ROLA AGENCJI UBEZPIECZEŃ KREDYTÓW EKSPORTOWYCH (ECA) W KSZTAŁTOWANIU RELACJI HANDLOWYCH POMIĘDZY KRAJAMI UPRZEMYSŁOWIONYMI I SŁABIEJ ROZWINIĘTYMI

Transkrypt

1 ROLA AGENCJI UBEZPIECZEŃ KREDYTÓW EKSPORTOWYCH (ECA) W KSZTAŁTOWANIU RELACJI HANDLOWYCH POMIĘDZY KRAJAMI UPRZEMYSŁOWIONYMI I SŁABIEJ ROZWINIĘTYMI dr Henryk Czubek Katedra Handlu Zagranicznego Akademia Ekonomiczna w Krakowie czubekh@ae.krakow.pl

2 Skala problemu w 2004 r. światowy eksport ,1 mld USD (wg WTO) łączne ubezpieczenie 55 instytucji ECA zrzeszonych w Unii Berneńskiej to pokrycie obrotów w kwocie 788 mld USD (wzrost o 21%) z tego: ubezpieczenia krótkoterminowe 693 mld USD (+25%) ubezpieczenia średnio i długoterminowe 76 mld USD (+16%) ubezpieczenia BIZ 19 mld USD (+25%) 2

3 Wartość i podział średnio i długoterminowych ubezpieczeń kredytów eksportowych 26 krajów OECD ,5 100% , , , , ,7 90% 80% ,9 70% mln SDR % 50% 40% 30% 20% 10% % kraje UE kraje spoza UE ubezpiecz. kredyty długo i średnioterm. 3

4 Średnio i długoterminowe ubezpieczenia kredytów eksportowych w wybranych krajach OECD (mln USD) Instytucja kraj CESCE Hiszpania 1, , , , , COFACE Francja 8, , , , , ECGD Wlk.Brytania 3, , , , , EDC Kanada 7, , , , , EKN Szwecja 1, , , , , EXIM USA 5, , , , , Atradius Holandia 1, , , Euler Hermes Niemcy 7, , , , , NEXI Japonia 7, , , , , SACE - Włochy 3, , , , ,

5 Zarzuty wobec ECA ze strony NGO największe źródło finansowania projektów inwestycyjnych szkodliwych dla środowiska i społeczeństwa; działania antyrozwojowe i łamanie przepisów; główne źródło finansowania konkurencji pomiędzy krajowymi firmami z róznych państw zdobywającymi kontrakty na zagranicznych rynkach "race to the bottom;" brak przejrzystości w działaniu; nieliczenie się z lokalnymi środowiskami mieszkańców i biznesu; przyczynianie się do szerzenia korupcji; główne instytucje wierzycielskie wobec biednych krajów wysokozadłużonych (HIPC); współudział w handlu bronią i łamanie praw człowieka; zwiększanie zamiast zmniejszania ryzyka dla firm, które miały być chronione; brak rzeczywistej odpowiedzialności. 5

6 Dyskusyjne projekty finansowane przez ECA (przykłady) tama Trzech Przełomów w Chinach elektrownia w Temelinie w Czechach projekt wydobycia ropy i gazu na Sachalinie przez konsorcjum pod przewodnictwem firmy Shell fabryki papieru i celulozy na granicznej rzece pomiędzy Urugwajem i Argentyną finansowane przez hiszpańską i fińską ECA zaliczanie umorzenia długów poszczególnych ECA wobec krajów słabiej rozwiniętych jako pomocy rozwojowej dla tych państw 6

7 Inicjatywy ze strony NGO 1997 pierwsze porozumienia na skalę międzynarodową pomiędzy poszczególnymi NGO o potrzebie kontroli działalności ECA 2000 Deklaracja z Dżakarty podpisana przez ok. 350 organizacji zawierająca następujące cele: przejrzystość działania, dostęp do informacji i konsulatacje na temat projektów wiążące standardy z zakresu ochrony środowiska i spraw społecznych jasne kryteria dotyczące przestrzegania praw człowieka wiążące kryteria i standardy w celu eliminacji praktyk korupcyjnych zaprzestanie finansowania handlu bronią umorzenie długów ECA od najbiedniejszych krajów 7

8 Odpowiedź ze strony ECA koordynowana na szczeblu OECD 2003 porozumienie o zwalczaniu korupcji (znowelizowane w kwietniu 2006) od 2005 r. monitorowanie praktyk krajów członkowskich w zakresie polityki ochrony środowiska w świetle działalności krajowych ECA (spotkanie w kwietniu 2006 r.) od 2003 r. obowiązuje stanowisko dotyczące eliminowania nieproduktywnych projektów w przypadku udzielania gwarancji skierowanych do grupy HIPC 8

9 Wnioski globaliści versus antyglobaliści (różne grupy nacisku) czasami instytucje prywatne przejmują na siebie ryzyko nawet polityczne i wtedy możliwości kontroli, nadzoru i wywierania wpływu znacząco się zmniejszają często ECA są jednak jedynym źródłem finansowania dostaw do krajów HIPC dylemat: robić coś, czy nic nie robić znaczenie ECA jednak maleje w wysokorozwiniętych krajach uprzemysłowionych a wzrasta w krajach transformacji systemowej 9