Chociaż rozpoczął się ostatni miesiąc pierwszego trymestru twojej ciąży (wspaniale!),

Transkrypt

1 TRZECI MIESIĄC 175 Rozdział 8 TRZECI MIESIĄC W PRZYBLIŻENIU OD 9 DO 13 TYGODNIA Chociaż rozpoczął się ostatni miesiąc pierwszego trymestru twojej ciąży (wspaniale!), nadal możesz odczuwać wiele wczesnych objawów (to już mniej wspaniale). Pewnie się zastanawiasz, dlaczego jesteś tak wyczerpana: czy jest to typowe zmęczenie pierwszego trymestru ciąży, czy też wynika ono z konieczności wstawania trzy razy w nocy do toalety (zapewne i to, i to). Ale głowa do góry (jeśli masz siłę ją podnieść). Nadchodzą lepsze dni. Jeśli nękały cię nudności czy wymioty (i odbierały ci apetyt), wkrótce sytuacja powinna się poprawić. Będziesz miała więcej energii, toteż łatwiej ci będzie wziąć się do działania. A ponieważ parcie na pęcherz nie będzie już tak silne, rzadziej też będziesz musiała biegać za potrzebą. Najwspanialszym jednak wydarzeniem i przeżyciem trzeciego miesiąca ciąży jest możliwość usłyszenia bicia serca dziecka podczas comiesięcznego badania słysząc je, nagle stwierdzisz, że wszystkie dolegliwości i niedogodności są mało istotne. TWOJE DZIECKO W TYM MIESIĄCU Tydzień 9. Twoje dziecko (które oficjalnie zmienia nazwę z embrionu na płód) urosło i ma już około 2,5 cm długości, czyli jest wielkości średniej zielonej oliwki. Rozwija się jego głowa, przybierając stopniowo proporcje typowe dla dziecka. W tym tygodniu zaczynają się kształtować maleńkie mięśnie, co pozwoli dziecku poruszać rączkami i nóżkami, chociaż musi minąć jeszcze przynajmniej miesiąc, nim poczujesz te lekkie ciosy i kopnięcia. Mimo że jest jeszcze za wcześnie, by coś czuć, prawdopodobnie można już coś

2 176 DZIEWIĘĆ MIESIĘCY CIĄŻY usłyszeć: cudowny odgłos bicia serca dziecka, odbierany za pomocą aparatu Dopplera w gabinecie lekarskim. Posłuchaj tego rytmu na pewno twoje serce zacznie bić szybciej! Tydzień 10. Dziecko, które ma teraz około 3,8 cm długości (czyli jest wielkości suszonej śliwki) szybko rośnie, z czym wiąże się kształtowanie się kości i chrząstek, a maleńkie wgłębienia na nóżkach rozwijają się, tworząc kolana i stawy skokowe. Niewiarygodne jak na organizm wielkości śliwki jest to, że funkcjonują już maleńkie łokcie. Pod dziąsłami powstają zalążki tego, co w przyszłości stanie się ząbkami. Żołądek wytwarza już soki trawienne, nerki większą ilość moczu, a jeśli to chłopiec, jego jądra już produkują testosteron (ach ci chłopcy!). Tydzień 11. Twoje dziecko ma teraz około 5 cm długości i waży około 9 g. Jego ciałko wyprostowuje się, wydłuża się tułów, powstają mieszki włosowe i łożyska paznokci (same paznokcie zaczną rosnąć za kilka tygodni). Paznokcie powstają na pojedynczych paluszkach, które zaledwie kilka tygodni temu porozdzielały się na dłoniach i stopach. Choć jeszcze nie można rozpoznać płci dziecka (nawet podczas USG), to jeśli jest to dziewczynka rozwijają się jajniki. Natomiast mogłabyś zobaczyć gdyby można było zajrzeć w głąb twojej macicy że płód ma teraz już wyraźnie ludzki wygląd rączki i nóżki trzyma przed sobą, uszka mają już niemal końcową postać (nawet jeśli jeszcze nie we właściwym miejscu), nozdrza są na koniuszku nosa, ma też język i podniebienie, a nawet widoczne sutki. Tydzień 12. Dziecko w ciągu minionych trzech tygodni podwoiło swą wielkość: waży obecnie 14 g i ma (od czubka głowy do pośladków) około 6,3 cm długości. Jest mniej więcej wielkości świeżej dużej śliwki i szybko się rozwija. Bo choć większość układów Twoje dziecko w trzecim miesiącu w jego organizmie jest już w pełni ukształtowana, wiele narządów musi dojrzeć. Układ pokarmowy ćwiczy ruchy perystaltyczne umożliwiające przesuwanie się pokarmu (a zatem jedzenie), szpik kostny wytwarza białe ciałka krwi (organizm maleństwa będzie zatem w stanie zwalczać zarazki, na przykład te w żłobku), a przysadka mózgowa mieszcząca się u podstawy mózgu zaczyna wytwarzać hormony (dzięki czemu twoje dziecko pewnego dnia będzie mogło mieć własne potomstwo). Tydzień 13. Pod koniec pierwszego trymestru ciąży płód urósł do wielkości kolejnego owocu ma teraz rozmiar brzoskwini, czyli około 7,5 cm długości. Głowa stanowi jedną drugą długości ciała (mierzonego od czubka głowy po pośladki), ale reszta ciała rozwija się coraz szybciej i w chwili urodzenia dziecka głowa stanowić będzie już tylko jedną czwartą jego ogólnej długości. Tymczasem jelita, które rozwijają się wewnątrz pępowiny, zaczynają powoli schodzić do swego ostatecznego miejsca, czyli podbrzusza dziecka. W tym tygodniu zaczną powstawać także struny głosowe (aby maleństwo mogło płakać jeszcze nie teraz, ale już wkrótce!).

3 TRZECI MIESIĄC 177 CO MOŻESZ ODCZUWAĆ Zawsze pamiętaj, że każda ciąża jest inna, tak jak inna jest każda kobieta. Możesz odczuwać wszystkie wymienione dalej objawy jednocześnie lub nie odczuwać żadnego albo tylko kilka z nich. Jedne trwają już od poprzedniego miesiąca, przy czym niektóre mogą być ledwo zauważalne, ponieważ zdążyłaś się już do nich przyzwyczaić, inne natomiast są zupełnie nowe. Odczuwać możesz też inne niż tu wymienione objawy. Oto, czego możesz doświadczać w tym miesiącu: OBJAWY FIZYCZNE zmęczenie, brak energii, senność; częste oddawanie moczu; nudności, z wymiotami lub bez; nadmierne wydzielanie śliny; zaparcia; zgaga, niestrawność, wzdęcia; awersje pokarmowe i zachcianki; wzrost apetytu, szczególnie gdy osłabną poranne nudności; zmiany w obrębie piersi: pełność, ciężkość, wrażliwość, mrowienie, ściemnienie otoczki brodawki; gruczoły łojowe wokół brodawki stają się widoczne i wyglądają jak gęsia skórka; powiększa się siatka niebieskich linii pod skórą; zwiększenie się liczby żyłek widocznych na brzuchu, nogach i w innych miejscach, wynikające z powiększenia się objętości krwi; niewielki wzrost ilości wydzieliny z pochwy; okresowe bóle głowy; okresowe omdlenia lub zawroty głowy; mocniejsze zaokrąglenie brzucha, przez co ubrania zaczynają być ciasne. ZAJRZYJ DO ŚRODKA W tym miesiącu macica jest nieco większa od grejpfruta i możesz zauważyć, że stajesz się coraz szersza w talii. Pod koniec miesiąca macica będzie wyczuwalna tuż nad kością łonową, w dolnej części podbrzusza. ODCZUCIA PSYCHICZNE w dalszym ciągu niestabilność nastrojów, na którą mogą się składać: huśtawka emocjonalna, rozdrażnienie, nieracjonalność, niewytłumaczalna płaczliwość; obawy, strach, radość, euforia jeden z tych objawów lub wszystkie; nowy spokój wewnętrzny; nadal trwające poczucie niepewności co do ciąży ( Czy naprawdę rozwija się we mnie dziecko? ).

4 178 DZIEWIĘĆ MIESIĘCY CIĄŻY CZEGO MOŻESZ OCZEKIWAĆ W CZASIE BADANIA LEKARSKIEGO W tym miesiącu wizyta kontrolna u lekarza może obejmować w zależności od jego stylu pracy i twojego stanu następujące badania: pomiar masy ciała i ciśnienia krwi; badanie moczu na zawartość cukru i białka; określenie czynności serca płodu; określenie wielkości macicy na podstawie zewnętrznego pomiaru i porównania jej CO MOŻE CIĘ NIEPOKOIĆ wymiarów z wielkością charakterystyczną dla danego wieku ciążowego; określenie wysokości dna macicy; kontrolę rąk i stóp pod kątem występowania obrzęków, a nóg pod kątem żylaków. Będziesz też miała okazję zadać pytania lub przedyskutować nurtujące cię problemy przygotuj sobie wcześniej ich listę. ZAPARCIA Od kilku tygodni mam straszne zaparcia. Czy to typowe? Nieregularność wypróżnień i związane z tym wzdęcia, gazy oraz przepełnienia jelit to uciążliwość, na którą kobiety w ciąży uskarżają się bardzo często. Istnieje kilka ważnych przyczyn takiej sytuacji. Po pierwsze, zwiększone stężenie progesteronu krążącego w twoim ciężarnym organizmie powoduje, że mięśniówka jelita rozluźnia się, co spowalnia proces wydalania, czyli pokarm dłużej zalega w układzie pokarmowym. Dobra wiadomość: dzięki temu składniki odżywcze dłużej mogą być wchłaniane do układu krwionośnego, a zatem więcej ich dociera do organizmu dziecka. Zła wiadomość: z tego powodu większa ilość produktów przemiany materii nie jest wydalana, lecz pozostaje w twoim ciele. Po drugie, rosnąca macica uciska na jelita, hamując ich normalną aktywność i uniemożliwiając taki tryb wydalania; do jakiego przywykłaś przed ciążą. Ale nie musisz traktować zaparć jako dolegliwości nieodwołalnie związanej z ciążą. Zarówno zaparcia, jak i hemoroidy, które często są skutkiem zaparć, można pokonać za pomocą niżej podanych sposobów. Wejdź w przymierze z błonnikiem. Ty i twoja okrężnica potrzebujecie od 25 do 35 g błonnika dziennie. Nie musisz go ważyć musisz natomiast pamiętać o systematycznym spożywaniu żywności będącej jego dobrym źródłem, czyli: świeżych owoców i warzyw (surowych lub tylko lekko obgotowanych i najlepiej nieobranych), pełnoziarnistych płatków zbożowych i razowego pieczywa; roślin strączkowych (fasoli i grochu), a także suszonych owoców. Powinnaś też skoncentrować się na produktach zielonych, i to nie tylko na warzywach, ale także na słodkich, soczystych kiwi małych owocach o silnym działaniu przeczyszczającym. Jeśli dotąd jadłaś mało błonnika, to teraz wprowadzaj do jadłospisu bogatą w błonnik żywność stopniowo, aby twój przewód pokarmowy nie zaprotestował gwałtownie (ponieważ skutkiem ubocznym stosowania diety bogatej w błonnik są często i powszechnie choć na szczęście tylko tymczasowo wzdęcia, możesz właśnie tego doświadczyć). Jeśli to wszystko ci nie pomoże, włącz do swej diety silnie działający błonnik w postaci płatków pszennych czy psyllium (rozpuszczalny błonnik)*, zaczynając od niewielkiej * W aptekach dostępne są również różne preparaty błonnika w tabletkach (przyp. A.K.).

5 KOLEJNY POWÓD ZMĘCZENIA, ZMIENNYCH NASTROJÓW I ZAPARĆ Czy ostatnio doskwiera ci zmęczenie, zły nastrój i zaparcia? Witaj w klubie kobiet w ciąży! Oczywiście u większości przyszłych mam za te nieprzyjemne objawy odpowiada aktywność hormonów ciążowych, lecz identyczne objawy może wywołać niedobór jednego z hormonów tyroksyny. Wówczas dochodzi także do przyrostu masy ciała, pojawiają się różne problemy ze skórą (staje się ona sucha i łuszczy się), bóle i kurcze mięśni, zmniejszenie libido, kłopoty z pamięcią oraz obrzęki zwłaszcza dłoni i stóp (inny objaw, jakim jest silniejsze odczuwanie zimna, trudniej pomylić z objawem ciążowym, ponieważ kobietom przy nadziei jest raczej za gorąco niż za zimno). Lekarzom łatwo jest przeoczyć niedoczynność tarczycy (czyli niedobór hormonów tarczycy wywołany słabym funkcjonowaniem tego gruczołu) u przyszłej matki, jednak stan ten który dotyka jedną kobietę na pięćdziesiąt może negatywnie wpłynąć na ciążę (oraz spowodować zaburzenia w czasie połogu patrz str. 467), dlatego tak ważne jest prawidłowe rozpoznanie i leczenie. Z kolei nadczynność tarczycy (czyli nadmiar hormonów tarczycy spowodowany nadmierną aktywnością tego gruczołu), choć rzadziej spotykana u przyszłych mam, także może spowodować powikłania, jeśli nie będzie leczona. Objawami nadczynności tarczycy które także można łatwo pomylić z objawami ciążowymi są zmęczenie, bezsenność, drażliwość, zwiększona ciepłota ciała oraz nadwrażliwość na wyższą temperaturę, przyspieszona akcja serca i utrata masy ciała (albo trudności z przybraniem na wadze). Jeśli w przeszłości rozpoznano u ciebie problemy z tarczycą (nawet jeśli zostały wyleczone) bądź obecnie bierzesz leki z powodu złego jej funkcjonowania, koniecznie powiedz o tym lekarzowi zapotrzebowanie bowiem organizmu na hormony tarczycy zmienia się w czasie ciąży, być może należy ponownie zaordynować ci leki lub zmienić ich dawkę (patrz str ). Jeśli nigdy nie stwierdzono u ciebie choroby tarczycy, lecz doświadczasz niektórych lub wszystkich objawów jej nadczynności lub niedoczynności (a już zwłaszcza gdy w twojej rodzinie zdarzały się choroby tarczycy), skonsultuj się z lekarzem. Zwykłe badanie krwi wystarczy, by sprawdzić funkcjonowanie tego gruczołu. TRZECI MIESIĄC dawki i stopniowo zwiększając ją wedle potrzeb. Uważaj jednak, by ich nie przedawkować, ponieważ szybko przechodzą one przez układ trawienny i mogą sprawić, że ważne substancje pokarmowe nie zostaną wchłonięte przez twój organizm. Nie jedz ziaren rafinowanych. Podobnie jak błonnik ułatwia wypróżnianie, tak produkty z rafinowanych ziaren utrudniają ten proces. Unikaj ich zatem, a w szczególności białego pieczywa (i innych wypieków) oraz białego ryżu. Dużo pij. Zaparcia nie mają żadnych szans przy dużej ilości przyjmowanych płynów. Większość płynów w szczególności woda oraz soki warzywne i owocowe skutecznie przesuwa pokarm w przewodzie pokarmowym i rozmiękcza stolec. Sprawdzonym efektywnym sposobem przeciwdziałania zaparciom jest przestawienie się na ciepłe napoje, w tym na podawaną zazwyczaj w ośrodkach odnowy biologicznej gorącą wodę z cytryną, którą warto pić na czczo. Stymuluje ona perystaltykę jelit, czyli wzmaga te ruchy, które umożliwiają przesuwanie mas kałowych w jelitach. Natomiast przy poważnych zaparciach pomocny jest napar z suszonych śliwek lub suszone śliwki jako przekąska. Nie zwlekaj z wypróżnianiem się. Powstrzymywanie wypróżniania może osłabić mięśnie odpowiedzialne za kontrolę nad tym procesem i doprowadzić do zaparć. Przed problemem tym ustrzeże cię planowanie: na przykład nieco wcześniej niż dotąd zjadaj bogate w błonnik śniadania, by móc załatwiać się jeszcze przed wyjściem do pracy, a nie męczyć się w samochodzie, który utyka w korkach ulicznych. Nie przejadaj się. Jeśli będziesz zjadać duże posiłki, przeciążysz układ pokarmowy, co może prowadzić do zaparć. Lepiej spoży- 179