Transkrypt

1 1 OPOLSKIE WIADOMOŒCI REGIONALNE GRUDZIEÑ /2004 GRUDZIEÑ ISSN OPOLSZCZYZNA Z LOTU PTAKA Wskazówki dla inwestorów Na pocz¹tku grudnia br. uka e siê informator pokazuj¹cy tereny inwestycyjne le ¹ce w opolskim pasie autostrady A-4. Publikacja dostêpna bêdzie w trzech jêzykach: pol skim, angielskim, niemieckim. Towarzyszyæ jej bêdzie prezentacja multimedialna. Inicjatorem informatora jest Stowarzyszenie Samorz¹dowe A-4, którego samorz¹d województwa jest jednym z udzia³owców. - Prace nad przygotowaniem informatora podjêliœmy wiosn¹ tego roku - przypomina Adam Kowalczyk, z Departamentu Infrastruktury i Gospodarki Urzêdu Marsza³kowskiego. - Czêœæ materia³ów przygotowa³ nam Departament Planowania Przestrzennego, po inne zwracaliœmy siê do gmin le ¹cych w s¹siedztwie autostrady. Warunkiem umieszczenia ich ofert w informatorze by³o posiadanie aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego lub deklaracja, e bêdzie on gotowy do koñca 2004 roku. Nie chcieliœmy, by potencjalny inwestor, który na Opolszczyznê zawita, od razu zmaga³ siê z dodatkowymi formalnoœciami wynikaj¹cymi z braku planu. Stowarzyszenie Samorz¹dowe A-4 zrzesza aktualnie oœmiu cz³onków (gminy Ujazd, Leœnica, Gogolin, Strzelce, Krapkowice, Niemodlin, Opole oraz Województwa Opolskie), ale oferta adresowana by³a do wszystkich "gmin autostradowych". Uda³o siê w ten sposób pozyskaæ 29 terenów inwestycyjnych ci¹gn¹cych siê od granicy z województwem dolnoœl¹skim po region œl¹ski. Ka da z ofert zosta³a szczegó- ³owo opisana, zilustrowana mapk¹ dojazdow¹ i zdjêciem lotniczym (w trakcie przygotowañ wykonanych zosta³o oko- ³o tysi¹ca zdjêæ lotniczych). W czêœci opisowej wyszczególnione jest uzbrojenie w media, pokazana jego specyfika i wymienione propozycje zagospodarowania (us³ugi, produkcja, mo - liwoœæ zabudowy). Informator, który jest wspó³finansowany z funduszy tegorocznego kontraktu wojewódzkiego, uka- e siê w nak³adzie egzemplarzy - po 600 sztuk na ka dy z jêzyków. Publikacja bêdzie kolportowana do gmin, które uczestniczy- ³y w projekcie, zostanie rozes³ana do polskich ambasad, biur handlowych, bêdzie pokazywana na targach i w czasie wyjazdów misji gospodarczych. Tereny inwestycyjne wokó³ Ujazdu, gminy w której niedawno pojawili siê pierwsi chêtni do inwestowania. Stowarzyszenie Samorz¹dowe A-4 ma kolejne pomys³y - rozpoczê³o prace nad oznakowaniem znakami turystycznymi dróg dojazdowych. Otó, w pobli u wêz³ów autostradowych pojawi¹ siê znaki sygnalizuj¹ce, e w pobli u znajduje siê zabytek lub obiekt dziedzictwa kulturowego, do którego warto zboczyæ z trasy. Podobne znaki bêd¹ turystê prowadzi³y do celu drog¹ dojazdow¹. W pierwszej kolejnoœci w ten sposób zasygnalizowany zostanie dojazd do Zamku Piastów Œl¹skich w Brzegu, do opolskich zabytków, do zamku i Sanktuarium Œwiêtego Jacka w Kamieniu Œl¹skim, do zamku w Mosznej i na Górê Œw. Anny. Szyl Drodzy Mieszkañcy Województwa Opolskiego Z okazji zbli aj¹cych siê Œwi¹t Bo ego Narodzenia zwracam siê do Pañstwa z serdecznymi yczeniami. Wszystkim Mieszkañcom naszego regionu yczê z ca³ego serca przyjaÿni, mi- ³oœci i nadziei. Niech nam wszystkim te Œwiêta up³yn¹ w atmosferze pe³nej rodzinnego ciep³a, pokoju i szczêœcia. Sk³adam tak e yczenia wszystkiego najlepszego w Nowym 2005 Roku. Wierzê, e ten rok bêdzie ³askawy dla Mieszkañców Œl¹ska Opolskiego, obdarzy nas wszystkich zdrowiem, wzajemn¹ yczliwoœci¹ i wszelk¹ pomyœlnoœci¹. Marsza³ek Województwa Opolskiego Grzegorz Kubat MIEJSCA OBS UGI PODRÓ NYCH W opolskim ci¹gu autostrady, który liczy 88 km, planowana jest budowa oœmiu MOP. MOP I kategorii (Wierzbnik, Jankowice Wielkie, Przysiecz, Prószków) - o funkcji wypoczynkowej, wyposa ony w stanowiska postojowe, jezdnie manewrowe, urz¹dzenia wypoczynkowe, sanitarne i oœwietlenie; mo e byæ wyposa ony w obiekty ma³ej gastronomii. MOP II kategorii (Rzêdziwojowice, Góra Œw. Anny) - o funkcji wypoczynkowo-us³ugowej, wyposa ony w stanowiska postoje, jezdnie manewrowe, urz¹dzenia wypoczynkowe, sanitarne, oœwietlenie oraz stacjê paliw, stanowiska obs³ugi pojazdów, obiekty gastronomiczno-handlowe i informacji turstycznej. MOP III kategorii (M³yñski Staw) - o funkcji wypoczynkowej i us³ugowej - wyposa ony w stanowiska postojowe, jezdnie manewrowe, urz¹dzenia wypoczynkowe, sanitarne, oœwietlenie oraz w stacjê paliw, stanowiska obs³ugi pojazdów, obiekty gastronomiczno-handlowe i informacji turystycznej, obiekty noclegowe oraz - w zale noœci od potrzeb - placówkê pocztow¹, bankow¹, biura turystyczne i ubezpieczeniowe. MOP II/III - Wysoka

2 2 GRUDZIEÑ 2004 OPOLSKIE WIADOMOŒCI REGIONALNE Opolszczyzna w pigu³ce W domu, z rodzin¹! Zapytaliœmy kilka znanych na OpolszczyŸnie osób jak najczêœciej spêdzaj¹ œwiêta Bo- ego Narodzenia. Oto ich wypowiedzi: Grzegorz KUBAT, marsza³ek województwa: - Nie wyobra- am sobie œwi¹t gdzie indziej, ni u moich rodziców w Bierutowie. Spêdzamy je w gronie dziewiêciu osób. Gotuj¹ zwykle mama i siostra, mój ojciec oprawia choinkê, któr¹ ja dostarczam. Drzewko musi byæ dorodne, najwy sze jakie uda siê kupiæ. Ubieraj¹ je najm³odsi cz³onkowie rodziny. Dañ wigilijnych jest zwykle mnóstwo - barszcz, zupa grzybowa i owocowa. Tê ostatni¹ bardzo lubiê. Tylko w wigiliê tak wyj¹tkowo smakuje. S¹ pierogi, karp w kilku postaciach. Jego ³uski znajdujemy pod talerzami, ja swoj¹ obowi¹zkowo noszê w portfelu. Prezenty na ogó³ robimy sobie symboliczne, przecie nie o to chodzi, by wyrzuciæ pieni¹dze, ale daæ dowód pamiêci o najbli - szych. Potem s¹ kolêdy. Mój siostrzeniec przygotowuje kilkuminutowy monta s³owno-muzyczny, moje dzieci mu wtóruj¹. Resztê wolnych dni na ogó³ spêdzamy w domu, bo wreszcie jest czas, by ze sob¹ pozbyæ i nacieszyæ siê swoj¹ obecnoœci¹. Renata i Helmut PA DZIORO- WIE (on pose³ MN): - Œwiêta spêdzamy z dzieæmi i wnukami. W tym roku do czteroletniej Weroniki do³¹czy czteromiesiêczny Artur. Czêœæ prezentów pod choinkê ju kupiliœmy. Wnuczka marzy³a o lalce z ubraniami, to jak mogliœmy nie spe³niæ tego yczenia? Do sto³u siadamy z pierwsz¹ gwiazdk¹. Jest zupa grochowa, kartofle, kapusta na maœle, karp pieczony, œledzie s³one i opiekane, kompot z suszu i obowi¹zkowo - makówki. Choinkê kupujemy w donicy, potem wêdruje ona do ogródka. Zawsze te mamy dodatkowy talerz dla niespodziewanego goœcia. Nam siê jeszcze taki nie przydarzy³, ale mama (mówi pan Helmut) w czasie takiej wojennej, wigilijnej kolacji zostawi- ³a dodatkowe nakrycie i tego dnia niespodzianie wróci³ z wojny mój ojciec. RZECZKI MA E, ALE WA NE Koryta do remontu Ponad 67 kilometrów rzek i strumieni wyremontuje w tym roku Wojewódzki Zarz¹d Melioracji i Urz¹dzeñ Wodnych w Opolu. Pieni¹dze na ten cel - w sumie 3,2 mln z³otych - pochodz¹ z WFOŒ oraz bud etu pañstwa. Tadeusz Cygan, dyrektor WZMiUW twierdzi, e zaniedbania w remontach opolskich rzek s¹ wieloletnie. A tymczasem wystarcz¹ trzy lata, by cieki zamuli³y siê, poros³y korzeniami, by³y ma³o dro ne. W efekcie zamiast prostych prac porz¹dkowych trzeba potem prowadziæ powa ne roboty inwestycyjne. W tym roku spoœród 300 opolskich rzek prace prowadzone s¹ na trzynastu z nich. Prawie szeœciokilometrow¹ regulacjê przesz³a rzeka Brzezinka w gminie Ozimek, udro nione zosta³o na odcinku 5,9 km koryto rzeki Ostrej, jeszcze w tym roku zakoñczy siê 5,3 km remont na rzece Bogacicy. Trwaj¹ prace remontowe na rzece Budkowiczance (9,4 km). Du y zakres prac zaplanowany zosta³ w tym roku na rzece Brynicy (prawie 18 kilometrów) oraz na Jemielnicy (8,5 km). - Wiele remontowanych cieków biegnie w pobli u zabudowañ gospodarskich. Ka da ich niedro noœæ sprawia, e woda SPOTKANIE Z LO BCC Forum Biznesu, to cykliczne spotkania w³adz regionalnych z przedstawicielami Opolskiej Lo y Bussines Centre Club, podczas których przedsiêbiorcy i samorz¹dowcy dyskutuj¹ o dzia³aniach na rzecz gospodarczego rozwoju naszego regionu. K olejne takie spotkanie z udzia³em cz³onków Za rz¹du Województwa oraz prezydenta Opola odby³o siê 8 listopada. - Siedemdziesi¹t procent nak³adów bud etowych miasta zasili transport oraz pójdzie na udro - nienie komunikacji w mieœcie - poinformowa³ prezydent Ryszard Zembaczyñski. - Celem strategicznym jest budowa Obwodnicy Piastowskiej, która pierœcieniem otoczy miasto. Ruch wiêc z poszczególnych dzielnic Opola odbywaæ siê bêdzie promieniœcie w kierunku obwodnicy, bez potrzeby przebijania siê prze ca³e miasto i jego centrum. W dalszej kolejnoœci prezydent zapowiedzia³ dokoñczenie remontu Mostu Piastowskiego je podtapia - mówi Edward Cybulka, cz³onek Zarz¹du Województwa Opolskiego. - Udro nienie rzek i strumieni ma du e znaczenie nie tylko ze wzglêdów powodziowych, przede wszystkim s³u y rolnikom. Jeœli pobliski ciek jest zamulony, to systemy drenarskie nie odprowadzaj¹ wody, zalega ona na polach, to opóÿnia zabiegi agrarne, bo trudno na podmok³e pole wjechaæ sprzêtem mechanicznym. Rolnicy wiêc ponosz¹ wymierne straty. Prace przy remontach koryt rzecznych odbywaj¹ siê nawet póÿn¹ jesieni¹. Dyrektor Cygan twierdzi, e przeszkod¹ mog¹ byæ co najwy ej ulewne deszcze lub mrozy poni ej dziesiêciu stopni. - Lekki przymrozek raczej nam sprzyja - dodaje - bo ³atwiej w s¹siedztwo rzeki wjechaæ ciê kim sprzêtem budowlanym. WZMiUW od trzech lat zatrudnia w ramach prac interwencyjnych bezrobotnych. W tym roku przy udra nianiu opolskich rzek pracowa³o 250 osób. Szyl oraz ronda przy ulicy Pu aka, przebudowê wiaduktu przy ulicy Wschodniej i Ozimskiej, a tak- e budowê 20 kilometrowej sieci œwiat³owodowej. Tereny w s¹siedztwie ulic Partyzanckiej i obwodnicy pó³nocnej przygotowywane s¹ pod inwestycje, podobnie jak tereny wokó³ ulicy Traugutta (dawna Cementownia Groszowice. Rozmawiano te o planowanych kierunkach inwestycji w regionie, o mo liwoœciach korzystania z funduszy europejskich przez przedsiêbiorców, o instrumentach wspomagaj¹cych biznes w naszym regionie. Przedsiêbiorcy dzielili siê swoimi spostrze eniami na temat uci¹ liwoœci, na jakie natrafiaj¹ w swojej dzia³alnoœci. Ich zdaniem inwestor wewnêtrzny jest dziœ tak samo wymagaj¹cy, jak zagraniczny. W opinii Karola Cebuli, przedsiêbiorcy ze Strzelec, decyzje - zw³aszcza w wa - nych gospodarczo sprawach - wymagaj¹ wyj¹tkowego potraktowania i powinny zapadaæ jak najszybciej, bo ma to du y wp³yw na to, jak nas postrzegaj¹ Rzeka Malina, która przep³ywa w pobli u w opolskiej dzielnicy Gos³awice, tak wygl¹da³a przed regulacj¹... RZEKI W NAPRAWIE...a tak po zakoñczeniu robót naprawczych. Rzeka iloœæ kilometrów wartoœæ zadania w tys. z³ (WFOŒ/bud et) Brzezinka 5,6 km 214/209 Widawa oraz odmulenie zbiornika 3,6 km i 2,5 ha 332/319 Strumieñ Sowczycki 0,6 46/44 Prosna - zabudowa wyrw 5 sztuk, 2,5 km 67/65 Strugi Grodkowskie 2,9 km 163/157 Brynica 17,7 km 125/121 Prudnik 1,1 km 279/272 Osob³oga 2 km 393/384 Ostra 5,9 km 188/177 Bogacica 5,3 km 151/144 M³ynówka Niwiñska 1,7 km 31/31 Budkowiczanka 136/116 Jemielnica 8,5 km 177/171 Ka dy inwestor jest cenny Przedsiêbiorcy sygnalizowali, na jakie bariery natrafiaj¹ w swoim dzia³aniu. potencjalni inwestorzy. Cz³onkowie Lo y BCC zwracali te uwagê, e czêsto oferuje siê tereny inwestycyjne bez doprowadzonych mediów, dróg dojazdowych, o skomplikowanych stosunkach w³asnoœciowych. Ich zdaniem czêsto niezbêdny jest lobbing tych wniosków, które sk³adane s¹ przez nich do funduszy europejskich. Marsza³ek Grzegorz Kubat, odpowiadaj¹c na ten ostatni postulat, zachêci³ przedsiêbiorców do bie ¹cej wspó³pracy, zaoferowa³ pomoc Departamentu Koordynacji Programów Operacyjnych UMWO oraz naszych przedstawicielstw regionalnych w Warszawie i Brukseli. Szyl, VR

3 Opolszczyzna w pigu³ce 3 OPOLSKIE WIADOMOŒCI REGIONALNE GRUDZIEÑ 2004 Kolej na kolej Rozmowa z marsza³kiem województwa, Grzegorzem KUBATEM DO CZECH WAGONEM Narciarskie poci¹gi W Petrikovie odby³o siê spotkanie zwi¹zane z organizacj¹ przejazdów nadzwyczajnych transgranicznych poci¹gów w czasie zimowych ferii. U czestniczyli w nim przedstawiciele przed siêbiorców z Ramzovej, Petrikova i Ostro nej prowadz¹cy wyci¹gi narciarskie, punkty gastronomiczne i szkó³ki narciarskie oraz przedstawiciele urzêdów miejskich z Jesenika i Nysy. W ubieg³ym roku zimowy poci¹g wype³niony by³ po brzegi, dlatego samorz¹dowcy, koleje czeska i polska oraz stra graniczna planuj¹ organizacjê dwóch podobnych narciarskich przejazdów 16 oraz 23 lutego 2005 roku. Oba dni wypadaj¹ w trakcie ferii zimowych m³odzie y. Byæ mo e sk³ad poci¹gu powiêkszony zostanie do 10 wagonów, co umo liwi jednorazowy przejazd oko³o tysi¹cu narciarzy. Czescy partnerzy, podobnie jak w zesz³ym roku, przygotowuj¹ dla uczestników specjaln¹ ofertê cenow¹ na karnety narciarskie. Przyjezdni bêd¹ mogli skorzystaæ z oœrodka narciarskiego w Ramzovej oraz po raz pierwszy z oœrodków w Petrikovie i Ostro nej. S¹ one w stanie obs³u yæ po ok. 400 narciarzy. Dla tej grupy organiza- - Czy zagro one jest powstanie spó³ki Opolskie Koleje Regionalne, która mia³a rozpocz¹æ dzia³alnoœæ od nowego roku? - Jesteœmy w sta³ym kontakcie ze spó³k¹ PKP Przewozy Regionalne w Warszawie, ale nie kryjê, e rozmowy s¹ bardzo trudne. Szefowie spó³ki okopali siê na swoich stanowiskach i w negocjacjach ci¹gle z ich strony powraca koncepcja, która przez nas od pocz¹tku nie by³a akceptowana. Do podpisania umowy wiêc tak d³ugo nie dojdzie, dopóki nie bêdziemy mieæ pewnoœci, e interes samorz¹du opolskiego, a co za tym idzie mieszkañców Opolszczyzny, jest nale ycie zabezpieczony. Po ostatnich negocjacjach z potencjalnym wspólnikiem takiej gwarancji nie mamy. - O co toczy siê spór? - Spraw zapalnych jest kilka. Przypomnê, e samorz¹d ma mieæ w spó³ce 51 procent udzia³ów, PKP PR - 49 procent. My wnosimy nowe szynobusy wartoœci oko³o 15 mln z³otych, kolej w zamian mia³a - jak wstêpnie ustaliliœmy - wnieœæ tabor. Tymczasem teraz s³yszymy, e tabor zostanie nowej spó³ce tylko wydzier awiony. Na takie rozwi¹zanie nie przystajemy. PKP PR musi jasno okreœliæ jakie mienie lub gotówkê chce wnieœæ, by zrównowa yæ swoje udzia³y. Po drugie: przymierzaj¹c siê do zawi¹zania spó³ki przeprowadziliœmy wspólnie z Instytutem Promocji i torzy przygotuj¹ transport pod wyci¹gi. Równie po raz pierwszy, dla oko³o 200 osób, zostanie przygotowana specjalna oferta - atrakcyjna cenowo - która obejmuje naukê, wypo yczenie w sprzêt (buty, narty, kijki) i koszt przejazdu do oddalonych stacji. Ta oferta adresowana jest zarówno do m³odzie y, jak i doros³ych. Szkó³ka bêdzie prowadzi³a zajêcia dla dziesiêcioosobowych grup zorganizowanych oraz dla osób indywidualnych (do 3 osób). Umo liwi to naukê zarówno pocz¹tkuj¹cym, jak i tym, którzy bêd¹ chcieli podnieœæ swoje umiejêtnoœci. Dla wygody uczestników sprzeda karnetów narciarskich planowana jest wraz ze sprzeda ¹ biletów kolejowych. Narciarze, którzy zdecyduj¹ siê na udzia³ w imprezie w ostatniej chwili, bêd¹ mogli kupiæ bilet w czasie przejazdu poci¹gu. Wyjazd z Nysy planowany jest oko³o godziny 7.00, przyjazd do Czech oko³o godziny Wyjazd z Ostro nej oko- ³o 16.00, przyjazd do Nysy oko- ³o godziny Na stronie internetowej: narciarze bêd¹ na bie ¹co informowani o planowanych wyjazdach. Edyta Bednarska-Kolbiarz Rzecznik Prasowy UM Nysa Rozwoju Kolei wstêpn¹ symulacjê op³acalnoœci takiego przedsiêwziêcia, PKP odrzuci³y nasze wyliczenia. Teraz wiêc za ¹daliœmy przedstawienia przez nich symulacji kosztów i przychodów do roku Jeœli stwierdzimy, e przedsiêwziêcie jest nieop³acalne i samorz¹d bêdzie w nim topi³ kasê, od zawi¹zania spó³ki odstêpujemy. - Wierzy Pan, e na przewozach regionalnych mo na zarobiæ? - Samorz¹d nie jest od zarabiania pieniêdzy. Sukcesem bêdzie sam fakt, e wp³ywy za us³ugi i ponoszone koszty zrównowa ¹ siê. Interes widzê w tym, e ³atwiej siê bêdzie dostaæ z Opola do miast akademickich, e uruchomimy zamkniête kilka lat temu linie, e jeÿdziæ bêdziemy czystymi PODATKI UCIEKN DO S SIADÓW Zamach na c³o Ministerstwo Finansów planuje likwidacjê kilku placówek celnych na OpolszczyŸnie. Straci na tym pañstwo - przekonuj¹ zwi¹zkowcy. W ramach planowanej przez resort finansów reorganizacji administracji celnej pod likwidacyjny topór posz³yby oddzia³y celne w Kêdzierzynie-KoŸlu i Prudniku oraz urz¹d celny w Nysie i Kluczborku. Nowo powstaj¹ca Izba Celna w Opolu mia³aby wiêc o wiele mniejsze pole dzia- ³ania, ni wstêpnie zak³adano. - Ta reorganizacja przyniesie wymierne straty w postaci obni- enia dochodów pañstwa - uwa- aj¹ Piotr Kruczek i S³awomir Siwy, przedstawiciele zwi¹zków zawodowych. - Nyski urz¹d celny (dopiero co powo³any)- od maja tego roku do koñca paÿdziernika zebra³ ok. 34 mln z³otych nale noœci celnej i podatkowej. Oddzia³ w Prudniku - 8,5 mln z³otych. Prudnicka placówka odprawia sporo towarów z pañstw pozostaj¹cych poza Uni¹ Europejsk¹. Czêœæ przedsiêbiorców po uzyskaniu informacji o jej likwidacji ju zaczê³o siê przymierzaæ do przeniesienia swych odpraw do Hamburga lub na granicê wêgiersk¹. Z Nysy przedsiêbiorcy uciekaj¹ do s¹siednich Czech. i punktualnymi poci¹gami. My i tak do opolskich przewozów co roku dop³acamy kilkanaœcie milionów z³otych. A skoro p³acimy, to warto te mieæ wp³yw na to, jak te pieni¹dze s¹ wydawane. Dlatego sam¹ ideê przejêcia przewozów regionalnych od pocz¹tku popiera³em, ale niech siê ten proces odbywa na zdrowych zasadach handlowych. Interwencjê w sprawie likwidacji opolskich placówek celnych zadeklarowali u ministra finansów parlamentarzyœci. Podobne dzia³ania podj¹³ Zarz¹d Województwa. Z szefem Izby Celnej we Wroc³awiu (podlega jej do koñca grudnia br. teren Opolszczyzny) spotkali siê opolscy marsza³kowie - Grzegorz Kubat i Edward Cybulka. - Zale y nam na tym, by administracja celna pozosta³a w dotychczasowej postaci - przekonywa³ marsza- ³ek Kubat. - Na OpolszczyŸnie powstaje coraz wiêcej podmiotów gospodarczych. Jest rzecz¹ bardzo wa n¹, by by³y one bezpoœrednio obs³ugiwane przez jednostki celne. Ich pozostawienie sprawia, e prê niej rozwija siê otoczenie zwi¹zane z biznesem - tworz¹ siê agencje celne, banki, instytucje finansowe, centra logistyczne. Zdaniem Romana Brykmana, prezesa IC we Wroc³awiu, opolska administracja celna powinna pozostaæ w dotychczasowej strukturze - tzn. od nowego roku rozpoczê³aby dzia³alnoœæ Izba Celna w Opolu, a oprócz niej funkcjonowa³yby urzêdy celne w Opolu i Nysie oraz oddzia³y w Nysie, Prudniku, Kêdzierzynie- KoŸlu i Opolu. Prezes Brykaman zadeklarowa³, e bêdzie do koncepcji przekonywa³ ministra finansów, ale to w³asnie do resortu finansów nale y ostatnie s³owo w tej sprawie. Szyl Redakcja: Opole, ul. Piastowska 14 (budynek Urzêdu Marsza³kowskiego), pokój 629, tel: Redaktor naczelny: Maria Szylska Zastrzegamy sobie prawo skracania nades³anych tekstów. Materia³ów nie zamówionych nie zwracamy. l: redakcja@umwo.opole.pl regionalna. Wydawca: Samorz¹d Województwa Opolskiego, Opole, ul. Piastowska 14. Sk³ad: Pracownia Komputerowa Virtual sc, Zawada, ul. Krótka 14. Druk: Drukarnia Pro Media, Opole, ul. Sk³adowa 4. Zdzis³awa i Ryszard GALLOWIE (on wicemarsza³ek województwa): - Œwiêta spêdzamy w rodzinnym gronie - raz w naszym domu, raz u mam. Same œwiêta poprzedza szaleñstwo zakupów i porz¹dków. Ka dego z cz³onków naszej rodziny chcielibyœmy obdarzyæ czymœ wyj¹tkowym, o czym marzy, a jednoczeœnie nie rujnuj¹cym kieszeni. Choinki kiedyœ mieliœmy prawdziwe, potem przerzuciliœmy siê na sztuczne, teraz byæ mo e wrócimy do ywych chojaków w donicach, które potem wzbogac¹ przydomowy ogródek. Do kolacji zasiadamy z pierwsz¹ gwiazdk¹. O pó³nocy jedziemy do Szczepanowic na pasterkê, ta wyprawa jest ju prawie rodzinn¹ tradycj¹. W œwiêta chêtnie chodzimy na spacery, lubimy zagl¹daæ w okna i na podwórka i podziwiaæ ich œwi¹teczny wygl¹d. Andrzej MAZUR, przewodnicz¹cy Sejmiku Województwa: - W naszej rodzinie do kolacji wigilijnej zasiada zwykle kilkanaœcie osób. Dziêki temu jest weso- ³o, bo ka dy ma coœ do powiedzenia, ³atwiej te o dobre wykonanie kolêd, bo siê spotykaj¹ ró ne g³osy. Dzieci zwykle nie mog¹ doczekaæ siê koñca kolacji, bo prezenty czekaj¹. Staramy siê, aby ka dy dosta³ po kilka mi³ych drobiazgów. I przy stole i na stole styka siê kilka kultur, jest wiêc i zupa grzybowa i barszcz z uszkami, ryby, groch z kapust¹. Ze swych m³odych lat mi³o wspominam kolêdników. Teraz tradycja wróci³a, ale m³odzi ludzie bywaj¹ czêsto zbyt nachalni i raczej nastawieni na szybki zarobek, ni zaœpiewanie z sercem œwi¹tecznych kolêd. Norbert LYSEK, radny sejmiku: - Nale ê do ko³a ³owieckiego i od lat mamy wœród myœliwych taki zwyczaj, e w wigiliê ramo jedziemy do lasu na polowanie. Ju nie raz uda³o mi siê tego dnia coœ ustrzeliæ. Nieobecnoœæ w domu ma tê dobr¹ stronê, e ona nie narzeka, e jej przeszkadzam w pracy. Na wigilijnym stole mamy trochê tradycyjnej kuchni œl¹skiej, trochê ze wschodu. Siedzimy przy stole do pó³nocy, potem jest obowi¹zkowy udzia³ w pasterce.

4 4 GRUDZIEÑ 2004 OPOLSKIE WIADOMOŒCI REGIONALNE Kultura LUDZIOM KULTURY NALE Y SIÊ GODNE WYNAGRODZENIE To nie bêd¹ ³atwe pieni¹dze - Przyjecha³em do Opola zachêcony skal¹ przedsiêwziêæ, jakie maj¹ miejsce w tutejszej kulturze - powiedzia³ Maciej Klimczak, wiceszef tego resoru w czasie spotkania z Zarz¹dem Województwa Opolskiego. W iceminister kultury i sztuki interesowa³ siê postêpem prac modernizacyjnych w Filharmonii Opolskiej i Teatrze im. Jana Kochanowskiego, zwiedzi³ Wzgórza Akademickie przy Pl. Kopernika w Opolu, goœci³ w Muzeum Œl¹ska Opolskiego, gdzie pozna³ plany jego rozbudowy. Prawie dwie godziny trwa- ³o spotkanie wiceszefa resortu z dyrektorami wojewódzkich instytucji kultury. Rozmowa dotyczy³a najbli szych przedsiêwziêæ oraz sposobu finansowania placówek. Bartosz Zaczykiewicz, dyrektor Teatru im. Jana Kochanowskiego poinformowa³ o planowanych w dniach kwietnia 2005 roku jubileuszowych - XXX Konfrontacjach Teatralnych. - Chcemy z tej okazji zaprosiæ do Opola najlepsze inscenizacje klasyki polskiej oraz twórców, którzy decydowali o obliczu polskiej kultury, którzy tu odnosili sukcesy - powiedzia³. - Czy mo emy liczyæ, e w bud ecie Ministerstwa Kultury Prawie dwie godziny trwa³a rozmowa wiceministra Macieja Klimczaka (z prawej) z szefami instytucji kultury. Obok siedz¹: Bogus³aw Dawidow i Jaros³aw Ga³êza. znajd¹ siê pieni¹dze na opolskie konfrontacje? - pyta³ Janusz Wójcik, dyrektor Departamentu Kultury Urzêdu Marsza³kowskiego i dodawa³, e tego rodzaju zapewnienie pozwoli ich organizatorom lepiej siê do imprezy przygotowaæ, bo bêd¹ wiedzieli czym dysponuj¹. Minister Klimczak nie wykluczy³, e umowa na dofinansowanie konfrontacji mo e zostaæ podpisana jeszcze w tym roku. Sporo miejsca w trakcie dyskusji poœwiêcono edukacji kulturalnej dzieci i m³odzie y. Bogus³aw Dawidow, szef Filharmonii Opolskiej, informowa³, e szko³y rezygnuj¹ z co miesiêcznych audycji muzycznych, które daje zespó³, bo nie staæ je nawet na najmniejsze odp³atnoœci. Tak e Danuta Humeniuk, szefowa Departamentu Edukacji UM, apelowa³a, by resort kultury rozpisywa³ konkursy na najciekawsze programy z zakresu edukacji kulturalnej i w ten sposób dofinansowywa³ edukacjê m³odzie y. Wiceministrowi Klimczakowi pomys³ siê spodoba³. - Problem- stwierdzi³ - tkwi w zaniedbaniach z pierwszych lat transformacji, gdy kulturê wyprowadzano ze szkó³. Niestety, ten typ myœlenia pokutuje do dziœ. Tymczasem szko³a, to nie tylko zajêcia dydaktyczne. Na Zachodzie w ka dej ze szkó³ jest teatr i chór. Rozbudowanie tego typu zainteresowañ m³odzie y jest konieczne. Nie bêdzie uczestników instytucji kultury, jeœli wczeœniej ich potrzeby nie zostan¹ rozbudzone. Dyrektorzy chcieli te wiedzieæ, czy zmieni siê coœ w sposobie finansowania instytucji kultury i czy mo liwa jest zmiana ich statusu - jak choæby w przypadku Centralnego Muzeum Jeñców Wojennych w ambinowicach, które ma ogólnopolski, a nawet miêdzynarodowy, charakter. Minister Klimczak przyzna³, i problem wymaga rozwi¹zania, ale nie s¹dzi, by mia³o siê to dokonaæ w tej kadencji rz¹du. - Nie jest ostatecznie postanowione, czy tego rodzaju muzea, których znaczenie ci¹gle roœnie, nie bêd¹ w przysz³oœci podlega³y urzêdowi premiera lub prezydenta - powiedzia³. Mówi¹c o zmianach w finansowaniu instytucji kultury, wiceszef resortu stwierdzi³, e odbywaæ siê to bêdzie trzema drogami: po pierwsze z dochodów w³asnych samorz¹dów, których udzia³ znacz¹co wzrós³. Po drugie: resort kultury bêdzie sprawowa³ mecenat finansowy nad wa nymi przedsiêwziêciami. Wreszcie: do wykorzystania s¹ fundusze strukturalne Unii Europejskiej i po prostu trzeba o nie zabiegaæ sk³adaj¹c dobrze przygotowane wnioski. Maciej Klimczak poinformowa³ te, e w resorcie kultury opracowane zosta³y nowe tabele p³ac. - Chcemy, by ludzie kultury zarabiali godnie, bo naprawdê na to zas³uguj¹ - stwierdzi³. Szyl BIESIADA W LICHYNI Raz na weso³o i na ludowo W niedzielne popo³udnie sala spotkañ wiejskich w Lichyni wype³niona jest po brzegi. Na zaproszenie burmistrza Kurza³a przysz³o oko³o piêædziesiêciu osób. Przy zastawionym stole do brze siê rozmawia, a m³o dzie artystyczna ma okazjê, by siê zaprezentowaæ - tak gospodarz gminy Leœnica uzasadniania potrzebê organizowania œl¹skich biesiad. Odbywaj¹ siê one co roku, zawsze w innej wiosce. Rzeczywiœcie przygotowany przez m³odzie program nie ma koñca - rozpoczyna kapela Manfreda Kudli, potem wystêp za wystêpem. M³odzie opowiada, jak niegdyœ wyrabiano na wsi mas³o, jest scenka o tym, jak Karlik zaleca³ siê do Maryjki, w przerwach pan Tolek z Tarnowa bawi zgromadzonych. I tak przez bite kilka godzin. Oprócz strawy dla ducha mo na siê posiliæ, bo z okazji biesiady odby³o siê dwa dni wczeœniej œwiniobicie. W kuchni niepodzielnie króluje pan Edek Kuschek, niegdyœ mistrz Polski w cukiernictwie, sekunduj¹ mu panie z Leœnickiego Domu Kultury. - Mamy du ¹ wprawê w organizacji takich imprez, porozumiewamy siê bez s³ów - twierdzi szefowa LDK, Gizela Szyndzielosz. - W sobotê rano zaczê³yœmy przygotowania, drugi raz spotka³yœmy siê w niedzielê o trzynastej, eby wszystko dopi¹æ na ostatni guzik. Nie by³o te najmniejszych problemów ze skompletowaniem programu i namówieniem m³odych artystów do wystêpów. Dzieci a siê do nich rwa³y. Trzeba by³o podj¹æ decyzjê, co poka emy, a z czego rezygnujemy. Biesiadnikom przygrywa³ zespó³ Manfreda Kudli ukasz Kolender i Marcin Kurza³ z VI klasy Szko³y Podstawowej w Leœnicy, zdradzaj¹, e próby ich ze- spo³u odbywa³y siê od miesi¹ca. - Bardzo lubimy te spotkania. Ci¹gle coœ æwiczymy - mówi¹. Marcin Kurza³ (od lewej) i ukasz Kolender wyst¹pili w scence obrazuj¹cej zaloty Karlika i Maryjki.

5 Zdrowie 5 OPOLSKIE WIADOMOŒCI REGIONALNE GRUDZIEÑ 2004 ZAWA, RAK LUB WYPADEK, TO NAJCZÊSTSZE PRZYCZYNY ZGONÓW Opolanie na chorobowym Choæ przez Opolszczyznê nie przewinê³a siê w roku ubieg³ym jakaœ zaraza, to ze statystyk wynika, e co pi¹ty mieszkaniec regionu przebywa³ w szpitalu. Liczba hospitalizacji wzros³a o przesz³o 66 procent! Jakie jest wiêc wyt³umacze nie tego faktu? W rubryce rozpoznanie chorobowe lekarze najczêœciej zapisywali: "obserwacja medyczna i ocena przypadków podejrzanych o chorobê lub stany podobne". - Tak du a i rosn¹ca iloœæ tego rodzaju rozpoznañ œwiadczy o zbyt powierzchownym zaanga owaniu szpitali w proces diagnostyczny lub wymusza kolejne hospitalizacje, bo dziêki temu do szpitala sp³ywa wiêcej pieniêdzy - diagnozuj¹ szefowie opolskiego Oddzia³u Narodowego Funduszu Zdrowia. STARZEJEMY SIÊ! Opolszczyzna staje siê regionem ludzi coraz starszych. Proces ten - sygnalizuj¹ demografowie - bêdzie siê pog³êbia³. Nasze województwo zamieszkuje tysiêcy mieszkañców. Kobiety stanowi¹ 51 procent populacji. Od pocz¹tku nowego wieku w ca- ³ym regionie wystêpuje ujemny przyrost naturalny. W 2000 roku wynosi³ on minus 9 punktów, by w pierwszym pó³roczu roku 2003 osi¹gn¹æ poziom minus 912 punktów. Jak wynika z rejestru zgonów w 2002 roku zmar³o na OpolszczyŸnie osób i dodatkowo 375 poza regionem. Oznacza to, e na ka de tysi¹c mieszkañców zmar³y 8,4 osoby. WskaŸnik umieralnoœci najwiêkszy by³ w powiecie g³ubczyckim (10,3 na 1000 mieszkañców), najmniejszy w powiecie krapkowickim i Opolu (7,4 na 1000 mieszkañców). NA CO UMIERAMY? Zdecydowana wiêkszoœæ zgonów (53,4 procent), to choroby uk³adu kr¹ enia, na drugim miejscu nowotwory z³oœliwe (25,1 proc.), na trzecim urazy (5,9 proc.). Najwiêksza umieralnoœæ z powodu schorzeñ uk³adu kr¹ enia wystêpowa³a w roku ubieg³ym w powiatach: g³ubczyckim, prudnickim, namys³owskim, oleskim. Statystyki mówi¹ te, e œmieræ z powodu zawa³u miêœnia sercowego najwiêksze niwo zebra³a u mê - czyzn w wieku lat i u kobiet w przedziale lat. W 2003 roku kobiety zmar³e z po- wodu zawa³u serca stanowi³y 36,52 procent opolskiej populacji. Równie pora aj¹ce s¹ statystyki nowotworowe - w 2002 roku z powodu nowotworów z³oœliwych zmar³y na OpolszczyŸnie osoby. Na jeden kobiecy zgon przypada³y 1,2 zgony mêskie. Ale w grupie wiekowej od 30 do 34 lat, zgony mê czyzn 4,5- krotnie przewy sza³y zgony kobiet. Niepokoj¹cy jest te 20 procentowy wzrost zachorowañ na raka mózgu, raka szyjki macicy i jajnika. Nast¹pi³ 2,5-krotny wzrost hospitalizacji z powodu nowotworów z³oœliwych oskrzeli i p³uc. Ta ujawniona iloœæ - paradoksalnie - mo e wynikaæ z du ej aktywnoœci oddzia³u chirurgii klatki piersiowej w Nysie. Szpital dynamicznie dzia³a - czêstsze s¹ hospitalizacje i liczba wykrywanych schorzeñ. W 2003 roku w grupie 322 chorych na raka p³uc (poddani byli chemioterapii) zarejestrowano 151 zgonów. To oznacza, e œmiertelnoœæ wynios³a a 47 procent. SAMI NIEPE NOSPRAWNI? Od 2001 roku roœnie - lawinowo - liczba orzeczeñ lekarskich o znacznym stopniu niepe³nosprawnoœci. W roku ubieg³ym wydano ich w ca³ym województwie o prawie 60 procent wiêcej ni rok wczeœniej. W powiecie nyskim (najwy sze w regionie bezrobocie) iloœæ orzeczeñ wzros³a o 91,76 procent, nie wiele mniej ich by³o w powiecie krapkowickim - wzrost o 86,32 procent. INNI TE NARZEKAJ O s³u bie zdrowia od lat nie mówi siê dobrze. I nie jesteœmy w swych narzekaniach odosobnieni. Tak samo sw¹ frustracjê wyra aj¹ Amerykanie czy Japoñczycy, uwa ani za tych, którzy najlepiej rozwinêli sztukê medyczn¹ i poziom œwiadczonych us³ug. Narzekania polskich pacjentów maj¹ bardziej prozaiczny charakter - trudno dostaæ siê na badania, czeka siê w kolejkach do lekarzy specjalistów. Najlepiej leczyæ siê w Opolu, gdzie dostêp do specjalisty i aparatury diagnostycznej jest w miarê ³atwy. Gorzej dzieje siê w terenie. Do chirurga najtrudniej dostaæ siê w powiatach kluczborskim i oleskim, do ortopedy - w namys³owskim, prudnickim, g³ubczyckim, do endokrynologa - w g³ubczyckim, oleskim, prudnickim, strzeleckim, do laryngologa - w strzeleckim, opolskim, oleskim, do kardiologa - w g³ubczyckim. Dyrektor Stanis³aw ukawiecki, szef opolskiego Oddzia³u NFZ, deklaruje, e w najbli szym czasie zakupione zostan¹ dodatkowe œwiadczenia medyczne dla Olesna i G³ubczyc. W tym ostatnim mieœcie powstanie m. in. poradnia diabetologiczna. atwiejszy bêdzie dostêp do endokrynologów i kardiologów. Teraz na wizytê, bywa, e czeka siê trzy miesi¹ce. Ale, by w pe³ni zaspokoiæ wszelkie potrzeby zdrowotne mieszkañców Opolszczyzny trzeba by³oby wy³o yæ dodatkowe 132,5 mln z³otych. A o tym raczej mo na tylko pomarzyæ. NAJWA NIEJSZE ZAPOBIEGAÆ! Sporz¹dzane raporty podaj¹ suche dane statystyczne, nie prowadzi siê badañ, które wyjaœni³yby co jest powodem, e akurat w jednym powiecie ludzie czêœciej umieraj¹ ni w innym. Byæ mo e wiêcej tam zaniedbañ higienicznych i ywieniowych, trudniejszy dostêp do specjalisty, ma³a œwiadomoœæ spo³eczna, e trzeba samemu zadbaæ o w³asne zdrowie. Tymczasem opolski Oddzia³ Narodowego Funduszu Zdrowia zwraca niewykorzystane pieni¹dze, które mia³y byæ przeznaczone na badania profilaktyczne. - Zapraszaliœmy kobiety na badania cytologiczne szyjki macicy. Na tysi¹c wys³anych zaproszeñ zjawi³o siê pañ. A by³a rzadka okazja, by na miejscu zasiêgn¹æ porady ginekologa i histopatologa. Na Zachodzie ten rodzaj nowotworu ju dawno zosta³ opanowany, u nas zapóÿnienia wynosz¹ oko³o 30 lat - twierdzi dyrektor ukawiecki. W przypadku mamografii trzeba by³o oddaæ 150 tysiêcy z³otych, bo przysz³o zbyt ma³o pañ. Za to rekordy frekwencji bi³y darmowe badania kardiologiczne. Mo e dlatego, e mniej wstydliwe? - Ka dy sam musi zadbaæ o swoje zdrowie - uwa a dr Roman Kolek. - Tymczasem pokutuje w nas przekonanie, e lepiej siê nie badaæ, lepiej nie wiedzieæ co w nas siedzi, bo a nu coœ medycy znajd¹. I na ogó³ rzeczywiœcie znajduj¹ - wœród osób zg³aszaj¹cych siê na badania profilaktyczne u co siódmej lekarze odkrywali niepokoj¹ce zmiany. Ale byæ mo e to szybkie wykrycie da³o wiêksz¹ szansê na pe³ne wyleczenie? Maria Szylska WskaŸnik zgonów na 10 tys.mieszkañców z powodu chorób nowotworowych wg powiatów w latach Zgony z powodu zawa³u miêœnia sercowego z uwzglêdnieniem zgonów przedszpitalych w roku 2003 w zale noœci od wieku.

6 6 GRUDZIEÑ 2004 Henryk TYLAK, lider opolskiej "Samoobrony": - Do wigilii zasiada w moim domu zwykle szeœcioro osób - ona, dwoje dzieci i teœciowie. Jest te dodatkowe nakrycie dla zdro onego wêdrowca. Poniewa nieÿle gotujê i lubiê to robiæ, to chêtnie pomagam onie w kuchni. Do moich obowi¹zków nale y przygotowanie ryb i dziczyzny. Na stole zgodnie z tradycj¹ jest dwanaœcie potraw. Dzieci zajmuj¹ siê porz¹dkami. Poniewa na co dzieñ bardzo mi brakuje czasu na bycie razem, œwiêta spêdzamy wy- ³¹cznie w domu. Oczywiœcie, chêtnie chodzimy na spacery. Ich najwiêkszym zwolennikiem jest mój pies Cedon, trzynastoletni wy e³ weimarski. Przed œwiêtami dzieci sk³adaj¹ zamówienia na prezenty - syn kocha czytaæ, córka uwielbia ciuchy i kosmetyki, ona zapewnia, e nic jej nie potrzeba, wiêc robiê jej jakoœ niespodziankê. Sam najczêœciej dostajê jakiœ drobiazg zwi¹zany z moj¹ pasj¹, czyli ³owiectwem. Hubert GRABOWSKI, radny sejmiku: - Lubiê œwiêta w typowo rodzinnym gronie - adnych wyjazdów, ma³o goœci. Wczeœniej robimy z on¹ wiêksze zakupy, eby potem ten problem mieæ z g³owy. Od prezentów jest m³odsza córka Ewa, która doskonale wie kto jaki chcia³by dostaæ prezent. Na stole wigilijnym jest obowi¹zkowo karp i zupa rybna. Ze swojego dzieciñstwa pamiêtam zupê grochow¹. Ten smak do dziœ mam w ustach. Po kolacji czytamy pismo œwiête, œpiewamy kolêdy. Potem idziemy na pasterkê. W pozosta³e dni chêtnie chodzimy do lasu, bo jest tam piêknie i dostojnie. Andrzej SPÓR, starosta namys³owski: - Do wigilii zasiadaj¹ ze mn¹ dzieci z rodzinami, s¹ wnuki, których obecnoœæ o ywia ka de spotkanie. Przyznam, e lubiê gotowaæ i karp w galarecie, sma ony oraz w warzywach, to moje dzie- ³o. ona robi uszka i pierogi. Prezenty kupujemy najm³odszym, synowe dostaj¹ "kopertówkê". ona siê œmieje, e ju moja ca³odzienna obecnoœæ w domu jest dla niej prezentem. Pozosta³e dni wolne spêdzam w domu, ale nie wylegujê siê w ³ó ku, bo nie potrafiê. Wstajê - jak zwykle - oko³o szóstej i próbujê cichutko siê kr êciæ po mieszkaniu. Rzadko to siê udaje, wiêc ca³a rodzina narzeka, e przeze mnie nie mo e siê wyspaæ. OPOLSKIE WIADOMOŒCI REGIONALNE ANKIETA SZANOWNA PANI, SZANOWNY PANIE, Jeœli za³atwialiœcie Pañstwo w Urzêdzie Marsza³kowskim Województwa Opolskiego jak¹kolwiek sprawê i chcielibyœcie siê podzieliæ z nami swoimi uwagami i spostrze eniami na temat naszej pracy, to prosimy - odpowiedzcie na pytania zawarte w tym kwestionariuszu. Przeczytamy wszystkie odpowiedzi z najwiêksz¹ uwag¹, przeanalizujemy je i wyci¹gniemy wnioski - ci¹g³e doskonalenie naszej pracy, zwiêkszanie profesjonalizmu urzêdników i poprawa obs³ugi w Urzêdzie to nasze podstawowe zadania. O tym, jak¹ drog¹ mo ecie Pañstwo przekazaæ swoje opinie na temat naszej pracy, informujemy na zakoñczenie tego kwestionariusza. Dziêkujemy za wszystkie wyra one opinie. Kierownictwo Urzêdu Marsza³kowskiego Województwa Opolskiego JAK ZA ATWIA SIÊ SPRAWY W URZÊDZIE MARSZA KOWSKIM WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO? 1. Jak¹ sprawê za³atwia³/a Pani/Pan ostatnio w naszym urzêdzie? Proszê wpisaæ Czy bez problemu trafi³/a Pani/Pan do w³aœciwego pracownika urzêdu? a) tak, od razu b) nie, ale pomog³a mi informacja na wywieszkach w holu i na œcianach urzêdu c) nie - musia³em/am pytaæ o drogê napotkane w urzêdzie osoby d) nie - d³ugo b³¹dzi³em/am po korytarzach, zanim dotar³em/am do celu e) inna odpowiedÿ Czy uzyska³/a Pani/Pan pe³n¹ informacjê dotycz¹c¹ za³atwianej przez siebie sprawy? a) tak, uzyska³em/am dok³adnie to, czego oczekiwa³em/am b) otrzyma³em/am nawet wiêcej, ni siê spodziewa³em/am. Co to by³o? c) otrzyma³em/am mniej ni siê spodziewa³em/am. Czego zabrak³o? 4. Jak Pani/Pan ocenia podzia³ zadañ i strukturê organizacyjn¹ urzêdu? a) struktura urzêdu jest jasna, od razu wiadomo gdzie czego szukaæ b) nazwy departamentów s¹ myl¹ce i nie wiadomo od razu, jakie sprawy mo na w nich za³atwiaæ c) jedn¹ sprawê trzeba za³atwiaæ w kilku departamentach i bywa to mêcz¹ce d) inna odpowiedÿ 5. Jak zachowywa³ siê urzêdnik zajmuj¹cy siê Pani/Pana spraw¹? a) by³ uprzejmy i yczliwy - tak powinien zachowywaæ siê ka dy urzêdnik b) stara³ siê byæ mi³y, ale mia³em/am wra enie, e mu przeszkadzam c) by³ nieuprzejmy i nie yczliwy wobec mnie i mojej sprawy d) inna odpowiedÿ 6. Jak ocenia Pani/Pan kompetencje urzêdnika zajmuj¹cego siê Pani/Pana spraw¹? a) by³ kompetentny - dlaczego Pani/Pan tak s¹dzi? b) nie by³ kompetentny - dlaczego Pani/Pan tak s¹dzi? 7. Czy Pani/Pana sprawa zosta³a za³atwiona w terminie? a) tak, od razu b) tak, w ustawowym terminie c) nie, przekroczy³a termin, w którym powinna byæ za³atwiona. O ile przekroczy³a ten termin?... d) w ogóle nie zosta³a za³atwiona e) inna odpowiedÿ 8. Jak Pani/Pan ocenia warunki, w jakich w urzêdzie przyjmowani s¹ klienci? a) oceniam je bardzo dobrze, s¹ takie, jak powinny byæ b) s¹ wystarczaj¹ce, ale nie komfortowe - co przeszkadza?... c) oceniam je Ÿle, nale y je poprawiæ - co szczególnie trzeba poprawiæ?... d) inna odpowiedÿ Czy by³o coœ, co szczególnie spodoba³o siê Pani/Panu w urzêdzie? Proszê wymieniæ, co to by³o A co szczególnie siê Pani/Panu nie podoba³o? Proszê wymieniæ, co to by³o Co zmieni³by/aby Pani/Pan w urzêdzie, eby poprawiæ jakoœæ obs³ugi klientów? Tutaj jest miejsce na Pani/Pana komentarz wobec naszej pracy. Proszê podzieliæ siê swoimi spostrze eniami i uwagami. Bardzo dziêkujemy za wype³nienie tego kwestionariusza. Mo ecie Pañstwo przekazaæ go nam w dowolny sposób: - wrzuciæ do skrzynki w Punkcie Informacyjnym Urzêdu Marsza³kowskiego - przes³aæ poczt¹ na adres: Urz¹d Marsza³kowski Województwa Opolskiego, ul. Piastowska 14, Opole, z dopiskiem na kopercie "Ankieta" - przes³aæ faxem na numer: 0-77/ przekazaæ w dowolnym miejscu w Urzêdzie Marsza³kowskim pracownikowi naszego urzêdu. Ka d¹ swoj¹ opiniê o pracy naszego urzêdu mo ecie Pañstwo przes³aæ em na adres: umwo@umwo.opole.pl Odpowiedz i przeœlij do nas LEPIEJ ZAPOBIEGAÆ, NI CHOROWAÆ GroŸna grypa Grypa atakuje osoby w ró - nym wieku, ale jej konsekwencje s¹ widoczne wœród ludzi bardzo m³odych oraz w podesz³ym wieku, a tak e cierpi¹cych na schorzenia przewlek³e. W Polsce najwiêksza epidemia grypy mia³a miejsce w 1971 roku, kiedy zachorowa³o ok. 6 mln osób. Zmar³o wówczas z powodu powik³añ ok. 25 tysiêcy chorych. Spore niwo zebra³a te grypa w 1993 roku - zachorowa- ³o na ni¹ ponad 3,2 mln osób. W ostatnich latach szczyt zachorowañ przypada³ w lutym i marcu. Oko³o po³owa zachorowañ dotyczy³a dzieci w wieku do 14 lat. Grypa jest chorob¹ mocno zakaÿn¹ - zaka enie najczêœciej odbywa siê drog¹ kropelkow¹ np. podczas kichania, kaszlu. Wystêpuje zwykle nagle, przebiega z gor¹czk¹ powy ej 39 stopni, bólami g³owy, miêœni i stawów oraz poczuciem ogólnego rozbicia. Potem do³¹czaj¹ dolegliwoœci dróg oddechowych, katar i kaszel. Niepowik³ana grypa trwa przeciêtnie 5-6 dni, natomiast proces zdrowienia postêpuje wolno: ogólne z³e samopoczucie, brak si³, niedomaganie mo e trwaæ oko³o dwóch tygodni od wyst¹pienia pierwszych objawów. Zagro eniem dla zdrowia i ycia s¹ powik³ania grypy. Wystêpuj¹ one przewa nie u dzieci i osób starszych. Najczêstszym jest wirusowe zapalenie p³uc, zapalenie miêœnia sercowego, mózgu oraz opon mózgowordzeniowych. - Zgodnie ze stanowiskiem Œwiatowej Organizacji Zdrowia (WHO) skutecznym œrodkiem walki z gryp¹ s¹ szczepienia ochronne - twierdzi dr Jacek Kossakowski. - Jest to metoda ³atwa w stosowaniu, bezpieczna, której skutecznoœæ ocenia siê na procent, u osób w wieku starszym na procent. Odpornoœæ przeciwko grypie rozwija siê w ci¹gu 7-14 dni od podania szczepionki i utrzymuje przez okres 6-12 miesiêcy. Szczepienie przeciwko grypie mo e byæ wykonane wy³¹cznie na zlecenie lekarza. Stosowane obecnie szczepionki nie mog¹ wywo³aæ choroby, natomiast objawy niepo ¹dane (zaczerwienie w miejscu podania, stany podgor¹czkowe) pojawiaj¹ce siê czasem po zabiegu s¹ spowodowane aktywacj¹ uk³adu odpornoœciowego i ustêpuj¹ po ok. dwóch dniach od zaszczepienia. Kto nie powinien siê szczepiæ? Osoby zdradzaj¹ce objawy infekcyjne (kaszel, gor¹czka), uczulone na bia³ko kurze, uczulone na sk³adniki szczepionki (œrodki konserwuj¹ce, antybiotyki u yte do produkcji), te u których w poprzednich szczepieniach wyst¹pi³y objawy uczuleniowe oraz z zespo³em Guillain-Barre. Szczepionki mo na nabyæ wy³¹cznie w aptekach przedk³adaj¹c receptê lekarsk¹. ZAPROSZENIE NA KONFERENCJE Wp³yw Europejskiego Funduszu Spo³ecznego na rozwój zasobów ludzkich w województwie opolskim w kontekœcie wdra ania Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Opole, 8 grudnia 2004 roku Samorz¹d Województwa Opolskiego oraz Wojewódzki Urz¹d Pracy w Opolu zapraszaj¹ na konferencje Wp³yw Europejskiego Funduszu Spo³ecznego na rozwój zasobów ludzkich w województwie opolskim w kontekœcie wdra ania Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Konferencja odbêdzie siê w Opolu dnia 8 grudnia 2004 roku w hotelu MERCURE Opole w godzinach Osoby zainteresowane uczestnictwem w konferencji prosimy o kontakt pod nr 77/ lub adres efs.p18@wup.opole.pl PROGRAM: Otwarcie konferencji Grzegorz Kubat - Marsza³ek Województwa Opolskiego Jacek Suski - Dyrektor Wojewódzkiego Urzêdu Pracy w Opolu ZPORR jako szansa na d³ugofalowy rozwój gospodarczy regionów. Wnioski z pierwszego etapu wdra ania ZPORR w kraju. Przedstawiciel Departamentu Wdra ania Programów Rozwoju Regionalnego Ministerstwa Gospodarki i Pracy Proces wdra ania ZPORR w województwie opolskim. Mo liwoœæ rozwoju regionalnego w obszarze zasobów ludzkich. Karina Bedrunka - Dyrektor Departamentu Koordynacji Programów Operacyjnych Urzêdu Marsza³kowskiego Województwa Opolskiego Przerwa kawowa Efekty pierwszej fazy wdra ania ZPORR - podsumowanie konkursu na dofinansowanie projektów z Europejskiego Funduszu Spo³ecznego w 2004 roku w ramach dzia³añ realizowanych przez WUP Opole. Milena Piechnik - Wicedyrektor Wojewódzkiego Urzêdu Pracy w Opolu Konferencja prasowa

7 Unijne pieni¹dze 7 OPOLSKIE WIADOMOŒCI REGIONALNE GRUDZIEÑ 2004 WYP ATA Z WYRÓWNANIEM Stypendia dla m³odzie y Województwo opolskie, jako pierwsze w kraju, zacznie wyp³acaæ stypendia dla uczniów szkó³ ponadgimnazjalnych i studentów. Pieni¹dze na ten cel pochodz¹ z funduszy europejskich. B y³o to mo liwe, ponie wa najszybciej og³osi liœmy wœród powiatów konkurs na sk³adanie wniosków stypendialnych, szybko te uporaliœmy siê z niezbêdn¹ procedur¹ - mówi wicemarsza³ek Ryszard Galla, który w imieniu Zarz¹du Województwa Opolskiego podpisywa³ w Warszawie umowy finansowe. Wymagana by³a m. in. stosowna uchwa³a Sejmiku Województwa oraz podpisanie umowy z Bankiem Gospodarstwa Krajowego, z którego stypendia bêd¹ zaliczkowo wyp³acane. Pierwsza transza w wysokoœci tysiêcy z³otych wyp³acona zostanie na prze³omie listopada i grudnia 2004 roku. Uczniom przyznane kwoty bêd¹ wyrównywane od wrze- ZPORR NA OCHRONÊ ZDROWIA Aparatura i remonty œnia, zaœ studentom od paÿdziernika tego roku. W sumie z tej nowej formy pomocy finansowej skorzysta osób, a ca³kowita wartoœæ wyp³at wyniesie przesz³o 7,5 mln z³otych. Na tê kwotê sk³adaj¹ siê fundusze z Unii Europejskiej (ponad 5,4 mln z³), bud etu pañstwa (ok. 2 mln z³) oraz 112 tysiêcy z³otych, które wyasygnowa³y samorz¹dy. Stypendia wyp³acane s¹ na dziesiêæ miesiêcy. Studenci nie musz¹ dokumentowaæ swoich wydatków, natomiast uczniowie musz¹ je udowodniæ przy pomocy rachunków. Za otrzymane stypendia mo na kupiæ podrêczniki, op³aciæ bursê lub stancjê, zap³aciæ za wy ywienie. Szyl Regionalny Komitet Steruj¹cy, który obradowa³ 9 listopada 2004 r., pozytywnie zaopiniowa³ 14 spoœród 24 z³o onych wniosków dotycz¹cych "Lokalnej infrastruktury ochrony zdrowia" (dzia³anie w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego). S¹ to: 1. ZOZ Nysa na zakup 5 respiratorów dla intensywnej terapii; 2. ZOZ Strzelce na zakup sprzêtu monitoruj¹cego parametry yciowe dla Szpitala Powiatowego w Strzelcach; 3. ZOZ Œródmieœcie w Opolu na zakup urz¹dzeñ medycznych i sprzêtu komputerowego; 4. Gmina Walce na przenoœny aparat usg dla SPOZ w Walcach; 5. Gmina Leœnica na przystosowanie oœrodka dla potrzeb osób niepe³nosprawnych; 6. Gmina Strzeleczki na modernizacjê i rozbudowê Wiejskiego Oœrodka Zdrowia w Dobrej; 7. ZOZ "Œródmieœcie" w Opolu na modernizacjê budynku; 8. ZOZ Malinka na zakup aparatu usg dla NZOZ ZWM-Malinka; 9. Gmina Olszanka na modernizacjê oœrodka w Czeskiej Wsi; 10. ZOZ Nysa na zakup sprzêtu komputerowego dla szpitali w Paczkowie i Nysie; 11.ZOZ Nysa na zakup aparatu RTG jezdnego do zdjêæ przy³ó - kowych dla oddzia³u internistycznego; 12. Gmina Popielów na modernizacjê oœrodków w miejscowoœciach Stare Sio³kowice, Popielów, Kar³owice; 13. Gmina Lubrza na modernizacjê budynku Caritas w Lubrzy (wykonanie termomodernizacji); 14. SPZO-L w Dobrodzieniu na wykonanie termomodernizacji budynku wraz z modernizacj¹ centralnego ogrzewania. Ca³kowita wartoœæ zrealizowanych projektów wyniesie tysiêcy z³otych, dofinansowania z ZPORR tys. z³otych. Dziesiêæ odrzuconych wniosków - jak poinformowa³a Karina Bedrunka, dyrektor Departamentu Programów Operacyjnych Urzêdu Marsza³kowskiego - nie spe³nia³o wymogów formalnych. Najczêœciej ubiegaj¹cy siê o unijne pieni¹dze nie mieli potwierdzenia, i dysponuj¹ tzw. wk³adem w³asnym. W przypadku zakupów sprzêtu wk³ad ten wynosi sto procent jego wartoœci, dopiero póÿniej kwota ta jest refundowana. Szyl JAK POMÓC INWESTOROM Siêgaæ po pieni¹dze Pomoc prawn¹ i finansow¹ zadeklarowa³a w imieniu Zarz¹du Województwa wicemarsza³ek Ewa Rurynkiewicz na spotkaniu z opolskimi inwestorami, którzy w naszym regionie planuj¹ utworzenie nowych miejsc pracy. Spotkanie odby³o siê w Wo jewódzkim Urzêdzie Pra cy. Wziêli w nim udzia³ przedstawiciele firm z Nysy, Tu- ³owic i Zawadzkiego oraz kierownicy PUP. Dziêki obowi¹zuj¹cej od 1 czerwca 2004 ustawie o promocji zatrudnienia, firmy tworz¹ce nowe miejsca pracy mog¹ ubiegaæ siê o przeszkolenie swoich przysz³ych pracowników z pieniêdzy Funduszu Pracy. Z takiego rozwi¹zania na pewno skorzysta Przedsiêbiorstwo "Opoltrans", które niedawno kupi³o hale po by³ym Zak³adzie Urz¹dzeñ Przemys³owych w Nysie - w sumie 40 tys. mkw. Firma, która dzia³a w bran y motoryzacyjnej, chce tam utwo- RYNEK PRACY Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowych urzêdach pracy Opolszczyzny spad³a w ci¹gu miesi¹ca o 953 osoby, a stopa bezrobocia dla naszego regionu do poziomu 19,4 %, czyli o 0,3 %. Na terenie wiêkszoœci powiatów regionu zarejestrowano spadek bezrobocia - najwiêkszy dla powiatu nyskiego (o 360 osób) oraz Opola (o 289 osób). W 4 powiatowych urzêdach pracy odnotowano wzrost liczby bezrobotnych - najwiêkszy w Kêdzierzynie-KoŸlu (o 155 osób) oraz w rzyæ centralny magazyn dla swoich 30 oddzia³ów, a tak e montowaæ naczepy. Zbyt - jak twierdzi szef Janusz Wiszczak - jest ogromny. Na pocz¹tek bezpoœrednio przy ich produkcji zatrudnionych zostanie ponad 100 osób. Bezrobotnych na potrzeby "Opoltransu" przeszkoli jeszcze w tym roku nyski PUP. Janusz Wiszczak uwa a, e jest to dla zak³adu odczuwalna pomoc, bo pozwoli obni yæ mu wydatki, które musia³by przeznaczyæ na przyuczenie nowych robotników. Docelowo ok. 600 osób znajdzie te pracê w uruchamianym na nowo tu³owickim "Porcelicie". Co prawda syndyk nie podpisa³ jeszcze umowy o sprzeda- y zak³adu z nowym w³aœcicielem, ale pobra³ na jej konto zaliczkê. Wszystko wiêc wskazuje na to, e do transakcji dojdzie. Mieczys³aw Marsza³ek, syndyk Tu³owic, zadeklarowa³, e przeka e nowemu inwestorowi informacje o istniej¹cych formach pomocy. M.S. Bezrobocie spada Powiaty - paÿdziernik 2004 r. Marlena KURZA ( ona burmistrza Leœnicy): - M¹ ma jedno zadanie: kupiæ karpia, zabiæ go i zjeœæ. Ja siê zajmujê reszt¹. Te œwiêta bêd¹ bardzo smutne, bo zmar³a moja mama. Trudno bêdzie sobie wyobraziæ wigiliê bez jej obecnoœci. W wigiliê staram siê zachowaæ tradycjê kulinarn¹, w pozosta³e dni moja kuchnia jest l ejsza - du o warzyw i owoców. Zwykle wczeœniej mówimy sobie, co chcielibyœmy dostaæ pod choinkê. Kiedyœ - pamiêtam - m¹ zrobi³ mi niesamowity upominek. Znalaz³am dzieciêce jajko z niespodziank¹ i by³am najpierw mocno rozczarowana, e to tylko tyle. Potem okaza³o siê, e w jajku jest œliczny pierœcionek. Pyta³a: Maria Szylska bezrobotnych 19,4% stopa bezrobocia * * szacunek bez korekty GUS Kluczborku (o 49 osób). Liczba bezrobotnych w regionie wynosz¹ca osób jest ni - sza o osób od liczby zarejestrowanych w koñcu grudnia ubieg³ego roku (spadek o 10,8 %). W porównaniu do koñca ubieg³ego roku najbardziej spad³a liczba bezrobotnych na terenie powiatu nyskiego (o osób). Jedynie na terenie powiatu prudnickiego liczba bezrobotnych w koñcu paÿdziernika by³a wy sza o 23 osoby od tej z koñca roku ubieg³ego. Najwiêksza liczba bezrobotnych zarejestrowana jest w Powiatowym Urzêdzie Pracy w Nysie ( osoby), a najni - sza w Powiatowym Urzêdzie Pracy w Oleœnie (2 764 osoby). Na koniec wrzeœnia województwo opolskie ze stop¹ bezrobocia 19,7 % znajdowa³o siê na 8 pozycji w kraju pod wzglêdem wielkoœci tego wskaÿnika. Stopa bezrobocia obliczona dla ca³ego kraju wynosi³a 18,9 %, czyli wskaÿnik dla naszego regionu o 0,8 % przekracza³ wartoœæ obliczon¹ dla Polski. Informacja: WUP

8 8 GRUDZIEÑ 2004 OPOLSKIE WIADOMOŒCI REGIONALNE Id¹ œwiêta W GOGOLINIE ZNALE LI SWÓJ DOM Marzenia du e i ma³e Ludmi³a i Pawe³ Koz³owscy s¹ jedn¹ z pierwszych rodzin z Kazachstanu, która zdecydowa³a siê osi¹œæ na OpolszczyŸnie. Od 1998 roku mieszkaj¹ w Gogolinie, bo od tej gminy dostali zaproszenie. Oboje m³odzi, dowcipni, energiczni. Ludmi³a jest szefow¹ œwietlicy w gogoliñskim gimnazjum, Pawe³ na pocz¹tku budowa³ opolski odcinek autostrady, teraz pracuje w firmie transportowej. Dziewiêcioletni Dawid chodzi do podstawówki, a roczny Antoœ w³aœnie zacz¹³ stawiaæ pierwsze kroki. Romans m³odych Koz³owskich z Opolszczyzn¹ rozpocz¹³ siê kilka lat wczeœniej. Oboje zakwalifikowali siê na studia w Polsce, a poznali na pok³adzie samolotu, który lecia³ do Warszawy. Najpierw zaliczyli w Lublinie kurs jêzyka polskiego, potem wyl¹dowali na Uniwersytecie Opolskim. Ludmi³a na kierunku edukacja elementarna, Pawe³ na filologii polskiej. - Pocz¹tki nie by³y ³atwe - nowe otoczenie, nowi ludzie, daleko do rodziny - wspomina Ludmi³a. Z czasem w Opolu poczuli siê jak u siebie, postanowili zostaæ na sta³e. - Uznaliœmy, e to dla nas du a szansa - mówi Pawe³. - Polska by³a otwarta na œwiat, mo - na by³o podró owaæ. Urodzi³ siê Ludmi³a lubi œwiêta, ale nie sza³ œwi¹tecznych zakupów. Rodzina w komplecie - Ludmi³a z Antosiem, Dawid i Pawe³. nam Dawid, chcieliœmy, by móg³ siê tu kszta³ciæ, mia³ jakieœ perspektywy. By formalnoœciom sta³o siê zadoœæ, trzeba by³o uzyskaæ zaproszenie z konkretnej gminy. Kilka z nich odwiedzili, ale najwiêcej serca i zrozumienia okaza³ im ówczesny burmistrz Gogolina, Norbert Urbaniec. Do dziœ mówi¹ o nim "z³oty cz³owiek". Dostali od gminy ma³e mieszkanko w przedszkolu, Ludmi³a pracê w szkole. Powoli zaczêli siê dorabiaæ - wiêksze mieszkanie, samochód, malutka dzia³ka z altank¹. Do jej kupna namówi³ rodziców Dawid, który uwielbia grzebaæ w ziemi, sadziæ i przesadzaæ roœliny. Trzy lata temu do Z¹bkowic w Dolnoœl¹skiem zjecha³a te na sta³e siostra Ludmi³y, Helena z rodzin¹. A odk¹d pó³ roku temu do³¹czy³a kolejna z sióstr - Ania, Koz³owscy nie czuj¹ siê tacy osamotnieni. Siostry czêsto siê odwiedzaj¹, dzwoni¹ do siebie, wzajemnie wspieraj¹. Ludmi³a mówi poprawn¹ polszczyzn¹, bez œladu akcentu. Próbuje uczyæ Dawida rosyjskiego, bo szkoda, by syn nie zna³ jêzyka. A potem z³oœci siê, e ma³y mówi z okropnym akcentem, a do rosyjskich s³ów dodaje polskie koñcówki. Te braki nie s¹ adn¹ przeszkod¹ w porozumieniu, bo gdy rodzina jedzie w odwiedziny do Kazachstanu, ch³opiec b³yskawicznie dogaduje siê z rówieœnikami. Te wyjazdy - ze wzglêdu na koszty - niestety nie odbywaj¹ siê zbyt czêsto. Przeloty s¹ okropnie drogie, a podró poci¹giem ci¹gnie siê trzy doby. - Dobrze, e teraz mo na bez k³opotu uzyskaæ po³¹czenie - mówi Pawe³. - W czasach studenckich by³o to prawie niemo - liwe. List szed³ miesi¹c, dlatego wykorzystywaliœmy ka d¹ sposobnoœæ, by przes³aæ do rodziny trochê wiadomoœci. Na gogoliñskiej ulicy w³aœnie topi siê œnieg po pierwszym ataku zimy. Koz³owscy wspominaj¹ kaukask¹ aurê - gor¹ce lata i bardzo mroÿne zimy. Wspominaj¹ te Œwiêta Bo ego Narodzenia. Te w rodzinnym domu musia³y odbywaæ siê po cichu, by nikt z s¹siadów nie wiedzia³, e katolicy œwiêtuj¹. By³a choinka, wieczerza wigilijna i najprawdziwszy op³atek. - Sk¹d babcia go zdobywa³a, do dziœ nie wiem - mówi Ludmi- ³a. Potem by³y wigilie w opolskim akademiku Kmicic, spêdzane w gronie tych, którzy do domu nie wyje d ali. Bywa³o, e ich sta³e towarzystwo powiêksza³o siê o kolegów z odzi, Szczecina, którzy na te kilka œwi¹tecznych dni zje d ali do Opola. I wreszcie nasta³y wigilie w Gogolinie. W ubieg³ym roku u Koz³owskich zasiad³o do sto³u jedenaœcie osób. Najbardziej cieszy³y siê dzieci. Panie mia³y pe³ne rêce roboty. Mama Ludmi³y, która w Gogolinie pomaga w wy- chowaniu Antosia, jest specjalistk¹ od pierogów. Oprócz tradycyjnych pierogów z kapust¹ i grzybami, robi pyszne z nadzieniem makowym, z jab³kami. Ludmi³a lubi nastrój samych œwiat, nie przepada za zakupami, za t³okiem w sklepach. Upominki kupuj¹ dzieciom, sami zadawalaj¹ siê czymœ symbolicznym, bo szkoda wydawaæ pieni¹dze na zbytki, zw³aszcza gdy tak wiele jest domowych potrzeb. W tym roku œwiêta - zjedzie na nie 18 osób - bêd¹ w Z¹bkowicach z obowi¹zkow¹ kuti¹, rybami, pierogami, zup¹ grzybow¹. Jak wypad³o zderzenie kultury wschodu ze œl¹sk¹ tradycj¹? Koz³owscy twierdz¹, e bezboleœnie. Ludmi³a œmieje siê, e na pocz¹tku wpada³a w pop³och, gdy dzieci j¹ sprawdza³y czy rozumie znaczenie jakiegoœ "tutejszego" okreœlenia. Albo jak o³my miêdzy sob¹ rozmawia³y. Teraz mog³aby "godaæ" z nimi na wyœcigi i ma³o kto pozna³by, e jest nie st¹d. Gotowaæ kluski œl¹skie nauczy³a siê jeszcze w akademiku, s¹siadka pokaza³a jej jak siê robi rolady z modr¹ kapust¹. Marzenia Koz³owskich niewiele siê ró ni¹ od tysiêcy m³odych ludzi tu urodzonych i mieszkaj¹cych. - Gdybyœmy wygrali w totolotka - rozmarza siê Pawe³ - to na pewno kupilibyœmy dom z ogrodem, eby dzieci mia³y siê gdzie bawiæ. Póki wygrana nie padnie maj¹ bardziej przyziemne marzenia - pojechaæ nad polskie morze. S¹ ju w Polsce 12 lat, a Ba³tyku jeszcze nie widzieli. Maria Szylska Roczny Antoœ zacz¹³ stawiaæ pierwsze kroki, ale pobyt na pod³odze te mu siê podoba.