TEMAT MIESIĄCA EUROPEJSKIE RATOWNICTWO POZNAJMY SIĘ KRAINA O BURZLIWEJ HISTORII PROSTO Z BRUKSELI ŚLĄSCY SUPEREUROPOSŁOWIE

Transkrypt

1 euro proj nr33 8/12/08 3:14 PM Page 1 nr 33/34 lipiec, sierpień 2008 rok IV Polska dwudziestym piątym członkiem Unii Europejskiej ISSN TEMAT MIESIĄCA EUROPEJSKIE RATOWNICTWO POZNAJMY SIĘ KRAINA O BURZLIWEJ HISTORII PROSTO Z BRUKSELI ŚLĄSCY SUPEREUROPOSŁOWIE

2 euro proj nr33 8/12/08 3:14 PM Page 2

3 euro proj nr33 8/12/08 3:14 PM Page 3 od redakcji Szanowni Czytelnicy! Pieniądze z unijnej kasy ciągle czekają, ale pierwsze projekty już zostały zaakceptowane i to zarówno ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego, jak i Europejskiego Funduszu Społecznego. Jednak kolejka i droga po pieniądze z Unii jest jeszcze dla wielu beneficjentów długa, więc trzeba się spieszyć. Miejmy nadzieję, że pomimo przeszkód ostatecznie beneficjenci sięgną jednak po wszystkie unijne środki. Tę tematykę przedstawia w naszym wywiadzie Małgorzata Staś dyrektor Wydziału Rozwoju Regionalnego Województwa Śląskiego. Wiele interesujących informacji dotarło do nas z Biura Regionalnego Województwa Śląskiego z Brukseli, a my dzielimy się nimi z Państwem. To rzetelne informacje z pierwszej ręki, dzięki którym nasi Czytelnicy mogą być w centrum brukselskich wydarzeń. Te wiadomości jak zwykle uzupełniają swoimi ciekawymi materiałami europarlamentarzyści. Także w bieżącym numerze zaglądamy do wielu ciekawych miejsc zarówno w kraju, w Europie, a nawet na świecie. Miedzy innymi świętujemy z Będzinem jego 650 lecie, a obchody tej znaczącej rocznicy odbyły się tam w iście europejskim stylu. Życzymy Państwu ciekawej i miłej lektury Z poważaniem Redaktor naczelna Grażyna Kurowska Wydawca Ilona Saft euro3

4 euro proj nr33 8/12/08 3:14 PM Page 4 w numerze: euro 3 od redakcji euro 5 europejskie ratownictwo euro 8 czy przestępca w Europie może czuć się bezpieczny? euro 9 z notatnika reportera euro 10 małe i średnie przedsiębiorstwa co dla nich? euro 11 z notatnika reportera euro 12 unikalne technologie receptą na sukces euro 13 polski cyrk i europejskie wesołe miasteczko euro 14 europejskie problemy euro 16 polska gospodarka z unijnej i globalnej perspektywy euro 18 mądre decyzje na wagę przyszłości euro 22 Francja u steru Europy euro 23 prosto z Brukseli serwis informacyjny euro 28 bądź w Będzinie euro 32 od przybytku głowa nie boli euro 34 odpowiedź na problemy lokalnej społeczności euro 36 Zabrze: czwarty pod względem wielkości projekt w Polsce euro 37 doganiamy Europę euro 38 Iran, który widziałam euro 40 Langwedocja kraina o burzliwej historii euro 43 zbrodniarz i europejskie marzenie euro 44 spalarnie gwarantują bezpieczeństwo ekologiczne euro 46 komin, z którego prawie nic nie dymi proponujemy pod redakcją Redaktor naczelna Grażyna Kurowska, tel , dzik@krzem.pl Z-ca redaktor naczelnej Ilona Saft, tel , ilonasaft@op.pl Z-ca redaktor naczelnej Hanka Jarosz-Jałowiecka Zespół: Stefania Jaworska, Krzysztof Łęcki, Robert Fiałkowski, Piotr Dzik, Elżbieta Jezierska, Jolanta Król, Anna Zielińska, Ireneusz Maciąg Marketing - Kornelia Fojcik, tel Redakcja: Katowice, Al. Korfantego 18/12 Wydawca: Katowicka Agencja Wydawnicza, Katowice, ul. Poniatowskiego14b/1 tel/faks +48 (032) Layout: Katarzyna Gawrych-Olender Strona internetowa: Druk: Centrum Usług Drukarskich Henryk Miler, Ruda Śląska-Nowy Bytom, ul.szymały 11 euro4

5 euro proj nr33 8/12/08 3:14 PM Page 5 Ireneusz Maciąg temat miesiąca Nie licz na NFZ, wykup polisę. Bo chociaż w Europie ratownicy są świetni, to zdarza się, że zaraz po zwiezieniu nas toboganem ze stoku wystawiają rachunek. x europejskie ratownictwo euro5

6 euro proj nr33 8/12/08 3:14 PM Page 6 europejskie ratownictwo Ostatni przykład: katastrofa kolejowa na Morawach. Pociąg z Krakowa do Pragi uderza w wiadukt. Rannych jest kilkudziesięciu. Co się dzieje? Na miejsce ruszają ratownicy, strażacy, lekarze. Polscy ratownicy deklarują gotowość do niesienia pomocy. Przyjadą na miejsce, jeśli tylko będzie trzeba. Bo wtedy najważniejsze jest ludzkie życie. Ale tak naprawdę koszty takich akcji są ogromne. Dlatego, choć ratownicy są w stanie wyciągnąć nas omal z każdych tarapatów, warto wiedzieć, ile jest warte nasze życie i zdrowie. SAMOCHODEM... Wiadomo już, że powstanie międzynarodowy fundusz, którego celem będzie ograniczenie ilości śmiertelnych ofiar wypadków drogowych. Sponsorem będzie pm. in. Bank Światowy. Fundusz, zarządzany przez komórkę Banku Światowego stanowić będzie dodatkowe źródło finansowania inicjatyw zmierzających do poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego dla krajów o niskim i średnim dochodzie. To właśnie w tych krajach ginie 80 proc. spośród wszystkich ofiar śmiertelnych wypadków drogowych. Ale na razie musimy zadbać o siebie sami. I co zrobić? Właściwie warto mieć jedną zasadę: przed wyjazdem z kraju zawsze wykupujmy dodatkowe ubezpieczenie. To, co nam przysługuje w ramach Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego, to za mało. Trzeba kkupić ubezpieczenie. Takie, które obejmuje transport śmigłowcem w sytuacjach zagrożenia życia. Na niemieckich autostradach co 2 kilometry (na drogach krajowych i zwykłych trochę rzadziej) są rozmieszczone telefony pomocy drogowej na wypadek awarii samochodu lub wypadku. Wystarczy podnieść klapkę i zaraz zgłasza się operator, który już nas zlokalizował. Podajemy tylko swoje dane, markę samochodu i rodzaj zdarzenia. W tym kraju do wypadków wysyła się karetkę z sanitariuszami, lekarz przeszkolonego z zakresu intensywnej medycyny (ale osobno jedzie lekarz, a osobno karetka). W bardzo ostrych przypadkach można, również za pośrednictwem straży pożarnej wezwać helikopter. Najczęściej zdarza się to przy ciężkich wypadkach drogowych. Ale jeśli karetka będzie musiała zawieźć nas do szptala, zapłacimy za to kilka euro (chyba że mamy ubezpieczenie). Około 10 euro będzie nas kosztować każdy dzień pobytu w szpitalu. Podobnie jest w Austrii, choć tu nie zapłacimy za transport do szpitala, i we Francji też zapłacimy za pobyt w szpitalu, ale za transport wyłożymy mniej niż połowę jego ceny, bo 65 proc. ceny transportu jest refundowane. Ale uwaga! W przypadku zwrotu kosztów transportu trzeba dołączyć zaświadczenie, że przewóz był zrealizowany w przypadku nagłym. W Słowacji także zapłacimy za każdy dzień pobytu w szpitalu, a w Szwajcariii za połowę transportu sanitarnego (również lotniczym pogotowiem ratunkowym) i za pobyt w szpitalu. Jeźeli ulegniemy wypadkowi w Szwecji, przyjedzie do nas nie lekarz, a tzw. paramedic. Ponadto do wypadków jeździ straż Od czasu wynalezienia samochodu ponad 100 lat temu w wyniku wypadków drogowych zginęło prawie 30 milionów ludzi. W ciągu jednego roku ginie od 750 tys. do 880 tys. osób. Światowa Organizacja Zdrowia przewiduje, że do roku 2020 wypadki drogowe staną się najczęstszą przyczyną przedwczesnej śmierci. Liczba ludzi rocznie tracących życie w wypadkach drogowych może osiągnąć poziom od miliona do 1,3 miliona osób, i to w ciągu najbliższych 10 lat! W ciągu ostatnich 15 lat w Polsce zdarzyło się ponad 820 tysięcy wypadków drogowych, w których zginęło blisko 100 tysięcy osób, a ponad milion zostało rannych. Od 2000 do 2004 roku koszty zdarzeń drogowych wyniosły prawie 150 mld zł, czyli 30 mld rocznie. euro6

7 euro proj nr33 8/12/08 3:14 PM Page 7 temat miesiąca pożarna, a raczej specjalne zespoły ratownicze, podobne do paramedics ale lepiej wyposażone i wyszkolone. Pamiętajmy też o tym, że na zawsze zapłacimy za transport do domu ze szpitala w kraju Unii Europejskiej. PIESZO I NA NARTACH Nie warto być pechowym lub nieodpowiedzialnym piechurem. Szczególnie w Tatrach i szczególnie po stronie naszych sąsiadów. Od 1 lipca 2006 roku słowackie Górskie Pogotowie Ratunkowe (Horská zachranná služba) wprowadziła bowiem opłaty za przeprowadzane akcje ratownicze. Opłatom podlega: przybycie ratowników na miejsce wypadku, użycie skutera śnieżnego, samochodu lub helikoptera. Bezpłatne jest jedynie udzielenie pomocy medycznej. Wprowadzenie opłat nie dotyczy akcji na stokach narciarskich, na których za bezpieczeństwo narciarzy i ewentualne akcje ratownicze odpowiedzialny jest zarządzający stokiem. Ale za udzieloną pomoc płacą ci narciarze, którzy odnieśli obrażenia poza wyznaczonymi trasami narciarskimi. Na co się przygotować? No cóż, nieskomplikowana akcja ratownicza uszczupli nasz portfel o ok koron (ok zł), skomplikowana (np. w wyższych partiach gór) nawet 13 tys. koron, czyli zł. Akcje ratownicze w terenach wysokogórskich, długie poszukiwania zaginionych czy wydobywanie zasypywanych przez lawiny to już finansowa katastrofa dla przeciętnego turysty: służby ratunkowe skasują od nas nawet ponad 10 tys. złotych! Użycie helikoptera to wydatek ok tys. zł. A jeżeli wiemy, że prześladuje nas pech? Oczywiście, lepiej wykupić ubezpieczenie. Kilka słowackich firm oferuje ubezpieczenie kosztów akcji ratowniczej Horskiej služby. Ubezpieczenie można wykupić w hotelach, siedzibach Horskiej služby oraz w biurach informacji turystycznej. Koszty akcji ratowniczych pokrywają również specjalistyczne ubezpieczenia wykupione w polskich firmach. Trzeba tylko pamiętać, żeby nasze ubezpiecznie obejmowało turystykę górską, wspinaczkę, alpinizm, koszty poszukiwań i ratownictwa. Koszty leczenia pokrywa bowiem ubezpieczenie zdrowotne (jeśli mamy przy sobie kartę EKUZ). Warto mieć przy sobie dodatkowe ubezpieczenie, jeśli wybieramy się do Bułgarii. W rejonach górskich pomoc ratownictwa górskiego oraz transport nie są tu objęte powszechnym ubezpieczeniem. Zapałacimy także za ratownictwo górskie w Czechach, Austrii i we Francji. GDZIE JEST NAJLEPIEJ? Oczywiście w Szwajcarii. Ten kraj słynie z doskonale zorganizowanego i skutecznego ratownictwa. Mimo to w 2006 roku w Alpach Szwajcarskich w 106 wypadkach w górach zginęło 206 osób, a w ciągu trzech pierwszych miesięcy 2007 roku tylko w regione Zermattu zginęło 22 turystów. Każdego dnia pogotowie górskie jest tu wzywane mniej więcej sześć razy! Jak to działa? Szwajcaria podzielona jest na 11 regionów ratownictwa zrzeszonego w Szwajcarskim Ratownictwie Alpejskim (ARS), które ma 97 stacji ratunkowych i trzy tys. ratowników górskich. SAC, czyli Szwajcarski Klub Alpejski również zrzesza i szkoli ratowników (także ochotników), oraz utrzymuje stałe posterunki. Jedynie region Wallis ma swoją własną kolumnę ratowniczą ze stacją w Zermatt. Zespół Ratownikow Stacji Zermatt wraz z SAC oraz Air Zermatt razem tworzą pogotowie górskie dla tego regionu. Kolumna ratownikow górskich liczy dziewięciu wyszkolonych zawodowych przewodników górskich, oraz dodatakowo dyżurnego lekarza. Górskie Pogotowie Powietrzne Air Zermatt składa sie z pięciu sanitariuszy, 10 pilotów, 12 pomocników oraz ośmiu helikopterów. Wszelkie alarmy i wezwania o ratunek koordynuje Szwajcarska Lotnicza Straż Ratunkowa. Szwajcarscy ratownicy są przygotowani do tego, aby ewakuować ludzi z zerwanej kolejki linowej, wyciągnąć człowieka ze szczeliny lodowca. Ale i tu trzeba płacić. Widziałam, jak po zwiezieniu delikwenta toboganem od razu wypisano mu rachunek i zażądano zapłaty, choćby kartą kredytową. Za karetkę do szpitala też kasują od razu. Chyba że masz polisę przy sobie i pokażesz radzi na jednym z internetowych forów Filomena. A CO U NAS? Jesteśmy szczęściarzami. Bo w Polsce ratownicy górscy pomoga nam za darmo. Chociaż zdarzają się wyjątki. Tak, jak ten z 2007 roku, kiedy TOPR zwrócił się do poszkodowanego o zwrot kosztów akcji w górach. Ten poszkodowany miał bowiem wtedy, gdy potrzebował pomocy, promil alkoholu we krwi. W takim stanie postanowił przejść Orlą Perć. euro7

8 euro proj nr33 8/12/08 3:14 PM Page 8 prof. Genowefa Grabowska Poseł do Parlamentu Europejskiego czy przestępca w Europie może się czuć bezpieczny? Obok efektów gospodarczych, Unia Europejska ma także dać swoim obywatelom poczucie bezpieczeństwa. Stwierdza to wyraźnie Traktat z Maastricht, który w art. 29 stanowi, że obowiązkiem UE jest. zapewnienie obywatelom wysokiego poziomu bezpieczeństwa osobistego.... Ale jak sprawić, aby każdy z 457 milionów unijnych obywateli czuł się bezpiecznie w swoim mieście, w szkole, w pracy, kiedy wraca z gotówką z banku, czy przechadza się na wieczornym spacerze? Co uczynić, aby efektywniej ścigać i szybciej karać przestępców zatruwających życie spokojnym Europejczykom? Państwa członkowskie UE wydały wojnę patologiom XXI wieku i rozpoczęły systematyczną współpracę policyjno-sądową. W roku 1992 powołały Jednostkę ds. Narkotyków (European Drugs Unit EDU), która miała zwalczać nielegalny obrót narkotykami oraz pranie brudnych pieniędzy. W 1999 roku EDU przekształciło się w Europejskie Biuro Policji (Europol), z poszerzonymi kompetencjami w zakresie zwalczania przestępczości zorganizowanej. Rok później powołano brata Europolu, tzw. Eurojust (Europejski Zespół Współpracy Sądowej), który skupia prokuratorów, sędziów, pracowników sądownictwa i oficerów policji oraz wspomaga Europol w razie poważnych zbrodni międzynarodowych. Te organy mają pomagać państwom UE zwalczać przestępczość, w tym: terroryzm, handel ludźmi, przemyt narkotyków, fałszerstwa popełniane na dużą skalę, pedofilię, pranie brudnych pieniędzy, itp. Efekty współpracy przyszły szybko. Już w roku 1999, w ramach operacji Bravo, skierowanej przeciwko międzynarodowym handlarzom narkotyków, Europol przejął 207 kg haszyszu, marihuany i amfetaminy. W roku 2002 policja europejska zlikwidowała szajkę zajmującą się produkcją i dystrybucją w internecie pornografii dziecięcej w Belgii, Niemczech, Włoszech, Hiszpanii, Holandii, Szwecji i Wlk. Brytanii. Jedna z największych akcji Europolu, operacja Pachtou, przyczyniła się do licznych aresztowań osób zajmujących się nielegalną emigracją, a dzięki operacji Girasole ( Słonecznik ), rozbito międzynarodową siatkę handlującą kobietami z Europy Wschodniej, głównie Ukrainy, które następnie przerzucano w celach prostytucji do Europy Zachodniej. Przed wprowadzeniem w obieg nowej europejskiej waluty (euro), w styczniu 2002 roku, agenci Europolu uratowali rynek przed zalewem fałszywej waluty, którą planowały wypuścić gangi bałkańskie. A w grudniu 2005, na Węgrzech, udaremnili działania fałszerzy banknotów o nominale 50 euro. W 2005 roku w 13 krajach europejskich, w tym w Polsce, Europol przeprowadził operację o kryptonimie Icebreaker skierowaną przeciwko pedofilom. Policjanci przeszukali 150 domów i mieszkań osób podejrzanych o związek z pornografią dziecięcą i aresztowali 20 osób. Efektem działań prowadzonych w ramach tej akcji przez 14 komend wojewódzkich policji w Polsce euro8 było m.in. zabezpieczenie korespondencji mailowej o charakterze pedofilskim w kilku firmach prywatnych i kawiarenkach internetowych. To także z inicjatywy Europolu, polscy prokuratorzy i ich włoscy koledzy prowadzący śledztwo w sprawie,, obozów pracy we Włoszech, zasiedli w sierpniu br. do stołu, aby wspólnie zapoznać się z aktualnymi materiałami, wymienić dokumenty, a przede wszystkim nawiązać bezpośredni, roboczy kontakt. Aby sprawca przestępstwa nie czuł się w Europie bezkarny, państwa członkowskie UE wprowadziły w 2002 roku Europejski Nakaz Aresztowania. ENA jest uruchamiany decyzją sądową i pozwala na wydawanie osób poszukiwanych przez wymiar sprawiedliwości państwa członkowskiego UE. To nowatorskie podejście określono mianem kamienia węgielnego współpracy sądowej i uznano, że dobrze zastąpi mało skuteczną i długo trwającą, tradycyjną ekstradycję. Mechanizm ENA opiera się na wysokim stopniu zaufania pomiędzy państwami członkowskimi. Nakaz wydajny przez sąd jednego państwa, jest wykonywany przez organ sądowy innego państwa członkowskiego. Władze państwowe nie ingerują w tę procedurę, mogąc tylko pomagać na drodze administracyjnej. To dlatego UE tak krytycznie oceniła postępowanie Danii, która przyznała ministrowi sprawiedliwości kompetencję do wydawania i wykonywania ENA. ENA stosuje się przede wszystkim dla spraw nie cierpiących zwłoki. Jeśli osoba, której nakaz dotyczy zgadza się

9 euro proj nr33 8/12/08 3:14 PM Page 9 z notatnika reportera europarlament na swoje przekazanie, to decyzja zapada w ciągu 10 dni., a przy braku zgody potrzeba niestety aż 60 dni Ostatnio na podstawie ENA został przekazany przez Polskę do Belgii 17-latek podejrzany o zabójstwo belgijskiego rówieśnika. Zabójstwo to wstrząsnęło opinią publiczną, jako że jego głównym motywem zbrodni był zwykły odtwarzacz plików MP3! Według procedury ENA o tym, czy nastolatek będzie sądzony jako nieletni, czy dorosły, zadecyduje prokuratura belgijska, ale ew. wyrok skazujący będzie wykonywany w Polsce. Wydanie Belgii podejrzanego Polaka było być może ostatnim wykonaniem ENA w oparciu o obowiązujące przepisy kodeksu postępowania karnego. Już w kwietniu 2005 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że wydawanie obywateli polskich na podstawie ENA jest sprzeczne z konstytucją i pozostawił ustawodawcy 18 miesięcy na przeprowadzenie niezbędnej nowelizacji. W tym czasie polski parlament powinien dostosować nasze prawo do unijnej dyrektywy ustawiającej ENA. W Sejmie prace nad prezydenckim projektem zmiany konstytucji toczą się dopiero od maja br. Czasu pozostało niewiele i może się zdarzyć, że w końcu br. przepisy dot. ENA utracą w Polsce moc obowiązującą. W konsekwencji ponosilibyśmy odpowiedzialność nie tylko za niewypełnienie unijnych zobowiązań, ale także za pogorszenie stanu bezpieczeństwa polskich obywateli. Chyba nie warto tak ryzykować? WŁOSCY GOŚCIE W RIG- U Na początku sierpnia w Regionalnej Izbie Gospodarczej w Katowicach odbyło się spotkanie przedstawicieli władz samorządowych miasta Fonii, reprezentantów giełdy owocowo-warzywnej w tym mieście z władzami RIG, przedstawicielami władz samorządowych z Rudy Śląskiej oraz przedstawicielami śląskiego biznesu, w tym Centrum Handlu Hurtowego. Prezes Regionalnej Izby Gospodarczej Tadeusz Donocik wprowadził gości w specyfikę regionu, a także przedstawił miejsce Śląska i Zagłębia na mapie gospodarczej kraju. Dla włoskich gości bardzo ciekawe okazały się informacje na temat transformacji gospodarczej i tworzenia się organizacji biznesowych w Polsce w latach 90-tych ubiegłego wieku. Burmistrz Fonii Luigi Parisella, mówił na spotkaniu o roli jaką samorząd powinien spełniać by gospodarka dobrze się rozwijała oraz pogratulował regionowi skoku gospodarczego, jaki dokonał się w ciągu kilkunastu ostatnich lat. Natomiast przedstawiciel giełdy owocowo- warzywnej i Zrzeszenia Domino Aldo Cerasuoli, przedstawił działalność giełdy w Fondi oraz drogę która doprowadziła do jej rozwoju, stając się po latach centrum handlu hurtowego w regionie. W czasie spotkania głos zabrał również Andrzej Stania, Prezydent miasta Ruda Śląska. Miasto to zamierza nawiązać bardzo bliską współpracę z Fondi i w przyszłości uczynić z niego miasto partnerskie. Wizyta włoskich gości w Rudzie Śląskiej, a następnie spotkanie w RIG- u, to kolejne kroki w tym kierunku. Prezydent Andrzej Stania podkreślił również, że chce aby Ruda Śląska była bardzo przyjazna dla biznesu, a misją miasta był rozwój małej i średniej przedsiębiorczości. Włoscy goście z dużym zainteresowaniem odnieśli się do propozycji, którą przedstawił Wojciech Boroński, prezes Zarządu Centrum Handlu Hurtowego sp. z o.o., który zaproponował wspólną inicjatywę gospodarczą w dziedzinie rynku hurtowego. Goście z Włoch przyznali, że jest to bardzo ciekawy impuls do dalszej współpracy gospodarczej. (isa) BĘDZIN POZYSKAŁ KOLEJNE ŚRODKI UNIJNE Tym razem na projekt integracji społecznej Rozwój i upowszechnienie form aktywnej integracji w MOPS Będzin. Konferencja promująca projekt odbyła się pod koniec lipca. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego zostanie zrealizowany do końca bieżącego roku. Pozwoli na rozwój aktywnych form integracji społecznej, umożliwi integrację osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym. Całkowita wartość projektu wyniesie zł, w tym tzw. wkład własny wyniesie ok. 10,5 proc. Dzięki temu projektowi 44 osoby, dotychczas długotrwale bezrobotne, będą mogły skorzystać zarówno z warsztatów, które zwiększą ich mobilność na rynku pracy, umiejętności i motywację do działania mówi prezydent Będzina Radosław Baran Tę grupę wytypowano spośród 400 osób spełniających wymagania formalne udziału w projekcie. Przeciętnie każda z rodzin objętych projektem liczy 4 osoby i ostateczny wpływ społeczny realizowanego programu dotyczyć będzie ok. 180 osób. Wprawdzie liczba bezrobotnych zmniejszyła się (31 stycznia 2008 r. zarejestrowanych było 3403 bezrobotnych a 29 lutego br. 3347), ale nadal bezrobocie stanowi istotny problem społeczny w naszym mieście. Uczestnicy konferencji zapoznali się z założeniami projektu i dowiedzieli się o stanie prawnym upowszechnienia form aktywnej integracji w Polsce i tendencjach panujących w Europie. Wystąpienia traktowały o kompetencjach i umiejętnościach społecznych niezbędnych na rynku pracy, roli i zadaniach doradcy zawodowego w aktywizowaniu osób poszukujących pracy. Debatowano również nad oczekiwaniami osób bezrobotnych wobec instytucji powołanych do pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy. (mk) euro9

10 euro proj nr33 8/12/08 3:14 PM Page 10 Małgorzata Handzlik Poseł do Parlamentu Europejskiego małe i średnie przedsiębiorstwa co dla nich? Jako były przedsiębiorca doskonale zdaję sobie sprawę z wyzwań, jakie niesie ze sobą prowadzenie własnego biznesu. Wielka satysfakcja, jaką niesie prowadzenie firmy, może z łatwością zostać zniszczone przez biurokratyczne przeszkody. Zwłaszcza początki funkcjonowania firm rodzinnych czy mikroprzedsiębiorstw (a przecież od tego zaczyna każda firma) są niezwykle trudne. Tym bardziej, iż bariery te, jak podkreślają sami przedsiębiorcy często nie są ściśle związane z działalnością stricte biznesową. Czas i energia, które powinny być wykorzystywane na rozwój przedsiębiorstwa, są marnowane na administracyjną walkę. Zmiany są potrzebne i nikt nie podważa konieczności ich wprowadzenie. Na co zatem możesz liczyć przedsiębiorco? Przez długi czas małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) nie były traktowane z należytą uwagą na poziomie europejskim. Od kilku lat jednak zaczyna przeważać przekonanie, iż to właśnie małe i średnie przedsiębiorstwa powinny znajdować się w centrum polityk europejskich. Skąd takie przekonanie? Wystarczy spojrzeć na liczby: 99% wszystkich przedsiębiorstw to MŚP, a same przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników to prawie 92% wszystkich przedsiębiorstw. Czy zatem coś się zmienia? Otóż z całym przekonaniem odpowiadam, iż tak. Komisja Europejska pod koniec czerwca przyjęła w końcu długą oczekiwaną przez środowiska biznesową inicjatywę określaną mianem Kartą Małego Biznesu (Small Business Act- SBA). SBA nie jest bynajmniej kolejną euro10 propozycją legislacyjną, choć trudno liczyć na realne zmiany bez ingerencji w prawodawstwo. Nie jest to też jedna propozycja, a raczej zestaw postulatów i konkretnych środków, które należy podjąć na wspólnotowym jak i krajowym poziomie. SBA oprócz konkretnych propozycji zmian w prawie postulują zmianę nastawienia do przedsiębiorczości w społeczeństwie. Komisja Europejska uważa, iż zakładanie przedsiębiorstw powinno być postrzegane jako atrakcyjna opcja, a rola małych i średnich przedsiębiorstw jako motorów wzrostu gospodarczego i zatrudnienia powinna być wyraźniej podkreślana. Zmianie powinno ulec przede wszystkim postrzeganie roli przedsiębiorców oraz ryzyka, jakie osoby zakładające firmy podejmują. Trudno nie zgodzić się z tym założeniem. Duch przedsiębiorczości musi zostać wzmocniony, a zakładanie własnego przedsiębiorstwa nie powinno być kojarzone jako wyzwanie, na które decydują się tylko nieliczni. Wzmocnienie przedsiębiorczości będzie wymagało odpowiednich polityk, których wprowadzeniu powinny przyświecać zdaniem Komisji Europejskiej 10 zasad, do których została zaliczona m.in. promocja polityki drugiej szansy dla przedsiębiorstw, które zmagają się z bankructwem, administracja publiczna opowiadającą na potrzeby MŚP, odpowiednie środki wspomagające MŚP w uzyskaniu korzyści, jakie oferuje rynek wewnętrzny, ułatwienia w dostępie do finansowania, większa adaptacja polityk publicznych do potrzeb MŚP, podnoszenie umiejętności i wszelkich form innowacyjności przez MSP, a przede wszystkim tworzenie wszelkich nowych zasad zgodnie z mottem myśl przede wszystkim o małych. Wróćmy jednak do propozycji o charakterze legislacyjnym, wokół których zapewne w nadchodzących miesiącach skupi się debata o małych i średnich przedsiębiorstwach w Unii Europejskiej. Niewątpliwie do najważniejszej z nich należy zaliczyć europejską spółkę prywatną, która znacznie uprości zakładanie i prowadzenie biznesu. Za jej sprawą możliwe będzie założenie firmy według tych samych prostych i elastycznych zasad we wszystkich państwach członkowskich. Ma to szczególne znaczenie dla przedsiębiorstw, które zamierzają prowadzić działalność transgraniczną, chociaż warto zaznaczyć, iż forma europejskiej spółki prywatnej nie będzie ograniczona tylko do firm podejmujących taką aktywność. Szacowane ograniczenie kosztów wyniesie od 2,000 do 10,000 EURO przy zakładaniu przedsiębiorstw oraz od 750 do 8,000 EURO dla kosztów operacyjnych. Małe i średnie przedsiębiorstwa z pewnością z zadowoleniem przyjmą europarlament

11 euro proj nr33 8/12/08 3:14 PM Page 11 z notatnika reportera także propozycję dyrektywy o zredukowanych stawkach VAT, która zaoferuje państwom członkowskim opcję zastosowania zredukowanej stawki VAT na usługi świadczone lokalnie. Usługi takie są zazwyczaj domeną MŚP i dlatego też to one mają być beneficjentami nowej regulacji. W pakiecie propozycji znalazły się także regulacja dotycząca zwolnień w pomocy publicznej, umożliwiająca przyznanie pomocy publicznej w wysokości od 7,5 do 10% dla średnich przedsiębiorstw oraz 15-20% dla małych przedsiębiorstw. To nie koniec proponowanych zmian. Komisja Europejska zapowiedziała także na 2009r. dyrektywę o późnych płatnościach. Za jej sprawą MŚP, na których niezwykle istotne jest utrzymanie płynności finansowej, a zatem otrzymywanie płatności na czas, mają uzyskać gwarancję, iż takie płatności otrzymają w ciągu 30 dni. Ponadto zwiększeniu ma zostać udział małych i średnich przedsiębiorstw w przetargach publicznych, a Europejski Bank Inwestycyjny zapowiedział uproszczenie, modernizację i zróżnicowanie instrumentów finansowych oferowanych MŚP. Wierzę, iż inicjatywa Karty Małego Biznesu jest krokiem w dobrym kierunku. Przedsiębiorczość jest kluczem do konkurencyjności gospodarki europejskiej i tworzenia nowych miejsc pracy. Nie powinniśmy o tym zapominać. Z PRAC MINISTERSTWA ROZWOJU REGIONALNEGO: AKCJA PROSTE FUNDUSZE W celu ułatwienia procesu pozyskiwania środków z funduszy europejskich powołano zespół ekspertów ds. upraszczania procedur wdrażania funduszy strukturalnych przy Ministrze Rozwoju Regionalnego. W nowej perspektywie dofinansowanie z funduszy strukturalnych dostępne jest w ramach ponad 500 różnych działań (ścieżek dostępu) w programach operacyjnych. W dystrybucję funduszy zaangażowanych jest blisko 150 urzędów i instytucji. We wdrażaniu programów nowej perspektywy uczestniczy szereg nowych instytucji zbierających dopiero doświadczenia w tym zakresie. Niejednokrotnie tworzone przez nie procedury i wymagania względem aplikujących i rozliczających projekty beneficjentów są skomplikowane, a czasem również wygórowane. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, jako koordynator procesu wdrażania funduszy strukturalnych w skali kraju wyraźnie dostrzega ten problem. Przynajmniej częściowym remedium w tym zakresie może stać się, zainicjowane właśnie przez minister rozwoju regionalnego Elżbietę Bieńkowską, stałe przedsięwzięcie pod nazwą Proste Fundusze. W ramach tego przedsięwzięcia przy Ministrze Rozwoju Regionalnego powołany został zespół ekspertów praktyków, z zadaniem badania indywidualnych i systemowych przypadków nadmiernej komplikacji procedur dostępu i rozliczania środków funduszy strukturalnych oraz formułowaniem sugestii zmian wytycznych MRR lub instrukcji wykonawczych poszczególnych instytucji. Równolegle uruchomiony zostanie w MRR adres poczty elektronicznej prostefundusze@mrr.gov.pl. Adres ten jest kanałem kontaktu i zbierania informacji o wszelkich przypadkach nadmiernej komplikacji procedur w instytucjach mających styczność z beneficjentami. Wszyscy, którzy mają uwagi i pomysły na uproszczenie procedur, mogą przesyłać je na adres elektroniczny lub pocztowy Ministerstwa Rozwoju Regionalnego z dopiskiem na kopercie Proste Fundusze. NOWA KONCEPCJA POLITYKI REGIONALNEJ Proponujemy trzy główne cele polityki regionalnej państwa: wzrost konkurencyjności województw, wykorzystanie ich wewnętrznego potencjału oraz wyrównywania szans pomiędzy regionami powiedziała minister rozwoju regionalnego Elżbieta Bieńkowska na spotkaniu dotyczącym polityki regionalnej podsumowującym wyniki ankiet przeprowadzonych na szczeblu lokalnym i centralnym, które odbyło się w sierpniu w Warszawie. Z analizy opinii zaprezentowanych przez urzędy marszałkowskie wyłoniło się kilka obszarów tematycznych, które będą wymagały w najbliższym czasie pogłębionych badań eksperckich. Należą do nich między innymi: rola samorządu w politykach sektorowych, czynniki decydujące o konkurencyjności województw, spójność i komplementarność wsparcia skierowanego do obszarów wiejskich. Odpowiedzi resortów wskazują przede wszystkim na powszechną świadomość braków występujących po stronie polityki regionalnej prowadzonej przez państwo. Luki dotyczą m.in. braku spójnego strategicznego dokumentu, o mniejszym stopniu ogólności niż Strategia Rozwoju Kraju (SRK), w którym określone byłyby podstawowe obszary problemowe wraz z instrumentami, które powinny być na te obszary skierowane oraz metodą koordynacji podejmowanych działań. W udzielanych odpowiedziach resorty zgodnie uznały potrzebę zwiększenia kompetencji i odpowiedzialności samorządów województw oraz wypracowania instrumentów finansowych, które umożliwiłyby im prowadzenie samodzielnej polityki rozwoju regionu. Najczęściej pojawiającym się obszarem problemowym wymienianym przez respondentów była relacja miasto-wieś. Przedstawiciel Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi mówił o konieczności niwelowania dysproporcji rynku pracy na obszarach wiejskich i w mieście. Zasadniczą rolę odgrywa tutaj kwestia możliwości szybkiego przemieszczania się oraz rozwój dostępu do Internetu. Niezbędna jest również poprawa jakości edukacji na wsi. (sj) euro11

12 euro proj nr33 8/12/08 3:14 PM Page 12 Andrzej Szołtysek unikalne technologie receptą na sukces Rozmowa z prezesem Zarządu przedsiębiorstwa produkcyjno-handlowego UTEX sp. z o.o. Andrzejem Szołtyskiem Gospodarowanie produktami ubocznymi (odpadami) nie jest łatwa sztuką. Jak firma sobie radzi na konkurencyjnym rynku? Wykorzystanie czy przetwarzanie odpadów jest działalnością specyficzną i różni się zasadniczo w zależności od branży, w której odpady powstają. Energetyka zawodowa jest taką dziedziną gospodarki, w której ekologia jest jednym z czynników decydujących o prowadzeniu procesów technologicznych. Surowe normy środowiskowe, technologie odazotowania i odsiarczania spalin, czy tez obligatoryjne wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych jest rzecz jasna chwalebne, ale z drugiej strony to, co usuwa się ze spalin i nie przedostaje się do powietrza zostaje uchwycone w postaci stałej i zmieszane jest z popiołem, czyli odpadem, który dla firmy Utex jest podstawą działalności. Tak więc skład i właściwości popiołów ciągle się zmieniają, przy czym kierunek tych zmian jest negatywny. Można to wyjaśnić tym, że w składzie popiołu, prócz pożądanych składników mineralnych pojawiają się zwiększone ilości związków siarki i niespalonego węgla. Receptą na działalność na konkurencyjnym rynku jest elastyczność, czyli możliwość reagowania na zmiany we właściwościach odpadów i wdrożenie. Istotna tu jest dobra wiedza merytoryczna personelu firmy, co pozwoli na wyciągnięcie z danego odpadu wszystkiego, co możliwe. Tak powstały unikalne technologie wytwarzania materiałów dla budownictwa drogowego, niektóre technologie stosowane w górnictwie, a kilka ciekawych projektów jest w stadium przygotowań. Firmy konkurencyjne często idą po śladach wytyczonych przez Utex. Utex korzysta z pomocy UE. Ile i w jaki sposób zrealizowali państwo projektów Unijnych? Jak wpłynęły na rozwój firmy? Utex jak dotychczas czterokrotnie korzystał ze środków pomocowych z UE. Pozwoliło nam to na rozbudowę potencjału produkcyjnego, dzięki czemu dobowa zdolność do przetwarzania odpadów paleniskowych wynosi średnio około 3000 ton! Liczba ta obejmuje produkcję materiałów dla potrzeb budownictwa drogowego i inżynieryjnego oraz dla górnictwa. Należy przy tym nadmienić, że produkty te są wytwarzane na podstawie aprobat technicznych potwierdzających przydatność wyrobów opracowanych w większości samodzielnie przez naszych pracowników. Aktualnie pracujemy nad nowym, bardzo dużym projektem, a jeżeli odpowiednie badania marketingowe i prognozy ekonomiczne się potwierdzą zwrócimy się o środki pomocowe na jego realizację. Firma aktywnie promuje postawy proekologiczne jakie ma z tego korzyści? Działalność Utexu jest usytuowana na pograniczu przemysłu ciężkiego i ekologii. Staramy się promować wiedzę o tym, że skoro nie jest możliwe uniknięcie wytwarzania odpadów, a jak wiadomo polska energetyka długie dziesięciolecia będzie opierać się na spalaniu węgla, to starajmy się wykorzystać odpady w sposób rozumny. Okazało się w ciągu ostatnich kilkunastu lat, że gospodarka odpadami przemysłowymi to nie tylko ich racjonalne przetwarzanie, ale również unikanie wydobywania niemałych ilości surowców naturalnych, które mogą pozostać dla przyszłych pokoleń. Wydaje się, że rzetelna wiedza o odpadach i ich właściwościach jest coraz powszechniejsza i już mało kogo dziwi wykorzystanie betonów popiołowych w budowie autostrady lub parkingu. Jest to z pewnością efekt promocji wiedzy ekologicznej. Jakie produkty firmy mogą konkurować z podobnymi europejskimi (a może są bardziej innowacyjne)? Produkty wytwarzane na bazie odpadów paleniskowych z energetyki często są unikalne. Wynika to z tego, że występują różnice we właściwościach popiołów z różnych elektrowni, a różnice te pogłębiają się wraz z rozwojem technologii odsiarczania spalin, spalania biomasy oraz spalania w technologii fluidalnej. Często więc nie jest możliwe porównywanie produktów z różnych popiołów, czego przykładem może być beton popiołowo żużlowy na bazie odpadów z Elektrowni Rybnik. Jest to wyrób nie mający odpowiednika w Europie. Produktami, które konkurują z europejskimi są spoiwa górnicze, które kilkanaście lat temu sprowadzane były wyłącznie z Niemiec. Aktualnie polskie górnictwo korzysta z rodzimych wyrobów, produkowanych w dużej mierze w naszej firmie. euro12 Jakie Utex zdobył ostatnio laury i wyróżnienia? Pomijając wcześniejsze nagrody Utex uzyskał ostatnio dwie prestiżowe nagrody. Międzynarodowa organizacja pozarządowa The Green Apple Awards 2007 przyznałanagrodę Spółce za zrealizowany projekt inwestycyjny: Budowa instalacji do produkcji spoiw drogowych i górniczych. Inwestycja została zrealizowana przy uzyskaniu współfinansowania w ramach dotacji z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Organizacja The Green Apple Awards przyznaje nagrody za szczególne osiągnięcia w ochronie środowiska na całym świecie. PPH UTEX Sp. z o.o. została rekomendowana do przyznania tej cennej nagrody przez Ministerstwo Środowiska. Nagroda i dyplom zostały wręczone Spółce UTEX w trakcie uroczystości w Parlamencie w Londynie. Ponadto Spółka otrzymała Medal Europejski przyznany w XV edycji konkursu organizowanego przez Urząd Komitetu Integracji Europejskiej Business Centre Club przyznany za produkt: Mineralne Spoiwo Górnicze UTEX. Medal Europejski jest niekomercyjnym, ogólnopolskim przedsięwzięciem, którego zadaniem jest wsparcie polskich produktów i usług na rynku Unii Europejskiej oraz przybliżenie idei Unii Europejskiej w środowisku przedsiębiorców. Medalem wyróżniane są wyroby i usługi, które spełniają standardy europejskie. Nagroda ta jest jednocześnie rekomendacją wystawioną wyróżnionym produktom przez Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Business Centre Club oraz jedną z najważniejszych dla przedsiębiorców instytucji w Unii Europejskiej Europejski Komitet Ekonomiczno Społeczny. Medal przyznawany jest już od 7 lat i wśród ponad 1000 nagrodzonych nim firm są zarówno najwięksi polscy producenci, banki, instytucje finansowe i ubezpieczeniowe, liderzy branży budowlanej, firmy informatyczne i telekomunikacyjne, jak również mniejsze przedsiębiorstwa, znane na rynku lokalnym, czy uczelnie wyższe, a nawet media. Uroczyste wręczenie medalu i dyplomu w ramach XV edycji odbyło się 15 listopada 2007r. w Centrum Olimpijskim w Warszawie. Rozmawiała isa dobra marka

13 euro proj nr33 8/12/08 3:14 PM Page 13 Krzysztof Łęcki eurofelieton Wstępowaliśmy do Unii Europejskiej jako 25 kraj Wspólnoty polski cyrk i europejskie wesołe miasteczko Czas leci i nasza sytuacja w UE się zmienia. Jak dzisiaj wyglądamy na tle starych i nowych członków Unii? Czy są dziedziny naszego życia, w których staliśmy sie prymusami, a w których radzimy sobie gorzej? O tym m. in. można przeczytać w felietonach dr Krzysztofa Łęckiego, socjologa z Uniwersytetu Śląskiego. Z amierzałem napisać felieton o pracy Polaków w Europie, o tym jak kiedyś jeździliśmy na Zachód popracować, sezonowo zbierając truskawki w Norwegii, albo porobić w polu u bauera. I o tym, jak teraz niektórzy z nas jeżdżą na zachód Europy normalnie pracować. Popracować, a pracować, to oczywiście nie to samo i to bez względu na to, czy wyjeżdża się dzisiaj z Polski tylko na jakiś czas, czy planuje się pozostać poza krajem na stałe. I miało być jeszcze o tym, jak Polacy, teraz, kiedy już jest Polska członkiem Unii Europejskiej, są na Zachodzie cenieni jako pracownicy. Nie tylko w funkcji hydraulika czy pielęgniarki postaci znanych z plakatów, ale jako młodzi najczęściej ludzie, którzy wyjeżdżają na zachód Europy trochę zarobić i dorobić, a także, jak się da, zdobyć istotne dla dalszej kariery doświadczenia w wymarzonej profesji. Na marginesie te zachodnie praktyki zawodowe, bywają często absurdalnie absolutyzowane. Byłem niedawno świadkiem pewnej zabawnej sytuacji. Miała ona charakter zupełnie towarzyski, ale właśnie w takich sytuacjach łatwiej ujawniają się nastawienia mentalne, niż w najbardziej profesjonalnie prowadzonych rozmowach kwalifikacyjnych. Oto pewna młoda osoba przedstawiła się memu przyjacielowi, prezesowi całkiem dużej firmy, jako ktoś, kto trochę już na Zachodzie popracował i to słuchajcie, słuchajcie na stanowisku kierowniczym. A w jakiej instytucji Pani pracowała? zainteresował się mój przyjaciel. W wesołym miasteczku odpowiedziało dziewczę rezolutnie Kierowała Pani tym miasteczkiem dopytywał się jej rozmówca, lekko ironicznie, to prawda. No nie przyznała dziewczyna, która okazało się, zarządzała tylko jakąś huśtawką. No cóż, pomyślałem, to taka odmiana dziecięcej choroby europejskości. Ta młoda osoba pomyślałem najwyraźniej rozumie, że jednak nieco mniej ważne w jakim kraju się co robi, ważniejsze zaś jaką właściwie pracę się wykonuje. Oczywiście, może dziewczyna kierując jakąś huśtawką w polskim wesołym miasteczku, też podkreślałaby w rozmowie swoją kierowniczą w nim funkcję, ale jakoś z kontekstu jej wypowiedzi można było sądzić, że chyba jednak nie. Polskie wesołe miasteczko wydałoby się jej pewnie zbyt śmieszne jako miejsce pracy co innego na Zachodzie. Ale za czas jakiś przyszła mi do głowy inna hipoteza, która tłumaczy zachowanie dziewczyny. I dlatego dzisiaj chciałbym zainteresować Państwa problemem nieco bardziej ogólnym. Oto zdarza się, i to wcale często, że kiedy ktoś pyta o miejsce Polski w Europie, to myli dwie sprawy. Polską integrację z wytworzonym przez stulecia organizmem Europy Zachodniej myli z polską integracją z jej doraźnie i pragmatycznie stworzonymi strukturami. Nie są to sprawy zupełnie rozdzielne, maja z sobą wiele wspólnego, ale nie są z sobą tożsame. Z jednej strony historia, także tzw. historia długiego trwania, jak określiłby ją wielki historyk Fernand Braudel i wytworzona przez nią mentalność z drugiej relatywnie nowe rozwiązania instytucjonalne. Cóż historia i łączy nas z dziejami Europy zachodniej, i dzieli. Nasze ziemie nie wchodziły nawet przez moment w obręb granic Imperium Rzymskiego. Dalej nie przeżyliśmy, jako naród, mam tu na uwadze silne przeżycie ani reformacji; z drugiej strony nie mieliśmy religijnych wojen, takich jakie z niezwykłym okrucieństwem toczono na Zachodzie; brak w naszej historii etapu monarchii absolutnej, nie przeorała nas co tylu lewicowych intelektualistów martwi do dzisiaj Rewolucja Francuska. Oczywiście, skrupulatni historycy będą dowodzić, że powstały po rozbiorach polski nacjonalizm zasługuje na rozpatrywanie w kontekście ogólno-europejskim, na równi z rewolucją Francuską 1789 roku, a nie tylko jako zjawisko marginalne (Roman Szporluk, Imperium, komunizm i narody, Arcana Kraków 2003). Ale nawet gdy twierdzi tak profesor Harvardu, a Szporluk na tym uniwersytecie wykłada historię, to łatwiej wytłumaczyć je wschodnioeuropejskimi korzeniami autora, niż względami ściśle merytorycznymi. (Można by jeszcze żartobliwie dodać, że jak już władcy Polski toczyli walki z jakimś zakonem, to byli to zaledwie mało efektowni krzyżacy. Filip IV Piękny niszcząc templariuszy umieścił swój kraj w tematycznym centrum nam współczesnej sensacyjnej beletrystyki. Henryk Sienkiewicz ze swoimi Krzyżakami nie zrównoważy światowego zalewu literatury poświęconej właśnie templariuszom). Otóż wszystko to daje obraz Polski jako kraju na Wschód od Zachodu i na Zachód od Wschodu. Podobni jesteśmy do Europy, i niepodobni. Mamy zwykle jakąś rodzinę w Europie, ale nie mamy jeszcze Europy w rodzinie. Dobrze to oddaje nasze nastawienie, że Europa, to jest gdzieś tam, ale na pewno jeszcze nie tu, w Polsce. I dlatego by na moment wrócić do przytoczonej wcześniej rozmowy z dziewczyną nawet wesołe miasteczko, gdzieś na zachodzie starego kontynentu, brzmi dla wielu Polaków tak poważnie, jak polski bank. Nie zawsze to zresztą tylko dziecięca choroba europejskości. I tu dochodzę do powodu, dla którego zmieniłem temat mojego felietonu. Powód ten, wydawać by się mogło, błahy, w rzeczywistości, jak dno oka, pokazuje całość. Otóż, w przypadku futbolowej korupcji, w całej Europie degraduje się nawet najbardziej utytułowane w rozgrywkach międzynarodowych kluby także zwycięzców Ligi Mistrzów (dawniej PEMK) jak Juventus Turyn, FC Porto, czy Olympique Marsylia. W Polsce utytułowanych drużyn nie ma, a mimo udowodnionych przypadków korupcji degradacje dotykają tylko tak maluczkich, że aż niewidocznych (Szczakowianka, Łęczna). Na zachodzie kluby piłkarskie grają w ligach, w Polsce uczestniczą w cyrku, który ligą się tylko nazywa. Czy winna jest tu tylko polska mentalność, polskie stanie nierządem? A jeśli tak, to kiedy przegrają one z europejskimi standardami? euro13

14 euro proj nr33 8/12/08 3:14 PM Page 14 Yvonne Tebriz europejskie problemy Wśród zagrożeń dla przyszłości świata problemy zmian klimatycznych i wyczerpywania się zasobów paliw kopalnych zajmują dziś czołowe miejsca. Podejmowane dotąd próby ich rozwiązania jeszcze raz pokazały, że dzisiejszy świat jest bardzo złożoną maszynerią, której funkcjonowanie jest trudne do objęcia umysłem i zrozumienia nawet przez najtęższe umysły. Jedną z najważniejszych części tej światowej maszynerii jest globalny system energetyczny, który dziś przechodzi poważny kryzys strukturalny. Okazuje się, że ruszenie w nim jakiegoś elementu pociąga za sobą niekiedy nawet trudne do przewidzenia, a na pewno zaskakujące konsekwencje. Zajmijmy się dziś kilkoma fragmentami tego kluczowego dla naszej przyszłości problemu. Już szereg lat temu w rozwoju 1. źródeł energii odnawialnej zaczęto upatrywać jeden ze sposobów zaradzenia zagrożeniom ze strony zmian klimatycznych i wyczerpywania się zasobów paliw kopalnych. Jednym z głównych kierunków w tym zakresie stała się koncepcja produkcja biopaliw. Wówczas liczono na to, że przy stosunkowo niskich cenach tradycyjnych paliw (w porównaniu z ich obecnymi cenami), technologie biopaliw będą systematycznie doskonalone, a ich produkcja będzie wzrastać w sposób kontrolowany. Stało się jednak inaczej. Zwiększająca się na światowym rynku różnica pomiędzy rosnącym popytem na energię i paliwa, a ograniczonymi możliwościami produkcji energii oraz wydobycia i oferowania ropy i gazu spowodowała dynamiczny wzrost ich cen (przykładowo ceny ropy wzrosły trzykrotnie do ponad 140 USD/baryłkę, a gazu nawet do 400 USD/1000 mą). Do tego rekordowego poziomu cen paliw w dużym stopniu przyczyniły się też zjawiska spekulacyjne na tym rynku oraz opublikowane analizy dotyczące wyczerpywania się złóż i szacunki kosztów inwestycji niezbędnych, by utrzymać produkcję na wymaganym przez rynek poziomie. Okazało się jednak, że wzrost cen paliw do tego stopnia sprzyjał wzrostowi opłacalności produkcji biopaliw, że spowodowało to dynamiczny wzrost zainteresowania tym kierunkiem działalności rolniczej. Skutkiem jest dziś nierównowaga na rynku żywnościowym i szybko rosnące ceny tej grupy produktów. W ostatnich pięciu latach ceny żywności wzrosły o 140 %, co według Banku Światowego zepchnęło w nędzę ok. 100 mln ludzi! Natomiast połączenie wzrostu cen paliw i energii ze wzrostem cen żywności uruchomiło w całym świecie procesy inflacyjne i kryzysowe tak, że nawet w kilku krajach europejskich mamy już recesję (myślę tu o Danii, Irlandii i Estonii), a jak oceniają to eksperci, nie są to jedyne europejskie kraje, które są już dziś zagrożone kryzysem. Pogłębione analizy światowych ekspertów wskazują, że obecna sytuacja na rynkach żywnościowym i energetycznym stanowi poważne zagrożenie dla międzynarodowej stabilności politycznej i gospodarczej, co spowodowało, że problem ten zdominował ostatnie spotkanie przywódców G8 w Japonii. Spójrzmy na te problemy z europejskiego punktu widzenia. Dziś 2. wydaje się, że Europa potrzebuje nowego bodźca integrującego jej działania. Analitycy wskazują przykłady z niedalekiej przeszłości, gdy to Wspólnota skutecznie koncentrowała się na takich programach, jak Europejska Wspólnota Węgla i Stali, czy Europejska Wspólnota Energii Atomowej. Sugerują, że celowym jest poszukiwanie podobnej klasy nowego programu, który miałby szansę zjednoczyć europejskie kraje w rozwiązywaniu głównych wyzwań, jakimi dziś są: walka ze zmianami klimatycznymi, zapewnienie Europie bezpieczeństwa Europejskiego i utrzymanie konkurencyjności produktów wytwarzanych na Starym Kontynencie. W ich przekonaniu takim programem mogłyby być działania na rzecz rozwoju źródeł odnawialnej energii, który miałby szansę spełnić te oczekiwania, bo mógłby on euro14 zaspokoić rosnące potrzeby na energię i zmniejszyć uzależnienie od paliw kopalnych, może on też zmniejszyć szkodliwy wpływ energetyki na zmiany klimatyczne i wpłynąć na konkurencyjność Europy. Lansowany program już nazwano Europejską Wspólnotą Energii Odnawialnej (ERENE). Miałby on łączyć w sobie atuty wynikające ze zróżnicowania naszego kontynentu tak w zakresie klimatu, struktury geologicznej i sytuacji hydrologicznej. Taki program miałby szansę być zrealizowanym przez strategiczną współpracę wszystkich krajów Wspólnoty. Jego finansowanie autorzy tej koncepcji widzą w wykorzystaniu wpływów z Unijnego Systemu Handlu Emisjami (przynajmniej w pierwszym etapie, jeśli chodzi o badania, projekty pilotażowe, czy promocję). Proponują w tym zakresie współpracę z innymi krajami spoza Unii, a mają tu na myśli kraje na południowym wybrzeżu Morza Śródziemnego, które posiadają duży potencjał energii słonecznej. Podsumowując tę koncepcję jej autorzy stawiają tezę, że po stworzeniu wspólnego rynku i waluty, program ERENE może być nowym projektem integracyjnym dla całej Europy. Trudno powiedzieć w jakim stopniu ten projekt ma szansę odegrać swoją rolę gospodarczą, ale i polityczną oraz czy jest on w stanie przyczynić się do zjednoczenia obywateli wokół inicjatywy modernizacji europejskiej gospodarki. Nie jest odkrywczym stwierdzenie, że świat pędzi szaleńczo 3. w swoim rozwoju, choć nie do końca wiadomo, czy wie co go czeka... Jednym z głównych jego problemów jest wyczerpywanie się zasobów paliw kopalnych. Spójrzmy na ten problem z punktu widzenia roli, jaka odegrało zagłębie ropy i gazu na Morzu Północnym. Uruchomienie eksploatacji złóż w tym

15 euro proj nr33 8/12/08 3:14 PM Page 15 regionie świata w latach 70-tych stworzyło warunki do tego, by przełamać siłę OPEC i zapewnić dwa dziesięciolecia względnie taniej energii, od połowy lat 80-tych, do połowy obecnej dekady. Teraz jest to region, w którym (według Międzynarodowej Agencji Energetycznej) najszybciej kurczą się te zasoby na świecie. MAE informuje, że po stronie brytyjskiej, szczyt wydobycia ropy i gazu nastąpił na początku dekady i od 2002 roku spada ono o 7,5% rocznie. Także w ubiegłym roku spadło wydobycie w części tego naftowego rejonu, które jest eksploatowane przez Norwegię. Brytyjskie stowarzyszenie branżowe Oil&Gas UK ostrzegło, że bez poważnych inwestycji i rozwoju nowych złóż, brytyjski sektor Morza Północnego skończy się ostatecznie do około 2020 roku. Jednak to, czy i ile będziemy inwestować, w niewielkim stopniu wpłynie na tempo spadku wydobycia, bo ten proces ma charakter obiektywny. Mimo, że norweska część tych złóż była wolniej eksploatowana i jej szczyt wydobycia nastąpił później, to również tam nastąpił ostatnio spadek wydobycia. Aktualnie na Morzu Północnym tak Wielka Brytania jak i Norwegia wydobywają po ok. 4 mln baryłek ropy/dzień i umożliwia to zaspokojenie 4,7% globalnego popytu. Warto tu dodać, że na podobnym poziomie jest wydobycie ropy w Iranie, ale jest to nieco więcej niż wydobycie w Kuwejcie, Wenezueli czy Nigerii. Według cytowanego wcześniej MAE do 2013 roku to wydobycie spadnie do 3 mln baryłek/dzień, czyli do 3,2% globalnego popytu. Największym problem złóż pod Morzem Północnym jest ich wyczerpywanie się i konieczność podjęcia decyzji o nowych inwestycjach. Zbudowane w latach 70-tych platformy zbliżają się do granicy swojej żywotności, a opłacalność nowych inwestycji jest wątpliwa, bo jeśli 30 lat temu złoże Forties zostało oszacowane na ok. 5 mld baryłek ropy, to teraz objętość odkrywanych złóż w sektorze brytyjskim niewiele przekracza 50 mln baryłek... Prócz tego nowe złoża są na ogół trudniejsze w eksploatacji. Ropa z nich jest ciężka, konieczne jest zastosowanie wyższego ciśnienia i temperatury niż dotychczas. Pozyskiwanie ropy naftowej i gazu ziemnego z tych złóż oznacza ciągłe podwyższanie poziomu technologicznego i związanych z nim kosztów. Pewną szansą jest to, że z wyeksploatowanych starymi metodami złóż można starać się przy pomocy nowych technologii wycisnąć jakąś część pozostawionych zasobów, ale i tu są pewne granice sensu ekonomicznego takich działań. Wyczerpywanie się brytyjsko norweskich złóż to nie tylko problem bilansu na światowym rynku paliw. To także poważny problem społeczny. Tylko w Szkockiej części zagłębia naftowego jest zatrudnionych 28 tys. wysoko wynagradzanych pracowników. Branża naftowa płaci w tym roku ok. 16 mld funtów podatków (to ok. 30% podatków brytyjskiego biznesu). W opinii ekspertów zajmujących się problematyką wydobycia z ziemi surowców energetycznych, obecna sytuacja w rejonie złóż ropy i gazu na Morzu Północnym stanowi przykład tego, jakie będą zmiany w cały globalnym przemyśle naftowo-gazowym, gdy złoża będą wyczerpywały się. Nie ulega wątpliwości, że ten rejon będzie systematycznie tracił na znaczeniu. 4. Europa pozyskuje ropę i gaz z trzech obszarów: z Rosji, krajów Afryki Północnej i z Morza Północnego. Światowi eksperci prognozują, że tak Europa, jak i Stany Zjednoczone są w tym zakresie skazane na rosnącą zależność od Rosji. Spójrzmy teraz na ostatnie inicjatywy rosyjskiego Gazpromu na międzynarodowych rynkach, które będą miały wpływ na energetykę krajów unijnej Europy. W tej części rozważań pominę omawianie głównych magistral dosyłowych gazu z Rosji gazociągami Nord Streem i South Streem. Proponuję spojrzeć na działania tego rosyjskiego giganta związane ze zwiększeniem jego wpływów na kraje wydobywające gaz i ropę. Już jakiś czas temu Rosjanie porozumieli się z Kazachstanem i Turkmenistanem w sprawie dostaw gazu do Europy za pośrednictwem rosyjskich magistrali. Obecnie prowadzą tego samego typu negocjacje z Azerbejdżanem. Dwa lata temu podpisali umowę o strategicznym partnerstwie i o wzajemnej wymianie aktywów z państwowym koncernem w Algierii. Teraz agencje podały, że kontrolowana przez państwo rosyjska firma gazowa Gazprom prowadzi rozmowy w sprawie wykupienia całości libijskiego eksportu ropy naftowej i gazu. Ta informacja zbiegła się z inną, że Gazprom prowadził także rozmowy z Nigerią na temat swojego udziału w budowie planowanego gazociągu z tego kraju do Algierii oraz uczestnictwa w przyszłych projektach dotyczących eksportu skroplonego gazu ziemnego. Nie ulega wątpliwości, że są to kroki w kierunku umocnienia pozycji na światowym, a przede wszystkim na europejskim rynku energetycznym. Są one zgodne z oficjalnie prezentowaną strategią firmy zmierzającą do zapewnienia sobie źródeł zaopatrzenia poza spoza swej bazy w Rosji, a zwłaszcza by kontrolować w przyszłości import gazu do Europy Zachodniej. Mimo, że Gazprom zrezygnował z aktywnego popierania koncepcji utworzenia kartelu gazowego na wzór OPEC, to jednak działania ostatnie działania w Libii zwiększają europejskie obawy, iż dąży on do utworzenia właśnie takiego kartelu. Warto tu dodać, że Libia jest członkiem naftowego kartelu OPEC i produkuje 1,7 mln baryłek ropy dziennie. Większość libijskiego eksportu ropy, (szacowanego na ok. 1,5 mln baryłek dziennie) sprzedawana jest do krajów europejskich, takich jak Włochy, Hiszpania i Francja. W 2007 roku stwierdzone rezerwy ropy naftowej w Libii wynosiły 41,5 mld baryłek, z czego tylko 25% tych rezerw objętych jest porozumieniami o poszukiwaniach z udziałem firm naftowych. W 2007 roku przeprowadziła pierwszy przetarg na licencje dotyczące jedynie gazu, w którym Gazprom był jednym z odnoszących sukcesy oferentów. Jego rywalami na libijskim rynku są także BP i ExxonMobil. Stwierdzone rezerwy gazu ziemnego w Libii szacowane były na początku 2007 roku i co do wielkości są na czwartym miejscu w Afryce. euro15

16 euro proj nr33 8/12/08 3:14 PM Page 16 Henryk S. Kolka polska gospodarka z unijnej i globalnej perspektywy Zmienia się gospodarcza mapa świata, tworzy się nowy porządek globalny. Niewątpliwie na charakter tych zmian mają duży wpływ także obecne procesy kryzysowe na rynkach finansowych oraz ich konsekwencje w gospodarkach krajowych. Rosnące kłopoty gospodarcze w świecie i w Europie zaczynają być coraz uważniej obserwowane i analizowane w środowiskach biznesowych także w Polsce. Proponuję spojrzeć na polską gospodarkę z większego dystansu, tak z perspektywy globalnej, jak i europejskiej. Pisząc ten komentarz uznałem, że mimo znanych słabości polskiej gospodarki i stojących przed nią zagrożeń, warto ją pokazać w szerszym kontekście, jaki tworzy gospodarka światowa i europejska. Jej wady i słabości nieco bledną, a nawet można zobaczyć jej atuty. Jednak by przywrócić równowagę w tym optymistycznym widzeniu pozycji polskiej gospodarki z europejskiej i globalnej perspektywy, pozwolę sobie na kilka uwag na temat bieżących jej problemów, czyli jak widzę polską gospodarkę z perspektywy jamnika. SPOJRZENIE Z EUROPEJSKIEGO PUNKTU WIDZENIA Truizmem jest dziś stwierdzenie, że przystąpienie Polski do Unii Europejskiej było istotnym impulsem sprzyjającym rozwojowi społeczno-gospodarczemu Polski. Parametry gospodarcze wskazują, że np. w latach przeciętne roczne tempo wzrostu produktu krajowego brutto (PKB) wynosiło 2,7% (wobec 2,1% przeciętnie w 27 krajach, które tworzą dziś UE), a w latach tempo to wzrosło do 5,4% (w tym w 2007 r. wyniosło 6,6%) i było ponad 2-krotnie szybsze od przeciętnego w UE-27 (2,6%). PKB w przeliczeniu na mieszkańca w 2003 roku stanowił 49,0% przeciętnej unijnej, a w 2007 roku jest to 54,6%, chociaż trzeba przyznać, że jest to w dalszym ciągu słaby wynik w gronie unijnych krajów. Gdyby przyjąć wariant optymistyczny, że Polska i Unia będą rozwijać się w tempie z lat , to 75% średniej UE osiągnęlibyśmy w roku 2017, a przeciętny poziom PKB na mieszkańca Unii ok. roku W latach różnica w wydajności zmalała o 4,3 punktu procentowego i osiągnęła poziom do 66,8%. W okresie otrzymaliśmy 12,8 mld euro unijnego wsparcia, a w 2007 r. w programach operacyjnych zrealizowano płatności w wysokości ponad 11,2 mld zł. W końcu 2007 r. łączna wartość płatności finansowanych ze środków funduszy strukturalnych od początku uruchomienia programów sięgnęła blisko 21,8 mld zł, co stanowiło 70,7% środków przeznaczonych na cały okres programowania Polska wynegocjowała z Komisją Europejską możliwość unijnego wsparcia w latach w kwocie 67,3 mld euro, co stanowi ponad 19% całości unijnych środków przeznaczonych na politykę spójności. Wszystkie analizy podkreślają wpływ unijnych funduszy na tempo wzrostu PKB. Z raportu Ministerstwa Rozwoju Regionalnego (MRR) pt. Ocena postępów Polski w konwergencji z krajami UE oraz wpływ funduszy unijnych na gospodarkę w latach wynika, że dzięki nim tempo wzrostu PKB w 2007 roku było wyższe o 0,6-0,9 punktu procentowego (zależnie od modelu przyjętego do analizy). Z tego raportu wynika także, że ten czynnik będzie miał największy wpływ na wysokość tempa wzrostu PKB w latach i jego przyrost z powodu realizacji programów finansowanych z funduszy unijnych może wynieść nawet 1,3-3,0 punktu procentowego. Ten optymistyczny punkt widzenia jeszcze bardziej będzie widoczny, jeśli zdamy sobie sprawę z tego, że w 2008 roku polska gospodarka wielkością przekroczy gospodarkę Belgii, Szwecji i Szwajcarii. euro16 SPOJRZENIE Z PERSPEKTYWY GLOBALNEJ Także od truizmu zacznę drugą część tego komentarza. Im bardziej słabnie amerykańska gospodarka oraz im bardziej zjawiska kryzysowe dotykają gospodarek krajów rozwiniętych, tym szybciej punkt ciężkości przesuwa się w stronę krajów rozwijających się w Azji, ale też w stronę tej grupy krajów w Ameryce Łacińskiej i w Unii (a myślę tu o krajach tzw. Nowej Europy). Na poparcie tej tezy przemawia to, że w 2008 roku po raz pierwszy kraje rynków wschodzących wytworzą więcej niż 50% globalnego PKB liczonego według parytetu siły nabywczej (w tym same Chiny będą w nim miały udział w wysokości ponad 10%). Niestety jak dotąd te dynamiczne zmiany w geografii gospodarczej świata nie mają przełożenia na uczestnictwo w wypracowywaniu stanowisk i decyzji przez instytucje międzynarodowe. Przykładem może tu być Międzynarodowy Fundusz Walutowy, w którym mimo ostatniej reformy Chiny mają mniej głosów niż kraje Beneluksu, a Brazylia mniej niż Belgia! Globalne problemy dyskutuje się w gronie przywódców grupy G8, bez formalnego uczestnictwa takiej potęgi gospodarczej jak Chiny, czy też Brazylii (która jest dziś największym w świecie eksporterem żywności). Na ostatni szczyt przywódców G8 zaproszono RPA, która jest członkiem grupy G13 (tworzą ja członkowie G8 oraz Brazylia, Chiny, Indie, Meksyk i RPA). W tym miejscu warto zwrócić uwagę na to, że Polska ma prawie dwa razy większy Produkt Krajowy Brutto niż RPA! Jesteśmy największym krajem 12 przyjętej w ostatnich latach do Unii Europejskiej i jeślibyśmy w ostatnich latach

17 euro proj nr33 8/12/08 3:14 PM Page 17 sensowniej prowadzili swoją politykę zagraniczną moglibyśmy być naturalnym politycznym i gospodarczym liderem grupy postkomunistycznych członków UE (tzw. Nowej Europy), ale chyba straciliśmy tę szansę na własne życzenie. Gra była warta świeczki, bo w 2008 roku PKB krajów Nowej Europy osiągnie prawie 1,4 bln USD, to znaczy więcej niż PKB Indii i prawie tyle co PKB Rosji i Brazylii. Według prognoz, jeśli Nowa Europa utrzyma obecne tempo wzrostu gospodarczego i realnego umacniania się walut, w 2015 r. jej PKB osiągnie wartość ponad 2 bln USD! Faktem natomiast jest to, że w roku 2008 polska gospodarka przerośnie wielkością gospodarkę Belgii, Szwecji lub Szwajcarii i jeśli nasze tempo wzrostu gospodarczego w dalszym ciągu będzie na poziomie około 5%, a złoty będzie się realnie umacniał tak jak do tej pory, to w 2015 r. wartość polskiego PKB przekroczy 1 bln USD i Polska ma szansę zostać wtedy szóstą największą gospodarką Unii i 16. gospodarką świata! Wnioskuję, że w dłuższej perspektywie mamy szansę osiągnąć solidną pozycję gospodarczą na światowej mapie, ale niestety przewiduję, że nasz wpływ w gronie krajów unijnych i światowych będzie odstawał od pozycji naszej gospodarki tak, jak dotąd (oczywiście jeśli nie zmienimy dotychczasowej polityki). Wydaje mi się, że w dalszym ciągu nie doceniamy, a nawet nie zdajemy sobie sprawę z tego, co to znaczy międzynarodowy prestiż i nie zawsze doceniamy jego rolę w rozwoju gospodarczym i działalności polskich firm na międzynarodowych rynkach. A CO WIDAĆ Z POZYCJI JAMNIKA Powyższe rozważania są optymistyczne, można nawet powiedzieć, że wiele stwierdzeń krzepi polską duszę targaną wątpliwościami i świadomością straconych dotąd szans, skołataną codziennymi problemami i zestresowaną świadomością zagrożeń. Uważam, że dziś nie wszystko jednak sprzyja realizacji tych prognoz, które wynikają z oglądu polskiej gospodarki z globalnej i unijnej perspektywy. Czeka nas okres ciężkiej pracy, będzie on wymagał mądrych decyzji kierunkowych (szczególnie wykorzystujących fundusze pomocowe) i regulacji wielu mechanizmów rządzących naszą gospodarką. Może uda się nam, ale póki co nie jest dobrze. W ocenie Ministerstwa Finansów rynkowe ceny rosną najszybciej od czterech lat i szybciej niż przewidywano (w czerwcu wyniosła już 4,6%). Napędza ją światowy wzrost cen ropy i żywności. W Polsce są sygnały wskazujące na możliwość gorszych od oczekiwań zbiorów, bo susza dotknęła prawie 70% gmin. Specjaliści przewidują, że szczyt inflacyjny zobaczymy w sierpniu i będzie to ponad 5%, może nawet 5,4%, jednak liczą, że do końca roku spadnie ona do ok. 4%. Wiele wskazuje na to, że spada tempo wzrostu gospodarczego. To skutki szybko rosnącej wartości naszej waluty i malejącego popytu na nasze towary w unijnych krajach. Według szacunków GUS w II kw. produkcja przemysłowa wzrosła o 7,2%, chociaż liczono na min. 10%. Także inne wskaźniki zmuszają do zastanowienia: od dwóch miesięcy nie rośnie zatrudnienie, a w czerwcu produkcja w porównaniu z czerwcem 2007 roku wzrosła tylko w 19 na 29 działów przemysłu. Według danych NBP i GUS już w maju spadł eksport i prognozy wskazują, że będzie to trwalsza tendencja (w ciągu ostatniego miesiąca wartość euro spadła o 5%). Te obserwacje spowodowały, że eksperci przewidują spadek tempa wzrostu gospodarczego w II półroczu do 4,5%. Niepokojący jest też wzrost poziomu płac (12% w skali rocznej). Siadły też obroty na giełdzie bessa. Inwestorzy zagraniczni wycofali swoje pieniądze i są obecni jedynie na rynku walutowym (inwestorzy wysoko oceniają jego potencjał wzrostowy, a rynek walutowy to aktywa o bardzo dużej płynności, można na niego wejść i z niego wyjść w każdej chwili). Dane o produkcji sprzedanej przemysłu są wyraźnym symptomem spowolnienia gospodarczego w sektorze przetwórstwa przemysłowego. Przedsiębiorstwa zmniejszają produkcję z uwagi na rosnące ceny surowców, drożejący kredyt oraz wygasający popyt, zarówno krajowy jak i zagraniczny. Dodatkowym problemem, z którym borykają się eksporterzy jest rekordowo mocny złoty. Można prognozować, iż w obliczu pogarszającej się sytuacji finansowej i coraz większych problemów z popytem, polskie przedsiębiorstwa będą redukowały zatrudnienie oraz w miarę możliwości przenosiły produkcję za granicę. W tym miejscu warto zastanowić się nad tym, jakie są perspektywy? Średniookresowe perspektywy wzrostu gospodarczego nie są zbyt optymistyczne. A jakie są perspektywy długookresowe? Mówimy, że gospodarka światowa weszła w etap gospodarki opartej na wiedzy, a w rankingu europejskich gospodarek pod względem innowacyjności Polska znajduje się w europejskim ogonie. Według danych unijnych udział wydatków na badania i rozwój w PKB w 2006 r. był w Polsce ponadtrzykrotnie mniejszy niż unijna średnia i siedem razy niższy niż w Szwecji, a wśród euroregionów o stosunkowo wysokim zatrudnieniu w sektorach wysokiej technologii nie ma żadnego polskiego regionu (chociaż są tam regiony czeskie czy węgierskie). euro17

18 euro proj nr33 8/12/08 3:14 PM Page 18 Ilona Saft Budowa trzeciego ciągu instalacji odsiarczania spalin oraz modernizacja IOS w PKE S.A. -Elektrowni Jaworzno III zakończona mądre decyzje na wagę przyszłości W polskiej energetyce rozpoczął się wielki boom inwestycyjny z udziałem unijnych funduszy strukturalnych. Związany jest on głównie z troską o stan środowiska naturalnego, który dla Unii jest niezwykle istotny. Wnajbliższym 10-leciu niezbędna jest odbudowa mocy wytwórczych w energetyce. Nowe jednostki muszą spełniać bardzo restrykcyjne normy ekologiczne, w zakresie emisji zanieczyszczeń do środowiska. Co więcej, mimo wstąpienia do UE, polska energetyka musi liczyć przede wszystkim na własne kapitały, które na razie pokrywają ĺ wydatków. Inwestycja Modernizacja IOS, budowa III ciągu odsiarczania spalin dla bloków nr 3 i 4 w PKE SA Elektrowni Jaworzno III o wartości ponad 130 mln zł sfinansowana została ze środków własnych Południowego Koncernu Energetycznego SA oraz dofinansowania w wysokości 5 mln EURO ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw lata , działanie 2.4 Wsparcie dla przedsięwzięć w zakresie dostosowywania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska, Poddziałanie Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie przeprowadzenia inwestycji koniecznych do uzyskania pozwolenia zintegrowanego. W pomieszczeniu zwanym nastawnią znajduje się kilkanaście monitorów, na ekranach których wyświetlane są ogromne ilości danych, które na bieżąco informują o funkcjonowaniu poszczególnych urządzeń całej instalacji. Wszystko po to, aby praca instalacji była bezpieczna i zgodna z reżimem technologicznym. To tutaj, do nastawni 18 lipca br. zaproszono gości na skromną uroczystość, zakończenia 720 godzinnego ruchu próbnego i regulacyjnego instalacji. Do udziału w niej, Dyrektor Elektrowni zaprosił wykonawców i podwykonawców oraz dostawców, którzy uczestniczyli w tym przedsięwzięciu. Była to okazja, aby im wszystkim podziękować. Joachim Adamczyk, dyrektor elektrowni nie krył satysfakcji. To ważna dla nas chwila- powiedział na spotkaniu, dlatego pragnę podziękować wszystkim, którzy przyczynili się do terminowego zakończenia, tej jakże ważnej dla nas inwestycji. Teraz nasza elektrownia jest nie tylko największa, ale i najnowocześniejsza w Południowym Koncernie Energetycznym. Dzisiaj możemy się cieszyć, że wybraliśmy najlepsze rozwiązania. Słowa podziękowania do załogi i wykonawców skierował także Wiceprezes Zarządu PKE SA Henryk Tymowski. Podkreślił, że warto było postawić na modernizację i nowo- Pozytywnie zakończono 720 godzinny ruch regulacyjny i próbny, w czasie którego sprawdzono zdolność funkcjonalną i eksploatacyjną nowo wybudowanej instalacji. euro18

19 euro proj nr33 8/12/08 3:15 PM Page 19 dobra firma czesne rozwiązania, by sprostać wysokim wymogom norm ekologicznych, jakie w tej chwili stawiane są przed elektrowniami. POCZĄTEK BUDOWY Akt przekazania do eksploatacji. 18 lipca 2007 roku podpisano akt erekcyjny, który następnie został uroczyście wmurowany wraz z kamieniem węgielnym w fundamenty nowej instalacji, rozpoczynając symbolicznie budowę. Można przyjąć, że z dniem jej zakończenia 16 czerwca 2008, rozpoczął się 720 godzinny ruch regulacyjny i próbny. Od tamtego czasu, spaliny ze wszystkich bloków energetycznych Elektrowni Jaworzno III są już odsiarczane i spełniają zaostrzone wymogi ochrony środowiska. Zakończenie ruchu regulacyjnego i próbnego jest ostatnim etapem kończącym budowę Instalacji Odsiarczania Spalin w PKE SA Elektrowni Jaworzno III. 24 lipca 2008 roku, w wyniku pozytywnie zakończonego 720 godzinnego ruchu regulacyjnego i próbnego, w czasie którego sprawdzono zdolność funkcjonalną i eksploatacyjną nowo wybudowanej instalacji, Generalny Wykonawca, firma RAFAKO SA przekazała do eksploatacji III ciąg Instalacji Odsiarczania Spalin w PKE SA Elektrowni Jaworzno III. My także mamy powody do zadowolenia, udało nam się dotrzymać wszystkich terminów, a instalacja pracuje bez problemów - mówi wiceprezes raciborskiego RAFAKO Jerzy Thamm. Przyznaję jednak, że podczas budowy bywały chwile trudne i nerwowe, no ale fachowcy zawsze potrafią się porozumieć- dodaje. Współpracujemy z elektrownią w temacie odsiarczania spalin od 12 lat i mamy nadzieję, że ta inwestycja nie będzie końcem naszej współpracy - powiedział prezes Thamm. Inwestycja w Jaworznie jest elementem przemyślanej strategii koncernu. Stała się jednym z najważniejszych przedsięwzięć w PKE SA realizowanym w ramach dostosowania się do wprowadzanych przez Unię Europejską surowych norm ekologicznych. Budowana instalacja o wydajności 2 mln Nm3 spalin na godzinę i skuteczności odsiarczania ponad 95%, składa się z następujących, głównych węzłów technologicznych: przepływu spalin zasiarczonych, absorpcji dwutlenku siarki, przepływu spalin odsiarczonych z absorbera do chłodni kominowej, wprowadzenia spalin do chłodni kominowej, przygotowania zawiesiny absorbcyjnej na bazie mączki kamienia wapiennego oraz alternatywnego sorbentu produktu poreakcyjnego z półsuchych metod odsiarczania spalin, instalacji elektrycznych oraz AKPiA. Dla budowanej trzeciej nitki wykorzystane zostały węzły istniejącej IOS. INSTALACJA ZWIĘKSZY KONKURENCYJNOŚĆ Realizacja tego przedsięwzięcia zwiększy konkurencyjności PKE SA oraz wpłynie pozytywnie na poprawę stanu środowiska, a co za tym idzie, na podniesienie standardu życia mieszkańców miasta i regionu. Instalacja odsiarczania dla bloków 3 i 4 jest wybudowana w tej samej technologii, co dwie pierwotne instalacje, z wykorzystaniem istniejącej infrastruktury i rezerw technologicznych. Obecnie wszystkie spaliny Elektrowni Jaworzno III, po oczyszczeniu w instalacji odsiarczania spalin, są wyprowadzane do atmosfery poprzez chłodnie kominowe. Na zdjęciach: Joachim Adamczyk, dyrektor elektrowni Jaworzno III i Henryk Tymowski, wiceprezes Zarządu PKE SA podpisują akt przekazania do eksploatacji III ciągu IOS. euro19

20 euro proj nr33 8/12/08 3:15 PM Page 20 mądre decyzje na wagę przyszłości dokończenie ze str. 19 Jerzy Thamm wiceprezes Zarządu Rafako SA przedstawiciel głównego wykonawcy, podpisuje akt przekazania do eksploatacji III ciągu IOS. Modernizacja istniejącej Instalacji Odsiarczania Spalin objęła systemy technologiczne wspólne dla wszystkich trzech ciągów odsiarczania spalin. Polega ona przede wszystkim na zwiększeniu wydajności urządzeń. Wybudowanie trzeciej nitki IOS oraz modernizacja istniejących już urządzeń, wymusza w pewnym stopniu zwiększenie wydajności, a co za tym idzie mocy niektórych pomp i urządzeń, co w efekcie spowodowało rozbudowę układu zasilania elektroenergetycznego. Nowa instalacja powinna umożliwić pracę bloków energetycznych Elektrowni Jaworzno III przez kilkanaście najbliższych lat. Zrealizowana inwestycja, poza ograniczeniem emisji dwutlenku siarki, umożliwia istotne ograniczenie emisji pyłu, chlorowodoru i fluorowodoru, a także metali ciężkich, co w efekcie przyczynia się do zwiększenia konkurencyjności produktowej, ekologicznej i technologicznej elektrowni. PRZEDSIĘWZIĘCIE ZGODNE Z NORMAMI UE Realizacja przedsięwzięcia wpłynie na poprawę jakości środowiska, zwiększy możliwości produkcyjne i utrwali wizerunek sektora energetycznego jako przyjaznego środowisku. Ta instalacja to wzór dla całej polskiej energetyki. Jest to bardzo istotne, jeżeli weźmiemy pod uwagę, że od 1 stycznia 2008 roku weszły w życie nowe przepisy, znacznie obniżające limity emisji dwutlenku siarki. Zostały one zawarte przede wszystkim w Dyrektywie IPPC, której wymagania przeniesiono do polskiego prawa i zapisano w prawie ochrony środowiska. Zgodnie z nowymi przepisami, podmioty prowadzące instalację mogącą powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości a do takich zaliczono elektrownie i elektrociepłownie zobowiązane są do uzyskania tzw. pozwolenia zintegrowanego. Zgodnie z tym dokumentem od stycznia 2008 roku dopuszczalny poziom emisji dwutlenku siarki ze wszystkich źródeł i emitorów Elektrowni Jaworzno III nie może przekraczać 400 mg/nm3 (patrz ramka). Proekologiczne myślenie jest jednym z priorytetów w działalności firmy. Prowadzone od wielu lat prace badawcze wokół elektrowni, wykonywane przez niezależne instytucje naukowe, wykazują jednoznacznie, iż wpływ Elektrowni Jaworzno III na takie elementy środowiska jak wody powierzchniowe i podziemne, hałas i zagrożenie radiologiczne jest niewielki. Misją elektrowni jest produkcja taniej i czystej ekologicznie energii. Sformułowana na jej podstawie strategia działań proekologicznych zakłada osiągnięcie maksymalnych efektów ekologicznych przy minimalizacji kosztów inwestycyjnych i zachowaniu niskich kosztów wytwarzania energii, jak również uzyskanie społecznej akceptacji dla prowadzonych działań. Ilona Saft euro20