Mariola Kwasek Agnieszka Obiedzińska. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy

Transkrypt

1 BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCIOWE W KONTEKŚCIE WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ FOOD SECURITY IN THE CONTEXT OF THE CAP Mariola Kwasek Agnieszka Obiedzińska Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy Kazimierz Dolny, czerwca 2012 r.

2 Bezpieczeństwo żywnościowe Food Security 2001, FAO, The State of Food Insecurity Sytuacja, w której wszyscy ludzie, przez cały czas, mają ciągły dostęp fizyczny, społeczny i ekonomiczny do bezpiecznej i pożywnej żywności wystarczającej do zaspokojenia ich potrzeb żywieniowych oraz preferencji w zakresie aktywnego i zdrowego życia.

3 Warunki bezpieczeństwa żywnościowego Food security conditions

4 Schemat Systemu Żywnościowego Food system diagram Źródło: Opracowano na podstawie [Global Environmental Change and Food Systems Online].

5 Schemat Systemu Żywnościowego Food system diagram Źródło: Opracowano na podstawie [Global Environmental Change and Food Systems Online].

6 Schemat Systemu Żywnościowego Food system diagram Źródło: Opracowano na podstawie [Global Environmental Change and Food Systems Online].

7 Zagrożenia bezpieczeństwa żywnościowego Food insecurity hazards

8 Zagrożenia bezpieczeństwa żywnościowego Food insecurity hazards

9 Światowy wzrost populacji i procentowy przyrost według regionów w latach Global population growth and percent of growth by region ,8 mld Źródło: The 2011 Global Agricultural Productivity Report.

10 Światowy wzrost populacji i procentowy przyrost według regionów w latach Global population growth and percent of growth by region ,8 mld Źródło: The 2011 Global Agricultural Productivity Report.

11 Wzrost globalnego zapotrzebowania na żywność The increase in global demand Szybki wzrost liczby ludności na świecie sprawia, że wyżywienie ludności świata jest jednym z najważniejszych współczesnych problemów społeczno-gospodarczych. Według prognoz FAO, wraz ze zmianą wzorców konsumpcji żywności oraz wzrostem dochodów ludności popyt na żywność wzrośnie o 50-80% do 2050 roku. Wzrost zamożności krajów rozwijających się będzie powodował zwiększony popyt na żywność, w tym na produkty pochodzenia zwierzęcego, co w konsekwencji może prowadzić do zwiększenia wykorzystania zasobów naturalnych

12 Wykorzystanie zasobów naturalnych w produkcji rolniczej The usage of natural resources to agriculture production Żródło:

13 Wzrost obszarów o niedoborze wody The increase in areas with water scarcity Zasoby wodne na świecie ocenia się na 1387 mln km 3. Ilość wody przypadająca na 1 mieszkańca wynosi 0,23 km 3, w ciągu najbliższych 20 lat zmniejszy się o jedna trzecią. Rolnictwo zużywa 70% globalnych zasobów wody słodkiej. Źródło: Gleik P.H. (1996), Water resources [w:] Encyclopedia of Climate and Weather, ed. S.H. Schneider.

14 Światowe zasoby wodne The world s water resources Jezioro Aralskie / Aral Sea

15 Ograniczenie dostępności gruntów Shrinking the availability of land Ziemia jest zasobem ograniczonym. Z powodu erozji gleb, wyczerpywania składników pokarmowych, rozwoju infrastruktury i urbanizacji powierzchnia ziemi uprawnej się zmniejszy. Prognozowany poziom użytków rolnych w 2030 roku wyniesie poniżej 0,22 ha/osobę (obecnie 0,27 ha/osobę). Przy tak dużym przewidywanym wzroście populacji do 2050 r. trzeba ją będzie wyżywić przy coraz mniejszym areale ziem uprawnych. Wzrost produkcji rolniczej musi wynikać z poprawy wydajności.

16 Zanikanie różnorodności odmian rolniczych The loss of plant species biodiveristy Źródło: Food and Agricultural: the future of sustainability.

17 Zanikanie różnorodności odmian rolniczych (6) The loss of plant species biodiveristy Zróżnicowanie to nasza poduszka bezpieczeństwa w sytuacji klęsk żywiołowych i braku pewności co do warunków klimatycznych Im większa liczba gatunków i odmian na jednym polu uprawnym lub w jednym ekosystemie, tym większe prawdopodobieństwo, że część z nich sobie poradzi ze zmianami w otoczeniu.

18 Źródło: FAO online Wzrost cen żywności (3) Increase in food price

19 Liczba osób niedożywionych na świecie w latach Number of undernourished people in the world, to 2010 Źródło: FAO, figures for 2009 and 2010 are estimated by FAO with input from the United States Department of Agriculture, Economic Reasearch Service.

20

21 Problem występowania tak dużego udziału osób z nadwagą i otyłych jest spowodowane m.in. ceną żywności i jej relacji w stosunku do wartości odżywczej i poniesionych kosztów produkcji

22

23 Bezpieczeństwo Żywnościowe czy Bezpieczeństwo Żywności? Food Security or Food Safety?

24 Bezpieczeństwo Żywnościowe czy Bezpieczeństwo Żywności? Food Security or Food Safety?

25 Bezpieczeństwo Żywnościowe Bezpieczeństwo Żywności czy jest integralną częścią Bezpieczeństwa Żywnościowego Bezpieczeństwo Żywności? Bezpieczeństwo Żywności Food Security jest istotnym czynnikiem pozwalającym or osiągnąć Bezpieczeństwo Żywnościowe Food Safety?

26 Bezpieczeństwo żywności Food safety Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia definiuje: bezpieczeństwo żywności (food safety) jako ogół warunków, które muszą być spełniane, dotyczących w szczególności: stosowanych substancji dodatkowych i aromatów, poziomów substancji zanieczyszczających, pozostałości pestycydów, warunków napromieniania żywności, cech organoleptycznych, i działań, które muszą być podejmowane na wszystkich etapach produkcji lub obrotu żywnością w celu zapewnienia zdrowia i życia człowieka.

27 Bezpieczeństwo żywności Food safety Codex Alimentarius (FAO/WHO, 2001): Bezpieczeństwo żywności jest zapewnieniem, że żywność nie spowoduje uszczerbku na zdrowiu konsumenta, jeżeli jest przygotowana i/lub spożywana zgodnie z jej zamierzonym zastosowaniem.

28 Bezpieczeństwo żywności Food safety Prewencja i redukcja chorób wywołanych przez żywność Prevention and reduction of foodborne illness Dostęp do rynku, siła nabywcza Market access, purchasing power Bezpieczeństwo żywności Food Safety Strat żywności Food losses Dostępności żywności Available food

29 Straty i marnotrawstwo żywności Food loosese and food waste Na świecie 1,3 mld ton żywności rocznie jest wyrzucane. W Unii Europejskiej - 89 mln ton żywności rocznie. W Polsce 9 mln ton żywności ulega zmarnowaniu

30 Straty i marnotrawstwo żywności (7) Food loosese and food waste Straty żywności i marnotrawstwo jedzenia w krajach o wysokim dochodzie High income countries: emphasis late in the supply chain Uprawa roślin / Hodowla zwierząt Zabiegi po zbiorach / Ubój oraz przechowywanie Przetwarzanie żywności Transport / Dystrybucja Konsumpcja Agriculture production Postharvest handling and storage Food Processing Transportation / Distribution Consumption Straty żywności głównie w krajach o niskim dochodzie Low income countries: emphasis early in the supply chain

31 Bezpieczeństwo żywnościowe a WPR po 2013 roku Food security and CAP after 2013 W obliczu licznych zagrożeń bezpieczeństwa żywnościowego przed Unią Europejską stoi ogromne wyzwanie, a mianowicie: Jak wyżywić ciągle rosnącą liczbę ludności świata o ograniczonych zasobach wody i ziemi?

32 Bezpieczeństwo żywnościowe a WPR po 2013 roku (1) Food security and CAP after 2013 Główny cel Wspólnej Polityki Rolnej: zapewnienie nie tylko wystarczającej ilości żywności, ale przede wszystkim żywności o wysokiej jakości produkowanej w sposób zrównoważony, zgodnie z wymogami w zakresie: - ochrony środowiska, - zasobów wodnych, - zdrowia i dobrostanu zwierząt, - zdrowia roślin, - zdrowia publicznego, przy jednoczesnym zagwarantowaniu stabilnych dochodów rolniczych.

33 Bezpieczeństwo żywnościowe a WPR po 2013 roku (1) Food security and CAP after 2013 Wspólna Polityka Rolna w perspektywie do 2020 roku będzie ukierunkowana na podnoszenie konkurencyjności europejskiego rolnictwa oraz zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego z jednoczesną promocją wysokiej jakości produktów, ochroną środowiska i rozwojem obszarów wiejskich.

34 Bezpieczeństwo żywnościowe a WPR po 2013 roku (1) Food security and CAP after 2013 Bezpieczeństwo żywnościowe zajmuje coraz więcej miejsca w dyskusji na temat przyszłości Wspólnej Polityki Rolnej. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 18 stycznia 2011 r. o uznaniu rolnictwa za sektor strategiczny w kontekście bezpieczeństwa żywnościowego (2010/2112(INI))

35 Bezpieczeństwo żywnościowe a WPR po 2013 roku (4) Food security and CAP after 2013 W rezolucji podkreślono m.in., prawo do bezpieczeństwa żywnościowego jest podstawowym prawem człowieka. Unia Europejska ma obowiązek żywić swych obywateli.

36 Bezpieczeństwo żywnościowe a WPR po 2013 roku (4) Food security and CAP after 2013 Zagwarantowanie właściwej podaży żywności jest podstawowym składnikiem bezpieczeństwa żywnościowego, także dostęp do żywności i jej przystępne ceny wymagają poświęcenia uwagi kwestii zapewnienia odpowiedniego standardu życia. Popiera FORMUŁĘ : Bezpieczeństwo żywnościowe żywienie jakość bliskość innowacje produktywność Przyszła WPR uwzględnienie oczekiwań publicznych.

37 Bezpieczeństwo żywnościowe a WPR po 2013 roku (4) Food security and CAP after 2013 EDUKACJA ŻYWNOŚCIOWA + EDUKACJA ŻYWIENIOWA + EDUKACJA ZDROWOTNA Karmiąc umysły walczymy z głodem na świecie Feeding Minds, Fighting Hunger Ograniczenie marnotrawienia żywności

38 Wnioski Conclusions Unia Europejska, jako największa gospodarka świata może odegrać istotną rolę w zapewnieniu globalnego bezpieczeństwa żywnościowego w świecie o ograniczonych zasobach. Rolnictwo UE będzie musiało dostarczać więcej żywności i jednocześnie doskonalić jej jakość w warunkach: - nasilających się zmian klimatycznych, - nowych chorób roślin i zwierząt, - ograniczeniu dostępności gruntów, wody, - utraty bioróżnorodności, - nasilających się spekulacji na rynku surowców rolnych - rosnących wymagań mieszkańców Europy w zakresie jakości i bezpieczeństwa żywności.

39 Dziękujemy Państwu za uwagę Thank you for your attention

40 Bezpieczeństwo żywnościowe a WPR po 2013 roku Food security and CAP after 2013 Uwarunkowania debaty nad przyszłością WPR: wzrost liczby ludności - w 2050 r. będzie nas ponad 9 miliardów; rosnący światowy popyt na żywność; zmiany klimatyczne; zmniejszenie dostępności wody i gruntów; zanikanie bioróżnorodności; perspektywa wysokich cen energii; rosnące dysproporcje w poziomie dobrobytu i tempie przyrostu naturalnego w skali globalnej.