Apogeum Wojen z Turcją
|
|
- Adam Borowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Odsiecz Wiedeńska: Apogeum Wojen z Turcją
2 W przeddzień wydarzeń Imperium tureckie wstąpiło na teren Europy w XV wieku. W tym wieku doszło również do pierwszych polskich kontaktów z nowym państwem poprzez króla polskiego i węgierskiego Władysław (Warneńczyka). Nowe podboje Turków zbliżały granice polskie do siebie. Pośrednio w Hospodarstwie Mołdawskim zaczęto bliższą ʻznajomośćʼ z Turkami, poprzez liczne spory o te tereny. Podczas panowania Sulejmana Wspaniałego ( ) Korona po raz pierwszy graniczyła z Imperium Ottomańskim. Imperium właśnie sięgało szczyt swej potęgi. Kontynuacja powolnej ekspansji tureckiej na północ doprowadziła do serii wojen polsko-tureckich, jednak Rzeczpospolita Obojga Narodów na ogół wolała neutralność i pokój na swej południowej granicy. Niestety, polityczna agenda Wielkiego Księstwa Litewskiego coraz silniej dominowała kierunek działań Rzeczpospolitej (czyli granica wschodnia) i zachodnia oraz południowa granica nie zyskały dużo uwagi. 10 grudnia 1671 Imperium Ottomańskie wypowiedziało wojnę Rzeczpospolitej. Państwo nasze było zmęczone różnymi powstaniami, wojną z Moskwą i ze Szwecją. Mimo tego upadek twierdzy w Kamieńcu Podolskim 27 sierpnia 1672 przyszedł jako szok dla polskiego ludu. Rzeczpospolita Obojga Narodów utraciła większą część Ukrainy wraz z Podolem i Kamieńcem Podolskim. 4 lata później na tron wstąpił Jan Sobieski, doświadczony wódz w wojnach z Turkami. Tymczasem na Węgrzech wybuchło anty-habsburskie powstanie, i rozpoczął się bieg wydarzeń prowadzących do Bitwy pod Wiedniem..+ 1) Po upadku imperium bizantyjskiego i klęską Węgier w bitwie pod Mohaczem w 1525, najwięksi rywale Turków stanowili Habsburgowie austriaccy. W 1529 roku ruszyła wielka ofensywa ottomańską na Wiedeń. Na szczęście dla Austrii i Europy fatalna pogoda oraz determinacja obrońców i złe zaopatrzenie atakujących przyniosło zwycięstwo obrońcom Wiednia. Sułtanowie odwrócili uwagę od Austrii i skoncentrowali się na wschodzie i na Morzu Śródziemnym oraz Północnej Afryki. Siedemnasty wiek przyniósł ożywienie imperium, które uległo stagnacji pod koniec szesnastego. Tymczasem Habsburg i Święty Cesarz Rzymski Leopold I przeżywał trudne chwile, opierając się pokusom króla Francji Ludwika XIV. Powstanie węgierskie (pod dowództwem Imre Thököly) przeciwko panowaniu austriackim było finansowane nie tylko przez Turków, ale również przez Francję. Powstańcy opanowywali całe Węgry lecz napotykali opór oddziałów austriackich, których najazdy sięgały Środkowe Węgry, pod bezpośrednim panowaniu Sułtana Mehmeta IV. Te wydarzenia stworzyły pretekst do złamania pokoju austriacko-tureckiego, wspierania powstania węgierskiego na większą skalę oraz do ewentualnego podbicia Austrii. Wielki wezyr Kara Mustafa rozpoczął mobilizację wojsk i wypowiedział wojnę 6 sierpnia, Oto fragmenty listu Kara
3 Mustafy do cesarza Leopolda:,,Przede wszystkim rozkazuję Cię byś czekał na nas w Wiedniu, byśmy mogli ściąć twą głowę. (...) Zamordujemy Ciebie i wszystkich waszych poddanych. (...) Dzieci i dorośli będą ciężko torturowani zanim będą pozwoleni umrzeć. (...) Wojsko tureckie wyruszyło z Adrianopolu (Edirne) w Tracji 1 kwietnia, Zrobiono to pod prawie roku po ogłoszeniu wojny, ponieważ atak jesienią 1682 (pamiętajmy, że wojnę wypowiedziano 6 sierpnia) by dał Turkom trzy miesiące walki do zimy, gdy działania wojenne musiałyby ustać lub drastyczne spowolnieć. Leopold wykorzystał ten czas by zawrzeć sojusz obronny z Rzeczpospolitą (pod królem Janem Sobieskim) oraz przygotować posiłki z ziem niemieckich. Jan Sobieski zobowiązał się wystawić czterdziestotysięczne wojsko, a Leopold 60 tyś. Marsz wojsk ottomańskich oznaczało przyśpieszone przygotowania wojenne w obu państwach. Warto tutaj dodać, że ten czas był jednym z głównych czynników klęski Turków. Kara Mustafa dostał się do Austrii bez większego oporu. 7 lipca cesarz Leopold wycofał się z stolicy (wraz z nim większość mieszkańców Wiednia); jego eskort był atakowany przez mniejsze oddziały tatarskie aż do Linz. Ucieczka Leopolda z Wiednia (Vienna) do Linz, na mapie współczesnej. Orszak uchodzącego cesarza był atakowany przez Tatarów podczas ucieczki.
4 14 lipca pierwsze oddziały tureckie rozpoczęły oblężenie Wiednia. Obronę dowodził Graf Ernest Rüdiger von Starhemberg. Usunął on wszystkie zabudowania poza murami, by tak stworzona polana narażała Turków na wydłużony ogień obrońców. Kara Mustafa odpowiedział zbudowaniem okopów naokoło miasta. Organizował częste wypady za mury by przeszkodzić atakującym, lecz wielka przewaga liczebna Turków pokazywała swoje. W garnizonie wiedeńskim pozostawała 15 tysięczna armia wraz z małą liczbą mieszkańców, zdeterminowani by obronić swe miasto. Na przeciw im stanęła dwustutysięczna armia turecka 1. Gdyby Kara Mustafa rozpoczął pełną ofensywę na mury Wiednia, obrońcy nie mieliby szans. Jednak zaczął on pełne oblężenie, prawdopodobnie by obniżyć wielkie straty które by armia doznała gdyby szturmowała. Choć to dobra strategia, wielki wezyr pomylił się w jednym punkcie. Przypuszczał, że będzie miał dużo czasu. A tymczasem Jan Sobieski wybierał swe wojska do Wiednia, wypełniając swą obietnicę, i się zbliżał co dzień. 2) Król Jan Sobieski miał za sobą wiele bitw i posiadał doświadczenie zdobyte na Kozakach, Tatarach, i Turków. Zwycięskie bitwy pod Chocimiem i pod Podhajcami to tylko kilka przykładów talentu militarnego Sobieskiego. Wielkie zwycięstwa przyniosły mu w końcu koronę. Koronował się zdeterminowany by przeprowadzić reformy w kraju oraz odzyskać polski Bałtyk i utracone ziemie zachodnie. Miał plany wojny przeciw Austrii i innymi potęgami niemieckimi, lecz odradzające się Imperium Ottomańskie nie dało szans. Zagrożenie tureckie wobec Wiednia i Europy zmusiło króla do zawarcie układu z Austrią. Jedna z głównych przyczyn oporu litewskiej szlachty do Sobieskiego była że był on rodowitym Polakiem, który sprzyjał polskim (a nie litewskim) sprawom, czego nie było wyraźnie widać z przed czasów Jagiełły. Władysław Jagiełło, litewski król polski, świadomie nie dopuścił do zdobycia Malborku, a jedyne terytorium którego Zakon musiał się zrzec było Żmudź, i to do Wielkiego Księstwa Litewskiego 2. Po kolei najważniejsze sprawy polskie powoli zaczęły się obracać wobec Litwy, a szczególnie po unii lubelskiej. Jan Sobieski natomiast chciał urzeczywistnić najważniejsze priorytety Polski, i dbał bardziej o państwo (m.in. reforma) niż o interesy materialne części jej ludności. Wskutek tego widzimy bojkot litewskich wojsk dowodzonych przez litewskich magnatów przez większość jego kariery i również podczas odsieczy wiedeńskiej. Z Krakowa wyrusza 29 lipca, 1683 wojsko koronne (27 tyś.) do Wiednia; po drodze dołączają do niego posiłki, szczególnie niemieckie i austriackie. Trasa marszu prowadziła przez Śląsk, Morawy i Czechy. 1 według,,battles that Changed History: An Encyclopedia of World Conflict Spencer Tuckerʼa armia turecka mogła liczyć 150,000 lub mniej. Inne źródła podają więcej. 2 Paweł Jasienica,,Polska Jagiellonów
5 Tymczasem w Wiedniu warunki były złe. Odcięte zostały wszystkie szlaki żywnościowe i straty w ludności były duże. Zmęczenie było do tego stopnia problemem że Ernest Rüdiger von Starhemberg rozkazał zastrzelić każdego żołnierza którego by znaleziono śpiącego na warcie. Turkowie zrobili wyłomy w murach, pośpiesznie ubezpieczone przez obrońców. Wkrótce zabrakło Starhembergowi najistotniejszych zapasów. Po dwóch miesiącach siły austriackie zniżyły się do 5 tysięcy. Wojska Kara Mustafy zdobyli przyczółki w bastionach i przygotowywali się do ostatecznego zdobycia miasta. W dniach 4-9 września Turcy znaleźli się w odległości strzału z rusznicy od zamku cesarskiego. Gdy 8 września Kara Mustafa zdobył część muru, Austriacy przygotowywali się do walk ulicznych w Wiedniu samym. Jedynie zwycięstwa austriackie z powstańcami węgierskimi (pozwalając na swobodną koncentrację wojsk sprzymierzonych pod Tulln) i zbliżenie się Jana Sobieskiego podtrzymywało morale obrońców. 3 września wojska sprzymierzone spotkały się pod Tulln (40 km od Wiednia: zobacz mapę współczesnej Austrii) nad Dunajem. Król Sobieski przyjął dowództwo nad całością wojsk austriackich, niemieckich i polskich liczących wspólnie 70 tysięcy żołnierzy (w tym
6 31 tysięcy jazdy). Zadecydowano, że najlepszą (i najszybszą) metodą byłoby przedzieranie się przez las Wiedeński by atakować nieprzyjaciela od zachodu. Polacy zajęli prawą, najbardziej południową pozycję, by odciąć ucieczkę Turków (którzy mieli tyły do Dunaju), wojska cesarskie po lewej stronie, a posiłki niemieckie oraz inne po środki. Widać, że powierzono Polakom najważniejszą rolę (prowadzącą również przez obóz Kara Mustafy, jak widać na mapie powyżej) a zarazem najcięższą. Ponieważ prawe skrzydła nie miała naturalnego ubezpieczenia od prawej (tj. oddziały cesarskie poprzez rzekę Dunaj) mogła być atakowana efektownie. Również mieli największy dystans do pokrycia. Gdyby polska jazda (m.in. husaria) zdążyła w czas przebić się na południe Wiednia, posiłkowana przez piechotę, okrążono by całą armię turecką (odnoszę się znów do mapy powyżej dla zorientowania się). Taki był plan Sobieskiego. Natomiast dla Karola Lotaryńskiego, ważnego i doświadczonego dowódcy wojsk cesarskich, priorytetem było uratowaniem Wiednia jak najszybciej; zależało mu na odepchnięciu Turków od stolicy, nie na całkowitym, lecz dłuższym zwycięstwie. Przyjęto plan podobny. Jan Sobieski dobrze się wyrażał o innych dowódcach, i mianowanie go na głównego dowódcę przyszło łatwo. Chwała i doświadczenie oraz charyzmę Sobieskiego były dobrze znane bo całej Europie. Książę Lotaryński tak pisał do hetmana Jabłonowskiego o Sobieskim: Cesarz Leopold do Sobieskiego: Jego osoba znaczy tyle co cała armia Nie tyle oczekujemy wojsk Waszej Królewskij Mości, ile osoby waszej, pewni, że osoba wasza królewska na czele naszych wojsk i imię wasze, tak groźne dla wspólnych nieprzyjaciół, same zapewnią mu klęskę. Przy obecności króla polskiego ustalono wszystko bez sporów i sprawnie, nawet przekonano cesarza Leopolda by zrzekł się pozycji naczelnego wodza wojska. Zgoda panowała. Wojska wyruszyły przy małym oporze Tatarów, bowiem ich chan doznał zniewagę ze stron Kara Mustafy. Pomogło to m.in. przez umożliwianie użycia mostów na swobodną przeprawę przez Dunaj. 10 września wojsko sprzymierzone już przedzierało się przez Las Wiedeński. Tymczasem Turcy umacniali swe pozycje, lecz wbrew propozycji Ibrahima Paszy Kara Mustafa nie obrócił wszystkie swe siły w stronę nieprzyjaciela, bo nie chciał przerywać działań oblężniczych, wierząc w rychły upadek miasta, które rzeczywiście było już srogo zagrożone; opanowano już część murów i zdobyto bastion miejski Löbl a garnizon ciągle słabł. Gdyby nie Ernst Starhemberg, który zapewniał w liście do Karola Lotaryńskiego: Nie oddam Wiednia, aż z ostatnią kroplą krwi mojej, stolica by
7 prawdopodobnie tak długo nie wytrzymała. W garnizonie pozostało na początku września może 5 tyś. obrońców, wymęczonych i głodnych. 3) Bitwa 11 września oddziały cesarskie (czyli lewe skrzydło sąsiadujące z Dunajem) wyłonili się z Lasu Wiedeńskiego i dotarły na wzgórze Kahlenberg, gdzie oznakowali obrońcom radosną wieść: odsiecz nareszcie nadeszła! Polacy, którym przyszło przemieszczać największą część Lasu, przyszli dopiero całą siłą 12 września i nie byli gotowi do walki rankiem. Bitwa rozpoczęła się na dobrze wczesnym rankiem 12 września atakiem Turków pod dowództwem Ibrahima Paszy na lewe skrzydło (oddziały cesarskie) wojsk sprzymierzonych, nie chcąc pozwolić ich mobilizację. Natarcie odparto i lewe skrzydło ruszyło naprzód na Nussdorf (zobacz mapę) przez łagodne równiny, wolniej naśladowane przez centrum. Centrum w tym samym czasie powoli przedzierało się przez teren usiany gęsto winnicami, pod ostrzałem tureckiej broni palnej. Po ciężkich bojach o 10 zdobyto tą wioskę i broniono ją, czekając na wyrównanie linii wojsk. Turcy wykorzystali tą okazję i zaatakowali lukę, jaka powstała między lewym skrzydłem a oddziałami saskimi w centrum. Ryzyko rozbicia było w ostatnią chwile zażegnane gdy batalion gwardii hanowerskiej mocno zainterweniował. O godzinie 13 centrum armii zrównało się z lewym skrzydłem na linii Heiligenstadt - Dorbach (zobacz mapę). Jedynie wciąż brakowało Polaków. Mieli najtrudniejszy teren, niemal górzysty. Od 6 rano polska piechota z determinacją oczyszczała powoli janczarów z wzgórz. O godzinie 14 Sobieski wraz z swymi oddziałami zdobył ostatnie z wzgórz, powitany krzykiem entuzjazmu żołnierzy niemieckich, którzy rwali się do dalszej walki. Przygotowano decydującą szarżę ze wzgórza Schafberg (dla orientacji, strzałki na prawym skrzydle w kolorze mocniejszej czerwieni oznaczają początek i kontynuację szarży). Kara Mustafa pojął, że stąd będzie przeprowadzony ostateczny, najsilniejszy cios w jego armię i pospiesznie przegrupowywał oddziały ze swego prawego skrzydła (znacznie odciążając Austriaków) oraz posiłki z tymczasem wciąż atakujących Wiedeń elitarnych oddziałów. Jan Sobieski rozkazał porucznikowi Zygmuntowi Zbierzchowskiemu wraz ze stu kilkudziesięcioma husarzami przeprowadzić wywiad (czyli próbną szarżę), by poznać zbocze wzgórza Schafberg i sprawdzić, czy nie kryje niespodzianek. 54 jeźdźców poległo w frontalnej szarży, przełamując pierwsze szeregi jazdy tureckiej. Okazało się, że szarża jest możliwa. Zaczęło się decydujące natarcie. Ponad 20 tysięcy kawalerii szarżowała. Lewe skrzydło polskiej armii zostało zmuszone do odwrotu wobec szaleńczych ataków tureckich. Abazy Sara Husajn, dowódca lewego skrzydła otomańskiej armii, przesuwał coraz to więcej oddziałów na swą stronę, wierząc, że rozbicie tej sekcji jest możliwe. Jednocześnie pozwalało to oddziałom austriackim podchodzić prawie pod sam Wiedeń. Na polskim odcinku armii skupiło się prawie 3/4 armii osmańskiej.
8 Warto popatrzeć na odznaczone (na niebiesko) na górze i na lewo dwa kluczowe wzgórza Michaelsberg oraz Schefberg, które umożliwiły szarżę polskiej jazdy (pod dowództwem hetmana Jabłonowskiego na prawej stronie, Jana III w centrum, oraz Sieniawskiego na lewej, sąsiadującej z centrum całej armii, stronie). Widać również awans wojsk cesarskich (Ks. Lotaryński) oraz centrum (wojska niemieckie; Waldeck). Osiągnięto plan, wojska sprzymierzone oswobadzały Wiedeń. Zdecydował jednak odciąć drogę odwrotu Turkom. O godzinie 17, Jan Sobieski poprowadził osobiście generalny szturm, rozbijając linie tureckie i zdobywając obóz turecki. Kara Mustafa rzucił się do panicznej ucieczki, wraz z resztką swych żołnierzy. Wiedeń był wolny.
9 4) Po swym zwycięstwie Król Jan Sobieski wysłał dwa listy, do papieża i do swej żony, Marysieńki. Oto pełny list wręczony papieżowi: Ojcze Święty, Venimus, vidimus, Deus vicit. Zechciej, Wasza Świętobliwość, uniżenie proszę, przyjąć łaskawie oraz jako nowe świadectwo mego synowskiego uszanowania wiadomość o świetnym zwycięstwie użyczonym wczoraj przez Boski Majestat całem Chrześcijaństwu, pod Wiedniem, gdzie mi się udało w paru wręcz chwilach zniszczyć przeważną część wojsk otomańskich, w liczbie 180 tysięcy wojowników. Uchwycić wszystkie główne sztandary wielkiego wezyra, całą artylerię, jego własne konie, broń, sprzęty i namioty, aż ostatecznie, po krwawej a nader zaciętej walce ośmiogodzinnej oraz ucieczce tegoż wezyra z resztą jego ludzi, zostało w mym posiadaniu całe jego obozowisko, które się rozciąga na ponad milę od Miasta. Zbyt wiele miałbym do oznajmienia Waszej Świątobliwości, gdybym miał Ją informować o wszelkich szczegółach, tak co do mego pochodu, jak też i bitwy, ale ponieważ mam zamiar ścigać resztę uciekających Barbarzyńców zechciej mi, Ojcze Święty, pozwolić, abym się ograniczył do przypomnienia, że choć miałem zaszczyt pisać Waszej Świątobliwości z Raciborza na Śląsku obiecując się stawić pod Wiedniem za dwa tygodnie, to zanim one one upłynęły znalazłem się już, z Boską pomocą, w samej twierdzy. Sekretarz mój Talenti, który będzie miał zaszczyt przedłożyć ten list Waszej Świątobliwości, jako obecny rzy mnie w czasie działań będzie miał możność powiadomić Ją dokładnie o szczegółach zwycięstwa a przede wszystkim upewnić Waszą Światobliwość o trwałości mego, należnego Jej ode mnie uszanowania oraz najżarliwszej mej gorliwości, którą żywię zawsze dla spray szerzenia wiary katolickiej oraz obowiązku przyczyniania się do tego wszystkiego, co może ode mnie zależeć dla chwały i zadowolenia Waszej Świątobliwości, której, chyląc się wraz z ludami naszymi po błogosławieństwo, całuję Jej święte stopy. Wiedeń, d. 15 września 1683 Waszej Świątobliwości najposłuszniejszy Syn Jan, król Polski Odsiecz wiedeńska nie przyniosła bezpośrednio zysków terytorialnych Rzeczpospolitej, nie przyniosła też wzrost potęgi militarnej. Jednak po tej klęsce Imperium Osmańskie przeszło na defensywę, co pozwoliło Rzeczpospolicie Obojga Narodów odzyskać Podole i te części Ukrainy pod panowaniem tureckim od ponad
10 kilkanaście lat. Również powiększył się autorytet Rzeczpospolitej na arenie międzynarodowej, co było ważne w dobie słabości wewnętrznej. Gdyby Wiedeń upadł granica polsko-turecka by drastycznie się wydłużyła, zagrożony by był Kraków. Upadek Wiednia pozwoliłby ekspansję turecką na całą Europę. Duże obszary europejskie, m.in. ziemie niemieckie i włoskie, musieliby być rzuceni wstecz przez zacofanych kulturowo i moralnie Osmanów (np. zamordowanie 30,000 chrześcijańskich jeńców). Dzieje Europy potoczyłyby się inaczej. Rzeczpospolita nie osiągnęła dużych korzyści, niestety. Janowi Sobieskiemu nie udało się przeprowadzić reform, i państwo powoli uchylało się ku upadkowi po jego panowaniu. Mimo tego zwycięstwo nad Wiedniem nie tylko uratowało Europę, lecz daje nam dumę że jesteśmy Polakami, że to my w dużej mierze pogromiliśmy wojska tureckie pod naszym królem. Również Bitwa pod Wiedniem oznaczało początek końca naszej rywalizacji i konfrontacji z Imperium Osmańskim, z których wyszliśmy zwycięsko.
11 Bibliografia that+changed+history+sobieski +starhemberg&hl=no&sa=x&ei=tocfucxpg46k9qskpicoba&ved=0cc0q6a EwAA#v=onepage&q=battles%20that%20changed%20history%20sobieski %20starhemberg&f=false Battles that Changed History: An Encyclopedia of Conflict Spencer Tucker option=com_content&task=view&id=167&itemid=3 6. Pomniejsze źródła
Wojna z Turkami Jan III Sobieski
Wojna z Turkami Jan III Sobieski 1. Cele lekcji Po zakończonej lekcji uczeń pamięta: rozumie: potrafi: - pojęcia: husaria, islam, odsiecz, hetman, wezyr - postaci: Jan III Sobieski, wielki wezyr Kara Mustafa,
Bardziej szczegółowoKłuszyn Armią dowodził hetman polny koronny Stanisław Żółkiewski.
1 4 lipca 1610 r. wojska polskie pod wodzą hetmana Stanisława Żółkiewskiego pokonały wielokrotnie silniejsze oddziały moskiewsko-szwedzkie. Miejscem victorii była wieś Kłuszyn, położona ok. 150 km na zachód
Bardziej szczegółowoAnna Korzycka Rok IV, gr.1. Mapa i plan w dydaktyce historii. Pytania. Poziom: szkoła podstawowa, klasa 5.
Anna Korzycka Rok IV, gr.1 Mapa i plan w dydaktyce historii. Pytania Poziom: szkoła podstawowa, klasa 5. 1. Na podstawie mapy Polska za Bolesława Chrobrego podaj miejscowości będące siedzibami arcybiskupa
Bardziej szczegółowoSTOSUNKI POLSKOKRZYŻACKIE ZA PANOWANIA DYNASTII PIASTÓW
STOSUNKI POLSKOKRZYŻACKIE ZA PANOWANIA DYNASTII PIASTÓW DYNASTIA PIASTÓW Krzyżacy Z chrześcijańskim Księstwem Mazowieckim sąsiadowały pogańskie plemię, które najeżdżały na kraj Konrada Mazowieckiego. Regularnie
Bardziej szczegółowoMORZE BAŁTYCKIE W KONCEPCJACH I POLITYCE POLSKI I LITWY: SPOJRZENIE NA PODRĘCZNIKI LITEWSKIE
2015.05.11 1 BALTIJOS JŪRA LENKIJOS IR LIETUVOS KONCEPCIJOSE IR POLITIKOJE: ŽVILGSNIS Į LIETUVIŠKUS VADOVĖLIUS / MORZE BAŁTYCKIE W KONCEPCJACH I POLITYCE POLSKI I LITWY: SPOJRZENIE NA PODRĘCZNIKI LITEWSKIE
Bardziej szczegółowo10. Rzeczpospolita Obojga Narodów powstała na mocy unii lubelskiej w roku: (0-1)
10. Rzeczpospolita Obojga Narodów powstała na mocy unii lubelskiej w roku: (0-1) A. 1496 B. 1505 C. 1569 D. 1572 11. Korzystając z poniższego fragmentu drzewa genealogicznego Jagiellonów, oceń prawidłowość
Bardziej szczegółowoMonte Cassino to szczyt wysokości 516m położony w skalistych masywach górskich środkowych Włoch, panujący nad doliną Liri i drogą Neapol-Rzym, na
MONTE CASSINO 1944 Monte Cassino to szczyt wysokości 516m położony w skalistych masywach górskich środkowych Włoch, panujący nad doliną Liri i drogą Neapol-Rzym, na którym wznosi się stare Opactwo Benedyktynów.
Bardziej szczegółowo- Łączymy się z naszym pierwszym wysłannikiem. Czy może nam waszmość powiedzieć jak przedstawia się obecnie sytuacja na miejscu?
0 - Witamy państwa bardzo serdecznie 12-tego września w naszym studio Wawel w Krakowie. Łączymy się z państwem w tych wczesnych godzinach rannych, ponieważ z naszych informacji wynika, że być może właśnie
Bardziej szczegółowoT Raperzy. SSCy8
Władysław Łokietek T Raperzy https://www.youtube.com/watch?v=w4vrx- SSCy8 Panowanie Władysława Łokietka Polska w czasach Wladysława Łokietka Rodowód Władysława Łokietka Przydomek Imię otrzymał po swoim
Bardziej szczegółowoNiepodległa polska 100 lat
Niepodległa polska 100 lat 1918-2018 UTRATA NIEPODLEGŁOŚCI Ostatni z trzech rozbiorów Polski przypieczętowała klęska powstania kościuszkowskiego w lipcu 1794 roku. W roku następnym 3 stycznia 1795 Rosja,
Bardziej szczegółowoProjekt przygotowali uczniowie klasy II b 1. Emil Szyszka 2. Dominik Biaduń 3. Tomasz Przygocki 4. Krzysztof Podleśny Opiekun projektu: Jadwiga
Projekt przygotowali uczniowie klasy II b 1. Emil Szyszka 2. Dominik Biaduń 3. Tomasz Przygocki 4. Krzysztof Podleśny Opiekun projektu: Jadwiga Sochacka Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego
Bardziej szczegółowoPlan wynikowy z historii dla technikum klasa I
Plan wynikowy z historii dla technikum klasa I Dział programowy Kształtowanie się Europy średniowiecznej. Temat / Środki dydaktyczne Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Ilość godzin 1. Geneza
Bardziej szczegółowoKONKURS Z HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA dla uczniów szkół podstawowych województwa lubuskiego 01 kwietnia 2017 r. zawody III stopnia (wojewódzkie)
kod ucznia. KONKURS Z HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA dla uczniów szkół podstawowych województwa lubuskiego 01 kwietnia 2017 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Witamy Cię na kolejnym etapie konkursu przedmiotowego
Bardziej szczegółowoŚmierć żołnierza święta jest I łamie nakazy nienawiści Przyjaciel czy wróg, jeśli nie ominęły go rany Na jednakową miłość i cześć zasługuje
Śmierć żołnierza święta jest I łamie nakazy nienawiści Przyjaciel czy wróg, jeśli nie ominęły go rany Na jednakową miłość i cześć zasługuje Kontrofensywa Austro-Węgier. Bitwa Rudnicka 1914r. Historia I
Bardziej szczegółowoWiek XVII w Polsce. Wojny ze Szwecją.
XVII wiek Wiek XVII w Polsce Wojny ze Szwecją. Przyczyny: - Władcy Szwecji chcieli zdobyć ziemie mogące być zapleczem rolniczym kraju - Walka o dominację na Morzu Bałtyckim - Dążenie Zygmunta III Wazy
Bardziej szczegółowoPanowanie ostatnich Jagiellonów
Panowanie ostatnich Jagiellonów 1. Wojny na wschodzie Wielkie Księstwo Moskiewskie za panowania Iwana III Srogiego w 1492 r. atakuje litewską Wiaźmę i tereny nad Oką 1500 r. Księstwo wchodzi w granice
Bardziej szczegółowoŚLĄSKIE MONETY HABSBURGÓW LEOPOLD KATALOG
ŚLĄSKIE MONETY HABSBURGÓW LEOPOLD KATALOG Piotr Kalinowski KALETY 2006 Słowo wstępu Katalog, który macie Państwo przed sobą powstał na podstawie wydanego w 1988 dzieła Ivo Halački Mince Ziemí Koruny České.
Bardziej szczegółowoWielka Wojna z Zakonem
Wielka Wojna z Zakonem Historia Polski Klasa I Gim Plan zajęć Krótkie powtórzenie Rys historyczny Mity Tradycja Ćwiczenia Podsumowanie Praca domowa Bibliografia Praca domowa Odpowiedz na pytania: "Dlaczego
Bardziej szczegółowoJeszcze Polska nie zginęła. czyli Polacy walczą u boku Napoleona
Jeszcze Polska nie zginęła czyli Polacy walczą u boku Napoleona Legiony Dąbrowskiego W 1795 r 3 sąsiednie mocarstwa Rosja, Prusy i Austria podzieliły RP na 3 części. Zagrozili wojną każdemu Państwu, które
Bardziej szczegółowoW Chocimiu został podpisany rozejm polsko-turecki.
09.10 1621 W Chocimiu został podpisany rozejm polsko-turecki. Klęska zadana polskiej armii we wrześniu 1620 przez Turków pod Cecorą i śmierć podczas odwrotu hetmana wielkiego koronnego Stanisława Żółkiewskiego,
Bardziej szczegółowoJan Kazimierz opanować całe państwo polskie, utworzyć z Bałtyku morze wewnętrzne, Szwecji brakowało ziem do uprawy, chęć opanowania ziem Polskich.
Zygmunt III Waza Lekcja Temat: XVII wiek stulecie wojen. Pomiędzy polską i szwedzką gałęzią dynastii Wazów wystąpił konflikt interesów. Głównym powodem wybuchu wojen polsko-szwedzkich była rywalizacja
Bardziej szczegółowoWojna domowa i król Piast
Wojna domowa i król Piast 1. Rzeczypospolita po potopie Szlachta traciła w czasach wojen i majątki i wpływy; wpływy na rzecz magnaterii Szlachta stawała się klientami magnatów Zmalała rola króla; ma on
Bardziej szczegółowoAutor: Marek Groszkowski. Redakcja: Michał Przeperski. Korekta: Maria Buczkowska. Skład i łamanie: Tomasz Kiełkowski
1 Autor: Marek Groszkowski Redakcja: Michał Przeperski Korekta: Maria Buczkowska Skład i łamanie: Tomasz Kiełkowski Projekt okładki: Tomasz Kiełkowski ISBN: 978-83-934630-7-7 All rights reserved. Copyright
Bardziej szczegółowoHABSBURGOWIE I JAGIELLONOWIE RODZINNA RYWALIZACJA
HABSBURGOWIE I JAGIELLONOWIE RODZINNA RYWALIZACJA Scenariusz lekcji do filmu edukacyjnego Noc w galerii HABSBURGOWIE I JAGIELLONOWIE RODZINNA RYWALIZACJA. CZĘŚĆ I: WPROWADZENIE 2 Czas pracy: 45 minut.
Bardziej szczegółowoAutor: Zuzanna Czubek VIB
Autor: Zuzanna Czubek VIB 1795r.- III rozbiór Polski (dokonany przez Prusy, Austrię i Rosję), Polska na 123 lata zniknęła z mapy Europy i świata. Prusy w wyniku trzech rozbiorów zagarnęli: Pomorze, Wielkopolskie,
Bardziej szczegółowoPoczątki rządów Jagiellonów
Początki rządów Jagiellonów 1. Andegawenowie na polskim tronie Łokietek i Kazimierz Wielki dogadywali się w sprawie sukcesji z Węgrami (Kazimierz Wielki w 1339 r. w Wyszehradzie) 1370 r. umiera Kazimierz
Bardziej szczegółowoGimnazjum w Pleśnej im. Bohaterów Bitwy pod Łowczówkiem DLACZEGO BOHATERÓW BITWY POD ŁOWCZÓWKIEM?
DLACZEGO BOHATERÓW BITWY POD ŁOWCZÓWKIEM? LATA 2001 2004 DZIAŁANIA WYCHOWAWCZE PRZED NADANIEM IMIENIA SZKOLE SPOTKANIA POKOLEŃ CZY OCALIMY NASZ PATRIOTYZM? PROGRAMY ARTYSTYCZNE NA UROCZYSTOŚCI ŚRODOWISKOWE
Bardziej szczegółowoPOWSTANIE WARSZAWSKIE
POWSTANIE WARSZAWSKIE Powstanie Warszawskie było największą akcją zbrojną w okupowanej przez Niemców Europie, zorganizowaną przez Armię Krajową w ramach akcji BURZA. Planowane na kilka dni, trwało ponad
Bardziej szczegółowo1. Kryzys państwa carów
Walka o koronę carów Potrzeba w miejscu, nadzieja w męstwie, zbawienie w zwycięstwie. Czyńcie swoją powinność! Mowa Żółkiewskiego przez bitwą pod Kłuszynem 1. Kryzys państwa carów Po Iwanie IV Groźnym
Bardziej szczegółowoAgresja ZSRR na Polskę zbrojna napaść dokonana 17 września 1939 przez ZSRR na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą.
Agresja ZSRR na Polskę zbrojna napaść dokonana 17 września 1939 przez ZSRR na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą. Element działań wojennych kampanii wrześniowej pierwszej kampanii
Bardziej szczegółowoPanowanie ostatnich Jagiellonów. Nie jestem królem sumień waszych. Zygmunt August (król )
Panowanie ostatnich Jagiellonów Nie jestem królem sumień waszych. Zygmunt August (król 1548-1572) 1. Wojny na wschodzie Wielkie Księstwo Moskiewskie za panowania Iwana III Srogiego w 1492 r. atakuje litewską
Bardziej szczegółowoWiktoria wiedeńska to jedna z najpiękniejszych kart
RYCERSTWO POLSKIE W ODSIECZY WIEDEŃSKIEJ Wiktoria wiedeńska to jedna z najpiękniejszych kart historii oręża polskiego, przez którą najchwalebniej i najrozgłośniej weszliśmy w dzieje Europy. Dzień 12 września
Bardziej szczegółowoPolska i świat w XII XIV wieku
Test a Polska i świat w XII XIV wieku Test podsumowujący rozdział I 1. Czytaj uważnie tekst i zadania. 2. W zadaniach od 1. do 3., 5., 6. oraz od 10. do 1 3. znajdują się cztery odpowiedzi: A, B, C, D.
Bardziej szczegółowo2014 rok Rok Pamięci Narodowej
2014 rok Rok Pamięci Narodowej I. 100 rocznica wybuchu I wojny światowej I wojna światowa konflikt zbrojny trwający od 28 lipca 1914 do 11 listopada 1918 pomiędzy ententą, tj. Wielką Brytania, Francją,
Bardziej szczegółowoHistoria EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16 KLASA II GIMNAZJUM. Imię:... Nazwisko:... Data:... Historia egzamin klasyfikacyjny 2015/16 gimnazjum, klasa 2
Historia EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16 KLASA II GIMNAZJUM Imię:... Nazwisko:... Data:... Strona 1 Wersja podstawowa 1. Wymień dwóch władców koronowanych na króla Polski (0 2 p.) w okresie pomiędzy rządami
Bardziej szczegółowoZmiany polityczne w Europie w XVII wieku
Zmiany polityczne w Europie w XVII wieku Pan Bóg jest moją zbroją Gustaw II Adolf (1594-1632) król Szwecji; słowa wypowiedziane przed bitwa pod Lutzen, w której zginął 1. Upadek potęgi Hiszpanii Atlas
Bardziej szczegółowoDziennik bojowy 14. Pułku Strzeleckiego 72. Dywizji Strzeleckiej
UWAGA! Zachowano oryginalną stylistykę z dziennika bojowego. Źródło: Pamięć Narodu. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej. Tłumaczenie: Maciej Krzysik Nysa 1945-2015. Dziennik bojowy 14. Pułku Strzeleckiego
Bardziej szczegółowoMonarchia Kazimierza Wielkiego
Monarchia Kazimierza Wielkiego 1333-1370 1. Początek rządów Jako jedyny spadkobierca odziedzicza tylko Wielkopolskę i Małopolskę; ok. 40% terenów Polski z 1138r. Niezależne pozostaje Mazowsze; w rękach
Bardziej szczegółowoPowstanie Warszawskie. Anna Strus 6a
Powstanie Warszawskie Anna Strus 6a Powstanie Warszawskie rozpoczęte 1 sierpnia 1944 roku wystąpienie zbrojne przeciwko okupującym Warszawę wojskom niemieckim, zorganizowane przez Armię Krajową w ramach
Bardziej szczegółowoLekka jazda chorwacka
Lekka jazda chorwacka Historia formacji W XVII wieku nieregularne oddziały piechoty i jazdy chorwackiej stanowiły ważny element tzw. Pogranicza Wojskowego na granicy Cesarstwa i Turcji. W skład obydwu
Bardziej szczegółowo1. Pochodzenie Słowian
Słowianie i Węgrzy 1. Pochodzenie Słowian Do V w. zamieszkiwali tereny między Karpatami, Prypecią a Dnieprem W V wieku początek ekspansji osadniczej Początkowo zajmowali tylko tereny opuszczone przez barbarzyńców,
Bardziej szczegółowoGrupa A TEST Które terytorium było zależne od Królestwa Polskiego? TEST. Na podstawie mapy wykonaj zadanie 1.1. i 1.2.
Grupa A Imię i nazwisko Data Klasa 3 Na podstawie mapy wykonaj zadanie 1.1. i 1.2. 1.1. Które terytorium było zależne od Królestwa Polskiego? A. Księstwa Wierchowskie. B. Mołdawia. C. Republika Nowogrodzka.
Bardziej szczegółowoKoronacja pierwszego króla
Chrzest Polski W 966 roku książę Mieszko I przyjął chrzest, włączając Polskę w świat krajów chrześcijańskich. Data ta uznawana jest za symboliczny początek państwa polskiego. Wydarzenie to miało swoje
Bardziej szczegółowoŚLĄSKIE MONETY HABSBURGÓW MARIA TERESA I PÓŹNIEJSZE KATALOG
ŚLĄSKIE MONETY HABSBURGÓW MARIA TERESA I PÓŹNIEJSZE KATALOG Piotr Kalinowski KALETY 2006 Słowo wstępu Katalog, który macie Państwo przed sobą powstał na podstawie wydanego w 1988 dzieła Ivo Halački Mince
Bardziej szczegółowoMIASTO GARNIZONÓW
1920 1939 MIASTO GARNIZONÓW 18. PUŁK UŁANÓW POMORSKICH 64 i 65 PUŁK PIECHOTY 16 PUŁK ARTYLERII LEKKIEJ, Do 1927 r. WYŻSZA SZKOŁA LOTNICZA (PRZENIESIONA POTEM DO DĘBLINA ] Od 1928 r. - LOTNICZA SZKOŁA STRZELANIA
Bardziej szczegółowo11 listopada 1918 roku
11 listopada 1918 roku 92 lat temu Polska odzyskała niepodległość Europa w II połowie XVII wieku Dlaczego Polska zniknęła z mapy Europy? Władza szlachty demokracja szlachecka Wolna elekcja Wojny Rzeczpospolitej
Bardziej szczegółowoPotop szwedzki Kończ waść! wstydu oszczędź! Potop H. Sienkiewicz, słowa wypowiedziane przez Kmicica do Wołodyjowskiego
Potop szwedzki 1655-1660 Kończ waść! wstydu oszczędź! Potop H. Sienkiewicz, słowa wypowiedziane przez Kmicica do Wołodyjowskiego 1. Przyczyny najazdu szwedzkiego 1. dążenie Szwecji do panowania nad Morzem
Bardziej szczegółowoW XVII wieku. Tekst I
W XVII wieku Tekst I Jan III Sobieski w 1673 roku pokonał armię turecką pod Chocimiem. Bitwa trwała dwa dni. Pierwszego dnia polski atak na obóz turecki został odparty. Sobieski zatrzymał wojska w polu
Bardziej szczegółowo1. Kto powiedział te słowa: Przybyłem, zobaczyłem, Bóg zwyciężył. a) Jan III Sobieski b) Stanisław August Poniatowski c) Henryk Walezy
Turniej historyczny 1. Kto powiedział te słowa: Przybyłem, zobaczyłem, Bóg zwyciężył. a) Jan III Sobieski b) Stanisław August Poniatowski c) Henryk Walezy 2. Uzbrojenie przedstawia wojowników jakiego kraju?
Bardziej szczegółowoKOMU ZAWDZIĘCZAMY TO, ŻE POLSKA WYBIŁA SIĘ NA NIEPODLEGŁOŚĆ?
KOMU ZAWDZIĘCZAMY TO, ŻE POLSKA WYBIŁA SIĘ NA NIEPODLEGŁOŚĆ? ROZBIORY POLSKI PRZYCZYNĄ UTRATY NIEPODLEGŁOŚCI NASTĄPIŁY W II POŁOWIE XVIII W. NA DRODZE CESJI TERYTORIUM I RZECZYPOSPOLITEJ DOKONANEJ PRZEZ
Bardziej szczegółowoREMBERTÓW W CZASIE BITWY WARSZAWSKIEJ W ŚWIETLE DOKUMENTÓW CAW
Grzegorz Socik REMBERTÓW W CZASIE BITWY WARSZAWSKIEJ W ŚWIETLE DOKUMENTÓW CAW Odradzające się Wojsko Polskie już od pierwszych chwil swego istnienia musiało toczyć walki w obronie państwa, które dopiero
Bardziej szczegółowoKoncepcja merytoryczna i wstęp Witold Rawski. Rysunki Roman Gajewski. Redakcja techniczna i skład Bożena Tomaszczuk
ODSIECZ LWOWA W 1918 roku WOJSKOWE CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ 2014 Koncepcja merytoryczna i wstęp Witold Rawski Rysunki Roman Gajewski Redakcja techniczna i skład Bożena Tomaszczuk Copyright by Wojskowe
Bardziej szczegółowoDywizja Stefana Czarnieckiego w Danii ( )
Dywizja Stefana Czarnieckiego w Danii (1657-1659) J esienią 1657 roku, w związku z wybuchem wojny szwedzko-duńskiej, zrodził się na dworze Jana II Kazimierza pomysł wysłania dywizji do Danii, w celu wsparcia
Bardziej szczegółowoNiezwyciężeni. Michał Kadrinazi Paradowski, Daniel Staberg, Rafał Szwelicki Malowanie figurek szwedzkich: Corsarii.
Niezwyciężeni Szwedzcy weterani w kampanii przeciw Danii 1657-1658 W Michał Kadrinazi Paradowski, Daniel Staberg, Rafał Szwelicki Malowanie figurek szwedzkich: Corsarii lipcu 1657 roku Dania zdecydowała
Bardziej szczegółowoOd początku okupacji przygotowywano się do wybuchu powstania Zdawano sobie sprawę z planów Stalina dotyczących Polski 27 października 1943 r. gen.
Od początku okupacji przygotowywano się do wybuchu powstania Zdawano sobie sprawę z planów Stalina dotyczących Polski 27 października 1943 r. gen. Sosnkowski wydaje rozkaz o rozpoczęciu przygotowań do
Bardziej szczegółowoMałopolski Konkurs Tematyczny:
Małopolski Konkurs Tematyczny: Umarli, abyśmy mogli żyć wolni. Miejsce Lwowa i jego obrońców w walce o niepodległość Polski - dla uczniów dotychczasowych gimnazjów i klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych
Bardziej szczegółowoBitwa pod Parkanami 7-9 X 1683 r.
04.01.2014 Bitwa pod Parkanami 7-9 X 1683 r. Autor: Wieczorna Image not found http://wieczorna.pl/uploads/photos/middle_ Bitwa pod Parkanami, mająca miejsce niecały miesiąc po odsieczy wiedeńskiej, jest
Bardziej szczegółowoEuropa Środkowa i Wschodnia w XV wieku
Europa Środkowa i Wschodnia w XV wieku 1. Czechy w czasach panowania Luksemburgów Po Przemyślidach są Luksemburgowie; Po Janie Luksemburskim rządził syn Karol IV 1. Rozwijał Czechy; Praga stolicą 2. 1344
Bardziej szczegółowoKarpacki Oddział Straży Granicznej
Karpacki Oddział Straży Granicznej Źródło: http://www.karpacki.strazgraniczna.pl/ko/komenda/izba-tradycji/17648,izba-tradycji.html Wygenerowano: Czwartek, 19 października 2017, 23:53 Izba Tradycji Autor:
Bardziej szczegółowoEtap Centralny III Olimpiady Historycznej Gimnazjalistów Rok szkolny 2018/2019 MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA Nr zadania Model /klucz Punktacja Schemat punktowania 1.1. PF 0 2 2 pkt za dwie poprawne 1.2. Jeden z np.: Umowa - Rosja z Prusami i Turcją w 1720 r., Umowa - Rosja
Bardziej szczegółowoZadanie 1. Zapoznaj się z treścią współczesnego hymnu polskiego, a następnie wykonaj polecenie. Mazurek Dąbrowskiego Jeszcze Polska nie zginęła,
Karta pracy 16. Temat: Polacy w epoce napoleońskiej. Oś czasu: 1797 utworzenie Legionów Polskich we Włoszech 1807 powstanie Księstwa Warszawskiego 1812 początek wojny z Rosją 1815 - kongres wiedeński i
Bardziej szczegółowokampanią wrześniową,
Rozpoczęta rankiem 1 września 1939 roku bohaterska polska wojna obronna, nazywana również kampanią wrześniową, była pierwszym frontem II wojny światowej Obfitowała w dramatyczne wydarzenia, niezwykłe akty
Bardziej szczegółowoBITWA POD WIEDNIEM. 12 września 1683 r.
Jan III Sobieski wysyła wiadomość o zwycięstwie papieżowi Innocentemu XI, Jan Matejko, 1882 1883 BITWA POD WIEDNIEM 12 września 1683 r. Kiedy 9 października 1621 r. pod murami Chocimia podpisano traktat
Bardziej szczegółowoZADANIA DO SPRAWDZIANU
ZADANIA DO SPRAWDZIANU 1. Do daty dopisz wydarzenie: a) 1 IX 1939 r. wybuch II wojny światowej (agresja niemiecka na Polskę) b) 17 IX 1939 r. agresja radziecka na Polskę c) 28 IX 1939 r. kapitulacja Warszawy
Bardziej szczegółowoHISTORIA USTROJU POLSKI. Autor: Marian Kallas
HISTORIA USTROJU POLSKI Autor: Marian Kallas Dział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski Część I Dawne państwo polskie (do 1795) Rozdział 1. Powstanie Polski i zmiany terytorialno-administracyjne
Bardziej szczegółowoWYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI ODNIESIENIE ZADAŃ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ
WYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI ODNIESIENIE ZADAŃ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ Poniżej zapisano ogólne i szczegółowe wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego z historii na III etapie kształcenia,
Bardziej szczegółowoJerzy Lubomirski. hetman polny koronny. marszałek nadworny koronny. wicemarszałek Trybunału Głównego Koronnego. marszałek wielki koronny
Jerzy Lubomirski wicemarszałek Trybunału Głównego Koronnego wielokrotny starosta hetman polny koronny marszałek nadworny koronny marszałek wielki koronny Urodził się on 20 stycznia 1616 w Wiśniczu, kształcił
Bardziej szczegółowoSpis treści. Dział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski. Do Czytelnika Przedmowa... 13
Spis treści Do Czytelnika.............................................. 11 Przedmowa................................................ 13 Dział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski Część
Bardziej szczegółowo1. Zjednoczenie plemion mongolskich
Imperium Mongolskie 1. Zjednoczenie plemion mongolskich Siedziby Mongołów na terenie północnej i północno-wschodniej Mongolii Na początku podzieleni na plemiona i szczepy Przez sąsiadów nazywani byli Tatarami
Bardziej szczegółowoODSIECZ WIEDEŃSKA. 1. Opis wydarzeń
ODSIECZ WIEDEŃSKA 1. Opis wydarzeń Opatrznościowym wydarzeniem dla całej Europy było zwycięstwo nad Turkami w 1683 roku. Od sześćdziesięciu lat, czyli od czasów Stanisława śółkiewskiego Rzeczpospolita
Bardziej szczegółowoKONKURS PRZEDMIOTOWY Z HISTORII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW. 04 marca 2017 r. zawody III stopnia (wojewódzkie)
KONKURS PRZEDMIOTOWY Z HISTORII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW Kod ucznia.. 04 marca 2017 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Witamy Cię na kolejnym etapie konkursu przedmiotowego z historii. Pamiętaj o uważnym
Bardziej szczegółowoDział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski
Spis treści Do Czytelnika Przedmowa Dział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski Część I Dawne państwo polskie (do 1795) Rozdział 1. Powstanie Polski i zmiany terytorialno-administracyjne
Bardziej szczegółowo333 ROCZNICA WIKTORII WIEDEŃSKIEJ
333 ROCZNICA WIKTORII WIEDEŃSKIEJ 12 września obchodzimy 333. rocznicę Wiktorii Wiedeńskiej. Bitwy, która zmieniła losy Europy zapobiegając islamizacji Starego Kontynentu. Historyk Jan Jarosz podkreśla,
Bardziej szczegółowoPodjazd litewski
Podjazd litewski 8- Lithuanian Skirmish (8-) Podjazd litewskiforce (8-) NOTES: UWAGI: Specialspecjalne: Rules: Swimming, On Their Land, Poor Quality Pływanie, NaOwn własnej ziemi, Liche koniehorses + forpułkownika
Bardziej szczegółowoTESTY I KARTY PRACY DLA UCZNIÓW CUDZOZIEMSKICH Z PRZEDMIOTU
TESTY I KARTY PRACY DLA UCZNIÓW CUDZOZIEMSKICH Z PRZEDMIOTU HISTORIA Iwona Wierzbicka Karta pracy modyfikowana dla uczniów klasy IV Określanie czasu. 1. Do podanych cyfr i liczb dopisz cyfry rzymskie:
Bardziej szczegółowo26 Pułk Artylerii Lekkiej im. Króla Władysława IV
26 Pułk Artylerii Lekkiej im. Króla Władysława IV Początki 26. pułku artylerii lekkiej sięgają utworzenia tego pułku, jako 26. pułku artylerii polowej w którego składzie były trzy baterie artyleryjskie
Bardziej szczegółowoBitwa o fortecę. (planszowa gra taktyczna) 1/12
Bitwa o fortecę Verdox (planszowa gra taktyczna) 1/12 Spis treści: Zasady ogólne...3 Wymagania...3 Rozpoczęcie rozgrywki...3 Ruch-walka...3 Zakończenie gry...3 Siły zbrojne...4 Teren...4 Czysty...4 Wzgórze...4
Bardziej szczegółowo966 rok założenie Akademii Krakowskiej 1410 rok chrzest Mieszka I 1364 rok zjazd w Gnieźnie 1000 rok bitwa pod Grunwaldem
Lekcja Temat: Lekcja powtórzeniowa. 1. Połącz każdą datę z odpowiednim wydarzeniem. DATA 997 rok unia Polski z Litwą 1226 rok misja świętego Wojciecha w Prusach 1385 rok koronacja Bolesława Chrobrego na
Bardziej szczegółowoNiemcy Austro-Węgry Bułgaria Turcja. Francja Rosja Wielka Brytania
I wojna światowa 1914-1918, do 1939 zwana wielką wojną 1914-1918, pierwszy konflikt zbrojny w skali światowej, burzący układ stosunków politycznych po kongresie wiedeńskim 1814-1815. Była to tzw. Wojna
Bardziej szczegółowoo przeprawę na rzece Rolin
Bitwa o przeprawę na rzece Rolin (planszowa gra taktyczna) 1/14 Spis treści: Zasady ogólne...3 Wymagania... 3 Rozpoczęcie rozgrywki...3 Ruch-walka... 3 Zakończenie gry...3 Siły zbrojne...4 Teren...4 Czysty...
Bardziej szczegółowo1. Wojna rosyjsko - turecka
Warszawa 2011 1 1. Wojna rosyjsko - turecka W drugiej połowie XVIII w. Imperium Rosyjskie uwikłane było w serie konfliktów z Turcją, która caryca Katarzyna usiłowała odepchnąć od Krymu i Kaukazu. Wojny,
Bardziej szczegółowoMałopolski Konkurs Tematyczny:
Małopolski Konkurs Tematyczny: Na Polu Chwały... - Damy i Kawalerowie Virtuti Militari i Krzyża Walecznych w walce o niepodległość i granice II Rzeczypospolitej dla uczniów dotychczasowych gimnazjów i
Bardziej szczegółowoBADANIE DIAGNOSTYCZNE
Centralna Komisja Egzaminacyjna BADANIE DIAGNOSTYCZNE W ROKU SZKOLNYM 2012/2013 CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE WYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI ARKUSZ GH-H1-125, GH-H4-125, GH-H5-125,
Bardziej szczegółowoSpis treści. Część I. Dawne państwo polskie (do 1795) Rozdział 1. Państwo patrymonialne (połowa X w. 1320)
Spis treści Do Czytelnika 5 Część I Dawne państwo polskie (do 1795) Rozdział 1. Państwo patrymonialne (połowa X w. 1320) 1.1. Początki i rozwój państwa polskiego (do 1138). Rozbicie dzielnicowe i dążenia
Bardziej szczegółowoTurniej klas 5. Semestr 2
Turniej klas 5 Semestr 2 NIECH WYGRA NAJLEPSZY! 1. Obrazy przedstwiają ojca i syna, królów Polski. Jak nazywali się ci królowie? a. Władysław Łokietek i Kaziemierz Wielki b. Władysław Jagiełło i Jadwiga
Bardziej szczegółowoHISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO KLASA V Podstawa programowa przedmiotu SZKOŁY BENEDYKTA
HISTORIA I 2016-09-01 SPOŁECZEŃSTWO KLASA V Podstawa programowa przedmiotu SZKOŁY BENEDYKTA Cele kształcenia wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń posługuje się podstawowymi określeniami czasu
Bardziej szczegółowoPowiększanie garnizonu z do wzrost jego utrzymania (spora jego część rozlokowana po domach wszystkich mieszkańców miasta) Klasztory,
Powiększanie garnizonu z 8.000 do 24.000 wzrost jego utrzymania (spora jego część rozlokowana po domach wszystkich mieszkańców miasta) Klasztory, szkoły (w tym Gimnazjum Akademickie, Szkoła Mariacka!)
Bardziej szczegółowoWarszawa, kwiecień 2011 BS/47/2011 POLACY O SYTUACJI W LIBII
Warszawa, kwiecień 2011 BS/47/2011 POLACY O SYTUACJI W LIBII Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 13 stycznia 2011 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej ul.
Bardziej szczegółowoJan Trychta Nauczyciel historii i W.O.S. Gimnazjum nr 2 w Świdnicy Konspekt lekcji historii w klasie II gimnazjum.
Jan Trychta Nauczyciel historii i W.O.S. Gimnazjum nr 2 w Świdnicy Konspekt lekcji historii w klasie II gimnazjum. Temat: PIERWSZA WOLNA ELEKCJA. Cel ogólny ukazanie uczniom zasad i sposobu wyboru królów
Bardziej szczegółowoI Wojna Światowa. Koniec epoki
I Wojna Światowa Koniec epoki Europa w 1914 roku Czerwony państwa centralne Niebieski państwa Ententy Zielony państwa neutralne Osoby dramatu Cesarz Austriacki i Król Węgierski Franciszek Józef I Osoby
Bardziej szczegółowoJESIEŃ... Gazetka Gimnazjum Zespół Szkół im. Lotników Polskich w Płocicznie - Tartak. 2012, numer 1 PAŹDZIERNIK W NUMERZE: W szkole... 2.
Gazetka Gimnazjum Zespół Szkół im. Lotników Polskich w Płocicznie - Tartak 2012, numer 1 W NUMERZE: W szkole... 2 Sprzątanie 3 DEN... 4 Projekt 5 Różne 6 JESIEŃ... PAŹDZIERNIK W szkole str.2 Sprzątanie
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 CZĘŚĆ 1. ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZE: GH-HX1, GH-H2, GH-H4, GH-H5, GH-H7
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 CZĘŚĆ 1. HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZE: GH-HX1, GH-H2, GH-H4, GH-H5, GH-H7 KWIECIEŃ 2016 Zadanie
Bardziej szczegółowoNowy kształt Europy. Historia Polski Klasa VI SP
Nowy kształt Europy Historia Polski Klasa VI SP Plan zajęć Powtórzenie Koniec pięknej epoki I wojna światowa Europa po wojnie Ćwiczenia Podsumowanie Praca domowa Bibliografia Praca domowa "Powiedz, co
Bardziej szczegółowoTannenberg / 2019 Jacek Bartosiak
Tannenberg 1914 09 / 2019 Jacek Bartosiak Latem 1914 roku europejski świat zmienił się na zawsze. Dotyczy to szczególnie Europy Środkowej i Wschodniej. Sierpień tego roku był początkiem końca europejskich
Bardziej szczegółowo1.*Roman Dmowski był jedną z dwóch najważniejszych postaci II RP. Jednak sprawował tylko jedno ważne stanowisko. Które?
Quiz 11 Listopada 1.*Roman Dmowski był jedną z dwóch najważniejszych postaci II RP. Jednak sprawował tylko jedno ważne stanowisko. Które? a) Był prezydentem b) Był premierem c)był ministrem spraw zagranicznych
Bardziej szczegółowoX wieku Cladzco XIII wieku zamek Ernesta Bawarskiego Lorenza Krischke
Twierdza Kłodzko Twierdza Kłodzko to jeden z najlepiej zachowanych obiektów tego typu nie tylko w Polsce ale i w Europie, której losy są ściśle powiązane z miastem, na którego historię miało wpływ położenie
Bardziej szczegółowoWalki o wzgórze Jabłoniec 1914 piknik i inscenizacja. Część II. Wpisał Administrator Niedziela, 25. Maj :57
Kulminacyjnym punktem niedzielnego spotkani była inscenizacja historyczna pt. Wzgórze Jabłoniec 1914. Zatrzymać rosyjski walec parowy. Scenariusz widowiska przygotowany przez Roberta Kowalskiego, nawiązywał
Bardziej szczegółowo4 września 1939 (poniedziałe k)
Wojna obronna 1939 https://1wrzesnia39.pl/39p/kalendarium-1/8872,4-wrzesnia-1939-poniedzialek.html 2019-09-26, 13:11 4 września 1939 (poniedziałe k) Wydarzenia Mordy na ludności cywilnej Częstochowy i
Bardziej szczegółowoWalki o kształt państwa polskiego
Walki o kształt państwa polskiego Traktat Wersalski z 28 VI 1919 roku ustalał problem granic Polski, której przyznano Pomorze Wschodnie bez Gdańska Wielkopolskę Plebiscyt na Warmii i Mazurach i Śląsku
Bardziej szczegółowo