierdzenia. Wadernik rezerwat częściowy o pow. 10,72 ha utworzony zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych z dnia 8 grudnia 1989r. (M.P. z dnia 31 grudnia 1989r.; nr 44; poz. 357). PołoŜony jest na terenie wsi: Mszana i Ropianka w gminie w województwie podkarpackim. Obejmuje oddz.: 123d, h (wg stanu na r.) w leśnictwie Mszana obrębu leśnego.

21 Kompleksowy opis stanu przyrody na obszarze zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa 65 Rezerwat naleŝy do typu: florystycznych, podtypu: krzewów i drzew (PFI.kd) klasyfikacja wg głównego przedmiotu ochrony oraz do typu: leśnych i borowych, podtypu: lasów górskich i podgórskich (EL.lgp) klasyfikacja wg głównego typu ekosystemu (Rozp. MŚ z dnia 30 marca 2005 r. w sprawie rodzajów, typów i podtypów rezerwatów przyrody; Dz. U. z dnia 14 kwietnia 2005 r.). Powstał w celu zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych naturalnego stanowiska cisa pospolitego Taxus baccata na terenie Beskidu Niskiego. W 1997 roku zinwentaryzowano tu 178 okazów cisa. Otoczeniem chronionego gatunku jest drzewostan bukowy i jodłowo-bukowy, współtworzący zespół Ŝyznej buczyny karpackiej Dentario glandulosae-fagetum. Na terenie rezerwatu, obok cisa, występuje szereg gatunków podlegających ochronie gatunkowej. NaleŜy tu m.in. kilka gatunków storczyków: storczyk szerokolistny Dactylorhiza majalis, storczyk plamisty Dactylorhiza maculata, storczyk męski Orchis mascula i podkolan biały Platanthera bifolia. Rezerwat posiada plan ochrony na okres od r. do r., który jednakŝe wskutek zmiany przepisów stracił waŝność. Wymaga dostosowania do nowych wymogów prawnych i ponownego zatwierdzenia. Łysa Góra rezerwat częściowy powołany Rozporządzeniem Wojewody Podkarpackiego z dnia 18 sierpnia 2003 r. (Dz. Urz. Woj. Podkarp. z dnia 20 sierpnia 2003 r.; nr 90; poz. 1540), na pow. 160,74 ha. Aktualizacja powierzchni przeprowadzona w ramach prac nad obecnym planem u.l. zmieniła ją na 159,23 ha. PołoŜony jest na terenie wsi Łysa Góra i Stary śmigród w gminie Nowy śmigród województwa podkarpackiego. Obejmuje oddz.: , 150a-d, 151 (wg stanu na r.) w leśnictwie śmigród, obrębu leśnego wraz z przepływającymi przez jego teren potokami znajdującymi się w zarządzie Podkarpackiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Rzeszowie. Rezerwat naleŝy do typu: biocenotycznych i fizjocenotycznych, podtypu: biocenoz naturalnych i półnaturalnych (PBf.bp) klasyfikacja wg głównego przedmiotu ochrony oraz do typu: leśnych i borowych, podtypu: lasów górskich i podgórskich (EL.lgp) klasyfikacja wg głównego typu ekosystemu (Rozp. MŚ z dnia 30 marca 2005 r. w sprawie rodzajów, typów i podtypów rezerwatów przyrody; Dz. U. z dnia 14 kwietnia 2005 r.). Powstał w celu zachowania ze względów naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych ekosystemów leśnych porastających fragment pasma Łysej Góry w Beskidzie Niskim, stanowiących siedliska przyrodnicze dla licznych chronionych roślin. Wśród nich do najcenniejszych naleŝą: cis pospolity Taxus baccata, którego populacja liczy tu 189 okazów, kłokoczka południowa Staphylea pinnata oraz języcznik pospolity Phyllitis scolopendrium, współtworzący rzadki zespół jaworzyny górskiej Phyllitido-Aceretum. Pozostałe wyróŝnione tu zbiorowiska to Ŝyzna buczyna karpacka Dentario glandulosae-fagetum zróŝnicowana na trzy podzespoły oraz Ŝyzna jedlina Abies alba-oxalis acetosella. Walor rezerwatu podnosi równieŝ ciekawa rzeźba terenu z licznymi dolinami cieków rozdzielającymi poszczególne kulminacje oraz pozostałości dawnego grodziska wpisane do rejestru zabytków. Dokumentację planu ochrony rezerwatu opracowano na lata Nie spełnia ona obowiązujących wymogów i wymaga dostosowania do nowych przepisów.

22 66 Kompleksowy opis stanu przyrody na obszarze zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa Poza gruntami Nadleśnictwa połoŝony jest rezerwat Cisy w Nowej Wsi. Przedmiotem ochrony jest tu stanowisko cisa pospolitego Taxus baccata. Cisy w Nowej Wsi rezerwat częściowy o pow. 2,18 ha, powołany zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 28 lutego 1957 r. (M.P. z dnia 25 marca 1957 r.; nr 22; poz. 163). PołoŜony jest w miejscowości Nowa Wieś, w gminie w województwie podkarpackim. Grunty wchodzące w jego skład stanowią własność prywatną. Rezerwat naleŝy do typu: florystycznych, podtypu: krzewów i drzew (PFI.kd) klasyfikacja wg głównego przedmiotu ochrony oraz do typu: leśnych i borowych, podtypu: lasów górskich i podgórskich (EL.lgp) klasyfikacja wg głównego typu ekosystemu (Rozp. MŚ z dnia 30 marca 2005 r. w sprawie rodzajów, typów i podtypów rezerwatów przyrody; Dz. U. z dnia 14 kwietnia 2005 r.). Powstał w celu zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych naturalnego stanowiska cisa pospolitego Taxus baccata. W 1997 roku stwierdzono tu 41 okazów tego gatunku rosnących w obrębie zespołu Ŝyznej buczyny karpackiej Dentario glandulosae-fagetum. Z roślin chronionych, oprócz cisa pospolitego Taxus baccata, występuje tu takŝe m.in.: lilia złotogłów Lilium martagon, gnieźnik leśny Neottia nidus-avis i storczyk plamisty Dactylorhiza maculata oraz kwitnące okazy bluszczu pospolitego Hedera helix. Dla rezerwatu opracowano plan ochrony na lata , który, wskutek zmiany przepisów utracił waŝność. Wymaga dostosowania do nowych wymogów prawnych i ponownego zatwierdzenia Parki krajobrazowe Południową część zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa obejmuje Jaśliski Park Krajobrazowy, utworzony Rozporządzeniem Nr 20 Wojewody Krośnieńskiego z dnia 27 marca 1992 roku (Dz. Urz. Woj. Krośnieńskiego Nr 7, poz. 54). Jego powierzchnia według tego rozporządzenia wynosiła ha. Powierzchnię tą powiększono rozporządzeniem Nr 17 Wojewody Krośnieńskiego z dnia 18 kwietnia 1996 (Dz. Urz. Woj. Krośnieńskiego Nr 8, poz. 59). Kolejnym rozporządzeniem (Rozporządzenie Nr 9 Wojewody Krośnieńskiego z dnia 17 marca 1997 roku; Dz. Urz. Woj. Krośnieńskiego Nr 5, poz. 26), wyłączono z granic Parku pas ziemi o szerokości 56 m pod linią elektroenergetyczną wysokiego napięcia 400 kv. Aktem zmieniającym rozporządzenie Wojewody Krośnieńskiego powołujące Park, było rozporządzenie Wojewody Podkarpackiego z dnia 22 kwietnia 2004 r. (Dz. Urz. Woj. Podkarpackiego Nr 46, poz. 487), określające obecną powierzchnię oraz obowiązujące zakazy. 16 czerwca 2005 r. ukazało się kolejne rozporządzenie Wojewody Podkarpackiego (Nr 62/05) w którym określono przebieg granic obszaru oraz zakazy i nakazy obowiązujące na jego terenie (Dz. Urz. Woj. Podkarpackiego Nr 82, poz. 1387). Plan ochrony Parku ustanowiono Rozporządzeniem Wojewody Podkarpackiego z dnia 30 września 2003 r. (Dz. Urz. Woj. Podkarpackiego Nr 129, poz. 1809).

23 Kompleksowy opis stanu przyrody na obszarze zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa 67 Ryc. nr 5. Mapka sytuacyjna Jaśliskiego Parku Krajobrazowego. (wg strony ZZKPK w Krośnie Karpackie Parki Krajobrazowe Jaśliski Park Krajobrazowy utworzony został w celu ochrony dorzecza górnej Jasiołki i źródlisk Wisłoka we wschodniej części Beskidu Niskiego, przy granicy ze Słowacją. PołoŜony jest w strefie przejściowej między Karpatami Wschodnimi i Zachodnimi, obejmując północne stoki głównego grzbietu karpackiego między przełęczami Sarbowską i Łupkowską. Na zachodzie graniczy z Magurskim Parkiem Narodowym, od północy i wschodu z Obszarem Chronionego Krajobrazu Beskidu Niskiego, a od południa, przez granicę państwową, ze słowackim obszarem chronionego krajobrazu ChKO Vychodne Karpaty. Cele ochronne wyznaczają: ukształtowanie krajobrazów, unikatowość elementów przyrodniczych i historycznych, niskie zaludnienie oraz bezpośrednie sąsiedztwo parku narodowego. W zasięgu Nadleśnictwa znajduje się zachodnia część Parku. Według obowiązującego Planu ochrony powierzchnia Parku wynosi ha, z czego ha przypada na lasy (76%), ha na łąki i pastwiska (10%), ha na grunty orne (7%), 136 ha na wody otwarte (1%), 38 ha na torfowiska i bagna (0%), a ha to grunty inne (6%). Grunty Nadleśnictwa mają w niej udział wynoszący 7942,79 ha. W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Park zajmuje 12596,41 ha. W krajobrazie Parku dominują niezbyt wysokie, kopulaste, zalesione wzniesienia, ułoŝone w typowe dla Karpat fliszowych równoległe pasma, porozdzielane dolinami rzek i potoków. Wysokość wzniesień z reguły nie przekracza

24 68 Kompleksowy opis stanu przyrody na obszarze zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa 900 m n.p.m., przy czym deniwelacje wynoszą m. NajwyŜszy szczyt Parku to Kamień (857 m n.p.m.). Doliny w przewadze zachowały charakter otwarty, przy czym w związku z powojennym wysiedleniem mieszkającej tu wcześniej ludności łemkowskiej, w znacznym stopniu zarosły w trakcie sukcesji naturalnej. Dominującym zbiorowiskiem roślinnym Parku jest buczyna karpacka zwykle z domieszką jodły, jawora i grabu. Obok niej występują tu równieŝ płaty kwaśnych buczyn, grądów, jaworzyny karpackiej oraz lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe. Szatę rośliną Parku wzbogacają ponadto m.in.: murawy kserotermiczne z klasy Festuco-Brometea ze cennymi stanowiskami storczyków, zmiennowilgotne łąki trzęślicowe ze związku Molinion, torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą z rzędu Sphagnetalia magellanici oraz podmokłe łąki eutroficzne z związku Caricion davalianae. Na terenie Parku stwierdzono występowanie około 900 gatunków roślin naczyniowych. Przejściowość obszaru Parku warunkuje obecność w niej taksonów wschodnio i zachodniokarpackich, a takŝe gatunków pontyjskich tj. m.in. cebulica dwulistna czy kłokoczka południowa. Gatunki górskie reprezentowane są przez 82 gatunki reglowe i 7 subalpejskich. Do gatunków najcenniejszych naleŝy storczyk blady Orchis pallens umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin oraz kruszczyk błotny rosnący na torfowiskach Jasiela. Fauna ma charakter górski ze sporym udziałem gatunków typowych dla puszczy Karpackiej. Stwierdzono tu występowanie 276 gatunków kręgowców, w tym: 64 gatunki ssaków, 152 gatunki ptaków, 7 gatunków gadów, 17 gatunków płazów i 41 gatunków ryb. W puli tej 191 taksonów podlega ochronie gatunkowej. Wśród obiektów zabytkowych zlokalizowanych na terenie Parku na uwagę zasługuje miasteczko Jaśliska, gdzie zachował się dawny układ urbanistyczny ze starą zabudową i kościołem z 1750 roku oraz dawne łemkowskie cerkwie w Tylawie, Woli NiŜnej, Zawadce Rymanowskiej, Wisłoku Wielkim, Olchowcu i Daliowej. W wielu wsiach zachowały się równieŝ tradycyjne chaty łemkowskie chyŝe. W jednej z nich, połoŝonej w Zyndranowej urządzono prywatne Muzeum Kultury Łemkowskiej. Tereny Parku posiadają ponadto bogatą historię związaną z połoŝeniem przy szlaku handlowym ( winnym ) biegnącym z Polski na Węgry. Przez fragment tego szlaku prowadzi ścieŝka historyczno-krajobrazowa Na węgierskim trakcie Obszary chronionego krajobrazu W zasięg terytorialny Nadleśnictwo wchodzi jeden obszar chronionego krajobrazu OChK Beskidu Niskiego. Stanowi on niejako uzupełnienie innych wielkoobszarowych form ochrony przyrody. Obszar Chronionego Krajobrazu Beskidu Niskiego utworzony został rozporządzeniem Wojewody Krośnieńskiego Nr 10 z dnia 2 lipca 1998 r. (Dz. Urz. Województwa Krośnieńskiego Nr 17 poz. 223). Najnowszym dokumentem określającym jego powierzchnię, granice oraz obowiązujące zakazy i nakazy jest Rozporządzenie Nr 56/05 Wojewody Podkarpackiego z dnia 30 maja 2005 roku (Dz. Urz. Woj. Podkarpackiego Nr 80 poz. 1357).

25 Kompleksowy opis stanu przyrody na obszarze zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa 69 Obszar połoŝony jest w południowej części województwa podkarpackiego. Od południowego wschodu przylega do Magurskiego Parku Narodowego, od południa do Jaśliskiego Parku Krajobrazowego, a od wschodu do Wschodniobeskidzkiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Obejmuje teren o powierzchni ha, przy czym na gruntach Nadleśnictwa jest to powierzchnia 5379,23 ha, a w zasięgu terytorialnym 22244,13 ha. Obszar chroni przedpole najwyŝej wzniesionych partii Beskidu Niskiego chronionych w ramach parków: krajobrazowego i narodowego, stąd wzniesienia są tu niŝsze, łagodniejsze, a doliny szersze i znacznie silniej zurbanizowane. Lesistość Obszaru jest jednakŝe stosunkowo wysoka. W drzewostanach przewaŝają jodła i buk, często w starszych klasach wieku. Dominującym zbiorowiskiem jest Ŝyzna buczyna karpacka Dentario glandulosae-fagetum, występująca w kilku podzespołach. O wysokich walorach krajobrazowych, poza wysoką lesistością, decyduje równieŝ ukształtowanie terenu łagodne wzniesienia porozcinane bogatą siecią rzek i potoków, w wielu miejscach tworzących malownicze przełomy Obszary Natura 2000 Sieć Natura 2000 utworzono w celu zachowania szczególnie cennych i zagroŝonych składników róŝnorodności biologicznej danego regionu biogeograficznego. Obszary sieci wyznacza się na podstawie Ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. Sieć obszarów Natura 2000 obejmuje: Obszary Specjalnej Ochrony (OSO), wyznaczane na podstawie dyrektywy Rady 79/409/EWG o ochronie dziko Ŝyjących ptaków, zwanej Dyrektywą Ptasią, uchwalonej 2 kwietnia 1979 roku, a zmodyfikowanej dyrektywami: 981/854/EWG, 85/411/EWG, 91/244/EWG i 94/24/EWG. Tworzy się je dla ochrony populacji dziko występujących ptaków jednego lub wielu gatunków, na terenach gdzie ptaki mają korzystne warunki bytowania w ciągu całego Ŝycia, w dowolnym jego okresie albo stadium rozwoju; Specjalne Obszary Ochrony (SOO), wyznaczane na podstawie dyrektywy Rady 92/43/EWG o ochronie naturalnych siedlisk oraz dziko Ŝyjącej fauny i flory, zwanej Dyrektywą Siedliskową, uchwalonej 21 maja 1992 roku. Tworzy się je w celu trwałej ochrony siedlisk przyrodniczych albo populacji zagroŝonych wyginięciem gatunków roślin i zwierząt, albo w celu odtworzenia właściwego stanu siedlisk lub stanu tych populacji. Nadleśnictwo leŝy na części OSO Beskid Niski utworzonego Rozporządzeniem Ministra Środowiska w 2007 roku. Ponadto w jego zasięg terytorialny wchodzi sześć projektowanych specjalnych obszarów ochrony siedlisk (SOO). Są to: Ostoja Jaśliska, Trzciana, Łysa Góra, Jasiołka, Rymanów i Ostoja Magurska. Ich rozmieszczenie zobrazowano na poniŝszej mapce.

26 70 Kompleksowy opis stanu przyrody na obszarze zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa Ryc. nr 6. Zasięg terytorialny Nadleśnictwa na tle istniejącego OSO Beskid Niski oraz projektowanych SOO Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) Obszar specjalnej ochrony ptaków Beskid Niski (kod obszaru PLB180002) został ustanowiony (wśród innych obszarów tego typu), Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 5 września 2007 r., zmieniającego Rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 z 2004 r. (Dz. U. z dnia 28 września 2007 r., Nr 179, poz. 1275). Obejmuje on powierzchnię ,6 ha, przy czym większa część ,0 ha leŝy w województwie podkarpackim, a ,6 w województwie małopolskim. Gminy, które obejmuje to: w województwie podkarpackim: Dębowiec (1 931,7 ha), Krempna (20 373,1 ha), Nowy śmigród (4 364,5 ha), Osiek Jasielski (1 706,4 ha), (26 098,0 ha), Iwonicz-Zdrój (249,8 ha), Rymanów (6 524,6 ha), Bukowsko (3 755,4 ha), Komańcza (20 750,4 ha) i Zarszyn (1 218,1 ha); w województwie małopolskim: Gorlice gmina wiejska (1 849,4 ha), Lipinki (999,9 ha), Ropa (2 643,6 ha), Sękowa (18 126,8 ha), Uście

27 Kompleksowy opis stanu przyrody na obszarze zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa 71 Gorlickie (28 626,8 ha), Grybów gmina wiejska (1 702,3 ha), Kamionka Wielka (1 247,3 ha), Krynica-Zdrój (6 230,9 ha), Łabowa (3 149,3 ha) i Nawojowa (418,3 ha). Celem jego wyznaczenia jest ochrona populacji dziko występujących ptaków oraz ich siedlisk w nie pogorszonym stanie. Przedmiotem ochrony są gatunki ptaków wymienione w załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG. Z danych zawartych w Standardowym Formularzu Danych, opracowanym w marcu 2002 r., zaktualizowanym w listopadzie 2006 r. wynika, Ŝe występuje tu co najmniej 38 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, w tym szereg taksonów z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt (PCKZ) oraz 72 gatunki migrujące nie wymienione w załączniku. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej takich gatunków jak: bocian czarny, dzięcioł białoszyi, orlik krzykliwy, orzeł przedni, puszczyk uralski, sóweczka, trzmielojad i włochatka. Na terenie Obszaru odnotowano następujące gatunki ptaków wymienione w załączniku I Dyrektywy Ptasiej: (A030) bocian czarny Ciconia nigra, (A031) bocian biały Ciconia ciconia, (A072) trzmielojad Pernis apivorus, (A073) kania czarna Milvus migrans, (A074) kania ruda Milvus milvus, (A075) bielik Haliaeetus albicilla, (A080) gadoŝer Circaetus gallicus, (A081) błotniak stawowy Circus aeruginosus, (A082) błotniak zboŝowy Circus cyaneus, (A084) błotniak łąkowy Circus pygargus, (A089) orlik krzykliwy Aquila pomarina, (A091) orzeł przedni Aquila chrysaetos, (A094) rybołów Pandion haliaetus, (A103) sokół wędrowny Falco peregrinus, (A104) jarząbek Bonasa bonasia, (A122) derkacz Crex crex, (A127) Ŝuraw Grus grus, (A166) łęczak Tringa glareola, (A193) rybitwa rzeczna Sterna hirundo, (A215) puchacz Bubo bubo, (A217) sóweczka Glaucidium passerinum, (A220) puszczyk uralski Strix uralensis, (A223) włochatka Aegolius funereus, (A224) lelek Caprimulgus europaeus, (A229) zimorodek Alcedo atthis, (A231) kraska Coracias garrulus (A234) dzięcioł zielonosiwy Picus canus, (A236) dzięcioł czarny Dryocopus martius, (A238) dzięcioł średni Dendrocopos medius, (A239) dzięcioł białogrzbiety Dendrocopos leucotos, (A241) dzięcioł trójpalczasty Picoides tridactylus, (A246) lerka Lullula arborea, (A272) podróŝniczek Luscinia svecica, (A307) jarzębatka Sylvia nisoria, (A320) muchołówka mała Ficedula parva, (A321) muchołówka białoszyja Ficedula albicollis, (A338) gąsiorek Lanius collurio, (A429) dzięcioł białoszyi Dendrocopos syriacus. Z ptaków wymienionych w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt (Głowaciński 2001) bytuje tu m.in.: orlik krzykliwy Aquila pomarina, orzeł przedni Aquila chrysaetos, puszczyk uralski Strix uralensis, sóweczka Glaucidium passerinum i włochatka Aegolius funereus. Obok ptaków w zasięgu Obszaru odnotowano równieŝ obecność 5 gatunków ssaków, 2 gatunków ryb oraz 3 gatunków bezkręgowców wymienionych w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej. Są to: z ssaków: (1337) bóbr europejski Castor fiber, (1352) wilk Canis lupus, (1354) niedźwiedź brunatny Ursus arctos, (1355) wydra Lutra lutra, (1361) ryś Lynx lynx; z ryb: (1134) róŝanka Rhodeus amarus, (1163) głowacz białopłetwy Cottus gobio; z bezkręgowców: (1084) pachnica dębowa Osmoderma eremita, (1087) nadobnica alpejska Rosalia alpina, (4026) zagłębek bruzdkowany Rhysodes sulcatus. Ponadto stwierdzono tu występowanie szeregu innych taksonów rzadkich i objętych ochroną gatunkową, które jednak w załącznikach wymienione nie są. NaleŜy tu: 9 gatunków ssaków, 6 gatunków płazów, 2 gatunki ryb, 2 gatunki bezkręgowców oraz 23 gatunki roślin.