Ważniejsze parametry utrzymania warchlaków i tuczników

Transkrypt

1 Warunki utrzymania Spośród wielu czynników środowiskowych warunki zoohigieniczne mają znaczenie szczególne. Mikroklimat pomieszczeń, kojce i podłogi działają na zwierzęta w sposób ciągły. Największe znaczenie dla uzyskiwanych wyników ma temperatura w pomieszczeniach, w których odbywa się tucz. Optymalna wynosi C. W warunkach chowu bezściółkowego powinna być nieznacznie wyższa. W pomieszczeniach zimnych i wilgotnych, w których zimą przemarzają stropy i ściany, w których obsada zwierząt nie jest dostosowana do ich kubatury, tuczniki zwiększają pobranie paszy, którą trzeba im dostarczyć. Przyrosty dobowe zwierząt maleją, gdyż pobraną paszę świnie wykorzystują na utrzymanie właściwej temperatury ciała. Następuje przesunięcie wykorzystania paszy w kierunku potrzeb bytowych, kosztem potrzeb produkcyjnych. Zbyt wysoka temperatura w pomieszczeniach wynikająca z niesprawnej wentylacji lub jej braku czy też upalnego lata, zmniejsza apetyt tuczników. Prowadzi to do mniejszego pobrania paszy oraz nieznacznego obniżenia przyrostów. Zainstalowanie dodatkowych wentylatorów poprawia warunki termiczne i wilgotnościowe w chlewni, parametry mikroklimatu utrzymują się w granicach normy. Zwierzę, które ma zapewniony dobrostan, w pełni wykorzystuje swój potencjał genetyczny do wzrostu. Warchlaki Warchlaki są to świnie w wieku do 10 tygodni, dla których wymagania w zakresie powierzchni określa się wg masy zwierzęcia. Powinny być one utrzymywane grupowo. Grupy należy tworzyć wkrótce po odsądzeniu. Zwierzęta powinny być utrzymywane w stałych grupach do końca tuczu. Zależnie od wielkości kojców warchlaki utrzymuje się miotami lub łączy mioty. Podczas tworzenia grup dobiera się warchlaki o zbliżonej masie. Tuczniki Tuczniki definiuje się jako świnie w wieku powyżej 10 tygodni, loszki i wieprzki przeznaczone na rzeź. Wymagania w zakresie powierzchni określa się wg ich masy. Tuczniki należy utrzymywać grupowo, zawsze w stałych grupach od początku do końca tuczu. Dla warchlaków i tuczników powinny być spełnione określone normy w zakresie podstawowych parametrów zoohigienicznych.

2 Ważniejsze parametry utrzymania warchlaków i tuczników Parametry Temperatura minimalnaoptymalna, C Wilgotność względna optymalna, % Oświetlenie dzienne, stosunek powierzchni okien do podłogi Natężenie oświetlenia sztucznego, lx Grupa/kategoria świń Prosięta Warchlaki Tuczniki starsze :25 1: Zwierzęta należy zabezpieczyć przed wpływami atmosferycznymi oraz wilgocią podłoża i odchodami. W tym celu konieczne jest odprowadzenie ścieków ze stanowisk dla zwierząt do odpowiednich szczelnych zbiorników, wyposażenie w instalacje i urządzenia dostosowane do przeznaczenia pomieszczeń, stworzenie odpowiednich warunków do pracy obsługi. Budynek chlewni - wymagania ewakuacyjne Odległość od najdalszego stanowiska dla zwierząt do wyjścia ewakuacyjnego w utrzymaniu ściółkowym powinna być nie większa niż 50 m, a w utrzymaniu bezściółkowym - 75 m. Przy bezściółkowym utrzymaniu świń, jeśli ich liczba nie przekracza 15 sztuk, należy stosować co najmniej jedno wyjście ewakuacyjne. W budynku przeznaczonym dla większej liczby zwierząt niż 15 sztuk należy stosować co najmniej dwa wyjścia, a z pomieszczeń podzielonych na sektory co najmniej jedno wyjście ewakuacyjne w każdym sektorze. Wrota i drzwi chlewni powinny zawsze otwierać się na zewnątrz budynku.

3 Systemy utrzymania Na wyniki tuczu mają wpływ pomieszczenia, których podstawowym wyposażeniem są kojce. W tuczu najbardziej powszechnym i uniwersalnym jest kojec typu duńskiego. Kojce typu duńskiego; a) część gnojowa (korytarz gnojowy), b) część legowiskowo-paszowa Takie kojce są szczególnie przydatne w małych chlewniach. Kojce szwedzkie są modyfikacją kojców duńskich, przystosowaną do chlewni wielorzędowej. Kojce typu szwedzkiego; a) część gnojowa (korytarz gnojowy), b) część legowiskowopaszowa Otwarcie drzwiczek w części gnojowej zwiększa powierzchnię kojca. Ich zamknięcie tworzy przejezdny ciąg gnojowy, umożliwiający usuwanie odchodów.

4 W małych chlewniach, prosięta po odłączeniu od matek można pozostawić w kojcach porodowych nawet do wieku 3 miesięcy i osiągnięcia masy kg. Nie jest to rozwiązanie właściwe w chlewniach dużych. Wykorzystanie drogich stanowisk porodowych w takich obiektach powinno być zgodne z ich przeznaczeniem. Prosięta odłączone i warchlaki należy umieszczać w kojcach przewidzianych dla tej grupy świń. Są to wspomniane kojce tradycyjne typu duńskiego lub kojce - klatki typu flatdeck" ze szczelinową podłogą w dużej części kojca. Normy powierzchni dla warchlaków i tuczników podano w tabeli. Parametry Wentylacja i wymiana powietrza zimą, m 3 /1 sztukę/godzinę Wentylacja i wymiana powietrza latem, m 3 /1 sztukę/godzinę Minimalna powierzchnia podłogi w kojcu, m 2 /szt. Masa kg Masa kg Masa kg Masa kg Masa kg Masa > 110 kg Długość koryta w tuczu zboż., cm/szt. Długość koryta przy żywieniu paszami objętościowymi, cm/szt. Hałas - natężenie Stężenie C02 Stężenie NH3 Stężenie H2S Wymiary betonowych podłóg szczelinowych: szerokość beleczek, mm szerokość szczelin, mm Grupa/kategoria świń Prosięta starsze Warchlaki 0,20 Tuczniki 8 x 15 xx 30 x 80 xx 0, < do 85 db 3000 ppm do 20 ppm 5 ppm 0,40 0,55 0,65 1,

5 Zużycie ściółki w chlewni płytkiej ściółkowej, kg/szt./dzień Produkcja odchodów (kał + mocz), kg/szt./dzień 0,1 0,2 0, Oświetlenie paszarni 1:50, 50 lx; oświetlenie nocne (dyżurne) pomieszczeń lx; x prosięta odsądzone i warchlaki do wieku 12 tygodni (30 kg); xx tucznik 100 kg Bardzo ważnym elementem kojców są koryta lub automaty paszowe. Długość koryta przewidziana dla poszczególnych świń powinna zapewniać jednoczesny, swobodny dostęp do paszy dla wszystkich zwierząt w kojcu. Pozwala to na pobranie przewidzianej dla danej sztuki dawki pokarmowej. Dno koryta powinno znajdować się 5 cm nad poziomem podłogi. Ważne jest zagęszczenie zwierząt w kojcach. Optymalną jest liczebność grupy odpowiadająca wielkości miotu, tj sztuk. W małych chlewniach 4-8 sztuk. Można też utrzymywać warchlaki i tuczniki w kojcach po 20-25, do 40 sztuk. Nadmierne zagęszczenie obniża przyrosty. Masa zwierząt w kojcu powinna być wyrównana. Przy zróżnicowanej masie zwierzęta silniejsze odpychają słabsze, systematycznie je objadają, co w efekcie pogłębia dysproporcje między osobnikami utrzymywanymi w jednym kojcu. Może też sprzyjać agresji skierowanej na najsłabszego osobnika w grupie. Tuczniki w kojcach mogą być utrzymywane: na płytkiej ściółce, na głębokiej ściółce, bezściółkowo, na podłogach całkowicie lub częściowo rusztowych. Tuczniki mogą być utrzymywane w adaptowanych pomieszczeniach (stodoły, szopy) na tzw. głębokiej ściółce.

6 Ściółka ma właściwości higroskopijne, zapewnia higienę, właściwą izolację termiczną, stwarza mikroklimat i komfort legowiskowy. Obornik jest usuwany po zakończeniu cyklu produkcyjnego. Zapotrzebowanie na słomę w tym systemie produkcji jest wysokie i wynosi 1,8-3,0 kg/sztukę/dzień.

7 Przy utrzymaniu świń na ściółce można zastosować samospławialne posadzki, które, nachylone pod kątem 6-8 stopni, powodują samoczynne, wspomagane przez ruch zwierząt, przesuwanie się obornika do kanału gnojowego. W systemie bezściółkowym mogą być stosowane podłogi pełne, rusztowe lub częściowo rusztowe - w części gnojowej. Ten system ułatwia usuwanie odchodów, ale stwarza problem zagospodarowania gnojowicy. Podłoga bezściołowa musi charakteryzować się dobrą izolacją termiczną (ciepłochronnością), wytrzymałością mechaniczną, statyczną i dynamiczną na obciążenia i na ścieranie, przyczepnością oraz odpornością na działanie substancji chemicznych, przede wszystkim organicznych. Nie może zawierać substancji toksycznych. Nie może też ulegać odkształceniom pod wpływem działania temperatury. Elementy rusztu muszą być łatwe w montażu, czyszczeniu, myciu i dezynfekcji. Podłogi rusztowe muszą mieć optymalną szerokość szczelin i beleczek, dostosowaną precyzyjnie do wielkości i masy zwierząt. Zbyt

8 szerokie szczeliny w rusztach są przyczyną uszkodzeń kończyn, zbyt wąskie uniemożliwiają prawidłowe jego oczyszczanie. Utrzymanie świń na podłogach szczelinowych w całym kojcu jest niewskazane ze względu na złe samopoczucie zwierząt, choroby, niepowodzenia w produkcji. Zaleca się utrzymanie w kojcu 1/3 powierzchni litej.

9 Żywienie W tuczami stosuje się żywienie: na sucho, na mokro. Pasze suche sypkie i granulowane można zadawać do koryt ręcznie z wózków paszowych, a w dużych tuczarniach przenośnikami z zainstalowanymi urządzeniami dozującymi. Pasze należy podawać do koryt lub automatów. Nie zaleca się żywienia z podłogi, gdyż powoduje ono duże straty paszy, jej zanieczyszczenie i zapylenie pomieszczeń. W żywieniu na mokro paszę półpłynną lub płynną podaje się do koryt rurociągami. Użycie pomp i kompresorów do przetaczania paszy pod ciśnieniem jest łatwe, a urządzenia działają niezawodnie. Łatwo jest też dawkować paszę dla grupy świń. W celu uniknięcia fermentacji resztek paszy konieczne jest zainstalowanie odpowiednich urządzeń spłukujących. Zaletą tego systemu jest ograniczenie strat paszy, wynikających z rozsypywania i rozdmuchiwania oraz ograniczenie zapylenia pomieszczeń.

10 Usuwanie odchodów W zależności od systemu utrzymania (na ściółce lub bezściółkowo) w gospodarstwie, tuczami produkowany jest: obornik, gnojówka, gnojowica. Tucznik produkuje dziennie od 2,3 do 4,3 kg kału i 4,5 do 7 I moczu. Przy utrzymaniu ściółkowym w chlewni płytkiej zużywa się średnio 0,3 kg słomy/sztukę/dzień. W okresie roku produkcja nawozów naturalnych przy stałym utrzymaniu tuczników (masa od 30 do 110 kg) w pomieszczeniu wynosi: 1,2 tony obornika lub 2,4 tony (m 3 ) gnojowicy od 1 sztuki. W małych chlewniach odchody zgromadzone w części gnojowej kojca usuwa się ręcznie, z użyciem taczek i wózków. W tuczarniach bezściółkowych lub przy wykorzystaniu małej ilości ściółki używa się zgarniaków typu delta". Do usuwania obornika w większych tuczarniach wykorzystuje się zainstalowane w korytarzu gnojowym zgarniaki łańcuchowe (obecnie zastępowane listwowymi), spychacze samojezdne linowe lub szynowe. W pomieszczeniach o szerokim korytarzu gnojowym (np. adaptowanych na tuczarnię oborach) można zastosować spychacze ciągnikowe. Części płynne odprowadzane są do studzienek i zbiorników na gnojówkę. Zabronione jest przechowywanie obornika na pryzmach. Gospodarstwo musi posiadać płytę gnojową lub zbiorniki na gnojówkę i gnojowicę. Ważne jest przestrzeganie określonej intensywności produkcji. Właściwa higiena w chlewni ogranicza rozwój patogenów, zabezpiecza przed czynnikami zakaźnymi, pozwala utrzymać dobry stan zdrowia świń. W celu przerwania łańcucha zakaźnego" konieczne jest stosowanie zasady cpp-cpp", czyszczenie i dezynfekcja grupy kojców w wydzielonym pomieszczeniu lub całej tuczami.

11 Stan zdrowia U zwierząt wysoko produkcyjnych każda choroba powoduje bardzo wyraźne zmiany podstawowych wskaźników produkcyjnych, obniżają się przyrosty dzienne, rośnie zużycie paszy, pogarsza się jej wykorzystanie. Poza obniżoną efektywnością produkcji zwierząt chorych obserwuje się niekorzystne z punktu widzenia jakości surowca rzeźnego zwiększenie otłuszczenia i zmniejszenie umięśnienia tusz. O stanie zdrowia tuczników i przebiegu tuczu w dużym stopniu decyduje stan zdrowia prosiąt. Prosięta, które przechodziły choroby przewodu pokarmowego lub dróg oddechowych, nie osiągną dobrych wyników w tuczu. Dlatego szczególnie ważny jest wychów i odsadzanie zdrowych prosiąt. Decyduje o tym profilaktyka okresu około odsadzeniowego oraz przestrzeganie określonych zasad skupu i postępowania z prosiętami zakupionymi. Wskazane jest, aby produkcja tuczników odbywała się w cyklu zamkniętym, tj. prosięta pochodziły z własnego gospodarstwa. Jeżeli prosięta pochodzą z zakupu, należy: ograniczyć liczbę chlewni, z których pochodzą; kupować od jednego stałego dostawcy, gdyż zapobiega to wzajemnemu zarażaniu się świń. Przy zakupie zwracać uwagę na zewnętrzne oznaki pełnego zdrowia, wygląd ogólny, stan skóry itp.; po zakupie stosować jednodniowy okres skąpego żywienia przy pełnym dostępie do wody; przeprowadzać obowiązujące szczepienia ochronne (przeciwko różycy); przestrzegać higieny pomieszczeń, stosować zasadę cpp-cpp". Jest to możliwe w dużych tuczarniach gdzie są wydzielone sektory; zmiany paszy przeprowadzać stopniowo; izolować tuczarnie od świata zewnętrznego; sztuki chore izolować i leczyć.