Nierównomierny rozwój gospodarczy

Transkrypt

1 Nierównomierny rozwój gospodarczy Dr Renata Orłowska (2017/2018) Wykład 2

2 Fakty Rocznie aż 15 mln ludzi umiera z powodu głodu, a kolejne 500 mln cierpi z niedożywienie. W tym samym czasie w wielu krajach rozwiniętych jednym z poważnych problemów społecznych jest otyłość, która dotyka coraz większą liczbę osób, a która spowodowana jest nadmierną konsumpcją.

3 LDCs - least developed countries Do grupy 47 najuboższych państw świata Grupa obejmuje 13% populacji na świecie, lecz mniej niż 2% udziału w PKB i tylko 1% udziału w światowym handlu. Kraje, które należą do grupy, mają roczny dochód, według różnych danych, od 745 do 905 USD per capita. Oznacza to, że 75% z tej 950-milionowej populacji żyje za mniej niż 2 dolary dziennie.

4

5 Koncepcja LDC Z inicjatywy ONZ, późne lata 60. XX w. Pierwsza lista państw LDC opublikowana 18 listopada 1971 r. -rezolucja ONZ 2768, (XXVI). Państwo trafia na listę, gdy spełnia trzy kryteria: Ubóstwo- 3-letnie średnie PKB per capita, od 2105 r. mniej niż 1035 USD - od 1242 USD wykreślany z listy) Słabość zasobów pracy bazuje na wskaźnikach: wyżywienia, zdrowia, i analfabetyzmu Sytuacja ekonomiczna - oparta na niestabilności produkcji rolnej, niestabilności eksportu towarów i usług itp.)

6 Gdy ONZ wprowadziła kategorię "najmniej rozwiniętych państw" (LDCs), tylko Botswana (1994), Zielony Przylądek (2007) i Malediwy (2011) rozwinęły się na tyle, że usunięto je z tej grupy.

7 I, II,III swiat niebieski kolor Pierwszy Świat, Czerwony Drugi Świat, zielony Trzeci Świat

8 Czwarty świat

9 BRICS Brazylia, Rosja, Indie, Chiny, Płd. Afryka

10 G 20

11 PKB stw_%c5%9bwiata_wed%c5%82ug_pkb_n ominalnego

12

13 Państwa o największych nierównościach społecznych - ranking według współczynnika Giniego

14 HDI wskaźnik rozwoju społecznego składający się z czterech wskaźników podstawowych: Oczekiwanej długości życia (dla noworodków urodzonych w danym roku) Wskaźnika alfabetyzacji - odsetka dorosłych umiejących czytać i pisać Wskaźnik skolaryzacji procent ludności uczęszczającej do szkół na wszystkich poziomach edukacji PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca.

15 HDI przyjmuje wartość od 0 do 1 i pozwala pogrupować kraje na trzy podstawowe kategorie : kraje bardzo wysoko rozwinięte ponad 0,8-1,0 kraje wysoko rozwinięte 0,7-0,8 kraje średnio rozwinięte 0,5-0,7 kraje słabo rozwinięte poniżej 0,5

16 Istnieje wiele przyczyn istnienia głodu na świecie: Nierównomierny przyrost ilości żywności oraz liczby ludności świata. Niewłaściwie prowadzona polityka socjalna państw świata. Postępujące zniszczenia środowiska naturalnego zmniejszające wydajność rolnictwa. Klęski żywiołowe, powodujące ogromne zniszczeniapożary, susze, powodzie, szarańcze, trzęsienia ziemi, tornada, itp. Pustynnienie i erozja gleb. Niewłaściwe składowanie i przechowywanie produktów żywnościowych.

17 Przyczyny zróżnicowania: przyrodnicze (np. niekorzystne warunki do rozwoju rolnictwa, brak surowców mineralnych), polityczne (np. konflikty zbrojne, niestabilne i nieudolne rządy, izolacja na arenie międzynarodowej), społeczne (np. słabo rozwinięta oświata i opieka medyczna, co wpływa na niską jakość siły roboczej), gospodarcze (np. brak rozwiniętego przemysłu i tradycji przemysłowych, słabo rozwinięta infrastruktura komunikacyjna), historycznej (np. przeszłość kolonialna).

18 Skutki Dla krajów Dla świata Dla jednostek

19 LUKA ROZWOJOWA bogata Północ biedne Południe różnice gospodarcze i polityczne

20 Linia Brandta (Północ/Południe)

21 Linia Brandta

22 Różnice gospodarcze w roku 2001 produkt krajowy brutto (PKB) w przeliczeniu na mieszkańca wynosił na świecie 7,446 dolarów, rozwinięte kraje Północy osiągnęły poziom 27,848 dolarów; kraje rozwijające się wypracował y PKB na poziomie od 7,234 dolarów w Ameryce Łacińskiej do 1,690 dolarów w Afryce subsaharyjskiej

23 Północ względny dobrobyt, Wysoka konsumpcja, wysoki poziom edukacji i opieki zdrowotnej, a także system pomocy społecznej.

24

25 Południe pogrążone jest we względnym ubóstwie, walczy o zaspokojenie podstawowych potrzeb żywnościowych, posiada instytucje edukacyjne oraz służbę zdrowia na niskim poziomie oraz praktycznie żadnego systemu opieki społecznej, który byłby w stanie pomóc najbiedniejszym spośród biednych

26 Południe prawie 100 mln dzieci jest pozbawionych dostępu do edukacji na poziomie podstawowym, 149 mln dzieci jest niedożywionych, 24 tys. ludzi umiera każdego dnia z głodu.

27 Prognozowany globalny ranking PKB wg parytetu siły nabywczej (w stałej wartości USD z roku 2014) Źródło: Dane szacunkowe za rok 2014, przedstawione w bazie danych MFW World Economic Outlook database (październik 2014); prognozy PwC na rok 2030 i 2050

28 Między bogatymi a biednymi istnieje przepaść rozwojowa

29

30 Fakty udział najbogatszych 20% w wytwarzaniu dochodu światowego wynosi 86%, podczas gdy udział najbiedniejszych 20% zmniejszał się przez lata, aby osiągnąć poziom 1,1% dochodu światowego.

31 W obliczu istnienia różnic w rozwoju, nie może dziwić fakt, że Południe domagało się przeprowadzenia istotnych zmian w systemie międzynarodowym.

32 Pod koniec lat 70.XX wieku Grupa 77, będąca koalicją państw Południa, domagała się zmian w gospodarce globalnej Nowy Międzynarodowy Ład Ekonomiczny

33 Państwa Południa domagały się zmian w międzynarodowych stosunków gospodarczych regulacji rynków (cen, eksportu) i instytucji (państw darczyńców, wielonarodowych korporacji, Banku Światowego i Międzynarodowego Funduszu Walutowego);

34 Sukces Organizacji Krajów Eksportujących Ropę Naftową (OPEC) stanowił po części wzór dla postulatów wysuwanych przez Południe Kartel OPEC W 1974 roku arabskie państwa członkowskie OPEC nałożyły embargo na dostawy ropy do krajów popierających Izrael, powodując tym samym wyraźny wzrost cen ropy (a co za tym idzie dochodów), a także poważne zakłócenia w funkcjonowaniu gospodarki objętej embargiem Stanów Zjednoczonych i Holandii.

35 Dzięki współpracy, udało się eksporterom należącym do OPEC zmienić warunki handlu w taki sposób, który pozwolił im osiągnąć wyraźny wzrost cen sprzedawanego dobra. Podbudowane sukcesem OPEC, państwa Południa, producenci innych podstawowych dóbr, poszły za jej przykładem, tworząc kartele producentów miedzi, cyny, kakao, kawy i bananów. Nie osiągnęły jednak one znaczących sukcesów.

36 Historia Nowego Międzynarodowego Ładu Ekonomicznego jest mieszanką sukcesów i porażek państw rozwijających się. Z jednej strony, udało im się, dzięki Konwecji Lomé, uzyskać koncesje przyznające niektórym z nich preferencyjny dostęp do rynków europejskich oraz stwarzające dogodniejsze warunki do wprowadzania w życie planów stabilizacji cen produkowanych przez nie dóbr. Części państw Południa zaoferowano nowe kalendarze spłaty długu, która częściowo mogła się odbywać przez innowacyjne plany refinansowania.

37 Lata 70. XX w. Północ odmówiła negocjowania warunków przyznania koncesji. Nie powstał żaden Wspólny Fundusz. Nie wynegocjowano wiążącego kodeksu regulującego działalność wielonarodowych korporacji. Nie doszło do żadnego natychmiastowego umorzenia długów na szeroką skalę. Nie dokonano żadnych istotnych zmian w strukturach Banku Światowego i MFW.

38 Spośród zagadnień podnoszonych w ramach Nowego Międzynarodowego Ładu Ekonomicznego wyłącznie kwestie związane z renegocjacją i umorzeniem długu pozostały istotne dla działań na arenie międzynarodowej, także w nowym millenium. Stało się tak po części dlatego, że problem ten jest rzeczywiście bardzo poważny. Więcej niż 40 krajów jest bardzo poważnie zadłużonych, z czego 30 w Afryce, kilka w Ameryce Łacińskiej i Azji oraz jeden na Bliskim Wschodzie. Zamiast zanikać, problem ten stał się jeszcze poważniejszy: w 1980 roku dług krajów rozwijających się wynosił 567 mld dolarów, do roku 1992 osiągnął wartość 1,6 tryliona dolarów, a do ,2 tryliona dolarów.

39 W latach 70.XX wieku w ramach Nowego Międzynarodowego Ładu Ekonomicznego nie doszło do żadnej poważnej zmiany terminu spłaty długów, ale dyskusja na ten temat trwała w ciągu kolejnych dwóch dziesięcioleci.

40 W latach 90.XX wieku sprawą zadłużenia zajęła się nowa grupa, znana jako Jubilee 2000 (Jubilee Plus). Jest to ruch działających na rzecz rozwoju grup religijnych i pracowniczych, które traktują kwestię umorzenia długu jako akt fundamentalnej sprawiedliwości i prowadzą kampanie w tym celu na całym świecie. Dzięki staraniom tej grupy, sprawa zadłużenia stała się przedmiotem obrad podczas posiedzeń międzynarodowych organizacji gospodarczych, szczytów i forów światowych, czyniąc tym samym z zadłużenia jedyne zagadnienie poruszone w ramach Nowego Międzynarodowego Ładu Ekonomicznego, któremu poświęcono tyle uwagi.

41 Przed rokiem 1990 większość krajów rozwijających się przyjęła liberalizm ekonomiczny, porzuciła swoje żądania wobec ogłoszenia Nowego Międzynarodowego Ładu Ekonomicznego i złagodziła swoje radykalne stanowiska.

42 Międzynarodowy kapitał prywatny Od połowy lat 80. w gwałtowny sposób zwiększył się przepływ kapitału do państw rozwijających się ze strony zagranicznych inwestorów i innych prywatnych źródeł finansowania. Stało się tak nawet mimo, że oficjalny przepływ kapitału ze strony darczyńców (USA, Niemcy, Japonia) oraz wielostronnych instytucji (Bank Światowy, banki rozwoju regionalnego) zmniejszył się procentowo. W latach XX wieku to właśnie międzynarodowy kapitał prywatny z powodzeniem zapewnił źródła finansowania azjatyckim tygrysom, takim jak Tajwan i Korea Południowa, chociaż ich sukcesu nie można przypisywać wyłącznie ZIB.

43 Ale. w 2000 roku prawie 39% kapitału, który trafił do państw rozwijających się znalazło się w Chinach i Brazylii, podczas gdy Argentyna, Chile, Korea Południowa, Meksyk, Singapur i Tajlandia podzieliły się resztą. Do Afryki, najmniej zasobnej w kapitał części świata, trafiło zaledwie 4,3% tej kwoty. Dodatkowo przepływ prywatnego kapitału jest wysoce nieprzewidywalny.

44

45

46

47 w 2002 roku, powołano Millenium Challenge Corporation, finansowaną przez Stany Zjednoczone inicjatywę, zmierzającą do zwiększenia pomocy finansowej dla tych krajów, które ulepszają struktury swoich rządów przez przeciwdziałanie korupcji i wspieranie rządów prawa oraz przestrzeganie praw człowieka. Towarzyszy temu przekonanie, że wyłącznie kraje, w których struktury rządowe działają sprawnie, są w stanie przyciągnąć prywatnych inwestorów.

48 Dla większości państw globalizacja gospodarcza stała się faktem, a dla niektórych z nich przepaść rozwojowa zmniejsza się (np. wskaźnik biedy w Azji zmniejszył się z 54% w 1980 do 5% w 2000). Dla innych pozostaje ona wciąż głęboka, świat jest dla nich zglobalizowany wyłącznie częściowo, a korzyści płynące z globalizacji rozkładają się nierównomiernie. Aż 46% populacji Afryki żyje za mniej niż dolara dziennie. Od 1965 roku PNB na jednego mieszkańca w Afryce każdego roku obniżał się o 0,22%.

49 Gdy pozostałe regiony mogą zmniejszyć przepaść rozwojową dzielącą je od państw rozwiniętych, w Afryce przepaść ta powiększa się: odsetek ludności żyjącej w biedzie zwiększa się, a stawki obsługi długu zagranicznego są najwyższe na świecie. W tym samym czasie zarówno międzynarodowe inwestycje prywatne, jak i oficjalna pomoc dla tego kontynentu zmniejszyły się.

50 w 2001 roku przyjęto Nowe Ekonomiczne Partnerstwo dla Rozwoju Afryki (New Partnership for Africa s Development NEPAD). Mierzy ono w poprawę sytuacji w pięciu najważniejszych obszarach: budowania potencjału instytucjonalnego, odpowiedzialnego zarządzania gospodarczego i korporacyjnego, poprawę infrastruktury i technologii komunikacyjnych, bardziej przejrzystych standardów finansowych oraz poprawę sytuacji rolnictwa i dostępu do rynków.

51 Plan działania opiera się na nadziei na przyciągnięcie prywatnego kapitału, kiedy państwa te staną się lepiej zarządzane. Wprowadzanie założeń NEPAD w życie stało się jeszcze pilniejsze po zamachach terrorystycznych z 11 września 2001 roku, które doprowadziły wielu zachodnich darczyńców do przekonania, że należy zrobić wszystko, aby zapobiec sytuacji, w której Afryka stałaby się kolejnym inkubatorem dla terroryzmu.