odzyskał biznesowy wigor

Transkrypt

1 8By węgiel odzyskał biznesowy wigor Dla polskiego górnictwa węgla kamiennego okresem najgłębszego kryzysu po transformacji ustrojowej były lata Przyczyn tego stanu rzeczy należy jednak doszukiwać się już wcześniej. Pomimo rynkowych sygnałów, dotyczących odwrócenia się koniunktury, górnictwo nie zareagowało na nową sytuację obniżką kosztów, a wysokie przychody, osiągnięte w latach , nie zostały wykorzystane do wzmocnienia odporności na wahania koniunkturalne i zwiększenia zakresu inwestycji.

2 W Ę G L O W Y R E M A N E N T Strata, wynosząca w 2013 r. 273,5 mln zł, już rok później powiększyła się do 2,2 mld zł, a w 2015 r., po uwzględnieniu odpisów z tytułu utraty wartości środków trwałych, osiągnęła poziom 4,5 mld zł. Pogorszenie sytuacji spółek węglowych wpłynęło na ich płynność finansową oraz przesunięcie w czasie regulowania zobowiązań wobec kontrahentów, które pod koniec 2015 r. wynosiły 14,1 mld zł. Na fatalnej sytuacji branży zaważył nie tylko drastyczny spadek cen na światowych rynkach, wysokie koszty wydobycia i brak środków na inwestycje, ale też wyjątkowo burzliwe społeczne protesty. Były one wywołane nie tylko pogarszającą się lawinowo sytuacją branży, ale także niechęcią do podejmowania faktycznych działań naprawczych ze strony rządu PO PSL. Najbardziej ciążącym na sytuacji branży faktem była zgoda poprzedniego rządu na Decyzję Rady UE nr 787 z 2010 r., która zezwala na udzielanie pomocy kopalniom jedynie w procesie ich likwidacji. Poprzedni rząd nie zaoponował wobec tej decyzji. Polska gospodarka stanęła wobec nowej rzeczywistości W ostatnich tygodniach 2015 r. za tonę surowca, zużywanego do celów energetycznych, w portach ARA płacono jedynie 47 USD. Kontrakty na węgiel koksowy zawierane były nawet po cenach wynoszących 80 USD za tonę. Po raz ostatni takie poziomy cen notowane były 11 lat wcześniej, jednak wówczas koszty produkcji polskiego węgla były znacznie niższe. Z danych katowickiego Oddziału Agencji Rozwoju Przemysłu wynika, że o ile w latach przychody branży wzrosły o 55,8 proc., to ponoszone koszty zwiększyły się już o 67,7 proc. Grzegorz Tobiszowski WICEMINISTER ENERGII Górnictwu najbardziej jednak zaszkodził decyzyjny bezwład, utrzymujący się przez osiem lat rządów koalicji PO PSL. Program naprawczy, stworzony dopiero pod naciskiem związków zawodowych, opracowano za późno i wprowadzano mało zdecydowanie. Także z tego powodu zarządy spółek węglowych kilkukrotnie znalazły się pod ścianą, usiłując zgromadzić środki na wynagrodzenia dla załogi lub próbując się obronić przed roszczeniami wierzycieli. Taki stan zastał nowy właściciel sektora. Rada Ministrów 7 grudnia 2015 r. wydała rozporządzenie, dotyczące utworzenia Ministerstwa Energii. Rozpoczął się proces naprawy branży. NA POCZĄTEK AUDYT W połowie lutego 2016 r. ruszył audyt w Jastrzębskiej Spółce Węglowej, Katowickim Holdingu Węglowym i Kompanii Węglowej. Zespoły audytorskie powołane zostały na podstawie decyzji rad nadzorczych, na wniosek ministra energii Krzysztofa Tchórzewskiego. Ich głównym zadaniem było przeanalizowanie sytuacji ekonomiczno-finansowej spółek. Audyt miał wskazać, czy w funkcjonowaniu górniczych firm istnieją obszary, w których da się poprawić efektywność i obniżyć koszty. Analizie poddane zostały plany eksploatacji poszczególnych złóż, bilans zasobowy i charakterystyka eksploatacji pokładów w poszczególnych grupach. Oceniono poziom zagrożeń naturalnych, specyfikę techniczną kopalń wraz ze zdolnościami wydobywczymi i wykorzystaniem potencjału maszynowego, system transportowy, trasy i czas dotarcia pracowników do ścian i przodków. Przeglądowi podlegały poniesione wydatki oraz zatrudnianie w kopalniach firm obcych. Wobec każdej z kopalń dokonano oceny progu rentowności sprzedaży. Zespoły audytorów sporządziły raporty końcowe z przeglądu każdej z trzech spółek. KOMPANIA WĘGLOWA BRAK NADZORU W przypadku Kompanii Węglowej stwierdzono m.in., że przyczyn trudnej sytuacji należy upatrywać nie tylko w spadku cen węgla, ale również w braku odpowiedniego nadzoru ze strony właściciela i organów Spółki, właściwej polityki sprzedaży i odpowiedniego zbilansowania produkcji w stosunku do potrzeb rynku. Działania restrukturyzacyjne prowadzone były nieskutecznie, a zasoby kopalń wykorzystane nieprawidłowo. Wśród problemów Spółki wymienione zostały: niska wydajność pracy; przerost zatrudnienia w administracji; koszty zarządu i firm obcych nietrafione; nieefektywne i w wielu przypadkach realizowane z nadmiarem inwestycje; wiele do życzenia pozostawiała także jakość zarządzania. KATOWICKI HOLDING WĘGLOWY NIEUZASADNIONY WZROST ŚREDNIEGO WYNAGRODZENIA Wnioski z audytu w Katowickim Holdingu Węglowym pokazały, że przyczyną kryzysowej sytuacji jest obok spadku sprzedaży, niskich cen węgla oraz 43

3 B Y W Ę G I E L O D Z Y S K A Ł B I Z N E S O W Y W I G O R niewielkiej redukcji kosztów wzrost średniego wynagrodzenia, który nastąpił pomimo spadku produktywności. Rekomendowano koncentrację wydobycia oraz zwiększenie wydajności, produkcję węgla o parametrach jakościowych odpowiadających rynkowemu zapotrzebowaniu oraz zapewnienie dostępu do źródeł finansowania poprzez uwiarygodnienie Spółki jako stabilnego podmiotu gospodarczego. Audytorzy wskazali, że węgiel produkować powinny tylko kopalnie o najwyższej efektywności ekonomicznej i to w takiej ilości, która znajdzie odbiorców. Potencjał przekraczający te założenia powinien zostać zakwalifikowany do likwidacji lub rezerwy strategicznej. Stwierdzono również, że KHW nie jest w stanie samodzielnie spłacić zobowiązań, wynikających z wyemitowanych obligacji, których zapadalność przypada na rok W związku z tym Spółka powinna pozyskać nowe finansowanie, co przy obecnej zapaści sektora górniczego może być trudne. Możliwością poprawy sytuacji ekonomiczno-finansowej jest przyśpieszenie łączenia kopalń (Murcki- -Staszic, Wieczorek i Wujek). JASTRZĘBSKA SPÓŁKA WĘGLOWA NA SKRAJU BANKRUCTWA Według zespołu analizującego sytuację Jastrzębskiej Spółki Węglowej, jej finansowy standing pogarszał się w znacznym tempie. W 2014 r. zadłużenie wzrosło o 2,7 mld zł, tj. do poziomu prawie 8 mld zł. W tym właśnie roku JSW kupiła, od stojącej na skraju bankructwa Kompanii Węglowej, kopalnię Knurów-Szczygłowice za prawie 1,5 mld zł. Wskazano także na straty generowane przez kopalnię Krupiński w Suszcu, która, zdaniem niektórych audytorów, powinna być przekazana do Spółki Restrukturyzacji Kopalń. W wątpliwość poddano sens debiutu giełdowego, bowiem cały zysk z emisji akcji, wynoszący 5 mld zł, został przekazany Skarbowi Państwa. Obciążeniem dla Spółki były różnorodne usługi doradcze i prawne, a także sponsoring i wydatki na reklamę. Od 2005 r. do 2016 r. wydano na ten cel ponad 365 mln zł. W ciągu dziesięciu lat wydatki te wzrosły ponad siedmiokrotnie. W przypadku sponsoringu, wydatki wzrosły o 235 tys. proc. z 17 tys. zł do ponad 40 mln zł, a koszty usług prawnych z 2,2 mln zł w latach do 35,5 mln zł w latach Wskazano również na przerost kadrowy oraz nadmierne przywileje w postaci odpraw, alokacji i osłon socjalnych, a także rekomendowano przeprowadzenie zmian organizacyjnych, sprzedaż zbędnego majątku, ograniczenie kosztów produkcji i usprawnienie zarządzania. USTAWA I NOTYFIKACJA Sejm 16 listopada 2015 r. znowelizował ustawę o działach administracji rządowej, powołując Ministerstwo Energii, skupiające część dotychczasowych kompetencji resortów gospodarki i środowiska. W tym samym dniu Krzysztof Tchórzewski otrzymał nominację na członka Rady Ministrów. Dwa tygodnie później sekretarzem stanu w ME został Grzegorz Tobiszowski, który pełni również funkcję pełnomocnika rządu ds. restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego. W Ministerstwie Energii realizujemy to, o czym mówiło się od dawna, czyli zagwarantowanie oparcia energetyki na węglu kamiennym i brunatnym. Dzieje się to poprzez tworzenie systemu umów wieloletnich, powiązania kapitałowe i budowę rynku mocy podkreśla Grzegorz Tobiszowski, wiceminister energii. Jednym z pierwszych zadań, zrealizowanych przez ministerstwo, było przygotowanie nowelizacji ustawy o restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego. Ustawa przedłużyła możliwość nieodpłatnego przekazywania nierentownych części zakładów górniczych do Spółki Restrukturyzacji Kopalń oraz finansowania systemu osłon dla pracowników, decydujących się odejść z górnictwa. Wydłużono opłacanie z dotacji budżetowej działań likwidacyjnych i polikwidacyjnych realizowanych przez SRK, jeśli proces ten rozpoczęto do 31 grudnia 2018 r. Dla pracowników kopalń przekazanych do SRK wprowadzono możliwość skorzystania ze świadczeń osłonowych. W połowie września ustawa górnicza została ponownie znowelizowana. Tym razem Sejm zgodził się na zwiększenie limitu wydatków na restrukturyzację branży do 7 mld zł. Udzielanie pomocy publicznej górnictwu wymagało zgody Komisji Europejskiej, dlatego resort energii, zaraz po powołaniu do życia, rozpoczął rozmowy dotyczące notyfikacji działań restrukturyzacyjnych podejmowanych od 2007 r. Proces ten trwał niemal rok i zakończył się 18 listopada 2016 r., gdy KE zaakceptowała pomoc publiczną dla branży do kwoty niemal 8 mld zł. Zaakceptowanie przez Komisję Europejską programu pomocowego dla górnictwa było niewątpliwym sukcesem, bowiem w ten sposób przyjęty został cały system wsparcia społecznego, towarzyszący restrukturyzacji branży. Reforma może być kontynuowana bez obaw, że górnicy będą zwalniani z pracy. Polska gospodarka nie stoi natomiast przed koniecznością zwrotu niedozwolonej pomocy publicznej, której koszty wyniosły już kilka milionów euro. Ministerstwo Energii mogło przejść do kolejnego etapu restrukturyzacji, związanego z ustawą o rynku mocy, która koreluje politykę energetyczną i surowcową. 44

4 W Ę G L O W Y R E M A N E N T ZMIANY, ZMIANY... Pierwszą spółką, przechodzącą proces restrukturyzacji, była Kompania Węglowa. Sytuacja firmy w kwietniu 2016 r. była tak trudna, że bez pomocy inwestorów załoga nie otrzymałaby kolejnej wypłaty. Łączne zobowiązania Kompanii Węglowej, zestawione na ostatni dzień lutego, wyniosły 8,465 mld zł. Proces zmian rozpoczął się jednak wcześniej. Na mocy porozumienia, zawartego ze stroną społeczną 17 stycznia 2015 r., kopalnia Brzeszcze, a po podziale dwuruchowych kopalń Bobrek-Centrum i Sośnica-Makoszowy, także ruchy Centrum i Makoszowy trafiły do Spółki Restrukturyzacji Kopalń. Kopalnia Piekary i ruch Bobrek wkrótce zostały kupione przez spółkę Węglokoks Kraj, natomiast kopalnia Brzeszcze na przełomie roku 2015 i 2016 została kupiona przez spółkę Tauron Polska Energia. W marcu 2016 r. Kompania przekazała do SRK kolejny zakład ruch Anna, który został wydzielony z kopalni Rydułtowy-Anna. W styczniu 2017 r. do SRK trafił ruch Pokój I. NA DRODZE DO RENTOWNOŚCI 11 kopalń i 4 zakłady, należące dotąd do Kompanii Węglowej, weszły 19 kwietnia 2016 r. w skład Polskiej Grupy Górniczej. Wśród udziałowców PGG znalazły się: Energa SA, Fundusz Inwestycji Polskich Przedsiębiorstw Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych, PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna SA, PGNiG Termika SA, TF Silesia sp. z o.o. oraz Węglokoks SA. Inwestorzy objęli udziały w PGG na łączną kwotę 2,417 mld zł. W umowie o powołaniu PGG znalazł się też zapis o utworzeniu na bazie zakładów Spółki kopalń zespolonych: Piast-Ziemowit, ROW i Ruda. Kopalnie Sośnica i Bolesław Śmiały funkcjonować miały samodzielnie. Zmiany w strukturze Spółki wprowadzono 1 lipca 2016 r. O tym, że kierunek, w którym poszła PGG, jest właściwy, świadczy znacząca poprawa sytuacji Spółki, która obniżyła koszty produkcji i zmniejszyła stan zapasów. Wbrew czarnym scenariuszom Polska Grupa Górnicza od października 2016 r. zaczęła zarabiać na sprzedaży węgla i ma realną szansę na uzyskanie rentowności pod koniec 2017 r. Gdyby biznesplan PGG nie był realny, nie było pomysłu i wizji, Spółka by nie powstała, a negocjacje z KE nie przebiegły pomyślnie mówi z naciskiem Grzegorz Tobiszowski. CIĄŻĄCE OBLIGACJE W lipcu 2014 r. JSW dokonała emisji obligacji na kwotę 700 mln zł i 163,75 mln dolarów. Wśród banków, które objęły obligacje, były: Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski SA, Bank Gospodarstwa Krajowego, ING Bank Śląski SA i PZU Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych BIS 1. W związku z niewypełnieniem przez JSW zobowiązania do dokonania emisji obligacji na rynkach międzynarodowych, od 31 lipca 2015 r. nad Spółką ciążyła opcja wcześniejszego wykupu przysługująca obligatariuszom, co w praktyce wiązać się mogło z jej upadłością. Po zawarciu szeregu umów z instytucjami, które objęły obligacje, Spółka zyskała czas na opracowanie warunków umowy restrukturyzacyjnej, dotyczącej redukcji swojego zadłużenia. We wrześniu JSW podpisała z przedstawicielami strony społecznej porozumienie, dotyczące nowych warunków pracy i płacy, dzięki któremu koszty pracy w Spółce w latach zmniejszą się o ok. 2 mld zł. Po raz pierwszy proces restrukturyzacji górnictwa odbywa się dzięki wspólnemu wysiłkowi strony społecznej i rządu. Górnicy zgodzili się na poważne wyrzeczenia Krzysztof Tchórzewski MINISTER ENERGII Na początku czerwca 2016 r. jeden z obligatariuszy ING Bank Śląski SA pozbył się papierów dłużnych JSW. Spółka zawarła 29 sierpnia 2016 r. z pozostałymi obligatariuszami porozumienie, definiujące nowy harmonogram spłaty obligacji. Zakładał on obniżenie pierwotnie uzgodnionej kwoty spłaty w początkowym okresie i wydłużenie okresu spłaty o pięć lat, a więc do 2025 r. Wartość bilansowa obligacji na 30 czerwca 2016 r. wynosiła ok. 1,3 mld zł. Spółka przyjęła też program restrukturyzacji, zakładający odbudowanie rentowności do 2018 r. Program naprawczy, zaakceptowany przez radę nadzorczą, zakładał pozyskanie środków na proces inwestycyjny poprzez sprzedaż 100 proc. akcji Spółki Energetycznej Jastrzębie za kwotę ok. 371,8 mln zł oraz 92,84 proc. akcji Wałbrzyskich Zakładów Koksowniczych Victoria za kwotę 350 mln zł. Oszczędności, wynoszące łącznie 436 mln zł, przyniosło przekazanie do SRK ruchu Jas-Mos oraz kopalni Krupiński. Spółka oszczędza również na ponad 230 działaniach naprawczych wskazanych w całej Grupie Kapitałowej. Czynione zabiegi mają do końca 2025 r. przynieść ograniczenie wydatków nawet o 1,6 mld zł (bez uwzględnienia efektów porozumień ze stroną społeczną, zawartych w lutym i wrześniu 2015 r.). Nieoczekiwanie górnikom z Jastrzębia pomógł rynek. Rosnące ceny węgla koksowego i żelazny upór w realizacji programu naprawczego sprawiły, że w 2016 r. JSW miała 45

5 B Y W Ę G I E L O D Z Y S K A Ł B I Z N E S O W Y W I G O R 6,7 mln zł zysku netto wobec 3,3 mld zł strat rok wcześniej, a wartość jej akcji wzrosła o 500 proc. Pierwszy kwartał roku 2017 r., gdy JSW zarobiła 863 mln zł, był jeszcze lepszy Spółce udało się spłacić część zobowiązań z tytułu obligacji. Obecnie jej działania skoncentrowane są na dopasowaniu produkcji do zapotrzebowania rynku, tj. oferowaniu wysokiej jakości węgla koksowego oraz ograniczeniu produkcji węgla do celów energetycznych. Łączna produkcja kopalń JSW ma w 2017 r. wynieść ok. 16 mln t. KOPALNIE HOLDINGU DO PGG W przypadku Katowickiego Holdingu Węglowego, który podobnie jak inne spółki dotkliwie odczuł spadek cen węgla, dynamika wzrostu zobowiązań była bardzo wysoka. W 2014 r. zobowiązania wzrosły do 3 mld, a ich spadek rok później do 2,6 mld zł nie był wystarczający wobec znaczącego zmniejszenia przychodów do odczuwalnej poprawy płynności finansowej. Po nowelizacji ustawy górniczej Katowicki Holding Węglowy przekazał część swojego majątku do Spółki Restrukturyzacji Kopalń. Pierwszym zakładem była kopalnia Kazimierz-Juliusz. W czerwcu 2015 r. do SRK trafiły ruch Mysłowice, wyodrębniony wcześniej z kopalni Mysłowice-Wesoła, oraz ruch Boże Dary, wyodrębniony z kopalni Murcki-Staszic. Mimo to problemy Spółki się pogłębiały. Gdyby nie zdecydowana interwencja właściciela, banki, które objęły obligacje KHW, zażądałyby w listopadzie 2016 r. postawienia Spółki w stan upadłości. Po trudnych negocjacjach umowa standstill, zawieszająca roszczenia, została przedłużona. Banki postawiły jednak warunek włączenie kopalń KHW w struktury Polskiej Grupy Górniczej. Po burzliwych negocjacjach ze stroną społeczną 1 marca 2017 r. podpisane zostało porozumienie, na mocy którego 1 kwietnia 2017 r. pracownicy Holdingu wraz z kopalniami zostali przejęci przez PGG. Załoga Holdingu miała zostać objęta rozwiązaniami płacowymi obowiązującymi w PGG. Przyjęto też, że w ciągu roku wypracowany zostanie nowy, wspólny dla wszystkich pracowników układ zbiorowy pracy. Po przejęciu kopalń KHW, Polska Grupa Górnicza zatrudnia ponad 43 tys. pracowników i skupia 9 kopalń oraz 4 zakłady specjalistyczne. W następstwie negocjacji z bankami termin spłaty zobowiązań KHW został odłożony na dwa lata, a czas spłaty wydłużono o pięć lat. Banki umorzyły równocześnie spłatę 200 mln zł. Powiększona Spółka zyskała również dokapitalizowanie wynoszące 1 mld zł. Na kwotę tę złożyły się PGE GiEK (100 mln zł), Energa Kogeneracja Kontynuujemy rozmowy z załogami śląskich kopalń. Ich najważniejszym w tej chwili elementem jest sytuacja Katowickiego Holdingu Węglowego. Trudności finansowe i niektóre nie do końca znane wcześniej fakty, związane z poziomem zadłużenia tej Spółki, powodują, że nasze pierwsze przymiarki, związane z nową formułą KHW i zaangażowaniem w ten proces mln zł, okazały się nieaktualne (100 mln zł), PGNiG (300 mln zł), Enea (300 mln zł) oraz TF Silesia (200 mln zł). Do 2020 r. nakłady inwestycyjne wynieść mają 7,2 mld zł. PGG wprowadza także nowe standardy polityki sprzedażowej. W tym celu, a także w trosce o ochronę środowiska, wycofuje ze sprzedaży najgorsze sortymenty węgla, tzw. muły i floty. Do odbiorców indywidualnych skierowana będzie natomiast oferta zakupu węgli o wysokich parametrach, których spalanie jest najmniej obciążające dla środowiska. Docelowo Polska Grupa Górnicza produkować ma ok. 34 mln t węgla. W związku z tym toczy się proces inwestycyjny, w ramach którego zwiększona zostanie liczba ścian wydobywczych. POTRZEBNA KONSEKWENCJA Po kilku latach pogrążania się w kryzysie i dyskusjach o restrukturyzacji, które kończyły się na samej dyskusji, polskie górnictwo zyskało impuls do wyjścia na prostą. Branża, po wyciągnięciu z szafy swoich słabości i uzbrojeniu się w instrumenty prawne, ma szansę na pozbycie się bagażu zaniechań gromadzonego przez lata. Krzysztof Tchórzewski MINISTER ENERGII Okolicznością dobrze rokującą na przyszłość jest także ciągły dialog ze stroną społeczną, która informowana jest o sytuacji spółek węglowych i ich planach naprawczych, a w trakcie przeprowadzania procesu zmian z oponenta stała się sprzymierzeńcem. Górnictwo jest fundamentem polskiej gospodarki. Polskie górnictwo zaczyna mieć przed sobą dobrą perspektywę, ale musimy konsekwentnie nadal podążać tą drogą zmian Beata Szydło PREMIER RP 46

6 W Ę G L O W Y R E M A N E N T Oczywiście nadużyciem byłoby stwierdzenie, że problemy górnictwa zostały rozwiązane. Branża musi ustabilizować poziom produkcji węgla, postawić na elastyczność kosztową, spłacić zaległe zobowiązania czy w końcu dostosować się do wymagań klienta. Wyzwaniem jest również wypracowanie nowych układów zbiorowych pracy w spółkach węglowych, które uproszczą i ujednolicą system wynagrodzeń, wprowadzenie motywacyjnych systemów płac i, być może, zmiana systemu czasu pracy. Potrzebne są inwestycje w bazę zasobową i nowoczesne kształcenie kadr. Kluczem do realizacji tych celów jest żelazna konsekwencja. Na taki sposób działania, w odróżnieniu od poziomu cen na światowych rynkach, sektor ma faktyczny wpływ. Działania, podjęte przez resort energii w latach , zapobiegły upadłości spółek węglowych, zapewniły załogom kopalń stabilną pracę i wypłatę wynagrodzeń. Wszelkie działania naprawcze i przekształcenia strukturalne górnictwa wypracowywane były w dialogu ze stroną społeczną. Zmniejszenie zatrudnienia w górnictwie przebiegło przy wykorzystaniu instrumentów osłonowych i zachowaniu zasady dobrowolności. Bardzo istotnym instrumentem, służącym m.in. wsparciu producentów węgla, będzie stworzenie rynku mocy opartego na elektrowniach węglowych, przygotowywane przez resort energii. Dwukrotne znowelizowanie ustawy o restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego dało instrumenty prawne i finansowe do przeprowadzenia procesu naprawczego. Program restrukturyzacji branży uzyskał notyfikację Komisji Europejskiej. Polska nie musi zwracać pomocy publicznej, a górnicy obawiać się zwolnień. Spółki węglowe mają realne perspektywy na osiągnięcie rentowności pod koniec 2017 r. Kompania Węglowa 27,2 34,4 Katowicki Holding Węglowy 10,57 14,0 Jastrzębska Spółka Węglowa 16,3 24,3 Pozostałe spółki wydobywcze 18,13 17, Wysokość wydobycia ( ) [mln t] i liczba zatrudnionych pracowników ( ) [tys.] na koniec 2015 r. w polskim górnictwie węgla kamiennego [źródło: spółki węglowe] 47