MIKROEKONOMIA Wykład 1: Wprowadzenie do ekonomii

Transkrypt

1 MIKROEKONOMIA Wykład 1: Wprowadzenie do ekonomii Prowadzący zajęcia: dr inŝ. Edyta Ropuszyńska Surma Politechnika Wrocławska Wydział Informatyki i Zarządzania Instytut Organizacji i Zarządzania edyta.ropuszynska-surma@pwr.wroc.pl Wrocław

2 Informacje podstawowe 1. Miejsce konsultacji: B-4, p. 523; 2. Terminy konsultacji: Wtorek Piątek Telefon: Strona internetowa: Szukaj linku do Edyta Ropuszyńska-Surma

3 Wymagania dotyczące zaliczenia kursu 1. Pozytywna ocena z egzaminu 2. Do egzaminu ma prawo podejść student, który uzyskał pozytywną ocenę z ćwiczeń.

4 Literatura podstawowa: 1. D. Begg, S. Fischer, R. Dornbuch, Mikroekonomia, PWE, Warszawa T. Kątowski, Podstawowy wykład z mikroekonomii, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk B. Klimczak, Mikroekonomia, Wrocław Podstawy ekonomii, pod red.: B. Czarny, R. Rapacki, PWE, Warszawa Podstawy ekonomii, pod red.: R. Milewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa P. A. Samuelson, W. D. Nordhaus, Ekonomia, PWN, Warszawa J. Sloman, Economics, FT Prentice Hall, United Kingdom 2003.

5 Literatura uzupełniająca: 1. N. Acocella, Zasady polityki gospodarczej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Elementy mikro- i makroekonomii dla inŝynierów, S. Marciniak (red.), Warszawa, M. Friedman, R. Friedman, Wolny wybór, Kraków W. Kwaśnicki, Zasady ekonomii rynkowej, Wrocław 2001.

6 Zagadnienia omawiane na wykładzie 1. Wprowadzenie do ekonomii: ekonomia, gospodarowanie, podstawowe problemy ekonomiczne (przedmiot ekonomii), potrzeba, dobro (rodzaje dóbr według wybranych kryteriów klasyfikacji), zasób; strumień, ekonomia pozytywna, normatywna, mikroekonomia, makroekonomia; Ekonomia jako nauka, ceteris paribus. 2. Główne nurty ekonomii: fizjokratyzm, merkantylizm, ekonomia klasyczna, szkoła neoklasyczna, keynesizm, monetaryzm, nowa szkoła austriacka, instytucjonalizm, 3. Problem decyzji w ekonomii: pojęcie, rodzaje i załoŝenia racjonalności działania (racjonalność rzeczywista i proceduralne), krótki okres, długi okres, krzywa moŝliwości produkcyjnych, koszt alternatywny, prawo rosnącego kosztu alternatywnego, produkt całkowity i marginalny, prawo malejącego produktu marginalnego, krzywa moŝliwości produkcyjnych a decyzje krótkookresowe i długookresowe, zasady optymalizacji decyzji. 4. Rynek. Gospodarka rynkowa: rodzaje gospodarek i mechanizmy alokacji zasobów w tych gospodarkach, pojęcie rynku w ujęciu wybranych szkół ekonomicznych, elementy rynku. Konkurencja.

7 Zagadnienia omawiane na wykładzie 5. Popyt, podaŝ, cena: Rynek i jego elementy; Popyt, funkcja popytu, determinanty popytu, zapotrzebowanie (wielkość popytu), prawo popytu; Nietypowe krzywe popytu (efekt owczego pędu i snobizmu, paradoks Giffena, paradoks Veblena); PodaŜ, funkcja i determinanty podaŝy, ilość oferowana (wielkość podaŝy), prawo podaŝy; 6. Reakcja popytu na zmiany cen i dochodów. Elastyczność cenowa podaŝy: Elastyczność: cenowa popytu (punktowa, łukowa), dochodowa popytu (dobra niŝszego rzędu, normalne, pierwszej potrzeby, luksusowe, prawo i krzywa Engla), mieszana cenowa popytu (dobra substytucyjne, komplementarne, neutralne), cenowa podaŝy; podatku kwotowego - koszty i transfery. 7. Mechanizm rynkowy: cena maksymalna i minimalna; równowaga rynkowa, nadwyŝka: konsumenta, producenta. Zachowanie organizacji na rynku. 8. Teoria wyboru konsumenta: teoria uŝyteczności, linia budŝetowa, krzywa obojętności, krańcowa stopa substytucji; ścieŝka wzrostu dochodu; efekt substytucyjny i dochodowy; Indywidualna krzywa popytu, preferencje klienta a transfery rzeczowe i gotówkowe;

8 Zagadnienia omawiane na wykładzie 9. Przedsiębiorstwo i jego funkcje w gospodarce: Cele i formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw; koszt alternatywny i księgowy; zysk ekonomicznego i księgowy. Ekonomiczne aspekty funkcjonowania organizacji non profit. 10. Koszty i przychody w przedsiębiorstwie w krótkim okresie: krótki okres; Prawo malejącej wydajności dodatkowych nakładów; koszt: stały, zmienny, przeciętny, marginalny, związki między tymi kosztami; przychód: całkowity, marginalny, optymalna wielkość produkcji w krótkim okresie. 11. Decyzje producenta dotyczące optymalnej wielkości produkcji w długim okresie: wybór techniki produkcji, izokwanta, krańcowa stopa technicznej substytucji czynników produkcji; kapitałochłonność, pracochłonność, izokoszta. Koszty przeciętne w długim okresie (korzyści, niekorzyści skali produkcji). Optymalna wielkość produkcji w długim okresie. 12. Struktury rynku. Charakterystyka porównawcza struktur rynku: konkurencja doskonała, konkurencja monopolistyczna, oligopol, monopol, monopson. Równowaga przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji doskonałej i monopolu naturalnego.

9 Zagadnienia omawiane na wykładzie 13. Analiza rynków czynników produkcji: Popyt na czynniki produkcji; krańcowy przychód z zasobu; popyt na zasoby a maksymalizacja zysku przedsiębiorstw; rynek: pracy, kapitału; ziemi (renta ekonomiczna). 14. Wpływ czynników ekonomicznych na bezpieczeństwo instytucji i procesy zarządzania: Ryzyko, niepewność; malejąca uŝyteczność krańcowa; łączenie i dzielenie ryzyka; ryzyko moralne; selekcja negatywna; portfel inwestycyjny; teoria rynków efektywnych; rynki: asekuracyjne, transakcji terminowych; cena spot. 15. Ekonomia dobrobytu: ZróŜnicowanie dochodów i majątku. Źródła nierówności. Efektywna alokacja zasobów. Efektywność w sensie Pareto. Równość a efektywność. Zawodność rynku. Efekty zewnętrzne. Prywatne a społeczne koszty i korzyści. Efekty zewnętrzne. Problemy środowiska naturalnego. Analiza kosztów i korzyści.

10 Plan wykładu 1. Podstawowe pojęcia ekonomiczne: Definicje ekonomii 1.2. Gospodarowanie, 1.3. Potrzeba klasyfikacja potrzeb, 1.4. Dobro klasyfikacja dóbr, 1.5. Efekty zewnętrzne (pozytywne, negatywne) 1.6. Zasoby: Zasoby a strumienie, Klasyfikacja zasobów Amalteiści i neo-maltuzjanie 2. Podział ekonomii: 2.1. Ekonomia staroŝytna a ekonomia nowoŝytna 2.2. Ekonomia pozytywna i normatywna 2.3. Mikroekonomia i makroekonomia 3. Ekonomia jako nauka

11 Definicje ekonomii Ekonomia Oikosnomia (gr.): - Oikos dom - Nomos prawo daw. gospodarka, gospodarowanie Ekonomika (gr. Oikosnomikos = dotyczący zarządzania gospodarstwem) daw. gospodarność, oszczędność Ksenofont (ok. 430 ok. 355 w p.n.e.) Arystotelesa ( p.n.e.) Ekonomia to nauka o prawach rządzących postępowaniem gospodarstw domowych czyli o sposobie zarządzania wielkim majątkiem ziemskim.

12 Definicje ekonomii Ekonomia polityczna (political economy) (politicos społeczny) jest to proces gospodarowania w skali społecznej. Ekonomia polityczna = ekonomia społeczna economics

13 Definicje ekonomii Economics is what economists do (ekonomia jest tym czym zajmują się ekonomiści) (Jacob Viner, za Kwaśnicki, 2001). Działalność jest nieekonomiczna, jeśli nie prowadzi do odpowiedniego zysku w postaci pieniędzy (E. F. Schumacher, za Kwaśnicki, 2001)

14 Współczesne definicje ekonomii Ekonomia (Rekowski) - nauka badająca, w jaki sposób ludzie (pojedynczo lub w zorganizowanych zespołach) wykorzystują zasoby będące w ich dyspozycji w celu zaspokojenia róŝnorodnych potrzeb materialnych i niematerialnych. Ekonomia (Begg) nauka badająca, w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące decyduje o tym, co, jak i dla kogo wytwarzać. Ekonomia (Czarny) jest nauką gromadzącą i porządkującą wiedzę o gospodarowaniu. Ekonomia (McKenzy) nauka o gospodarowaniu dobrami rzadkimi. Ekonomia (Milewski) nauka o procesach gospodarczych, tzn. procesach produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji środków zaspokajania potrzeb ludzkich. Ekonomia jest nauką, która odnosi się przede wszystkim do sposobów tworzenia bogactwa, dochodu, poprawy standardu Ŝycia, produkcji i dystrybucji dóbr i usług wszystkiego, co ma na celu poprawę naszego Ŝyciowego losu (Skousen: Economic Logic, 2000; za Kwaśnicki, 2001).

15 Podstawowe zagadnienia ekonomii: 1. Alokacja zasobów 2. Produkcja 3. Podział (dystrybucja, redystrybucja) 4. SpoŜycie

16 Funkcje ekonomii 1. Teoria poznawcza wyjaśnienie, określenie róŝnych zjawisk i ich przebiegu 2. Aplikacyjna próba formułowania wskazówek dla gospodarki

17 Czym zajmuje się ekonomia? Adama Smitha: ekonomia związana jest z badaniem natury i przyczyn bogactwa narodów. Davida Ricardo: zadaniem ekonomii jest poszukiwanie praw, które rządzą podziałem produktu ziemi. Karola Marksa: zadaniem ekonomii było określenie praw ruchu kapitalizmu Lionela Robbinsa (1932): ekonomia jest nauką, której przedmiotem zainteresowania jest ludzkie zachowanie jako stosunek między danymi celami i ograniczonymi środkami o alternatywnych zastosowaniach. Encyklopedii Popularnej PWN (1992) Ekonomia o społecznych prawach gospodarczych w warunkach ograniczonych zasobów i wielkości celów.

18 działanie celowe, Gospodarowanie produkcja dóbr i ich podział miedzy ludzi, dokonywanie wyborów ekonomicznych decydowanie na co przeznaczyć stosunkowo rzadkie zasoby.

19 Socjosystem Biosystem Psychosystem

20 Potrzeba uczucie braku z chęcią jego zaspokojenia 1. Obiektywizm, Cechy potrzeb: 2. Subiektywizm i indywidualizm, 3. Konkurencyjność 4. Substytucyjność 5. Nieograniczoność co do liczby 6. Ograniczoność co do pojemności 7. Odnawialność 8. Społeczny charakter (miejsce w strukturze społęcznej) 9. Komplementarność, 10. Historycznie zmienny charakter

21 Podział zasobów Zasoby Naturalne Ludzkie Kapitałowe Organizacja Technologia Wiedza Wyczerpywa lne Niewyczerpywal ne Finansowy Rzeczowy Odnawialne Środki pracy Nieodnawial ne Przedmioty pracy Czas G. Feudalna (agralna) Industrialna i postindustrialna GOW ( trzecia fala )

22 Teorie zasobów 1. Statyczna (maltuzjanizm) 2. Dynamiczna (almateiści) optymizm technologiczny

23 Dobro to wszystko to, co zaspokaja potrzeby: rzecz, usługa, prawo. Gospodarując, ludzie i całe społeczeństwa zuŝywają zasoby (inaczej: czynniki produkcji), czyli dobra niezbędne do wytwarzania innych dóbr (dóbr ekonomicznych).

24

25 Efekty zewnętrzne Efekty zewnętrzne (negatywne, pozytywne) to efekty towarzyszące produkcji lub konsumpcji dóbr, które oddziałują na podmioty niezaangaŝowane i/lub niezainteresowane konsumpcją/produkcją tych dóbr

26 Podział ekonomii Mikroekonomia a makroekonomia Kryterium porównawcze Przedmiot badań Słowa kluczowe Mikroekonomia Przedsiębiorca (teoria podaŝy), konsument (teoria wyboru konsumenta), rynek (np. motoryzacyjny) Popyt, podaŝ, cena, rynek Makroekonomia Gospodarka w skali świata, kraju, regionu. Popyt zagregowany, dochód narodowy, PKB (produkt krajowy brutto), wskaźnik inflacji, stopa bezrobocia.

27 Ekonomia pozytywna a ekonomia normatywna Ekonomia pozytywna to część wiedzy ekonomicznej nie zawierająca sądów wartościujących. Ekonomia normatywna zawiera sądy wartościujące, formułuje zalecenia dotyczące gospodarowania. Podział na ekonomię pozytywną i normatywną (tj. ekonomię naukową a zorientowaną praktycznie ma ponad 170 lat. Ekonomia pozytywna zajmuje się faktami a normatywna wartościami.

28 Ekonomia pozytywna a ekonomia normatywna Gilotyna Hume a pary równowaŝnych antonimów Pozytywne Jest Fakty Obiektywne Opisowe Nauka Prawdziwe/fałszywe Normatywne Powinno Wartości Subiektywne Zalecające Sztuka Dobre/złe

29 John Neville Keynes dokonał uŝytecznego rozróŝnienia nie tylko na pozytywną naukę i normatywną sztukę, lecz takŝe na: 1 naukę pozytywną, 2. naukę normatywną lub regulującą, 3. sztukę, to znaczy system reguł, których uŝycie pozwala osiągnąć dane cele. Celem nauki pozytywnej jest ustalanie współwystępowania, celem nauki normatywnej określenie ideałów, zaś celem sztuki jest formułowanie zaleceń [Keynes, 1955, s.35]. Nauka normatywna rozumiana jako łącznik pomiędzy pozytywnąnauką i sztuką ekonomii politycznej jest ( ), bardzo bliska temu, czym chce być współczesna ekonomia dobrobytu. [Blaug, 1995, s. 190]

30 Cel i metody ekonomistów Cztery fazy analizy ekonomicznej: I. obserwacja gospodarowania II. uogólnianie (indukcja) III. wnioskowanie (dedukcja) IV. krytyka (falsyfikacjonizm) Źródło: Podstawy ekonomii, 2002

31 Indukcja indukcja (łac. inductio wprowadzenie ) 1. nauk. metoda uzasadniania, polegająca na wyprowadzaniu wniosków ogólnych z faktów dowiedzionych badawczo. 1) w filozofii jedna z metod poznania i ustalania prawdy, wnioskowanie, polegające na wyprowadzeniu ogólnych wniosków z przesłanek, które są poszczególnymi przypadkami tych wniosków. 2) w naukach empirycznych metoda polegająca na wprowadzeniu uogólnień na podstawie eksperymentów i obserwacji faktów, formułowaniu i weryfikacji hipotez. Zaczątki indukcji w sensie nowoŝytnym stworzył F. Bacon, który uznał, Ŝe indukcja i eksperyment to dwie skuteczne metody ustalania prawdy.

32 Dedukcja dedukcja (łac. deductio wywód, wyprowadzenie ) 1. usystematyzowany proces myślowy, w trakcie którego analiza poszczególnych faktów doprowadza do uzyskania poprawnego logicznie wniosku. 2. filoz. rozumowanie polegające na wyprowadzaniu z pewnych zdań (prawdziwych przesłanek) wynikającego z nich logicznie następstwa (prawdziwego wniosku). 3. dawniej: wyprowadzanie sądów szczegółowych z sądów ogólnych, przechodzenie od ogółu do szczegółu; przeciwieństwo indukcji.

33 Podstawowe cechy ekonomii jako nauki 1. Prawa ekonomiczne mają charakter statystyczny, 2. Ustalenia ekonomistów mogą wpływać na wyniki badań (samosprawdzające się prognozy i samoobalające się prognozy), 3. Nie zawsze celem ekonomistów jest gromadzenie wiedzy prawdziwej, 4. Prawa ekonomiczne są zaleŝne od warunków występujących w analizowanej gospodarce.

34 ZałoŜenie ceteris paribus Ceteris paribus (łac.) - przy innych warunkach (elementach, okolicznościach) stałych, jednakowych, niezmiennych.

35 Dziękuję za uwagę