Spis treści: Redakcja: Edycja i korekta:

Transkrypt

1

2 Spis treści: Wstęp (str. 2) Nowoczesne technologie w szkole (str. 3) Motywacja do nauki (str. 8) Nauczyciel przyszłości (str. 11) E-learning - nowoczesne metody edukacji (str. 12) Narzędzia komunikacji wspomagające proces edukacji (str. 14) Jak zmienić tradycyjną szkołę w szkołę cyfrową (str. 18) Materiały cyfrowe nauczyciela (str.20) Publiczna Szkoła STO w Raciążu - Szkołą Nowej Generacji (str.21) Redakcja: Andrzej Nizielski Na podstawie opracowań Rady Pedagogicznej Zespołu Szkół Społecznego Towarzystwa Oświatowego W Raciążu Edycja i korekta: Szymon Konkol 1

3 Wprowadzenie Szkoła nie może właściwie funkcjonować w oderwaniu od współczesnego świata, powinna stopniowo ewaluować wraz z nim. W dzisiejszym świecie technologia jest wszechobecna, przenika prawie każdy aspekt naszego życia. Warunkiem rozwoju i przetrwania w błyskawicznie zmieniającej się wokół nas rzeczywistości jest podążanie za tempem tych przemian. Wdrażanie nowoczesnych rozwiązań ma wymiar interdyscyplinarny, a jedną z dziedzin, która nie ucieknie przed zmianami jest edukacja. Zespół Szkół Społecznego Towarzystwa Oświatowego w Raciążu nieustannie rozwija się i stara sprostać potrzebom i zmieniającego się pokolenia, któremu bliżej do nowoczesnego świata, niż do tradycyjnego nauczania. Nie bojąc się nowych wyzwań i nowoczesnych rozwiązań edukacyjnych, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom uczniów, nauczyciele wykorzystują zasoby cyfrowe w nauc W tym opracowaniu oddajemy głos praktykom- nauczycielom ZS STO w Raciążu. Grono pedagogiczne tej placówki sformułowało kilka subiektywnych postulatów, które należy spełnić by polska szkołę uczynić jeszcze lepszą. 2

4 Nowoczesne technologie w szkole Szkoła jako instytucja funkcjonuje dziś w świecie nowych możliwości, w którym przy odpowiedniej motywacji i nakładach możliwa jest realizacja nauczania w formie zupełnie odmiennej niż jeszcze dziesięć czy dwadziescia lat temu. Proces ten w znacznym stopniu ułatwia zastosowanie w procesie edukacji nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych. Dzięki nowym technologiom, a zwłaszcza tym mobilnym, również szkoła może dokonać dziejowego skoku, w dydaktyczną hiperprzestrzeń. Jeśli zrobimy ten krok, będziemy mogli powiedzieć, że jeszcze nigdy w edukacji tak wielu nie mogło zrobić tak wiele dzięki tak niewielkim urządzeniom. Szkoła XXI wieku powinna być przede wszystkim otwarta na innowacje nie tylko świecie technologii, ale i w odniesieniu do procesów nauczania i uczenia się. Współczesna edukacja nie powinna stać w opozycji do cyfrowego świata, w którym funkcjonują na co dzień uczniowie. Powinna mądrze korzystać na wszystkich przedmiotach z dobrodziejstw nowych technologii i przyczyniać się do powiększania wirtualnych zasobów edukacyjnych. Dzięki takim działaniom nauka będzie bardziej atrakcyjna dla uczniów, którzy będą coraz bardziej zmotywowani do działania. Szkoła przyszłości, to także szkoła, która powinna przekazywać wiedzę praktyczną. Uczyć: umiejętności wyszukania i przetworzenia informacji w wiedzę, planowania, współpracy, komunikacji, posługiwania się przeróżnymi urządzeniami w celach edukacyjnych, korzystania z symulatorów, aby uzmysłowić możliwe skutki naszych działań. To wszystko bardzo przyda się uczniom w przyszłości, gdy będą dorastali i gdy dorosną. Wreszcie szkoła musi dzielić się wiedzą. Jest ona osadzona w określonej społeczności lokalnej i powinna odpowiadać na potrzeby tej społeczności. Szkoła jest również środowiskiem, w którym wszyscy uczestnicy procesu edukacji powinni brać aktywny udział: nauczyciele, uczniowie i rodzice. I wszyscy powinni się od siebie uczyć. Tworzenie cyfrowej szkoły ułatwia dostęp do wszechstronnej wiedzy oraz sprzyja wymianie doświadczeń między uczniami, nauczycielami i rodzicami, którzy za pośrednictwem specjalistycznych narzędzi mogą w łatwiejszy sposób śledzić osiągnięcia swoich dzieci i reagować w sytuacjach, gdy występują jakieś problemy. Edukacja XXI wieku jest oparta na innych zasadach niż te, które znaliśmy dotychczas. 3

5 Powszechny dostęp do informacji, a także możliwość swobodnej wymiany myśli między ludźmi i krajami definiuje nowe warunki działania. Przystosowują się do nich nie tylko przedsiębiorstwa i organizacje rządowe, lecz również system edukacji. Nowoczesna placówka oświatowa XXI wieku nie powinna być ściśle związana z konkretnym miejscem, lecz stwarzać słuchaczom lub uczniom możliwość rozwijania swoich umiejętności i zdobywania wiedzy w wymiarze wirtualnym, bez względu na to, gdzie się oni aktualnie znajdują. W stale zmieniającym się świecie ciągłe zdobywanie wiedzy jest koniecznością, przed którą stoi każdy obywatel społeczeństwa informacyjnego. Dynamizm przemian zmusza współczesnego człowieka do realizowania w praktyce idei uczenia się przez całe życie. Edukacja ustawiczna staje się jednym z najlepszych sposobów, by sprostać wyzwaniom kreowanym przez gwałtowny rozwój technologiczny, globalizację czy przeobrażenia społeczne i ekonomiczne. Jest jednym z czynników determinujących rozwój tworzącego się europejskiego społeczeństwa uczącego się. Głównym zadaniem edukacji ustawicznej jest wychowywanie nowego typu człowieka, charakteryzującego się twórczym i dynamicznym stosunkiem do życia i kultury; człowieka, który potrafi doskonalić siebie, zmieniać warunki życia i ulepszać je dla dobra społeczeństwa. Edukacja ustawiczna jest koniecznością w epoce postępu naukowego i technicznego, gdyż społeczeństwo informacyjne jest źródłem intensyfikowania procesu nieustannego kształcenia się. Do tej pory nauka kojarzyła się przede wszystkim z podręcznikiem, tablicą, kredą, biurkiem i dziećmi siedzącymi w ławkach. Tradycyjna kreda, tablica i dobry nauczyciel mogą okazać się niewystarczające dla zapewnienia efektywności procesu edukacji. Obecnie garściami czerpać można z najnowszych osiągnięć techniki i zgrabnie wykorzystywać je w szkolnej edukacji. A innowacyjnych przykładów, które mogą być inspiracją dla działań w nowoczesnej szkole, jest wiele. Żyjemy w czasach, w których zmiana jest jedyną stałą, a uczenie się i zdobywanie nowych umiejętności przez całe życie ma kluczową rangę na wszystkich poziomach życia. Rola nauczyciela ewoluuje, ponieważ, w przeciwieństwie do zawodów wymierających, w XXI wieku będzie on potrzebny w nowy, intensywny i stale redefiniujący się sposób. Nowy uczeń w informacyjnym społeczeństwie wymaga zupełnie nowego podejścia w nauczaniu, dzięki któremu potrafił będzie przetworzyć docierającą do niego informację w wiedzę. "Szkoła przyszłości" powinna nie tylko przygotowywać do zdawania egzaminów na dalszych etapach edukacji, ale także przygotowywać i uczyć do życia w przyszłym świecie. Powinna kształcić w zakresie takich umiejętności, jak: selektywne czytanie, prowadzenie badań, efektywne prezentacje, praca zespołowa, system mentorski, organizacja pracy własnej, efektywne pisanie, sporządzanie notatek, zasady logiki, myślenie w kategoriach systemu, samoocena, 4

6 znajomość komputerów i Internetu. W kontekście wyzwań współczesności edukację XXI wieku należy postrzegać jako proces całożyciowy, trwający w różnych formach całe życie jednostki, mający początek w edukacji szkolnej, będącej przygotowaniem do dalszej aktywności edukacyjnej. Dlatego od pierwszych lat szkolnych należy rozwijać u uczniów kreatywność, ciekawość świata (języki obce!), stawiać przed nimi gry i zadania rozwijające wyobraźnię, uczyć ich poruszania się po świecie informacji i otwartości na to, co nowe. Takie umiejętności ułatwią im w przyszłości swobodne poruszanie się po świecie, który jeszcze nie nasta, wykonywanie zawodów, które jeszcze nie zostały stworzone, posługiwanie się urządzeniami, które jeszcze nie zostały wynalezione! Przed szkołą XXI wieku stoi nowe wyzwanie przygotować do funkcjonowania uczniów w roku 2020, 2030 i w połowie nowego stulecia. Proces ten w znacznym stopniu ułatwia zastosowanie nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych w toku edukacji. Technologie informacyjno-komunikacyjne są potrzebne zarówno nauczycielom, uczniom, jak i całemu społeczeństwu informacyjnemu. Nie chodzi wyłącznie o zaopatrzenie szkół w komputery, ale o nowe spojrzenie na edukację, podporządkowane jej nowoczesnemu stylowi myślenia. Informatyzacja w szkole powinna stać się tak samo obecna, jak powszechna jest w otaczającym nas świecie. Obok wprowadzania technologii informacyjno-komunikacyjnych do społeczeństwa nie mniej ważne jest wykształcanie wśród jego członków odpowiednich kompetencji, pozwalających na skuteczne wykorzystanie takich technologii. Umiejętności informatyczne powinny stać się umiejętnościami podstawowymi i powszechnymi. Wskazuje to na konieczność inwestowania w edukację i szkolnictwo. Informatyzacja jest procesem wprowadzania społeczeństwa w wiek technologii cyfrowych poprzez umiejętne i krytyczne wykorzystanie ICT (technologii informacyjnych i komunikacyjnych) w pracy, rozrywce i porozumiewaniu się. Do podstawowych umiejętności w tym zakresie należą: korzystanie z komputera w celu uzyskiwania, oceny, przechowywania, tworzenia, prezentowania oraz wymiany informacji; porozumiewanie się i uczestnictwo w sieciach współpracy za pośrednictwem Internetu; umiejętność posługiwania się nowymi technologiami. Jednym z zadań szkoły powinno być wyposażenie uczniów w wyżej wymienione kompetencje i przygotowanie ich do życia w społeczeństwie informacyjnym. Rozwój ICT przyczynia się do rozwoju społeczeństwa opartego na wiedzy i ułatwia uczenie się przez całe życie Life Long Learning. Filarem, na którym obecnie powinna opierać się edukacja, jest przygotowanie do wspomnianego uczenia się przez całe życie. Technologie informacyjno-komunikacyjne są w tym pomocne, ponieważ korzystanie z nich uczy samodzielnego zdobywania wiedzy i gromadzenia danych. Misją szkoły XXI wieku jest przede wszystkim nauczyć swoich podopiecznych funkcjonowania w otaczającej rzeczywistości rzeczywistości. Szkoła ta powinna opierać się na wysokich kompetencjach cyfrowych nauczycieli, ponieważ to oni będą rozwijać cyfrowe umiejętności dzieci już na wczesnych etapach edukacji. Pracę pedagogów powinny wspomagać nowoczesna infrastruktura i technologie edukacyjne, do których dostęp powinien mieć każdy uczeń i każdy nauczyciel. Niezbędne jest także zapewnienie odpowiedniego wyposażenia na poziomie szkoły (stabilny dostęp przewodowy i mobilny). Nauczyciel w szkole nie powinien być zatem postrzegany jako jedyne źródło wiedzy, ale jako osoba wskazująca, jak ją zdobywać i ukierunkowująca proces nauczania. Jeśli każdą informację można zdobyć przy pomocy kilku kliknięć, sens 5

7 traci uczenie się samych faktów czy dat. Edukacja powinna być nakierowana na rozwiązywanie problemów i samodzielne myślenie. Wprowadzenie technologii ITC skutkuje wieloma korzystnymi zmianami zarówno dla ucznia, jak i nauczyciela, a nawet może zmieniać spojrzenie na role nauczyciela w szkole i sposób zdobywania wiedzy przez ucznia. Technologie informacyjno-komunikacyjne zastosowane w edukacji doprowadziły do zmian w następujących zakresach: lepsza atmosfera w klasie osiągnięta przy pomocy nowoczesnych technik prezentacji lepsza interakcja między nauczycielem a uczniem; poprawa wyników uczniów w testach krajowych; spersonalizowanie procesu edukacji wybór ścieżki edukacji, możliwość uczenia się na swój sposób zgodnie z osobistymi preferencjami; poprawa zachowania uczniów i poziomu uczestnictwa w zajęciach dzięki zastosowaniu systemu rejestracji elektronicznej; powstanie możliwości kształcenia się w miejscu zamieszkania (dotyczy to kształcenia uzupełniającego) poprzez wprowadzenie platformy zarządzania nauką; poprawa efektywności i wydajności w zarządzaniu informacjami dla nauczycieli, jak i uczniów; polepszenie współpracy między uczniami a nauczycielem przy określaniu celów podlegających ocenie; nauczycielom było łatwiej określać indywidualne oceny uczniów; poprawa umiejętności nauczycieli w zakresie korzystania z ICT; dzięki platformom zarządzania nauką nauczyciele mieli okazję dzielenia się ze sobą materiałami, wyszukiwania ich i przechowywania; zdjęcie z nauczycieli części pracy administracyjnej, dzięki czemu w sposób pełniejszy będą mogli oni poświęcić się zadaniom edukacyjnym. Miejsce i rolę mediów edukacyjnych w procesie edukacji wyznaczają pełnione przez nie funkcje: funkcja poznawczo-kształcąca obecnie multimedia są podstawowym źródłem zdobywania informacji z różnych zakresów, bez konieczności podróżowania, samodzielnego eksperymentowania czy dokonywania wielu prób. Dzięki Internetowi istnieje możliwość pozyskiwania wiedzy z całego świata, bez względu na miejsce i czas; funkcja emocjonalno-motywacyjna człowiek lepiej poznaje świat nie tylko wtedy, kiedy zaangażowane są w to procesy poznawcze, ale także wtedy, kiedy bierze w tym udział jego osobowość i emocje. Media pozwalają nie tylko na zdobywanie konkretnych wiadomości, ale także przeżywanie całej gamy emocji i wzruszeń. Wiadomo też, że tam, gdzie zaangażowane są emocje, silniej pobudzana jest motywacja. Media oddziałując na emocje, ułatwiają też uruchamianie procesów motywacyjnych. Te z kolei sprzyjają kształtowaniu systemu wartości, postaw i przekonań, czyli służą wychowaniu i socjalizacji; funkcja działaniowo-interakcyjna dzięki zastosowaniu mediów w edukacji uczeń może w sposób interaktywny prowadzić swoje eksploracje. Współczesne media nie są podobne do książek w tym znaczeniu, że można z nich korzystać na różne sposoby i dostosowywać je do własnych potrzeb. Komputerowe programy edukacyjne pozwalają na poruszanie się po nich różnymi ścieżkami, a Internet daje nieograniczoną liczbę sposobów wykorzystania swoich zasobów. Korzystanie 6

8 z mediów jest interaktywne, czyli sposób ich wykorzystania jest określany przez użytkownika. ICT stosowane w edukacji pomaga kształtować wiele kompetencji o różnorodnym zakresie. Są to między innymi: rozwijanie umiejętności czytania i pisania przydatne są do tego elektroniczne tablety i elektroniczne czytniki książek. Wykorzystanie nowych technologii motywuje uczniów i daje im szansę na spojrzenie z innej perspektywy na literaturę i tekst pisany. Podobnie pozytywny wpływ mają audiobooki, które można odsłuchiwać w dowolnym miejscu i czasie (jest to popularna forma zapoznawania się z lekturami szkolnymi). technologie zachęcają do czytania i zapoznawania się z tekstem pisanym, ponieważ można to robić na wiele różnych sposobów, mniej konwencjonalnych od tradycyjnej książki; pisanie bloga jest sposobem na zachęcenie do czytania i naukę pisania. Tworzenie własnej strony wzmaga aktywność pisarską, nawet jeśli są to krótkie notki, i motywuje do stosowania poprawnego języka. Jeśli autorowi zależy na szerszej popularności, może także tworzyć swojego bloga w obcym języku; posługiwanie się myszką i klawiaturą rozwija u dzieci koordynację wzrokowo-ruchową, refleks, spostrzegawczość; rozwijanie takich cech charakteru jak: dokładność, cierpliwość, wytrwałość, dążenie do pokonywania trudności; uczenie się przegrywania i zdrowej rywalizacji (komputer nie jest pobłażający jak rodzic, który pozwala czasem dziecku na zwycięstwo); kształcenie zachowań społecznych uczniów dzięki komunikacji za pomocą Internetu. Ćwiczenie umiejętności dyskutowania z innymi osobami (fora dyskusyjne), nawiązywanie nowych kontaktów; umiejętność wyszukiwania i selekcjonowania informacji; rozwijanie zainteresowań. Szeroki dostęp do informacji pozwala na rozszerzanie horyzontów i uzyskiwanie interesujących informacji. Mogą mieć one charakter ogólnoświatowy i odwoływać się do wielu kultur i perspektyw patrzenia na świat; Integracja zespołu podczas wspólnej pracy przy jakimś projekcie, np. tworzeniu gazetki klasowej. Uczniowie współpracują ze sobą, dzielą się swoimi pomysłami, zainteresowaniami i umiejętnościami uczą się od siebie. Prowadzenie zajęć z zastosowaniem nowych technologii podnosi efektywność nauki, ponieważ aktywizuje w równym stopniu obie półkule mózgowe: lewą, przyswajającą to, co werbalne, a także odpowiedzialną za myślenie analityczne i liczenie, oraz prawą, która odbiera emocje, obrazy, odpowiada za kreatywność, wyobraźnię przestrzenną i myślenie abstrakcyjne. Stymulowanie obu tych stref mózgu przekłada się bezpośrednio na efektywność zapamiętywania informacji. Zatem używanie nowych technologii nie jest przejawem mody, ale ma konkretne uzasadnienie dydaktyczne, ponieważ stymuluje proces zapamiętywania. Za wprowadzeniem do szkoły technicznych nowinek dydaktycznych powinny pójść zmiany w metodyce nauczania. Dopiero umiejętne sprzężenie tych dwóch sfer, a konkretnie dostrojenie edukacji do ulegającego dynamicznym przeobrażeniom otoczenia, przyniesie pożądane rezultaty w postaci wzrostu poziomu skuteczności nauczania i lepszej adaptacji do warunków dzisiejszego świata. 7

9 Motywacja do nauki W centrum szkoły XXI wieku znajduje się uczeń. To on jest początkiem i końcem wszystkich działań edukacyjnych. Dlatego przekaz, który do niego kierujemy powinien być spersonalizowany dopasowany do jego możliwości, ale i różnych preferencji. Szkoła przyszłości nie może służyć wyłącznie przekazywaniu wiedzy, lecz powinna uczyć radzenia sobie z własną emocjonalnością. Uczeń ma pełnić rolę odkrywcy, który z błyskiem w oku chętnie pogłębia wiedzę oraz ma czas na przemyślenia, co nie jest możliwe przy wprowadzeniu tradycyjnego modelu edukacji. Podczas realizacji zajęć każdy z uczniów powinien mieć umożliwiony indywidualny dostęp do komputera z Internetem. Opanowanie programów takich jak edytor tekstu czy arkusz kalkulacyjny powinno pomóc w uczeniu się innych przedmiotów. Dodatkowo uczniowie powinni sprawnie posługiwać się Internetem, komunikować się za jego pomocą i zdobywać potrzebne informacje. Właściwie zaprojektowany proces dydaktyczny, opierający się na szerokim wykorzystaniu komputerów i internetu, pozwala nie tylko na osiągnięcie celów edukacyjnych wynikających z programu nauczania danego przedmiotu, ale także na efektywne rozwijanie kompetencji informacyjnych uczniów, kluczowych dla ich skutecznego funkcjonowania w społeczeństwie, a przyszłości także na rynku pracy. Ważną sprawą jest zaktywizowanie uczniów, gdyż tylko dzięki temu mogą oni wynieść ze szkoły potrzebną do życia w społeczeństwie wiedzę. Można tego dokonać, przydzielając im zadania aktywne, przybierające formę projektów, uzgadniając wcześniej ich tematykę Indywidualne podejście wobec każdego ucznia pomaga w odkryciu, dlaczego traci on motywację do aktywności, która wcześniej sprawiała mu przyjemność. Pomoc w nazwaniu i rozwiązaniu tego problemu jest kluczowa dla potrzymania motywacji oraz stwarza matrycę do radzenia sobie z późniejszymi trudnościami. Techniki nauczania ewaluują, wciąż pojawiają się nowe sposoby przekazywania uczniom zgromadzonej wiedzy. Nauczanie to wspomaganie naturalnych zainteresowań ucznia, jego dążeń do poszukiwania wiedzy oraz doskonalenia umiejętności, czyli kierowanie procesem uczenia się. Uczenie się jest to proces zdobywania i gromadzenia doświadczeń, w wyniku czego powstają nowe formy zachowania się i działania lub następuje modyfikacja zachowań i działań wcześniej nabytych. Na efektywność kształcenia wpływają jednak również środki dydaktyczne, jakimi dysponuje nauczyciel. Dzielą się one na dwie podstawowe grupy, tj. środki proste i złożone. Środki proste to przede wszystkim wizualne i słowne sposoby przekazywania treści naukowych, m.in. podręczniki, mapy, wykresy czy modele. Do środków złożonych zalicza się natomiast: mechaniczne środki wzrokowe, których zadaniem jest przekazywanie obrazu za pomocą różnorodnych urządzeń technicznych, np. mikroskopu czy aparatu fotograficznego; środki słuchowe, pozwalające na przekazywanie dźwięku m.in. odtwarzacz CD; środki audiowizualne, które łączą dźwięk z obrazem; środki automatyzujące proces uczenia się, w tym komputery i różnorodne maszyny dydaktyczne. 8

10 Stosowanie zarówno prostych, jak i złożonych środków dydaktycznych ułatwia zapamiętywanie i późniejsze odtwarzanie informacji. Dodatkowo wykorzystanie najnowszych technologii oraz wielozmysłowe przekazywanie treści programowych utrwala nabytą przez uczniów wiedzę i uświadamia możliwości jej wykorzystania w funkcjonowaniu osobistym i zawodowym Kształcenie jest procesem wymagającym zaangażowania zarówno osoby przekazującej treści programowe, jak i ich odbiorcy. Do podstawowych celów kształcenia zalicza się m.in.: opanowanie przez ucznia podstawowej wiedzy naukowej; przygotowanie ucznia do efektywnego wykorzystania wiedzy naukowej w praktyce; rozwój zdolności poznawczych ucznia, w tym myślenia, pamięci, uwagi i wyobraźni; kształtowanie u ucznia motywacji, odkrywanie jego predyspozycji oraz rozwój jego zainteresowań. Nowoczesna szkoła ma pozostać świątynią nauki, a nie technologii, będącej jedynie środkiem do budowania wiedzy, a nie celem samym w sobie. Jej zadaniem powinna być wszechstronna edukacja dzieci, młodzieży i wyposażenia je w umiejętności pozwalające na sprawne funkcjonowanie w cyfrowej rzeczywistości. Dzięki temu stworzymy młodym ludziom warunki do kształcenia ustawicznego w obecnych czasach opuszczenie murów szkoły nie oznacza końca nauki. Rynek pracy wymaga ciągłego poszerzania swoich kwalifikacji, dlatego młodzież, kończąc szkołę, powinna wiedzieć, w jaki sposób może czerpać wiedzę dalej, bez pomocy nauczycieli. Szkoła powinna przede wszystkim ukierunkowywać swoją pracę na rozwój takich cech, jak kreatywność, zdolność do wspólnego krytycznego myślenia, w tym wyszukiwania, oceny i twórczego wykorzystania dostępnych źródeł i materiałów. Uczeń XXI wieku to - kreatywność, wszechstronność, różnorodność. Nowoczesny uczeń powinien mieć możliwość korzystania w szkole ze swoich ulubionych urządzeń (np. tabletów czy laptopów ). Uczeń powinien być twórcą w świecie cyfrowym, kreatywnie i krytycznie korzystającym z dostępnych informacji. Samodzielne poszukiwanie informacji spełnia jeszcze jedną ważną rolę - rozwija u dzieci wiarę we własne możliwości oraz skutecznie poprawia samoocenę. W dobie cyfryzacji i nasycenia multimediami, w której informacje dostępne są na jeden klik, wyzwaniem dla nauczyciela staje się zdobycie i zatrzymanie uwagi ucznia na dłużej. Tradycyjne metody wydają się nie tylko archaiczne, ale i zawodne. W edukacji możemy już zauważyć nowoczesne technologie, które sprawiają, że proces kształcenia jest ciekawszy i uczniowie osiągają znacznie lepsze wyniki w nauce. Stąd szkoły chętnie wprowadzają nowinki techniczne jak np. interaktywne tablice czy wizualizery. Tablica interaktywna jest bardzo modnym rozwiązaniem. Wcześniej była ona stosowana jedynie w szkołach językowych, dziś używa się jej na szeroką skalę w wielu placówkach. Takie lekcje są dla dzieci o wiele bardziej atrakcyjne. Poza tym na szeroką skalę stosuje się również e-booki, czyli podręczniki w wersji elektronicznej. Wiele szkół prowadzi również elektroniczne dzienniki czy indeksy, w przypadku szkół wyższych. Tablice interaktywne działają na zasadzie ekranu dotykowego i są sprzężone z komputerem, strony internetowe, pliki komputerowe itp. Ich domeną jest interaktywność, tzn. użytkownik ma pełną swobodę w zaznaczaniu, podkreślaniu, zakreślaniu treści komputerem oraz projektorem multimedialnym. Za ich pomocą wyświetla się materiały audiowizualne czy obiekty pojawiające się na ekranie. Zmiany w materiale można zapisać łatwo do pliku i udostępniać. Lekcje prowadzone z użyciem tablic interaktywnych pozwalają na zogniskowanie uwagi uczniów na konkretnych tematach, nie wymagają od nich notowania, a wiedza z nich wyniesiona na dłużej pozostaje w głowach. 9

11 Z kolei wizualizery są pomocne przy analizie małych obiektów i zjawisk obserwowanych za pomocą mikroskopu. Obraz powiększa się i prezentuje na ekranie, dzięki czemu jest dostępny dla każdego z uczniów. Zaletą nowych technologii w edukacji jest to, że można je ze sobą łączyć, uzyskując jeszcze ciekawsze rezultaty (np. pracę na wizualizerze można zintegrować z pracą na tablicy interaktywnej). Szkoła powinna potrafić wykorzystać w pełni potencjał nowych technologii w edukacji. NIE TYLKO do odtwarzania filmów na urządzeniach, albo pobierania zdjęć na komputery. Ale przede wszystkim DO TWORZENIA TREŚCI przez uczniów (prezentacji, filmów i zdjęć) oraz przetwarzania zdobytych informacji indywidualnie lub w małych zespołach, tak, aby uczyć przez działanie, obserwację, analizę, współpracę i komunikację. Bo to nie nauczyciel ma się zmęczyć na lekcji! Warto podkreślić, że nie chodzi o to, aby na siłę wykorzystać technologię w szkole. Celem jest postawienie ucznia w centrum edukacji. A zatem musimy tworzyć także przy istotnym udziale technologii środowisko, w którym będzie on mógł być odpowiedzialny za swoje uczenie się, a ponadto będzie miał silną motywację do nauki. Tak się stanie, jeśli będzie mógł uczyć się przez działanie, korzystając z różnorodnych narzędzi i pomocy nauczyciela. W ten sposób będziemy mogli modyfikować i redefiniować tradycyjny proces nauczania, który nie sprawdza się już w warunkach XXI wieku. Edukacja przyszłości przyczyni się do rozwoju kreatywności uczniów, którzy dowiedzą się jak analizować informacje i organizować je w logiczną całość. 10

12 Nauczyciel przyszłości Nauczyciel odgrywa kluczową rolę w procesie edukacyjnym. Zarówno jego wiedza teoretyczna, praktyczna, jak i kompetencje w zakresie jej przekazywania pozwalają na zrealizowanie celów edukacyjnych. W dobie szybkiego postępu technologicznego nauczyciel może korzystać z nowoczesnych środków i metod edukacyjnych, m.in. używać programów i aplikacji komputerowych wspomagających proces nauczania. Dużą rolę spełnia także stosowanie metod dydaktycznych opartych na dialogu z uczniami oraz modyfikowanie stymulatorów uczniowskiej aktywności (sytuacji edukacyjnych czy holistycznych zadań szkolnych). E-metodyka powinna znajdować się w ścisłym kanonie kompetencji nauczyciela, który będąc przewodnikiem ucznia w świecie cyfrowym pomoże mu nie tylko szukać jakościowych treści, ale także je segregować, weryfikować i wykorzystywać. Poruszanie się w świecie e-zasobów nie wyposaży ucznia w umiejętności niezbędne w dorosłym życiu. Bez wsparcia mentora dzieciom grozi zagubienie w coraz bardziej skomplikowanej, cyfrowej rzeczywistości. Nauczyciel XXI wieku to człowiek stawiający na innowację, który nieustannie modyfikuje swoje metody pracy, uatrakcyjniając prowadzone zajęcia. Typowe, rutynowe lekcje nastawione na przekazanie przewidzianych w programie nauczania treści zamienia w pole doświadczeń, a uczniowie uczą się empirycznie poprzez interakcje z rówieśnikami i personelem szkoły. Nauka poprzez doświadczenie ułatwia poznanie zasad funkcjonowania świata zewnętrznego, a kompetencje, które zdobędzie młodzież sprawiają, że szybciej odnajdzie się ona w nieustannie zmieniającej się rzeczywistości. Połączenie kompetencji i nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych zagwarantuje polepszenie wyników uczniów. Nawet najnowocześniejsze zdobycze techniki nie zastąpią relacji międzyludzkich. Dlatego w szkole tradycyjnej i tej nowoczesnej równie ważny jest nauczyciel, który jest dla uczniów autorytetem, opiekunem i mentorem. W dobie cyfryzacji i szerokiego dostępu do informacji samo przekazywanie wiedzy nie wystarczy, by zainteresować i zaangażować ucznia do pracy. Współczesny nauczyciel potrzebuje platformy współpracy międzyszkolnej, dzięki której będzie mógł nie tylko dzielić się nowymi pomysłami, ale także szybko uzyskać pomoc w rozwiązywaniu problemów. Nowoczesny nauczyciel to nauczyciel otwarty na zmiany i gotowy do ciągłego poszerzania swoich umiejętności. Nauczyciel w szkole inspiruje i wspiera oraz traktuje uczniów z należnym im szacunkiem. 11

13 E-learning - nowoczesne metody edukacji Wymierne korzyści w procesie nauczania przynoszą szkole nowe technologie, nowoczesne narzędzia wspomagające proces dydaktyczny, zastosowanie nowoczesnych metod m.in. e-learning. E-learning jest to nowoczesna, interaktywna metoda polegająca na wykorzystywaniu w procesie nauki wszelkich dostępnych mediów elektronicznych w tym Internetu, CD-ROM-ów, plików audio i video. Nowatorstwo przejawia się w twórczym, oryginalnym działaniu, opartym na inwencji nauczyciela, podejmowanym w celu pobudzenia aktywności uczniów i efektywności nauczania uzyskiwanej dzięki zastosowaniu nowoczesnych technik i narzędzi. E-learning umożliwia wyrównanie poziomu wiedzy uczniów nim przystąpią do zajęć praktycznych, modyfikację i aktualizację programów szkoleń, efektywne wykorzystanie pracy nauczyciela (materiały szkoleniowe, testy na platformie, a w sali koncentracja na ćwiczeniach), powtórki materiału, weryfikację wiedzy po zakończonej lekcji. Nauczanie na odległość odbywa się z użyciem różnorodnych pomocy dydaktycznych w postaci specjalistycznych narzędzi. Wykorzystanie przeglądarki grupowej umożliwia nauczycielowi wyświetlanie tych samych stron kursu, zadawanie pytań konkretnemu uczniowi oraz przeprowadzenie krótkiego sprawdzianu wiedzy dla wszystkich uczniów w jednym czasie, współdzielenie aplikacji pozwala na przejęcie przez nauczyciela ekranu ucznia, w celu udzielenia pomocy przy wykonywaniu danego ćwiczenia. Dzięki przekazowi audiowizualnemu uczniowie mogą nawiązywać pełniejszą komunikację. E-learning znajduje zastosowanie nie tylko w dużych zakładach pracy lecz także w szkole, której zadaniem powinno być wytyczanie nowych szlaków edukacyjnych, docieranie do szerokiej rzeszy uczniów i wychodzenie naprzeciw ich potrzebom. E-learning jest wygodną formą edukacji, jaką oferować można wykorzystując sieć. Tutaj nikt nie musi tracić czasu na dotarcie na miejsce nauki. W dodatku e-learning umożliwia naukę w godzinach, które najbardziej nam odpowiadają - nic więc nie stoi na przeszkodzie, aby uczyć się do późna w nocy lub też wcześnie rano. Jest to ogromna zaleta szczególnie dla tych, którzy nie dysponują dużą ilością wolnego czasu czy na przykład pracują w różnych godzinach dnia. Mówiąc o nowoczesnej nauce, nie sposób nie wspomnieć o możliwości uczenia się we własnym, indywidualnie dopasowanym do potrzeb tempie przyswajania wiedzy. Bo co stoi na przeszkodzie, by po kilka razy wracać do materiału, którego nie zrozumieliśmy wcześniej? Taka nauka pozwala nam zresztą nie tylko na kilkukrotne wracanie do trudniejszych do opanowania treści, ale również na powtarzanie poznanego wcześniej materiału lub też przyspieszenie tej części kursu, którą uważamy za mniej wartą uwagi, bądź zbyt prostą. Kolejną zaletą, o której warto wspomnieć, jest ogromne zróżnicowanie nauki. Nietrudno sobie wyobrazić, ile ciekawych i skutecznych technik nauczania, niedostępnych w tradycyjnej edukacji, oferuje nam nowoczesne oprogramowanie. Często różnego rodzaju szkolenia kojarzą nam się z nieustannym stresem i tremą, najczęściej związaną z publicznym przekazywaniem wiedzy. Nie trzeba chyba wspominać, że te negatywne odczucia zupełnie nie występują, gdy uczymy się sami przed domowym komputerem. A przecież doskonale wiemy, że dzięki pozbyciu się stresu uczenie staje się zdecydowanie bardziej przyjemne. 12

14 Jak widać, e-learning ma szereg zalet i można pokusić się o stwierdzenie, że wcale nie musi być gorszy od tradycyjnej edukacji. Co prawda niektórzy dopatrują się wad, takich jak np. brak bezpośredniego kontaktu z nauczycielem czy też poczucie odosobnienia wśród samotnych uczestników kursu. Tutaj jednak można zauważyć, że bezpośredni kontakt da się zastąpić chociażby wideokonferencjami, a nic nie stoi na przeszkodzie, aby uczniowie, którzy poczują się odosobnieni, zaczęli porozumiewać się za pomocą Internetu. Podsumowując, e-learning jest z pewnością przyszłością nauki. Ta ciekawa technika przyswajania wiedzy staje się coraz bardziej popularna nie tylko w Polsce, a liczba zadowolonych, uczących się w ten sposób ludzi, ciągle wzrasta. Rozwiązaniem, które z powodzeniem stosuje się np. w szkolnictwie wyższym jest platforma e-learningowa moodle (skrót od angielskiego Modular Object Oriented Distance Learning Environment). To narzędzie służy wspomaganiu zdalnego nauczania i może być wykorzystywane zarówno jako uzupełnienie zajęć tradycyjnych, ale także do prowadzenia lekcji online. Styl nauczania oparty o narzędzia do e-learningu wpisuje się w nurt społecznego konstruktywizmu, według którego uczeń jest podmiotem aktywnie uczestniczącym w procesie zdobywania wiedzy i mającym wpływ na jej kształtowanie. Funkcja mentora w tym systemie, a zarazem motywatora i osoby stymulującej do dyskusji przypisana jest nauczycielowi. Platforma umożliwia prowadzenie dyskusji, kontakt z wykładowcą, zamieszczanie plików (wysyłanie i ocenianie zadań domowych), ale także zarządzanie zajęciami itp. Z punktu widzenia twórcy kursu, moodle jest narzędziem prostym i intuicyjnym, działającym w trybie modułowym. Z kolei kursanci doceniają w platformie to, że mogą sięgnąć po potrzebne im treści w dowolnym momencie. Do zalet nauczania metodą e-learningu zaliczyć można: możliwość powtarzania pewnych partii materiału w tym testów sprawdzających, możliwość przerwania i ponownego powrotu do lekcji, możliwość sterowania stopniem trudności materiału i ćwiczeń przez ucznia, atrakcyjny i efektywny przekaz: multimedia, animacje, możliwość kontaktu z rówieśnikami i nauczycielami, praca w grupach dowolnie dobieranych (brak problemów lokalowo-czasowych), możliwość poszerzenia oferty e-learningowej (wspólne przedsięwzięcie grupy szkół tego samego etapu edukacyjnego), rozwijanie umiejętności korzystania z komputera (odpowiedniego oprogramowania), wykorzystanie zasobów internetowych, kształcenie umiejętności dostosowywania się do potrzeb oraz ciągłego dokształcania, możliwość nauczania indywidualnego nadrabianie zaległości oraz bieżący udział w zajęciach, możliwość modelowania nauczania, możliwość łatwej i szybkiej modyfikacji i aktualizacji treści oraz rozbudowania jej w miarę potrzeb, większą niż tradycyjnie możliwość monitorowania procesu nauczania i postępów uczniów, indywidualizację procesu kształcenia poprzez dostosowanie zakresu, tempa i poziomu zajęć do możliwości poszczególnych uczniów, możliwość nauki w dowolnym czasie i miejscu jedna z największych zalet e-learningu, kontrola osoby uczącej się nad procesem przyswajania wiedzy i rozwoju umiejętności, 13

15 redukcja kosztów nauczania (można uczyć zdalnie, za pośrednictwem Internetu, nie trzeba wynajmować sali wykładowej, tracić czasu na dojazd do szkoły), możliwość natychmiastowej modyfikacji treści i dystrybucji, interaktywna forma, wysoka efektywność, dzięki przekazywaniu wiedzy w urozmaiconej formie (Internet, nagrania audio i wideo, animacje flash), oszczędność czasu, możliwość komunikacji przez pocztę, chat, forum, ogłoszenia, videokonferencje uczniowie udoskonalą swoją wiedzę przy wykorzystaniu najnowocześniejszych narzędzi, mając nieograniczony dostęp do właściwie dobranych materiałów edukacyjnych, w dogodnym dla siebie czasie mogą powrócić do informacji zawartych w szkoleniach e-learningowych i zweryfikować posiadane wiadomości, e-edukacja stanie się wartościowym i zasadnym uzupełnieniem nauczania stacjonarnego, na poziomie kształcenia ponadgimnazjalnego, uczniowie zyskają możliwość rozwijania swoich zainteresowań na zajęciach w sieci, nowoczesne podejście do nauczania i uczenia się w szkoła nowej generacji, poznawanie wiedzy w trybie indywidualnego programu nauczania, uzupełnienie wiedzy poprzez wymianę doświadczeń, kształcenie skutecznych nawyków działania, wykorzystanie mobilnych technologii cyfrowych, zasobów sieci. 14

16 Nowoczesne narzędzia komunikacji wspomagające proces edukacji Poczta elektroniczna -adresy e'mail Wraz z rozwojem techniki zmieniają się sposoby porozumiewania się z otoczeniem. Zmieniło się także oblicze polskiej szkoły. Coraz większą popularnością cieszy się komunikacja za pośrednictwem poczty elektronicznej służącej do szybkiej wymiany informacji między pracownikami, dyrekcją, a uczniami, którzy bez względu na to, gdzie się aktualnie znajdują, mogą przesyłać sobie wiadomości tekstowe, filmy, zdjęcia, zdjęcia. Poczta elektroniczna stwarza nauczycielom możliwość przesyłania materiałów z zajęć lekcyjnych w sytuacji, gdy dany uczeń lub słuchacz z powodu choroby lub innych problemów osobistych nie mógł uczestniczyć w zajęciach lekcyjnych. Rodzice, bez wychodzenia z domu i marnowania czasu, mogą skontaktować się z pedagogiem, wychowawcą, poinformować o przyczynie nieobecności swojego dziecka, zasięgnąć informacji na temat realizowanego materiału, dowiedzieć się o planowanych sprawdzianach, wycieczkach itd. Komunikacja przy wykorzystaniu poczty elektronicznej jest najbardziej zbliżona do komunikacji pisemnej i ma wiele zalet. Nadawca i odbiorca nie muszą znajdować się w tym samym miejscu i komunikować się w tym samym czasie, a wysyłany komunikat ma zazwyczaj formę tekstową. Nadawca wiadomości nie może otrzymać natychmiastowej odpowiedzi, jednakże odbiorca ma możliwość odpisania na wiadomość w wolnym czasie. Jest to przewaga poczty elektronicznej nad komunikacją za pomocą telefonu. Uczniowie, czy też rodzice nie muszą poświęcać cennego czasu na wielokrotne dzwonienie do nauczycieli lub dyrekcji, którzy z powodu ogromu obowiązków służbowych nie zawsze są dostępni i mają możliwość udzielenia niezbędnych wyjaśnień dotyczących kwestii problemowych. Portale społecznościowe We wspomaganiu nauki niebagatelną rolę odgrywają także portale społecznościowe. Opcje wirtualnego organizowania się i stowarzyszania pozwalają m.in. na tworzenie grup naukowych jako rozwinięcia dla szkolnych kół naukowych, w których jest miejsce na dyskusje oraz zamieszczanie materiałów. W tym ostatnim aspekcie warto skorzystać z możliwości, jakie daje np. Google, a konkretnie narzędzie o nazwie Dysk. Można na nim zamieszczać, tworzyć i udostępniać pliki w specjalnym edytorze tekstu, arkuszu kalkulacyjnym czy narzędziu do tworzenia prezentacji. Jedną z zalet tego narzędzia jest możliwość równoczesnej i bezkolizyjnej pracy na nim wielu osób, a zmiany wprowadzane przez każdą osobę są widziane w czasie rzeczywistym przez wszystkie osoby korzystające z pliku. Facebook jest jednym z najbardziej popularnych serwisów społecznościowych wykorzystywanych zarówno przez dorosłych, jak i młodzież szkolną. Uczniowie traktują go jako swój naturalny świat, angażują się w różne formy komunikacji i wymiany informacji, prowadzą własne grupy dyskusyjne oraz blogi. To bardzo atrakcyjne środowisko zapewniające zarówno możliwość autoekspresji jak i budowy przyjaźni. Serwisy społecznościowe można wykorzystać do potrzeb szkolnych. Jedną z możliwości jest tworzenie i prowadzenie wspólnie z uczniami profilu szkoły. Jest to miejsce wymiany informacji, ciekawych linków, komentowania sposobu prowadzenia zajęć lekcyjnych, prezentowania i rozpowszechniania materiałów dydaktycznych, przeprowadzania ankiet dotyczących proponowanych przez uczniów zmian w koncepcji pracy szkoły, dzielenia się 15

17 wrażeniami z wycieczek oraz zapewni możliwość promocji szkoły poprzez prezentowanie osiągnięć jej uczniów i absolwentów. Duża popularność portali społecznościowch zyska w najbliższym czasie coraz większe znaczenie w procesie edukacji, gdyż uczniowie obeznani z nowoczesną technologią chętnie skorzystają z nowych form kształcenia. Informacje uzyskane za pośrednictwem facebooka stanowić będą nieprzebrane źródło wiedzy na temat problemów poszczególnych uczniów, o których często nie chcą mówić publicznie, dzieląc się nimi tylko z najbliższymi przyjaciółmi za pośrednictwem Internetu. Umożliwi to dostosowanie programu wychowawczego do potrzeb wychowanków szkoły i ułatwi udzielenie pomocy tym, którym jest ona koniecznie potrzebna, zapobiegając tym sposobem poważniejszym problemom, które mogą wystąpić w przyszłości. Blogi edukacyjne Do czego może służyć nauczycielom i uczniom blog? Blog to rodzaj strony internetowej zawierającej uporządkowane chronologicznie wpisy, mające często charakter osobisty. Zakres tematyczny współczesnego bloga jest dziś na tyle szeroki, że stał się on nie tylko pamiętnikiem prezentującym osobiste przemyślenia, uwagi, komentarze, rysunki, nagrania (audio i wideo), przedstawiające światopogląd autora, lecz także narzędziem komunikacji, portalem poświęconym określonej tematyce. Autorzy blogów śledzą zazwyczaj inne blogi, tworzą do nich odsyłacze przez co powstaje ściśle powiązana całość tzw. blogosfera. Zastosowanie bloga w edukacji jest moim zdaniem wspaniałym pomysłem na uatrakcyjnienie zajęć i zaktywizowanie uczniów, którzy nauczą się formułowania i wypowiadania własnych myśli, sądów, refleksji, współpracy, planowania i komunikacji w zespole. Zastosowanie tego narzędzia w szkole sprzyjać będzie rozwijaniu kompetencji społecznych i cyfrowych oraz umiejętności dziennikarskich, tworzenie tekstów, filmów, prowadzenie wywiadów, montowanie nagrań dźwiękowych). Blogowanie jest nową formą kształcenia, które, tak jak życie, ciągle ewoluuje i dostosowuje sie do aktualnych warunków środowiska. Pisanie i publikowanie jest czymś bardziej naturalnym w procesie nauczania i może przynieść wiele satysfakcji autorowi. Jest nauką poprzez zabawę - uczeniem się rzeczywistych kompetencji a nie pozbawionym głębszego sensu uczeniem się dla ocen. Blogowanie może zostać wykorzystane w nauczaniu języka polskiego, języka angielskiego, matematyki, geografii, przyrody czy wielu innych przedmiotów. Stwarza możliwość trenowania własnych umiejętności dziennikarskich poprzez codzienną praktykę a nie tylko przez słuchanie wykładów. Ćwiczenia w blogowaniu będą wstępem do samodzielnego pisania prac zaliczeniowych, sprawdzianów, prac dyplomowych oraz przyczynia się do poprawy wyników matur, podczas których z pewnością przyda się umiejętność właściwego formułowania wypowiedzi. WebQuesty WebQuest jest jedną z metod pracy z uczniem zorientowaną na samodzielne badania w oparciu o instrukcję umieszczoną na stronie internetowej. Celem WebQuestu jest rozwinięcie u uczniów umiejętności problemowego, krytycznego i twórczego myślenia oraz współpracy w zespole. Projekt w oparciu o pracę z komputerem determinuje aktywne działanie, pozwalając porzucić postawę biernego odbiorcy, pokazuje, że wirtualna sieć może być narzędziem pracy, a nie wyłącznie rozrywki. Powyższa metoda przynosi wymierne efekty edukacyjne, ponieważ w dużym stopniu motywuje uczestników do działania, daje możliwość wcielania się przez w różne role (np. naukowców, detektywów, reporterów), kontaktowania się z wybitnymi osobowościami świata nauki, sztuki i polityki poprzez e lub organizowane telekonferencje, możliwość uczestnictwa w zainscenizowanych sytuacjach 16

18 według zaproponowanych scenariuszy lub tworzenia własnych prezentacji multimedialnych zamieszczanych na stronach internetowych. Praca metodą WebQuest wpływa na wszechstronny rozwój uczniów, którzy zdobywają wiele przydatnych w życiu umiejętności (porównywanie, klasyfikowanie, indukowanie, dedukowanie, analizowanie błędów, konstruowanie argumentów, abstrahowanie). WebQuest rozwija wyobraźnię i twórczość uczących się poprzez budowanie internetowych baz danych dotyczących różnych obszarów wiedzy, poruszanie się w przestrzeni wirtualnej, tworzenie interaktywnych opowieści i studiów przypadków, sporządzanie dokumentów opisujących kontrowersyjne sytuacje, wobec których uczący muszą przyjmować własne stanowiska i je uzasadniać. Metoda WebQuest: uczy jak właściwie prowadzić badania, wspiera tematykę zajęć dodatkowymi informacjami, poszerza wiedzę uczniów, pozwala uczniom pracować we własnym tempie, rozwija twórcze myślenie, stymuluje współpracę grupową, aktywizuje uczniów i motywuje ich do pracy. Khan Academy Khan Academy to prywatna platforma edukacyjna stworzona przez Sala Khana, za pomocą której można oglądać bezpłatne filmy z różnych dziedzin wiedzy (matematyki, biologii, chemii, fizyki, historii, finansów czy też informatyki). W serwisie znaleźć można interaktywne ćwiczenia do wybranych zagadnień. Nauczyciel, śledząc na bieżąco postępy swoich wychowanków, natychmiast wie, które treści kształcenia nie zostały przez nich opanowane i może zastosować indywidualne podejście do każdego z nich. Lekcje prowadzone z użyciem Khana dają możliwość powtórzenia materiału, poszerzenia zakresu omawianych zagadnień. Uczniowie zafascynowani możliwością wykorzystania komputera w trakcie nauki, pracują intensywniej, pokonując własne bariery i trudności. Dodatkową motywacją do pracy zespołowej jest forma przygotowanych ćwiczeń, uczniowie mogą i rywalizować z rówieśnikami, zbierać punkty i nagrody, co ich dodatkowo aktywizuje i stanowi zachętę do bardziej intensywnej pracy. Swoista gra edukacyjna przydziela nauczycielowi funkcje trenera, który według własnego uznania rekomenduje uczniom konkretne zadania i tematy, z którymi powinni się zapoznać, a dzięki wyświetlającemu się na monitorach komunikatowi mogą nie tylko na lekcji, lecz także w domu trenować swoje umiejętności, co przyczynia się do poprawy efektów w nauce. Wykorzystanie Khan Academy w zadaniach domowych przynosi następujące korzyści: uczniowie otrzymują natychmiastową informację zwrotną, mogą od razu stwierdzić, z czym mają problem, uczniowie mają dostęp do podpowiedzi i pomocnych filmów, ściąganie jest utrudnione, każdy uczeń dostaje inny problem do rozwiązania, raport trenera zastępuje tradycyjne oceniania. 17

19 Jak zmienić tradycyjną szkołę w szkołę cyfrową Aby dostosować szkołę do wymogów jakie pociąga za sobą wdrożenie na szeroką skalę technik i technologii IT w nauczaniu w placówce konieczne jest przeprowadzenie następujących czynności: Przygotowanie systemu udostępniającego materiały dydaktyczne przygotowywane przez nauczycieli. Upowszechnienie prowadzenia dokumentacji szkolnej w formie elektronicznej. Przygotowanie systemu, który pozwala na zespołową pracę nad projektami uczniów z różnych szkół, w tym umożliwienie uczestnictwa z życiu szkoły uczniom czasowo lub obecnie trwale wykluczonym ż życia szkoły. Udostępnienie szkole zintegrowanego systemu komunikacji pomiędzy uczniami, nauczycielami oraz rodzicami. Wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnej w pracy szkoły. Rozwijanie współpracy pomiędzy uczniami, nauczycielami oraz rodzicami uczniów. Utrzymanie kontaktu między uczestnikami procesu edukacyjnego (uczniami i nauczycielami), również poza lekcjami. Udostępnienie gotowych programów nauczania. Wspomaganie tradycyjnych form kształcenia. Przygotowanie systemu umożliwiającego umieszczanie i udostępnianie ustandaryzowanych materiałów dydaktycznych przygotowywanych przez uczniów, nauczycieli oraz instytucje edukacyjne. Dostęp do narzędzi oraz materiałów dydaktycznych wspierających proces edukacyjny. Zwiększenie atrakcyjności treści nauczania poprzez wykorzystanie multimedialnych środków przekazu (prezentacje, filmy, animacje, symulacje). Wspomaganie nauczycieli w rozwijaniu zainteresowań uczniów i indywidualizacji nauczania. Zwiększenie motywacji i zaangażowania uczniów w proces kształcenia. Umożliwienie łatwego pomiaru wyników nauczania. Nabywanie przez ucznia umiejętności wykorzystywania technologii informacyjnej przy okazji nauki konkretnego przedmiotu. Możliwości publikowania prac uczniów na stronie internetowej szkoły. Możliwość uczestniczenia w procesie edukacyjnym uczniów, którzy z przyczyn losowych nie mogą uczęszczać w zajęciach. Wprowadzenie systemu powiadamiania rodziców o postępach uczniów. Korzyści dla uczniów: dostęp do wszystkich swoich programów i możliwość pracy w domu, dostęp do bogatych bibliotek materiałów edukacyjnych, jednolity system informacji o konkursach i olimpiadach regionalnych oraz ponadregionalnych, dostęp online do grup swoich nauczycieli oraz możliwość uzyskania od nich pomocy, materiały dydaktyczne w formie elektronicznej zawierające elementy multimedialne, tj. filmy instruktażowe, dźwięk oraz zdjęcia i animacje, możliwość współpracy z innymi uczniami oraz nauczycielami nad projektami. Korzyści dla nauczycieli: 18

20 dostęp do bogatej biblioteki materiałów dydaktycznych przygotowanych przez nauczycieli, uczniów oraz inne instytucje, dostęp do efektywnych narzędzi pozwalających na budowanie własnych materiałów dydaktycznych, możliwość szybkiego przygotowywania zadań oraz testów dla określonych grup uczniów, mechanizmy szybkiego oceniania przedłożonych przez uczniów testów, forum dyskusyjne pozwalające na współpracę z nauczycielami z innych szkół oraz tworzenie własnych grup zainteresowań, łatwiejszy kontakt z doradcami metodycznymi, szybszy dostęp do informacji o planowanych i realizowanych w regionie szkoleniach i konferencjach, dostęp do materiałów i szkoleń e-learningowych, dostęp do dokumentów szkolnych, zarządzeń, ustaw, zaleceń. Korzyści dla rodziców dostęp do dziennika uczniowskiego swojego dziecka, podgląd na oceny i nieobecności dzieci z możliwością powiadamiania przez i sms, dostęp do planu lekcji dziecka oraz informacji o zadanych zadaniach domowych, podgląd na prace dziecka wraz z ocenami i komentarzami nauczycieli, dostęp do materiałów dydaktycznych mogących pomóc dziecku w odrobieniu zadania domowego, ułatwiony kontakt z nauczycielami dziecka. Korzyści dla dyrekcji oraz organów prowadzących i nadzorujących szkołę efektywniejsze zarządzanie szkołą, łatwiejszy kontakt z poszczególnymi osobami w szkole (dyrekcja, nauczyciele), usprawnienie zarządzania zespołem nauczycielskim, dostęp on-line do informacji o poziomie nauczania. 19

21 Materiały cyfrowe nauczyciela Dostępność nowoczesnych rozwiązań technologicznych sprawia, że możemy łatwo tworzyć i przetwarzać różnorodne materiały: teksty, zdjęcia, obrazy, filmy oraz muzykę. Tworzenie własnych materiałów cyfrowych jest jednym ze sposobów na uatrakcyjnienie procesu edukacji, stworzenie ciekawych pomocy naukowych oraz uatrakcyjnienie procesu edukacji. W zależności od naszych celów, możemy wykorzystywać różne łatwo dostępne narzędzia wykorzystywane w pracy zespołowej umożliwiające wielu osobom jednoczesne tworzenie i edytowanie tekstu, arkusza kalkulacyjnego czy też prezentacji. Wiele z nich służy do obróbki, przetwarzania i łączenia zgromadzonych materiałów, wykonywania narracji cyfrowej. Przygotowane przy pomocy multimedialnych zastosowań pomoce naukowe nauczyciele mogą z powodzeniem wykorzystywać podczas prowadzenia własnych lekcji. Ciekawym pomysłem, który powinno się wprowadzić w życie jest organizacja zajęć, podczas których uczniowie będą zapoznawać się z cyfrowymi technikami, wspólnie wykonywać projekty, prezentacje z wykorzystaniem tekstów, fotografii, nagrań wideo ściągniętych z Internetu lub też samodzielnie wykonanych przez poszczególnych uczniów. Byłoby to ciekawym doświadczeniem dla wychowanków szkoły i z pewnością zaprocentowałoby w przyszłości, gdyż życie w społeczeństwie XXI wieku jest znacznie utrudnione, a czasem nawet niemożliwe bez umiejętności posługiwania się najnowocześniejszymi technologiami. Jak wymieniać się wiedzą, materiałami edukacyjnymi? Jak robią to nauczyciele na świecie? Planując współpracę szkoły z innymi placówkami, można przyłączyć się do edukacyjnego programu Unii Europejskiej e-twinning. Dzięki wykorzystywaniu technologii informacyjnokomunikacyjnych (TIK) uczniowie i nauczyciele za pośrednictwem Internetu będą mogli porozumiewać się z pedagogami z innych krajów, wymieniać się informacjami i materiałami do nauki. Tego typu edukacja ma wiele zalet, do których można zaliczyć: entuzjazm uczestników uczniów i nauczycieli, motywacja do nauki, dostosowanie zadań do możliwości każdego ucznia, bezpieczny Internet narzędzia i obszary pracy etwinning są dostępne tylko dla uczestników programu, wykorzystanie istniejącej szkolnej bazy komputerowej czyli pracowni komputerowych i Szkolnego Multimedialnego Centrum Informacji nie tylko na lekcjach informatyki, stosowanie metody projektu, możliwość tworzenia zespołów nauczycieli: przedmiotowiec, językowiec, informatyk, każdy nauczyciel może realizować jeden lub kilka projektów, elastyczność projektu możliwość dostosowania tematu i czasu trwania projektu do potrzeb uczniów, nieograniczony czas rejestracji, możliwość wprowadzania modyfikacji w każdej chwili. Materiał przewidziany w programach nauczania tradycyjnych szkół będzie realizowany znacznie szybciej, ponieważ: uczniowie będą silnie zmotywowani, uczniowie będą pracować samodzielnie lub w małej kilkuosobowej grupie osób o zbliżonych kompetencjach, nauczyciel cały swój czas poświęcał będzie na interakcję z uczniami, uczniowie będą nawzajem pomagać sobie w objaśnianiu zagadnień. 20