IŚĆ Z POSTĘPEM. DOBRY TRANSPORT = DOBROBYT MIESZKAŃCÓW Europejska polityka transportowa. PO PIERWSZE INNOWACYJNE MYŚLENIE Rozwój Wielkopolski

Transkrypt

1 5 6 (80)/2015 (maj/czerwiec 2015) Cena 26,00 zł (w tym VAT 8%) ISSN DOBRY TRANSPORT = DOBROBYT MIESZKAŃCÓW Europejska polityka transportowa PO PIERWSZE INNOWACYJNE MYŚLENIE Rozwój Wielkopolski NOWOŚCI W GDDKIA Przygotowania do wprowadzenia dyrektyw unijnych IŚĆ Z POSTĘPEM Wsparcie dla innowacji ISSN >

2

3 OD REDAKCJI Dobry transport warunkuje dobrobyt mieszkańców przekonuje Tomasz Poręba, wiceprzewodniczący Komisji Transportu i Turystyki w Parlamencie Europejskim. My przy okazji pytamy o mechanizmy wsparcia dla Polski. Od kwietnia 2016 r. obowiązują postanowienia trzech unijnych dyrektyw dotyczących zamówień publicznych. Już teraz trwają przygotowania do dostosowania polskich przepisów. O tym, co zmieni się w projektach GDDKiA, informuje Tomasz Rudnicki. Tematem przewodnim wydania są innowacje, ostatnio odmieniane zdaje się przez wszystkie przypadki. Warunkiem nieodzownym ich wprowadzania są pieniądze. Świadomość tego ma także prezydent RP, który przygotował projekt ustawy o wspieraniu innowacyjności. Zakłada on m.in. zwolnienie z płacenia podatku CIT przedsiębiorstw inwestujących wyłącznie w innowacyjne przedsięwzięcia, a także wprowadzenie odliczeń podatkowych z tytułu prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej informuje prof. dr hab. inż. Leszek Rafalski. Dyrektor Instytutu Badawczego Dróg i Mostów wskazuje ponadto obszary, które na zastosowaniu nowych technologii mogą bardzo skorzystać. Warto także się przyjrzeć projektom już realizowanym. Anna Krawczyk, wydawca Optymalizacja może przynieść oszczędności nie tylko podczas budowy, ale również podczas eksploatacji. Przykładem jasne nawierzchnie ich stosowanie pozwala zaoszczędzić niemałe kwoty na oświetleniu ulicznym. O fenomenie jasnych kruszyw mówi Bogdan Bogdański, zastępca dyrektora ds. technologii poznańskiego oddziału GDDKiA. Najczęstsze zaniedbania osób odpowiedzialnych za instalacje oświetleniowe omawia natomiast dr Dariusz Czyżewski z Politechniki Warszawskiej. Porozumienie dla Bezpieczeństwa w Budownictwie, skupiające dziesięciu generalnych wykonawców inwestycji, przygotowuje się do Tygodnia Bezpieczeństwa. Akcja zostanie przeprowadzona na setkach budów w całym kraju w dniach maja. Sygnatariusze Porozumienia opracowali Wytyczne do sporządzania Instrukcji Bezpiecznego Wykonywania Robót. Co istotne, dokument trafi także do licznego grona firm podwykonawczych. W ramach popularyzacji wiedzy o regionach tym razem prezentujemy Wielkopolskę. Marek Woźniak, marszałek województwa, opowiada o mechanizmach wsparcia udzielanego nie tylko przedsiębiorstwom działającym w ramach wyłonionych inteligentnych specjalizacji, ale wszystkim, którzy swój rozwój wiążą z Wielkopolską. Zdjęcie: Paweł Ławreszuk INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie 5 6/2015 3

4 SPIS TREŚCI Spis treści nr 5 6 (80)/2015 (maj/czerwiec 2015) ROZMOWA MIESIĄCA 10 Dobry transport = dobrobyt mieszkańców Rozmowa z Tomaszem Porębą, wiceprzewodniczącym Komisji Transportu i Turystyki w Parlamencie Europejskim Najbliższe dwa lata będą decydujące dla rozwoju i modernizacji polskiej sieci transportowej. 10 REGIONY 14 Po pierwsze innowacyjne myślenie Rozmowa z Markiem Woźniakiem, marszałkiem województwa wielkopolskiego Jednym z warunków wzrostu konkurencyjności wielkopolskich przedsiębiorstw jest internacjonalizacja. 18 Rozwój oparty na synergii Marzena Zbierska NAUKA 22 Technologie z rynkowym potencjałem Marzena Zbierska 14 GOSPODARKA 26 Budować bezpiecznie Urszula Gawrysiak W dniach maja br. na setkach budów w całej Polsce zostanie przeprowadzona akcja pod nazwą Tydzień Bezpieczeństwa. TEMAT WYDANIA 28 Iść z postępem Rozmowa z prof. dr. hab. inż. Leszkiem Rafalskim, dyrektorem Instytutu Badawczego Dróg i Mostów Wraz z rozpoczęciem realizacji inwestycji infrastrukturalnych pojawi się zapotrzebowanie na innowacyjne technologie i materiały, które będą trwalsze i odporniejsze na zmienne czynniki klimatyczne Ekologia w cenie Ewelina Karp-Kręglicka, Paweł Czajkowski Propagowanie alternatywnych, proekologicznych technologii oszczędnego korzystania z zasobów naturalnych nabiera coraz większego znaczenia. 36 Trochę teorii przed nowym sezonem Janusz Hariasz 4 INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie 5 6/2015

5 Wydawca 38 Remedium na spękania odbite Grzegorz Sochański Pracownicy spółki Nynas postanowili zmierzyć się z problemem spękań odbitych i opracować takie lepiszcze, które pozwoliłoby zapobiec ich powstawaniu. 42 Dynapac MF2500CS Andrzej Mroziński Podajniki samobieżne stają się nieodzownym sprzętem przy budowie dróg. TRANSPORT 44 Nowości w GDDKiA Rozmowa z dr. Tomaszem Rudnickim, zastępcą Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad Realizacja poprzedniego programu dostarczyła nam bardzo dużo informacji. Stworzyliśmy bazę cen kosztorysowych obejmującą 4 mln pozycji jednostkowych. 46 Miasta bez korków Marzena Zbierska 48 Fenomen jasnych kruszyw Rozmowa z Bogdanem Bogdańskim, zastępcą dyrektora ds. technologii poznańskiego oddziału GDDKiA 52 Oświetlenie drogowe najczęstsze zaniedbania Dariusz Czyżewski 54 Ambicje zarządców dróg powiatowych Rozmowa z Adamem Czerwińskim, przewodniczącym Krajowej Rady Zarządów Dróg Powiatowych 57 Moda na beton Andrzej Wójtowicz 58 Nowy terminal nowe możliwości Przemysław Przybylski ZARZĄDZANIE SOBĄ 62 Pod napięciem Rozmowa z Jackiem Sobolem, fizjoterapeutą Każdy z nas ma zapisany genotyp własnego napięcia. Anna Krawczyk a.krawczyk@inframedia.pl Adres redakcji ul. Balonowa 21/ Warszawa tel fax Adres internetowy: biuro@inframedia.pl Redaktor naczelna Anna Krawczyk Redaktor prowadzący Leszek Mikołajków Adiustacja tekstów Joanna Reszko-Wróblewska Korekta Ewa Popławska Dziennikarze współpracujący Beata Kopeć Marzena Zbierska Współpraca merytoryczna Dział Technologie Stanisław Styk Dział Drogi/Inżynieria ruchu Marek Bujalski Marek Wierzchowski Dział Ochrona środowiska Anna Ceroń Radosław Kucharski Kamilla Olejniczak Zbigniew Szymański Dział Kruszywa Aleksander Kabziński Marek Krajewski Janusz Olejnik Piotr Sobczyński Prenumerata Kolporter SA oraz redakcja fax , tel Prenumerata w internecie: Cena prenumeraty na 2015 rok: wydanie papierowe 140 zł (w tym 8% VAT) e-wydanie 120 zł (w tym 8% VAT) Projekt graficzny i skład Joanna Białecka-Rybacka Ilustracja na okładce Fotolia.com Redakcja nie odpowiada za treść reklam i nie zwraca materiałów niezamówionych. Zastrzegamy sobie prawo do zmian i skracania przesłanych materiałów. FELIETON 64 Uśmiech Anna Krawczyk STAŁE RUBRYKI 6 Aktualności 66 Wydarzenia 70 Zapowiedzi INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie 5 6/2015 5

6 AKTUALNOŚCI Ruszyła kampania społeczna ZDM w Warszawie 31 marca br. miała miejsce inauguracja kampanii społecznej Zarządu Dróg Miejskich w Warszawie 3 kolory. Akcja prowadzona jest w ramach Dekady Działań na Rzecz Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego W spotkaniu zorganizowanym w Teatrze Kamienica uczestniczył Robin Barnett, ambasador brytyjski w Polsce. Jest to już czwarta kampania prowadzona przez warszawski Zarząd Dróg Miejskich. Tym razem chodzi o zwrócenie uwagi na kolory sygnalizacji świetlnej i fakt, że żółty oznacza zatrzymaj się. Jeszcze jedna umowa dla wrocławskiego lotniska Port Lotniczy Wrocław dodatkowe obiekty infrastruktury to projekt, dla którego 3 kwietnia 2015 r. została podpisana umowa w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko Podpisy pod nią złożyli Dariusz Andrzej Kuś i Jarosław Wróblewski, przedstawiciele zarządu beneficjenta oraz Paweł Szaciłło, p.o. dyrektora Centrum Unijnych Projektów Transportowych. Inwestycja swoim zakresem będzie obejmować budowę m.in.: płyty do odladzania, drogi pożarowej, dróg kołowania czy zaplecza technicznego dla działu utrzymania lotniska. W ramach przedsięwzięcia zostaną zakupione m.in.: dwa rękawy wraz z zasilaniem, sterowaniem i systemem dokowania; dwa ciężkie lotniskowe samochody ratowniczo-gaśnicze z ramieniem gaśniczym wraz z wyposażeniem; dwa zestawy do odśnieżania lotniska oraz oczyszczarka kompaktowa do zimowego i letniego czyszczenia nawierzchni sztucznych lotniska. We wrocławskim porcie zostaną również zainstalowane i uruchomione nowe urządzenia służące do przeprowadzenia kontroli bezpieczeństwa przez służby kontroli obsługujące lotnicze przejście graniczne Wrocław-Strachowice. Na realizację projektu przewidziano blisko 119,4 mln zł, w tym 46,3 mln zł unijnego dofinansowania w ramach działania 6.3 Rozwój sieci lotniczej TEN-T. 570 mln zł dla energooszczędnych przedsiębiorców Źródło: CUPT. Od 16 kwietnia przedsiębiorcy mogą starać się o dofinansowanie inwestycji wykorzystujących odnawialne źródła energii. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ogłosił nabór wniosków w ramach programu Bocian. Celem programu Bocian jest ograniczenie lub uniknięcie emisji CO 2 poprzez zwiększenie produkcji energii z instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii (OZE). Na wsparcie finansowe mogą liczyć przedsięwzięcia m.in. takie jak: elektrownie wiatrowe, systemy fotowoltaiczne, małe elektrownie wodne, wielkoformatowe elektrownie słoneczne, biogazownie, instalacje wytwarzania biogazu rolniczego, a także źródła ciepła opalane biomasą czy pozyskiwanie energii z wód geotermalnych. Z dofinansowania w formie pożyczki mogą skorzystać przedsiębiorcy realizujący inwestycje z zakresu OZE na terenie Polski. Maksymalna kwota kredytu na warunkach preferencyjnych wynosi 40 mln zł, a oprocentowanie nie mniej niż 2 proc. w skali roku. Program Bocian będzie realizowany w latach , a jego całkowity budżet wynosi do 570 mln zł. Wnioski można składać do 29 grudnia lub do wyczerpania środków. I Konkurs Rozwój Innowacji Drogowych Źródło: MS. 10 kwietnia br. zakończył się nabór wniosków w ramach I Konkursu RID. W wyznaczonym, 60-dniowym terminie wpłynęło 76 wniosków na łączną kwotę wnioskowanego dofinansowania ponad 170 mln zł. Wnioski z pozytywną oceną formalną zostały skierowane do oceny merytorycznej I stopnia, a wnioskodawcy zostali poinformowani drogą elektroniczną. 8 mld od Polski na Plan Junckera Źródło: GDDKiA. Osiem miliardów euro przeznaczy Polska na projekty finansowane w ramach Europejskiego Funduszu 6 INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie 5 6/2015

7 na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS), który jest głównym elementem wartego 315 mld euro Planu Inwestycyjnego dla Europy. Pieniądze zostaną przekazane za pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK), pełniącego w Polsce funkcję krajowego banku prorozwojowego. Polska jest szóstym z kolei krajem, który zadeklarował swój wkład w finansowanie planu, i to jeszcze przed formalnym powołaniem EFIS. Źródło: Komisja Europejska. Prace Komitetu ds. Umowy Partnerstwa zwiększą dynamikę wdrażania w Polsce środków europejskich Proces uruchamiania środków nowej perspektywy finansowej oraz przygotowania polskiej administracji do zarządzania tym procesem to główne tematy inauguracyjnego posiedzenia Komitetu ds. Umowy Partnerstwa (KUP). Spotkanie, w którym udział wziął wicepremier, minister gospodarki Janusz Piechociński, odbyło się 22 kwietnia 2015 r. w Warszawie. Wiceminister Piechociński podkreślił, że Europejskie Fundusze Strukturalne i Inwestycyjne, których Polska jest głównym beneficjentem, muszą być wydawane w sposób efektywny. W opinii wicepremiera KUP umożliwi wymianę myśli i poglądów, a przez to da możliwość wprowadzania zmian do sposobów wydatkowania środków rozwojowych dla polskiej gospodarki, zgodnie z realnymi potrzebami beneficjentów. Skład KUP jest jednym z przejawów nowego podejścia administracji publicznej do współpracy z partnerami społeczno-gospodarczymi. W komitecie reprezentowane są: administracja rządowa, samorządowa oraz organizacje społeczno-gospodarcze wszyscy z jednakowym udziałem powiedział wicepremier. V Forum Młodych Przedsiębiorców Źródło: MG. 7 maja w siedzibie Krajowej Izby Gospodarczej w Warszawie, odbędzie się V Forum Młodych Przedsiębiorców, które jest najważniejszym wydarzeniem inicjatywy Młodych Innowacyjnych. Młodzi Innowacyjni jest inicjatywą, która integruje najważniejsze organizacje otoczenia młodego biznesu, szkoły wyższe, inkubatory przedsiębiorczości, a przede wszystkim młodych innowacyjnych przedsiębiorców. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości jest partnerem wydarzenia. Celem Forum jest m.in. przekazanie wiedzy eksperckiej, a także przegląd wybranych i dostępnych form finansowania młodej przedsiębiorczości oraz możliwości ułatwiających zakładanie działalności gospodarczej młodym ludziom na podstawowym etapie. Tematyka paneli będzie dotyczyła: Startup Kids, czyli jak rozwijać pomysły dzieci, i jak generować twórcze pomysły u dorosłych; Top VC Europe, czyli jak wyglądają rynki zagraniczne, w co inwestują VC z Europy Zachodniej; jak w czasach baroku znaleźć przepis na sukces biznesowy? W tym panelu udział wezmą młodzi przedsiębiorcy, których innowacyjne modele biznesowe odpowiadają na wyzwania barokowej współczesności. Szczegóły: Źródło: PARP. Wspierające innowacyjność instytucje i firmy połączyły siły w Koalicji na rzecz Polskich Innowacji Realne, trwałe i systemowe zmiany gospodarczo- -społeczne to cel, który będzie realizować Koalicja na rzecz Polskich Innowacji. Została powołana do życia przez najprężniej działające w Polsce instytucje naukowe, akademickie i biznesowe. Misja KPI została przedstawiona w czasie spotkania inauguracyjnego, które odbyło się 16 kwietnia w Warszawie. Koalicja, której założycielami są m.in. Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, Fundacja Res Publica, Gdański Park Naukowo-Technologiczny, Intel, Konfederacja Lewiatan, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, PwC, Startup Poland czy Wardyński i Wspólnicy działa na rzecz stworzenia przyjaznych warunków dla rozwoju ekosystemu innowacji w Polsce. W wyniku prac KPI zostaną wypracowane INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie 5 6/2015 7

8 AKTUALNOŚCI szczegółowe proinnowacyjne rozwiązania na rzecz rozwoju sektora B+R w Polsce i zwiększenia poziomu innowacyjności polskiej gospodarki. Bieżąca działalność Koalicji będzie opierać się na pracach czterech grup roboczych dedykowanych poszczególnym obszarom tematycznym: 1) regulacjom prawnym, 2) współpracy nauki z biznesem, 3) zarządzaniu IP, komercjalizacji badań i Venture Capital oraz 4) systemowi podatkowemu w kontekście procesu innowacji. Operatorem Koalicji na rzecz Polskich Innowacji jest Fundacja Res Publica. Więcej informacji: Warmia i Mazury zachęcają do inwestycji w regionie Źródło: NCBiR. Wzmocnienie wizerunku regionu jako przyjaznego inwestycjom oraz prezentacja atutów gospodarczych województwa to główne cele zainaugurowanej 2 kwietnia w Olsztynie ogólnopolskiej kampanii informacyjno-promocyjnej w ramach projektu Warmia i Mazury Pro-invest Dzięki środkom pozyskanym z Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury samorząd województwa przystąpił do realizacji nowego projektu wzmacniającego wizerunek gospodarczy regionu. W ramach projektu, którego całkowita wartość wynosi blisko 7 mln zł, największa część środków, bo około 6 mln zł, przeznaczona została na zorganizowanie ogólnopolskiej kampanii informacyjno-promocyjnej. Kampania ma wskazać możliwości rozwoju współpracy polskich firm z regionalnymi przedsiębiorcami skupionymi wokół wybranych specjalizacji: ekonomii wody, meblarstwa i przemysłu drzewnego oraz żywności wysokiej jakości. Województwo podkreśla też potencjał zasobów ludzkich czy możliwości rozwoju firm BPO, czyli outsourcingu procesów biznesowych. Projekt Warmia i Mazury Pro-invest 2015 realizowany jest w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury priorytet I Przedsiębiorczość, działanie 1.2 Wzrost potencjału instytucji otoczenia biznesu, poddziałanie System obsługi inwestora na poziomie regionalnym. Dofinansowanie unijne stanowi 85 proc. wartości projektu, pozostałe 15 proc. pochodzi z budżetu samorządu województwa. Nikola Jennek Jacek Patyk nowym dyrektorem Cementowni Małogoszcz Od 1 kwietnia 2015 r. Jacek Patyk objął stanowisko dyrektora cementowni Małogoszcz. Zastąpił Mirosława Majchrowicza, który został dyrektorem cementowni Beocin w Serbii, należącej do Grupy Lafarge. Z wykształcenia górnik z 25-letnim doświadczeniem, absolwent krakowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej. Doświadczenie zawodowe zdobywał m.in. w KWK Nowa Ruda, pracując na oddziałach wydobywczych, w KSS Bartnica czy Tarmac Kruszywa. Karierę w Lafarge rozpoczął w 2002 roku jako dyrektor regionu dolnośląskiego, kierownik ruchu zakładu górniczego w Lubieniu. Lata spędził na Ukrainie, odpowiadając za proces integracji zakupionych aktywów ze strukturami Lafarge w części operacyjnej, inwestycyjnej i bezpieczeństwa pracy. Zajmował również stanowisko dyrektora regionu zachodniego ds. kruszyw oraz dyrektora krajowego ds. produkcji w linii kruszyw. Od 2013 roku pełnił funkcję dyrektora Zakładu Górniczego Kujawy. Źródło: Lafarge. Zdjęcia: Airport Wrocław, Ministerstwo Gospodarki, Instytut Strategii i Rozwoju 8 INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie 5 6/2015

9 LignoPlus z łużyc alternatywą dla energii LignoPlus jest nowoczesnym paliwem stosowanym w wytwórniach mas bitumicznych oraz w innych energochłonnych instalacjach przemysłowych. Poprzez użycie łużyckiego nośnika energii zyskujecie Państwo: znaczące oszczędności kosztów w porównaniu do oleju opałowego oraz gazu wysoki komfort użytkowania długookresowe zabezpieczenie dostaw przewidywalność rozwoju cen Celem efektywnego, niezawodnego i przyjaznego środowisku zaopatrzenia energetycznego, nasz zespół chętnie przygotuje oferty dostosowane do Państwa indywidualnych potrzeb. LignoPlus Silna alternatywa paliwowa z uszlachetnionego węgla brunatnego Vattenfall Europe Mining AG Veredlung An der Heide D Spremberg T F veredlung@vattenfall.de

10 ROZMOWA MIESIĄCA Dobry transport = dobrobyt mieszkańców Z TOMASZEM PORĘBĄ, wiceprzewodniczącym Komisji Transportu i Turystyki w Parlamencie Europejskim, rozmawia Anna Krawczyk. Transport sam w sobie jest niezwykle złożonym zagadnieniem, a musi sprostać coraz większym wyzwaniom cywilizacyjnym. W jaki sposób Parlament Europejski zamierza go w tym wesprzeć? W 2013 r. została przeprowadzona najbardziej radykalna od momentu jej powstania reforma europejskiej polityki transportowej. W obrębie europejskiej sieci transportowej wyodrębniono sieć bazową, z terminem realizacji do 2030 r., oraz sieć uzupełniającą, zwaną także kompleksową, z terminem realizacji do 2050 r. Ustanowiona po raz pierwszy bazowa sieć transportowa opiera się na 9 głównych korytarzach. Dwa z nich przebiegają przez Polskę: od Bałtyku do Adriatyku oraz z Warszawy do Berlina i Amsterdamu. W jaki sposób rozwój tej sieci będzie finansowany? Budowanie sieci bazowej uzależnione jest od dostępności środków funduszu Łącząc Europę, na którego filar transportowy Unia przeznaczyła ponad 26 mld euro. Na dofinansowanie najbardziej mogą zatem liczyć projekty powiązane z rozwojem sieci bazowej. Chodzi m.in. o odcinki drogowe i kolejowe na linii Warszawa Tallin, modernizację połączenia kolejowego Gdynia Katowice, modernizację 10 INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie 5 6/2015

11 połączenia kolejowego z Katowic do Brna i Warszawy, inwestycje zlokalizowane na trasie Warszawa Poznań aż do granicy z Niemcami, a także połączenie kolejowe od granicy ukraińskiej do Drezna. A co z transportem intermodalnym? Główne założenie TEN-T to właśnie rozwój sieci multimodalnych. Ma to ułatwić rezygnację z przewozów osób i towarów samochodami i zarazem większe wykorzystanie kolei oraz innych rodzajów transportu. Polskie platformy multimodalne w postaci terminali drogowo-kolejowych zlokalizowano w Świnoujściu, Szczecinie i Wrocławiu. Najbliższe dwa lata będą decydujące dla rozwoju i modernizacji polskiej sieci transportowej, ponieważ tylko inwestycje, których realizację rozpoczęto w tym czasie, skorzystają ze środków zagwarantowanych dla Polski w ramach tzw. puli kohezyjnej. Jak zatem będzie wyglądał nowoczesny transport europejski? Najczęściej mówi się o transporcie ekologicznym oraz o promocji innowacyjnych technologii, dzięki którym pojawią się np. czyste ekologicznie pojazdy. Unia postawiła sobie bardzo ambitny cel dekarbonizacji właściwie wszystkich obszarów gospodarki. Dla sektora transportowego oznacza to eliminację tradycyjnych paliw oraz redukcję gazów cieplarnianych. Obawiam się jednak, że wywierana na przemysł motoryzacyjny presja prędzej doprowadzi do kryzysu niż do rozwoju nowoczesnego transportu. Wkrótce Polska przystąpi do realizacji kolejnego rządowego programu budowy dróg. W dyskusjach o nowych inwestycjach coraz częściej pojawia się słowo optymalizacja. W jakim kierunku powinniśmy pójść jako kraj, aby pozostać w zgodzie z zasadami rozwoju UE? Polska ma poważne problemy z optymalizacją zarówno planów sieci transportowych, jak i źródeł ich finansowania. Rząd nie nauczył się wykorzystywać szans, jakie w tym obszarze zapewnia członkostwo w UE. Zaniechania w momencie tworzenia Najbliższe dwa lata będą decydujące dla rozwoju i modernizacji polskiej sieci transportowej, ponieważ tylko inwestycje, których realizację rozpoczęto w tym czasie, skorzystają ze środków zagwarantowanych dla Polski w ramach tzw. puli kohezyjnej map transeuropejskich sieci transportowych skutkują dzisiaj wyłączeniem praktycznie całej Polski wschodniej z transportowej perspektywy finansowej We wspomnianym przez panią programie prawie cała droga S19 oprócz odcinka Lublin Rzeszów została włączona do kompleksowej sieci, w przypadku której nie ma szans na pozyskanie finansowania. Proszę zauważyć, że wśród 27 projektów zgłoszonych przez Polskę do Komisji Europejskiej, w związku z ogłoszonym we wrześniu konkursem, w którym można uzyskać wsparcie z funduszu Łącząc Europę, nie ma ani jednego projektu z Podkarpacia. W tym roku będziemy również kontynuować prace nad rozporządzeniami dotyczącymi dostępu do rynku usług portowych oraz jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej, czyli dokumentami kluczowymi dla obu sektorów Jakie Pan widzi wyjście z sytuacji? Polska musi się skoncentrować na wykorzystaniu dostępnych i nowo pojawiających się możliwości finansowych, chociażby takich jak ogłoszony niedawno plan Junckera. Zgodnie z jego założeniami ponad jedna trzecia inwestycji (czyli ponad 130 mld euro) może być ulokowana w sektorze transportowym. Polska musi również planować rozmieszczenie bazy infrastrukturalnej, uwzględniając przy tym interesy ekonomiczne i społeczne oraz bezpieczeństwo kraju. Dobre połączenia komunikacyjne oznaczają dobrobyt mieszkańców, wzrost ekonomiczny oraz wzrost konkurencyjności regionów i kraju. Niestety, nawet radykalna reforma europejskiej polityki transportowej nie zniweluje wieloletnich zaległości w rozwoju środkowoeuropejskiej infrastruktury. Chodzi tu o niedostatki w gęstości sieci transportowej, brak możliwości wykorzystania różnych rodzajów transportu, a tym bardziej ich intermodalności. Ściana wschodnia Europy, i tym samym Polski, to na unijnej mapie transportowej biała plama. Nad czym Komisja Transportu i Turystyki obecnie pracuje i co w związku z tym Polskę czeka? Europejska polityka transportowa to wbrew pozorom dziedzina dynamicznych przemian. Niedawno zakończyły się prace nad rozporządzeniami ws. wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie 5 6/

12 ROZMOWA MIESIĄCA skiego rynku kolejowego, czyli m.in. utworzeniem jednego organu zarządzającego, który będzie wydawał jednolite homologacje. Dla nas IV pakiet kolejowy to kluczowy dokument, który zdeterminuje funkcjonowanie polskiej kolei w przyszłości. W Parlamencie Europejskim aktualnie toczą się negocjacje trójstronne ws. ostatecznego kształtu pakietu. Osobiście jestem bardzo mocno zaangażowany w prace nad pakietem. Staram się też pilnować polskich interesów, zajmując się takimi kwestiami, jak okresy przejściowe, definicja tramwajów, przekształcenia kapitałowe spółek kolejowych czy wyłączenie sieci regionalnych o różnej szerokości toru z zakresu stosowania dyrektywy. Wprowadzenie przez Niemcy ustawy o płacy minimalnej również w sektorze transportu można było odebrać jako próbę wyparcia naszych przedsiębiorstw z tamtejszego rynku. W dodatku zachęciło to również inne państwa, np. Francję i Włochy, do zastosowania podobnych ograniczeń. Nie jest to bezpośrednio prawodawstwo UE, ale staram się minimalizować jego negatywne konsekwencje, wykorzystując dostępne m.in. w Parlamencie Europejskim narzędzia legislacyjne. W czerwcu br. prezydencja litewska zamierza zakończyć prace nad zapisami tzw. IV pakietu kolejowego, który ma zapewnić lepszą jakość i większy wybór usług kolejowych oraz harmonizację systemu linii kolejowych w UE sieci transportowej oraz wspomnianego już funduszu Łącząc Europę. W czerwcu br. prezydencja litewska zamierza zakończyć prace nad zapisami tzw. IV pakietu kolejowego, który ma zapewnić lepszą jakość i większy wybór usług kolejowych oraz harmonizację systemu linii kolejowych w UE. To wiąże się z otwarciem rynku krajowych przewozów pasażerskich, a także administracyjną i techniczną harmonizacją europej- Polska musi się skoncentrować na wykorzystaniu dostępnych i nowo pojawiających się możliwości finansowych, chociażby takich jak ogłoszony niedawno plan Junckera Podczas ostatniej sesji plenarnej przyjęliśmy rozporządzenie, które uniemożliwia transgraniczny ruch pojazdów o nienormatywnej masie do 60 t i wymiarze do 25,25 m, czyli tzw. gigalinerów, bez dodatkowych zezwoleń. W tym roku będziemy również kontynuować prace nad rozporządzeniami dotyczącymi dostępu do rynku usług portowych oraz jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej, czyli dokumentami kluczowymi dla obu sektorów. Proszę o uzupełnienie zdania: Nowoczesny transport to Nowoczesny transport to bezpieczeństwo i komfort obywateli, dlatego wciąż potrzebuje on innowacji, nowoczesnych technologii i rozsądnego planowania. Dziękuję za rozmowę. Zdjęcia: Parlament Europejski, archiwum Tomasza Poręby 12 INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie 5 6/2015

13

14 REGIONY Po pierwsze innowacyjne myślenie Budowanie silnej marki wielkopolskich produktów to jedno z zadań samorządu województwa. O potrzebie promocji innowacyjnych rozwiązań, zdobywania nowych rynków i zrównoważonym rozwoju mówi MAREK WOŹNIAK, marszałek województwa wielkopolskiego, w rozmowie z Marzeną Zbierską. Produkcja rolnicza, przetwórstwo, przemysł meblarski i motoryzacyjny to od lat najsilniejsze branże regionu, które jako inteligentne specjalizacje zyskają w nowej unijnej perspektywie finansowej najwięcej. Czy na korzyści mogą liczyć także ich kooperanci? A co z przedsiębiorstwami działającymi w innych branżach? Wsparcie inteligentnych specjalizacji regionu w ramach programów krajowych i europejskich pochłonie tylko część funduszy. Nie rezygnujemy ze wspierania innych branż. Ponadto branże związane z obszarami inteligentnych specjalizacji będą stale monitorowane, dopuszczamy możliwość ich zamiany, a nawet wprowadzania zupełnie nowych. Chcąc rozwijać potencjał regionu, musimy wspierać nie tylko firmy działające ściśle w obszarach inteligentnych specjalizacji, ale również w ich otoczeniu. Pańskie hasło wyborcze brzmiało Konsekwentnie dla Wielkopolski. Jakie konkretne zadania chce Pan konsekwentnie realizować? Co będzie stanowiło priorytet na najbliższe lata? Przede wszystkim innowacyjność. Wdrażanie innowacji oznacza bowiem, że cały czas idziemy naprzód, choćby nawet małymi krokami. Jednym z warunków wzrostu konkurencyjności wielkopolskich przedsiębiorstw jest internacjonalizacja. Otwarcie na nowe rynki to sposób na budowanie silnej marki regionu. Zamierzam promować najlepszych i najbardziej innowacyjnych m.in. poprzez organizację konkursu i-wielkopolska Innowacyjni dla Wielkopolski, a także poprzez nadawanie Certyfikatu Marki Wielkopolski Greater Thing from Greater Poland Wielka rzecz z Wielkopolski. Jednym z warunków wzrostu konkurencyjności wielkopolskich przedsiębiorstw jest internacjonalizacja. Otwarcie na nowe rynki to sposób na budowanie silnej marki regionu Nie możemy zapominać o najważniejszym o zdrowiu. Obszar nowoczesnych technologii medycznych został określony po analizie stojących przed województwem wyzwań. Zdając sobie sprawę, że ilość chorób cywilizacyjnych się zwiększa, zamierzamy propagować zdrowy tryb życia, m.in. rozwijając produkcję zdrowej żywności oraz żywności funkcjonalnej. Głównym celem działań podejmowanych w najbliższych latach ma być efektywne wykorzystanie potencjałów rozwojowych na rzecz wzrostu konkurencyjności województwa, służące poprawie jakości życia mieszkańców w warunkach zrównoważonego rozwoju. Jak Pan postrzega zrównoważony rozwój Wielkopolski? W moim przekonaniu efektywność ekonomiczna, troska o środowisko, równowaga społeczna i równowaga funkcjonalna to filary, na których taki rozwój powinien się opierać. W praktyce oznacza to np. zwrot w kierunku gospodarki niskoemisyjnej, tj. zwiększanie efektywności energetycznej czy budowa instalacji do produkcji energii odnawialnej. Fundusze Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata były przeznaczone na bezpośrednie wsparcie przedsiębiorczości. Jednocześnie przedsiębiorcy korzystali z instrumentów finansowych pożyczek, poręczeń, gwarancji w ramach inicjatywy JEREMIE czy JESSICA. Czego mogą się spodziewać przedsiębiorcy po WRPO na lata ? Nie zakładamy prostej kontynuacji działań z poprzednich lat. Szczególnie silny akcent położymy na innowacje i rozwój technologiczny, praktyczne wyko- 14 INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie 5 6/2015

15 Arboretum w Kórniku rzystanie wyników badań naukowych w gospodarce oraz wykorzystanie możliwości rozwojowych tkwiących w inteligentnych specjalizacjach. Zachęceni sukcesem inicjatyw JEREMIE i JESSICA, zamierzamy zwiększyć zakres stosowania finansowych instrumentów zwrotnych. Zaprojektowaliśmy wsparcie działań na rzecz rozwoju kapitału ludzkiego, a zwłaszcza kształcenia zawodowego i ustawicznego, usług szkoleniowych i doradczych dla przedsiębiorców i pracowników. Jednym z naszych celów jest zapewnienie wysokokwalifikowanych kadr dla gospodarki. Mimo iż dzięki unijnej pomocy w Wielkopolsce zaszło wiele pozytywnych zmian, nadal pozostaje ona regionem mocno zróżnicowanym pod względem gospodarczym i infrastrukturalnym. Dają się zauważyć dysproporcje w rozwoju miast i gmin wiejskich. Jakie działania zostaną podjęte w ramach nowej perspektywy budżetowej, by te różnice zniwelować? Niestety nie da się zlikwidować wszystkich zróżnicowań wewnątrzregionalnych. Należy jednak podejmować działania zmniejszające dysproporcje lub przeciwdziałające ich pogłębianiu się. Ważne, by wsparcie miast i obszarów wiejskich wzajemnie się uzupełniało. Trzeba mieć także świadomość, że z niektórych efektów wsparcia miast korzystać będą mieszkańcy obszarów wiejskich i na odwrót. W WRPO nie ma podziału na projekty dostępne tylko dla miast bądź tylko dla obszarów wiejskich. Wsparcie zagospodarowania terenów inwestycyjnych, cyfryzacji jednostek publicznych, edukacji, rozwoju dróg lokalnych, gospodarki odpadami, ochrony bioróżnorodności, rewitalizacji czy włączenia społecznego będzie obejmować cały region. Dofinansowanie otrzymają projekty Zachęceni sukcesem inicjatyw JEREMIE i JESSICA, zamierzamy zwiększyć zakres stosowania finansowych instrumentów zwrotnych najwyżej ocenione, więc szanse ma każdy, bez względu na lokalizację przedsięwzięcia. Czy znane są już dziedziny, w których pomoc finansowa będzie mniejsza niż w poprzedniej perspektywie budżetowej? Zmiany dotyczą głównie lokalnej infrastruktury drogowej oraz turystyki. W budżecie WRPO na drogi powiatowe i gminne zarezerwowano ok. 30 mln euro. Ograniczenie wynika z zapisów Umowy Partnerstwa, mówiących, że możliwe będzie wspieranie realizacji tych inwestycji, które zapewnią konieczne, bezpośrednie połączenia z transeuropejską siecią transportową (TEN-T). W przypadku turystyki na dofinansowanie mogą liczyć jedynie projekty osadzone w innych obszarach, np. powiązane z ochroną bioróżnorodności, wsparciem dziedzictwa kulturowego czy informatyzacją sektora publicznego. W niektórych obszarach ograniczenia zostaną narzucone przez dokumenty opracowywane na poziomie krajowym i regionalnym, np. udzielenie wsparcia projektowi z zakresu infrastruktury szpitalnej będzie poprzedzać analiza mapy potrzeb zdrowotnych Polski. Istnieją w Wielkopolsce firmy, które mogą się poszczycić wdrażaniem innowacyjnych rozwiązań, także na światową skalę. Niestety, nie jest ich zbyt wiele. Jaki jest Pana zdaniem najlepszy sposób na to, aby innowacyjne myślenie i działanie stało się bardziej powszechne? Należy zacząć od edukacji najmłodszych, to inwestycja w przyszłość. Dobrze by było, aby polski system edukacji uwzględniał konieczność kształtowania takich postaw w programach nauczania. INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie 5 6/

16 REGIONY Wsparcie zagospodarowania terenów inwestycyjnych, cyfryzacji jednostek publicznych, edukacji, rozwoju dróg lokalnych, gospodarki odpadami, ochrony bioróżnorodności, rewitalizacji czy włączenia społecznego będzie obejmować cały region Katedra i most biskupa Jordana w Poznaniu Niezwykle istotne jest wprowadzanie innowacji przez przedsiębiorstwa współpracujące w ramach regionalnych i międzyregionalnych łańcuchów wartości oraz wprowadzanie innowacji międzybranżowych czyli zachowywanie równowagi między konstruktywną konkurencją a kooperacją. Konieczny jest także wzrost świadomości, zrozumienie potrzeby wprowadzania innowacji, zwłaszcza w gospodarce. Mieszkańcom Wielkopolski trzeba wskazać, jakie korzyści wynikają ze stosowania innowacyjnych rozwiązań w różnych dziedzinach życia. Regionalna Strategia Innowacji dla Wielkopolski to zestaw działań samorządu na rzecz podnoszenia innowacyjności i konkurencyjności regionu. Planujemy realizację 6 programów strategicznych: Innowacyjny urząd, Innowacyjne przedsiębiorstwa, Skuteczne instytucje otoczenia biznesu, Edukacja dla innowacji, Proinnowacyjny samorząd lokalny oraz Wielkopolska Agenda Cyfrowa. Przede wszystkim zależy nam na: zwiększeniu popytu na innowacje w sektorze publicznym, podniesieniu innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw, dopasowaniu usług instytucji otoczenia biznesu do potrzeb przedsiębiorstw, poprawie kompetencji innowacyjnych w edukacji, stymulowaniu innowacyjności przez samorządy lokalne, a także informatyzacji przedsiębiorstw i sektora publicznego. Chcemy spojrzeć na innowacje poprzez pryzmat inteligentnych specjalizacji Wielkopolski, wykorzystać ich potencjał. Jednym ze sposobów na zachęcenie przedsiębiorstw do stosowania innowacyjnych rozwiązań jest promowanie tych podmiotów, które już to robią. Istotne jest zapewnienie przedsiębiorcom możliwości (w tym funduszy) podejmowania współpracy z jednostkami naukowo-badawczymi. Poza środkami finansowymi na realizację innowacyjnych pomysłów należy też zapewnić instrumenty o charakterze niematerialnym, jak np. możliwość udziału we wszelkiego rodzaju szkoleniach i konferencjach, podczas których wymienia się doświadczenia i nawiązuje współpracę. Zgodnie z zasadą: chcesz wymagać od innych, zacznij od siebie, wydziały Urzędu Marszałkowskiego przystąpiły do wdrażania innowacyjnych rozwiązań usprawniających ich pracę. Jak będzie to wyglądało w praktyce? Kluczowe departamenty będą koordynować i podejmować działania proinnowacyjne w sferze gospodarczej, społecznej i przestrzennej. Innowacyjny urząd oznacza również wdrożenie systemu zarządzania informacją i relacjami z interesariuszami, przeprowadzenie pilotażu innowacyjnych usług publicznych oraz stały kontakt z mieszkańcami regionu za pośrednictwem portalu. Staramy się wspierać tworzenie klimatu przyjaznego dla innowacji, nie tylko w urzędzie, ale w całym regionie. Chcemy, by były to spójne i efektywne działania. Dziękuję za rozmowę. Zdjęcia: archiwum UMWW 16 INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie 5 6/2015

17

18 REGIONY Nowoczesne laboratorium Marzena Zbierska Rozwój oparty na synergii Co ma wspólnego sterowanie ruchem miejskim, inteligentnym rolnictwem, wzornictwem oraz ergonomią maszyn? Każda z tych dziedzin, zahaczająca o inteligentne specjalizacje Wielkopolski, to nowa szansa. Każda z nich może w przyszłości skierować rozwój gospodarczy regionu na zupełnie nowe tory. Największe możliwości generowania innowacji pojawiają się tam, gdzie rywalizacja ustępuje pola kooperacji. Dlatego określenie obszarów inteligentnych specjalizacji Wielkopolski nie ograniczyło się jedynie do wskazania branż o największym potencjale rozwojowym. Odkrywając nowe dziedziny, które mają stanowić o przyszłości regionu, starano się jednocześnie odnaleźć między nimi powiązania. Postawiono na synergię, której wynik jest czymś więcej niż tylko prostą sumą składników. Proces wyłaniania inteligentnych specjalizacji województwa rozpoczął się już w 2012 r. Wtedy w Urzędzie Marszałkowskim powstał międzydepartamentowy Zespół ds. Inteligentnych Specjalizacji, w skład którego weszli przedstawiciele Departamentu Polityki Regionalnej, Departamentu Wdrażania Programu Regionalnego, Departamentu Gospodarki oraz eksperci zewnętrzni. Punktem wyjścia była Regionalna Strategia Innowacji dla Wielkopolski na lata Jej uzupełnienie stanowiły wyniki serii badań dotyczących branż dominujących w gospodarce, potrzeb innowacyjnych przedsiębiorstw oraz specjalizacji naukowych regionu. Posiłkowano się ponadto ekspertyzami dotyczącymi pojawiających się nowych sektorów oraz stojących przed regionem wyzwań wyjaśnia Leszek Wojtasiak, członek Zarządu Województwa Wielkopolskiego. Efektem była identyfikacja obszarów inteligentnej specjalizacji, które podzielono na trzy grupy. Pierwsza grupa to obszary wynikające z tradycji gospodarczych Wielkopolski i posiadające po- 18 INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie 5 6/2015

19 tencjał naukowy, druga to obszary związane ze stojącymi przed regionem wyzwaniami oraz poprawiające jakość życia mieszkańców, trzecia to obszary związane z międzybranżowymi innowacjami, pojawiającymi się na styku istniejących inteligentnych specjalizacji. Po pierwsze tradycja i siła nauki Biosurowce i żywność dla świadomych konsumentów to specjalizacja, która obejmuje nie tylko opartą na nowoczesnych metodach i technologii produkcję, ale także sprzedaż i dystrybucję oraz zagospodarowanie odpadów poprodukcyjnych. Specjalizacja wywodzi się z wielkopolskich tradycji rolniczych. Dysponuje zapleczem do prowadzenia badań naukowych. Duży potencjał wytwórczy i produkcyjny ma branża meblarska. Jej rozwojowi sprzyja rozkwit sektora usług projektowych i wzornictwa przemysłowego. Region specjalizuje się również w produkcji drewna, papieru i produktów pochodnych oraz w przetwórstwie papieru. Stąd wziął się pomysł kolejnej inteligentnej specjalizacji: wnętrza przyszłości. Obejmuje ona produkcję wyposażenia wnętrz odpowiadającego współczesnym potrzebom. Źródłem inspiracji dla działających w ramach tej specjalizacji mogą Fabryka autobusów Solaris Wystawa MEBLE DESIGN na Starym Rynku w Poznaniu być wyniki badań naukowych z zakresu m.in. psychologii, antropologii i socjologii. Z kolei nauki techniczne mogą okazać się pomocne przy tworzeniu produktów, które sprostają wymogom współczesnych użytkowników. Rezultatem rozwoju specjalizacji powinno być umocnienie pozycji marek globalnych wywodzących się z Wielkopolski podsumowuje L. Wojtasiak. Przemysł motoryzacyjny, logistyka oraz ICT Przemysł jutra to wyjątkowo pojemne pojęcie. Obejmuje produkcję i naprawę maszyn oraz urządzeń, m.in. pojazdów i środków transportu. W Wielkopolsce od lat rozwija się branża motoryzacyjna, pojazdów szynowych oraz lotnicza. Kolejny obszar rozwoju to wyspecjalizowane procesy logistyczne, czyli oprócz logistyki także transport i gospodarka magazynowa wymienia L. Wojtasiak. Rozwój branży logistycznej ma ścisły związek z położeniem regionu, które zwiększa jego atrakcyjność inwestycyjną. Władze województwa zakładają, iż dzięki wyspecjalizowanym usługom i produktom logistycznym jakość obsługi klientów biznesowych jeszcze się polepszy, a ponadto, że rozwój procesów logistycznych będzie wspierać mobilność regionalną. Rozwój tego obszaru obejmuje środki techniczne, kadry, metody organizacji i zarządzania, szczególnie w zakresie wspierającym rozwój pozostałych specjalizacji regionu w kierunku zwiększania wartości dodanej w biznesie i podnoszenia jakości życia obywateli dodaje L. Wojtasiak. Rozwój oparty na ICT dotyczy dwóch dziedzin: technologii dla innowacyjnych społeczności oraz biznesowych zastosowań ICT. Obie mają przyczyniać się do rozwoju inteligentnego otoczenia człowieka w sferze prywatnej i publicznej. Przykładem ww. technologii są zintegrowane systemy usług publicznych, np. inteligentne systemy transportowe, energetyczne, oświetleniowe oparte na wykorzystaniu Big Data, INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie 5 6/

20 REGIONY systemów zarządzania danymi, systemów osadzonych oraz działania w obszarze Smart City. Biznesowe zastosowania ICT obejmują w szczególności wyspecjalizowane produkty i usługi informatyczne wspierające rozwój pozostałych specjalizacji regionu wyjaśnia L. Wojtasiak. Panele słoneczne Wyzwania dla Wielkopolski Starzenie się społeczeństwa oraz szerzenie się chorób cywilizacyjnych wymaga rozwoju nowych technologii w obszarze medycyny, farmacji, ochrony zdrowia i profilaktyki. Opracowanie innowacji międzybranżowych to kolejne z wyzwań stojących przed Wielkopolską. Niejako na styku istniejących obszarów specjalizacji powstają nowe branże i sektory gospodarcze. Rezultatem inwestowania w nie mogą być nowatorskie rozwiązania, które korzystnie wpłyną na rozwój gospodarki regionu mówi L. Wojtasiak. Do nowych produktów o dużym potencjale rozwojowym zalicza się np.: wyspecjalizowane maszyny rolnicze, produkty z zakresu profilaktyki żywnościowej, biomateriały medyczne, meble szpitalne, wnętrza i meble dla osób o specjalnych potrzebach zdrowotnych, opakowania drewniane i kartonowe, rozwiązania logistyczne dla branży e-commerce. Forum Inteligentnych Specjalizacji Określenie inteligentnej specjalizacji to dopiero początek drogi rozwoju wybranego działu gospodarki. Kolejny krok to uruchomienie funduszy unijnych. Na wsparcie podmiotów działających w obszarach inteligentnych specjalizacji w Wielkopolskim Regionalnym Programie Operacyjnym zarezerwowano prawie 640 mln euro. Przedsiębiorcy mogą liczyć na dofinansowanie w ramach kilku osi, m.in.: innowacyjna i konkurencyjna gospodarka, społeczeństwo informacyjne, rynek pracy oraz edukacja. Strategiczne programy będzie też mogło realizować Wielkopolskie Obserwatorium Innowacji. Możliwe będzie pozyskiwanie funduszy z innych źródeł, np. z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój lub Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój Jednym z priorytetów w finansowaniu będzie stymulowanie współpracy biznesu z nauką i instytucjami otoczenia biznesu. Wspieraniem takiej współpracy zajmuje się Wielkopolskie Forum Inteligentnych Specjalizacji informuje L. Wojtasiak. Forum działa na rzecz doskonalenia polityki gospodarczej i innowacyjnej regionu. Stanowi platformę inicjowania wspólnych przedsięwzięć i projektów przez reprezentantów obszarów inteligentnych specjalizacji. Swą działalność forum będzie prowadzić do końca realizacji strategii, czyli co najmniej do 2020 r. Dla ułatwienia realizacji projektów badawczych przez przedsiębiorstwa, które będą mogły podjąć współpracę z sektorem nauki, mają być powoływane m.in. konsorcja przemysłowo- Aparatura monitoringu zabiegowego w szpitalu w Szamotułach -naukowe. Jak podkreśla L. Wojtasiak, aby wyniki badań zamieniły się w sukces rynkowy, istotne jest, by to przedsiębiorstwo sprawowało w takim układzie funkcję kierowniczą. Przewidujemy finansowanie całego procesu opracowywania innowacji, od powstania pomysłu do wdrożenia go w praktyce. Oznacza to, że wsparcie obejmie fazę badań naukowych i przemysłowych oraz prac rozwojowych. Finansowane będzie funkcjonowanie linii pilotażowych, uruchomienie pierwszej produkcji, a ponadto realizacja projektów związanych z rozwojem infrastruktury naukowo-badawczej. Władze regionu zapowiadają wsparcie dla jeszcze jednej grupy beneficjentów, co ma się przyczynić do podniesienia konkurencyjności i innowacyjności gospodarki. Instytucje otoczenia biznesu, bo o nich mowa, w perspektywie mają zapewnić młodym firmom profesjonalne, wysoce innowacyjne usługi inkubacyjne. Firmy będą mogły korzystać ze wsparcia w postaci udostępnienia infrastruktury, doradztwa w zakresie prowadzenia przedsiębiorstwa oraz usług niezbędnych we wczesnych etapach rozwoju. Zdjęcia: archiwum UMWW, M. Zakrzewski 20 INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie 5 6/2015

21

22 NAUKA Marzena Zbierska Technologie z rynkowym potencjałem Poznań wdraża jeden z najnowocześniejszych w Europie systemów zarządzania ruchem. Poznańscy naukowcy odkrywają nieznane dotąd zastosowanie bentonitu, tworzą system monitoringu stanu miejskich tramwajów i torowisk oraz system sterowania oczyszczalnią ścieków. To przykłady nowych technologii, które już stają się elementem codziennego życia. Wdrażany w Poznaniu system ITS ma trzy cele: po pierwsze przyspieszenie komunikacji tramwajowej, po drugie zapewnienie płynności ruchu samochodowego na głównych trasach obwodowych, między innymi na tzw. drugiej ramie Poznania, a po trzecie dostarczanie kierowcom i pasażerom informacji w czasie rzeczywistym i w krótkoterminowej prognozie o warunkach ruchu i optymalnych trasach podróży. Cele te wspierać będzie nowoczesny, informatyczny system zarządzania ruchem drogowym i transportem publicznym. Nie tylko tablice zmiennej treści System ITS będzie usytuowany w zachodniej części Poznania, ale aby mógł właściwie spełniać swoje funk- Zespół Inkubatorów Wysokich Technologii na terenie PPNT 22 INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie 5 6/2015

23 Poznański Park Naukowo-Technologiczny cje informacyjne, wiele z elementów systemu zarządzania i informacji zostanie zastosowanych dla całego miasta. Na ulicach pojawią się tablice zmiennej treści oraz ok. 500 kamer, które umożliwią podgląd ruchu pojazdów oraz identyfikację wypadków. Jedną z najważniejszych funkcjonalności systemu jest możliwość przekazywania informacji za pomocą internetu. Wprowadzenie systemu lokalizacji pojazdów w komunikacji zbiorowej umożliwia przekazywanie za pośrednictwem urządzeń nawigacyjnych bieżących informacji. Kierowcy i pasażerowie widzą je na urządzeniach przenośnych (mobilnych) oraz na tablicach umieszczonych na przystankach wyjaśnia dr inż. Andrzej Krych, wykładowca Politechniki Poznańskiej, jeden z autorów koncepcji projektu. Dzięki temu i kierowca, i pasażer mają możliwość planowania podróży jeszcze przed jej rozpoczęciem, a także możliwość oceniania sytuacji już podczas przemieszczania się ulicami miasta samochodem czy komunikacją miejską. Kierowca dowie się, którędy najszybciej dotrze na miejsce, gdzie tworzą się korki, jakie zagrożenia może spotkać na drodze, a także gdzie zlokalizowane są parkingi i czy są na nich wolne miejsca (możliwość zdalnej rezerwacji). Bieżące informacje będą dostarczane także kierowcom tramwajów: głównie o opóźnieniach i przyspieszeniach w stosunku do rozkładu jazdy. Poznański ITS będzie zintegrowany z innymi inteligentnymi systemami istniejącymi w mieście, w tym z systemem kart stykowych używanych do płacenia za przejazdy. Wszystkie elementy wspomagania kierowcy, raporty, informacje w pojeździe i dane o jego stanie, obsługiwać będzie jeden komputer pokładowy pojazdu, umożliwiając kierującemu łatwą obsługę systemów. Obecnie na ulicach miasta, na przystankach, centrach zarządzania i w zajezdniach trwają prace montażowe. Uruchomienie systemu spodziewane jest jesienią. We wczesnej fazie projektu, w warsztatach, których celem była diagnoza oraz opracowanie koncepcji budowy systemu ITS, uczestniczyli m.in. specjaliści z Politechniki Poznańskiej. Kierownikiem projektu był prof. zw. dr hab. inż. Jan Węglarz z Instytutu Informatyki. Zadaniem zespołu dr. inż. Mikołaja Sobczaka było opracowanie koncepcji projektowej, programu funkcjonalno-użytkowego oraz studium wykonalności systemu, a ponadto określenie mierzalnych parametrów systemu, które posłużą do oceny jego efektywności. Wskazano dwa parametry: średnią prędkość komunikacyjną pojazdów transportu publicznego (zakładany wzrost w całej sieci tramwajowej z 19,5 do 21 km/h) i średnią prędkość ruchu samochodowego (wzrost o nie mniej niż 6%). Bentonit tam, gdzie chroni się przyrodę Znane dotąd mieszanki używane do budowy, konserwacji oraz regeneracji nawierzchni dróg gruntowych są za drogie lub nie sprawdzają się na obszarach cennych przyrodniczo. Dlaczego? W składzie większości mieszanek znajdują się duże ilości środków wiążących lub środków chemicznych, najczęściej o charakterze odpadów. To rodzi poważne problemy szczególnie podczas budowy szlaków turystycznych, ścieżek INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie 5 6/

24 NAUKA Fundacja Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu edukacyjnych i rowerowych oraz dróg gruntowych na obszarach chronionych substancje chemiczne mogą się bowiem przedostawać do środowiska. W ramach Poznańskiego Parku Naukowo-Technologicznego działa Centrum Gospodarki Odpadami Waste Park. Jego pracownicy pod kierownictwem dr. hab. Włodzimierza Urbaniaka, profesora UAM, znaleźli rozwiązanie opisywanego problemu. Mimo że mieszanka zawiera bentonit, naturalny minerał skalny od dawna wykorzystywany w drogownictwie, stanowi niekwestionowane novum. Na czym polega różnica? Rozwiązania, które istnieją już na rynku, są znacznie mniej efektywne oraz zdecydowanie trudniejsze w produkcji i kosztowniejsze. Unikalny skład mieszanki sprawia, że ewentualna obecność składników niebezpiecznych w przetwarzanym gruncie zostaje trwale hermetyzowana, zanieczyszczenia środowiskowe nie migrują poza teren drogi, a wytrzymałość mechaniczna jest zwiększona tłumaczy Karolina Duch-Balcerek, konsultant ds. transferu technologii Poznańskiego Parku Naukowo-Technologicznego. Obecność w mieszance wyselekcjonowanych minerałów umożliwia łatwą regenerację uszkodzonej powierzchni. Preparat można stosować w stanie suchym lub mokrym w zależności od wymagań terenowych. Testy praktyczne nowej mieszanki zostały przeprowadzone w Tatrzańskim Parku Narodowym przez firmę Ekopoz i zakończyły się pozytywnymi rezultatami. Podpoznańska spółka zainteresowana jest uruchomieniem produkcji oraz dystrybucją preparatu. Obecnie negocjowana jest umowa licencyjna. Pojazdy i tory pod nadzorem systemu Kontrola stanu torowisk tramwajowych to obecnie pracochłonny i długotrwały proces. Odpowiedzialne za utrzymanie infrastruktury torowej firmy korzystają z ręcznych wózków pomiarowych, dlatego kontrole przeprowadzają głównie w sytuacjach awaryjnych, np. po wykolejeniu się tramwaju. Istnieją specjalne pojazdy, które monitorują stan torów, ale mało którą firmę w Polsce na taki zakup stać. Opracowane przez dr. Bartosza Czechyrę i dr. Bartosza Firlika z Politechniki Poznańskiej rozwiązanie rewolucjonizuje sposób kontroli zarówno pojazdów, jak i torowiska. System monitoruje stan kół i wózków jezdnych, a ponadto dokonuje jakościowej oceny infrastruktury torowej. Rozwiązanie opiera się na rozproszonej sieci czujników zainstalowanych w pojeździe, z których dane przesyłane są na serwer wyjaśnia K. Duch-Balcerek. Podstawową zaletą systemu jest prostota wykonania oraz niskie koszty instalacji. Może on być stosowany we wszystkich typach tramwajów eksploatowanych przez miejskie przedsiębiorstwa komunikacyjne w całej Polsce. W przyszłości powinien stać się standardowym elementem wyposażenia każdego nowego tramwaju. W przypadku tramwajów nowy system umożliwia m.in.: ocenę zużycia elementów układu biegowego, wykrywanie jego stanów awaryjnych, dynamiczny dobór zakresu bieżącej obsługi, kompleksowe zarządzanie taborem, monitorowanie bezpieczeństwa i komfortu jazdy oraz obciążeń konstrukcji pojazdu. W odniesieniu do infrastruktury torowej podstawowym zadaniem systemu jest nadzorowanie jej kluczowych sekcji i natychmiastowe wykrywanie usterek: pęknięć, podmyć, spłaszczeń itp. Wieloletnie doświadczenie ułatwia współpracę Poza systemem czujników oraz serwerem gromadzącym dane system posiada również przyjazne użytkownikowi oprogramowanie, dzięki któremu można śledzić stan techniczny pojazdów oraz infrastruktury torowej. Ułatwia to zarządzanie taborem, umożliwia określanie na bieżąco zakresu niezbędnych napraw pojazdów, a także optymalne planowanie remontów infrastruktury. Oprogramowanie pozwala również przetwarzać dane archiwalne i two- 24 INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie 5 6/2015