Podstawowe dwa dokumenty wprowadzające podejście oparte na ryzyku w sferę badań klinicznych

Transkrypt

1 1

2 2

3 3

4 Podstawowe dwa dokumenty wprowadzające podejście oparte na ryzyku w sferę badań klinicznych 4

5 Dokument FDA zaleca wyznaczenie Krytycznych Danych i Krytycznych Procesów, które wykonane nieprawidłowo mogą zagrażać bezpieczeństwu pacjentów lub wpływać na integralność badań klinicznych. Przykłady danych i procesów, które wg FDA zdecydowanie powinny być uznane za krytyczne: Proces uzyskiwania Świadomej Zgody, weryfikacja ICF Kryteria włączenia/wyłączenia z badania Dokumentacja związana z podaniem i przechowywaniem IP Dokumentacja i procesy związane z: Punktami końcowymi Wymaganą protokołem oceną bezpieczeństwa Oceną, dokumentacją i raportowaniem SAE, nieprzewidzianymi zdarzeniami w efekcie stosowania danej metody, śmiercią pacjenta, wycofaniem pacjenta z badania, zwłaszcza związanym z AE Dokumentacja i procesy związane z utrzymaniem integralności badań klinicznych, np. utrzymanie zaślepienia. 5

6 FDA zaleca, aby identyfikacja ryzyka do celów monitorowania opierała się przede wszystkim na: Rodzaju zbieranych danych; Specyficznym aktywnościom, koniecznym do zebrania tych danych; Potencjalnym zakresie bezpieczeństwa; Wszystkimi czynniki związanymi z bezpieczeństwem pacjenta, charakterystycznymi dla badań klinicznych (np. związanymi z projektem badania lub IP). Zidentyfikowane ryzyko powinno być ocenione i uhierarchizowane na podstawie: Prawdopodobieństwa wystąpienia błędu; Wpływu wystąpienia błędu na bezpieczeństwo pacjenta i integralność badania; Poziomu, od którego taki błąd będzie wykrywalny. Sponsor na podstawie wyników oceny ryzyka powinien ustalić Plan Monitorowania Monitoring Plan. 6

7 Rodzaj (np. on-site/centralised), częstość, intensywność (np. 100% SDV) czynności monitorinrujących ma zależeć od wagi i zakresu czynników ryzyka ustalonych podczas oceny ryzyka, które wynikają z: Złożoności badania (np. Adaptive Design, Stratified Design, złożone podanie leku, multiple device placement study); Rodzaju punktów końcowych (twarde punkty końcowe (np. śmierć, hospitalizacja, wyniki badań laboratoryjnych) mogą być zdalnie monitorowane); Złożoności populacji badania klinicznego (np. badanie prowadzone na grupie podatnej na nadużycia Vulnerable Population skłania do intensyfikacji monitoringu); Położenia geograficznego (zróżnicowanie standardu leczenia na świecie); 7

8 Szacowane doświadczenie badaczy i doświadczenie sponsora we współpracy z badaczem (np. początkujący badacze, czy badania z wykorzystaniem nowoczesnych/innowacyjnych urządzeń również podczas zabiegów chirurgicznych wymagają intensywnego monitorowania); Elektroniczne zbieranie danych Electronic Data Capture (pomaga w aktualnej i bieżącej weryfikacji zbieranych danych); Relatywne bezpieczeństwo produktu badanego (np. BK I fazy przeważnie będą wymagały bardziej intensywnego monitoringu); Etap, na którym znajduje się badanie (początkowy etap badania zazwyczaj wymaga bardziej intensywnego monitorowania); Ilość zbieranych danych (badania o licznych punktach końcowych wymagają intensyfikacji monitorowania). 8

9 Natomiast dokument EMA skupia się na przedstawieniu 2 aspektów ryzyka, pod kątem których powinny być zbierane dane konieczne do opartego na ryzyku systemu zarządzania jakością: System sposób zarządzania projektem Projekt przygotowanie samego projektu 9

10 Wprowadzenie zasad podejścia opartegona ryzyku początkowo odnoszono jedynie do stricte monitorowania. Dopiero wtórnie zwrócono uwagę na konieczność implementacji tego podejścia także do audytów i inspekcji. Zarówno EMA jak i FDA przedstawiają jedynie wskazówki na temat wykorzystania podejścia opartego na ocenie ryzyka. Do tej pory nie zostały wydane rozporządzenia standaryzujące i jednoznacznie ustalające ścieżkę prowadzenia badań klinicznych tą metodą Nie mniej większość firm rozpoczęła wprowadzanie zasad w funkcjonowanie 10

11 11

12 12

13 13

14 Poniższy wykres przedstawiazłożoność procesu zapewnienia jakości w badaniach klinicznych, jaką należy wziąć pod uwagę przy planowaniu audytu. Ze względu na coraz bardziej skomplikowany charakter badań klinicznych, zmienia się podejście do projektowania systemu zapewnienia jakości, a co z tym związane z planowaniem i prowadzeniem audytów Z punktu widzenia Sponsora nie jest możliwe audytowanie wszystkich prowadzonych badań w takim samym zakresie 14

15 Kluczowymi czynnikami przy planowaniu audytu stają się zatem Znaczenie badania w procesie rejestrowania badanego produktu Poziom ryzyka dla pacjenta w badaniu Ilość podwykonawców zakontraktowanych w badaniu i zakres oddelegowanych im obowiązków Zasoby personelu (wewnętrzne i zewnętrzne) zaangażowane w proces zapewnienia jakości 15

16 16

17 17

18 18

19 Nieco inaczej bierzesię pod uwagę ryzyko w przypadku planowania i prowadzenia inspekcji. Podstawowe pytanie na które należy sobie odpowiedzieć to : Jak prowadzić inspekcję badania klinicznego prowadzonego z uwzględnieniem podejścia opartego na ryzyku? Kluczowym i niezmiennymcelem inspekcji pozostaje sprawdzenie zgodności prowadzenia badania z zasadami GCP. W tym zakresie podejście inspektorów powinno zostać niezmienne i mieć na celu zweryfikowanie zapewnia praw, bezpieczeństwa i prawidłowego traktowania pacjentów oraz potwierdzenie wiarygodności i poprawności danych zebranych w badaniu. Natomiast podejście oparte na ryzyku wprowadza konieczność dodatkowej weryfikacji, czy wszystkie strony zaangażowane w zarządzanie badaniem klinicznym przyłożyły się w maksymalnym stopniu do zapewnienia kontroli nad badaniem, w celu ochrony praw pacjenta i zapewnienia integralności danych 19

20 Zwrócenie szczególnej uwagi na: Jak zdefiniowano krytyczne dane i procesy w badaniu klinicznym i w oparciu o jakie przesłanki? W jakim stopniu użyto oceny ryzyka w projektowaniu protokołu badania do zminimalizowania ryzyka w odniesieniu do danych i procesów? W jakim stopniu uwzględniono ocenę ryzyka w tworzeniu planu monitoringowego i innych planów? Czy zdefiniowano czytelnie obszary podlegające poszczególnym formom monitorowania? Czy określono, które aktywności mają zostać wykonane w trybie wizyt on-site, a które w trybie off-site(remote) czy też centralnie? Czy wystarczająco głęboko rozważono wpływ podejścia opartego na ocenie ryzyka w proces nadzoru nad badaniem? Nadzór nad dostawcami, nadzór nad dostawą badanych produktów leczniczych. Jak zdefiniowano czynniki ryzyka? Czy podano im mierzalne wartości i czy określono granice odchyleń? Jakie działania przewidziano w przypadku wykrycia niezgodności czy też przekroczenia akceptowalnego progu ryzyka? Jaki był stopień zgodności prowadzenia badania z protokołem i planem badania? Jakie są dowody na to, że proces zarządzania badaniem, włącznie z podziałem 20

21 odpowiedzialności i ról został prawidłowo zaprojektowany i wdrożony w życie? Czy wykryte nieprawidłowości zostały zaraportowane we właściwy sposób i we właściwych ramach czasowych? Czy przewidziano i jak funkcjonował system ciągłej oceny zmiany poziomu ryzyka i jakie możliwości reagowania zostały przewidziane? 20

22 21

23 Podsumowanie: Podejście oparte na ocenie ryzyka ma coraz większe znaczenie w planowaniu i prowadzeniu audytów i inspekcji. W przypadku audytówwpływa głęboko w system planowania i wyznaczania obszarów do audytowania. Ze względu na skomplikowaność projektów istotne jest, aby audyty w ramach zapewnienia jakości w badaniu prowadzone były w obszarach o najwyższym ryzyku. Istotne jest także, aby w sposób ciągły Sponsor monitorował ryzyko w badaniu (które w przypadku badań prowadzonych w oparciu o RBM ulega bardziej dynamicznym zmianom niż w przypadku klasycznie prowadzonych badań) i był w stanie dostosowywać sposób zarządzania jakością do zmieniających się obszarów ryzyka. Sama metodologia prowadzenia audytu nie ulega w zasadzie zmianie. Natomiast mówiąc o wpływie podejścia opartego na ocenie ryzyka w sferę inspekcji, należy podkreślić, że zmienia się sam sposób prowadzenia inspekcji. Dotychczas głównym celem Inspekcji pozostawało sprawdzenie jakości danych. Oczywiście cel ten nadal pozostaje nadrzędny ze względu na sam cel inspekcji, jednak ogromną rolę w prowadzeniu inspekcji zaczyna przyjmować sprawdzenie systemów. Bowiem odkrycie pojedynczych znalezisk nie koniecznie będzie stanowiło o złej jakości danych w badaniu, natomiast wykrycie braków w zakresie zaprojektowanego systemu 22

24 monitorowania i prowadzenia badania w oparciu o ocenę ryzyka może skutkować nieuwzględnieniem danych z konkretnego badania w procesie rejestracji produktu. 22

25 23

26 24

27 25

28 26

29 27

30 28